Soczewka nr 4 - Sfizykowani

POWTÓRKA PRZED EGZAMINEM
Zad. 1. Blok ołowiany ma wymiary 1 m × 0,1 m × 0,2 m. Wiedząc,
że gęstość ołowiu wynosi 11340 kg/m3, oblicz, jaką masę ma blok.
Zad. 2. Ograniczenie prędkości na terenie zabudowanym
wynosi 50 km/h. Ania jadąc ze stałą prędkością,
w ciągu 10 min. przebyła drogę 10 km. Czy złamała
przepisy ruchu drogowego?
Zad. 3. Średnie ciśnienie atmosferyczne wynosi 1013 hPa.
Jaką wartość ma siła wywierana na 1 m2 powierzchni Ziemi? Jakiej
masie słupa powietrza ta siła odpowiada?
Kwartalnik Młodzieżowego Koła Naukowego „Sfizykowani”
Nr 4 (listopad 2011r.)
Witamy w nowym roku szkolnym 2011/2012 wszystkich
miłośników gazetki „Soczewka”.
W
bieżącym
magazynie
obszernie
opisujemy
wyjazd
Młodzieżowego Koła Naukowego do Łodzi, gdzie odbywają się
Drodzy czytelnicy!
Rozwiązanie krzyżówki astronomicznej ze strony 7 prosimy
przesyłać na adres: [email protected]. Na ten sam adres prześlijcie rozwiązania
powyższych trzech zadań. Każdy otrzyma nagrodę!
zajęcia prowadzone przez naukowców z Politechniki Łódzkiej.
Drodzy Trzecioklasiści! Trzymamy za Was kciuki i życzymy
jak
najwyższych
wyników
na
grudniowym
egzaminie
gimnazjalnym.
Gorąco zachęcamy
w te ponure jesienne
Skład redakcji:
M. Ardanowski, K. Dąbrowski, A. Jabłońska, A. Sztyburski,
P. Narodzonek, A. Ostrowska, I. Radomska, A. Borkowski,
S. Jędrzejewska,
B. Drzewicki,
M. Włodarski, M. Raszkowska,
K. Zielińska.
Opiekun Młodzieżowego Koła Naukowego:
p. Renata Teska.
do
lektury,
wieczory.
Zespół Szkół w Skrwilnie – Gimnazjum
szczególnie
II Europejska Noc Naukowców
ROZRYWKA
Jak zrobić szminkę? Co jest bardziej kwaśne: maślanka czy sok
jabłkowy? Na te i wiele innych pytań można było poznać odpowiedź podczas
II Europejskiej Nocy Naukowców. W nocy z 23 na 24 września br. wydział
chemii UMK zmienił się w wielką pracownię chemiczno-fizyczną.
Tuż przy wejściu na wydział studenci pokazywali praktyczne
zastosowanie magnetyzmu, a także przedstawiali sposoby wykorzystywania
energii świetlnej. Przy stanowisku obok można było dowiedzieć się, jak i z czego
zrobić domowe kosmetyki. Wśród młodszych uczestników największą furorę
robiło stoisko, przy którym można było samodzielnie zbudować i zaprogramować
robota. Nieco starszym uczestnikom najbardziej podobało się robienie zdjęcia
w 3D, a także stereogramy – obrazy, które dają wrażenie trójwymiaru przy
odpowiednim ustawieniu wzroku obserwatora. Nie zabrakło też niespodzianek
dla dorosłych – przy kolejnym stanowisku chemicy prezentowali jeden
z najstarszych procesów chemicznych – fermentację drożdży i destylację
alkoholu.
Jedną z ciekawszych atrakcji był wykład wygłoszony przez dr Krzysztofa
Rochowicza, który opowiadał o astronomii. Można było dowiedzieć się wielu
ciekawostek o Jowiszu, jego księżycach, a także dlaczego 23 września zaczyna się
astronomiczna jesień.
Na placu przed wydziałem swój raj mogli znaleźć chemicy – studenckie
koło naukowe przygotowało pokaz doświadczeń pt. „Wystrzałowa Chemia Polon, Rad, ale Czad!”. Wybuchy, świecące roztwory i dziwne dźwięki
przyciągały wielu odwiedzających. Tuż obok można było przez teleskop
popatrzeć na Jowisza, który jaśniał nad głowami widzów, a także dzięki
specjalnej wadze sprawdzić naszą masę na innych planetach i na Księżycu.
Organizatorzy zapraszają wszystkich na kolejne podobne spotkania
i obiecują, że będą starali się jeszcze bardziej rozbudowywać imprezy.
Jakub Tatkowski – naoczny świadek
przedstawionych wydarzeń
str. 2
A
B
C
D
E
F
G
H
I
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
D1. Najstarsza planeta
E1 E2
E3 E4 E5 E6 E7 E8
z pierścieniami.
A2. Planeta z iście
piekielnymi warunkami
na powierzchni.
B3. Błękitna planeta boga mórz.
C4. Najruchliwsza z planet.
D5. Pierwsza z planet, wokół której odkryto księżyce.
B6. Jedno z rodziny masywnych ciał obiegających Słońce.
A7. Odległy od Słońca, zagadkowy obiekt Układu Słonecznego.
E8. Zardzewiała planeta.
A9. Trzecia od Słońca.
C10. Obraca się jak piła tarczowa.
E9
E10
str. 7
ASTRONOMIA DLA KAŻDEGO
Komu
ludzkość
zawdzięcza
AKTUALNOŚCI
odkrycie
teleskopu ?
Nie jest to sprawa całkowicie jasna i nadal bywa
dyskutowana. W 385 roku przed Chrystusem Demokryt
ogłosił, że Droga Mleczna zbudowana jest z miliardów
gwiazd. Niektórzy specjaliści utrzymują, że do takiego
wniosku
można
dojść
wyłącznie
dzięki
obserwacjom
teleskopowym. Inni wskazują na zachowane teksty helleńskie i
rzymskie mające wykazać, że w starożytności znano instrument
optyczny zwany dziś teleskopem. Są to jednak wyłącznie
poszlaki i wydaje się, że wyciąganie tak daleko idących
wniosków nie jest uzasadnione.
Teleskop (gr. tele-skópos – daleko widzący) – przyrząd
optyczny złożony z dwóch elementów optycznych: obiektywu
i okularu (teleskop soczewkowy) lub z okularu i zwierciadła
(teleskop
zwierciadlany)
połączonych
tubusem.
Służy
do
powiększania
odległych
obrazów.
Zarówno
teleskop
soczewkowy,
jak
i
teleskop
zwierciadlany
dają
obraz
rzeczywisty, powiększony, odwrócony lub prosty. Buduje się
wiele rodzajów teleskopów od prostych przyrządów optycznych
służących do obserwacji krajobrazu po złożone urządzenia
wykorzystywane
w
astronomii
(głównie
teleskopy
zwierciadlane, np. teleskop Hubble'a).
Teleskop
optyczny
umożliwia
otrzymywanie
wiernego
(zarówno
pod
względem
rozmieszczenia
przestrzennego
szczegółów,
jak
i
rozkładu
jasności),
możliwie
najjaśniejszego obrazu badanego wycinka nieba lub obiektu
astronomicznego.
Zastosowanie
w
teleskopie
zwierciadeł
lub
soczewek
o
dużej
średnicy
umożliwia
wychwycenie
rozproszonego światła pochodzącego od odległych obiektów,
dzięki czemu możliwa jest obserwacja lub rejestracja
fotograficzna nawet bardzo słabo widocznych obiektów. Użycie
teleskopu umożliwia również znaczne zwiększenie zdolności
rozdzielczej, dzięki czemu stają się rozróżnialne obiekty
(np. składniki gwiazdy podwójnej), które nieuzbrojonym okiem
są widoczne jako pojedynczy obiekt.
Oprac. Iza R.
Nobel z fizyki
za odkrycie,
że Wszech świat
rozszerza się coraz
szybciej
4 października 2011 roku została przyznana Nagroda Nobla trójce
astrofizyków, którzy po zbadaniu kilkudziesięciu wybuchających gwiazd
zwanych supernowymi, odkryli, że Wszechświat rozszerza się coraz
szybciej. „W 1998 r. wyniki badań dwóch zespołów badawczych
wstrząsnęły podstawami kosmologii. Jedna z grup, kierowana przez Saula
Perlmuttera rozpoczęła prace w 1988 r. Brian Schmidt kierował drugą
grupą, która pracowała od 1994 r. i w której badaniach kluczową rolę
odegrał też Adam Riess" - napisał w uzasadnieniu Komitet Noblowski.
Odkrycia tegorocznych laureatów Nagrody Nobla z fizyki pozwoliły
na ujawnienie tego, że natura Wszechświata jest w dużym stopniu
nieznana naukowcom. O tym, że Wszechświat się rozszerza w wyniku
Wielkiego Wybuchu naukowcy wiedzieli od lat 20. XX wieku. Dokonywane
obserwacje pozwoliły wysnuć hipotezę, że tempo ekspansji powinno
stopniowo maleć, aż Wszechświat stanie się stabilny lub zacznie się
kurczyć. Odkrycie coraz szybciej rozszerzającego się Wszechświata
nawet dla samych laureatów było kompletnym zaskoczeniem. Jeśli
bowiem proces ten będzie nadal przyspieszał, Wszechświat zakończy
istnienie jako zimny i pusty. Naukowcy sądzą, że za przyspieszanie tempa
ekspansji odpowiada tajemnicza ciemna energia, choć jej natura
pozostaje zagadką - być może największą w dzisiejszej fizyce. Wiadomo
jednak, że ciemna energia stanowi około trzech czwartych Wszechświata.
Dlatego wyniki laureatów Nagrody Nobla w dziedzinie Fizyki 2011
przyczyniły się do odsłonięcia Wszechświata, który w dużej mierze jest
nieznany nauce. I wszystko znów jest możliwe…
Oprac. Magda R.
str. 6
str. 3
Politechnika Łódzka
miejsce zdobywania nowych doświadczeń i integracji międzygimnazjalnej
1 października 2011 roku członkowie Młodzieżowego Koła Naukowego
„Sfizykowani” uczestniczyli w zajęciach realizowanych na Politechnice Łódzkiej
w ramach projektu „Z nauką ścisłą za pan brat”. 2 godziny zajęć przeznaczone
były na wykład z pokazami dotyczący ruchu drgającego. Był to wstęp do nowego
działu, który jest obecnie omawiany na lekcjach fizyki w klasach trzecich – „Ruch
drgający i falowy”. Obserwowane pokazy zainspirowały dwoje uczniów z klasy
III „d” – Klaudię Zielińską i Mateusza Włodarskiego do zbudowania pomocy
dydaktycznej służącej do demonstracji zjawiska rezonansu mechanicznego.
Poniższa fotografia przedstawia „wielkie dzieło” Klaudii i Mateusza, którym pani
od fizyki bardzo się zachwycała.
emitowanego promieniowania. Jest ono bardzo niebezpieczne dla organizmów
żywych. Z drugiej jednak strony promienie gamma mają wiele pozytywnych
zastosowań. Mogą służyć do sterylizacji sprzętu medycznego, jak również
produktów spożywczych. W medycynie używa się ich w radioterapii (tzw. bomba
kobaltowa) do leczenia raka. Ponadto promieniowanie gamma ma zastosowanie
w przemyśle oraz nauce, np. do pomiaru grubości papieru, do głębinowego
poszukiwania ropy i gazu ziemnego itp. Iza Radomska, Andżelika Ostrowska
i Karol Dąbrowski wykonywali doświadczenia z użyciem transformatora.
Udowodnili, że czynnikiem decydującym o napięciu wyjściowym jest liczba
zwojów w uzwojeniu wtórnym. Dla 200 zwojów otrzymali napięcie ok. 3 V, a dla
8600 zwojów – już prawie 130 V. Magda Raszkowska i Sylwia Jędrzejewska
sprawdzały słuszność prawa Ohma i badały zależność oporu elektrycznego
od długości i grubości przewodnika. Monika Mazurowska, Żaneta Pepel
i Mateusz Włodarski doświadczalnie wyznaczali zależność drogi i prędkości
od czasu dla ruchu jednostajnego prostoliniowego. W sporządzaniu wykresów
pomocne im było odpowiednie oprogramowanie komputerowe.
Zdjęcia ze wszystkich wyjazdów na Politechnikę Łódzką, jak również wiele
innych ciekawych projektów czytelnicy mogą obejrzeć na stronie internetowej
http://gimskrwilno-mkn.cba.pl/.
Druga część zajęć na uczelni miała charakter ćwiczeniowy. Uczniowie
wykonywali doświadczenia z zakresu prądu stałego i zmiennego, ruchu
jednostajnego i zmiennego oraz doświadczenia z niebezpiecznym
promieniowaniem β i γ. Promieniowanie β wysyłane przez promieniotwórcze
jądra atomowe jest silnie pochłaniane przez materię. Klaudia Zielińska,
Agnieszka Jabłońska i Adrian Sztyburski przekonali się, że jest ono
zatrzymywane już przez płytkę aluminiową o grubości ok. 3 mm. Promieniowanie
γ to wysokoenergetyczna forma promieniowania elektromagnetycznego, która jest
silnie przenikliwa. Płytki ołowiowe czy stalowe nie były w stania zatrzymać
str. 5
str. 4