Niestworzone historie opowiadają / Untold stories told by:

Niestworzone historie opowiadają / Untold stories told by:

Gabriela Jarzębowska
Projekt „Niestworzone historie” wpisuje się w konceptualną tradycję nie-wystawy, w której fakty artystyczne ulegają daleko idącej dematerializacji. Stanowi
on dźwiękowe archiwum projektów artystycznych,
o których opowiadają sami twórcy (a w przypadku
artystów nieżyjących – ich przyjaciele i współpracownicy). Projektów śmiałych, wizjonerskich, utopijnych.
W radykalny sposób zacierających granicę między
życiem a sferą artystyczną. A poprzez swój rozmach
bądź konceptualny charakter – z założenia nierealizowalnych. Urbanistyczne wizje Jarosława Kozakiewicza,
pomysł stworzenia doskonałych falansterów dla artystów Grzegorza Sztwiertni czy penetrujące obszar fikcji
metaartystyczne koncepty Agnieszki Kurant – to tylko
kilka przykładów uzmysławiających, że refleksja o charakterze utopijnym przez artystów wciąż podejmowana,
nawet jeśli przewrotny bądź polemiczny charakter tych
projektów przesuwa ich wydźwięk w stronę myślenia
dystopijnego.
Wysyp dzieł sztuki mentalnej związany jest z pojawieniem się Polsce refleksji konceptualnej, a za jej najznamienitszy wyraz uznawana jest przełomowa wystawa
Jerzego Ludwińskiego w galerii pod Moną Lisą pod
koniec 1970 roku. To na „Sztuce Pojęciowej” zostały
zaprezentowane tak sztandarowe realizacje „sztuki niemożliwej”, jak „Kreatorium kolumny stalagnatowej
Milenium” Jerzego Rosołowicza czy „Kinestezjon”
Wandy Gołkowskiej. A raczej: przedstawione zostały
ich projekty – wykresy, rysunki i opisy dzieł, które
nigdy nie miały zostać zrealizowane. To owe dokumenty właśnie stały się naszym jedynym kodem dostępu
do właściwego dzieła, znajdującego się całkowicie
w sferze mentalnej – kodem dostępu przywołującym
na myśl baudrilladrowskie simulacrum, kopię pozbawioną oryginału.
W „Niestworzonych historiach” ów kod dostępu
zostaje przesunięty w stronę jego faktycznej dematerializacji. Zapis werbalny stanowi podważenie tradycyjnego – i nadal najczęściej występującego – paradygmatu,
zgodnie z którym w przestrzeni wystawienniczej prezentowane są materialne obiekty. Nawet jeśli stanowią one
jedynie (lub aż) dokumentację pracy lub wydarzenia
artystycznego, sam fakt umieszczenia ich w kontekście
sztuki utomatycznie przesuwa ich zawartość semantyczną w stronę faktów artystycznych. Zapis dźwiękowy
natomiast stanowi formę bardziej transparentną,
a zarazem odporną na pokusy formalizmu. Użycie
komunikatów werbalnych do opisu działań konceptualnych zastosowała – z wyśmienitym skutkiem –
Sylvia Kolbovski w „Nieadekwatnej historii sztuki konceptualnej”. Jednak zabieg wykorzystania „mówionego
archiwum” w stosunku do dzieł sztuki pojęciowej zdaje
się wciąż obszarem słabo eksploatowanym. Tymczasem
niematerialność zapisu dźwiękowego w naturalny
sposób koresponduje z niematerialnością opisywanych
projektów, znosząc zarazem barierę buforową między
twórcą a odbiorcą, którą zazwyczaj tworzy materialny
obiekt. Podważając najbardziej powszechny model
sytuacji artystycznej artysta – dzieło – odbiorca
i kierując go w stronę modelu bezpośredniego kontaktu
artysta – odbiorca, przesuwa swoją strukturę w stronę
działań performatywnych. Poprzez owo przesunięcie
akcentów w stronę „obecności” artysty (a konkretnie
jego głosu) za którą skrywa się opisywane, nieistniejące dzieło, stworzona zostaje przestrzeń przywołująca charakter oral history, a zarazem kwestionująca
jej założenia. Wykreowane realizacje stanowią bowiem
fikcję, istniejącą jedynie w sferze mentalnej. Stworzone
w ten sposób wirtualne archiwum niezrealizowanych
projektów ewokuje pytania dotyczące funkcjonowania
iluzji w sztuce, relacji między ideą a jej materializacją
oraz miejsca i celu utopijnych wizji we współczesnej
rzeczywistości.
The “Untold Stories” project is well in line with
the conceptual tradition of a non-exhibition, where
the artistic facts have been strongly dematerialised.
It is an acoustic archive of artistic projects which are
described by the artists themselves (and in the case
of artists who have died, the projects are described
by their friends and colleagues). The described projects
have been daring, visionary, utopian. They radically
blurred the division line between life and the artistic
sphere. And they were assumed totally unfeasible
from the very beginning due to their grand scale or
conceptual nature. Urban planning visions by Jarosław
Kozakiewicz, an idea of perfect phalanstères for artists
by Grzegorz Sztwiertnia or Agnieszka Kurant’s concepts
penetrating meta-artistic fiction – these are just some
examples which help one to realise that utopian reflection has always been tempting for artists, even though
sometimes the perverse or polemic nature of the projects
moves their interpretation towards dystopian thinking.
The upsurge of mental art is connected with conceptual reflection emerging in Poland, and the exhibition of Jerzy Ludwiński in the Mona Lisa Art Gallery
at the end of 1970 is believed to be its most outstanding
expression. During the “Sztuka Pojęciowa” (Conceptual
Art) exhibition the most outstanding examples of “impossible art” were shown, such as “Kreatorium kolumny
stalagnatowej Milenium” by Jerzy Rosołowicz or “Kinestezjon” by Wanda Gołkowska. Or should we rather say
that their concepts were shown – drafts, drawings
and descriptions of pieces of art which were never meant
to be realised. These documents have become our only
access code to the right piece of art existing entirely
in the mental sphere – the access code which brings
back the concept of Baudrillard’s simulacrum, a copy
with no original existing.
In the “Untold Stories” the access code has been
shifted towards its actual dematerialisation. The verbal
transcription has undermined the traditional and still
most popular paradigm stating that only material
objects are presented in the exhibition space. Even
though they are only (or as much as) documentation
of an artistic work or event, the very fact of putting
them in the context of art automatically moves their
semantic content towards artistic facts. The acoustic
recording is a more transparent form, and also a form
more immune against temptations of formalism. Sylvia
Kolbovski in her “Inadequate History of Conceptual
Art” has successfully used verbal communication
to describe conceptual activities. However, the option
of a “speaking archive” for pieces of conceptual art
seems not to be strongly used while the immateriality
of an acoustic recording corresponds in a natural way
with the immateriality of the described projects, abolishing the buffer barrier of a material object between
creator and recipient. Undermining the most popular
artistic situation model, i.e. artist – piece of art – recipient, and moving towards a model of direct artist – recipient contact, the art shifts its structure towards performance activities. By shifting the focus towards the “presence” of the artist (and specifically, the voice), which
is about describing a non-existing piece of art, a new
space of oral history has been created which simultaneously questions its very assumptions. The created
realisations are fictions as they exist only in the mental
sphere. The established virtual archive of non-realised
projects raises questions on the place of illusions in art,
relations between an idea and its materialisation, as well
as the place and objective of utopian visions in contemporary reality.
Niestworzone historie opowiadają / Untold stories told by:
Agnieszka Chojnacka – absolwentka fotografii
na ASP w Łodzi, zajmuje się instalacją dźwiękową
i wideo.
She graduated from Academy of Fine Arts in Lodz,
Photography Department, she works with sound
installation and video.
Jan Chwałczyk (opowiada o pracach Wandy
Gołkowskiej i Jerzego Rosołowicza) – nestor polskiej
awangardy, malarz, rzeźbiarz, twórca instalacji
przestrzennych, autor wystaw i publikacji mail artu.
(telling about the Wanda Gołkowska`s and Jerzy
Rosołowicz`s project) the Nestor of Polish avant-garde,
painter, sculptor, a creator of spatial installations,
the author of mail art exhibitions and publication.
Aleksandra Jach – kuratorka, krytyczka, historycz-
ka sztuki. Interesuje się działaniami anarchistycznymi,
erotyzmem, projektowaniem zrównoważonym, alternatywną edukacją, reprezentacjami wsi. Ostatnio
z Krzysztofem Skoczylasem rozpoczęła działanie
na rzecz „playbio” – ogrodnictwa zaangażowanego;
A curator, a critic, an art historian. She is interested
in anarchistic strategies, eroticism, sustainable design,
alternative education, representation of village. She has
began recently to work together with Christopher
Skoczylasem in favour of “playbio” – engaged gardening.
Arkadiusz Jakubik – aktor, reżyser, wokalista
rockowy, autor musicali i słuchowisk radiowych. Autor
m.in. musicalu o biografii Jima Morrisona i The Doors
„Jeździec Burzy” oraz „Prostej historii o miłości” uznanej za jedną z najciekawszych polskich fabuł 2010 roku.
An actor, a director, the author of musical comedies
and radio programmes. The author of musical comedy
about Jima Morrisona`s biography and The Doors
“The rider of the storm” and „The Simple story about
ove” recognized as the one of the most interesting
Polish plots of 2010.
Agnieszka Kurant – autorka wystaw i projektów
artystycznych oscylujących wokół refleksji konceptualnej. Absolwentka m.in. creative curating na Goldsmiths
College w Londynie. Pierwsza polska artystka zaproszona na Frieze.
The author of exhibitions and artistic projects oscillating
around the conceptual reflection. She graduated from
Goldsmiths College in London, Creative Curatoring,
first Polish artist invited to Frieze.
Centrum Sztuki Współczesnej ŁAŹNIA
/ Centre for Contemporary Art LAZNIA
ul. Jaskółcza 1, 80-767 Gdańsk
tel. +48 (058) 305 40 50 | fax. + 48 (058) 305 26 80
[email protected] | www.laznia.pl
Kuba Szczęsny – architekt i artysta wizualny, od
2001 roku współtworzy grupę Centrala. Projektuje
budynki, plany urbanistyczne, wnętrza, wystawy oraz
instalacje przestrzenne. Interesują go animowane obiekty mechaniczne i temat mistyfikacji w sztuce.
An architect and a visual artist, since 2001 co-creator
of “Centrala” group. He projects buildings, interiors,
exhibitions and spatial installations and works on townplanning. He is interested in animated mechanical
objects and the mystification in art.
Grzegorz Sztwiertnia – tworzy obrazy, obiekty,
rzeźby, wideo, instalacje, przeprowadza akcje artystyczne. Pisze i publikuje teksty stanowiące ważną część jego
artystycznej strategii.
He creates paintings, objects, sculptures, video, installations and artistic actions. Writing and publishing texts
are important part of his artistic strategy.
Zalibarek – krakowski rysownik, twórca wideo
i instalacji przestrzennych, prozaik, orędownik schulzowskiej metody mityzacji rzeczywistości, redaktor
naczelny magazynu o zabarwieniu nadrealnym Puzdro.
Lives and works in Krakow, he makes drawings, video,
spatial installations, writes, propagator of Bruno
Schulze`s method of mystification of the reality,
the chief editor of the magazine with the surrealistic
tinge, “Puzdro”.
Józef Żuk Piwkowski – Jednym okiem widzi ostro
z bliska, drugim z daleka. Żeby pogłębić tę schizofrenię,
przez lata ćwiczył dwie różne części mózgu, jedną – dla
nauki – na politechnice, a drugą – dla sztuki – w szkole
filmowej. Stąd jego motto: „Sztuka (i nauka) jest najważniejsza”.
His one eye sees from close sharply while the second
from far. Deepening this schizophrenia, he has been
exercising two various parts of the brain, one – for
science – at University of Technology, and the second
one – for art – at film school. It resulted in his motto:
“Art (and Science) are the most important”.
Wernisaż / Opening:  stycznia , godz. .
Projekt w ramach programu INKUBATOR / Project within the framework of INCUBATOR programme
Kurator / Curator: Gabriela Jarzębowska
W projekcie udział biorą / Project participants:
Agnieszka Chojnacka, Wanda Gołkowska, Aleksandra Jach, Arkadiusz Jakubik, Agnieszka Kurant,
Jerzy Rosołowicz, Kuba Szczęsny, Grzegorz Sztwiertnia, Zalibarek, Józef Żuk Piwkowski
Organozator:
Patronat medialny: