HARLEY- DAVIDSON - światowa legenda

Szkoła Podstawowa i Gimnazjum w Tuchorzy
HARLEY- DAVIDSON - światowa legenda
Autor: Administrator
27.05.2008.
Zmieniony 28.05.2008.
Trudne początki - cz. I
Początków firmy Harley- Davidson można doszukiwać się już w początkach XX wieku, kiedy to w 1901
roku dwaj młodzi zapaleńcy William S. Harley i Arthur Davidson pracując po godzinach rozpoczęli
tworzenie prototypu pierwszego swego motocykla. Bazował on na ramie od roweru z umieszczonym w
niej jednocylindrowym, czterosuwowym silnikiem. Napęd z wału korbowego był przenoszony skórzanym
pasem na tylne koło, bez pośrednictwa skrzyni biegów i sprzęgła. Rolę tego ostatniego spełniał napinacz
pasa, który - w razie konieczności odłączenia napędu luzował się. Silnik uruchamiano pedałując lub
pchając motocykl.Pojemność tego pierwszego silnika wynosiła zaledwie 167 cm.sześć. i pozwalał on na
osiągnięcie mocy ok. 2 KM. Nie było to co prawda wiele, jednak przy małej masie, motocykl całkiem
dobrze dawał sobie radę. Ostatecznie przy pokonywaniu wzniesień można było przecież użyć pedałów.
{gallery}hd{/gallery}
Rezultat ten okazał się jednak dla młodych konstruktorów niewystarczający, pracowali zatem dalej nad
niezawodnością i mocą silnika.Drugi silnik miał już znacznie większą pojemność, bo aż 405 cm sześć. i
moc ok. 3 KM. Dwukrotnie zwiększono średnicę koła zamachowego. Bill Harley zaprojektował silniejszą i
większą ramę, mogącą pomieścić nowy silnik i pierwszy prawdziwy Harley-Davidson był gotowy.Prace
nad pierwszymi prototypami trwały dwa lata, lecz najważniejsze, że przyniosły spodziewane efekty. W
1903 roku na drzwiach małej drewnianej komórki w ogrodzie państwa Davidsonów w Milwaukee w stanie
Wisconsin pojawił się napis Harley-Davidson Motor Co. Autorami napisu i założycielami firmy byli
czterej młodzi ludzie- bracia Arthur, Walter i William ( przyłączyli się do młodszego Arthura) oraz ich
przyjaciel William Harley.Dane na temat ówczesnej produkcji są bardzo fragmentaryczne. Historyk Jerry
Hatfield twierdzi, że w 1903 roku zostały wyprodukowane dwa prototypy. Kolejne dwa powstały w 1904
roku. Losy jednego z nich są dość dobrze udokumentowane i wiadomo, że musiał on być solidnie
wykonany bo łączny dystans, jaki on przebył, wyniósł 83 000 mil (133 600 km).Pierwsze motocykle
Harley Davidson malowano na czarno, przyozdabiając je jedynie złotymi paskami i czerwonym logiem
na zbiorniku. Jego twórczynią była ciotka Davidsona, która również miała swe udziały w rodzinnym
biznesie. Zapewne wówczas nie przyszło jej nawet na myśl, że za kilkadziesiąt lat, ludzie będą sobie
tatuowali ten znak na własnym ciele. Pozostałe nie pokryte farbą elementy niklowano, a aluminiowe
polerowano.W 1906 roku Motor Company miała już za sobą pierwsze trudne kroki i zmierzała prostą
drogą do sukcesu. Produkcja osiągnęła poważny, jak na owe czasy poziom 50 egzemplarzy. Stosowany
wcześniej kolor czarny ustąpił miejsca innej barwie. Renault gray- bo o nim mowa- pokrywał nadwozia
nowych motocykli. Dla kontrastu umieszczono czerwone, ozdobne paski, a logo firmy wypisano
czerwonymi literkami na zbiorniku.Firma zaczęła się szybko rozrastać, wdrażano nowe pomysły i
rozwiązania konstrukcyjne, prowadzono intensywną kampanię reklamową. Rozpoczęto prace by coraz
popularniejszy motocykl stał się bardziej przyjazny dla użytkowników. Nie można było przecież katować
je?d?ców makabrycznymi wstrząsami. W 1907 roku wprowadzono więc resorowanie przedniego koła.
Jego oś zawieszono elastycznie na wahaczach i pracujących na ściskanie sprężynach. Rozwiązanie to
skutecznie pochłaniało nierówności drogi. O tym zaś jak bardzo udana była to konstrukcja niech świadczy
fakt, że ów widelec sprężynowy stał się charakterystycznym wyposażeniem motocylki z Milwaukee na
długi czas. Z drobnymi zmianami produkowano go do 1949 roku, kiedy to zamontowano amortyzatory
teleskopowe w modelu Hydra Glide.Dysponując ulepszonym podwoziem, rozpoczęto prace nad
zwiększeniem mocy silnika. Początkowo zwiększono o 32 mm średnicę cylindra, zwiększając tym samym
moc i pojemność skokową do 440 cm sześć. Niedługo, bo już w 1907 roku dokonano kolejnego
zwiększenia mocy do 494 cm. sześć., co spowodowało wzrost mocy do 4,3 KM., a szybkość maksymalna
wynosiła 45 mph ( 72 km/h).Znane wówczas sposoby rasowania silników ograniczały się głównie do
powiększania ich pojemności skokowej. Był to jednak proces ograniczony, gdyż powiększanie
jednocylindrowych jednostek do monstrualnych rozmiarów było nierealne. W związku z tym podobnie jak
wiele innych firm zarówno w USA jak i w Europie, Harley- Davidson sięgnął po opatentowaną jeszcze w
XIX wieku przez Gottlieba Daimlera konstrukcję silnika dwucylindrowego. Oficjalnie motocykl z nowym
silnikiem zaprezentowano w 1909 roku, jednak już rok wcześniej zdobyto jeden nowego typu silnik i
zamontowano go w ramę jednocylindrówki. Wystartował on i zwyciężył w zawodach w Algonquin w
Ilinois, które polegały na wspinaniu się pod górę- były to tzw. hillclimb. Cała ta historia została
jednak okryta tajemnicą. Niemniej musiała dobitnie wykazać przydatność nowych rozwiązań, bo Bill
Harley skończył zajęcia na uniwersytecie i całą energię poświęcił konstruowaniu silnika V- twin ( Bighttp://www.szkolatuchorza.pl
Kreator PDF
Utworzono 2 March, 2017, 15:19
Szkoła Podstawowa i Gimnazjum w Tuchorzy
Twina czyli Dużego Bli?niaka, jak nazwano widlastego dwucylindrowca z Milwaukee), który
zaprezentowano 15 lutego 1909 roku w nowym prospekcie reklamowym. Oferował on motocykl o
pojemności 810 cm sześć. i mocy 7 KM. Zbudowano ich jednak tylko 27 egzemplarzy, gdyż nowe
rozwiązania okazały się niestety wadliwe. Samoczynne zawory ssące, które w jednocylindrowcu działały
bez zarzutu, przy dwóch cylindrach i jednym ga?niku stały się przyczyną złej pracy silnika. Zastosowany
ponadto zapłon iskrownikowy- firmy Bosch również okazał się zawodny i sprawiał ogromne problemy przy
rozruchu. Niemniej za cenę 325 dolarów ( poprzednia cena 210 dolarów) otrzymywało się motocykl
zdolny pokonać barierę 100 km/h.W przeciągu tych kilku lat, jakie minęły od powstania firmy, zaszły w
niej również i inne zmiany. Jeszcze w 1906 roku powstała nowa, a właściwie pierwsza, drewniana jeszcze
fabryka o powierzchni 222 metrów kwadratowych, gdzie zatrudniano 18 pracowników. Została ona
zastąpiona już w 1908 roku nową, tym razem już ceglaną.Zaczęto wprowadzać pierwszy system
numerowania motocykli, gdzie rok 1904 przyjęto za datę rozpoczęcia produkcji i oznaczono go cyfrą 0.
Rok 1908 oznaczono zaś następującymi symbolami - # 4. Numer 5 był precedensem, jaki stworzono w
1909 roku. Jednocylindrówki z okresu 1903-08 oznaczano jako 19--. Wprowadzane techniczne
usprawnienia obejmowały stabilniejsze przednie zawieszenie i powiększone błotniki. Poszerzeniu uległy
również opony i stały się grubsze o 0,6 cm. zamocowany na nowej ramie pojedynczy zbiornik paliwa o
pojemności 5,7 litra zawierał w sobie zbiornik oleju o pojemności 1,9 litra. Po pierwszych
doświadczeniach z V-twinem zwiększeniu uległ rozstaw osi ( do 143,5 cm). W 1909 roku dało się również
zauważyć nowe elementy stylizacji. Dłuższy zbiornik paliwa zwężający się z obu końców, a w tylnej części
ramy pojemnik na narzędzia i inne motocyklowe akcesoria. Wszystkie te zmiany oraz sukcesy rajdowe (
np. zwycięstwo Waltera Davidsona w Catskill w stanie Nowy Jork w 1908 roku) powodowały ciągły wzrost
popularności Harleya- Davidsona. Już w 1907 roku produkcja wzrosła do 154 egzemplarzy, w 1908
sprzedano 450 maszyn, w następnym ponad 1100, a w 1910 roku wynik podskoczył do 3100
motocykli.Nie było wśród nich ani jednego V-twina. Powraca on dopiero na scenę w 1911 roku, kiedy to
zaprezentowano klientom model oznaczony, jako 7 D i był on poważnie udoskonalony w stosunku do
poprzednika. Zawory ssące otrzymały mechaniczne sterowanie, a iskrownik został umieszczony z tyłu za
cylindrami. To pierwszy Harley z rozrządem górno-dolnym, który stał się podstawowym systemem
sterowania zaworami aż do końca lat dwudziestych.Nie tylko jednak silniki ( ich moc wzrosła do 6,6 KM)
stały się w tym okresie obiektem zainteresowania konstruktorów w Milwaukee. W 1912 roku zastosowano
ulepszone resorowanie siodła kierowcy. Obniżono ramę i montowano je w takim jej punkcie, aby je?dziec
znajdował się dokładnie pośrodku między osiami. Zapewniało to nie tylko lepsze rozłożenie obciążeń na
poszczególne osie, ale teraz było mu również łatwiej operować kierownicą. Komfort resorowania
zapewniały umieszczone pod siodełkiem sprężyny.Wzrost szybkości maksymalnej uzyskano dzięki
zwiększeniu pojemności skokowej do 989 cm sześć. Osiągnięta tym sposobem moc wzrosła do 8 KM.
Wraz z nadejściem tych maszyn, po raz pierwszy w historii Harleya pojawiło się sprzęgło. Wolne koło
zamachowe w piaście tylnego koła było obsługiwane ręczną d?wignią umieszczoną z lewej strony
motocykla. Również po raz pierwszy nabywcy mieli wybór pomiędzy napędem tylnego koła pasem lub
łańcuchem ( bo i po co wzrost mocy bez możliwości przełożenia jej na podłoże).Pedały wraz z
mimośrodowym kołem talerzowym zamontowano w centralnej części ramy. Łańcuch biegnący do piasty
tylnego koła był montowany bez względu na rodzaj zastosowanego napędu ( łańcuchem lub pasem) i nie
oznaczał konieczności napędzania nim tylnego koła. Aby zrozumieć tę konstrukcję wystarczy spojrzeć na
zdjęcie i uświadomić sobie, że oba łańcuch lub łańcuch i pas były umieszczone po przeciwnych stronach
tylnej piasty i spełniały inne funkcje. W 1914 roku po raz pierwszy pojawia się dwubiegowa skrzynia
przekładniowa umieszczona w piaście tylnego koła. Kolejną rewolucyjną zmianą było wprowadzenie już
rok pó?niej trzybiegowej skrzyni. Sprzęgło z piasty powędrowało na właściwe miejsce, pomiędzy silnik a
skrzynię biegów. Motocykl zapalało się już nożnym starterem, a nie jak dotąd pedałując. Nowy Big
Twin szybko znalazł uznanie i stanowił trzy czwarte produkcji Harley- Davidson Motor Company.
(cdn)Po prezentacji litrowego V-twina i zmianach w nim wprowadzonych, zastanawiano się, na co teraz
przyjdzie kolej. Czy będzie to kolejna, jeszcze większa maszyna?Przecież ta była już dość duża i co za
tym idzie kosztowna. Może zatem nadszedł czas na coś mniejszego, lecz oferującego dostatecznie dobre
parametry? Jednocylindrówka, jaką zaprezentowano w 1913 roku była, co prawda większa, ale od swej
jednocylindrowej poprzedniczki, a nie od V-twina. Nazwano ją 5-35, co oznaczało 5 koni mocy i 35
cali (565 cm.sześć.) pojemności skokowej. Za model ten ( 9A) napędzany pasem trzeba było zapłacić 290
dolarów, czyli tyle samo, co za 9B o napędzie łańcuchowym. Było to jednak o wiele mniej niż należało
wydać na zakup V-twina 9E, którego cena wzrosła w tym czasie do 350 dolarów.Było to uzasadnione
chociażby faktem, że jednocylindrówki ciągle wymagały więcej uwagi i konieczności, przesmarowywania
silnika od czasu do czasu ręczną pompką olejową. Odpalając zaś silnik nadal posługiwano się rowerowymi
pedałami, lecz teraz, po wprowadzeniu do tylnego koła sprzęgła- czynność ta stała się łatwiejsza. Dalszy
rozwój motocyklowej technologii miał już teraz coraz mniej wspólnego z okresem, kiedy motocykle uczyły
się dopiero raczkować na brukowych drogach. Harleye wyposażono w dwu, a następnie trzybiegowe
przeniesienie napędu, nożny starter, osłonięte sprężyny zaworowe, napęd pierwotny łańcuchem i boczne
wózki. Wszystkie te zmiany wprowadzono wraz z nastaniem motocyklowego boomu tamtych lat. Na
http://www.szkolatuchorza.pl
Kreator PDF
Utworzono 2 March, 2017, 15:19
Szkoła Podstawowa i Gimnazjum w Tuchorzy
rynku oprócz Harleya - Davidsona istniało kilkadziesiąt innych firm, w tym takie gwiazdy jak Ignatz
Schwinn z Excelsiorem, George Hende z Indianem czy bracia Henderson budujący motocykle ACE.
Pamiętać również należy, że był jeszcze ktoś, a mianowicie Henry Ford, który uruchamiał właśnie
produkcję taśmową czterokołowców, co wpłynęło na ogromne przyśpieszenie i wzrost ich produkcji. Było
to oczywiście z jednej strony odpowiedzią na ogromne zainteresowanie i zapotrzebowanie klientów na
nowe rozwiązania lokomocyjne, lecz również spowodowało większą konkurencję na rynku
motoryzacyjnym tych czasów. Motocyklom, co prawda taka masowość nigdy nie zagrażała, zarówno
wtedy jak i nawet współcześnie, kiedy to metody produkcji należą do najbardziej wyrafinowanych. Powód
jest banalny. Jeżeli ktoś traktuje pojazd w sposób wyłącznie użytkowy, wybierze oczywiście samochód.
Motocykle zawsze będą bardziej sportowymi, czy też rekreacyjnymi pojazdami, niż środkami
transportu.Poza konkurencją pojawiły się też i inne problemy. Harley- Davidson w tym okresie poszukuje
swej tożsamości i kierunku rozwoju, w jakim powinien podążyć. Niezwykle ważnym dylematem była
odpowied? na pytanie- Czy uczestniczyć w wyścigach? Nie branie w nich udziału lub zajmowanie słabych
pozycji wiązało się automatycznie ze spadkiem popularności, a w konsekwencji malejącą sprzedażą.
Jeżeli zaś z potyczek wychodziło się obronną ręką, to sukces obligował do utrzymania wyścigowej tonacji
także i w cywilnej produkcji. Wszak nie tylko szaleńcy kupowali motocykle. Sporą grupę nabywców
stanowili tzw. niedzielni kierowcy o upodobaniach turystycznych. Jak więc pogodzić te dwie
przeciwstawne grupy? Motocykle, o jakich preferencjach budować?W okresie tym zarówno Indian, jak i
Harley byli wraz ze swymi V-twinami w opozycji do czterocylindrowego już wówczas Hendersona. Jego
motocykle charakteryzowały się bardziej równomierną pracą oraz większą mocą, a V-twiny wibrowały nie
mogąc osiągnąć zbyt dużych szybkości. Przyczyny ekonomiczne zadecydowały o wyborze V-twina,
pomimo iż rozważano już wtedy podjęcie produkcji czterocylindrowego silnika. W niedalekiej przyszłości
Indian zaoferuje model Indian Four z czterocylindrową jednostką. Na razie jednak wprowadzał niższe
ceny i sponsorował utalentowanych je?d?ców. Kolejnym kolcem wbitym w Milwaukee stał się straszny
Irwin G kula armatnia Baker dominujący w wyścigach długodystansowych. To on wyznaczał linię
sportu oraz kierunki budowy zwycięskich maszyn i naprawdę trudno było mu dorównać.Harley nie
poddawał się jednak i podjął walkę, a wytypowana do niej wyścigówka oznaczona była literą K. Bazowała
na modelu 10E z łańcuchowym napędem tylnego koła oraz 61-calowym (1000 cm. sześć.) silnikiem Vtwin, który oznaczono literą M stwarzając tym samym precedens w numeracji silników.Skutkiem podjęcia
takiej decyzji był fakt, że w katalogu fabryki z Milwaukee na 1915 rok, wśród oferowanych modeli
znajdowało się osiem wyścigowych maszyn sześć V-twinów i dwie jednocylindrówki. Powstały jeszcze
w 1913 roku, pierwszy fabryczny team wyścigowy mógł, więc spokojnie współzawodniczyć z
Indianem, przynajmniej jeśli chodzi o rozwijanie prędkości maksymalnej. Niestety wielkim mankamentem
była zawodność tych maszyn, a organizowano długie wyścigi. Dystans do przebycia wyznaczano w
granicach 200 do 300 mil ( 320 480 km) i silniki Harleya oraz przeniesienie napędu nie zdawały
egzaminu na tak ogromnych dystansach. Niemniej biorąc w nich udział Harley-Davidson udowodnił, że
jest przygotowany do produkcji nowoczesnych motocykli, sprawdzających się nie tylko na cywilnych
drogach, lecz także w wyścigach. Wprowadzane dzięki wyścigowym doświadczeniom zmiany i
udoskonalenia objęły wszystkie modele, w tym również te z wózkami bocznymi. Wprowadzono w nich
nowe podwozie i dłuższą gondolę wózka, czyniące podróże bardziej znośnymi.Okazało się to szczególnie
przydatne już niebawem podczas działań wojennych ( walki na pograniczu USA i Meksyku oraz
przystąpienie w 1917 roku do wojny w Europie), kiedy to myśli konstruktorów podążyły w stronę
frontowych zmagań, gdzie zarabia się prawdziwe pieniądze. Tym bardziej, że armia amerykańska
przekonała się o przydatności nowego środka transportu. Harleye przeznaczone do służby w wojsku
bardzo często właśnie wyposażano w boczny wózek, przystosowany do zamontowania na nim karabinu
maszynowego. Stworzono w ten sposób pojazd do przeprowadzania szybkich i skutecznych akcji. HarleyDavidson dzięki temu oraz swej doskonałej jakości i niezawodności, stały się właśnie wówczas
najpopularniejszą marką motocykli w armii USA.Niestety pomimo wszelkich zalet, a może właśnie dzięki
nim, we wszystkich ówczesnych rozważaniach, pojawia się zawsze jeden problem- za mało mocy.
Zarówno w maszynach sportowych, jak i szczególnie tych dociążonych bocznym wózkiem.61-calowy
(1000 cm. sześć.) V-twin był wypuszczany z bram fabryki z gwarancją 11 KM. Podczas pomiarów niektóre
maszyny osiągały nawet 16 KM, a wyścigowe 20 KM. Do takiego stanu rzeczy doprowadzono poprzez
zmianę układu ssącego i wydechowego (kanały, ga?nik, zawory) oraz modyfikacją elementów ukrytych w
bloku ( wał, wałek rozrządu). Działaniom tym przyświecał jeden cel- zwiększenie mocy.Na okresie tym
swe niezatarte piętno odcisnęły również osiągnięcia Henry`ego Forda, w taśmowej produkcji
samochodów i działaniach marketingowych. Zaczęto dostrzegać coraz to więcej elementów niezbędnych
do osiągnięcia sukcesu.W 1916 roku w V-twinach wyposażonych w skrzynie biegów rozstano się z
pedałami i zaprezentowano nowy typ startera. Tym samym rowerowe pozostałości w konstrukcji, coraz
bardziej ulegały zapomnieniu. Zmiany nie dotyczyły zresztą tylko silnika. Zastosowano mocniejszą ramę,
stosowano jedno- i trzybiegowe przeniesienie mocy oraz był to także ostatni rok dla szarego koloru. Aby
dopełnić obrazu, zamontowano pojemniejszy zbiornik paliwa i większe błotniki. Dzięki tym innowacjom
Milwaukee zaczęło zajmować coraz więcej miejsca na motocyklowym rynku. Niemniej dwie pierwsze
http://www.szkolatuchorza.pl
Kreator PDF
Utworzono 2 March, 2017, 15:19
Szkoła Podstawowa i Gimnazjum w Tuchorzy
dekady amerykańskiego motocyklizmu należały nie do Harleya, a do firmy Indian Motocykle Company of
Springfield. Jej właściciel George Hendee i inżynier Oscar Hedstrom byli technicznymi nowatorami i
stworzyli silny program udziału ich firmy w wyścigach. Po raz pierwszy Indian zaprezentował swych
fabrycznych je?d?ców już w 1908 roku i szybko zdobył niezłą reputację dzięki świetnym wynikom.
Pierwsze miejsca w piekielnie trudnych wyścigach na wyspie Man, zapewniły doskonałą prasę i jeszcze
lepszą sprzedaż.Te osiągnięcia konkurencji nie pozostały bez odzewu w firmie Harleya. Dzięki nim Wiliam
Harley miał dowód, że zwycięstwa w wyścigach mają bezpośrednie przełożenie na wysokość sprzedaży,
tym bardziej, że konkurencyjny Indian wykorzystywał to już praktycznie od kilku ładnych lat.Wśród
biorących udział w sportowej rywalizacji, sen z powiek spędzała konieczność uzyskiwania coraz to
większej mocy i większego przerobu mieszanki przez silnik. Było to konieczne by osiągnąć tak
oczekiwaną coraz większą prędkość maksymalną. Jedną z dróg prowadzących do osiągnięcia tego celu,
był górnozaworowy system rozrządu. Osiągnięto go wynajmując do budowy wyścigowych silników
bazujących na 61-calowym V-twinie, Wiliama Ottawaya- inżyniera pracującego w Thor Motorcycle of
Aurora.Pierwsze trzy wyścigowe OHV zbudowano w 1916 roku. Jeden z nich miał pompę oleju z
napędem ręcznym, drugi mechaniczną, a trzeci był przystosowany do obu systemów. Wyścigówki 8valve były stosunkowo krótkimi maszynami, o rozstawie osi wynoszącym 50 cali (127 cm). Zbyt duży
ich rozstaw utrudniałby bowiem, pokonywanie zakrętów. Koniecznością stało się także wzmocnienie
ramy. Osiągnięto to przy pomocy dwóch stalowych płyt przykręcanych pod silnikiem, które spełniały
także funkcję przejmowania obciążeń działających na ramę. Silnik jak na tamte czasy rozwijał dużą moc
około 20 KM. Szybkość zaś osiągana przez 8-valve przekraczała 100 mil (161 km/h).Trudno już dziś
stwierdzić ile powstało egzemplarzy tego modelu. Część ekspertów, historyków i renowatorów jest
zdania, że zbudowano ich niewiele ponad 10 sztuk. Inni twierdzą, że około 50. Wiadomo, że część
wyprodukowanych silników wysłano do Anglii, na Stary Kontynent oraz do Australii, a pewną ilość
przerobiono na jednocylindrówki. W ostatnich chwilach panowania 8-valve, w 1928 roku, ogólną
liczbę wyprodukowanych egzemplarzy szacowano na 30-50 maszyn. cdn.BPOpracowano na podstawie:
Motomania 1/1996 raz Encyklopedii Harley-Davidson 1903-1997 Historia amerykańskiej legendy
model po modelu.
http://www.szkolatuchorza.pl
Kreator PDF
Utworzono 2 March, 2017, 15:19