Patologia zachowań - Lek. wet. Remigiusz Cichoń

ALFABET BEHAWIORYSTY
WETERYNARIA W PRAKTYCE
lek. wet. Remigiusz Cichoń, Joanna Cichoń*
specjalista chorób psów i kotów, biegły sądowy, behawiorysta, członek ESAVS, Przychodnia Weterynaryjna DOG w Skarżysku-Kamiennej
*studentka Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu
Patologia zachowań
CZĘŚĆ I
są przedmiotem obawy, ale również jest
nieracjonalne i wyraźnie przesadne.
Wśród patologicznych postaci lęku
wyróżnia się fobie i stany lękowe (nerwice lękowe, zachowania nakierowane na
siebie). Do fobii należy na przykład agorafobia, czyli lęk przed otwartą przestrzenią, albo klaustrofobia (lęk przed małymi
pomieszczeniami), ściganie wyimaginowego wroga, „łapanie much” itd. Stan
lękowy może się pojawić w odpowiedzi
na sytuację stresową. Okoliczności toNALIZA
warzyszące tej sytuacji są ciągle przeżySEKWENCJI BEHAWIORALNYCH
Każde zachowanie można podzielić na wane na nowo, a dotknięty schorzeniem
cztery fazy: zachowanie apetencyjne, akt osobnik unika bodźców kojarzących się
z tą sytuacją. Stanom
spełniający, zakończelękowym często towanie oraz okres refrakElementy psychobiologiczne
rzyszą natręctwa rucji. Powstaje pytanie:
Elementy psychobiologiczne to:
chowe. Wykonywaczy dana sekwencja
– organizm – mechanizmy patofinie natrętnych ruchów
jest prawidłowa, czy
zjologiczne, zmiany organiczne
zmniejsza dolegliwopatologiczna? Odpo(immunologia, profil hormonalści związane z natrętwiadając na nie, nany, materiał genetyczny, mechanymi myślami/natręcleży pamiętać o tym,
nizmy neurologiczne);
twem bodźców.
że każde zachowanie
– zabarwienie nastrojowe (uspoOdrębną postacią
ma pewną prawidłosobienie);
patologicznego lęku
wą sekwencję zdarzeń
– emocje, funkcje poznawcze,
są napady paniki, np.
oraz że dokonując jej
postrzeganie zmysłowe;
strach przed niektóryanalizy można stwier– reakcje neurowegetatywne
mi dźwiękami. Uczudzić, czy dane zachoi akty motoryczne.
cie strachu jest wtedy
wanie jest prawidłoszczególnie nasilone,
we, czy patologiczne.
Warunkowanie sprawcze a sekwencja osobnik nim dotknięty obawia się bliskiej
śmierci, występuje uczucie niedowładu
behawioralna:
– fazy sprawcze: prowadzące do celu, sta- kończyn oraz zaburzenia widzenia. Stanom tym towarzyszy przyspieszenie czynją się coraz bardziej rozbudowane;
– fazy nie mające działania sprawczego ności serca, pocenie się, drżenie mięśni
oraz zaburzenia czynności jelit. Stwierulegają redukcji.
dzono, że u zwierząt wykazujących obKontrola siły ugryzienia:
jawy paniki dochodzi do wzmożonej ak– występuje wewnątrz grupy społecznej;
– wyjątki: zaburzenia zachowania (nadak- tywności neuronów noradrenergicznych
tywność, dyssocjalizacja), uwarunko- jądra sinawego. Stąd powstało przypuszwanie instrumentalne, efekt interwencji czenie, że napady paniki mogą zależeć od
właścicieli uniemożliwiającej rozwiąza- wzmożonej aktywności noradrenergicznych struktur mózgu.
nie konfliktu.
nie wykonują tej czynności w obecności człowieka.
Zwierzę wykazuje reakcję bólową przy
braku bodźców bólowych (allodynia).
Może to być zarówno wynikiem uszkodzenia układu nerwowego, na przykład
w przebiegu neuropatii autonomicznej
w cukrzycy, jak i mieć podłoże psychogenne. Występuje zachowanie nakierowane na siebie, sugerujące nieistniejący
bodziec, upośledzenie czucia wywołane wzmożoną reakcją na bodziec bólowy i unikanie nieprzyjemnego bodźca.
Do końca nie udało się ustalić, jakiego
rodzaju zmiany czy zaburzenia powodują te uszkodzenia. Podejrzewa się, iż natręctwa i depresje mogą mieć to samo pochodzenie, dlatego w leczeniu stosuje się
leki przeciwdepresyjne.
W wywiadzie należy zwrócić szczególną uwagę na informacje dotyczące zmian,
jakie nastąpiły w środowisku zwierzęcia
minimum miesiąc przed wystąpieniem
niepożądanych objawów.
‰
Patologia charakteryzuje się utratą
zdolności adaptacji do zmian w środowisku oraz brakiem możliwości
powrotu do równowagi (homeostazy)
po ustaniu zmian. Należy pamiętać,
że nie jest jedynym odchyleniem od
uznanej normy społecznej.
A
64
Występuje wówczas zaburzenie czucia
skórnego. Takie zachowania mogą prowadzić do poważnych uszkodzeń ciała
chorego zwierzęcia (fot. 1 i 2) lub powodować nadmierną pielęgnację, prowadzącą do wyłysień lub samouszkodzeń.
Nadmierna pielęgnacja stresogenna występuje najczęściej u kotów. Problem jest
trudny do zaobserwowania, gdyż koty
LIPIEC-SIERPIEŃ • 4/2007
www.weterynaria.elamed.pl
NA SIEBIE
fot. Joanna Cichoń
ZACHOWANIA NAKIEROWANE
Są to zachowania, które nie prowadzą do
osiągnięcia jakiegoś realnego celu. Ocena wymaga określenia wzorca zachowań!
Kompulsje to powtarzające się czynności przymusowe wykonywane według
pewnych reguł i w zrytualizowany sposób, w reakcji na jakąś obsesję. Zachowanie kompulsywne ma w zamierzeniu
zredukować lub zapobiec niewygodzie
związanej z pewnymi sytuacjami, które
Fot. 1
fot. Joanna Cichoń
ZACHOWANIA KOMPULSYWNE
lek. wet. Remigiusz Cichoń
Przychodnia Weterynaryjna DOG
26-110 Skarżysko-Kamienna,
ul. Żeromskiego 66
e-mail: [email protected]
www.dog.com.pl
Fot. 2
Fot. 1, 2. Samookaleczenie psychogenne
– predylekcyjne miejsca u psa