Materiały

Trudności w kontakcie z osobą, która
inaczej przeżywa świat lub izoluje się.
„nie wiem jak się zachować”
Naturalne obawy, strach, poczucie bezradności, brak wiedzy.
Ostrożność, odpowiedzialność,
delikatność w kontakcie,
empatia, otwartość, wsparcie,
poszukiwanie wiedzy oraz
pomysłów.
Wycofanie
ODRZUCENIE
osamotnienie
Stygmatyzacja
Ułatwiony
Stereotypy
POWRÓT DO ZDROWIA
Dyskryminacja
LĘK PANICZNY
Zaburzenia lękowe polegające na silnych i powracających
napadach przerażenia, któremu towarzyszą silne reakcje
fizjologiczne takie jak gwałtowne bicie serca, bóle i ucisk
w klatce piersiowej, duszności, zawroty głowy, drętwienie
kończyn, dygotanie ciała. Jednym z głównych objawów
jest też lęk przed śmiercią.
Lęk paniczny występuje nagle, bez jakiejkolwiek
możliwej do zidentyfikowania przyczyny. W czasie
napadu mogą towarzyszyć osobie takie myśli jak: „Zaraz
umrę”, „Dostanę zawału”, „Zaraz zemdleję”, „Stracę
panowanie nad sobą”. Im większe jest nasilenie tych
myśli, tym intensywniejszy lęk i trudność w uspokojeniu
się.
Konsekwencją powtarzających się napadów paniki może
być tendencja do unikania sytuacji, w których może
wystąpić panika, a także unikania miejsc, z których
ucieczka byłaby utrudniona. Często osoby cierpiące na
napady paniki znacznie ograniczają swoje działania np.
przestają wychodzić z domu na zakupy, odwiedzać kina,
jeździć autobusami itp.
ZAB. OBSESYJNO - KOMPULSYWNE
Te zaburzenia lękowe objawiają się obecnością
natarczywych, niekontrolowanych i niepokojących myśli
(obsesje) oraz przymusowych, powtarzanych zachowań
(kompulsje). Natrętne myśli i wyobrażenia z reguły wiążą
się z uczuciem przykrości, poczuciem winy i lęku, który
zmusza do wykonywania „czynności zabezpieczających”,
które mogą przekształcić się w swego rodzaju rytuały.
Czynności te mają zapobiec oczekiwanym, negatywnym
wydarzeniom np. katastrofom, niepowodzeniom. Do
najczęściej obserwowanych czynności należą np.
wielokrotnie powtarzane mycie rąk, sprawdzanie,
upewnianie się, wielogodzinne układanie. Zazwyczaj
osoba cierpiąca na to zaburzenie ocenia owe czynności
jako bezsensowne i nieuzasadnione, ale ma trudność
z powstrzymaniem
się
od
ich
wykonania.
Powstrzymywanie się od wykonania czynności wiąże się
z kolei z nasileniem lęku.
Leczenie specjalistyczne: psychoterapia +/- farmakoterapia.
FOBIE
Fobie to zaburzenia lękowe, w których lęk jest
wywoływany przede wszystkim przez pewne sytuacje lub
przedmioty zewnętrzne, które obiektywnie nie są
zagrażające. Reakcja strachu jest tu nieproporcjonalna do
rzeczywistego niebezpieczeństwa.
Występuje zjawisko przeceniania przewidywanego
strachu, kiedy to osoba jeszcze przed doświadczeniem
danej sytuacji, lub przed kontaktem z danym
przedmiotem, wyobraża sobie, jak bardzo będzie się bała.
Mówimy wtedy o tzw. lęku antycypacyjnym, czyli lęku
przed lękiem, który wywołuje spektrum objawów
somatycznych tj. pocenie się, drżenie, kołatanie serca itp.
Osoba doznająca lęku unika sytuacji i przedmiotów, które
lęk mogą wywołać np. otwartych lub zamkniętych
przestrzeni, psów, pająków, krwi, zastrzyków, leczenia
zębów u dentysty, wystąpień publicznych (fobia
społeczna) itd.
Jeśli fobia znacząco utrudnia normalne funkcjonowanie to
warto skorzystać z profesjonalnej pomocy!
ZABURZENIA ZWIĄZANE ZE STRESEM
Bywa, iż stres związany z trudną lub traumatyczną
sytuacją, w której się znaleźliśmy, znacznie przekracza
nasze możliwości radzenia sobie. Może być to śmierć
bliskiej nam osoby, przeżywany rozwód, udział w wypadku
lub katastrofie, przeżycie napadu, gwałtu, albo znalezienie
się w sytuacji ciężkiej choroby. Reakcja na ciężki stres
może być natychmiastowa i objawiać się między innymi
oszołomieniem, gwałtownymi reakcjami lękowymi,
trudnością w zrozumieniu tego, co się dzieje. Zdarza się
jednak tak, że konsekwencje przeżycia trudnej sytuacji
odczuwamy później, a objawy stresu rozwijają się w
sposób utajony. Mamy do czynienia wtedy z zaburzeniem
stresowym pourazowym, dla którego znamienna jest
obecność we śnie i na jawie powracających,
niekontrolowanych wspomnień wydarzenia trudnego,
ataków paniki, poczucia zagrożenia oraz trudności w
codziennej adaptacji.
Najważniejsza jest obecność sieci wsparcia (rodzina,
znajomi) i możliwość rozmowy o swoich przeżyciach. Jeśli
nie są to wystarczające zasoby do poradzenia sobie z
traumą, konieczna jest interwencja specjalistyczna,
psychologiczna, psychoterapeutyczna lub psychiatryczna.
Skuteczna jest tu psychoterapia krótkoterminowa, która
skupia się na odreagowaniu emocji i przeformułowaniu
traumatycznych doświadczeń.
NIE jesteś
sam w szkole.
ZABURZENIA NASTROJU
Smutek, poczucie winy, bezradności, pesymizm, brak energii do
działania, „motywacyjny paraliż”, to niektóre objawy depresji. Depresja
może jednak objawiać się w sposób zamaskowany pod postacią
dolegliwości somatycznych lub innych zaburzeń psychicznych.
Depresja jest jednym z najczęściej diagnozowanych zaburzeń
psychicznych wśród osób zgłaszających się po pomoc specjalistyczną.
Zwolennicy podejścia biologicznego przyczyn depresji poszukują w
uwarunkowaniach fizjologicznych, między innymi w pracy
neuroprzekaźników
w
mózgu
i
w
działaniu
układu
hormonalnego. Depresję wiąże się też z obecnością wcześniejszego
negatywnego bodźca – niepowodzenia na gruncie zawodowym,
osobistym, straty, czy rozstania. Według niektórych badaczy depresja
może pojawić się, jako konsekwencja określonego sposobu myślenia, w
którym to negatywnie oceniamy siebie, swoje możliwości, a także
skuteczność własnych działań. Inne ciekawe spojrzenie na zjawisko
depresji u młodych ludzi podkreśla negatywną rolę rozwoju
indywidualizmu i co się z tym wiąże - mniejsze poczucie wspólnoty
pośród ludzi, którzy uciekają od religii, wartości rodzinnych, aktywności
na rzecz małych społeczności. W pogoni za szczęściem paradoksalnie
izolujemy się od innych ludzi i tym samym zwiększamy ryzyko
zachorowania na depresję. Ryzyko depresji u nastolatków jest dziś dużo
większe niż chociażby 40 lat temu.
Objawy depresji pojawiają się na kilku płaszczyznach funkcjonowania
danej osoby. Na płaszczyźnie emocjonalnej mogą to być: smutek,
przygnębienie, samotność, poczucie winy, poczucie bezużyteczności,
beznadziei. Płaszczyzna poznawcza objawów depresyjnych to
negatywne postrzeganie samego siebie, dekoncentracja i problemy z
pamięcią. Taka osoba będzie przykładowo przekonana o swojej
bezużyteczności i bezwartościowości, pomimo realnych osiągnięć.
Będzie zniekształcać postrzeganą rzeczywistość w sposób dla siebie
niekorzystny i utwierdzający ją w swoim tragicznym położeniu, np.
będzie czuć się winna za swoje kłopoty, będzie snuć katastroficzne
wizje przyszłości i negatywnie oceniać swoją przeszłość. Osoba
cierpiąca na depresję doświadcza też zaburzeń motywacji. Ciężko jej
podejmować decyzje, działania, a czasem nie ma nawet energii by
wstać z łóżka. Czynności, które zwykle sprawiały jej przyjemność, w
stanie depresji wydają się być nieosiągalne i niemożliwe do wykonania.
Kolejną sferą, w którą wkrada się depresja jest sfera samopoczucia
fizycznego. Depresja często przynosi ze sobą nieprawdopodobne
zmęczenie, utratę apetytu, zaburzenia snu, a także zwiększa podatność
na choroby somatyczne. Jeśli powyższe objawy utrzymują się przez
okres przynajmniej dwóch tygodni, to prawdopodobnie mamy do
czynienia z epizodem depresji.
Osoby z diagnozą depresji mogą skorzystać z terapii farmakologicznej
oraz
psychoterapii.
Najważniejszymi
celami
leczenia
psychoterapeutycznego są zmiana sposobu myślenia i oceny
rzeczywistości, odzyskanie poczucia sprawczości i pozytywnego obrazu
własnej osoby.
W zaburzeniu dwubiegunowym oprócz epizodu depresyjnego pojawia
się także okres manii, który charakteryzuje się euforycznym nastrojem,
nadmiernym przekonaniem o wysokiej własnej wartości, natłokiem
myśli, trudnościami w koncentracji uwagi. Osoba w stanie manii jest
widocznie pobudzona, podejmuje się wielu czynności naraz, często
podejmuje nieprzemyślane i ryzykowne decyzje. Pomimo energii
wydatkowanej na różne aktywności osoba taka nie odczuwa
zmęczenia, czuje się wypoczęta już po kilku godzinach snu. Aby
stwierdzić manię, wymienione wyżej objawy muszą utrzymywać się
przynajmniej tydzień.
Za pojawienie się zaburzenia dwubiegunowego odpowiadają w dużej
mierze czynniki genetyczne. Ryzyko zachorowania jest 5 krotnie wyższe
dla kogoś, kto ma w rodzinie osobę cierpiącą na to zaburzenie.
Najskuteczniejszą terapią zaburzeń afektywnych dwubiegunowych jest
leczenie farmakologiczne prowadzone przez lekarza psychiatrę.
SCHIZOFRENIA
Jest to choroba psychiczna charakteryzująca się głębokim
zakłóceniem myślenia, postrzegania i uczuć. Większość
trudności, które wiążą się ze schizofrenią, wynika z odmiennego
lub nielogicznego sposobu myślenia (np. silna wiara w mylne
przekonania - urojenia) lub postrzegania (np. słyszenie głosów,
które w rzeczywistości nie istnieją - halucynacje). Ponieważ
sposób myślenia osoby cierpiącej na schizofrenię jest czasami
znacznie wypaczony, może ona zachowywać się w bardzo
zaburzony sposób, który innym może wydawać się osobliwy lub
dziwny. Chory może tracić poczucie realności i żyć w świecie
przeżyć wewnętrznych, co jest od razu zauważalne przez
otoczenie. Ponadto sposób mówienia u takiej osoby może być
irracjonalny lub chaotyczny.
U chorych na schizofrenię obserwuje się często apatię,
pogorszenie kontaktów z otoczeniem, niedbałość o higienę
osobistą, zaniedbanie obowiązków szkolnych i zawodowych.
W leczeniu schizofrenii stosuje się farmakoterapię oraz
rehabilitację psychospołeczną. Długofalowe badania pokazują,
że 1/3 osób, które przebyły epizod schizofrenii,
wyzdrowiała i nigdy już nie zachorowała, 1/3 musiała się liczyć
z możliwością nawrotów choroby, a 1/3 chorowała przewlekle
i wymagała niemal stałego leczenia i wsparcia. Jednak przy
odpowiednio dobranej farmakoterapii I oddziaływaniom
psychospołecznym, większość chorych nie musiała rezygnować
z samodzielnego życia. Dzięki coraz nowszym sposobom
leczenia uzyskuje się coraz lepszy przebieg schizofrenii.
ANOREKSJA I BULIMIA
Anoreksja restrykcyjna polega na tym, że osoba mimo swojej chudości
nadmiernie boi się przytycia i stosuje coraz bardziej rygorystyczne diety
i inne metody odchudzania się. Walka z głodem odbywa się na różne
sposoby takie jak: przesypianie czasu posiłków, wzbudzenie odruchu
obrzydzenia na jedzenie, unikanie wspólnego spożywania posiłków
albo przekonywanie siebie, że jest się przemęczonym, a nie głodnym.
Gdy waga spada poniżej 85% prawidłowej masy ciała, a u dziewczyn
zanika miesiączka – mówimy o stanie zagrożenia zdrowia. Przy
anoreksji bulimicznej dochodzą zachowania kompensacyjne.
Osoby dotknięte anoreksją często nie mają świadomości swojej
choroby, zaprzeczają i nie chcą się leczyć, bo „nie mogą” przytyć. Każdy
z nas ratowałby poczucie własnej wartości, siły, kontroli nad swoim
życiem, a w przypadku anoreksji uzyskuje się je niestety poprzez
niejedzenie.
Bulimia polega na naprzemiennych epizodach kompulsywnego
objadania się i przeczyszczania lub głodzenia (błędne koło). Napad
głodu psychicznego oznacza, że osoba traci kontrolę nad ilością
i jakością jedzenia - jednorazowo może zjeść tyle, ile innej osobie
wystarczyłoby na kilka dni, a do tego zjada produkty wysokokaloryczne.
Po chwilowej uldze pojawiają się wyrzuty sumienia, wstyd i próby
pozbycia się jedzenia, kalorii z organizmu poprzez zachowania
kompensacyjne: używanie środków przeczyszczających, prowokowanie
wymiotów, głodówki, wyczerpujące ćwiczenia fizyczne.
ZDANIA – TESTY:
Poczucie własnej wartości nie zależy od wyglądu i masy ciała.
Lepiej być zdrowym niż chudym.
Kto może Cię wesprzeć?
Rodzice
Rodzice mają obowiązek troszczyć się o swoje dzieci, dopóki nie
ukończą one 18 lat. Oznacza to, że rodzice muszą zapewnić dziecku
odpowiednią opiekę i dbać o jego potrzeby. Ważne, aby rozmawiać
z rodzicami o swoich problemach. Gdy będą wiedzieli, jakie przeżywasz
problemy i jak się czujesz, łatwiej im będzie Ciebie zrozumieć i Ci
pomóc. Zadaniem rodziców jest udzielanie Ci wsparcia i ochrony,
zawsze, gdy tego potrzebujesz.
Babcia, dziadek, ciocia, wujek
Dziadkowie, wujek, ciocia i inni członkowie Twojej rodziny, to także
osoby, do których możesz zwrócić się gdy masz jakiś kłopot. Czasami,
o niektórych sprawach wstydzimy się lub obawiamy porozmawiać
z rodzicami. Wtedy warto poszukać wsparcia u innych bliskich osób.
Osoby od nas starsze mają większe doświadczenie w różnych sprawach
i często mogą mieć dobry pomysł jak poradzić sobie z trudną sytuacją.
Psycholog / pedagog szkolny
Psycholog / pedagog może wysłuchać, wesprzeć i pomóc osobie, która
zgłosi się do niego z problemem. Uczeń może zgłaszać się z każdym
problemem: szkolnym, pozaszkolnym, osobistym, rodzinnym.
Wychowawca
Zadaniem wychowawcy klasy jest poznanie uczniów i ich sytuacji,
zarówno szkolnej, jak i domowej. Dobry wychowawca pomaga uczniom
w sprawach dla nich ważnych, stara się rozwiązywać indywidualne
i klasowe problemy, interesuje się postępami ucznia w nauce
i związanymi z tym trudnościami. Jest również pośrednikiem między
klasą a pozostałymi nauczycielami.
Przyjaciel, przyjaciółka
Kiedy przeżywamy problemy, warto mieć obok siebie życzliwą osobę,
która pomaga przetrwać nam trudne chwile. Taka osoba może po
prostu przy nas być i podtrzymać na duchu, ale również pomóc nam
znaleźć wyjście z sytuacji. Czasami bardzo trudno jest samodzielnie
rozwiązać jakiś problem. Już samo opowiedzenie przyjacielowi
o problemie może sprawić, że poczujemy się lepiej.
Pracownik socjalny
Są to osoby, które czasami pomagają rodzinom zmagającym się
z różnymi sytuacjami. Jeżeli rodzinę odwiedza pracownik socjalny, to
ważne jest, aby mówić tym osobom o swoich problemach. Młody
człowiek ma prawo poprosić pracownika socjalnego o rozmowę na
osobności. Ich zadaniem jest wspieranie rodziny, a także zapewnienie
dzieciom bezpieczeństwa i w razie potrzeby schronienia.
Ksiądz, osoba duchowa
Jeśli jesteś osobą wierzącą to masz jeszcze, co najmniej jedną osobę,
która będzie gotowa wesprzeć Cię w trudnej dla Ciebie sytuacji.
Specjalista z telefonu zaufania dla młodzieży
116 111 - ogólnopolski, bezpłatny telefon zaufania dla dzieci i młodzieży
www.116111.pl
Pamiętaj! Nie jesteś sam/a!
Zawsze możesz z kimś porozmawiać.
NIE jesteś sam.
Poradnia Zdrowia Psychicznego dla Dzieci i Młodzieży
Poradnia Psychologiczno - Pedagogiczna
Poradnia Zdrowia Psychicznego dla Dorosłych
Poradnia Leczenia Uzależnień
Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie
Centrum Interwencji Kryzysowej
Terenowy Komitet Ochrony Praw Dziecka
Fundacje i stowarzyszenia
Zdrowie psychiczne
Dobre samopoczucie
Zdolność do pracy, miłości, działalności twórczej
Odpowiedzialność za siebie
Umiejętność mierzenia się z przeciwnościami losu
Harmonia
Troska o dobre relacje interpersonalne
Poczucie humoru
Zaburzenia / choroby psychiczne
Czasowa trudność / niezdolność do optymalnego funkcjonowania
w pracy, szkole, rodzinie, grupie znajomych, … spowodowana
czynnikami takimi jak:
Gorsze lub wyjątkowe samopoczucie
Zmiany w sposobie przeżywania i wyrażania emocji
Zmiany w sposobie myślenia, koncentracji
Zmiany w ciele – rozmaite dolegliwości somatyczne
Zmiany w zachowaniu (zauważalne przez otoczenie)
Poczytaj
Porozmawiaj
Postaraj się zrozumieć
Temat: ZABURZENIA PSYCHICZNE