Rekomendacje Rady Podatkowej

Rekomendacja Rady Podatkowej Konfederacji Lewiatan w zakresie konstrukcji ulgi na
działalność badawczo rozwojową (B+R)
Wprowadzenie
Odnosząc się do kontekstu globalnego innowacyjności, należy zwrócić uwagę na Strategię Lizbońską,
której celem jest zwiększenie potencjału Unii Europejskiej w zakresie badań i rozwoju. Unia już na
początku 2000 roku zdecydowała, iż nie jest wystarczająco innowacyjna i należy poprawić sytuację
w tym zakresie, aby móc konkurować na rynku globalnym z takimi krajami jak Japonia, Stany
Zjednoczone, Korea Południowa. Krajami, które w znaczący sposób inwestują w badania i rozwój.
W związku z tym, Komisja Europejska w roku 2000 przygotowała strategię Lizbońską, która określała
dwa główne cele. Pierwszym z nich było osiągnięcie poziomu 3% PKB inwestowanych w działalność
o charakterze badawczo-rozwojowym, a drugim celem było to, aby 2/3 z tych inwestycji pochodziło
od sektora prywatnego. Z tego też względu powstała koncepcja zachęt podatkowych, która zakłada,
że te gospodarki, które intensywnie inwestują w B+R są gospodarkami bardziej konkurencyjnymi.
Przyjęto założenie, że to do rządów należy stworzenie takich zachęt dla biznesu, które zintensyfikują
inwestycje w B+R. Strategia Lizbońska została ustanowiona w roku 2000 a cele do osiągnięcia zostały
wyznaczone na rok 2010. W roku 2010 stwierdzono, iż UE jest daleka od ich osiągnięcia (bliżej 2% niż
3% jeżeli chodzi o inwestycje) z tego też względu powstała obecnie obowiązująca Strategia Europa
2020, do której zostały ponowienie wprowadzone te cele z nadzieją, że zostaną one osiągnięte do
roku 2020. Polska zobowiązała się zapewnić swój wkład w realizację Strategii Europa 2020 poprzez
osiągnięcie w 2020 r. poziomu nakładów na badania i rozwój w wysokości 1,7% PKB, z czego prawie
połowa ma pochodzić od przedsiębiorców. Inwestycje w B+R są motorem wzrostu gospodarki. Jeżeli
nakłady na innowacyjność nie są samoistnie podejmowane, to trzeba podjąć takie działania, które
wpłyną na wzrost tych inwestycji.
Wydatki polskich przedsiębiorców na działalność badawczo-rozwojową stanowią jeden z najniższych
poziomów wśród państw członkowskich Unii Europejskiej (0,9% PKB w 2013 r.). Nasze nakłady na ten
cel są znacznie skromniejsze niż w Czechach, które wprowadziły ulgę podatkową na B+R w 2005 r.
Polska jest jednym z państw najmniej intensywnie inwestujących w B+R w regionie Europy
wschodniej. Polskie wydatki na działalność badawczo-rozwojową porównywalne są jedynie do
dwóch najmniej rozwiniętych krajów regionu - Bułgarii i Rumunii. Biorąc to pod uwagę, konieczne jest
zwiększenie wydatków w Polsce na działalność badawczo-rozwojową.
Spośród dużych gospodarek Europejskich, tylko w trzech nie istnieją rozwiązania podatkowe
promujące działalność badawczo-rozwojową, tj. w Polsce, Szwajcarii i Niemczech. Porównując
sytuację Polski z sytuacją Niemiec, to faktycznie nie ma w Niemczech specjalnych ulg podatkowych
dla podmiotów inwestujących w B+R. Natomiast należy wziąć pod uwagę, iż Niemcy już dziś są
prawie na poziomie celów określonych przez Strategię Lizbońską. Przedsiębiorstwa niemieckie prawie
3% PKB inwestują w B+R, robią to w sposób naturalny a zatem w Niemczech nie jest potrzebna taka
specjalna ulga promująca taką działalność. Podobnie w Szwajcarii. Natomiast patrząc na sytuację
w Polsce, niestety nakłady na B+R są bardzo niskie.
Należy wziąć również pod uwagę, iż w chwili obecnej Szwajcaria i Niemcy rozważają wprowadzenie
od 2016 r. innych rozwiązań, takich jak Patent Box, które nagradzają nie tyle wydatki na B+R ale
przychody generowane dzięki prawom własności intelektualnej. Przychody, które są uzyskiwane
przez firmy dzięki tym prawom podlegają opodatkowaniu niższą stawką podatku.
W chwili obecnej w Polsce nie istnieje przyjazne otoczenie fiskalne, które pozwoliłoby zachęcić
przedsiębiorców do inwestowania w badania i rozwój. Mamy do czynienia z niepowodzeniem rynku,
tj. jeżeli rynek sobie nie radzi i prywatne podmioty w sposób spontaniczny nie inwestują
wystarczająco dużo w badania i rozwój, to wymagany jest system odpowiednich zachęt, aby ten
poziom zwiększyć.
Jak wynika z badań, preferencje podatkowe są jednym z głównych czynników skłaniających firmy do
zwiększania nakładów na innowacje.
Głównym celem stworzenia zachęt podatkowych w Polsce na działalność badawczo - rozwojową jest
stworzenie warunków atrakcyjniejszych dla inwestycji krajowych oraz dla przyciągnięcia inwestorów
zagranicznych do inwestycji w B+R w Polsce. Atrakcyjność Polski wzrosła od momentu przystąpienia
do UE, ale nadal ten poziom atrakcyjności jest stosunkowo niski i dlatego bardzo ważne jest to, aby tą
atrakcyjność podnieść oraz zwiększyć poziom inwestycji w badania i rozwój firm zagranicznych.
Inwestycje te są motorem wzrostu gospodarki, dlatego też trzeba podjąć działania, które zwiększą
nakłady prywatne na ten cel, w tym stworzą niezbędną infrastrukturę i zasoby ludzkie (np. zespoły
inżynierów czy programistów). Dla trwałego wzrostu takich nakładów można skorzystać
z przygotowanego już projektu Prezydenta RP (projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku
ze wspieraniem innowacyjności – druk sejmowy 3286), który może w pewien sposób wpłynąć na
wzrost nakładów na B+R, albo też trzeba iść dalej, aby w większej mierze zachęcić przedsiębiorców
do inwestycji i poprawić sytuację Polski pod względem innowacyjności w naszym regionie Europy.
Wartym podkreślenia jest fakt, że ulga na B+R to nie przywilej dla wybranych, należy zaznaczyć, iż
przedsiębiorcy mający jednostki badawczo - rozwojowe nie są jedynymi podmiotami, które będą
mogły skorzystać z ulgi. Ulga w zdecydowanym wymiarze dotyczy również firm produkcyjnych, które
będą mogły skorzystać z ulgi, jeżeli będą prowadzić prace B+R. W celu poprawy konkurencyjności,
dotychczas przedsiębiorcy mogli liczyć tylko na dotacje europejskie ze wszystkimi ich ograniczeniami,
czyli np. wstrzymywaniem projektów aż do rozstrzygnięcia konkursów, końcowo również ich
nieprzewidywalnością. Tymczasem ulga podatkowa pozwala czerpać przedsiębiorcom korzyści z całej
działalności B+R, bez względu na poziom innowacyjności, ich ocenę czy dane działanie zakończy się
sukcesem.
Wprowadzona w Polsce ulga podatkowa nagradzająca przedsiębiorców za ich działalność badawczo rozwojową, czy podejmowane wysiłki w celu poprawy innowacyjności, powinna być sprawiedliwa
i należna każdemu podmiotowi, tylko z tego powodu, że inwestuje w niepewne i trudne
przedsięwzięcia. System ulg powinien być atrakcyjny i motywacyjny dla przedsiębiorców, pozwolić
przede wszystkim zaplanować prace B+R, które są zwykle długoterminowe i ryzykowne. Ulga
podatkowa pozwoli również przedsiębiorcom wpisywać prace B+R w ich stałe działania
i rozbudowywać tą wyspecjalizowaną część ich działalności.
Polska w celu wzmocnienia rozwoju gospodarczego oraz poprawy swojej konkurencyjności na rynku
globalnym potrzebuje wsparcia w postaci zachęt podatkowych. Jak już wspomniano wyżej spośród
dużych gospodarek europejskich obok Polski tylko Niemcy i Szwajcaria nie mają zachęt podatkowych
promujących działalność badawczo - rozwojową. Chociaż i te kraje najprawdopodobniej od
przyszłego roku nagradzać będą swoich przedsiębiorców za przychody z własności intelektualnej.
Polska jest dziś w miejscu, w którym może od zera stworzyć system ulg, w taki sposób, aby był
kompletny i wspierał zarówno prowadzenie prac B+R, podejmowanie działań wpływających na
rozwój działalności poprzez pozyskiwanie patentów i wzorów użytkowych, know how, jak również
motywował przedsiębiorstwa do inwestycji w rozwój własności intelektualnej (Patent Box).
Proponujemy, aby system podatkowy w zakresie zachęt podatkowych na działalność B+R był prosty
i przejrzysty, w taki sposób aby przedsiębiorcy mogli w swobodny sposób czerpać korzyści
z prowadzenia prac B+R. Przyjęty system podatkowy powinien być również sprawiedliwy nie tylko
z perspektywy nadinterpretacji ze strony władz podatkowych, ale powinien również chronić przed
nadużyciami. Proponuje się wyłączenie z katalogu wszelkich kosztów sfinansowanych z dotacji jak
również zwróconych podatnikowi jakiejkolwiek innej formie.
1. Rodzaje zachęt podatkowych
Stanowisko Prezydenta RP: Propozycja wprowadzenia ulgi z tytułu ponoszenia kosztów na badania
i rozwój.
Propozycja NCBiR: Propozycja wprowadzenia ulgi opartej na kosztach, dodatkowej ulgi pracowniczej
z tytułu kosztów zatrudniania własnego personelu, ulgi dla osób fizycznych i prawnych od inwestycji
w badania i rozwój, również przyśpieszonej amortyzacji. Propozycja wprowadzenia ulgi opartej na
efektach, takich jak ulga „Patent Box” i super ulga podatkowa - stawka podatku 15 % zamiast 19%.
Rekomendacja Rady Podatkowej Konfederacji Lewiatan:
Wprowadzenie ulgi na B+R
Wprowadzenie ulgi z tytułu ponoszenia kosztów na B+R wraz z przygotowanym pozytywnym
otwartym katalogiem kosztów kwalifikowanych, określającym przykładowe rodzaje wydatków
związanych z pracami badawczo-rozwojowymi.
Pozostawienie obecnie obowiązującej ulgi na nowe technologie
Jednocześnie, ze względu na odmienny charakter przedmiotu ulgi, rekomenduje się pozostawienie
ulgi na nabycie nowych technologii, z wydłużeniem okresu rozliczenia kosztów nabycia nowych
technologii do 5 lat.
Nabywanie nowych technologii jest impulsem do inwestowania w B+R firm zajmujących się
rozwojem nowych technologii i unowocześnianiem istniejących. Pozostawienie obecnej ulgi
z pewnymi modyfikacjami, z jednej strony ułatwia decyzje o nabywaniu nowych technologii (tu:
korzyść podatkowa) a z drugiej strony pomaga w komercjalizacji „produktów” (myśli), bowiem jest
o wiele łatwiejsza po stronie firm inwestujących w B+R. Innymi słowy im chętniej firmy nabywają
nowe technologie, tym bardziej inne firmy w nie inwestują / rozwijają (pewność zbytu).
Obecne przepisy zakreślają bardzo krótki termin w jakim można skorzystać z ulgi, gdyż de facto ulga
może objąć wydatki poniesione w roku wprowadzenia technologii do ewidencji ŚT oraz WNiP lub
wydatki poniesione w roku następnym. Natomiast wydatki poniesione w roku poprzedzającym
wprowadzenie technologii do ewidencji ŚT oraz WNiP już co do zasady nie są objęte prawem do ulgi,
z wyjątkiem tych, które stanowią przedpłatę (zadatek).
Taki stan prawny nie uwzględnia faktu, iż projekty związane z np. implementacją skomplikowanych
systemów informatycznych mogą trwać nawet kilka lat, a najdroższe elementy systemu (licencje,
prawa autorskie) nabywane są przed lub zaraz po rozpoczęciu prac wdrożeniowych. Czyli
przykładowo nabycie licencji (zapłata) następuje w 2009 r., jej wartość wynosi 100, wartość prac
wdrożeniowych wynosi 50, ale wprowadzenie całego systemu do ewidencji ŚT oraz WNiP ma miejsce
dopiero w 2011r. W takiej sytuacji podatnik jest pozbawiony możliwości skorzystania z ulgi w zakresie
najbardziej kosztownego wydatku czyli nabycia licencji. Dodatkowo zdarza się często, że nabywana
licencja jest podstawą do budowania skomplikowanych aplikacji (systemów), służących do obsługi
różnych kompleksowych procesów biznesowych. I kiedy taka licencja zostanie nabyta (zapłacona) np.
w 2009 r. a wprowadzi się ją do ewidencji ŚT oraz WNiP jako samodzielną wartość niematerialną
i prawną w 2010 r., a w tym też roku w ewidencji ŚT oraz WNiP zostaną ujęte aplikacje stworzone na
bazie tej licencji, to również podatnik nie będzie mógł skorzystać z ulgi w zakresie kosztu
poniesionego na nabycie takiej licencji (przy założeniu, że płatność za licencję nie stanowi przedpłaty
/ zadatku).
W kontekście powyższego warto byłoby rozważyć zmianę umożliwiającą skorzystanie z ulgi na nowe
technologie w odniesieniu do całości wydatków (zapłaconych podmiotowi uprawnionemu)
uwzględnionych w wartości początkowej danej wartości niematerialnej i prawnej (bez względu na
charakter prawny danej płatności).
Ponadto, w zakresie możliwości praktycznego wykorzystania przedmiotowej ulgi do rozważenia
pozostaje możliwość objęcia ulgą nie tylko nabytych wartości niematerialnych i prawnych (w tym
badań i prac rozwojowych), ale także tych wytworzonych we własnym zakresie. Takie podejście – jak
się wydaje – wpisuje się w zasadniczy cel propozycji zawartych w projekcie prezydenckim jak
i założeniach przedstawionych przez NCBiR, Rozwiązanie to – po nieznacznych modyfikacjach – może
być zatem dodatkowym narzędziem (obok ulgi na B+R) skutecznie wspierającym rozwiązania
legislacyjne dotyczące B+R.
Przy okazji wprowadzania ewentualnych zmian w zakresie obecnego kształtu ulgi na nowe
technologie warto byłoby doprecyzować zasady korzystania z tej ulgi przez podatkowe grupy
kapitałowe.
W przypadku braku akceptacji dla pozostawienia ulgi na nowe technologie z tytułu ich nabycia,
proponuje się – aby jednak zachęcić do nabywania efektów prac B+R – wprowadzenie możliwości
szybszej amortyzacji takich technologii lub też ich jednorazową amortyzację.
Wprowadzenie ulgi „Patent Box”
Stanowisko Prezydenta RP: Projekt Prezydenta RP nie przewiduje wprowadzenia ulgi typu patent
box.
Propozycja NCBiR: Propozycja NCBiR widzi potrzebę wprowadzenia takiej ulgi opartej na obniżonej
stawce podatkowej do 10% (przy jednoczesnym ograniczeniu czasowym i wartościowym).
Kompletny system ulg podatkowych w obszarze B+R powinien obok ulgi podatkowej z tytułu
ponoszenia kosztów na prace B+R zawierać ulgę „Patent Box”, czyli ulgę polegającą na zastosowaniu
zmniejszonej stopy podatkowej do przychodów osiąganych z patentów i wzorów użytkowych (np.
sprzedaż produktów, do produkcji których wykorzystywane są określone patenty bądź też przychody
z tytułu udzielanych licencji do efektów prac B+R). Wskaźniki dotyczące patentowania w Polsce od lat
pozostają na bardzo niskim poziomie. Dlatego też Polska powinna zadbać - oprócz zwiększania
wydatków na B+R - o rozwój własności przemysłowej w rozumieniu rozwoju patentów i wzorów
użytkowych. W celu poprawienia tej sytuacji rekomenduje się wprowadzenie ulgi „Patent Box”,
opartej na osiągniętych efektach prac. Poza wzmocnieniem samego obszaru patentowania,
wprowadzenie takiej ulgi miałoby też znaczący wpływ na zwiększenie ilości patentów rejestrowanych
w kraju, co w efekcie przyczyniłoby się do wzmocnienia konkurencyjności Polski na arenie nie tylko
europejskiej, lecz również światowej. Ulga na B+R i ulga „Patent Box” są względem siebie
komplementarne i odpowiadają potrzebom przedsiębiorstw, czego najlepszym przykładem jest
Wielka Brytania.
2. Konstrukcja odliczenia
Stanowisko Prezydenta RP: Powiększenie kosztów działalności B+R.
Propozycja NCBiR: Powiększenie kosztów działalności B+R.
Rekomendacja Rady Podatkowej Konfederacji Lewiatan: Wprowadzenie ulgi opartej o metodę
powiększenia kosztów działalności B+R.
Podatnicy powinni mieć możliwość skorzystania z takiej ulgi – jako dodatkowego odliczenia - również
w przypadku, gdy efekty prac B+R będą aktywowane w formie WNiP (np. prac rozwojowych)
podlegających amortyzacji.
Nie należy rezygnować z dostępnej obecnie podatnikom (np. art. 15 ust. 4a UPDOP) możliwości
wyboru między odliczeniem kosztów działalności B+R na bieżąco (w momencie poniesienia), na
zakończenie prac czy też poprzez amortyzację prac rozwojowych. Należy jednak zmodyfikować
definicję WNiP w formie prac rozwojowych (art. 16b ust. 2 pkt. 3 UPDOP), tak aby była możliwa
amortyzacja podatkowa prac rozwojowych niezależnie od ich wyniku. Wyniki prac B+R mogą służyć
przedsiębiorcom w przypadkach niektórych branż (np. lotniczej lub energetycznej) nawet przez
dziesiątki lat. Podatnicy powinni mieć elastyczność, co do sposobu rozpoznania poniesionego kosztu
na B+R w okresie odpowiadającym specyfice ich działalności.
3. Podstawa odliczenia
Stanowisko Prezydenta RP: Uzależnienie podstawy odliczenia od bieżącej wartości wydatków na
B+R.
Propozycja NCBiR: Uzależnienie podstawy odliczenia od bieżącej wartości wydatków na B+R.
Rekomendacja Rady Podatkowej Konfederacji Lewiatan: Uzależnienie podstawy odliczenia od
bieżącej wartości wydatków na B+R.
4. Definicja działalności B+R
Stanowisko Prezydenta RP: Wprowadzenie do ustawy o CIT, ustawy o PIT oraz ustawy
o rachunkowości definicji działalności B+R w oparciu o definicję działalności badawczo-rozwojowej
z ustawy o zasadach finansowania nauki w brzmieniu, która wejdzie w życie z dniem 25 maja 2015 r.
Wprowadzenie do ww. ustawy definicji: działalności B+R, badań naukowych, badań podstawowych,
badań stosowanych, badań przemysłowych, prac rozwojowych.
Propozycja NCBiR: Zalecenie wprowadzenia definicji przyjętej na poziomie Europejskim
(Rozporządzenie KE 651/2014 o pomocy publicznej), zgodnej ze standardami wyznaczonymi
w Podręczniku Frascati Manual.
Rekomendacja Rady Podatkowej Lewiatan: Wprowadzenie definicji przyjętej na poziomie
Europejskim w Rozporządzeniu KE 651/2014 o pomocy publicznej w nawiązaniu do definicji zgodnej
ze standardami wyznaczonymi w Podręczniku Frescati Manual. Definicja ta jest wykorzystywana już
obecnie zarówno przez NCBiR, PARP, jak również inne instytucje wdrażające. Przyjęcie tego
rozwiązania miałoby pozytywny wpływ zarówno dla rzeczywistych beneficjentów ulgi, poprzez
jednakowe postrzeganie zgłaszanych projektów korzystających już ze środków pomocowych.
Usprawniłoby to także prace organów skarbowych związane z korzystaniem z ulgi i weryfikacją
poprawności korzystania z niej, ze względu na spójność przepisów podatkowych. Definicja ta,
w odczuciu członków Rady Podatkowej, wydaje się być kompletna.
Dodatkowo rekomenduje się, aby ulga obejmowała wszystkie etapy działalności. Rezygnacja z objęcia
ulgą prac podstawowych najprawdopodobniej prowadziłaby do zaniechania dalszych etapów badań
i prac rozwojowych. Nie powinien budzić żadnych wątpliwości fakt, iż prace badawczo-rozwojowe
należy traktować jako spójne istotowo i nierozerwalne. W przeciwnym razie cel tych prac byłby
nieosiągalny i nieefektywny, bowiem prowadzenie prac B+R należy rozumieć jako proces ciągły od
pomysłu do opracowania i ostatecznego wdrożenia wynalazku (nowy/ulepszony towar lub usługa).
5. Wyniki badań
Stanowisko Prezydenta RP: Brak obostrzenia do skorzystania z ulgi wyłącznie dla projektów
zakończonych sukcesem.
Propozycja NCBiR: Brak obostrzenia do skorzystania z ulgi wyłącznie dla projektów zakończonych
sukcesem.
Rekomendacja Rady Podatkowej Lewiatan: Wyżej wymienione propozycje również rekomendowane
przez Radę Podatkową Lewiatan.
6. Koszty kwalifikowane
Stanowisko Prezydenta RP: Projekt prezydencki nie przewiduje odrębnego katalogu kosztów
kwalifikowanych przyjmując, że będzie to każdy poniesiony i uregulowany wydatek (wraz
z dokonanymi odpisami amortyzacjami) związany z działalnością B+R odpowiadającą przedmiotowi
działalności podatnika.
Propozycja NCBiR: Zalecenie wprowadzenia odrębnego katalogu kosztów kwalifikowanych, poniekąd
opartych na standardach Podręcznika OECD Frascati Manual.
Proponowany ogólny katalog:

wynagrodzenie osób prowadzących prace B+R (umowy o prace, umowy cywilno-prawne);

materiały i surowce bezpośrednio związane z prowadzeniem prac B+R, w tym niezbędne do
budowy prototypu oraz linii demonstracyjnych i pilotażowych;

zakup zewnętrznych ekspertyz, opinii, usług doradczych i usług równorzędnych, badań
wykonywanych na podstawie umowy;

odpłatne korzystanie z aparatury badawczej (od podmiotów nie powiązanych) oraz koszty
amortyzacji związanej z wykorzystanymi środkami trwałymi – proporcjonalnie do
zaangażowania w prace B+R. Uwaga – ponieważ głównym celem jest prowadzenie prac B+R,
a nie zakup infrastruktury, nie przewiduje się kwalifikowania zakupu środków trwałych,
a jedynie formę amortyzacji.
Rekomendacja Rady Podatkowej
Konfederacji Lewiatan: Zespół Lewiatan rekomenduje
wprowadzenie otwartego katalogu pozytywnego, z wyszczególnieniem podstawowych rodzajów
kosztów działalności B+R.
Proponowany katalog powinien obejmować w szczególności:

wynagrodzenie brutto osób prowadzących prace B+R i osób zaangażowanych w prace B+R
(umowy o pracę, umowy cywilno-prawne) wraz z narzutami oraz zwrot kosztów podróży,
bonusy, nadgodziny;

koszty szkoleń, konferencji oraz koszty związane z podwyższaniem kwalifikacji ww. osób;

podwykonawstwo publiczno-prywatne;

zwrot kosztów zleconych na zewnątrz działań potrzebnych do prowadzenia działalności B+R
w Polsce jak również za granicą;

zakup zewnętrznych ekspertyz, opinii, usług doradczych i usług równorzędnych, badań
wykonywanych na podstawie umowy;

środki trwałe bezpośrednio związane z prowadzeniem prac B+R tj. nabywanie, modernizacja
budynków, zakup urządzeń, maszyn;

materiały i surowce bezpośrednio związane z prowadzeniem prac B+R;

odpłatne
korzystanie
z
aparatury
badawczej
oraz
koszty
amortyzacji
związane
z wykorzystywanymi środkami trwałymi – proporcjonalnie do zaangażowania w prace B+R;

wynagrodzenie za cudze środki trwałe, m.in. takie jak leasing, najem, wykorzystywane
w pracach B+R;

wartości niematerialne i prawne – koszty amortyzacji prac badawczo-rozwojowych;

koszty finansowe tj. prowizje, odsetki od kredytów i pożyczek na działalność B+R;

patenty: opłaty prawne i administracyjne na rejestrację i ochronę patentów, zakup patentów
na kontynuację rozwoju, koszty licencyjne od patentów, koszty utrzymania, ochrony
i amortyzacji patentu;

koszty ogólne wpływające bezpośrednio na działalność B + R.
Alternatywnie proponowany mógłby być zapis zbliżony do obecnego art. 16g ust. 4 ustawy o CIT
(koszty wytworzenia środków trwałych i WNiP), który w swej treści referowałby prowadzenie prac
B+R w roku podatkowym, przy czym uwzględniałby także koszty ogólnego zarządu i inne koszty
operacyjne dające się przypisać działalności B+R w części odpowiadającej tej działalności, w tym
koszty operacji finansowych na zasadach obecnie funkcjonujących (do zakończenia prac B+R).
7. Stawka podatku
Stanowisko Prezydenta RP: Dodatkowe powiększenie kosztów działalności B+R o 20% dla dużych
przedsiębiorców oraz 50% dla MŚP.
Propozycja NCBiR: Dodatkowe powiększenie kosztów działalności B+R do 150% bez uwzględnienia
zróżnicowania w zależności od wielkości przedsiębiorstwa, natomiast z uwzględnieniem ryzyka
realizowanego przedsięwzięcia, z podziałem: 150% dla badań podstawowych oraz 100% dla badań
przemysłowych, prac rozwojowych, technicznych studiów wykonalności, badań/prac podwójnego
zastosowania.
Rekomendacja Rady Podatkowej Konfederacji Lewiatan: Rekomenduje się wprowadzenie stawki
ulgi o charakterze powiększenia kosztów podatkowych na poziomie co najmniej 100%, zauważając
jednak, czy aby poziom ten nie powinien być jeszcze wyższy, by atrakcyjność instrumentu była
rzeczywiście zachęcająca dla przedsiębiorców.
Zespół negatywnie ocenia propozycję różnicowania stawki ulgi w zależności od etapu prac badawczorozwojowych, celem niekomplikowania konstrukcji ulgi. Zdaniem zespołu Rady Podatkowej stawka
nie powinna mieć rozróżnienia na MŚP oraz duże przedsiębiorstwa. Takie stanowisko uzasadnia się
faktem, że to duże przedsiębiorstwa są motorem badań w wielu obszarach i to one pociągają za sobą
małe i średnie podmioty, dzieląc się z nimi wiedzą i doświadczeniem.
Zdaniem Rady Podatkowej trudno jest porównać skuteczność zachęt i systemów. Powinno się
oceniać skuteczność i szczodrość tych zachęt w porównaniu ze stawką CIT/PIT. Poziom proponowany
przez Prezydenta RP, szczodrość i skuteczność jego rozwiązań w porównaniu do innych krajów, w tym
sąsiadujących jest bardzo niska. Należy wziąć pod uwagę, że w przypadku przyjęcia rozwiązania
polegającego na rozróżnieniu stawki dla dużych 20% oraz 50% dla MŚP jak zaproponowano
w projekcie Prezydenta RP, Polska w dalszym ciągu byłaby stosunkowo mało atrakcyjna jeśli chodzi o
inwestycje zagraniczne, porównując to np. do Czech gdzie ulga wynosi 100% przy stawce CIT 19%,
rzeczywiste odliczenie w przypadku Czech wynosi 19%. Rozwiązania NCBiR byłyby lepsze bo stawiałby
Polskę w jednej linii z najbliższymi sąsiadami jak choćby Czechami.
Ulga B+R
CIT
Rzeczywiste
odliczenie
130%
20%
32,582,5%
2442%
30%
26%
11%
100100% 300%
19% 10-19%
1057%
19%
Lewiatan
Lewiatan
Badania pozostałe
NCBiR
Badania podstawowe
Duże
MSP
Litwa
Romunia
Węgry
Czechy
Wielka Brytania Duże
Wielka Brytania MŚP
Francja
Kraj
Hiszpania
Portugalia
Prezydent RP
50%
16%
200%
15%
50%
19%
20% 150%
19% 19%
100%
19%
100%
19%
8%
30%
10%
3,80% 28,50%
19%
19%
Zespół Rady Podatkowej proponuje również wprowadzenie dodatkowej stawki odliczenia (Węgry
300%) w przypadku partnerstwa publiczno-prywatnego. Trzykrotnie wyższe odliczenie wzmocni
współpracę sektora prywatnego z sektorem publicznym. Takie rozwiązanie funkcjonuje także w
Czechach.
Propozycją wartą rozważenia jest wprowadznie dodatkowego nagrodzenia tych przedsiębiorców,
którzy podejmują współpracę z jednostkami publicznymi, takimi jak uniwestytety, politechniki czy
instytuty badawcze i naukowe.
8. Rozliczenie w czasie
Stanowisko Prezydenta RP: Prawo do rozliczenia ulgi B+R w okresie 5 lat.
Propozycja NCBiR: Prawo do rozliczenia ulgi B+R w okresie 5 lat.
Rekomendacja Rady Podatkowej Lewiatan: Zespół Lewiatan rekomenduje 10-letni okres rozliczania
ulgi na B+R, ponieważ zaproponowany przez Prezydenta czy NCBiR okres pięciu lat jest zbyt krótki do
skomercjalizowania wyników prac i uwidocznienia ich efektów.
Z kolei zdaniem Rady Podatkowej wprowadzenie ulgi B+R z nieograniczonym limitem czasu, nie ma
uzasadnienia.
9. Wiek przedsiębiorcy
Stanowisko Prezydenta RP: Nie przewiduje mechanizmu refundacji.
Propozycja NCBiR: Przewiduje mechanizm refundacji.
Rekomendacja Rady Podatkowej Lewiatan: Rekomenduje się wprowadzenie możliwości
skorzystania z refundacji dla młodych MŚP i start-up przez pierwsze 5 lat działalności, oraz żeby jej
poziom został ograniczony do wysokości sumy wszystkich zobowiązań publicznoprawnych
ponoszonych przez przedsiębiorcę za ostatnie 3 lata.
Rozwiązanie takie staje się coraz bardziej popularne w innych krajach (Irlandia, jak również w krajach
o słabej kondycji gospodarczej jak Hiszpania), natomiast w Wielkiej Brytanii funkcjonuje od 2000 r.
dla MŚP oraz od 2014 r. również dla dużych przedsiębiorców. Rozwiązanie to zostało również
zarekomendowane w 2013 r. przez OECD. Rozliczenie takie mogłoby być podzielone na 3 kolejne lata
podatkowe (jak np. w Irlandii).
Alternatywnym rozwiązaniem mogą być ulgi obniżające wydatki na ZUS od zatrudnienia personelu do
prowadzenia prac badawczo-rozwojowych. Ze względu na fakt, że firmy, które początkowo generują
straty z tytułu prowadzonych prac B+R i nie osiągają podstawy opodatkowania do dokonania
odliczenia ulgi, wciąż ponoszą koszty quasi-podatkowe, np. z tytułu zatrudnienia (składki ZUS). Dla
takich firm powyższe rozwiązanie stałoby się atrakcyjną zachętą do zaangażowania się w prace B+R.
10. Ewidencja i sprawozdawczość
Stanowisko
Prezydenta
RP:
Wprowadzenie
obowiązku
prowadzenia
przez
podatników
korzystających z ulgi B+R odrębnej ewidencji kosztów B+R. Dołączenie do rocznego zeznania
podatkowego sprawozdania z prowadzonej działalności B+R za rok poprzedni.
Propozycja NCBiR: Wprowadzenie obowiązku prowadzenia przez podatników korzystających z ulgi
B+R odrębnej ewidencji kosztów B+R.
Rekomendacja Rady Podatkowej Konfederacji Lewiatan: Zdaniem zespołu Rady Podatkowej
wprowadzenie obowiązku ewidencjonowania kosztów ponoszonych na prace B+R, jest pożądanym
rozwiązaniem, tak aby rozróżnić działalność podatnika B+R od innej jego działalności.
Z kolei dołączenie do zeznania podatkowego sprawozdania z działalności B+R prowadzonej przez
podatnika za rok poprzedni, należy ocenić pozytywnie, gdyż sprawozdania takie będą brane pod
uwagę przy wysokości poziomu nakładów Polski na B+R, chociażby w statystykach UE. Należy jednak
zwrócić uwagę, iż wzór takiego sprawozdania nie powinien rodzić dla podatników nadmiernych
komplikacji. Słusznym rozwiązaniem wydaje się być ewidencjonowanie w postaci formularzy na
podobieństwo funkcjonujących już druków GUS, zawierających pozycję dotyczącą ilości kosztów
kwalifikowanych.
11. Wiążąca opinia w zakresie objęcia danego projektu ulgą
Stanowisko Prezydenta RP: Brak propozycji
Propozycja NCBiR: Propozycje podmiotów uprawnionych do wydania opinii: Narodowe Centrum
Nauki we współpracy z Narodowym Centrum Badań i Rozwoju, nowy podmiot „Instytucja
Certyfikująca” – podmiot nadzorujący odpowiedni, do danej dziedziny nauki.
Rekomendacja Rady Podatkowej Konfederacji Lewiatan: W opinii Rady to na podatniku winien
spocząć obowiązek udowodnienia charakteru badawczo-rozwojowego prowadzonych prac. Charakter
prowadzenia prac badawczo-rozwojowych, powinien być w jakiś sposób dla jego bezpieczeństwa
potwierdzony przez podmiot zewnętrzny. Skorzystanie z ulgi nie powinno być uwarunkowane
posiadaniem opinii jednostki badawczo-naukowej czy innej instytucji certyfikującej, jednak taka
opinia mogłaby mieć szczególny charakter dowodowy. Rekomendacją Rady Podatkowej jest
wprowadzenie dowolności wyboru jednostki badawczo-naukowej (lub innej instytucji certyfikującej)
przez podatnika, podobnie jak ma to miejsce obecnie przy uldze na nabycie nowych technologii.
Propozycja NCBiR radykalnie i w pełni niepotrzebnie wydłużyłaby proces ubiegania się przedsiębiorcy
o możliwość skorzystania z ulgi, a dodatkowo skutkowałaby generowanie niepotrzebnych
dodatkowych kosztów administracyjnych.
12. Wymóg nowości
Rekomendacja Rady Podatkowej Konfederacji Lewiatan: Fakt, że prace w danym obszarze były już
prowadzone na świecie nie powinien wykluczać możliwości skorzystania z ulgi przez podatnika.
Czasami może zdarzyć się sytuacja, że wyniki tych prac nie są dostępne ze względu na tajemnicą
przedsiębiorstwa. Prowadzenie przez przedsiębiorców działalności B+R ma na celu wzmocnienie
konkurencyjności polskich przedsiębiorstw i ich pozycji rynkowej. Wymóg nowości powinien mieć
wyłącznie znacznie dla działalności gospodarczej przedsiębiorcy prowadzącego prace B+R.
Celem działalności badawczo-rozwojowej przez przedsiębiorców powinno być wzmacnianie pozycji
lokalnych przedsiębiorstw i ich konkurencyjności, więc nawet jeśli badania były już prowadzone to
powinny mieć one możliwość podjęcia prac nad tym co ktoś już wcześniej wypracował, natomiast np.
badań tych nie udostępnia. Wypracowanie własnych rozwiązań nawet dla problemu który już został
rozwiązany przez inny podmiot w przeszłości może podnieść konkurencyjność.
Rada Podatkowa Konfederacji Lewiatan