KONSPEKT LEKCJI WYCHOWAWCZEJ W RAMACH

KONSPEKT LEKCJI WYCHOWAWCZEJ W RAMACH PROJEKTU PROGRAMU
COMENIUS PT. EKOLOGIA WOKÓŁ NAS
Temat lekcji: Konsumpcyjny styl życia-świadomy wybór czy przypadek?
Cel główny lekcji:
- poznanie zależności pomiędzy stylem życia, codziennymi wyborami konsumenckimi a stanem
środowiska
Cele szczegółowe:
-uczeń rozumie znaczenie pojęć: konsument, konsumpcja, merchandising
-uczeń rozumie wpływ konsumpcyjnego stylu życia na ilość powstających odpadów oraz jego
powiązania z innymi zagrożeniami środowiska
-uczeń wie, jakiego rodzaju produkty i ich opakowania są szkodliwe dla środowiska, które z nich
szkodzą środowisku mniej, a które mu sprzyjają
-uczeń przy wyborze produktów uwzględnia ich oddziaływanie na środowisko i znaki
ekologiczne
-uczeń dokonuje świadomych i rozsądnych wyborów konsumenckich
-uczeń potrafi współpracować w grupie
Metody pracy
-burza mózgów
-elementy wykładu
-pogadanka, dyskusja
Formy pracy
-zbiorowa, grupowa, indywidualna
Środki dydaktyczne
-arkusze papieru
-załączniki
o Załącznik nr 1 - Test: Jakim jestem konsumentem?
o Załącznik nr 2 - Analiza testu
o Załącznik nr 3 - Punktacja do testu
o Załącznik nr 4 - Tekst: Czym jest merchandising?
Przebieg lekcji
Faza wstępna (przygotowawcza)
-czynności organizacyjno-porządkowe (powitanie, sprawdzenie obecności, wpisanie tematu do
dziennika lekcyjnego)
-zapoznanie uczniów z tematem, celami i formą zajęć
-wprowadzenie do tematu lekcji
Burza mózgów– na temat skojarzeń związanych ze słowem konsument i konsumpcja.
Faza główna (realizacyjna)
1.) Definicja pojęć: konsument i konsumpcja.
-Nauczyciel wyjaśnia uczniom znaczenie pojęć:
Konsument to osoba nabywająca towary i usługi do zaspokojenia swoich potrzeb.
Konsumpcja to dokonywanie wyborów konsumenckich.
-Nauczyciel pyta uczniów czy potrafią podać przykłady sytuacji w których jesteśmy
konsumentami? (burza mózgów) np. wycieczka do kina, kupowanie nowych spodni, rozmowa
przez telefon, itp.
-Następnie nauczyciel wyjaśnia, że konsumentami jesteśmy nie tylko w momencie dokonywania
zakupów w sklepie, lecz także korzystając z różnych usług, np. z telewizji, kina, Internetu.
Dodaje również, że nie zawsze gdy ktoś kupuje towar lub korzysta z danej usługi jest
konsumentem. Konsumentami jesteśmy bowiem wtedy, gdy kupujemy towar bądź usługi tylko
na potrzeby własne, swojej rodziny bądź przyjaciół, znajomych itd. Gdy nasi rodzice tankują
benzynę do naszych samochodów rodzinnych są konsumentami, lecz gdy tankują benzynę do
samochodu służbowego konsumentami nie są.
-Nauczyciel zadaje kilka pytań sprawdzających, czy uczniowie dobrze zrozumieli pojęcie
„konsument”:
Czy konsumentem jest Pan, który tankuje benzynę do swojego samochodu? (TAK)
Czy konsumentem jest rodzina, która kupuje bilety na przedstawienie teatralne? (TAK)
Czy konsumentem jest Pani, która kupuje bilet lotniczy bo leci na konferencję służbową do
Hiszpanii? (NIE)
-Nauczyciel zwraca uwagę uczniów, że ważne jest byśmy byli świadomymi konsumentami, czyli
takimi, którzy dokonując wyborów konsumenckich biorą pod uwagę nie tylko cenę i jakość
produktu, ale również to, jaki wpływ na środowisko oraz warunki pracy i życia innych miała jego
produkcja.
2.) Efekty nadmiernej konsumpcji człowieka.
-Pogadanka- Nauczyciel pyta uczniów czy nadmierna konsumpcja człowieka ma jakieś skutki
uboczne? Jaki wpływ ma na środowisko? Uczniowie odpowiadają. Np. wzrost ilości odpadów,
zanieczyszczenie środowiska, itp.
3.) Jakim jestem konsumentem? - test.
-Nauczyciel proponuje uczniom ćwiczenie (test) celem którego jest wskazanie, jakim każdy
uczeń jest konsumentem. Nauczyciel prosi, aby uczniowie zapisywali odpowiedzi na swoich
kartkach. Nauczyciel czyta kolejne pytania (załącznik nr 1), a uczniowie notują swoje
odpowiedzi. Po zakończeniu nauczyciel czyta punktację za poszczególne pytania zwracając
uwagę na to, dlaczego dana odpowiedź była punktowana najniżej czy najwyżej (załącznik nr 2), a
uczniowie zapisują odpowiednie ilości punktów za każde pytanie. W ten sposób omówione
zostaną najważniejsze kwestie dotyczące oddziaływania konsumpcji na środowisko. Kiedy już
wszyscy uczniowie zsumują punkty, jakie udało im się zdobyć, nauczyciel odczytuje przedziały
punktowe i opisy do każdego z nich (załącznik nr 3).
4.) Merchandising-wyjaśnienie pojęcia i technik z nim związanych.
-Pogadanka na temat znaczenia terminu merchandising.
Merchanidising – ogół zabiegów stosowanych w hipermarketach i centrach handlowych
mających na celu przyciągnięcie uwagi klientów i skłonienie ich do nieplanowanych zakupów.
-Zapoznanie uczniów z technikami przyciągania klientów w hipermarketach poprzez analizę
załącznika nr 4. Nauczyciel prosi uczniów by dobrali się w pary. Następnie czyta uczniom tekst
prosząc, by w parach spróbowali wypisać podstawowe zabiegi stosowane w ramach
merchandising`u. Uczniowie notują swoje spostrzeżenia, a następnie omawiają je z
nauczycielem.
Np.
-tworzenie przyjemnej atmosfery w sklepie (zapach, oświetlenie, muzyka)
-rozplanowanie przejść sklepowych
-zmiana ustawienia stoisk
-wielkość regałów
-redukcja wyjść sklepowych i umieszczanie schodów na końcu korytarza
-ułożenie towarów w sklepie
-wysokość, na jakiej ułożony jest dany towar
-eksponowanie towarów o obniżonej cenie, gorszej jakości czy kończącej się dacie ważności w
postaci wewnątrzsklepowych wystaw
-Krótka dyskusja na temat chwytów wymienionych w tekście: czy uczniowie spotkali się z nimi
w supermarketach? A może zauważyli także inne chwyty sklepów mające skłonić nas do
zakupów?
5.) Podział uczniów na grupy-przyporządkowanie i omówienie zadania.
-Nauczyciel dzieli uczniów na grupy i prosi, by każda z grup przygotowała dekalog
odpowiedzialnego konsumenta. Prezentacja i omówienie zadania przez poszczególne grupy.
Przykłady:
-Kupuj mniej, zastanów się co ci jest naprawdę potrzebne, przed zakupami przygotuj listę
potrzebnych rzeczy i trzymaj się jej. Zastanów się, czy ta rzecz naprawdę jest ci potrzebna, czy
nie mógłbyś jej od kogoś pożyczyć. Czy dany przedmiot mogę kupić wspólnie z kimś (namiot,
kosiarkę, książkę). Czy dany przedmiot można odkupić od kogoś lub w sklepie z używanymi
rzeczami?
-Kupuj produkty nie opakowane lub w opakowaniu biodegradowalnym. Jeśli jest to niemożliwewybierz produkt w opakowaniu zwrotnym. Jeśli jest to niemożliwe-wybierz opakowanie szklane,
które później wyrzucisz do pojemnika na szkło. Jeśli jest to niemożliwe-pójdź do innego sklepu.
W ostateczności kup w takim opakowaniu, które wyrzucisz do odpowiedniego pojemnika na
surowce wtórne.
-Nie kupuj w barach z naczyniami jednorazowymi i w sklepach nie oferujących produktów w
opakowaniach zwrotnych.
-Sprawdź czy produkt jest bezpieczny, wyprodukowany z nietrujących surowców, zdrowy,
niealergizujący.
-Sprawdź czy dany artykuł nadaje się do ponownego, wielokrotnego wykorzystania.
-Sprawdź czy po zużyciu się produktu pozostają szkodliwe odpady.
-Na zakupy zabierz ze sobą szmacianą torbę lub koszyk. Nie bierz ze sklepów jednorazowych
torebek.
-Kupuj rzeczy wysokiej jakości, trwałe i wielorazowe, unikaj jednorazówek (długopisy, kubki,
tacki, sztućce).
-Zwracaj uwagę na opakowania, kupujemy rzeczy jak najmniej opakowane lub opakowane w
opakowania przyjazne środowisku (papier, szkło).
-Zwracaj uwagę na miejsce i sposób produkcji (kupujemy lokalnie, pamiętaj transport obciąża
środowisko, więc im produkt wyprodukowany był bliżej tym lepiej, w przypadku żywności jest
to dodatkowo ważne gdyż do długiego transportu należą produkty specjalnie zakonserwowane
np. jabłka z okolicznych sadów a nie z Holandii).
-Dokonuj świadomych zakupów, nie ulegaj bezmyślnie promocjom.
-Sprawdź czy produkt powstał z naturalnych surowców.
-Sprawdź skład produktu, datę przydatności, warunki gwarancji, certyfikaty i ekoznaki.
-Sprawdź czy są do nabycia inne podobne towary, które są mniej uciążliwe dla środowiska i da
zdrowia.
Faza końcowa (podsumowująca)
-Nauczyciel dokonuje podsumowania zajęć. Wspomina, że każdy człowiek jest odpowiedzialny
za środowisko i jego degradację. Dzięki przemyślanym wyborom konsumenckim, np. kupowaniu
produktów, których opakowania da się powtórnie wykorzystać, możemy sprawić, że zmniejszy
się zużycie surowców naturalnych i energii oraz ilość odpadów zanieczyszczających środowisko.
Ważne jest również, aby kupować produkty regionalne, kupować tylko to, co naprawdę będzie
nam potrzebne i kierować się przy wyborze jakością oraz wpływem produktu na środowisko
naturalne, a nie estetyką opakowania, czy aktualną promocją. Wchodząc do hipermarketu z
dobrze przemyślaną listą zakupów dbamy nie tylko o swój portfel, ale i o środowisko naturalne.
-Wyciągnięcie wniosków.
Załącznik nr 1
Jakim jestem konsumentem?
I. Zakupy robię:
a) rzadko, ale kupuję wtedy więcej na zapas, w dużych paczkach (wielopakach itd.) i dużych
ilościach
b) bardzo często, kiedy tylko jest taka potrzeba; często korzystam z produktów jednorazowych,
małych opakowań
c) w zależności od potrzeb; staram się kupować tyle, ile mi potrzeba - nie za dużo, ale i nie za
mało. Tak, aby część produktów się nie zmarnowała.
II. Wchodząc do sklepu:
a) wiem, co chcę kupić, trzymam się tego i nie zdarza mi się wyjść ze sklepu z nieplanowanymi
zakupami
b) kupuję to, na co mam akurat ochotę; zakupy to przyjemność, nie ma co obciążać głowy
zbędnymi planami
c) wiem co chcę kupić, ale zawsze warto się rozejrzeć - a nuż trafi się jakaś okazja
III. Robiąc zakupy najmniej zwracam uwagę na:
a) promocje
b) ładne opakowanie
c) wpływ na środowisko naturalne
IV. Najchętniej kupuję towary wyprodukowane:
a) w Europie Zachodniej
b) w USA
c) w Polsce
V. Napoje kupuję najczęściej w:
a) puszkach aluminiowych
b) kartonikach
c) butelkach szklanych zwrotnych
VI. Opakowania mogą być wykonane z:
.....................................................................................................
VII. Opakowanie towaru:
a) pomaga mi wybrać produkt spośród mnóstwa innych (atrakcyjność wizualna)
b) jest mi obojętne, jak opakowany jest produkt, na który właśnie mam ochotę
c) w większości przypadków uważam za dodatkowy odpad obciążający środowisko i moją
kieszeń
VIII. Zakupy przynoszę do domu w:
a) torbie „reklamówce” wielokrotnego użytku
b) solidnej płóciennej torbie
c) reklamówkach „jednorazówkach”, które dostaję w sklepie
IX. Produkty spożywcze:
a) zjadam wtedy, kiedy mam na to ochotę i potrzebę. Resztki nie zjedzonej żywności i produkty
przeterminowane wyrzucam.
b) zjadam wtedy, kiedy mam na to ochotę i potrzebę. Zdarza mi się wyrzucić resztki żywności,
ale najczęściej oddaję je psu (śwince, sąsiadowi, który ma gryzonia, bezdomnym zwierzętom na
moim osiedlu, ptakom).
c) staram się zjadać zakupione produkty, zanim minie ich data przydatności, by się nie
zmarnowały, nawet jeśli nie koniecznie mam na nie ochotę. Wyrzucam tylko produkty już
przeterminowane i zepsute. Posiłki jem do końca, by nie pozostawić resztek. staram się nie
marnować resztek jedzenia - oddaję je psu, ptakom itd.
X. Uważam, że:
a) nie da się dbać o środowisko naturalne i jakość życia przyszłych pokoleń i jednocześnie
kupować potrzebne nam do codziennego życia produkty, dlatego nie ma sensu się tym
przejmować
b) dbam o środowisko naturalne i jakość życia przyszłych pokoleń, wtedy gdy kupuję produkty
ekologiczne i nie kupuję rzeczy zbędnych
c) dbam o środowisko i jakość życia przyszłych pokoleń, nawet gdy kupuję mnóstwo
niepotrzebnych rzeczy, ale w ekologicznych opakowaniach.
Załącznik nr 2
Analiza testu
I. -kupuj tylko tyle, ile jest ci potrzebne, nie kupuj zbyt dużo, by nie marnować produktów
- unikaj produktów jednorazowych
II. -przed zakupami zrób listę potrzebnych rzeczy i trzymaj się jej
- dokonuj świadomych zakupów, nie ulegaj bezmyślnie promocjom
III. -przy wyborze kieruj się jakością oraz wpływem na środowisko, a nie estetyką
opakowania czy aktualną promocją
IV. -zwracaj uwagę na miejsce produkcji (kupuj lokalnie, pamiętaj transport obciąża
środowisko, więc im produkt wyprodukowany był bliżej tym lepiej
V. -kupuj produkty opakowane w opakowania przyjazne dla środowiska (papier, szkło)
-wybieraj opakowania, które można wyrzucić do odpowiedniego pojemnika na surowce
wtórne; pamiętaj: kartonik to nie papier tyko laminat złożony z papieru, aluminium,
polietylenu i farby drukarskiej. Jest szczególnie uciążliwy da środowiska i nie można go
użyć ponownie ani odzyskać z niego surowców.
VI. - wybieraj towary w opakowaniach nadających się do przetworzenia
VII. -opakowanie w większości przypadków to zbędny odpad zagrażający środowisku
VIII. -używaj rzeczy wysokiej jakości, trwałych i wielokrotnego użytku, unikaj
jednorazówek
IX. -nie wyrzucaj resztek żywności i nie marnuj jej, daj je psu, ptakom, itp.
X. -kupuj produkty ekologiczne, przyjazne dla środowiska
-unikaj kupowania rzeczy zbędnych
Załącznik nr 3
Punktacja odpowiedzi testowych
1
2
3
4
5
a
1
2
1
1
1
b
0
0
2
0
0
c
2
1
0
2
2
6
za każdy wymieniony
rodzaj opakowania:
0,5 (papier, plastik,
metal, szkło, drewno,
tekstylia)
7
8
9
10
0
1
0
0
1
2
1
2
2
0
2
1
Wyniki testu:
0 pkt.: Konsumujesz świat bezmyślnie, nie zwracając najmniejszej uwagi na środowisko. Nie
interesuje Cię stan otaczające przyrody. Musisz to koniecznie zmienić!!!
0,5- 7 pkt.: W wyniku dużych i głośnych kampanii proekologicznych udaje Ci się czasami
zauważyć problemy środowiska spowodowane nadmiernym konsumpcjonizmem. Popracuj nad
sobą!!!
7,5 -15 pkt.: Masz świadomość negatywnego wpływu na środowisko nieodpowiedzialnych
zakupów, ale nie zawsze zachowujesz się jak prawdziwy ekokonsument.
15,5 - 21pkt.: Jesteś prawdziwym ekokonsumentem!! Świecisz przykładem i bardzo dbasz o
środowisko. Oby tak dalej!!! Gratulacje!!!
Załącznik nr 4
Czym jest merchandising?
Hipermarkety i centra handlowe, tworząc ogólną atmosferę
konsumpcjonizmu, prowadzą do zwiększenia poziomu
konsumpcji w dzisiejszym świecie. Przede wszystkim są
tak ukształtowane, by skłonić nas do kupowania czegoś,
czego nie planowaliśmy. Jak pokazują badania, całkiem
sprawnie im to wychodzi. Nieplanowane kupowanie
stanowi bowiem około 67% wszystkich naszych decyzji
zakupowych. Szczególną kategorię wśród zakupów
nieplanowanych stanowią zakupy impulsywne. Zakupy te
robimy pod wpływem nagłej chęci posiadania wywołanej
przez konkretny bodziec (np. zapach, smak, dotyk).Zdając
sobie z tego sprawę, producenci i sprzedawcy poświęcają
wiele uwagi, by zaserwować nam masę dodatkowych
bodźców, które na zasadzie prostego schematu bodziec –
reakcja skłonią nas do sięgnięcia po coś, czego wcale nie
zamierzaliśmy kupić. Zabiegi te to merchandising.
Jednym z nich jest tworzenie przyjemnej atmosfery w
sklepie. Założenie jest bardzo proste – im milsza atmosfera,
tym więcej czasu spędzimy w sklepie i tym więcej kupimy.
Efekt ten uzyskuje się na wiele sposobów. Może to być np.
kwiaciarnia, piekarnia lub dział z owocami znajdujące się
przy wejściu do sklepu. Ich zadaniem jest pobudzić nasze
zmysły, osłabić stanowczość i wytworzyć pozytywny obraz
sklepu. Staranni e dobiera się oświetlenie i muzykę.
Oświetlenie podkreśla zalety produktów (np. wyostrzając
kolor mięsa, warzyw czy owoców), a nastrojowa muzyka
zachęca do dłuższego przebywania w sklepie. Oczywiście
ważne jest także jej tempo – im wolniejsza muzyka tym
wolniej chodzimy i dłużej przebywamy w sklepie.
Przyjemny nastrój wpływa też na pozytywną ocenę samych
produktów. Chętniej kupujemy, gdy jesteśmy w świetnym
nastroju, niż gdy czujemy się źle.
W tej jakże sprytnej sztuce uwodzenia niezwykle ważną
rolę odgrywa rozplanowanie przejść sklepowych.
Podstawowa zasada – to skłonić nas do pokonania możliwie
jak najdłuższej drogi. Dlatego stoiska z artykułami takimi
jak pieczywo, nabiał, owoce, warzywa znajdują się
zazwyczaj daleko od siebie. Chcąc kupić artykuły pierwszej
potrzeby, musimy przejść przez większą część sklepu,
będąc “wystawieni” na kuszenie przez inne towary.
Powszechną praktyką stało się zmienianie ustawienia
stoisk. Proceder ten znacznie zmniejsza
prawdopodobieństwo zapamiętania przez nas, co gdzie leży
i kupienia jedynie potrzebnych produktów. Ważną rolę
odgrywa także wielkość regałów. Odpowiednio długie
regały powodują, że nie wystarczy zajrzeć z zewnątrz, żeby
stwierdzić co znajduje się na półkach, ale trzeba wejść do
wnętrza poszczególnych alejek. Kolejnym sprawdzonym
sposobem, by dłużej zatrzymać nas w sklepie, jest redukcja
liczby wyjść sklepowych i umieszczanie schodów
(zwłaszcza w centrach handlowych) na końcu korytarza.
Drugą grupą merchandisingowych pułapek jest sposób
ułożenia towarów w sklepie. W każdym sklepie wyróżnia
się obszary intensywnej i słabszej sprzedaży. Obszary
intensywnej sprzedaży obejmują początki i końce każdego
rzędu regałów, a także obszary przy kasach. Ogromne
znaczenie ma wysokość, na jakiej ułożony jest dany towar.
Najbardziej atrakcyjne są miejsca znajdujące się na
wysokości naszego wzroku, drugie w kolejności są te na
poziomie naszego pasa, a trzecie – na poziomie podłogi.
Sprzedaż produktów rozmieszczonych na poziomie pasa
sięga zaledwie 74% sprzedaży artykułów znajdujących się
na poziomie wzroku, zaś tych rozmieszczonych na
poziomie podłogi – tylko 54% w porównaniu z poziomem
oczu. Półki znajdujące się na poziomie naszego wzroku
rezerwuje się więc na towary szczególnie atrakcyjne.
Oczywiście nie z naszego punktu widzenia lecz z punktu
widzenia sklepu. Są to zazwyczaj produkty z dużą marżą,
końcówki serii, towary zalęgające w magazynach lub z
kończącą się datą ważności. Wykorzystywanie dostępności
towarów jest także powszechnym chwytem stosowanym w
przypadku produktów przeznaczonych dla dzieci. Artykuły
te umieszcza się zazwyczaj na niższych półkach. Dzięki
temu znudzone zakupami dziecko może brać je do ręki, a
następnie namówić rodzica na zakup. W okolicach kas nie
warto umieszczać towarów podstawowych, które tak czy
siak będziemy chcieli kupić. Lepiej zarezerwować je na
produkty takie jak słodycze, przekąski, gumy do żucia,
baterie i inne drobiazgi, po które sięgniemy stojąc znużeni
w kolejce.
Towary o obniżonej cenie, gorszej jakości czy kończącej się
dacie ważności eksponuje się także w postaci wewnątrz
sklepowych wystaw. Można je ułożyć na stos w piramidy
na końcach regałów, między półkami sklepowymi lub
wystawić je w pojemnikach. W obu przypadkach wystawa
ma przyciągać uwagę klientów i sprawiać wrażenie
wyjątkowej okazji. Aby produkty nie sprawiały wrażenia
„gorszych”, sprzedawcy specjalnie starają się pomiędzy
nimi pozostawić puste przestrzenie sugerujące, że są one
często kupowane. Stosy pudeł z towarem ustawione w
przejściach mają też spowodować, że będziemy wolniej się
poruszali, czyli więcej czasu poświęcimy na zakupy. Innym
sposobem wpływania na nasze zachowania w sklepie jest
wykorzystanie odpowiednio dobranego kontekstu. Obok źle
sprzedającego się towaru wystarczy położyć jego
odpowiednik gorszej jakości ale w identycznej cenie, by
feralny produkt sprzedał się jak ciepłe bułeczki.
(źródło: www.ekonsument.pl)
Materiały szkoleniowe przygotowane przez Ośrodek
Działań Ekologicznych “Źródła” Oddział w Warszawie
DO PRZYGOTOWANIA KONSPEKTU WYKORZYSTANO MATERIAŁY
POCHODZĄCE Z INTERNETU.