koroniny i butyrofiliny – ważne białka układu odpornościowego

POSTĘPY BIOLOGII KOMÓRKI
TOM 42 2015 NR 2 (227–234)
KORONINY I BUTYROFILINY – WAŻNE BIAŁKA
UKŁADU ODPORNOŚCIOWEGO
CORONINS AND BUTYROPHILINS – PIVOTAL PROTEINS
OF IMMUNE SYSTEM
Paulina NIEDŹWIEDZKA-RYSTWEJ1, Beata TOKARZ-DEPTUŁA1,
Wiesław DEPTUŁA2
1
Katedra Immunologii, 2Katedra Mikrobiologii, Wydział Biologii,
Uniwersytet Szczeciński
Streszczenie: Stabilnie i niezawodnie funkcjonujący układ odpornościowy stanowi podstawę zdrowia,
jednak by je zapewnić, układ ten musi podlegać szeregom regulacji, prowadzonych w dużej mierze
przez substancje, w tym białka o właściwościach modulacyjnych. W czasie ostatniej dekady wykazano, że konserwatywne białka koroniny i butyrofiliny, cechują się bardzo swoistym oddziaływaniem
na makroorganizm, w tym odgrywają ważną rolę w układzie odpornościowym. Ekspresję tych białek
zarejestrowano na makrofagach, neutrofilach, limfocytach, komórkach DC i tucznych, a ich rola polega na oddziaływaniu na te komórki. Ponadto wykazano ich udział w zakażeniach bakteryjnych, wirusowych oraz w chorobach o uwarunkowaniach genetycznych.
Słowa kluczowe: koroniny, butyrofiliny, odporność
Summar: Stable and reliable immune system is a base of health, yet to provide it, the immune system
needs to be regulated on different levels, mainly by substances, such as proteins, with modulating
properties. In the last decade, it was shown, that conservative proteins coronins and butyrophilins are
characterized by specific functions on macroorganism and may serve as important elements in regulating the immune system. These proteins are expressed on macrophages, neutrophils, lymphocytes, DC
cells and mast cells, and its role is to influence on those cells, however their role has also been proved
in bacterial and viral infections as well as in genetically mediated diseases.
Key words: coronins, butyrophilins, immunity
228
P. NIEDŹWIEDZKA-RYSTWEJ, B. TOKARZ-DEPTUŁA, W.W DEPTUŁA
WSTĘP
Koroniny i butyrofiliny to rodzina konserwatywnych białek, które stanowią
ważny element utrzymywania homeostazy w organizmie. Wykazano, że koroniny
występując na powierzchni makrofagów, neutrofili, limfocytów, komórek DC i komórek tucznych, warunkują aktywność tych komórek, a poprzez to wpływają na
status immunologiczny makroorganizmu, w tym jego odporność naturalną i nabytą. Natomiast butyrofiliny pierwotnie stwierdzono jedynie w komórkach epitelialnych gruczołu mlekowego i ich rolę wiązano z sekrecją tłuszczu do mleka. Obecnie
stwierdzono je także na monocytach, makrofagach, neutrofilach, limfocytach T i B
oraz komórkach DC, a ich rola jest m.in. porównywana z funkcją rodziny molekuł
kostymulujących B7, biorących udział w przekazywaniu sygnałów z komórek prezentujących antygen.
CHARAKTERYSTYKA KORONIN
Do tej pory opisano siedem konserwatywnych białek należących do rodziny
koronin, których ekspresję zarejestrowano u 358 gatunków organizmów eukariotycznych, z tym, że najlepiej poznaną koroniną, zarówno w zakresie struktury, jak
i funkcji, jest koronina 1 ssaków, określana także jako TACO (ang. Tryptophan
-Aspartate-Containing coat protein) [12, 15]. Koroniny po raz pierwszy wyizolowano od ameby Dictyostelium discoideum jako rozpuszczalny komponent wiążący się z kompleksami aktyna-miozyna. Wykazano, że ameby nieposiadające tego
czynnika cechowały się niewłaściwą cytokinezą, poruszaniem się i wadliwymi
procesami związanymi z aktyną [12]. W związku z takimi funkcjami u nich wysunięto wniosek, że koroniny to białka związane z aktyną, choć jak się później
okazało, są to białka o znacznie szerszej funkcji [12]. U ssaków koroniny 1-6,
charakteryzują się zbliżoną strukturą, w której bardzo istotne ze względu na fukcję tych białek są tzw. powtórzenia tryptofan-asparaginian WD (ang. tryptophan
-aspartate), których występowanie stwierdzono także w wielu białkach sygnalnych i adaptorowych funkcjonujących jako białka „rusztowania” (ang. scaffold
protein) – kluczowe dla tworzenia się kompleksów w wielu ścieżkach sygnalnych
[12]. Ponadto w budowie koroniny 1-6 występuje także region unikalny U (ang.
unique region) o zróżnicowanej długości oraz domeny o specyficznej konformacji pętli CC (ang. Coiled-Coil), tj. helis α owiniętych wokół siebie, które są niezbędne do oligomeryzacji [12, 15]. Natomiast jedyną koroniną, która nie posiada
domeny CC jest koronina 7 i jej obecność wykazano w błonie aparatu Golgiego,
co prawdopodobnie warunkuje jej funkcję, która dotyczy oddziaływania na budowę błon wewnątrzkomórkowych, a nie na budowę cytoszkieletu [12]. Dowiedzio-
KORONINY I BUTYROFILINY – WAŻNE BIAŁKA UKŁADU ODPORNOŚCIOWEGO
229
no także, że koronina 1, o której strukturze i funkcji wiadomo najwięcej, jest białkiem o masie cząsteczkowej 57 kDa, złożonym z 461 aminokwasów, kodowanym
na chromosomie 16p11.2 i zawierającym 11 egzonów [12].
Pomimo faktu, iż niektóre z koronin znajdują się w błonie komórkowej, to jednakże ze względu na brak u nich domen transbłonowych, przyjmuje się, że łączą
się one z błoną komórkową i cytoszkieletem komórek, jedynie poprzez interakcję
z cholesterolem [15]. Przyjmuje się, że działanie koronin wyewoluowało z cząsteczek wiążących aktynę u niższych eukariontów i związane jest z regulacją dynamiki aktyny oraz z oddziaływaniem (głównie koroniny 1) na komórki układu
odpornościowego, w tym w zakażeniach bakteryjnych, wirusowych oraz w chorobach tła genetycznego [2, 5, 6, 7, 9, 10, 13, 15, 16, 17, 19, 21, 22]. Początkowo
uważano, że ze względu na powiązanie z aktyną, rola tych białek związana jest
jedynie z regulacją struktury cytoszkieletu, jednakże dalsze badania wykazały,
że białko to, głównie koronina 1, to niezwykle istotny czynnik regulujący wiele
aspektów związanych z odpornością, szczególnie w kontekście ilości i funkcjonalności komórek układu odpornościowego [12]. Rola koroniny 1 związana jest
z warunkowaniem ilości naiwnych komórek T, limfocytów T efektorowych i T
pamięci, a także limfocytów B [15]. W przypadku przeżycia naiwnych komórek
T uważano, że udział tej koroniny wiąże się z jej regulacją F-aktyny [15], jednakże obecnie wykazano, że mimo jej braku, F-aktyna gromadzi się w komórkach T,
powodując uruchamianie zjawiska apoptozy, co wpływa i warunkuje liczbę tych
komórek. W tych badaniach [15] wykazano i to, że zwiększona śmiertelność komórek T naiwnych poprzez apoptozę, związana z niedoborem koroniny 1 i jest
także warunkowana zaburzeniami mitochondrialnego potencjału błonowego tych
limfocytów, indukowanych F-aktyną [15]. Stan ten łączy się także z sygnalizacją
wapniową w tych komórkach, jako że dowiedziono, że mobilizacja jonów wapnia
i aktywacja kalcyneuryny, jest kluczowym dla aktywacji kaskady sygnałowej receptora TCR komórek T, ponieważ zahamowanie tego procesu, promuje apoptozę
limfocytów T [9, 15]. Wykazano także, że brak koroniny 1 lub występowanie jej
w postaci zmutowanej, doprowadza do znacznego ograniczenia mobilizacji jonów
wapniowych w naiwnych limfocytach T, co oznacza, że promowanie mobilizacji
jonów wapnia, może warunkować regulację aktywacji aktyny w tych komórkach
[15]. Również rolę tego białka wykazano w procesie przeżycia komórek T efektorowych i T pamięci, gdyż stwierdzono, że brak koroniny 1 powoduje, że limfocyty
te pozostają dłużej przy życiu, co stanowi dowód udziału tego białka w przekazywaniu wzmacniających sygnałów na TCR w naiwnych limfocytach T. Wykazano,
że stymulacja limfocytów poprzez receptor TCR w komórkach T efektorowych i T
pamięci, niezależnie od obecności koroniny l, indukuje mobilizację jonów wapnia
[16]. Także w przypadku braku stymulacji limfocytów T przez cząsteczki MHC,
przy braku koroniny 1, nie rejestruje się obumarcia komórek T efektorowych, T re-
230
P. NIEDŹWIEDZKA-RYSTWEJ, B. TOKARZ-DEPTUŁA, W.W DEPTUŁA
gulatorowych i T pamięci [16]. Natomiast w przypadku limfocytów B, wykazano
in vitro, że koronina 1 jest niezbędna do pełnej mobilizacji jonów wapnia i warunkuje pojawienie się na nich receptorów BCR [5], choć in vivo stwierdzono, że takie
działanie jest zbędne dla aktywacji komórek B i ich przeżycia.
W przypadku zakażeń bakteryjnych wykazano, że jedynie koronina 1 bierze
w nich udział i rolę tego białka stwierdzono w czasie zakażenia makroorganizmu
Mycobacterium (M.) tuberculosis, ponieważ blokuje ono w makrofagach dostarczanie fagosomu zawierającego prątki gruźlicze do lizosomów i w ten sposób dochodzi
do zahamowania zniszczenia tych drobnoustrojów [2]. Analogiczną sytuację zarejestrowano w przypadku M. leprae, która to bakteria ma także zdolność do przeżycia
w fagosomach makrofagów przez dłuższy czas niż M. tuberculosis [19]. Podobny
obraz działania zarejestrowano w przypadku infekcji Helicobacter pylori, w której
wykazano [22], że koronina 1 zapobiega dostarczaniu do lizosomów tego zarazka.
Stąd wysnuto hipotezę [2, 19, 22], że koronina 1 ma kluczowe znaczenie dla funkcjonowania makrofagów, głównie w zakresie procesu fagocytozy – podstawowego
zjawiska w odporności nieswoistej. Ponadto z oddziaływaniem tego białka na makrofagi wiąże się fakt, że warunkuje ono, podobnie jak w limfocytach T, aktywację
sygnalizacji wapniowej po wejściu prątków do makrofagów, jako że pochłanianie
prątków przez te komórki, jest związane z przejściowym wzrostem wewnątrzkomórkowego stężenia jonów wapnia w nich, natomiast aktywacja sygnalizacji zależnej od wapnia po pochłonięciu prątków, jest zależna od występowania koroniny
1 [9]. Analogiczne oddziaływanie koroniny 1, jak na makrofagi, wykazano wobec
komórek DC, choć nie ustalono, czy wzrost ilości tego białka, ma związek i wpływ
na prezentację antygenu przez te komórki [21]. Niejednoznaczne działanie koroniny 1 opisano w przypadku komórek tucznych, gdyż dowiedziono, że niedobór jej
powoduje upośledzenie ich funkcji, choć także zarejestrowano brak wpływu tego
białka na te komórki [15].
W przypadku zakażeń wirusowych, rolę koroniny 1 opisano w przypadku myszy
zakażonych wirusem limfocytarnego zapalenia opon mózgowych i wirusem pęcherzykowego zapalenia jamy ustnej [6]. Stwierdzono, że w przypadku zakażenia tych
zwierząt wirusem limfocytarnego zapalenia opon mózgowych, niezależnie od występowania koroniny 1 dochodzi do aktywacji limfocytów T CD8+, które stanowią
kluczowy element w zwalczaniu tej infekcji u tych zwierząt, choć w przebiegu tej
infekcji zarejestrowano u nich także spadek ilości komórek T CD4+ [6]. Wykazano,
że myszy z niedoborem koroniny 1, są bardziej podatne na zakażenie wirusem pęcherzykowego zapalenia jamy ustnej i stwierdza się u nich zmniejszoną aktywność
limfocytów B w zakresie syntezy immunoglobulin, co manifestuje się niższym poziomem przeciwciał neutralizujących [6]. Koronina 1 odgrywa również rolę w chorobach o podłożu genetycznym u myszy, u których niedobór tego białka, prowadził
do wystąpienia zapalenia mózgu i rdzenia kręgowego, co połączono z nieprawidłową aktywacją czynnika SMAD3 (nazwa pochodzi z połączenia nazw dwóch białek
KORONINY I BUTYROFILINY – WAŻNE BIAŁKA UKŁADU ODPORNOŚCIOWEGO
231
homologicznych Sma i MAD występujących odpowiednio u Caenorhabditis elegans
i Drosophila melanogaster) w limfocytach Th17 [10]. Ponadto wykazano, że np. mutacja w allelu koroniny 1 (zamiana cytozyny na tyminę w pozycji 784), hamuje rozwój
choroby autoimmunologicznej w mysim modelu tocznia rumieniowatego, ponieważ
dochodzi do przekształcenia kodonu glutaminy w kodon stop [7], a nadto u tych zwierząt stwierdzono znaczne zmniejszenie liczby komórek T. Również udział koroniny 1
potwierdzono u pacjentów z mukowiscydozą, u których, zarejestrowano zwiększoną
ekspresję tego białka na neutrofilach [6].
CHARAKTERYSTYKA BUTYROFILIN
Butyrofiliny zostały opisane w latach 80-tych ubiegłego stulecia, jako białka występujące w komórkach epitelialnych gruczołu mlekowego i których rolę wiązano
z sekrecją tłuszczu do mleka [3, 14]. Obecnie ich rola związana jest z aktywacją komórek układu odpornościowego, ponieważ występują na powierzchni monocytów,
makrofagów, neutrofili, limfocytów T i B oraz komórek DC [3]. Białka te charakteryzują się dużym konserwatyzmem i bardzo wysoką homogennością sięgającą 80%, co
sugeruje, że geny BTN podlegały w trakcie ewolucji powieleniu tandemowemu [2, 3].
Do tej pory opisano 13 tych białek i są to: BTN1A1, BTN2A1, BTN2A2, BTN2A3,
BTN3A1, BTN3A2, BTN3A3 oraz białko butyrofilino-podobne 2 (BTNL2), BTNL3,
BTNL8, BTNL9, BTNL10, a także czynnik SKINT-like (SKINTL) [3]. Wykazano,
że siedem ludzkich genów BTN znajduje się w regionie chromosomu 6, w typowym
miejscu dla genów związanych z molekułami MHC klasy I i filogenetycznie geny te
dzielą te białka na trzy grupy – BTN1, BTN2 i BTN3 [2]. Podrodzina BTN1 obejmuje
jedynie geny BTN1A1, podrodzina BTN2 – BTN2A2, BTN2A2 i BTN2A3 (który
jest pseudogenem), zaś podrodzina BTN3 – BTN3A1, BTN3A2 i BTN3A3 [1]. Natomiast geny dla butyrofilin BTNL3, BTNL8 i BTNL9 są zlokalizowane na chromosomie 5 [1]. Obecnie rola tych białek w układzie odpornościowym wiąże się głównie
z udziałem w selekcji i różnicowaniu dojrzałych komórek T oraz oddziaływaniem
jako kofaktor [3]. Ta ostatnia czynność jest analogiczna do roli molekuł kostymulujących z rodziny B7 i wiąże się z faktem, że butyrofiliny w swojej budowie, podobnie
jak białka z rodziny B7, posiadają podobne elementy, tj. dwie zewnątrzkomórkowe
domeny immunoglobulinowe [3].
Rola butyrofilin w aktywacji układu odpornościowego dotyczy m.in. butyrofiliny BTN2A1, która wiąże się z czynnikiem DC-SIGN, występującym na powierzchni
monocytów i komórek DC, poprzez co moduluje odporność naturalną, warunkowaną
przez te komórki [11]. Wykazano także, że w gruczole mlecznym u krów i u ludzi,
rola butyrofilin łączy się z oddziaływaniem na limfocyty T, ponieważ zarejestrowano
hamujące działanie tych białek na proliferację komórek T z receptorem CD4+ [18].
Ponadto dowiedziono [3], że ludzka butyrofilina BTN1A1, BTN2A2, BTNL2, jak
232
P. NIEDŹWIEDZKA-RYSTWEJ, B. TOKARZ-DEPTUŁA, W.W DEPTUŁA
i mysia butyrofilina BTNL1, zmniejszają ekspresję cytokin IL-2 i IFN-γ, swoistych
dla limfocytów T. Opisano także wpływ butyrofilin BTN3A1-3 na regulację czynnika
FOXP3 – swoistego znacznika dla subpopulacji limfocytów T regulatorowych [20].
Rolę tych białek w aktywacji komórek Treg wykazano także w jelitach cienkich, co
dowodzi udziału tych białek w odporności lokalnej przewodu pokarmowego, w tym
jego funkcji w stanach zapalnych [20]. Nadto wykazano [3], że butyrofilina BTN2A2,
poprzez inhibicję kinazy ERK1 i 2 (ang. Extracellular signal-Regulated Kinase),
zdolna jest aktywować receptor TCR limfocytów T i indukować de novo ekspresję czynnika FOXP3. Rolę i działanie czynnika SKINTL, zarejestrowano w grasicy
u myszy wobec limfocytów T z receptorem TCRγδ [3]. Stąd sugeruje się, że pozytywna selekcja i specjalizacja tych komórek w grasicy, może być zależna od ekspresji
butyrofiliny SKINTL [21]. Również w związku ze stwierdzoną ekspresją butyrofilin
na komórkach DC, monocytach oraz limfocytach B, przypuszcza się, że białka te biorą także czynny udział w prezentacji antygenu przez te komórki [3].
Oprócz roli butyrofilin w aktywacji elementów układu odpornościowego, ich
udział zarejestrowano w chorobach metabolicznych o podłożu genetycznym oraz nowotworach i dotyczy to butyrofilin BTN3A2, BTN2A1 oraz BTNL2 [3, 4, 8, 11, 18,
20]. Wykazano, że butyrofiliny te są genetycznymi modyfikatorami wrażliwości makroorganizmu na schorzenia, których mechanizm powstawania związany jest z mutacjami genetycznymi, mimo że podano, że mutacje tych butyrofilin to tylko jedna
z przyczyn powstawania tych chorób [3]. Rolę butyrofilin dowiedziono także w cukrzycy, ponieważ wykazano [3], że mutacja butyrofiliny BTN3A2, przyczynia się do
powstawania tego stanu u ludzi. Ponadto dowiedziono, że gen kodujący butyrofilinę
BTN2A1, może stanowić gen warunkujący wrażliwość na dyslipidemię u ludzi, gdyż
wykazano, że mutacja w pojedynczym allelu tego genu, powoduje zwiększenie poziomu cholesterolu i trójglicerydów [8]. Rolę butyrofilin stwierdzono również w chorobach nowotworowych, ponieważ wysoki poziom ekspresji butyrofiliny BTN3A3,
powoduje hamowanie aktywności limfocytów T infiltrujących guz. Ponadto wykazano, że pojedynczy polimorfizm genu w butyrofilinie BTN3A3 i BTNL2, związany
jest ze zwiększoną podatnością na nowotworów jajnika i prostaty u ludzi [3].
PODSUMOWANIE
Rola koronin i butyrofilin w organizmie ssaków, w tym ludzi, jak i zwierząt,
jest ważna, choć stosunkowo mało poznana, mimo że oddziaływują one na reaktywność komórek układu odpornościowego, w szczególności związaną z odpornością naturalną. Zarejestrowano także ich udział w niektórych schorzeniach tła
genetycznego i nowotworach, co sprawia, że warto poznać bliżej ich rolę, by móc
myśleć o ich potencjalnym wykorzystaniu.
KORONINY I BUTYROFILINY – WAŻNE BIAŁKA UKŁADU ODPORNOŚCIOWEGO
233
LITERATURA
[1]
[2]
[3]
[4]
[5]
[6]
[7]
[8]
[9]
[10]
[11]
[12]
[13]
[14]
[15]
[16]
[17]
[18]
[19]
Abeler-Dörner L, Swamy M, Williams G, Hayday AC, Bas A. Butyrophilins: an emerging family of
immune regulators. Trends Immunol 2012; 33: 34-41.
Armstrong JA, Hart PD. Phagosome-lysosome interactions in cultured macrophages infected with virulent tubercle bacilli. Reversal of the usual nonfusion pattern and observations on bacterial survival.
J Exp Med 1975; 142: 1-16.
Arnett HA, Viney JL. Immune modulation by butyrophilins. Nat Rev Immunol 2014; 14: 559-569.
Barbee SD. Skirt-1 is a highly specific, unique selecting component for epidermal T cells. Proc Natl
Acad Sci USA 2011; 108: 3330-3335.
Combaluzier B, Mueller P, Messner J, Finke D, Pieters J. Coronin 1 is essential for IgM-mediated
Ca2+ mobilization in B cells but dispensable for the generation of immune responses in vivo. J Immunol 2009; 182: 1954-1961.
Fung-Leung WP, Kundig TM, Zinkernagel RM, Mak TW. Immuneresponse against lymphocytic
choriomeningitis virus infection in mice without CD8 expression. J Exp Med 1991; 174: 1425-1429.
Haraldsson MK, Louis-Dit-Sully CA, Lawson BR, Sternik G, Santiago-Raber ML, Gascoigne
NRJ, Theofilopoulos AN, Kono DH. The lupus-related Lmb3 locus contains a disease-suppressing
coronin – 1A gene mutation. Immunity 2008; 28: 40-51.
Horibe H, Ueyama C, Fujimaki T, Oguri M, Kato K, Ichihara S, Yamada Y. Association of a polymporphism of BTN2A1 with dyslipidemia in community-dwelling individuals. Mol Med Rep 2014; 9:
808-812.
Jayachandran R, Sundaramurthy V, Combaluzier B, Mueller P, Korf H, Huygen K, Miyazaki T,
Albrecht I, Massner J, Pieters J. Survival of mycobacteria in macrophages is mediated by coronin
l-dependent activation of calcineurin. Cell 2007; 130: 37-50.
Kaminski S, Hermann-Kleiter N, Meisel M, Thuille N, Cronin S, Hara H, Fresser F, Penninger JM,
Baier G. Coronin 1A is an essential regulator of the TGFβ receptor/SMAD3 signalling pathway in Th17
CD4+ cells. J Autoimmun 2011; 37: 198-208.
Malcherek G, Mayr L, Roda-Navarro P, Miller N, Trowsdale J. The B7 homolog butyrophilin
BTN2A1 is a novel ligand for DC-SIGN. J Immunol 2007; 179: 3804-3811.
Moshous D, De Villartay JP. The expanding spectrum of human coronin 1A deficiency. Curr Allergy
Astma Rep 2014; 14: 481.
Moshous D, Martin E, Carpentier W, Lim A, Callebaut I, Canioni D, Hauck F, Majewski J, Schwartzentruber J, Nitschke P, Sirvent N, Frange P, Picard C, Blanche S, Revy P, Fischer A, Latour S,
Jabado N, De Villartay JP. Whole-exome sequencing identifies coronin- lA deficiency in three siblings with immunodeficiency and EBV-associated B-cell lymphoproliferation. J Allergy Clin Immunol
2013; 131: 1594-1603.e9.
Muszyńska M, Szatkowska I, Dybus A, Jędrzejczak M. Budowa, właściwości oraz potencjalne funkcje butyrofiliny. Med Weter 2008; 64: 404-408.
Pieters J, Mueller P, Jayachandran R. On guard: coronin proteins in innate and adaptive immunity.
Nat Rev Immunol 2013; 13: 510-518.
Polic B, Kunkel D, Scheffold A, Rajewsky K. How αβ T cells deal with induced TCRα ablation. Proc
Natl Acad Sci USA 2002; 99: 9398-9403.
Shiow LR. Severe combined immunodeficiency (SCID) and attention deficit hyperactivity disorder
(ADHD) associated with a coronin-l A mutation and a chromosome 16p 11.2 deletion. Clin Immunol
2009; 131: 24-30.
Smith IA. BTN1A1, the mammary gland butyrophilin, and BTN2A2 are both inhibitors of T cell activation. J Immunol 2010; 184: 3514-3524.
Suzuki K, Takeshita F, Nakata N, Ishii N, Makino M. Localization of CORO 1 A in the macrophages
containing Mycobacterium leprae. Acta Histochem Cytochem 2006; 39: 107-112.
234
P. NIEDŹWIEDZKA-RYSTWEJ, B. TOKARZ-DEPTUŁA, W.W DEPTUŁA
[20] Swanson RM, Gavin MA, Escobar SS, Rottman JB, Lipsky BP, Dube S, Li L, Bigler J, Wolfson M,
Arnett HA, Viney JL. Butyrophilin-like 2 modulates B7 costimulation to induce Foxp3 expression and
regulatory T cell development in mature T cells. J Immunol 2013; 190: 2027-2035.
[21] Westritschnig K, Bosedasgupta S, Tchang V, Siegmund K, Pieters J. Antigen processing and presentation by dendritic cells is independent of coronin 1. Mol Immunol 2013; 53: 379-386.
[22] Zheng PY, Jones NL. Helicobacter pylori strains expressing the vacuolating cytotoxin interrupt phagosome maturation in macrophages by recruiting and retaining TACO (coronin l) protein. Cell Microbiol
2003; 5: 25-40.
Redaktor prowadzący –
Otrzymano:
Przyjęto:
Paulina Niedźwiedzka-Rystwej
Katedra Immunologii,Wydział Biologii
Uniwersytet Szczeciński
ul. Felczaka 3c, 71-412 Szczecin
tel.: 091 444 1583
fax: 091 444 1606
email: [email protected]