Dawca narządów

Czym jest dawstwo narządów?
Mają Państwo dalsze pytania?
Dalsze informacje uzyskają Państwo
na naszej bezpłatnej infolinii
0800 265 10 10
w obszernym dziale
„Internetowa pomoc w podjęciu
decyzji” na naszej stronie
www.aok.de/bayern/organspende
Dawstwo
narządów
Dawca narządów –
ważna decyzja
Jakie szanse na sukces mają transplantacje
narządów?
Twoja decyzja
Zdecydowali się Państwo?
Proszę po prostu wypełnić Oświadczenie Woli, oderwać je i nosić zawsze
przy sobie, na przykład w portfelu.
Oświadczenie Woli
do pobrania pod
www.aok.de/bayern/organspende
Prosimy o wypełnienie długopisem!
Z
zeniem
Oświadc li
Wo
Dawstwo narządów polega na przekazaniu narządów od jednego człowieka (dawca) drugiemu człowiekowi (biorca). W przypadku pobierania narządów od dawcy żywego, żyjący człowiek
przekazuje jeden ze swoich narządów. Dawstwo po śmierci oznacza, że człowiek, u którego stwierdzono śmierć mózgu, oddaje
swoje narządy. Informacja niniejsza dotyczy wyłącznie przekazywania narządów i tkanek po śmierci.
Kwestia bycia dawcą narządów i tkanek to ważne wyzwanie dla wszystkich ludzi – decyzja, którą właściwie każdy musi podjąć sam. Nie istnieje tutaj pojęcie „dobrze“ czy „źle“. Ale
są argumenty – za i przeciw-, które możecie Państwo rozważyć.
Dla wielu najciężej chorych przeszczep narządów jest błogosławieństwem. Transplantacja obcego narządu oznacza życie
i przyszłość, pozwala biorcy na dalsze życie, na nową jego jakość, umożliwia powrót do czynnego uczestnictwa w codziennym życiu rodzinnym i zawodowym. Taka szansa istnieje jednak tylko dzięki dawstwu narządów. Abstrahując od ich
„pobrania od żywego dawcy” – gdzie na przykład członkowie
rodziny przekazują krewnemu nerkę, oznacza to, że człowiek
musi być gotów ofiarować obcemu człowiekowi własne narządy.
Jeśli sami rozważą Państwo te argumenty, oszczędzicie
swoim bliskim trudnej decyzji w ciężkich chwilach. Chcielibyśmy, udzielając solidnego wsparcia, ułatwić Państwu zajęcie stanowiska za lub przeciw dawstwu narządów. Naukowcy
z Uniwersytetu w Hamburgu wraz z ekspertami w dziale
„Internetowa pomoc w podjęciu decyzji” na stronie AOK
www.aok.de/bayern/organspende przygotowali odpowiedzi na pytania dotyczące bycia dawcą narządów. W broszurze
tej zebrano wiele ważnych dla Państwa tematów.
O sukcesie transplantacji zazwyczaj decyduje to, czy przeniesiony narząd przyjmie się w ciele biorcy. Na przykład w rok po operacji prawidłowo funkcjonuje jeszcze ok. 70 ze 100 przeszczepionych wątrób i aż 90 ze 100 przeszczepionych nerek. Po pięciu latach ok. 55 ze 100 przeszczepionych wątrób i ok. 70 ze 100 przeszczepionych nerek.
Sukces przeszczepu zależy od wielu różnych czynników.
Oznacza to, że im krótszy okres między pobraniem narządu z
ciała dawcy a jego wszczepieniem w ciało biorcy, tym lepsze widoki na sukces.
Im lepsza zgodność tkankowa między dawcą a biorcą, tym
mniejsze ryzyko odrzucenia przeszczepu. Także i stan zdrowia
oraz wiek biorcy ogrywają tu pewną rolę.
Jak duża jest korzyść biorcy wynikająca
z przekazania narządu?
Miarą korzyści dla biorcy, jaką przynosi mu transplantacja narządu, jest po pierwsze wydłużenie czasu życia, a po drugie poprawa
jego jakości. Po udanym przekazaniu narządu biorca najczęściej
może prowadzić niemal całkowicie normalne życie.
Przedłużony czas życia jest różny w zależności od narządu.
Pięć lat po transplantacji wątroby żyje nadal około 75 pacjentów
ze 100, 25 z nich umiera. Bez transplantacji wszyscy pacjenci
zmarliby w ciągu 72 godzin po całkowitym ustaniu funkcji wątroby. W przypadku całkowitego ustania pracy nerek przeżywalność
po przeszczepie jest większa niż w przypadku dializy. Pięć lat po
przeszczepie nerek żyje nadal 87 ze 100 pacjentów, 13 z nich
umiera. Pięć lat po stałym leczeniu dializacyjnym żyje nadal 38 ze
100 pacjentów, 62 z nich umiera.
Jakie skutki uboczne dla biorcy może mieć
przekazanie narządu?
Tak jak w przypadku wszystkich operacji mogą i tu wystąpić krótkoterminowe powikłania, np. zamknięcie naczynia lub infekcja
rany pooperacyjnej. Aby zapobiec odrzuceniu przekazanego
narządu trzeba do końca życia przyjmować lekarstwa. Mogą one
mieć działania uboczne, a ich długotrwałe przyjmowanie może
być odbierane jako uciążliwe. Mogą wystąpić także problemy
psychiczne, jak np. strach przed odrzuceniem przeszczepionego
narządu lub postrzeganie tego narządu jako ciała obcego. Pacjent, który otrzymał narząd, musi żyć z ryzykiem skutków
ubocznych. Alternatywą jest rezygnacja z przyjęcia przeszczepu
narządu.
Czy w przypadku choroby lub wypadku zostanę
poddany odpowiedniej opiece, jeśli wyraziłem
swoją gotowość do bycia dawcą narządów?
Celem działań medycznych w obliczu wypadku lub ciężkiego zachorowania jest ratowanie życia pacjenta. Pytanie o bycie dawcą
rozważane jest dopiero wówczas, gdy stwierdzona zostanie
śmierć mózgu.
Jaką rolę w przypadku dawstwa narządów
odgrywa wiara religijna?
Przykazanie pomocy i solidarności obowiązuje w chrześcijaństwie, islamie, judaizmie i innych wyznaniach. Nie wynika z nich
jednak żaden religijny obowiązek bycia dawcą, gdyż decyzja w
tym zakresie zależy do każdego z osobna. Z chrześcijańskiego
punktu widzenia nie ma zasadniczo zastrzeżeń dotyczących
pobierania organów. Także Centralna Rada Muzułmanów w
Niemczech nie ma, uwzględniając określone przepisy islamskie,
żadnych przeciwwskazań. Niektóre odłamy judaistyczne mają
zastrzeżenia wobec pobierania narządów, gdyż śmierć mózgu
nie jest utożsamiana ze śmiercią człowieka. Naczelny Rabinat
Izraela akceptuje jednak kryterium śmierci mózgowej w związku
z transplantacją narządów. W buddyzmie nie ma zastrzeżeń
wobec transplantacji narządów.
W jaki sposób zapewniona jest godność
człowieka podczas pobierania narządu?
Godność umierającego człowieka należy uszanować poprzez towarzyszenie mu na łożu śmierci oraz pełne szacunku obchodzenie się z jego ciałem po śmierci. Praktyka ta ma miejsce także
przy pobieraniu narządów. Wielu bliskich wychodzi z założenia,
że podczas ich pobierania u dawcy może nastąpić śmierć wyczuwalna za pomocą zmysłów. W przypadku śmierci pnia mózgu nie
jest to możliwe, ponieważ działania z zakresu intensywnej terapii
sztucznie tylko podtrzymują system sercowo-krążeniowy oraz
oddychanie. Niestety pobranie narządu możliwe jest jedynie w
takich warunkach.
W jaki sposób udokumentuję moją wolę bycia
lub nie bycia dawcą narządów?
Swoją wolę mogą Państwo udokumentować w Oświadczeniu
Woli. Nawet jeśli udokumentowali Państwo swoją wolę dotyczącą bycia dawcą narządów w deklaracji pacjenta, zaleca się także
noszenie przy sobie Oświadczenia Woli. W ewentualnej sytuacji
kryzysowej zostanie ono szybciej odnalezione. Ponadto dobrze
jest poinformować bliskich o swojej decyzji. Jeśli dysponują Państwo zarówno Oświadczeniem Woli jak i deklaracją pacjenta, ich
treść musi być zgodna. W przeciwnym razie nie będzie można
jednoznacznie ustalić, jaka jest Państwa wola. Wówczas to Państwa bliscy zostaną poproszeni o podjęcie decyzji. Aby uniknąć
sprzeciwów, ważne są jasne sformułowania w deklaracji pacjenta. Federalne Ministerstwo Sprawiedliwości proponuje sformułowanie, które znajdą Państwo pod adresem: www.bmj.de/broschueren.
Jak stwierdza się śmierć mózgu?
Stwierdzenie śmierci mózgu odbywa się w kilku etapach. Najpierw należy wykluczyć przyczyny, które mogą pozorować śmierć
mózgu. Następnie ustala się, czy funkcje mózgu faktycznie bezpowrotnie ustały.
Do stwierdzenia śmierci mózgu konieczne są różne badania.
Muszą one zostać przeprowadzone przez dwóch wykwalifikowanych lekarzy, niezależnie od siebie. Jeśli istnieją jakiekolwiek wątpliwości, nie można stwierdzić śmierci mózgu.
Czy osoby poniżej 18 roku życia mogą wypełnić
Oświadczenie Woli?
Także małoletni mogą wyrazić swoją gotowość do bycia dawcą
po ukończeniu 16 roku życia, a także wyrazić swój sprzeciw z
chwilą ukończenia 14 roku życia.
Co się dzieje, jeżeli po stwierdzeniu śmierci
mózgu zostanie podjęta decyzja o nieoddaniu
narządów?
Kto decyduje o przekazaniu narządu,
jeśli za życia niewypełnione zostało
Oświadczenia Woli?
W takim przypadku pytanie kieruje się do najbliższych członków
rodziny. Najbliższym członkiem rodziny może być współmałżonek, partner z zarejestrowanego związku partnerskiego lub pełnoletnie dziecko. Hierarchia ustalona jest ustawowo. Jeśli kilkoro
członków rodziny tej samej rangi nie dochodzi do porozumienia,
każdy z nich ma prawo sprzeciwienia się pobraniu narządu.
Podejmując tę decyzję należy wypełnić wolę lub przypuszczalną
wolę zmarłego. Jeśli nie można ustalić, jaka była wola zmarłego,
najbliższy krewny zostanie poproszony o podjęcie tej decyzji.
W przypadku, gdy krewni nie podejmą decyzji, ma to taki sam
skutek jak decyzja o braku zgody na przekazanie narządów.
Gdy nie udokumentuję mojej woli,
zadecydować muszą moi bliscy. Czy mogę
wymagać od nich takiej decyzji?
Ja decyduję
sztywnienie pośmiertne i plamy opadowe. Śmierć człowieka zostaje stwierdzona także poprzez zdiagnozowanie śmierci mózgu.
Decyzja o pobraniu narządów ma miejsce w sytuacji emocjonalnie wyjątkowej. Dla rodziny zmarłego podejmowanie decyzji w
takiej sytuacji może być zbyt wielkim wyzwaniem. Jeżeli zmarły
za życia jasno wypowiedział się za lub przeciw byciu dawcą
narządów, może to ogromnie odciążyć jego rodzinę. Jednak decyzja podjęta za życia może także obciążać rodzinę zmarłego
psychicznie, mianowicie wówczas, gdy oni sami podjęliby inną
decyzję.
Jakie są warunki przekazania narządów?
Przed pobraniem narządów do przeszczepu muszą zostać spełnione dwa podstawowe warunki: diagnostyka śmierci mózgu
poza wszelką wątpliwością potwierdzająca śmierć dawcy oraz
zgoda na pobranie narządów.
Czy istnieje granica wieku i jakie okoliczności
wykluczają dawstwo narządów?
W przypadku określonych chorób dawcy z reguły nie przeprowadza się pobrania narządów, gdyż przeszczepiane narządy stanowiłyby zbyt wielkie ryzyko dla biorcy. Należą do nich np. infekcja
wirusem HIV, nieleczone ciężkie zakażenie krwi i nieuleczalne
choroby nowotworowe. Wiek dawcy nie jest powodem do wykluczenia.
Co oznacza śmierć mózgu?
Śmierć mózgu oznacza, że cały mózg stracił na zawsze i w pełni
swoją zdolność do funkcjonowania. Przyczyną tego jest zawsze jego ciężkie uszkodzenie, na przykład na skutek wypadków lub ciężkich zachorowań. Mózg jest tak poważnie uszkodzony, że nie
można już przywrócić jego funkcji. Aby stwierdzić śmierć człowieka, muszą wystąpić pewne oznaki śmierci. Są to między innymi ze-
Czy mogę współdecydować o tym,
które narządy lub tkanki zostaną pobrane,
a które nie?
Tak. Zgodnie z Ustawą transplantacyjną potencjalny dawca
może bez podania przyczyn określić, które narządy/tkanki wolno
pobrać, a które nie. W Oświadczeniu Woli przewidziano na to
odpowiednie pola.
Zazwyczaj równocześnie dokumentowane jest wyrażenie lub
brak woli na bycie dawcą narządów/tkanek. Ten, kto chciałby
wyrazić zgodę na bycie dawcą tylko narządów lub tylko tkanek,
musi wyraźnie skreślić drugą pozycję.
Co oznacza bycie dawcą tkanek?
W takim przypadku zostają zakończone wszystkie działania podtrzymujące funkcje narządów, jak na przykład wentylacja mechaniczna.
Po śmierci można oprócz narządów przekazać także tkanki, na
przykład rogówkę, kości, ścięgna, zastawki serca i naczynia krwionośne. Pobranie tkanek może nastąpić do trzech dni po śmierci
dawcy. Przeszczepy tkanek z reguły nie są przenoszone bezpośrednio na biorcę. Są one specjalnie przygotowywane i przechowywane w bankach tkanek i wydawane na życzenie.
Według jakich kryteriów odbywa się
przydzielanie pobranych narządów?
Jakie są różnice między byciem dawcą
narządów a dawcą tkanek?
Aby zapewnić równość szans, przydzielanie oddanych narządów
odbywa się według ustalonych kryteriów naglącej potrzeby i potencjalnego sukcesu. Kryteria ustalane są przez Federalną Izbę
Lekarską.
Istnieje centralna lista oczekujących na transplantację narządów. W procedurze przydzielania narządów biorą udział tylko te
osoby, które są na niej zarejestrowane. Listę oczekujących prowadzi placówka koordynacyjna Eurotransplant.
Inaczej niż w przypadku oddawania narządów, które przekazywane są w stanie niezmienionym, jako całość, przekazana tkanka
musi zostać przygotowana w specjalnym banku tkanek. Niezwykle kompleksowe metody techniczne umożliwiają ponadto
produkcję leków z ludzkich tkanek.
Kto organizuje przekazanie narządów?
Gdy zostaną spełnione wszystkie przesłanki do oddania narządu,
odpowiednie działania medyczne i logistyczne sterowane są i organizowane przez Niemiecką Fundację Transplantacji Narządów
(DSO).
Więcej
informacji?
Jakie narządy mogę oddać?
Wystarczy zeskanować
kod QR!
Po stwierdzeniu śmierci mózgu można przeszczepić przede
wszystkim następujące narządy: nerki, trzustkę, wątrobę, serce,
płuca oraz jelito cienkie.
Lub w sieci pod
www.aok.de/bayern/organspende