Udar Wprowadzenie Udar to poważny stan chorobowy, który

Udar
Wprowadzenie
Udar to poważny stan chorobowy, który występuje wskutek zakłócenia dopływu
krwi do mózgu. W razie ograniczenia lub wstrzymania dopływu krwi do mózgu jego
komórki zaczynają obumierać. Może to prowadzić do uszkodzenia mózgu, a nawet
śmierci.
Udar to stan nagły i wymagający niezwłocznego leczenia, ponieważ im wcześniej
zostanie ono rozpoczęte, tym mniejsze ryzyko uszkodzeń mózgu.
Istnieją dwa główne typy udaru: niedokrwienny i krwotoczny. Przyczyną udaru
niedokrwiennego jest skrzep krwi, który blokuje dopływ krwi do mózgu. Udar
krwotoczny następuje wskutek pęknięcia naczyń krwionośnych dostarczających
krew do mózgu, co powoduje jego uszkodzenie.
Istnieje także powiązany stan chorobowy, określany terminem „przejściowy atak
niedokrwienny” (TIA), kiedy dopływ krwi do mózgu zostaje przejściowo zakłócony,
co powoduje „miniudar”. Przejściowe ataki niedokrwienne należy traktować bardzo
poważnie, ponieważ często stanowią znak ostrzegający przed poważniejszym
udarem.
Udar leczy się za pomocą połączenia zabiegów operacyjnych i leków.
Objawy
Jeśli podejrzewasz udar u siebie lub innej osoby, niezwłocznie poszukaj pomocy
medycznej, dzwoniąc na numer 999 i prosząc o przysłanie karetki.
Objawy udaru zwykle pojawiają się nagle i mogą obejmować drętwienie lub
osłabienie po jednej stronie ciała, osłabienie mimiki twarzy, zawroty głowy,
problemy z mówieniem lub rozumieniem mowy oraz silne bóle głowy.
Objawy przejściowego ataku niedokrwiennego (TIA) są takie same jak w
przypadku udaru, ale trwają przez czas od kilku minut do kilku godzin, a potem
całkowicie ustępują. Ataku takiego nie wolno jednak nigdy ignorować, ponieważ
jest to sygnał ostrzegawczy informujący o problemach z dopływem krwi do mózgu.
W razie przejściowego ataku niedokrwiennego należy niezwłocznie skontaktować
się z lekarzem ogólnym, lokalnym szpitalem lub placówką prowadzącą dyżur
lekarski, aby ustalić termin badania specjalistycznego.
Przyczyny
Udar niedokrwienny następuje, kiedy skrzepy krwi zablokują dopływ krwi do
mózgu. Zwykle tworzą się w miejscach zwężenia tętnic.
Page 1 of 3
Stroke | Polish | Translated 04/08
© Queen’s Printer and Controller of HMSO 2008
Zwężenie tętnic następuje z wiekiem, ale niektóre czynniki ryzyka mogą
niebezpiecznie przyspieszyć ten proces. Należą do nich palenie, wysokie ciśnienie
krwi (nadciśnienie), otyłość, dieta zawierająca dużą ilość cholesterolu oraz
cukrzyca.
Udar krwotoczny to skutek pęknięcia naczynia krwionośnego w mózgu. Jego
główną przyczyną jest wysokie ciśnienie, które może osłabić tętnice w mózgu i
zwiększyć ich podatność na rozszczepianie lub pękanie.
Czynniki ryzyka związane z wysokim ciśnieniem krwi to nadwaga, nadmierne
spożycie alkoholu, palenie, brak regularnych ćwiczeń fizycznych i stres.
Udar krwotoczny może być czasem także skutkiem urazu głowy.
Leczenie
Sposób leczenia udaru zależy od jego przyczyny. Istnieje określona liczba leków,
które można stosować w celu zmniejszenia ryzyka ponownego utworzenia się
skrzepów. Są także leki, które pozwalają obniżyć ciśnienie krwi i poziom
cholesterolu we krwi.
Niektóre udary niedokrwienne powodowane są przez zablokowanie tętnicy szyjnej
(głównej tętnicy w szyi). Do odblokowania tętnicy niezbędna może być operacja.
Chirurg wykona małe nacięcie w szyi, aby otworzyć tętnicę szyjną i usunąć
skrzepy.
Przy udarach krwotocznych niezbędna jest czasem operacja nagła, wykonywana w
celu usunięcia krwi z mózgu i naprawienia pękniętych naczyń krwionośnych.
Zwykle wykonuje się to podczas zabiegu chirurgicznego zwanego kraniotomią.
Powrót do zdrowia
Uszkodzenia spowodowane przez udar mogą być rozległe i długotrwałe. Wiele
osób potrzebuje długiego okresu rehabilitacji, zanim będą w stanie odzyskać
wcześniejszą niezależność.
Chory może mieć problemy z mówieniem, pamięcią, koordynacją i wykonywaniem
codziennych czynności.
Częstymi następstwami udaru są także uczucia depresji i nerwica lękowa. Chory
może wymagać poradnictwa i leków, które pomogą poprawić mu samopoczucie.
Proces rehabilitacji jest specyficzny dla każdego pacjenta i zależy od objawów i ich
ciężkości. Chory ma do dyspozycji zespół specjalistów: fizjoterapeutów,
psychologów, specjalistów terapii zajęciowej, logopedów oraz wyspecjalizowany
personel pielęgniarski i lekarzy.
Page 2 of 3
Stroke | Polish | Translated 04/08
© Queen’s Printer and Controller of HMSO 2008
Rehabilitacja po udarze może być powolnym i frustrującym procesem. W pewnych
okresach wygląda na to, że chory nie robi prawie żadnych postępów. Choć może
to być trudne, należy zachować cierpliwość i optymizm, ponieważ z czasem osoba
po udarze odzyska znaczną część — jeśli nie całość — swojej wcześniejszej
niezależności.
Zapobieganie
Głównym czynnikiem ryzyka wystąpienia udaru jest niewłaściwa dieta. Spożywanie
dużych ilości tłuszczu może prowadzić do odkładania się złogów tłuszczu w
tętnicach, zaś nadwaga może powodować wysokie ciśnienie krwi (nadciśnienie).
Zalecana jest niskotłuszczowa, wysokobłonnikowa dieta, zawierająca wiele
świeżych warzyw i owoców (pięć porcji dziennie) i pełnych zbóż.
Regularne ćwiczenia (co najmniej 30 minut pięć razy w tygodniu) poprawią
wydajność serca i krążenia krwi, obniżą poziom cholesterolu we krwi i utrzymają jej
ciśnienie na zdrowym poziomie.
Należy unikać palenia, ponieważ jest to jeden z głównych czynników ryzyka w
odniesieniu do udarów; palenie podnosi ciśnienie krwi i może powodować
odkładanie się złogów tłuszczowych w tętnicach.
Nie należy przekraczać zalecanego spożycia alkoholu — w przypadku mężczyzn
to 3−4, zaś w przypadku kobiet 2−3 jednostki dziennie. Jedna jednostka alkoholu
to odpowiednik połowy pinty piwa o normalnej mocy, małego kieliszka wina lub
używanej w pubach miarki (25 ml) mocniejszego alkoholu.
Poufna usługa tłumaczenia
NHS Direct może zapewnić poufne usługi tłumaczy wielu języków w ciągu paru
minut od wizyty pacjenta.
Wystarczy wykonać 3 proste kroki:
Krok 1 — Zadzwonić na numer NHS Direct, 0845 4647.
Krok 2 — Kiedy rozmowa zostanie odebrana, powiedzieć po angielsku,
jakiego języka chce się używać. Poczekać przy telefonie na połączenie z
tłumaczem, który pomoże NHS Direct w podaniu niezbędnych informacji i
porad medycznych.
Krok 3 — Można także poprosić osobę spokrewnioną lub znajomą
o przeprowadzenie rozmowy w imieniu pacjenta. Przed objaśnieniem
powodu rozmowy należy poczekać na połączenie z tłumaczem.
Page 3 of 3
Stroke | Polish | Translated 04/08
© Queen’s Printer and Controller of HMSO 2008