docGRA W KULTURĘ w PDF
download 
Reklamacja Transkrypt
GRA W KULTURĘ w PDF
GRA w KULTURĘ W 2016 roku Wrocław będzie pełnił rolę Europejskiej Stolicy Kultury. To szczególny powód, aby nasze zainteresowania i działania programowe skierować właśnie na zagadnienia kultury i sztuki, przede wszystkim w najbliższym otoczeniu – środowisku lokalnym, miejscowości, powiecie i całym województwie dolnośląskim. Propozycja „Gra w kulturę” przedstawia kilka dziedzin kultury (literaturę, muzykę, sztuki plastyczne, teatr i film), w których możecie znaleźć pole aktywności gromady i drużyny, a także możliwość realizacji indywidualnych zadań zuchów, harcerzy i instruktorów. MARRON EDITION ISBN 978-83-64637-84-1 9 788364 637841 w GRA KULTURĘ PROPOZYCJA PROGRAMOWA CHORĄGWI DOLNOŚLĄSKIEJ ZHP 64 GRA W KULTURĘ w rozkazach, za sukcesy nagradzaj na forum. Naucz się konstruktywnie podsumowywać działania i przyjmować krytykę. Buduj wspólnotę. Dbaj o swój sztab (drużynę, gromadę, szczep, krąg). Staraj się działać tak, aby każdy wiedział, że po dobrze wykonanej pracy czeka go nagroda, a w przypadku problemów lub niepowodzenia zawsze może liczyć na rozmowę i pomoc. Bądź konsekwentny w działaniu. Jeżeli coś ustalacie, trzymajcie się tego. Takie postępowanie uczy terminowości i systematyzuje relacje w grupie, pomaga w podsumowaniu działań. Nie odkładaj problemów na później. Staraj się je rozwiązywać jak najszybciej. Dbaj o atmosferę. Realizacja każdego zadania ma swoje punkty krytyczne. Atmosfera gęstnieje, jest niespokojnie. Zadbajcie o nastrój, przerwijcie działanie i zaśpiewajcie piosenkę, napijcie się herbaty, zróbcie coś, co pozwoli wam ochłonąć i popatrzeć na problemy z dystansu. Nie płacz, kiedy odjadę. Często jest tak, że twój sztab jest stały lub są w nim osoby, z którymi działasz wspólnie bardzo długo. W końcu one odchodzą lub same planują swoje przedsięwzięcia Być może zdarzy się, że zostaniesz zaproszony do realizacji tych projektów. Służ swoją pomocą, ale pamiętaj, że to nie ty jesteś szefem. Nigdy nie mamy pewności, że nasz plan w zetknięciu z czynnikiem ludzkim nie zawiedzie. W takiej sytuacji jesteśmy zdani na doświadczenie i elastyczność w działaniu. Nie należy jednak mylić doświadczenia z rutyną, która często jest zgubna (zamiast planować, liczymy na to, że jakoś to będzie). Wcześniej czy później jednak nadchodzi moment, kiedy wszystko staje się dla nas oczywiste. Moment, w którym odkrywamy w sobie świadomość, że wybór działań, ich planowanie, realizacja i podsumowanie są tylko środkami do osiągnięcia celu, bo przecież nie o wygranie rajdu, zlotu tutaj chodzi. Nasz cel to wychowanie – jeżeli będziemy o tym pamiętać, żadne wyzwanie nie będzie nam straszne. SPIS TREŚCI – Wstęp ........................................................................................................................................ 3 – Zasady udziału w grze ............................................................................................................ 4 LITERATURA .........................................................................................................................5 MUZYKA ................................................................................................................................9 SZTUKI PLASTYCZNE .....................................................................................................15 TEATR I FILM .......................................................................................................................21 KULTURA, CZYLI KREATYWNOŚĆ NIE ZNA GRANIC.......................................27 – Zadania dla instruktorów....................................................................................................35 INSTRUMENTY METODYCZNE ...................................................................................37 DLA GRANATOWYCH ...................................................................................................59 PROPOZYCJE DLA GROMAD ZUCHOWYCH PROPOZYCJA PROGRAMOWA CHORĄGWI DOLNOŚLĄSKIEJ ZHP w GRA KULTURĘ pod redakcją Emilii Wawrzyniak GRA w KULTURĘ 1 2 STOP BIERNOŚCI. WYZWOLIĆ ENERGIĘ Autorzy: Gracja Bober, Aleksandra Karwala, Bartłomiej Lissek, Hanna Musur, Justyna Piotrowska, Emilia Wawrzyniak Redakcja wydawnicza: Agnieszka Kazek Korekta: Anna Trela Fotografie: Zbigniew Warzyński, archiwum Chorągwi Dolnośląskiej ZHP Publikacja propozycji programowej „Gra w Kulturę” została dofinansowana ze środków Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego. www.umwd.pl Dla Komendy Chorągwi Dolnośląskiej ZHP ul. Nowa 6, 50-082 Wrocław tel. 71 343 86 66 [email protected], www.dolnoslaska.zhp.pl Wydawnictwo Marron e-mail: [email protected] ISBN 978-83-64637-84-1 Wrocław – Łódź 2015 3 PROPOZYCJA PROGRAMOWA WSTĘP Przed nami niezwykła gra, złożona z kreatywności, fantazji, przygód i wrażliwości. Wygrać w niej może każdy, kto dołoży coś od siebie. Na mecie spotkamy się wszyscy – chociaż każdy z nas jest inny, ma inne marzenia i umiejętności, lubi co innego. Każdy może wybrać, jaką drogą podąży w grze – sposobów uczestnictwa jest tyle, ile można sobie wyobrazić. Można zostać mistrzem pióra, muzykiem lub znawcą teatru, operatorem filmowym, scenarzystą, dźwiękowcem lub organizatorem wydarzeń kulturalnych. Każde działanie w sferze kultury przybliży was do celu. A zatem do dzieła! Bawmy się, grajmy, poszukujmy i podejmujmy wyzwania! W 2016 roku Wrocław będzie pełnił rolę Europejskiej Stolicy Kultury. To szczególny powód, aby nasze zainteresowania i działania programowe skierować właśnie na zagadnienia kultury i sztuki, przede wszystkim w najbliższym otoczeniu – środowisku lokalnym, miejscowości, powiecie i całym województwie dolnośląskim. Propozycja „Gra w kulturę” przedstawia kilka dziedzin kultury (w tym literaturę, muzykę, sztuki plastyczne, teatr i film), w których możecie znaleźć pole aktywności gromady i drużyny, a także możliwość realizacji indywidualnych zadań zuchów, harcerzy, harcerzy starszych i wędrowników. W prezentowanych dziedzinach pokazujemy niektóre wydarzenia, miejsca i bohaterów z naszego regionu. To tylko mała cząstka bogactwa Dolnego Śląska, wskazówka, czego można szukać w bliższym i dalszym sąsiedztwie. Niech stanie się ona inspiracją dla waszych działań i pierwszym przewodnikiem po naszej małej Ojczyźnie. Podejmijcie się roli poszukiwaczy i odnajdźcie kolejne wydarzenia warte uwagi.Weźcie w nich udział i zachęćcie do tego innych. Wybierzcie się do miejsc związanych z kulturą i sztuką, które dotąd omijaliście. Spotkajcie się z działającymi w waszym środowisku artystami i organizatorami wydarzeń kulturalnych, przeprowadźcie z nimi zbiórkę lub wspólne działanie. Macie niepowtarzalną szansę na to, aby zdobyć sojuszników, rozwinąć swoje zainteresowania, zyskać nowe umiejętności i… może przeżyć pierwszą przygodę na kulturalnym szlaku. Wszystkie zadania „Gry w kulturę” sprawdziliśmy pod kątem realizacji sprawności, stopni, projektów starszoharcerskich i znaków służb. Każde z tych działań umożliwia zdobycie umiejętności realizujących wymagania tych instrumentów metodycznych. Zadbaj więc o to, aby zuchy i harcerze, walcząc o 2016 punktów, zdobyli kolejny stopień lub sprawność. To będzie dodatkowa motywacja do osiągnięcia celu. 4 GRA W KULTURĘ ZASADY UDZIAŁU W GRZE Rok 2016 będzie przebiegał dla nas pod hasłem Europejskiej Stolicy Kultury. Dla zaznaczenia tego faktu celem każdej gromady i drużyny uczestniczącej w propozycji jest zdobycie właśnie 2016 punktów. Liczy się kreatywność, aktywność i zapał. Gromada lub drużyna może otrzymać punkty za zrealizowane zadania zespołowe, przedstawione w propozycji programowej lub wymyślone przez was i mieszczące się w opisanym w propozycji obszarze działania: – Za merytoryczną realizację zadania można otrzymać od 50 do 150 punktów. Oceniany jest sposób działania i osiągnięcie założonego celu. – Ponadto za promocję zadania można otrzymać maksymalnie 100 punktów, w tym 25 punktów za każdy sposób promocji (np. gazetka szkolna, strona hufca, media lokalne – prasa, portale, gazeta, radio – w meldunku należy zamieścić link, zdjęcie artykułu lub nagranie audycji). – Dodatkowo za innowacyjność zadania można otrzymać od 20 do 50 punktów. Ocenie podlega zrobienie czegoś więcej niż podano w opisie zadania zawartym w propozycji. Pula punktów gromady lub drużyny może się powiększyć także dzięki zadaniom realizowanym indywidualnie przez zuchy i harcerzy (punkty konkretnego członka drużyny lub gromady idą na konto jednostki). Zadania indywidualne będą ogłaszane w okresie realizacji propozycji „Gra w kulturę” na stronie internetowej chorągwi i Facebooku. Należy je realizować w wyznaczonym terminie (meldunki o realizacji zadań indywidualnych nadesłane po przewidzianym terminie nie będą oceniane). Drużyna i gromada może uzyskać punkty także za odnalezienie kolejnych bohaterów, miejsc i wydarzeń kulturalnych na Dolnym Śląsku. Za każdy kompletny meldunek można otrzymać 100 punktów. Jednak zadanie tego rodzaju zostanie zaliczone tylko wtedy, gdy z odnalezionym wydarzeniem, miejscem lub postacią będzie związane jakieś działanie gromady lub drużyny, krótko opisane w meldunku i potwierdzone fotografią, dyplomem uczestnictwa, oświadczeniem podpisanym przez bohatera lub w inny sposób. Pulę gromady lub drużyny mogą zasilić także punkty za zadania instruktorskie. Za wykonanie zadania przez instruktora, zachęconego do tego przez zuchów lub harcerzy, można uzyskać 100 punktów. Po realizacji swojego zadania instruktor przysyła meldunek do sztabu gry, zaznaczając, jakiej drużynie przekazuje zdobyte przez siebie punkty (instruktor nie może być aktualnie członkiem żadnej gromady lub drużyny). PROPOZYCJA PROGRAMOWA LITERATURA 5 6 GRA W KULTURĘ Książka to przedmiot niezwykły. Zabiera nas w podróż, chociaż nie jest pojazdem. Przekazuje wiele treści, chociaż nie mówi. Dobra książka pozostaje w pamięci na długo. Mówi się, że ma duszę. Sprawia, że czytelnik zanurza się w niej, przeżywa losy bohaterów i czerpie z ich doświadczeń. Zaprzyjaźnijcie się z książką i zagrajcie w kulturę! STACHURIADA Odbywa się na leśnej polanie w Grochowicach w gminie Kotla, w powiecie głogowskim. Edward Stachura do Grochowic i Kotli przyjeżdżał wiele razy. Pracując w lesie razem z drwalami, obserwował ich życie i zbierał materiały do swojej powieści „Siekierezada”. Po śmierci poety, w 1983 roku grupa pasjonatów kultury z Głogowa postanowiła organizować w Grochowicach spotkania artystyczne osób zafascynowanych jego twórczością. Do tej pory co roku (z pewnymi przerwami) do Grochowic zjeżdżają uczestnicy tego wydarzenia. Podczas „Stachuriady” odbywają się konkursy poetyckie, warsztaty plastyczne, happeningi, spektakle teatralne, pokazy i wystawy, koncerty, a także Przegląd Piosenki Poetyckiej „Wyśpiewać poezję”. Od kilku lat „Stachuriadzie” towarzyszy zlot motocyklowy oraz turniej cięcia i rąbania drewna „Siekierezada”. W Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich we Wrocławiu znajduje się rękopis „Pana Tadeusza” Skrzynka do bookcrossingu umieszczona w przestrzeni miejskiej Wrocławia OLEŚNICKA BIBLIOTEKA PUBLICZNA IM. MIKOŁAJA REJA Powstała w 1946 roku, utworzona w budynku Inspektoratu Szkolnego. Jej księgozbiór liczył wtedy 712 woluminów. Dziś jest to ważne miejsce na kulturalnej mapie Oleśnicy. Biblioteka organizuje liczne spotkania z autorami i akcje upowszechniające czytelnictwo, m.in. comiesięczne spotkania Młodzieżowego Dyskusyjnego Klubu Książki „Czytanie Uskrzydla”. W bibliotece odbywają się też koncerty, wystawy, spektakle teatralne, konkursy literackie i kiermasze książek. 7 PROPOZYCJA PROGRAMOWA PROPOZYCJE ZADAŃ ternetowej lub w lokalnych mediach. Niech książki przestaną się kurzyć na półkach i zaczną wędrować! Napiszcie opowiadanie, a może na1 wet powieść przygodową o tematyce harcerskiej. Wspólnie wykreujcie głównych bohaterów, ustalcie sposób zawiązania akcji, a potem dopisujcie kolejne rozdziały. Opracujcie szatę graficzną książki – ustalcie format stron, wybierzcie odpowiednią czcionkę. Niech najlepsi rysownicy w drużynie przygotują ilustracje i zaprojektują okładkę. W dostępnym programie edytorskim sformatujcie tekst i ilustracje według przygotowanej wcześniej makiety. Poszukajcie sprzymierzeńców, którzy pomogą wam powielić książkę w potrzebnej liczbie egzemplarzy (możecie też udostępniać ją w wersji elektronicznej). Podarujcie książkę przyjaciołom w lokalnym środowisku i miejscowej bibliotece. Dowiedzcie się, jakie książki czytają najchętniej dzieci i młodzież w waszej miejscowości. Pytanie to możecie zadać swoim rówieśnikom podczas sondy ulicznej, w formie ankiety lub na forum waszej miejscowości czy w mediach społecznościowych dostępnych młodym ludziom. Odwiedźcie też szkolną i publiczną bibliotekę, by zapytać o najpopularniejsze tytuły. W ten sposób stwórzcie „Czytelniczą top listę”. Powieście ją w szkole, w zuchówce lub harcówce albo w bibliotece. Niech każdy z gromady lub drużyny przeczyta co najmniej dwie książki z tej listy. Zorganizujcie zuchowy lub harcerski bookcrossing. Przygotujcie w zuchówce lub harcówce półkę, na której będziecie ustawiali przyniesione książki. Z tej półki każdy będzie mógł też zabrać do czytania tytuł, który go zainteresuje. Wklejcie do każdej książki „metryczkę”, w której znajdzie się informacja o waszej akcji i miejsce, w którym będą się wpisywać kolejne osoby korzystające z danego egzemplarza. Dzięki temu dowiecie się, jaką drogę przebyła każda książka. Jeżeli akcja wam się spodoba, przeprowadźcie ją poza harcówką – w szkole, w domu kultury, w galerii handlowej lub innym miejscu. Opiszcie prowadzoną akcję na szkolnej stronie in- Zaproście rodziców na zbiórkę gromady lub drużyny. Każda szóstka lub każdy zastęp otrzyma woreczek, w którym będą słowa i ilustracje związane z waszą okolicą. Wykorzystując skarby z woreczków, napiszcie w grupach (razem z rodzicami zuchów lub harcerzy) zasłyszane lub wymyślone przez was legendy, opowiadania, baśnie lub inne historie związane z waszym regionem. Odczytajcie je na koniec spotkania. Fragmenty układanki każda grupa może nakleić na karton, tworząc stronę wielkiej księgi. Księgę mogą także zilustrować zdjęcia ze wspólnego tworzenia legend. A może nagracie wasze legendy w postaci audiobooka? 2 3 4 8 GRA W KULTURĘ Wybierzcie się do lokalnej biblioteki. 5 Dowiedzcie się, co – poza wypożyczaniem książek – może wam ona zaoferować. Zaproponujcie swoją pomoc – zróbcie zbiórkę książek, zadbajcie o zbiory biblioteczne, pomóżcie w organizacji imprezy czytelniczej lub w inny sposób odpowiedzcie na potrzeby tego miejsca. Poproście bibliotekarzy, by przeszkolili was tak, aby każda osoba z drużyny potrafiła korzystać z katalogu tradycyjnego (kartkowego) oraz komputerowego lub internetowego, jeśli biblioteka taki posiada. Zróbcie grę dla zastępów polegającą na wyszukaniu literatury na zadany temat i sporządzeniu bibliografii. W ten sposób możecie zebrać materiały dotyczące wybranej dziedziny sztuki, wyszukać propozycje, które zainspirują was do ciekawych działań plastycznych, ustalić repertuar na wieczorek poetycki… Zorganizujcie w drużynie (szkole, domu kultury, na osiedlu) konkurs recytatorski. Wcześniej określcie tematykę wierszy albo wskażcie autorów, których utwory mają być prezentowane. Opracujcie regulamin. Znajdźcie miejsce, w którym to wydarzenie zyska odpowiednią atmosferę. Wybierzcie osoby, które sprawnie poprowadzą konferansjerkę, zadbajcie o znające się na rzeczy jury oraz nagrody i dyplomy. Zaproście publiczność (wykonajcie plakaty i zaproszenia). 6 Sporządźcie literacką mapę regionu (powiatu, gminy, miejscowości). Zaznaczcie na niej miejsca, które mają coś 7 wspólnego z utworami literackimi (na przykład tam rozgrywa się ich akcja) lub autorami (uwzględnijcie miejsca urodzenia lub zamieszkania znanych wam pisarzy). W legendzie mapy opiszcie poszczególne punkty na waszej mapie, wyjaśnijcie ich związki z literaturą. Wyeksponujcie mapę w widocznym miejscu i pozwólcie innym ją uzupełniać. Możecie też wykonać elektroniczną, interaktywną wersję mapy i umieścić ją w Internecie. Wybierzcie ulubioną baśń lub legendę. Niech każdy zuch wykona ilustrację do jej fragmentu, nie zapomnijcie też o okładce i karcie tytułowej. Wydrukujcie opowieść w postaci książeczki z waszymi ilustracjami, Egzemplarz waszej pracy zanieście do biblioteki dziecięcej, ofiarujcie choremu dziecku, przekażcie wychowawcom klas, do których chodzą zuchy. 8 W czytelni biblioteki przejrzyjcie czasopisma dla dzieci z ostatnich kilku tygodni. Pracujcie w grupach (zuchy, które potrafią czytać, niech czytają głośno artykuły młodszym dzieciom). Każdy zuch lub harcerz może wybrać najciekawszy artykuł lub ilustrację, która mu się podoba, a potem zaprezentować je gromadzie lub drużynie. Przyjrzyjcie się też budowie czasopisma, ustalcie, jakie zawiera stałe działy. Sprawdźcie, czy zachęca do udziału w jakimś konkursie – może weźmiecie w nim udział? Po tej zbiórce napiszcie list do wybranej redakcji i opowiedzcie w nim o waszym spotkaniu z czasopismami. 9 PROPOZYCJA PROGRAMOWA MUZYKA 9 10 GRA W KULTURĘ Muzykę trzeba mieć w sercu, nie tylko w nutach… Powinni o tym wiedzieć wszyscy, którzy rozpoczynają muzyczną przygodę. Muzyka dodaje skrzydeł i unosi ponad prozę codzienności. Grajcie na różnych instrumentach, śpiewajcie i tańczcie – dajcie się porwać rytmowi i melodii. Eksperymentujcie i nie bójcie się twórczego wyrażania siebie. Sięgnijcie po coś nowego, poznajcie obce wam do tej pory style muzyczne. Warto! MIĘDZYNARODOWY FESTIWAL CHOPINOWSKI Pierwszy festiwal miał miejsce w 1946 roku, w 120 rocznicę koncertu Fryderyka Chopina w Dusznikach Zdroju. Od tego czasu w ramach festiwalu odbyły się setki koncertów propagujących muzykę wielkiego kompozytora. Od 2001 roku w ramach festiwalu prowadzone są kursy mistrzowskie dla najwybitniejszych młodych polskich pianistów. Festiwal Chopinowski w Dusznikach jest dziś najstarszym festiwalem chopinowskim oraz najstarszym festiwalem pianistycznym na świecie. Jego dyrektorem artystycznym jest wybitny pianista Piotr Paleczny, laureat Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina w 1970 roku. FESTIWAL MONIUSZKOWSKI W KUDOWIE ZDROJU. Ten festiwal popularyzujący szeroko pojętą muzykę poważną odbywa się od 1962 roku. jego pierwszym dyrektorem artystycznym był Władysław Skoraczewski, harcmistrz, twórca Centralnego Zespołu Artystycznego ZHP (zespół ten także uczestniczył w festiwalach w Kudowie). Po nim kierownictwo artystyczne objęła Maria Fołtyn, dzięki której festiwal zyskał rangę prestiżowej imprezy, w której uczestniczą najwybitniejsi polscy artyści. Od 2012 roku dyrektorem artystycznym festiwalu organizowanego przez Moniuszkowskie Towarzystwo Kulturalne jest znany wrocławski dyrygent i animator kultury Stanisław Rybarczyk. MIĘDZYNARODOWY FESTIWAL BACHOWSKI Międzynarodowy Festiwal Bachowski w Świdnicy pierwszy raz odbył się w 2000 roku z okazji obchodów 250 rocznicy śmierci Jana Sebastiana Bacha. Inspiracją do zorganizowania tej imprezy była również historia i tradycje muzyczne świdnickiego Kościoła Pokoju, w którym w 1729 roku kantorem i organistą został Christian Gottlob Wecker, uczeń Bacha. Festiwalowe koncerty wypełnia muzyka Bacha lub bezpośrednio związana z jego osobą i epoką, w której żył i tworzył. 11 PROPOZYCJA PROGRAMOWA ORGANY BAZYLIKI MNIEJSZEJ ŚW. JANA APOSTOŁA W OLEŚNICY Instrument ten jest niezwykle cennym zabytkiem. Najstarsza jego część pochodzi z początku XVIII wieku. Pozostałe elementy datowane są na rok 1910. Wytworzono je w jednym z najbardziej znanych i cenionych warsztatów organmistrzowskich Schlag & Söhne. W 2005 roku postanowiono wspaniałą muzyką organową uczcić 750 rocznicę nadania Oleśnicy praw miejskich. Mało kto wówczas się spodziewał, że to okazjonalne, choć bardzo uroczyste wydarzenie przerodzi się w Międzynarodowy Festiwal Muzyki Organowej – coroczną imprezę o międzynarodowym charakterze i niemałym już uznaniu publiczności i ekspertów. FESTIWAL RYTMU „DRUM BATTLE” Organizowany w czerwcu przez Zespół Szkół Muzycznych w Legnicy. Pomysłodawcą tej muzycznej imprezy jest Jacek Muzioł, który na co dzień uczy gry na perkusji w Zespole Szkół Muzycznych, współpracuje ponadto z Filharmonią Wrocławską oraz Orkiestrą Kameralną „Leopoldinum”. Tradycyjnie Festiwal obejmuje trzy nurty: konkursowy (konkurs gry na zestawie perkusyjnym i werblu), warsztatowy (lekcje mistrzowskie prowadzone przez wybitnych perkusistów), a także festiwalowy (koncerty prezentujące różne oblicza perkusji). Festiwal rozpoczyna głośna perkusyjna parada maszerująca ulicami miasta. 12 GRA W KULTURĘ GITARIADA Od 1998 roku odbywa się zawsze w marcu lub kwietniu. Gitariada to koncerty gitarowe odbywające się w Kłodzku i innych miejscowościach powiatu kłodzkiego, Dolnośląski Konkurs Gitarowy, wykłady, prelekcje, warsztaty. Podczas koncertów „Gitariady” wystąpiło wielu różnych muzyków kochających gitarowe brzmienia, począwszy od klasycznej muzyki gitarowej, poprzez muzykę irlandzką, na zespołach rockowych kończąc. ZESPÓŁ MUZYKI DAWNEJ CARMEN ALACRE Działa w Dobroszycach, koło Oleśnicy, od 26 lat gra muzykę renesansową, barokową i średniowieczną. Założycielką zespołu jest Małgorzata Szymańska, nauczycielka muzyki w Szkole Podstawowej w Dobroszycach. Zespół, który tworzą uczniowie i absolwenci tej szkoły, zdobył wiele wyróżnień i nagród, m.in. Grand Prix na XXXVI Ogólnopolskim Festiwalu Zespołów Muzyki Dawnej „Schola Cantorum” w 2014 roku. WALDEMAR GROMOLAK Jest wirtuozem gitary klasycznej, solistą, kameralistą i pedagogiem. Występuje w Polsce i zagranicą Zdobył wiele prestiżowych nagród w międzynarodowych konkursach. Swoją wiedzą i umiejętnościami dzieli się, wygłaszając wykłady i prowadząc lekcje mistrzowskie na krajowych i zagranicznych kursach muzycznych. Od 2001 roku wykłada w Akademii Muzycznej we Wrocławiu. Prowadzi też klasę gitary w Państwowej Szkole Muzycznej II stopnia we Wrocławiu. MACIEJ KIERES Jest reżyserem, dokumentalistą filmowym, dziennikarzem radiowym i telewizyjnym, autorem i realizatorem widowisk muzycznych, redaktorem TVP Wrocław, twórcą cyklu filmowego „Dolny Śląsk Pełen Historii”, pianistą, kompozytorem, aranżerem, akompaniatorem, m.in. Violetty Villas, Grażyny Barszczewskiej i Macieja Damięckiego, autorem muzyki do spektakli teatralnych i piosenki aktorskiej. Jest realizatorem wielu wydarzeń artystycznych i animatorem życia kulturalnego na Dolnym Śląsku. Organizuje Międzynarodowy Festiwal im. Henryka Wieniawskiego. Od 2001 roku jest związany z Ośrodkiem Kultury i Sztuki we Wrocławiu. Jest również pomysłodawcą i realizatorem serii plenerowych koncertów operowo-operetkowych organizowanych na Dolnym Śląsku. 13 PROPOZYCJA PROGRAMOWA PROPOZYCJE ZADAŃ Wybierzcie dowolny taniec inte1 gracyjny i nauczcie go jak najwięcej osób, np. z innych drużyn, w świetlicach szkolnych i środowiskowych, przedszkolach, klubach sportowych. Możecie uczyć tańca podczas różnych imprez, na przykład festynu, dożynek, pikniku czy rajdu (uzgodnijcie to wcześniej z organizatorami). W Międzynarodowym Dniu Tańca (29 kwietnia) zbierzcie jak najwięcej osób i wykonajcie taniec w centralnym punkcie waszej miejscowości. Poproście lokalny ośrodek kultury o zapewnienie nagłośnienia, w mediach umieśćcie reklamę i zaproście je, by mogły zrelacjonować wydarzenie. Może nadacie uczestnikom numery i ustanowicie rekord w liczbie osób wykonujących równocześnie wybrany taniec? Uczestników tego działania będzie łatwiej znaleźć, jeśli na koniec rozlosujecie wśród tancerzy nagrody pozyskane od sponsorów, którzy podczas wydarzenia będą mogli się zareklamować. Wybierzcie fragment muzyki (na przykład z kilku zaproponowanych przez drużynowego) i opracujcie do niego choreografię (układ taneczny). Zgodnie z zainteresowaniami i zdolnościami członków gromady lub drużyny wybierzcie solistów, grupę taneczną, choreografa, kostiumografa, scenografa, oświetleniowca, operatora sprzętu nagłaśniającego, operatora kamery itd. Podczas przygotowań każdy powinien nosić swój identyfikator i pil- 2 nować realizacji swoich zadań. Efekt waszej pracy nagrajcie i opublikujcie w Internecie, nominując do wykonania podobnego zadania kolejną gromadę lub drużynę. Wybierzcie się na zwiad do szkoły tańca w waszej okolicy. Zobaczcie, jak wygląda lekcja w takiej szkole, dowiedzcie się, jakich tańców można się tam nauczyć. Nauczcie się układu do wybranego tańca, który potem zaprezentujecie rodzicom i innym gościom na wspólnej zbiórce. Pamiętajcie, by zadbać o odpowiednie stroje i rekwizyty, tak by taneczna zbiórka okazała się ciekawym widowiskiem. 3 Zaproście na zbiórkę wasze babcie. Poproście, by nauczyły szóstki piosenek ze swojego dzieciństwa. Na kolejnej zbiórce przygotujcie z waszymi dziadkami instrumenty perkusyjne. Potem zaproście wasze rodziny i przyjaciół na festiwal piosenki, gdzie na przemian występować będą zuchy oraz ich babcie i dziadkowie. Poproście, by rodzice przygotowali dla artystów poczęstunek i nagrody. Zadbajcie, by ktoś udokumentował to wydarzenie na filmie. 4 Spotkajcie się na Skype’ie z inną gromadą. Przedstawcie się, zaśpiewajcie swoją ulubioną piosenkę i spróbujcie jej nauczyć rozmówców. Podczas kolejnego łączenia gromady zaśpiewają piosenki, których nauczyły się od swych nowych 5 14 GRA W KULTURĘ przyjaciół. Na pamiątkę muzycznego spotkania wyślijcie do siebie listy ze swoimi zdjęciami. Może to będzie początek korespondencyjnej znajomości zuchów z różnych hufców? Obejrzyjcie kilka filmów zawierających sceny taneczne, pokazujących odmienne gatunki tańca i różne subkultury (najlepiej, aby filmy pochodziły z różnych okresów w dziejach kina). Przyjrzyjcie się kostiumom tanecznym, zwróćcie uwagę, jakie rekwizyty wykorzystali aktorzy podczas tańca. Wybierzcie najpiękniej zagraną scenę. Porozmawiajcie o tym, jakie emocje można ilustrować tańcem. Niech filmy zainspirują was do zorganizowania zbiórki, podczas której sami spróbujecie zatańczyć do wybranej muzyki, ilustrując ruchem na przykład zjawiska przyrody (wiatr, burzę, wiosenny deszcz…) lub emocje (złość, fascynację, miłość, strach). 6 Zaproście do współpracy muzyków i wraz z nimi zorganizujcie dla was oraz innych harcerzy starszych i wędrowników z hufca warsztaty muzyczne. Dla tych, którzy mają rozwinięte umiejętności muzyczne, stwórzcie możliwość nauki gry na zaawansowanym poziomie i trudniejszych instrumentach, dla pozostałych przygotujcie warsztaty gry na instrumentach perkusyjnych lub podstawowy kurs gry na gitarze. Nabyte umiejętności zaprezentujcie na koncercie, podczas którego wystąpicie obok artystów, którzy was szkolili. 7 Zorganizujcie harcerskie karaoke. Wybierzcie piosenki ogniskowe, turystyczne, szanty, najstarsze szlagiery. Do śpiewania zaproście swoich sprzymierzeńców w lokalnym środowisku, nie zapomnijcie o rodzicach zuchów i harcerzy. Może też namówicie do udziału lokalną gwiazdę? Zadbajcie o oprawę wydarzenia, zaczynając od promocji, przez poczęstunek, po dyplomy i fotoreporterskie sprawozdanie. 8 Opracujcie harcerską listę przebojów roku 2015. Możecie objąć zasięgiem swój hufiec lub większy teren. Zaproponujcie sami wybrane piosenki, uwzględnijcie propozycje innych, ustalcie sposób głosowania i wybierzcie „Harc top listę”. Ogłoście ją (w Internecie, w lokalnym radio lub telewizji). Może zorganizujecie także koncert piosenek z listy? Relację z niego koniecznie opublikujcie w sieci, by wszyscy, którzy brali udział w głosowaniu, mogli posłuchać swoich ulubionych harcerskich przebojów. 9 Przygotujcie melodię, która zostanie wykorzystana jako dzwonek w telefonach komórkowych zuchów, harcerzy i instruktorów. Zadbajcie o to, by jak najwięcej osób korzystało z waszego dzieła. Ważne, by wasza melodia, dźwięcząc w harcerskich telefonach, wywoływała pozytywne emocje. 10 PROPOZYCJA PROGRAMOWA SZTUKI PLASTYCZNE 15 16 GRA W KULTURĘ Sztuki plastyczne to świetny sposób na relaks i podróż w krainę fantazji. Nie ma znaczenia, że w rzeczywistości słońce jest żółte, a trawa zielona – w waszej wyobraźni może to wyglądać zupełnie inaczej. Tworząc, nie należy ulegać wpływom i naciskom – warto przede wszystkim wyrażać siebie. Sztuki wizualne to ogromny wachlarz możliwości – malarstwo, witraże, rysunek, szkice węglem, graffiti, fotografia, grafika komputerowa, techniki „papierowe” jak quilling czy origami – można wymieniać bez końca. A może odkryjecie jakąś zapomnianą technikę plastyczną lub stworzycie własną? MUZEUM PAPIERNICTWA W DUSZNIKACH ZDROJU TABLICA PAMIĄTKOWA LUDWIGA MEIDNERA W BIERUTOWIE Dusznicka papiernia jest najstarszym działającym tego typu obiektem w Europie. Powstała w 1605 roku. Działała do 1937 roku. Muzeum Papiernictwa otwarto w 1968 roku, a trzy lata później wznowiono w nim ręczne wytwarzanie papieru. Dziś muzeum prowadzi również warsztaty mające na celu popularyzację dawnych technik wytwarzania papieru, a także jego wykorzystania, na przykład do robienia papierowych witraży lub decoupage. Ludwig Meidner (1884–1966) należał do najwybitniejszych malarzy ekspresjonistów. Urodził się w Bierutowie, które wtedy nosiło jeszcze niemiecką nazwę Bernstadt. Doceniano go przede wszystkim na zachodzie Europy (w Niemczech, Francji), a nawet w Stanach Zjednoczonych. W 2000 roku został uhonorowany tablicą pamiątkową w centrum rodzinnego Bierutowa. MIĘDZYNARODOWA WYSTAWA „SATYRYKON” Organizuje ją Legnickie Centrum Kultury. Od czasu pierwszej wystawy rysunku satyrycznego w 1977 roku przez wiele lat Legnica była jedynym miejscem spotkań twórców polskiej satyry. Organizatorom udało się skupić wokół „Satyrykonu” najwybitniejszych twórców tej dziedziny. Obecnie „Satyrykon” jest konkursem, na który co roku wpływają tysiące prac rysowników, grafików, malarzy, rzeźbiarzy, plakacistów i fotografików z całego świata. Galeria „Satyrykonu” liczy już ponad dwadzieścia cztery tysiące prac. PROPOZYCJA PROGRAMOWA PAWEŁ PIOTROWSKI Jest fotografem, ilustratorem i projektantem graficznym. Ukończył studia na Wydziale Grafiki i Sztuki Mediów na Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu. Zajmuje się głównie fotografią reportażową, dokumentalną, uliczną i portretową, wykonuje również grafiki, ilustracje oraz animacje. Od 2011 roku należy do kolektywu un-posed, skupiającego polskich fotografów street photo. Jest laureatem wielu konkursów, jego prace były prezentowane na licznych wystawach, m.in. podczas Festiwalu CinEast 2014 w Centrum Kultury i Sztuki Abbaye de Neumünster w Luksemburgu czy V Festiwalu Miesiąca Fotografii w Berlinie. W 2012 roku we wrocławskim klubie „Firlej” miał swoją indywidualną wystawę.W wolnych chwilach robi zdjęcia do długoterminowego cyklu „Dobre życie” obrazującego zmiany, które zachodzą w gminie Dobroszyce. MAREK WAŁĘGA W 1982 roku ukończył Wydział Architektury Wnętrz Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. W czasie studiów jego obrazy znalazły się w Paryżu na wystawie wydziałów projektowych europejskich szkół artystycznych. Zajmuje się architekturą wnętrz, wystawiennictwem, projektowaniem graficznym oraz malarstwem i grafiką. Uprawia m.in. malarstwo portretowe – obraz jego autorstwa wisi w galerii portretów rektorów w sali Senatu Uniwersytetu Wrocławskiego. 17 18 GRA W KULTURĘ PROPOZYCJE ZADAŃ Zamieńcie swoją harcówkę w pracownię rzeźbiarską. Zgromadźcie jak najwięcej różnych materiałów, w których można rzeźbić (każdy powinien coś przynieść na zbiórkę). Mogą to być materiały tradycyjne (glina, modelina, ciastolina, piaskolina, playmays, kuleczki styropianu) i niekonwencjonalne (ciasto, wata, bandaż…). Niech każdy zanurzy ręce w tych materiałach, poznajcie ich zapach, konsystencję, kolory. Gdy się oswoicie z rzeźbiarskim tworzywem, postanówcie, co będziecie rzeźbić. Może wspólnie wykonacie cykl prac na wybrany temat? Może będą to przedmioty użytkowe lub abstrakcyjnie pokazane emocje, a może harcerskie symbole? Pamiętajcie, że niektóre tworzywa wymagają utrwalenia czy pomalowania. Nadajcie swoim pracom tytuły. Zaaranżujcie z nich wystawę, na jej otwarcie zaproście rodziców i kolegów. A może swoje prace wystawicie w witrynie biblioteki, sklepu, w gablotach w urzędzie lub na stoisku podczas festynu kulturalnego w waszej miejscowości? 1 Przygotujcie zbiór zdjęć prezentujących osoby, miejsca, obiekty, wydarzenie itp. ze swojego regionu i na przykład raz na trzy dni umieszczajcie je w sieci z pytaniem, co przedstawiają. Zwycięzców kolejnych zagadek zaproście na swoją zbiórkę, nagrodźcie drobnymi upominkami, wyróżnijcie w artykule podsumowującym wasze działanie. 2 W dniu święta miasta (lub innego wydarzenia kulturalnego w waszej miejscowości) zaproście gromady i drużyny do wspólnego namalowania zuchowego i harcerskiego graffiti (na szarym papierze, kredą na asfalcie, a może – po uzyskaniu odpowiedniej zgody – na udostępnionym kawałku muru). Po wykonaniu prac urządźcie wernisaż, na który oprócz autorów oraz ich przyjaciół zaprosicie ważne dla wspólnoty lokalnej osoby. Prace niech będą opisane, zatytułowane, a wernisaż uroczysty, z otwarciem, przedstawieniem artystów, poczęstunkiem i dziennikarzami. Postarajcie się do współpracy zaprosić artystów plastyków z waszej okolicy. Zadbajcie, by relacja z wydarzenia znalazła się w lokalnych mediach. 3 Zorganizujcie całodniowy plener malarski. Sami zdecydujcie, czy wybierzecie się na łono przyrody, czy wręcz odwrotnie, znajdziecie ciekawe miejsce wśród miejskiej architektury.Wyruszcie rano z prowiantem i materiałami do malowania. Prace, które powstaną podczas pleneru, wywieście w zuchówce lub harcówce, przygotujcie wernisaż wystawy i zaproście na niego rodziców i przyjaciół? 4 Wykonajcie własnoręcznie kartki świąteczne. Może zainspiruje was sztuka ludowa albo ciekawa technika plastyczna, której wcześniej nie znaliście? 5 19 PROPOZYCJA PROGRAMOWA Określcie adresatów kartek. Niech będą to osoby, którym wasza pamięć sprawi najwięcej radości. Zadbajcie, by kartki miały na odwrocie piękne życzenia, a nie tylko tradycyjne „wszystkiego najlepszego”. Niech osoby, które je otrzymają, poczują się naprawdę wyróżnione. podstawy sztuki fotogra6 Poznajcie ficznej. Zaproście fachowca od fotografii cyfrowej lub analogowej, który zwróci wam uwagę na najczęściej popełniane przez fotoamatorów błędy. Zróbcie zbiórkę, podczas której przygotujecie zdjęcia przedstawiające was samych w różnych sytuacjach – wykorzystajcie je potem w akcji naborowej albo np. w kalendarzu drużyny, który wydrukujecie dla wszystkich członków i podarujecie przyjaciołom.. Wykonajcie co najmniej dziesięć zdjęć miejsc, obiektów, wydarzeń czy postaci z waszej okolicy, które – waszym zdaniem – warto wypromować. Opublikujcie je za pomocą wybranego środka przekazu. Może to być wystawa, album, prezentacja w sieci… To powinny być dobre zdjęcia, wykonane w dobrej rozdzielczości i ciekawie skadrowane! I co ważne – opatrzone tytułami lub komentarzami, by odbiorcy waszej pracy dowiedzieli się dzięki niej czegoś ciekawego. turą. Wykonajcie kilka prac w tej technice, tak by nabrać w niej wprawy. Później wykonajcie prace mistrzowskie i pokażcie je na wystawie. A może zrobicie z nich prezenty osobom bliskim i ważnym dla waszej drużyny? Zorientujcie się, czy w waszej okolicy prowadzone są warsztaty terapii zajęciowej lub w innej formie odbywa się praca z osobami niepełnosprawnymi. Jeśli tak, spotkajcie się z kadrą i dowiedzcie się, jakie działania artystyczne wspierają rozwój podopiecznych. Za zgodą instruktorów prowadzących zajęcia weźcie w nich udział wspólnie z niepełnosprawnymi. Pójdźcie jednak na nie dobrze przygotowani, ze świadomością, że potrzebna jest wasza wrażliwość i uwaga, a zachowania niektórych uczestników zajęć mogą być dla was niezrozumiałe. 9 7 Poznajcie tajniki ikebany, sianoplotów, rzeźbienia w drewnie, carvingu (rzeźbienia w owocach i warzywach) lub innej techniki plastycznej związanej z na- 8 Zostańcie mecenasami sztuki! Zorganizujcie wystawę prac lokalnego twórcy amatora (oczywiście, może to być ktoś z was lub waszych znajomych). Na wystawie mogą się znaleźć obrazy, fotografie, rzeźby, a także biżuteria, hafty czy prace wykonane inną techniką. Znajdźcie pomieszczenie, zaplanujcie, jak wyeksponujecie poszczególne obiekty, przygotujcie plakaty, informacje dla mediów, zaproszenia i wydarzenie otwierające wystawę. Sprawcie, by wasz artysta czuł się tego dnia wyjątkowo. Podczas spotkań, w czasie których będziecie omawiać przygotowanie wystawy, dowiedzcie się jak najwięcej o dziedzinie sztuki, którą reprezentuje artysta. 10 20 GRA W KULTURĘ kalendarz harcerski 11 Zaprojektujcie na cały rok. Zadbajcie o jego szatę graficzną i zawartość merytoryczną. Pamiętajcie, że kalendarz powinien być funkcjonalny, zgodny z identyfikacją wizualną ZHP, warto też, by promował waszą drużynę w regionie. Wydrukujcie go zgodnie z waszymi możliwościami i estetycznie oprawcie. Podarujcie kalendarz osobom, które ucieszy, zanieście go też instytucjom, które powinny o was pamiętać. Zorganizujcie festiwal kwiatów. Skomponujcie piękne bukiety z polnych i ogrodowych roślin, które otrzymacie od zaprzyjaźnionych działkowców. Zaproście mieszkańców okolicy, by w wyznaczonym dniu również przynieśli swoje kompozycje. Oprócz tradycyjnych bukietów do wazonów mogą to być kompozycje np. na kawałku kory, naklejone na kartce zasuszone płatki kwiatów – granice wyznaczy tylko wasza wyobraźnia. Ponieważ kwiatowe dzieła sztuki są bardzo ulotne, zadbajcie o fotografa, który je utrwali. Potem takie zdjęcia możecie wykorzystać do okolicznościowych kartek, kalendarza czy obrazków do dekoracji. Możecie wybrać i nagrodzić autorów najlepszych kompozycji, a wszystkim twórcom podarować dyplomy albo zdjęcia ich prac. 12 Czy braliście kiedyś udział w wykonaniu wieńca dożynkowego? Zaproście mieszkającego w okolicy specjalistę w tej dziedzinie i poproście, by zdradził wam sekrety swojej sztuki. Poznajcie sym- 13 bolikę tworzywa, z którego wykonuje się wieńce i sami wykonajcie wasz wieniec, pamiętając o symbolach harcerskich. Zgłoście swoje dzieło do lokalnego konkursu, wystąpcie z nim na dożynkach, pochwalcie się w środowisku harcerskim. Zostańcie artystami cukiernikami. Znajdźcie fachowca w tej dziedzinie, który pokaże wam produkty do dekoracji, poda przepisy na wykonanie mas i polew, zapozna z narzędziami używanymi do zdobienia ciast. Nauczcie się lepić dekoracyjne figurki, rysować szlaczki z lukru. Na koniec udekorujcie tort na wybraną uroczystość waszej drużyny lub taki, który podarujecie zaprzyjaźnionej osobie. A może zrobicie konkurs dla zastępów na cukiernicze dzieło sztuki? Albo ogłosicie, że biletem wstępu na andrzejkowy wieczorek jest kawałek ciasta ozdobiony jadalną lilijką? 14 Przygotujcie wystawę jesiennych warzyw i owoców. Umieśćcie ją w miejscu, gdzie przechodzi wielu ludzi, niech ta piękna ekspozycja ucieszy na chwilę i zwróci uwagę na aktywność harcerzy. Zgromadźcie okazy o ciekawych kształtach i kolorach. Wyeksponujcie je wśród kawałków kory, drewna, liści, żołędzi i kasztanów. Przygotujcie stanowiska do malowania, zaangażujcie zaprzyjaźnionego plastyka i zaproście ludzi na zajęcia z malarstwa. Pod okiem fachowca utrwalcie tę martwą naturę. A może pokusicie się jeszcze o wystawę prac i nagrodzenie najlepszych? 15 PROPOZYCJA PROGRAMOWA TEATR I FILM 21 22 GRA W KULTURĘ Zapewne niewiele drużyn i gromad było na wspólnej wyprawie w kinie, na spektaklu w teatrze lub podjęło się przygotowania przedstawienia. Możemy to zmienić, organizując wspólne wyjście do teatru lub samodzielnie tworząc przedstawienie albo kręcąc film. Zadanie to niełatwe, lecz dające wielką satysfakcję.W naszym teatrze i na planie filmowym znajdzie się miejsce dla każdego. Aktor, muzyk, reżyser, scenograf, wizażysta, scenarzysta, technik, dźwiękowiec, oświetleniowiec i organizator wydarzenia – każda z tych osób ma inne zadania, lecz każda jest tak samo ważna. Do współpracy można zaprosić lokalnych artystów lub instruktorów teatralnych, warto też znaleźć patrona wydarzenia. A przy okazji poznać świat teatru i filmu, nauczyć się wyrażać własne emocje i spojrzeć na siebie trochę z boku. Efekty mogą was zaskoczyć! PRZEGLĄD FILMÓW GÓRSKICH IM. ANDRZEJA ZAWADY Odbywa się we wrześniu w Lądku Zdroju. W jego trakcie mają miejsce projekcje filmów o tematyce górskiej, spotkania z himalaistami, wystawy, promocje książek. W 2015 roku odbyła się dwudziesta edycja festiwalu. BEATA ZYGMUNTOWICZ Ukończyła PWST w Krakowie Wydziały Zamiejscowe we Wrocławiu. Od kilku lat zajmuje się tzw. pedagogiką teatru, m.in. prowadzi zajęcia teatralno-dramowe. Od wielu lat kieruje Młodzieżową Grupą Teatralną „Widziadło”. Koordynuje przygotowania imprez plenerowych (Dni Zgorzelca, Zgorzelecki Maj Kulturalny czy Zgorzelecka Majówka). Jej pomysłem są Zgorzeleckie Spotkania z Teatrem – każdego roku w listopadzie zgorzelecka publiczność ma okazję do spotkań z gwiazdami polskiego teatru występujących w spektaklach małoobsadowych. TEATR MIEJSKI W LEGNICY Neorenesansowy gmach legnickiego teatru wzniesiony został w latach 1841– –1842 przez wybitnego projektanta niemieckiej architektury teatralnej Carla Ferdynanda Langhansa Młodszego. W chwili otwarcia należał do najpiękniejszych i najnowocześniejszych scen Śląska. Jego wystrój i wyposażenie zachowały się do dzisiaj w stanie zbliżonym do pierwotnego. Obecnie jest to siedziba Teatru im. Heleny Modrzejewskiej, znanego i nagradzanego w całej Polsce. Legnicki teatr można zwiedzać po wcześniejszym zgłoszeniu. 23 PROPOZYCJA PROGRAMOWA KINOKAWIARNIA „SPIRALA” W OLEŚNICY „Spirala” jest miejscem spotkań i edukacji kulturalnej. W repertuarze kina znajdują się filmy studyjne, przeglądy tematyczne, retrospektywy twórców, prelekcje i wykłady z historii filmu dla młodzieży i seniorów. Ściany kawiarni ozdobiły stare plakaty filmowe. Jest filmowa biblioteczka. To klimatyczne miejsce, które powstało z potrzeby rozwijania pasji filmowej. STACJA WOLIMIERZ INSTYTUT PRZEMIANY CZASU W PRZESTRZEŃ Malownicze miejsce u podnóża Gór Izerskich, w którym znajduje się galeria sztuki (odbywają się tu wernisaże, wystawy, koncerty i kameralne spektakle), galeria lalek i instalacji teatralnych, pracownia teatralna, sala teatralno-widowiskowo-koncertowa, plac zabaw dla dzieci, miejsca wzlotów fantazji, nieopodal las, łąka i góry... ŁUKASZ ZIELIŃSKI Jest założycielem i szefem grupy tancerzy ognia Avatar, obecnie – dyrektorem teatru oraz prezesem Fundacji Avatar, która zajmuje się szeroko pojętym teatrem i tańcem. Zrzesza głównie młodzież ze środowisk artystycznych oraz osoby działające w sektorze kultury. W ofercie Teatru Avatar znajdują się m.in. spektakle teatru ognia, występy z wykorzystaniem bodypaintingu, parady i pokazy szczudlarzy. Teatr Avatar jest jednym z laureatów konkursu na działania artystyczne w ramach programu „Mosty”. 24 GRA W KULTURĘ PROPOZYCJE ZADAŃ Wybierzcie utwór literacki spośród kilku zaproponowanych przez drużynowego (może to być np. baśń lub opowiadanie). Przeczytajcie go i przygotujcie scenki przedstawiające jego fragmenty. A może uda wam się zrobić przedstawienie na podstawie całego tekstu? Możecie też poszukać gotowego scenariusza. Zadbajcie o kostiumy, dykcję, ciekawy ruch sceniczny. Jeśli macie taką możliwość, poproście o radę i pomoc osobę związaną z teatrem. Zróbcie zaproszenia, które otrzymają zuchy i harcerze z zaprzyjaźnionych gromad i drużyn, a także wasi rodzice, dziadkowie i rodzeństwo. Niech premiera przedstawienia ubarwi np. Dzień Matki albo inne święto. 1 Nagrajcie własnego audiobooka. Zadbajcie urozmaicone efekty dźwiękowe. Możecie wybrać do nagrania dolnośląskie legendy, utwory dolnośląskich pisarzy albo teksty o tematyce harcerskiej. Może wasz audiobook będzie wykorzystywany podczas kolonii zuchowej jako dobranocka? Jeśli uzyskacie zgodę autora, możecie wasze nagrania umieścić w sieci, rozdawać lub sprzedawać. 2 Wyreżyserujcie krótkie plenerowe przedstawienie. Zadbajcie o zabawną fabułę, ciekawe stroje i rekwizyty, dobrą dykcję aktorów. Napiszcie scenariusz tak, by włączyć do gry osoby z publiczności. Za- 3 działajcie jak wrocławski „Bajkobus”. Wybierzcie dzień, kiedy zagracie swój spektakl w kilku punktach waszej miejscowości. Odwiedźcie szare podwórka, gdzie dzieci spędzają czas, skacząc po krawężnikach, a także nowoczesne osiedla, miejski rynek czy przedszkolny plac zabaw. Wcześniej wykonajcie i wywieście plakaty, na których podacie termin, miejsca i godziny wystawienia spektaklu w różnych częściach miasta. Zagrajcie tak, by publiczność chciała, abyście znów zawitali na jej podwórko. Wybierzcie się całą gromadą na przedstawienie teatralne dla dzieci. Przygotujcie dla aktorów upominki, które wręczycie po spektaklu. Postarajcie się zwiedzić teatr, zajrzyjcie za kulisy, porozmawiajcie z twórcami przedstawienia. Przygotujcie fotoreportaż z wycieczki dla innych zuchów i zachęćcie ich do wizyty w teatrze. 4 Nakręćcie film. Zacznijcie od tego, że zdecydujcie, jaki gatunek kina będzie on reprezentował (kino historyczne, obyczajowe, psychologiczne, kryminał itp.). Napiszcie scenariusz. Podzielcie się rolami, wybierzcie reżysera, choreografa, scenografa, kostiumologa, osoby, które zajmą się muzyką oraz promocją filmu. Obsadźcie role i wytrwale pracujcie aż do premiery. Może o wskazówki poprosicie instruktora teatralnego, operatora albo aktora? Na spektakl zaproście kolegów, rodziny, osoby 5 25 PROPOZYCJA PROGRAMOWA odpowiedzialne za kulturę w waszym środowisku. Obejrzyjcie reklamy emitowane przez różne stacje telewizyjne. Wybierzcie te, które wam się podobają i takie, które was drażnią, zniechęcają lub nudzą. Opracujcie „10 cech dobrej reklamy” i wcielcie je w życie, kręcąc filmik reklamowy „Dlaczego warto być wędrownikiem”. Zadbajcie o to, by gotową reklamę opublikować w mediach, by stała się waszą wizytówką. Wynegocjujcie z lokalną telewizją lub stacją radiową, by wyemitowała ją np. w czasie akcji naborowej do drużyny 6 W dogodnym, wyposażonym w odpowiedni sprzęt miejscu zorganizujcie nocny maraton filmowy. Wybierzcie ważne dla was filmy, ustalcie kolejność, przygotujcie krótką prezentację, dzięki któ- 7 rej zebrani poznają twórców filmów. Możecie na to wydarzenie zaprosić zaprzyjaźnioną drużynę albo kolegów ze szkoły. Zadbajcie o atmosferę spotkania. Oceńcie, czy wydarzenie było trafione i czy chcielibyście je powtórzyć. Zorganizujcie kulturalnego flash moba. Sztuczny tłum, który na chwilę zbierze się w jednym miejscu, może składać się na przykład z ludzi trzymających w ręku swoją ulubioną książkę albo recytujących równocześnie znany wszystkim wiersz. Rękopis „Pana Tadeusza” znajduje się we Wrocławiu – zatem może zdecydujecie się na fragment tego poematu? Może podczas flash moba zaśpiewacie popularną piosenkę? Albo każdy uczestnik wydarzenia przebierze się za kogoś ze świata filmu? Granice wyznaczy wam wyobraźnia! Żeby wydarzenie się udało, musicie je bardzo dobrze zaplanować i zadbać o jego promocję. 8 26 GRA W KULTURĘ PROPOZYCJA PROGRAMOWA KULTURA, CZYLI KREATYWNOŚĆ NIE ZNA GRANIC 27 28 GRA W KULTURĘ Chcecie zaprezentować taniec światła, wielkiego flash moba lub żywe rzeźby na centralnym placu w waszej miejscowości? Dotąd nie mieliście wystarczającej motywacji do takiego działania? „Gra w kulturę” jest właśnie dla was! Tu wszystko, co można wyrazić w sposób artystyczny i kulturalny, znajdzie swoje miejsce. Pamiętajcie jednak o kilku sprawach: – na niektóre działania należy uzyskać zezwolenia i podczas ich realizacji podporządkować się obowiązującym przepisom, – najważniejsze jest bezpieczeństwo harcerzy i innych uczestników, więc trzeba dobrze zastanowić się, czy forma pracy, nawet jeśli efektowna – jest bezpieczna, – forma nie powinna przerastać treści – najważniejszy jest cel działania. MIĘDZYNARODOWY FESTIWAL FOLKLORYSTYCZNY „ŚWIAT POD KYCZERĄ” Organizatorem Festiwalu „Świat pod Kyczerą” jest Łemkowski Zespół Pieśni i Tańca „Kyczera”. Prezentacje festiwalowe odbywają się w różnych miejscowościach Dolnego Śląska i Małopolski, zarówno w miastach (Legnica, Wałbrzych, Polkowice, Wołów, Szczawno-Zdrój, Mieroszów, Głogów, Przemków, Złotoryja, Głuszyca, Sokołowsko), jak i w małych wioskach. Prezentacjom artystycznym towarzyszą animacje uliczne, warsztaty, wystawy, konferencje i sympozja naukowe. OLEŚNICKI DOM SPOTKAŃ Z HISTORIĄ Został utworzony nie tylko z myślą o chłonnych wiedzy historycznej o swoim mieście oleśniczanach, ale także turystach, którzy chcą poznać jedno z piękniejszych miast Dolnego Śląska. Mieści się w kamienicy przy ul. Bocianiej 11, w miejscu, które jest częścią historycznej starówki.To idealny punkt, od którego można rozpocząć zwiedzanie miasta. Zadaniem tej instytucji jest popularyzacja wiedzy na temat Oleśnicy, a także zgłębianie jej dziejów, prezentowanie historycznych postaci i upowszechnianie dziedzictwa kulturowego. 29 PROPOZYCJA PROGRAMOWA ZAMEK PIASTOWSKI W LEGNICY Mieszczą się tu instytucje oświatowe, a na dziedzińcu organizowane są różne imprezy kulturalne. Dzisiejszy swój wygląd zamek zawdzięcza ciągłym rozbudowom i wielokrotnym przebudowom w duchu kolejnych epok, a także rujnującym go doszczętnie wielkim pożarom z lat 1711, 1835 i 1945. Brama zamkowa to najwcześniejszy zabytek architektury renesansowej w Legnicy, dzieło Jerzego z Ambergu. DOŻYNKI POWIATU POLKOWICKIEGO Impreza odbywa się w pierwszą niedzielę września, każdego roku w innej gminie powiatu.To największe w roku święto rolników, będące ukoronowaniem ich całorocznego trudu, obchodzone po zebraniu plonów. Tradycją tego święta jest konkurs na najpiękniejszy wieniec dożynkowy. OFCA – OLEŚNICKI FESTIWAL CYRKOWO-ARTYSTYCZNY Odbywa się zawsze w sierpniu i jest świętem sztuki cyrkowej na ulicach miasta. Składają się na niego warsztaty, spektakle, pokazy teatrów ognia, kuglarskie, żonglerskie i muzyczne. 30 GRA W KULTURĘ PAŁAC HATZFELDÓW W ŻMIGRODZIE MUZEUM ŁUŻYCKIE W ZGORZELCU Pałac Hatzfeldów zachował się w postaci ruiny. Piwnice pałacu oraz wnętrza wieży zaadaptowano na pomieszczenia restauracyjne i sale klubowe. Zrekonstruowano fasadę frontową. Na jej współczesnych wzmocnieniach utworzone zostały pomosty spacerowe. Przy pałacu znajduje się okazały zdziczały park z ruinami oranżerii z 1800 r. Muzeum gromadzi zabytki związane z przeszłością wschodnich partii Górnych Łużyc, dziś znajdujących się w granicach państwa polskiego, ze szczególnym uwzględnieniem powiatu zgorzeleckiego. Zbiory etnograficzne prezentowane są na wystawie będącej rekonstrukcją wnętrza izby typowego dla regionu domu przysłupowego. ZAMEK W DOBROSZYCACH Lokalnie nazywa się tę budowlę zamkiem, jednak faktycznie jest to późnorenesansowy pałac. Obecnie w zamku produkowane są kosmetyki firmy Jadwiga, a także ulokowane zostały apartamenty do wynajęcia. Swą siedzibę ma Fundacja Partnerstwo Jadwiga – organizacja pozarządowa, której celem jest m.in. ochrona dziedzictwa narodowego, kultury narodowej i dbałość o zachowanie tradycji polskiej wsi. Zamek Dobroszyce corocznie (we wrześniu) organizuje dni otwarte, włączając się tym samym w obchody Europejskich Dni Dziedzictwa. Wtedy można zwiedzać go i uczestniczyć w rozmaitych warsztatach i kiermaszach. Przy pałacu znajduje się park, a w nim pomnik przyrody – około 380-letni cis. Właściciele dobroszyckiego zamku są niezwykle otwarci na współpracę z harcerzami – niejednokrotnie odbywały się tam gry terenowe i ogniska. 31 PROPOZYCJA PROGRAMOWA PROPOZYCJE ZADAŃ Weźcie udział przynajmniej w jednej formie doskonalenia umiejętności. Na pewno znajdziecie osoby, które chętnie wam pomogą. Zaproście na zbiórkę muzyka, który przeprowadzi dla was zajęcia z emisji głosu. Spotkajcie się z artystą plastykiem, który zapozna was z podstawami rysunku. Poproście instruktora tańca, by nauczył was kroków i figur tanga czy układu tanecznego do ustalonego wcześniej utworu. Niech fotografik zdradzi wam kilka sekretów dobrej fotografii i obsługi programu graficznego. Spotkajcie się z architektem, poetą, reżyserem. To może być jednorazowe spotkanie, ale także cykl warsztatów albo biwak tematyczny – wszystko zależy od tego, co was interesuje i jakich sprzymierzeńców pozyskacie. 1 Wykonajcie „tablicę kulturalnych inspiracji”. Przypinajcie na niej wiersze, teksty piosenek, fragmenty ulubionych książek i inne inspiracje znalezione przez członków drużyny. Niech to będzie miejsce, w którym znajdą się wasze najpiękniejsze zdjęcia, prace plastyczne i robótki ręczne. Niech pojawią się tam reprodukcje najwybitniejszych obrazów, cytaty z wybitnych dzieł literackich, fotografie ciekawych budowli… Aktualizujcie tablicę co tydzień przez trzy miesiące i dbajcie, by zawierała ciekawe treści. Zdejmowane z niej materiały gromadźcie w teczce, a na koniec podsumujcie i oceńcie, kto był najaktywniejszy w poszukiwaniu kulturalnych inspiracji. 2 Czy zdajecie sobie sprawę, jak wiele działań z zakresu kultury podejmowanych jest w waszym otoczeniu? Rozejrzyjcie się po swojej okolicy. Zapoznajcie się z ofertą miejskiego lub gminnego ośrodka kultury, szkoły językowej czy szkoły muzycznej. Wybierzcie się do galerii i muzeów. Zainteresujcie się tym, co się dzieje w waszych szkołach. Czy działają tam chóry, zespoły, koła teatralne i plastyczne? Załóżcie gazetkę, która zajmie się relacjonowaniem i promowaniem wydarzeń kulturalnych w waszej miejscowości. Wydajcie przynajmniej trzy numery, w których pojawią się recenzje i sprawozdania ze zdjęciami z wydarzeń, w których uczestniczyliście. Nie zapominajcie o ciekawym tytule, możecie ogłosić konkurs, przeprowadzić wywiady z ciekawymi ludźmi. Zadbajcie, by wasza gazeta dotarła do jak najszerszego grona odbiorców. Pomyślcie o sponsorach. Możecie skorzystać z platformy Junior Media, gdzie otrzymacie gotowy szablon gazety. 3 Zaprojektujcie i wykonajcie grę stolikową (planszową, karcianą), której treścią będzie kulturalny Dolny Śląsk. Wybierzcie ciekawe miejscowości, obiekty i wydarzenia. Ustalcie mechanikę gry (możecie wymyślić własną lub skorzystać ze znanych zasad, np. gry „Monopol”). Wykonajcie potrzebne elementy gry. Zagrajcie w waszą grę z zaprzyjaźnioną drużyną, wypożyczcie ją na zbiórki innym harcerzom ze swojego hufca. 4 32 GRA W KULTURĘ Zostańcie przewodnikami po swoim mieście lub okolicy. Wybierzcie temat, np. muzyka, architektura, malarstwo, rzeźba. Opracujcie trasę wycieczki, wskażcie miejsca, które warto odwiedzić. Zaproponujcie zaprzyjaźnionemu nauczycielowi z podstawówki czy gimnazjum, że zabierzecie jego klasę na taką wycieczkę. Nie zapomnijcie o tym, by zaplanować takie elementy wspólnego zwiedzania, które zaangażują uczestników wycieczki do wspólnego działania. 5 Zorganizujcie konkurs w wybranej dziedzinie kultury (plastyczny, fotograficzny, dziennikarski, literacki). Określcie jego tematykę, potencjalnych uczestników, opracujcie i ogłoście regulamin, pozyskajcie środki na nagrody, wybierzcie jury. W zależności od tematyki konkursu zadbajcie o odpowiednie wyeksponowanie rezultatów konkursu (galeria, biuletyn, prezentacja na stronie internetowej). Może dla waszego przedsięwzięcia uzyskacie patronat lokalnej gazety, dyrektora ośrodka kultury, burmistrza lub wójta? Ustalcie, w jakim wydarzeniu kulturalnym chcielibyście uczestniczyć, ale wydaje się wam nieosiągalne, np. udział w nim przekracza wasze możliwości finansowe. Zaplanujcie wspólny wyjazd np. na Przegląd Piosenki Aktorskiej, premierę spektaklu, koncert, festiwal, wystawę i dołóżcie starań, aby zgromadzić odpowiednie środki finansowe dla wszystkich chętnych, zarezerwować bilety, odpowiednio się przygotować do udziału w tym wydarzeniu. Sięgnijcie po to, co dotychczas wydawało się wam nieosiągalne. Po wszystkim – napiszcie, czy spełniły się wasze oczekiwania. 8 6 Wybierzcie się z drużyną na wybrane wydarzenie kulturalne do miejscowości na Dolnym Śląsku, której zupełnie nie znacie. Poszukajcie imprezy, która odpowiada na wasze potrzeby, trafia w wasze zainteresowania. Zabierzcie ze sobą aparaty i przygotujcie fotoreportaż, który opublikujecie na waszej stronie internetowej lub innej platformie w Internecie. 7 Przygotujcie audycję zuchowej lub harcerskiej telewizji internetowej, Niech każdy opowie o znanej postaci ze swojej miejscowości albo przedstawi wybrane wydarzenie (relacja z wernisażu wystawy, spektaklu, koncertu itp.), przygotuje do swojej wypowiedzi zdjęcie lub jakiś rekwizyt. A może uczestnicząc w jakimś wydarzeniu, nakręcicie krótki materiał filmowy? Spróbujcie nawiązać kontakt z lokalną telewizją kablową, może obejmą wasze działanie patronatem. Swój filmik opublikujcie w Internecie i postarajcie się uzyskać jak największą liczbę polubień. A może po pierwszym odcinku powstaną następne i staniecie się redakcją kulturalnego programu dla młodych? 9 Zaproście na zbiórkę przedstawicieli świata sztuki z waszego regionu. Wcześniej dowiedzcie się, czym się zajmują i przygotujcie pytania – każdy zespół 10 33 PROPOZYCJA PROGRAMOWA (szóstka, zastęp) będzie się zajmował jedną osobą. Na zbiórce usiądźcie w małych kręgach z zaproszonymi gośćmi i posłuchajcie ich opowieści, zadając przygotowane pytania. Potem przygotujcie się do prezentacji swoich gości reszcie gromady lub drużyny. Publiczność (pozostałe szóstki, zastępy) może zadawać dodatkowe pytania. Przygotujcie grę „memory” z po11 staciami, wydarzeniami i obiektami związanymi ze światem kultury waszego regionu. Może sami wykonacie zdjęcia? To mogą być fotografie zabytków, miejsc wydarzeń kulturalnych, portrety znanych artystów, fotografie z miejskich festynów lub koncertów. Zadbajcie o estetykę i trwałość waszej gry. Zaproście do gry w „kulturalne memo” rówieśników ze szkoły, młodszych kolegów w świetlicach. A może wykonajcie tę grę w formacie XXL? Wtedy możecie do niej zaprosić dzieci na podwórkach, zagrać w nią na rynku w dniu święta miasta lub na szkolnym festynie w pobliskiej podstawówce. Zdjęcia z zabawy opublikujcie na stronie internetowej, zainteresujcie grą lokalne media. Wpiszcie do planu pracy drużyny obchody wybranych dni w roku (np. Dzień Kominiarza, Dzień Matki, Dzień Bibliotekarza, Dzień Drukarza, Dzień Sołtysa, Dzień Dziennikarza, Dzień Budowlańca (więcej na http://www.kalbi.pl/kalendarz-swiat-nietypowych). Zorganizujcie tematyczną zbiórkę, na którą zaprosicie przedstawiciela danego zawodu. Przygotujcie dla gościa podarunek, zaproście do wybranego 12 działania – plastycznego, muzycznego, teatralnego… W ten sposób możecie zdobyć nowego sprzymierzeńca i przyjaciela drużyny, odkryć ciekawą osobę. Możecie też szlifować dziennikarskie umiejętności, bo wywiady z gośćmi warto publikować np. na stronie drużyny. Śledźcie propozycje najbliższego ośrodka kultury, znajdźcie ciekawe przedstawienie (koncert, film,wernisaż wystawy) i wybierzcie się tam razem. Przygotujcie upominki lub kwiaty dla artystów, podziękujcie im za ich pracę. Zadbajcie o stroje stosowne do okazji. 13 Nawiążcie kontakt z redakcją lokalnego czasopisma. Spotkajcie się w redakcji z dziennikarzami. Porozmawiajcie o specyfice języka mediów, zapytajcie o cechy dobrego artykułu, o to, jakie tematy są chętnie podejmowane. Opowiedzcie o waszych działaniach kulturalnych, zainteresujcie tym redaktorów. Napiszcie artykuł o swoich przedsięwzięciach i opublikujcie go. Do tekstu dołączcie zdjęcia. 14 Zaprojektujcie i wykonajcie zakładki do książek lub zawieszki na drzwi, które będą zachęcać do przeczytania ciekawej książki, obejrzenia dobrego filmu lub spektaklu, zwiedzenia ciekawego miejsca. Pamiętajcie, by praca była trwała i estetyczna. Niech zawiera harcerski symbol – lilijkę. Zakładki i zawieszki pozostawcie w miejscach publicznych, np. w bibliotece, księgarni, klubie sportowym, galerii handlowej. 15 34 GRA W KULTURĘ Możecie je też rozdawać podczas festynu czy pikniku. Zorganizujcie działanie przypominające o Światowym Dniu Książki. Nawiążcie współpracę z księgarnią lub biblioteką. Przeprowadźcie tam warsztaty dla dzieci zachęcające do czytania. Spośród powstałych podczas nich prac wybierzcie najlepsze i wręczcie nagrody ich autorom. Zadbajcie, by je wyeksponować, na przykład w witrynie księgarni. Wcześniej wykonajcie i rozwieście plakaty informujące o zaplanowanych warsztatach. Poproście lokalne media, aby objęły patronatem wasze działanie. 16 Znajdźcie duży asfaltowy plac w waszej miejscowości (uzyskajcie zgodę jego właściciela) i zaproście mieszkańców miasta do wspólnego malowania kredą. Niech to będzie radosny happening, który oderwie ludzi od komputerów i zachęci do wspólnej zabawy. Dobrze, gdybyście każdemu mogli przykleić naklejkę z logiem tego wydarzenia lub wręczyć przypinkę. Niech każdy uczestnik stanie się reklamą waszego działania i zaprosi do zabawy kolejne osoby. Zadbajcie o to, by w widocznym miejscu umieścić informację o tym, że to harcerskie działanie w roku, w którym Wrocław jest Europejską Stolicą Kultury. A może do działania zaprosicie całe klasy z okolicznych szkół? 17 35 PROPOZYCJA PROGRAMOWA ZADANIA DLA INSTRUKTORÓW Zapewne są w waszym środowisku instruktorzy lub byli instruktorzy, którzy okazjonalnie uczestniczą w harcerskich imprezach, faktycznie nie są jednak zaangażowani w życie hufca. Odszukajcie takie osoby i zaproponujcie im wykonanie zadania związanego z ich zainteresowaniami. W ten sposób znów staną na harcerskiej ścieżce, a wy być może zyskacie sprzymierzeńców lub odkryjecie skarbnice wiedzy. A dodatkowo – osoby te będą wam mogły przekazać punkty za wykonanie swojego zadania, dzięki czemu zdobycie magicznej liczby 2016 punktów będzie coraz bliższe! Prosząc o wykonanie zadania starszych instruktorów, pamiętajcie, że niektórzy z nich nie pracują na komputerze, więc być może dostaniecie od nich rękopisy. One mogą stać się cenną pamiątką, jednak dla potrzeb zadania przepiszcie je na komputerze. Wyjątek stanowią kartki do kroniki. HARCERSKA POCZTÓWKA LILIJKA NIEJEDNO MA IMIĘ Zaprojektuj harcerską kartkę pocztową. Tematyka jest dowolna: może to być kartka, którą harcerze będą wysyłać z wakacji albo biwaku. Taka, która przywoła harcerskie święto, ważne dla nas wydarzenie z dziejów historii, jakąś postać z nami związaną. Kartkę można wykonać ręcznie (musi być płaska) lub przygotować w postaci cyfrowej. Najlepsze kartki zostaną wydane! Wykonaj lilijkę. Nie określamy, z jakiego ma być wykonana materiału i jaki powinna mieć rozmiar. Może to być rysunek, haft, rzeźba w glinie czy w drewnie. Można ją wypiec, wydrapać albo uszyć. Będzie ona eksponatem na wystawie „Lilijka niejedno ma imię”, która pokaże, jak bogatą w nietuzinkowe pomysły jesteśmy organizacją. 36 GRA W KULTURĘ GAWĘDA Spisz dla nas swoją gawędę. Może będzie to opowieść o tym, jak to dawniej w harcerstwie bywało? Może opowieść o konkretnej obozowej przygodzie? A może historia ta zilustruje ideę braterstwa, którą udało się wcielić w życie w jakimś harcerskim środowisku? Harcerze mogą instruktorowi pomóc spisać tekst gawędy, jeśli będzie taka potrzeba. niki harcerskiej, wydarzeń z dziejów ZHP czy z życia hufca. SCENARIUSZ WYDARZENIA Napisz scenariusz wieczornicy, przedstawienia, ogniska, kominka, według którego zuchy lub harcerze wyreżyserują sztukę lub przeprowadzą spotkanie przy ognisku. W scenariuszu można wykorzystać własne oraz istniejące już teksty (np. wiersze, piosenki). PIOSENKA HARCKOSZULKA Napisz dla nas harcerską piosenkę. Może to być na przykład utwór o harcerskiej przyjaźni lub ważnych dla nas sprawach. A może piosenka kabaretowa o jakiejś obozowej przygodzie? Nie wykluczamy tematyki dolnośląskiej związanej z Europejską Stolicą Kultury. Akceptujemy także piosenki do marszu, do śpiewania przed posiłkami, a nawet do powtarzania. Można do tekstu skomponować muzykę, ale to nie jest wymóg konieczny. Zaprojektuj dla nas wzór na koszulkę drużyny. Może to być koszulka z nazwą drużyny albo okolicznościowa. Technika jest dowolna – na przykład wycięty szablon, który przykłada się do koszulki i za pomocą wałka pokrywa farbą, ale także projekt komputerowy do wykonania np. w sitodruku czy hafcie. ARTYKUŁ Napisz i opublikuj w wybranych mediach artykuł poruszający tematykę harcerską. Może to być wspomnienie, relacja z aktualnego wydarzenia, tekst zmuszający czytelników do refleksji. Ważne, by przedstawiał harcerstwo w pozytywnym świetle. WSPÓLNE DZIAŁANIE Podziel się z nami swoją wiedzą i umiejętnościami. Zapraszamy do poprowadzenia dla nas warsztatów artystycznych z wybranej dziedziny: malarskich, fotograficznych, muzycznych, aktorskich, hafciarskich, a także zupełnie niekonwencjonalnych, np ozdabiania stołów kształtami wkrawanymi z owoców i warzyw. KARTKA DO KRONIKI GRA PLANSZOWA Zaprojektuj i wykonaj grę planszową lub karcianą o tematyce kulturalnej. Może to być również gra o tematyce harcerskiej, ale wykonana w ciekawy plastycznie sposób. Może na przykład sprawdzać wiedzę zuchów i harcerzy na temat wybranej tech- Wykonaj kartę do kroniki traktującą o ciekawym człowieku lub wydarzeniu minionych 70 lat harcerstwa na Dolnym Śląsku. Prosimy, by obok tekstu znalazły się rysunki lub zdjęcia. PROPOZYCJA PROGRAMOWA INSTRUMENTY METODYCZNE 37 38 GRA W KULTURĘ SPRAWNOŚCI HARCERSKIE dotyczące organizowania wydarzeń kulturalnych, przygotowane w ramach propozycji programowej „Gra w kulturę” AMATOR KULTURY * MECENAS SZTUKI *** 1. Pozna wydarzenia kulturalne odbywające się w lokalnym środowisku. Przygotuje ich kalendarz i przedstawi w zastępie. 2. Dowie się, jakie są dziedziny sztuki i pozna ich zakres. 3. Wybierze wydarzenie kulturalne, w przygotowaniu którego pomoże organizatorom. 1. Zorganizuje wydarzenie kulturalne o zasięgu co najmniej hufcowym. Organizacja powinna obejmować: – sporządzenie scenariusza wydarzenia, – ustalenie programu oraz kontakt z artystami, – zadbanie o zaopatrzenie materiałowe (rekwizyty, scenografia), – przeprowadzenie prób i odpowiednie wyreżyserowanie działań, aby został osiągnięty założony cel merytoryczny. 2. Zadba o promocję wydarzenia i jego recenzje w mediach. KREATOR WYDARZEŃ ** 1. Wybierze dziedzinę sztuki lub kultury, która go interesuje. Przedstawi swoje doświadczenia w tej dziedzinie. 2. Pozna sposoby i zasady organizacji przedsięwzięć kulturalnych. 3 Zorganizuje imprezę kulturalną drużyny lub zapewni udział członków drużyny w innym wydarzeniu kulturalnym. 39 PROPOZYCJA PROGRAMOWA PROJEKT STARSZOHARCERSKI realizowany w ramach propozycji programowej „Gra w kulturę” (przykład) KARTA PROJEKTU STARSZOHARCERSKIEGO Hufiec / Drużyna: HUFIEC WROCŁAW / 8 DSH „FERMATA” Projekt starszoharcerski pod nazwą „Wytwórnia talentów” Cel projektu: Chcemy zorganizować wieczornicę historyczną z okazji Święta Niepodległości (11 listopada) w naszym mieście. Przy okazji ma to być promocja naszej drużyny i akcja naborowa. Umożliwimy kilku osobom zdobycie sprawności artystycznych i organizacyjnych. Szef projektu: Kamil Zaangażowane osoby: Justyna – scenariusz, Agata – scenografia, Bartosz – obsługa muzyczna, techniczna i nagłośnienie, Anna – nauka piosenek, dykcji i artykulacji. Wszyscy członkowie drużyny wchodzą w skład zespołów przygotowujących i biorą czynny udział w wieczornicy. Planowany czas rozpoczęcia: sierpień 2015 Planowany czas zakończenia: 11 listopada 2015 r. Harmonogram projektu Czynność (poszczególne czynności prowadzące do zrealizowania projektu) Osoba odpowiedzialna Termin Uzyskanie zgody komendanta Hufca ZHP Wrocław Kamil sierpień Stworzenie scenariusza Justyna sierpień Dobór miejsca odpowiedniego do treści scenariusza, uzgodnienie kwestii formalnych (pozwolenia, patronat) z komendantem hufca Kamil sierpień Omówienie scenografii w związku z treścią scenariusza Justyna, Agata wrzesień Zebranie rekwizytów, tła, strojów, dodatkowych kwestii technicznych (np. dymiarka, światła) Agata wrzesień oraz pierwsza połowa października Wybór muzyki zgodnej ze scenariuszem, dopasowanie podAnna kładów, nagranie brakujących, podział piosenek do nauki wrzesień Znalezienie fotografa i operatora kamery – ew. pozyskanie tych umiejętności przez członka drużyny Bartosz wrzesień Podział i nauka ról. Praca indywidualna z aktorami i piosenkarzami, później warsztaty zespołowe i próby. Muszą odbyć się co najmniej cztery próby całości ze wszystkimi rekwizytami i jedna w faktycznym miejscu występu Kamil Anna wrzesień, październik 40 GRA W KULTURĘ Promocja imprezy w mediach lokalnych, na stronie internetowej hufca, plakaty na słupy ogłoszeniowe, zaproszenia dla gości i przedstawicieli mediów na wieczornicę Kamil październik Wieczornica Kamil 11 listopada Podsumowanie projektu komendant hufca i Kamil do 20 listopada DOKUMENTACJA I SPOSÓB ZAPREZENTOWANIA PROJEKTU Scenariusz, wzory plakatów i zaproszeń, film nagrany podczas wieczornicy, zdjęcia, artykuły promocyjne w prasie, wykaz informacji ze stron internetowych. SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI Po uzyskaniu zgody komendanta hufca na zorganizowanie wieczornicy miejskiej zabraliśmy się do dzieła. Wspólnie z drużyną ustaliliśmy, że temat spotkania wskażą nam ludzie mieszkający w okolicy. Przeprowadziliśmy więc sondę na ulicach miasta na temat: Co obecnie jest ważne dla Polski? W odpowiedziach najczęściej powtarzało się hasło odpowiedzialności za własne czyny i rzetelności działania. Uznaliśmy, że jest to faktycznie temat ważny i że my także musimy zwracać uwagę na jakość podejmowanych przez nas zadań. Zdecydowaliśmy, że nasza wieczornica będzie miała tytuł „Decyzja należy do ciebie”. Wspólnie stworzyliśmy zarys scenariusza, który następnie szczegółowo opracowała Justyna. Udało się nam pozyskać bezpłatnie salę widowiskową osiedlowego domu kultury na próby i przedstawienie. Dyrektor zgodził się, aby akustyk nauczył nas obsługiwać sprzęt nagłaśniający.Wykonaliśmy plakaty i zaproszenia oraz skontaktowaliśmy się z lokalną gazetą, aby jej dziennikarz o nas napisał. W dniu występu, mimo wielkiej tremy, udało się zrealizować zadanie w 100%. OPINIA ZESPOŁU Zadanie było dla nas trudne, ale świetnie się bawiliśmy. Cel osiągnęliśmy i bardzo się z tego cieszymy. Co więcej, pan burmistrz poprosił, żeby za rok wieczornica też się odbyła, więc na pewno podejmiemy wyzwanie. OPINIA RADY DRUŻYNY Cel został osiągnięty – projekt w pełni zrealizowany. 41 PROPOZYCJA PROGRAMOWA SPRAWNOŚCI ZUCHOWE SPRAWNOŚCI ZDOBYWANE ZESPOŁOWO AKTORKA/AKTOR 1. Byliśmy na przedstawieniu w teatrze lub na występie amatorskiego zespołu teatralnego. 2. Byliśmy za kulisami teatru. 3. Przeprowadziliśmy wywiad z aktorem lub inną osobą pracującą w teatrze. 4. Zorganizowaliśmy przedstawienie dla kolegów, rodziców, dzieci z przedszkola. 5. Zorganizowaliśmy konkurs młodych talentów. 6. Uczestniczyliśmy w zajęciach zuchowej szkoły teatralnej, w której ćwiczyliśmy dykcję, poruszanie się na scenie i mimikę. 7. Prowadziliśmy próby w naszym zuchowym teatrze. 8. Zorganizowaliśmy pracownię rekwizytów. 9. Urządziliśmy warsztaty charakteryzatorów. 10. Zorganizowaliśmy wieczór inscenizacji bajek. 11. Braliśmy udział w przeglądzie teatrzyków lub małych form teatralnych. 12. Zorganizowaliśmy konkurs piosenki aktorskiej. 13. Założyliśmy studio filmowe, w którym produkowaliśmy nasze filmy. Uwagi. Sprawność „aktora” pomaga zuchom zdobyć wiele nowych umiejętności, pozwala wykazać się pomysłowością, inicjatywą i samodzielnością, sprzyja pozbyciu się nieśmiałości. Wzbogaca też wiedzę zuchów, uczy współdziałania i współodpowiedzialności, daje poczucie, że przedstawienie jest efektem pracy wszystkich członków gromady. Możliwości opracowania cyklu jest wiele. Zbiórki mogą być kolejno zabawą w teatr pantomimy, teatr cieni, teatr lalek, operę itd. Można też inaczej – zorganizować zuchowy teatr i prowadzić go przez kilka zbiórek, od pierwszej próby do premiery. Drużynowy musi pamiętać o tym, aby nie kreować wybranych zuchów na „gwiazdy”. Zbiórka powinna być dla wszystkich zuchów wspaniałą zabawą, podczas której każde dziecko będzie pełniło ważną funkcję. ARTYSTKA/ARTYSTA 1. Urządziliśmy „spotkanie z muzami”. 2. Odwiedziliśmy twórcę, rozmawialiśmy z nim o jego twórczości. 3. Byliśmy za kulisami teatru lub w pracowni twórcy. 4. Występowaliśmy w ulicznym teatrze lub nakręciliśmy krótki film. 5. Zorganizowaliśmy pokaz sztuk cyrkowych. 6. Urządziliśmy pracownię plastyczną, w której tworzyliśmy nasze prace. Wykonane dzieła wystawiliśmy w zorganizowanej przez siebie galerii. 7. Zorganizowaliśmy wyprawę do świata muzyki. 8. Zorganizowaliśmy happening. 9. Wydaliśmy katalog prezentujący nasze prace. Uwagi. Sprawność „artysty” zapoznaje z różnymi dziedzinami sztuki, pozwala na fantazjowanie i wyżycie się twórcze dzieci. Uczy kreatywnego podchodzenia do problemów, trudności i zadań, zachęca do podejmowania działań innowacyjnych, oryginalnych, przyczynia się do roz- 42 GRA W KULTURĘ wijania pomysłowości i przedsiębiorczości. Cykl sprawnościowy można zaplanować na przykład jako spotkania zuchów z muzami (na każdej zbiórce inna muza), można też na kolejnych zbiórkach przygotowywać się do jednego wielkiego artystycznego przedsięwzięcia gromady, np. happeningu. MUZYKOLOG 1. Byliśmy w filharmonii, na występie zespołu muzycznego, chóru, orkiestry dętej lub „spotkaniu z muzyką”. 2. Zorganizowaliśmy przegląd zespołów wykonujących różne rodzaje muzyki (wokalną, wokalno-instrumentalną, instrumentalną). 3. Urządziliśmy w szkole wystawę poświęconą największym polskim kompozytorom (dawnym i współczesnym). 4. Dla uczniów naszej szkoły zorganizowaliśmy konkurs wiedzy o wykonawcach różnego rodzaju muzyki. 5. Sporządziliśmy encyklopedię wiedzy o muzyce i jej twórcach. 6. Zorganizowaliśmy wieczór „w krainie instrumentów”. 7. Przygotowaliśmy konkurs polskich tańców ludowych. 8. Odwiedziliśmy muzyka (kompozytora, lutnika) w jego pracowni. 9. Wyruszyliśmy szlakiem „kolorowych nutek”. 10. Zorganizowaliśmy „święto muzyki” lub „festiwal piosenki”. 11. Zorganizowaliśmy minilistę przebojów, podczas której naśladowaliśmy znanych wykonawców. Uwagi. Muzykolog to znawca muzyki – jej rodzajów, kompozytorów i wykonawców. Podczas zdobywania tej sprawności zuchy „otwierają się” na muzykę, poznają jej różne rodzaje i gatunki. Stają się wrażliwe na dźwięki i same próbują komponować. Poznają różne instrumenty i możliwości ich wykorzystania, starają się też wykonać własne instrumenty. Uczą się współpracy i szacunku wobec możliwości drugiego człowieka. Zuchy mogą specjalizować się w jednym tylko rodzaju muzyki (np. kameralna, jazz, rap, rock) lub poznać ich więcej. Warto pamiętać przy tym o muzyce dawnej. Organizując zbiórki, należy stworzyć zuchom możliwość obejrzenia różnych instrumentów i „pogrania” na nich, a także umożliwić im spotkanie z muzykiem. TANCERKA/TANCERZ 1. Zorganizowaliśmy kurs tańca towarzyskiego, ludowego lub disco. 2. Uczestniczyliśmy w turnieju wybranego rodzaju tańca. 3. Zorganizowaliśmy pokaz dawnych tańców polskich. 4. Urządziliśmy zabawę taneczną, którą prowadził wodzirej. 5. Byliśmy na występie zespołu folklorystycznego, oglądaliśmy balet lub turniej tańca towarzyskiego. 6. Zorganizowaliśmy wieczór pląsów, na którym nauczyliśmy nowych pląsów zaprzyjaźnione zuchy z innej gromady, kolegów z podwórka lub klasy. 7. Uczestniczyliśmy w zajęciach szkółki baletowej. 8. Układaliśmy własne tańce do znanych melodii. Uwagi. Sprawność „tancerza” sprzyja integracji gromady. Podczas nauki tańców zuchy poznają swoje możliwości, współpracują z partnerem, 43 PROPOZYCJA PROGRAMOWA rozwijają wrażliwość na muzykę i rytm, poprawiają kondycję. W trakcie zbiórek mogą wspólnie wykonywać potrzebne dodatki do strojów (kotyliony, wianki, czapki – przy tańcach ludowych, muszki i rękawiczki – przy tańcach towarzyskich) i dekorować salę na bal. Cykl sprawnościowy można poświęcić tylko jednemu rodzajowi tańca, np. ludowemu (wtedy zuchy poznają tańce różnych regionów) lub nauczyć zuchy różnych rodzajów tańca. Rzecz jasna, w zbiórkach musi uczestniczyć osoba, która umie tańczyć i potrafi nauczyć tańca zuchy. ZACZAROWANA PALETA 1. Byliśmy w pracowni plastycznej, rozmawialiśmy z artystą. 2. Zwiedziliśmy wystawę malarską, byliśmy w galerii lub w muzeum. 3. Ukończyliśmy akademię plastyczną. 4. Urządziliśmy własną pracownię plastyczną, w której wykonaliśmy prace różnymi technikami. 5. Zorganizowaliśmy zuchową galerię. 6. Przenieśliśmy się w czasie i przestrzeni do jaskini Lascaux, gdzie podziwialiśmy pierwsze malowidła. 7. Malowaliśmy metodami naszych przodków. 8. Braliśmy udział w konkursie plastycznym. 9. Wykonaliśmy rzeźby z odpadów. 10. Zdobiliśmy wazy jak Grecy i Rzymianie. 11. Urządziliśmy spotkanie niecodziennych artystów. 12. Urządziliśmy konkurs „kredą po asfalcie” dla dzieci z podwórka. Uwagi. Dzieci uwielbiają rysować, malować i w ogóle tworzyć. Zbiórki, podczas których zdobywają sprawność „zaczarowanej palety”, stymulują wyobraźnię i zapoznają z wybitnymi dziełami sztuki. Ułatwiają przy tym drużynowe- mu poznanie zuchów i integrację gromady. Jeśli drużynowy sam będzie „zwariowanym” mistrzem – to zabawa będzie ciekawsza, niż gdyby był biernym obserwatorem procesu twórczego zuchów. Wódz gromady musi być również krytykiem – wyrozumiałym, z taktem – który uważnie przygląda się pracy artysty i życzliwie rozmawia z małym twórcą o jego dziele, nie unikając pochwał i konstruktywnej krytyki. Na kolejnych zbiórkach zuchy mogą poznawać różne techniki plastyczne. Można też zdobywać z zuchami wiedzę z historii sztuki, wędrując od najdawniejszych czasów do współczesności. Na koniec cyklu warto zorganizować wystawę prac dzieci. Podczas działań plastycznych należy zabezpieczyć otoczenie i mundury zuchów przed zabrudzeniem, a także umożliwić dzieciom umycie rąk po pracy. PRZYJACIÓŁKA/PRZYJACIEL BAJEK 1. Oglądaliśmy lub czytaliśmy swowoje ulubione bajki. 2. Poznawaliśmy nowe bajki. 3. Bawiliśmy się w przygody bajkowych bohaterów. 4. Inscenizowaliśmy przygody bohaterów bajek. 5. Układaliśmy własne bajki lub wymyślaliśmy dalsze losy znanych bohaterów. 6. Zorganizowaliśmy wieczór bajek lub braliśmy udział w wielkim karnawale bajek. 7. Założyliśmy księgę bajek. Uwagi. Zuch „przyjaciel bajek” potrafi wybrać wartościowe i ciekawe bajki oraz programy telewizyjne. Nie siedzi stale przed telewizorem, często czyta bajkowe historie. Program sprawności zakłada wykorzystanie w zuchowej zabawie zarówno treści ulubionych przez zuchy bajek, jak i zapoznanie dzieci z nieznanymi im do- 44 GRA W KULTURĘ tąd opowieściami. Sprawność może być zdobywana przez cały rok – zarówno podczas zbiórek, jak i na kolonii zuchowej. Inspiracją do jej zdobywania może być pojawienie się nowej ekranizacji kinowej lub wydania książkowego bajki. MISTRZYNI/MISTRZ SŁOWA 1. Założyliśmy własne stowarzyszenie literackie. 2. Uczestniczyliśmy w zajęciach w szkole mistrzów słowa, gdzie zorganizowaliśmy konkurs tworzenia opowieści na podstawie dowolnie ułożonych obrazków, kończyliśmy opowiadania, układaliśmy wiersze. 3. Spotkaliśmy się z pisarzem lub dziennikarzem. 4. Układaliśmy własne bajki i inscenizowaliśmy je. 5. Układaliśmy melodie do wymyślonych przez nas wierszyków. 6. Sporządziliśmy zbiorek naszych najpiękniejszych wierszy z własnoręcznie wykonanymi ilustracjami. 7. Bawiliśmy się w adiustatorów (wyłapywaczy błędów). 8. Zorganizowaliśmy wyprawę w poszukiwaniu natchnienia. 9. Uczestniczyliśmy w balu poetów prowadzonym przez muzę poezji lirycznej. 10. Bawiliśmy się w mistrzów słowa z różnych epok. 11. Braliśmy udział w konkursie pisarskim dla dzieci. 12. Zorganizowaliśmy w szkole konkurs recytatorski. Uwagi. Sprawność „mistrza słowa” rozwija zdolności literackie, doskonali posługiwanie się językiem, pobudza fantazję dzieci. Przed przy- stąpieniem do zdobywania sprawności drużynowy powinien skontaktować się z nauczycielami zuchów, aby nie powtarzać tego, co było w szkole. Dla zuchów zdobywanie sprawności ma być zabawą, dlatego nie należy organizować dyktand czy pisania wypracowań. Należy stwarzać sytuacje i atmosferę sprzyjającą twórczości, „wyzwalaniu natchnienia”. Sprawność przeznaczona jest dla wszystkich zuchów – młodsze będą raczej opowiadały, starsze mogą pisać. DZIENNIKARKA DZIENNIKARZ 1. Byliśmy w rozgłośni radiowej, wej, telewizyjnej lub redakcji gazety. t Obserwowaliśmy pracę dziennikarzy, rozmawialiśmy z nimi. 2. Ukończyliśmy szkołę dziennikarzy (radiowych, telewizyjnych lub prasowych). 3. Gromadziliśmy wiadomości, przeprowadzając wywiady, organizując sondy uliczne, opracowując ankiety. 4. Prowadziliśmy szkolną gazetkę lub gazetkę gromady. 5. Przygotowaliśmy program telewizyjny. Uwagi. Realizacja sprawności „dziennikarza” zależy od tego, na jaką „specjalizację” zdecydują się zuchy – czy będą dziennikarzami prasowymi (będą zbierać wiadomości, opracowywać je, spotykać się na kolegiach redakcyjnych, recenzować artykuły, pisać i wydawać własną lub szkolną gazetkę), radiowymi (będą tworzyć audycje muzyczne, zostaną lektorami czytającymi bajki czy stworzony przez siebie serwis informacyjny, będą prowadzić audycje na żywo lub nagrywać je), czy też dziennikarzami telewizyjnymi (będą tworzyć programy telewizyjne, dzienniki). Oczywiście cykl ten można realizować w ten sposób, że zuchy po skończeniu 45 PROPOZYCJA PROGRAMOWA szkoły dziennikarskiej kolejno poznają specyfikę pracy w różnych mediach (każda szóstka może też wybrać swoją specjalizację). Ważne, by zuchy uświadomiły sobie, jak ważna i potrzebna jest praca dziennikarza, jak istotna jest w tym przypadku rzetelność, prawdomówność, dbanie o język wypowiedzi. Sprawność uczy śmiałości, odwagi, otwartości. Nadaje się dla zuchów starszych, które dobrze władają już językiem – potrafią pisać i tworzyć dłuższe wypowiedzi. PRODUCENT FILMÓW ANIMOWANYCH 1. Dowiedzieliśmy się, jak powstają filmy animowane. 2. Założyliśmy zuchową wytwórnię filmów animowanych. Wymyśliliśmy jej nazwę i logo. 3. Wprawiliśmy w ruch własnoręcznie wykonane rysunki, lalki, figurki z plasteliny. Poznaliśmy różne techniki animacji. 4. Zaprojektowaliśmy i zrealizowaliśmy film o przygodach naszej gromady. 5. Zaprezentowaliśmy film rodzicom i przyjaciołom. Wykonaliśmy promujący go plakat. 6. Podkładaliśmy głos do naszych ulubionych filmów. Uczyliśmy się modulować go w sposób charakterystyczny dla niektórych bohaterów kreskówek. 7. Zorganizowaliśmy festiwal piosenki filmowej. 8. Urządziliśmy sobie maraton filmów animowanych. 9. Zorganizowaliśmy w szkole konkurs wiedzy o filmach animowanych. 10. Przeprowadziliśmy lub obejrzeliśmy wywiad z twórcą filmów animowanych. 11. Wybraliśmy się na wirtualny spacer po Studiu Filmów Rysunkowych. 12. Bawiliśmy się w kalambury, odgrywaliśmy w nich znane sceny z filmów animowanych. Uwagi. Zdobywając tę sprawność, zuchy poznają pracę twórców filmów animowanych – reżysera, scenarzysty, plastyka, dźwiękowca, montażysty itd. Zabawa na zbiórkach przybliża im techniki komputerowe i wizualne. Kreowanie własnych bohaterów, wymyślanie ich przygód i dbanie o spójność, ale też złożoność świata przedstawionego pobudza wyobraźnię i twórcze myślenie. Tworzenie filmu będzie projektem dla całej gromady lub szóstki – trenuje więc zuchy we współpracy z innymi dziećmi. Praca przy tworzeniu animacji wymaga cierpliwości, staranności i precyzji. Uczy odpowiedzialności i pokazuje, że każdy zuch może wnieść do projektu coś wartościowego. Zuchy przeżywają ogromną radość ze stworzenia własnego dzieła. Sprawność wymaga od drużynowego zdobycia wiedzy z zakresu produkcji i montażu animacji lub zaproszenia na zbiórki gościa, który ma takie umiejętności. Można różnie rozkładać proporcje między częścią twórczą i innymi zabawami, ale należy zwrócić uwagę, by nie spędzać zbyt dużo czasu przed ekranem komputera czy telewizora. Sprawność przeznaczona jest dla starszych zuchów, mających już wprawne ręce i zdolnych do dłuższego skupienia uwagi. 46 GRA W KULTURĘ SPRAWNOŚCI ZDOBYWANE INDYWIDUALNIE GRAJEK 1. Potrafię odróżnić instrumenty dęte od perkusyjnych i strunowych. Wymienię przynajmniej jeden instrument z każdej z tych grup. 2. Samodzielnie wykonałem z dostępnych materiałów (garnki, puszki, patyki itd.) prosty instrument perkusyjny i grałem na nim podczas piosenki śpiewanej przez gromadę. 3. Potrafię wystukać na swoim instrumencie proste rytmy. Akompaniowałem do różnych piosenek. 4. W swoim otoczeniu znalazłem kilka przedmiotów, które wydają ciekawe dźwięki. 5. Potrafię rozpoznać dźwięki wydawane przez różne przedmioty, np. garnek, kartka papieru, szklanka. 6. Wiem, co to jest pięciolinia, nuta, klucz wiolinowy i pauza. Potrafię odróżnić całą nutę, półnutę, ósemkę. Przygotowałem plakat, na którym wyjaśniłem znane mi znaki muzyczne i zaprezentowałem go gromadzie. 7. Przygotowałem koncert niekonwencjonalnych instrumentów (grzebień, piła, pokrywki, puszki z grochem). Uwagi. Sprawność ćwiczy słuch dziecka, daje możliwość rozwoju muzycznego i estetycznego oraz twórczej ekspresji. Wprowadza zucha w świat muzyki, pokazuje, że można znaleźć ją wszędzie – nawet w codziennym otoczeniu. Uświadamia, że muzyka to nie tylko melodia, ale i poszczególne dźwięki, które można zapisać na pięciolinii. Odkrywa tajemnice powstawania dźwięków i budowy instrumentów. Zuchowi zainteresowanemu muzyką można wskazać także inne sprawności: „muzyka”, „miłośnika muzyki” i „śpiewaka”. MIŁOŚNICZKA/MIŁOŚNIK MUZYKI 1. Lubię słuchać muzyki. Mam swój ulubiony jej gatunek. 2. Znam tytuły utworów i wykonawców swojej ulubionej muzyki. 3. Byłem na koncercie (w filharmonii, w operze) lub wysłuchałem koncertu dla dzieci w szkole, w radiu lub telewizji. 4. Zbieram nagrania swoich ulubionych utworów. 5. Wykonałem album poświęcony moim ulubionym wykonawcom. Zbieram informacje na ich temat. 6. Potrafię dobrać repertuar odpowiedni do okazji. 7. Zorganizowałem dla gromady spotkanie z muzyką, na którym prezentowałem fragmenty moich ulubionych utworów. Opowiedziałem o nich. Uwagi. Zuch „miłośnik muzyki” jest znawcą muzyki – jednego lub kilku jej rodzajów (pop, rock, muzyka klasyczna, jazz). Samodzielne działania zucha można wykorzystać, gdy gromada zdobywa sprawność „muzykologa” lub „aktorki/aktora”. Jeśli zuch chce zaprezentować muzykę średniowieczną lub renesansową, może to zrobić podczas zdobywania w gromadzie sprawności „rycerza/dworki”, muzykę barokową można zaprezentować podczas zabawy w „harcowników króla Jana”. Zucha zdobywającego sprawność „miłośnika muzyki” można zaangażować podczas organizacji balu lub festiwalu muzycznego. MUZYK 1. Często słucham muzyki. Mam ulubionego twórcę (wykonawcę). 47 PROPOZYCJA PROGRAMOWA 2. Potrafię określić rodzaj muzyki (poważna, ludowa, rozrywkowa). 3. Potrafię rozpoznać instrument po brzmieniu. 4. Byłem na koncercie. 5. Umiem zagrać na instrumencie dwie lub trzy proste melodie. 6. Potrafię zagrać gamę c-dur, a-mol, zapisać ją i nazwać dźwięki. 7. Dbam o własny instrument. 8. Wykonałem koncert dla mojej gromady. 9. Przygotowałem akompaniament do występu gromady, klasy lub szkoły. 10. Brałem udział w szkolnej imprezie muzycznej. Uwagi. Sprawność kształtuje zdolności muzyczne, wyrabia wrażliwość na piękno i estetykę. Zuch „muzyk” potrafi zagrać na jakimś instrumencie. Należy zróżnicować poziom wymagań dla zuchów, które chodzą do szkoły muzycznej i samouków. Drużynowy nie powinien mieć trudności z wykorzystaniem umiejętności zucha „muzyka” na uroczystych zbiorkach gromady, podczas przygotowań do festiwalu piosenki itp. ŚPIEWAK 1. Umiem zaśpiewać co najmniej ej dziesięć piosenek i pląsów. 2. Nauczyłem kolegów z podwórka lub z klasy dwóch nowych piosenek lub pląsów. 3. Założyłem swój śpiewnik, wpisuję lub wklejam tam słowa piosenek. 4. Zorganizowałem lub współorganizowałem festiwal piosenki. 5. Byłem na koncercie lub wysłuchałem przynajmniej jednej audycji muzycznej. 6. Potrafię zaśpiewać dźwięki gamy. 7. Zorganizowałem wraz z zuchami ze swojej szóstki „spotkanie z piosenką”. 8. Mam swojego ulubionego wykonawcę, potrafię zaśpiewać jedną z jego piosenek. Uwagi. Zuch zdobywający tę sprawność rozwija swój talent muzyczny, kształci wrażliwość na piękno, ćwiczy rytmikę. Nie powinno być problemów z włączeniem samodzielnych zadań zuchów do pracy gromady – zuch zdobywający sprawność „śpiewaka” może poprowadzić na zbiórce śpiew lub pląs. Aby rozwijać dalej zainteresowania zucha w tej dziedzinie, można polecić mu sprawność „miłośnika muzyki”, a jeśli gra na jakimś instrumencie – sprawność „muzyka”. DEKORATORKA DEKORATOR 1. Zbieram różne motywy zdobnibnicze, wzory, ozdobne litery, ilustracje (np. wycinam z czasopism), plakietki lub nalepki ozdobne. 2. Dekorowałem scenę na przedstawienie, salę na bal lub uroczystość szkolną. 3. Zrobiłem wycinankę lub inną ozdobę. 4. Uczestniczyłem w wykonaniu wystroju zuchówki, klasy. 5. Przygotowywałem gazetkę ścienną. 6. Zrobiłem ozdobną okładkę na książkę lub zeszyt. 7. Ułożyłem przedmioty na wystawie w zuchowym sklepiku lub na organizowanym przez naszą gromadę kiermaszu. 8. Wymyśliłem logo lub ekslibris gromady. 9. Ułożyłem kwiaty. 10. Przygotowałem stół do posiłku. 11. Zaprojektowałem i zrobiłem kartkę do kroniki. 12. Zaprojektowałem i wykonałem domek dla lalek. 48 GRA W KULTURĘ Uwagi. Sprawność jest przeznaczona dla zuchów, które lubią upiększać swoje otoczenie, potrafią zaplanować urządzenie pokoju itp. Zdolności i umiejętności zucha w tej dziedzinie można wykorzystać podczas urządzania zuchówki, klasy i na kolonii zuchowej. Zuch „dekorator” chętnie pomoże przy przygotowaniu wystawy prac, kiermaszu itp. Zuchowi, który zechce poszerzyć swoje umiejętności w tej dziedzinie, można polecić sprawność „plastyka” i „rzeźbiarza”. KRONIKARZ 1. Jestem dobrym obserwatorem, m, prowadzę dziennik (pamiętnik), nik), w którym odnotowuję najważniejsze wydarzenia. 2. Znam dzieje baśniowego kronikarza Koszałka-Opałka. 3. Zanotowałem trzy ważne wydarzenia z życia mojej gromady. 4. Piszę czysto i czytelnie. 5. Opowiedziałem nowemu zuchowi, koledze lub gościowi o kronice naszej gromady. 6. Przez miesiąc systematycznie pomagałem w prowadzeniu kroniki. 7. Wykonałem okładkę ochronną na kronikę albo przeprowadziłem renowacje kroniki. 8. Zaprezentowałem wykorzystane przez siebie różne techniki pisma i zdobienia. Uwagi. Sprawność przeznaczona jest dla zuchów, które lubią zapisywać i ilustrować wydarzenia, w których uczestniczą. Działania zucha „kronikarza“ łatwo włączyć do pracy gromady. Może pełnić funkcję pomocnika kronikarza w gromadzie, na biwaku czy kolonii zuchowej. Zuch „kronikarz” może podczas zdobywania sprawności zespołowej „krasnoludka” opowiedzieć gromadzie o Koszałku-Opałku lub prawdziwych kronikarzach i ich pracy. MISTRZYNI/MISTRZ ORIGAMI 1. Wiem, skąd wywodzi się orgiami. ami. 2. Umiem korzystać z książek o sztuce orgiami. Gromadzę ilustracje, opisy nowych figur. 3. Znam podstawy origami (bazy wyjściowe, np. lody). 4. Nauczyłem inne zuchy składać trzy figury. 5. Wymyśliłem własną figurę. 6. Stale poszerzam kolekcję własnoręcznie wykonanych prac. 7. Zorganizowałem wystawę swoich prac. 8. Upiększyłem swój pokój (zuchówkę, wybrane miejsce) własnoręcznie wykonanymi figurami. 9. Podczas teatru wykorzystałem lalki wykonane techniką origami. 10. Zorganizowałem konkurs na najładniejszą i najciekawszą figurę. 11. Wykonałem techniką origami upominek dla kogoś bliskiego. Uwagi. Sprawność uczy zucha cierpliwości i dokładności, wyrabia umiejętności manualne, uczy precyzji wykonania, rozwija wyobraźnię i pomysłowość. Można ją wykorzystać podczas zdobywania przez gromadę sprawności zespołowych „Świętego Mikołaja”, „aktorki/aktora” i „artystki/artysty”. MISTRZYNI ROBÓTEK RĘCZNYCH 1. Wykonałam robótki z różnego ego rodzaju materiałów. 2. Zrobiłam dla siebie lub dla kogoś szalik lub inny włóczkowy upominek. 3. Wykonałam serwetkę według wzoru (wymyślonego przez siebie lub podpatrzonego). 4. Gromadzę wzory i pomysły robótek ręcz- 49 PROPOZYCJA PROGRAMOWA nych z rożnych materiałów. 5. Znam przynajmniej jeden ze sposobów nabierania oczek, robienia łańcuszka, słupków i półsłupków. Potrafię nazwać i wykonać kilka rodzajów ściegów na drutach (francuski, pończoszniczy, ściągaczowy). Umiem rozpoznać rodzaj włóczki. 6. Dobrałam włóczkę i druty lub szydełko do planowanej robótki. 7. Znam prasę, w której ukazują się projekty robótek ręcznych. 8. Wykonałam coś pożytecznego do zuchówki. Uwagi. Sprawność uczy zucha cierpliwości, dokładności, wyrabia zmysł estetyki i sprawność manualną. W zdobywaniu sprawności „mistrzyni robótek ręcznych” może pomóc mama lub babcia. Zuch może wykazać się zdolnościami podczas zdobywania przez gromadę sprawności „Świętego Mikołaja” lub „krawcowej/krawca”. MIŁOŚNICZKA/MIŁOŚNIK SZTUK PLASTYCZNYCH 1. Interesuję się malarstwem, rzeźzeźbą lub inną dziedziną sztuk plastycznych. 2. Byłem w kilku muzeach lub galeriach sztuki, zbieram przewodniki po wystawach. 3. Oglądałem albumy o sztuce. Jeden z nich pokazałem kolegom na zbiórce. 4. Opowiedziałem kolegom o moim ulubionym dziele lub twórcy. 5. Zbieram wiadomości o interesujących mnie dziełach. 6. Znalazłem w czasopiśmie dla dzieci artykuł o malarzu, rzeźbiarzu, wystawie itp. Opowiedziałem o nim kolegom. 7. Namalowałem reprodukcję mojego ulubionego obrazu lub wykonałem replikę ulubionej rzeźby. Uwagi. Sprawność przeznaczona jest dla zuchów interesujących się plastyką (malarstwem, rzeźbą), posiadających wiedzę „teoretyczną” z tej dziedziny. Zadania najłatwiej włączyć w działania gromady podczas zdobywania takich sprawności zespołowych, jak „zaczarowana paleta”, „archeolog”, „Egipcjanka/Egipcjanin” i „wszędobylska/wszędobylski”. Aby dalej rozwijać zainteresowania zucha w tej dziedzinie, można wskazać mu inne sprawności plastyczne, np. „dekoratora”, „rzeźbiarza” i „plastyka”. MISTRZYNI/MISTRZ MAKRAMY 1. Wiem, co to jest makrama i do czego można ją wykorzystać. 2. Umiem wiązać przynajmniej trzy węzły i zastosować je do wykonania makramy. 3. Potrafię dobrać odpowiedni sznurek, aby wykonać makramę. 4. Umiem korzystać z rysunków o sztuce makramy. 5. Nauczyłem inne zuchy podstawowego węzła makramy. 6. Wymyśliłem własny węzeł przydatny do wykonania makramy. 7. Zorganizowałem wystawę własnych prac. 8. Wykonałem element zdobnictwa do wykorzystania w zuchówce. Uwagi. Sprawność „mistrza makramy” jest przeznaczona dla zuchów lubiących zajęcia manualne, pozwala rozwijać zdolności praktyczne i poczucie estetyki. Wykonane przez dzieci prace można wykorzystać np. do wystroju zuchówki lub obrzędowości na kolonii zuchowej. Aby nadal rozwijać zainteresowania zucha w tej dziedzinie, można wskazać mu inne sprawności twórcze: „plastyka”, „dekoratora” i „miłośnika sztuk plastycznych”. 50 GRA W KULTURĘ PLASTYCZKA/PLASTYK 1. Wiem, co znaczą słowa: oryyginał, reprodukcja, galeria, paleta, eta, krytyk. 2. Wykonałem cztery prace różnymi technikami plastycznymi. 3. Odwiedziłem galerię lub muzeum sztuki. 4. Brałem udział w konkursie „kredą na asfalcie”. 5. Wykonałem pięć kartek do kroniki gromady. 6. Zaprojektowałem plakat dla gromady. 7. Wykonałem rzeźbę w dowolnym materiale. 8. Zaprojektowałem kostium lub maskę na bal gromady. 9. Zorganizowałem dla swojej szóstki konkurs rysunkowy. 10. Zapoznałem innych z różnymi technikami plastycznymi, nauczyłem wybranej techniki. 11. Różnymi sposobami upiększam swój pokój, dbam o estetykę wnętrza. 12. Wykonałem własnoręcznie lub pomogłem wykonać scenografię do przedstawienia szóstki lub gromady. Uwagi. Sprawność ta wyzwala drzemiące w dzieciach możliwości tworzenia nawet „z niczego”, według własnej wyobraźni. Zdobywając sprawność „plastyka“, zuch ma możliwość wykazania się swoimi zdolnościami, rozwija poczucie estetyki, zdolności manualne, uczy się organizacji warsztatu pracy. Może zadbać o wystrój zuchówki, przyczynić się do ulepszenia szaty graficznej gazetki lub kroniki. Podczas zbiórek gromady drużynowy na pewno chętnie wykorzysta go do zorganizowania konkursów, pokazów technik plastycznych itp. Aby nadal rozwijać zainteresowania zucha w tej dziedzinie, można wskazać mu inne sprawności plastyczne, np. „dekoratora”, „rzeźbiarza” i „miłośnika sztuk plastycznych”. RZEŹBIARKA/RZEŹBIARZ 1. Byłem w pracowni rzeźbiarza, a, kamieniarza, garncarza. 2. Znam rodzaje technik rzeźbiarskich (rzeźba, płaskorzeźba, rytownictwo). Wykonałem kilka prac tymi technikami. 3. Rzeźbiłem w glinie, plastelinie, masie solnej lub papierowej, gipsie, kamieniu, drewnie, mydle, korze, śniegu lub piasku. 4. Byłem na wystawie prac rzeźbiarskich. 5. Znam rzeźby i płaskorzeźby znajdujące się w najbliższej okolicy. 6. Brałem udział w konkursie rzeźbiarskim. 7. Robiłem figurki z żołędzi i kasztanów. 8. Urządziłem wystawę swoich prac. 9. Zorganizowałem kurs rzeźbienia w wybranym materiale. Pokazałem, jak bezpiecznie posługiwać się narzędziami. Uwagi. Sprawność w znacznym stopniu przyczynia się do rozwoju zdolności manualnych zucha, uczy bezpiecznego korzystania z różnych narzędzi i materiałów. Kształci zmysł estetyczny, poczynając od zachowania czystości na stanowisku pracy, a kończąc na nauce właściwych proporcji. Zuch poznaje właściwości i sposoby wykorzystania rozmaitych materiałów. Zainteresowany tematyką zuch może poszerzać swoje umiejętności plastyczne, zdobywając następnie sprawności „dekoratora”, „miłośnika sztuk plastycznych” i „plastyka”. CHARAKTERYZATORKA CHARAKTERYZATOR 1. Wiem, czym się zajmuje charaktekteryzator. Potrafię opowiedzieć, gdzie pracują charakteryzatorzy. 2. Znam zasady charakteryzacji. Wiem, jak przyroda barwi i ozdabia świat, zrobiłem naturalne farby (np. z buraka i cebuli), które po- 51 PROPOZYCJA PROGRAMOWA służyły mi do charakteryzacji lalek, masek itp. 3. Umiem wymienić przedmioty potrzebne w pracy charakteryzatora. 4. Potrafię ucharakteryzować koleżankę lub kolegę do różnych ról, np. do roli Chińczyka, giermka, ufoludka, Indianina. 5. Wykonałem element charakteryzacji, np. brodę, wąsy, krzaczaste brwi, siwe włosy. 6. Na zbiórkach, podczas przygotowań do teatrzyków, pamiętam, by zadbać o wygląd każdego z mojej szóstki, tak aby odgrywane przez nas role były bardziej wiarygodne. 7. Wiem, jak zmyć z twarzy makijaż. Uwagi. Zuch „charakteryzator” sprawnie posługuje się przydatnymi w pracy przyborami, takimi jak: pomadki, pudry, cienie, tusze, farbki, peruki. Dba o skórę i ubranie charakteryzowanych osób. Sprawność pomaga kształtować sumienność, staranność, dokładność. Wpływa na rozwój estetyczny zucha, kształci zdolności manualne, dla zuchów nieśmiałych jest szansą na zaprezentowanie własnych umiejętności (np. podczas zabawy w teatr), wzmaga przy tym poczucie wpływu na całokształt przedsięwzięcia. Można ją wykorzystywać przy realizacji cyklów sprawnościowych „aktorki/aktora”, „dziennikarki/dziennikarza” i „artystki/artysty”. LALKARZ 1. Dbam o swoje lalki i teatrzyk.. 2. Wykonałem różnego rodzaju zaju lalki (pacynki, marionetki, lalki do teatru cieni lub inne). Wiem, jak się nimi posługiwać. 3. Razem z kolegami przygotowałem lalki, scenę, stroje i dekoracje do podwórkowego przedstawienia lub przedstawienia w gromadzie. 4. Zorganizowałem przedstawienie dla młod- szych kolegów, zuchów z gromady, rodziców. 5. Znam kilka piosenek i wierszy, które można zainscenizować za pomocą lalek. 6. Umiem „podkładać” głos swoim lalkom. 7. Zaprojektowałem lalki do konkretnego przedstawienia. Uwagi. Sprawność jest przeznaczona dla zuchów zainteresowanych teatrem i lubiących majsterkować. Rozwija zdolności manualne, fantazję, pobudza do tworzenia. Zuchy mogą zdobywać ją podczas realizacji w gromadzie cyklu sprawnościowego „aktorki/aktora”. MIŁOŚNICZKA/MIŁOŚNIK FILMU 1. Lubię oglądać filmy. Wiem, jak powstaje film, czym zajmuje się reżyser, operator kamery i scenograf. 2. Wykonałem album zawierający zdjęcia ulubionych aktorów. 3. Wykonałem ilustracje przygód filmowych bohaterów. 4. Opowiedziałem o ulubionym filmie, znam nazwiska występujących w nim aktorów. 5. Wiem, jakie nagrody przyznaje się twórcom filmowym. 6. Właściwie zachowuję się w kinie. 7. Oglądam filmy przeznaczone dla dzieci. 8. Zaprojektowałem i wykonałem plakat do mojego ulubionego filmu. 9. Rozpoznaję różne gatunki filmów: przyrodnicze, historyczne, komedie itp. 10. Mam swój ulubiony gatunek filmowy, potrafię wymienić kilka filmów tego gatunku. Uwagi. Sprawność może zdobyć zuch, który lubi oglądać filmy i szczególnie się nimi interesuje. Warto zachęcać dzieci do dokonywania wyborów ciekawych i wartościowych filmów oraz rekomendowania ich kolegom na zbiórkach. Na- 52 GRA W KULTURĘ leży przy tym zadbać, aby zuch „miłośnik filmu” wiedział, że długie przebywanie przed telewizorem przynosi skutki niekorzystne dla zdrowia. Zadania wykonywane przez zucha można wykorzystać podczas zespołowego zdobywania sprawności „aktorki/aktora”. MIM 1. Wiem, czym się zajmuje mim. m. Widziałem przedstawienie pantontomimiczne na żywo lub w telewizji. 2. Wiem, jak wygląda mim, jaki strój nosi, dowiedziałem się, dlaczego podczas przedstawień jego twarz pomalowana jest na biało. 3. Wiem, jak ważne są gesty i mimika w porozumiewaniu się między ludźmi. Za ich pomocą wyraziłem różne uczucia: smutek, złość, radość, zawstydzenie. 4. Umiem przedstawić za pomocą gestów ręki lub całego ciała kilka scenek z codziennego życia. 5. Stale i regularnie ćwiczę moje ciało, by doskonalić się w sztuce mimów. Wymyśliłem krótką gimnastykę buzi i języka oraz palców i dłoni. 6. Wspólnie z kolegami przygotowałem krótki spektakl pantomimiczny. Uwagi. Zdobywając sprawność „mima”, zuch może się przekonać, jak ważna w kontaktach międzyludzkich jest komunikacja pozawerbalna oraz jak wiele można przekazać za pomocą gestów i mimiki. Dzięki temu łatwiej mu będzie zrozumieć rozmaite ludzkie zachowania. RECYTATORKA/RECYTATOR 1. Znam kilka wierszy. Potrafię je prawidłowo recytować. 2. Znam nazwiska autorów tych wierszy. 3. Słucham recytacji wierszy. 4. Recytowałem wiersz podczas uroczystości w gromadzie lub w szkole, opowiedziałem bajkę. 5. Znam podstawowe rodzaje rymów, potrafię je wyróżnić w wierszach. 6. Mam książkę z ulubionymi wierszami. 7. Zorganizowałem pokaz dobrej recytacji. Pomogłem innym ćwiczyć poprawność wymowy, dykcji, oddechu. 8. Znam warunki dobrej recytacji (oddech w odpowiednim miejscu, modulacja głosu, płynność wymowy, stosowanie przerwy przy znakach interpunkcyjnych). 9. Dbam o swoje gardło. Uwagi. Podczas zdobywania sprawności „recytatora” zuch rozwija swoją wrażliwość na poezję, zaspokaja potrzebę pokazania się, uczy się prawidłowego wysławiania. Zuch „recytator” powinien znać szkodliwe czynniki wpływające na gardło i umieć się przed nimi chronić. Umiejętności zucha należy wykorzystać przy okazji uroczystości w gromadzie lub imprez szkolnych. 53 PROPOZYCJA PROGRAMOWA SPRAWNOŚCI HARCERSKIE RZECZNICZKA DRUŻYNY RZECZNIK DRUŻYNY *** 1. Zdobyła / zdobył podstawową wiedzę dotyczącą przekazu informacji, dowiedziała / dowiedział się, jak należy formułować informacje. 2. Zredagowała / zredagował kilka ogłoszeń lub informacji związanych z działalnością drużyny, wywiesiła/wywiesił je w szkole, w hufcu lub zamieściła/zamieścił na stronie internetowej drużyny. 4. Napisała / napisał artykuł o drużynie do lokalnego pisma (wychodzącego w mieście, gminie lub powiecie). 5. Systematycznie pisze artykuły o drużynie do gazetki hufca (gazetki szkolnej) lub zamieszcza teksty na stronie internetowej drużyny. RZECZNIK HARCERSTWA (mistrzowska) 1. Przeczytała / przeczytał trzy pozycje książkowe dotyczące przekazywania informacji. 2. Poznała / poznał specyfikę strony internetowej ZHP, śledziła / śledził na bieżąco informacje dotyczące ZHP. 3. Napisała / napisał artykuł do lokalnej gazety o przebiegu dowolnego przedsięwzięcia hufca, chorągwi. 4. Zaprosiła / zaprosił lokalnych dziennikarzy i opiekowała / opiekował się nimi w czasie imprezy hufca. 5. Ukończyła / ukończył warsztaty dziennikarskie. Uczestniczy w pracach zespołu promocji i informacji w hufcu lub w chorągwi. ŚPIEWACZKA / ŚPIEWAK * 1. Rozpoczęła / rozpoczął śpiew kilku piosenek na zbiórce zastępu. 2. Nauczyła / nauczył zastęp jednej piosenki. 3. Zaśpiewała / zaśpiewał z pamięci dziesięć piosenek (np. harcerskich lub żołnierskich). 4. Występowała / występował z zastępem, śpiewając kilka piosenek oraz brała / brał udział w inscenizacji piosenki. 5. Prowadzi na bieżąco swój śpiewnik harcerski, ma w nim co najmniej 20 piosenek. PIEŚNIARKA / PIEŚNIARZ ** 1. Przedstawiła / przedstawił prowadzony przez siebie śpiewnik lub swoją płytotekę. 2. Śpiewała / śpiewał na uroczystościach harcerskich, szkolnych lub kościelnych. 3. Nauczyła / nauczył zastęp lub drużynę kilku tradycyjnych i współczesnych piosenek harcerskich oraz turystycznych. 4. Wymieniła / wymienił swoich ulubionych piosenkarzy, śpiewaków i zespoły, uzasadniając wybór w sposób przekonujący. WODZIREJKA /WODZIREJ *** 1. Przygotowała / przygotował program i przeprowadził pięć ognisk harcerskich dla szczepu lub kilku drużyn, w tym co najmniej dwa ogniska tematyczne. 2. Zorganizowała / zorganizował bal harcerski, tematyczną zabawę taneczną lub dyskotekę, zapewniając w przerwach konkursy, zabawy i pląsy. 3. Przedstawiła / przedstawił prowadzony przez 54 GRA W KULTURĘ siebie notatnik, w którym zapisuje pomysły pląsów, zabaw i okrzyków. 4. Przygotowała / przygotował młodszych do próby na sprawności „tancerza”, „muzyka” lub „piosenkarza”. GRAJEK ** 1. Nauczyła / nauczył się grać przynajmniej na jednym instrumencie, zagrała / zagrał na nim melodię. 2. Brała / brał udział w przygotowaniu uroczystości harcerskiej, organizując orkiestrę. 3. Nauczyła / nauczył zastęp lub drużynę piosenki na podstawie zapisu nutowego. 4. Zorganizowała / zorganizował w drużynie naukę piosenek, akompaniując na instrumencie. MUZYK *** 1. Zagrała / zagrał kilka melodii na wybranym instrumencie. 2. Scharakteryzowała / scharakteryzował okresy w dziejach polskiej muzyki, wymieniając najsłynniejszych kompozytorów i ich utwory. 3. Zorganizowała / zorganizował wyjście drużyny na koncert do filharmonii lub opery. 4. Akompaniowała / akompaniował na ognisku, dobierając odpowiedni zestaw piosenek. ARTYSTKA /ARTYSTA (mistrzowska) 1. Doskonale orientuje się w życiu artystycznym i kulturalnym swojego regionu i Polski. 2. Animuje działalność artystyczną w swoim środowisku harcerskim. 3. Brała / brał udział w warsztatach specjalistycznych, doskonalących umiejętności w wybranej przez siebie dziedzinie artystycznej. 4. Odniosła / odniósł sukces na festiwalu, przeglądzie, konkursie, wystawie itp. 5. Wyznaczyła / wyznaczył sobie dodatkowe zadania mistrzowskie. PLASTYCZKA / PLASTYK * 1. Nauczyła / nauczył się wykonywać różnymi technikami rysunki, plakaty i obrazy, loga, napisy (co najmniej pięć technik) 2. Wykonała / wykonał ilustrację do kroniki i plakat reklamowy. 3. Rozpoznała / rozpoznał wskazane dzieła rzeźby i malarstwa polskiego. 4. Wykonała / wykonał ozdobę do harcówki lub totem obozowy. DEKORATORKA DEKORATOR ** 1. Nauczyła / nauczył się wykonywać różnymi technikami rysunki, plakaty i obrazy, loga, napisy (co najmniej dziesięć rodzajów technik plastycznych). 2. Rozpoznała / rozpoznał style w malarstwie. 3. Przygotowała / przygotował dekorację wybranej sali według projektu. 4. Wymieniła / wymienił filmy, które mają najciekawszą jej/jego zdaniem scenografię. 5. Przedstawiła / przedstawił zaprojektowane samodzielnie urządzenie pokoju, harcówki, namiotu, świetlicy obozowej. SCENOGRAFKA SCENOGRAF *** 1. Poznała / poznał zasady projektowania kostiumów i dekoracji. 2. Opracowała / opracował scenografię przedstawienia w sali i w plenerze, opracowała/ 55 PROPOZYCJA PROGRAMOWA opracował projekty (wizualizację) scenografii. 3. Zorganizowała / zorganizował realizację oraz pokierowała / pokierował zespołami wykonującymi dekorację wystawy lub innej imprezy. 4. Wykonała / wykonał detal scenograficzny, wykorzystując różne materiały. 5. Przygotowała / przygotował innych do zdobycia sprawności „plastyka” lub „dekoratora”. RECYTATORKA / RECYTATOR * 1. Uczestniczyła / uczestniczył w pracach koła żywego słowa lub konkursie recytatorskim. 2. Zaprezentowała / zaprezentował utwory swoich ulubionych autorów na zbiórce zastępu. 3. Umiejętnie zinterpretowała / zinterpretował nieznany sobie utwór poetycki lub prozatorski, dobierając barwę głosu, modulację, tempo i rytm. 4. Uczestniczyła / uczestniczył w przygotowaniu wieczoru poezji, prezentując na nim swoje ulubione utwory. AKTORKA /AKTOR ** 1. Opowiedziała / opowiedział na zbiórce o swoich ulubionych aktorach i ich największych rolach. 2. Przygotowała / przygotował kostium i rekwizyty, charakteryzując się do wybranej roli i zagrała/zagrał ją w trakcie przedstawienia w szkole lub drużynie. 3. Uczęszcza na kółko teatralne lub wzięła / wziął udział w przedstawieniu przygotowanym przez drużynę. 4. Zaprezentowała / zaprezentował się w różnych formach na scenie, np. monolog, dialog, pantomima. REŻYSER *** 1. Skompletowała / skompletował literaturę, materiały repertuarowe i recenzje na temat widowisk scenicznych. 2. Opracowała / opracował reżyserię wybranej przez siebie sztuki lub programu, zaplanowała/zaplanował wykorzystanie sceny, zagospodarowanie planu, ruch sceniczny, miejsce muzyki i tańca w przedstawieniu. Sformułowała/ sformułował oczekiwania wobec scenografa oraz ustaliła/ustalił próby. 3. Przygotowała / przygotował do wystawienia sztukę lalkową, program kabaretowy lub montaż literacki. 4. Zna nazwiska słynnych reżyserów polskich i światowych. Zaprezentowała / zaprezentował sylwetkę jednego z nich na zbiórce zastępu lub drużyny. LALKARKA / LALKARZ ** 1. Wykonała / wykonał różne lalki, np. pacynki, marionetki, kukiełki. 2. Urządziła / urządził scenę i dekoracje dla teatru lalek. 3. Zorganizowała / zorganizował z zastępem przedstawienie kukiełkowe. 4. Zagrała / zagrał rolę w teatrzyku kukiełkowym, (poruszając lalką) lub w teatrzyku cieni. GAWĘDZIARKA GAWĘDZIARZ ** 1. Poznała / poznał legendy, opowieści ludowe i wykorzystała / wykorzystał je w gawędach. 2. Opowiedziała / opowiedział jedną z przeczytanych w czasie próby książek, zainteresowała/ zainteresował słuchaczy losami bohaterów. 3. Opowiadając na ogniskach i kominkach, każdą historię wzbogaciła / wzbogacił o morał. 56 GRA W KULTURĘ 4. Opowiedziała / opowiedział „na zamówienie” trzy gawędy: jedną na wskazany temat, drugą na podstawie zaobserwowanego wydarzenia i trzecią dostosowaną do sytuacji, w której się aktualnie znalazła / znalazł. TANCERKA /TANCERZ * 1. Poprowadziła / poprowadził kilka pląsów i zabaw z muzyką na zbiórce zastępu. 2. Zatańczyła / zatańczył publicznie taniec narodowy, ludowy, towarzyski, dyskotekowy. 3. Nauczyła / nauczył tańczyć wybrany taniec koleżanki lub kolegów w zastępie / drużynie. 4. Zaimprowizowała / zaimprowizował ruchy taneczne do melodii. MISTRZYNI TAŃCA / MISTRZ TAŃCA ** 1. Rozróżniła / rozróżnił melodię i kroki dziesięciu tańców. 2. Uczestniczyła / uczestniczył w zajęciach klubu lub zespołu tanecznego. 3. Wzięła / wziął udział w konkursie tanecznym, starając się uzyskać najlepszą ocenę. 4. Przeprowadziła / przeprowadził kurs tańca w drużynie lub klasie. 5. Zna nazwiska słynnych tancerek i tancerzy. Przedstawiła / przedstawił sylwetkę jednego z nich na zbiórce zastępu. FOTOAMATORKA FOTOAMATOR * 1. Poznała / poznał budowę aparatu fotograficznego, rodzaje aparatów fotograficznych oraz zasady wykonywania zdjęć. 2. Wykonała / wykonał zdjęcie tematyczne, odpowiednio ustawiając aparat. 3. Na biwaku lub obozie robiła / robił zdjęcia drużynie, a następnie wybrała /wybrał najlepsze na wystawę. 4. Przygotowała / przygotował na konkurs lub wystawę w szkole lub w szczepie własny serwis zdjęciowy. FOTOGRAF ** 1. Przedstawiła / przedstawił album wykonanych przez siebie zdjęć. 2. Fotografując, stosowała/stosował prawidłowe ustawienie aparatu i oświetlenia. 3. Wykonała / wykonał portret osoby lub zjawiska przyrody. 4. Zorganizowała / zorganizował wystawę fotograficzną w drużynie (szkole, szczepie), prezentując na niej również swoje prace. MISTRZYNI OBIEKTYWU MISTRZ OBIEKTYWU *** 1. Poznała / poznał zasady działania kamery, wykonując na niej film, dokumentujący wydarzenie w drużynie, szkole lub rodzinie. 2. Rozróżniła / rozróżnił zaprezentowane gatunki filmowe, potrafi zareklamować film stosownie do oczekiwań odbiorcy. 3. Nakręciła / nakręcił film (telefonem komórkowym, kamerą cyfrową) według własnego scenariusza i przygotowała / przygotował go samodzielnie do prezentacji. 4. Zorganizowała / zorganizował w drużynie lub szczepie wieczór filmowy, prezentujący filmy nakręcone w trakcie różnych przedsięwzięć harcerskich lub szkolnych. Zachęciła / zachęcił innych do dokumentowania wydarzeń za pomocą filmów. 57 PROPOZYCJA PROGRAMOWA ZNAK SŁUŻBY KULTURZE Kto chce żyć pełnią życia, musi umieć czerpać z wartości niesionych przez kulturę. Człowiek, który to potrafi, staje się silniejszy, bogatszy wewnętrznie. Kultura tworzy fundament naszego rozwoju intelektualnego i duchowego. Obcowanie z nią pozwala wiedzieć więcej, patrzeć szerzej i czuć głębiej. Kultura, z którą mamy kontakt na co dzień, to nie tylko wyprawa do muzeum, kina, opery lub teatru. To także czytana książka i dbałość o czystość swojego języka, to kultura wzajemnych stosunków pomiędzy ludźmi. To również kultura wyrażająca się w dbałości o estetykę naszego, często tak bardzo zaniedbanego otoczenia. W takim osobistym wymiarze każdy z nas może być prawdziwym twórcą kultury. Wszystkie społeczeństwa przez wieki budowały swoje dziedzictwo kulturowe. Znajomość naszej kultury narodowej – polskiej historii i tradycji, dorobku przeszłych pokoleń, dawnej i współczesnej sztuki, jest warunkiem zachowania naszej narodowej tożsamości. Naród istnieje tak długo, jak istnieje jego kultura. Współczesna cywilizacja ułatwia dostęp do kultury. Pozwala utrwalać znajomość własnej i pomaga w poznaniu kultur innych narodów i społeczeństw. Dlatego zawsze warto dzielić się swym dorobkiem i wzajemnie czerpać z posiadanego dziedzictwa, gdyż poznanie osiągnięć kulturalnych innych narodów pozwoli na lepsze zrozumienie otaczającego nas świata. To jest idea tego znaku służby – przez kontakt z kulturą przyczyniać się do rozwoju intelektualnego i duchowego swoich społeczności, będąc otwartym na dorobek innych kultur codziennie budować ją wokół siebie, utrwalać znajomość kultury narodowej, uczestniczyć w życiu kulturalnym i artystycznym, wzbogacić życie innych ludzi, pomagać im w estetycznym, pięknym kształtowaniu swojego otoczenia, rozwijać wrażliwość na piękno. Wypełniać tę wędrowniczą służbę i zdobyć znak można na przykład: organizując w drużynie, szczepie, hufcu, szkole spotkania ze sztuką; organizując bibliotekę drużyny, wieczory z książką, dyskusje poświęcone ciekawej lekturze; organizując wyprawy do kina, teatru, opery, filharmonii, spotkania z ludźmi sztuki i kultury; organizując harcerskie ogniska, kominki, wieczornice poetyckie, turnieje żywego słowa, konkursy czytelnicze, festiwale piosenki, poezji, teatrów amatorskich, odczyty, harcerskie teatrzyki podwórkowe dla dzieci, poradnie językowe; organizując wieczór kultury europejskiej (lub kultury jakiegoś kraju) w oparciu o materiały i wiadomości zdobyte podczas kontaktów skautowych; przeprowadzając zwiad dotyczący krajobrazu kulturowego waszego regionu; organizując obozy etnograficzne, zbierając wytwory sztuki i kultury ludowej, zabytkowe narzędzia pracy i organizując ich wystawy, współpracując z muzeami; wydając pismo szkolne, letnie kino, kiermasz książek, obrazów, płyt; 58 GRA W KULTURĘ prowadząc klub lub zespół artystyczny prezentujący swój dorobek w środowisku działania, upowszechniając kulturę i sztukę, prowadząc np. Kulturalny Portal Harcerski; dbając o estetykę otoczenia, organizując akcje porządkowe; organizując ognisko teatralne, plenery plastyczne dla dzieci ze szkół, w których działacie, zakończone wernisażem, wystawami; przeprowadzając wędrówki intelektualne śladami: filozofów, artystów, polityków, wybitnych postaci historycznych; organizując wędrówki tematyczne dotyczące sfery polityki, świata teatru, kina; próbując swoich pisarskich umiejętności, pisząc do prasy harcerskiej; tworząc wakacyjny objazdowy teatr uliczny; troszcząc się o sztukę ludową – zepchnięta na margines życia społecznego, egzystuje już tylko w małych wioskach, zbierając i opiekując się obiektami sztuki i kultury ludowej, zbierając i dokumentując zapomniane legendy, piosenki, zwyczaje. PROPOZYCJA PROGRAMOWA DLA GRANATOWYCH 59 60 GRA W KULTURĘ Żaden poradnik nie jest w stanie zastąpić doświadczenia. Często rozwiązania doskonale sprawdzające się w jednym środowisku, nie zdobędą uznania w innym. Dlatego nie przedstawiamy konkretnych działań, a jedynie wskazówki, które mogą być przydatne podczas realizacji z drużyną wybranego przedsięwzięcia, na przykład imprezy kulturalnej. WYBÓR I PODEJMOWANIE DZIAŁAŃ Niełatwo jest zainicjować działanie atrakcyjne i chętnie realizowane przez naszych podopiecznych. Zanim więc zdecydujemy o tym, co robimy, warto odpowiedzieć sobie na pytania: – Jaki jest cel naszej inicjatywy (co chcemy osiągnąć)? – Czy to, co chcemy zrobić, jest dostosowane do poziomu naszych podopiecznych i czy będzie dla nich atrakcyjne? – Czy posiadamy odpowiednią wiedzę i umiejętności, aby wybrane działanie przeprowadzić (czy jesteśmy w stanie je zdobyć lub skorzystać z czyjejś pomocy)? – Na jaką pomoc możemy liczyć (hufiec, rodzice, inne organizacje itd.)? SZTAB Sam w akcji nie masz szans. Zanim rozpoczniesz działanie, zbierz sztab. Liczba osób i ich kompetencje powinny zależeć od skali przedsięwzięcia oraz trudności działań. Twój sztab nie będzie działał dobrze, jeżeli nie będzie zarażony wizją. Osoby, które prosisz o pomoc, powinny wiedzieć, co chcesz osiągnąć – znać cel działania. PLANOWANIE PRZEDSIĘWZIĘĆ To etap, bez którego żadne działanie nie znajdzie szczęśliwego końca. Podczas pla- nowania rozważa się różne opcje i ocenia, co i jak zrobić, aby osiągnąć sukces – zrealizować zadanie. To wtedy rodzą się wspaniałe i upadają niemożliwe do realizacji pomysły. Przy planowaniu należy uwzględnić wszystkie za i przeciw, wyznaczyć ramy czasowe zadania i określić odpowiednie formy pracy. Wszystkie te składowe należy dobrać tak, aby na końcu nie było wątpliwości, czy cel, który sobie wyznaczyliśmy, został zrealizowany. PIERWSZE SPOTKANIE Do spotkania musisz się przygotować. Jest to zarówno oznaka profesjonalizmu, jak i szacunku dla osób zaproszonych – nikt nie lubi marnować czasu. W zależności od charakteru działania, przebieg i forma spotkania będą różne, nie obędzie się jednak ono bez podstawowych zagadnień: Istota problemu. Przedstawiamy zadanie i jasno określamy cel. Upewniamy się, że wszyscy są zarażeni wizją, którą jeszcze raz nakreślamy. Zaproszenie do dyskusji. To moment, w którym powinniśmy: zebrać wszystkie pomysły (nawet te z pozoru nieciekawe lub nierealne), poruszyć wszystkie tematy związane z zadaniem (ze sfery logistycznej i programowej). Za i przeciw. Wybieramy konkretne pomysły, dobieramy do nich formy i ustalamy kolejność zadań. 61 PROPOZYCJA PROGRAMOWA Liderzy. Tutaj członkowie sztabu rozdzielają pomiędzy siebie wszystkie zadania – ważne jest, żeby każdy wiedział, co ma robić. Określenie terminów. Każdy etap działania powinien mieć określony termin realizacji (bardzo często jeden nie będzie mógł być zrealizowany przed innym). W przypadku bardziej złożonego lub kluczowego przedsięwzięcia warto jest określić tzw. półmetek, czyli moment, w którym osoba odpowiedzialna składa raport z postępów działań. Podsumowanie spotkania. Wyjaśniamy wszystkie wątpliwości, ustalamy priorytety działań, określamy, jak pracujemy nad projektem (częstotliwość i forma spotkań), tworzymy listę kontaktową (w zależności od znajomości w grupie – czasem wystarczy lista mailowa). PRACA ZDALNA W dobie Internetu mamy możliwość pracy pomiędzy spotkaniami. Możemy pisać maile, wymieniać poglądy na forum dyskusyjnym czy założyć grupę na portalu społecznościowym i w ten sposób się komunikować. Oczywiście pozostaje nam również rozmowa telefoniczna lub sms. Dzięki tym narzędziom, nie tylko łatwiej jest na bieżąco analizować problemy i kontrolować przebieg prac nad projektem, ale również umówić się na kolejne spotkanie. Naucz się z nich dobrze korzystać, a docenisz podwójnie czas, który dzięki nim zyskasz. PLAN AWARYJNY Weź pod uwagę, że coś może się nie udać. Może zawieść tzw. czynnik ludzki. Jeżeli planujesz zajęcia na świeżym powietrzu, mo- że pokrzyżować szyki pogoda. Warto więc pomyśleć o planie beta, który być może nie będzie tak ciekawy, jak to, co zaplanowaliście, ale dzięki niemu wasza praca nie pójdzie na marne. PROMOCJA DZIAŁAŃ Kiedyś wystarczył dobry informator czy „poczta pantoflowa”. Dziś bez wydarzenia na portalu społecznościowym się nie obejdzie. Bez dobrej promocji nasze działanie skierowane do lokalnej społeczności może nie dojść do skutku z powodu braku uczestników. Oczywiście, w zależności od skali przedsięwzięcia, powinniśmy używać różnych form promocji: informatorów, plakatów, newsów na stronach www, wymienionych już „wydarzeń” czy nawet informacji w prasie, radiu i telewizji. Szczególnie przy większej skali działań warto wyznaczyć osobę odpowiedzialną za promocję. Ta sama osoba może zająć się dokumentacją projektu, co pozwoli nam uzyskać spójny obraz całego przedsięwzięcia. OSTATNIE SPOTKANIE Warto jeszcze raz spotkać się i sprawdzić: czy na pewno wszystko mamy, czy nic nie umknęło, czy wykorzystaliśmy wszystko to, co pozwoli nam zwiększyć atrakcyjność działania. Nie zapomnijcie jeszcze zgłosić działania, uzyskać odpowiednich zezwoleń – jeśli tego wymaga charakter zadania. Wszystkie przedsięwzięcia (biwaki, rajdy, obozy, a także udział w zlotach, rajdach ogólnopolskich, kursach i warsztatach) powinny być zgłoszone w hufcu. 62 GRA W KULTURĘ REALIZACJA PROJEKTU, CZYLI ZDERZENIE Z RZECZYWISTOŚCIĄ Wydaje się, że jeżeli dobrze przeprowadziliśmy wcześniejsze fazy, to sama realizacja jest przysłowiową „bułką z masłem”. Byłoby tak rzeczywiście, gdyby nie niektóre elementy tego etapu, których nie sposób zaplanować. Można jedynie próbować je przewidzieć i przygotować się na nie. Numer alarmowy. W drużynie czy gromadzie sprawa jest prosta – każdy zna numer telefonu drużynowego. Jeżeli organizujesz przedsięwzięcie na większą skalę, zadbaj, aby taki numer znalazł się w informatorze, karcie biegu lub innym dokumencie, który będzie używany w trakcie projektu. Może to być numer osoby ze sztabu, odpowiedzialnej za bezpieczeństwo czy obsługę medyczną. BEZPIECZEŃSTWO Gra terenowa, turniej, wyjście do muzeum, festiwal, realizacja zadania z propozycji programowej, zbiórka w terenie, udział w zlocie itp. – we wszystkich tych działaniach uczestniczą ludzie, często dzieci z twojej drużyny lub gromady, a także zaproszeni goście. Czasem ktoś czegoś nie dosłyszy, nie sprawdzi lub po prostu zajmie się czymś innym. Może to prowadzić do sytuacji, które mogą narazić wszystkich na niepotrzebny stres lub – czego nikomu nie życzę – mogą spowodować zagrożenie dla zdrowia i życia. Podejmując pewne kroki i przewidując, jesteś w stanie wielu z nich uniknąć: Wyznacz punkt orientacyjny (dowodzenia, docelowy). Niezależnie od tego, jakie działanie podejmujecie, powinno być miejsce, które w razie problemów (zagubienia) każdy będzie w stanie odnaleźć. Można określić punkt na mapie lub podać jego lokalizację (ulicę) albo odpowiednio oznaczyć (w przypadku gry, zbiórki w terenie). Ustal godzinę „0”. Wszystkie działania mają swój koniec lub w przypadku bardziej złożonego przedsięwzięcia czas, kiedy przechodzimy do następnego etapu. Zadbaj o to, aby każdy znał plan i wiedział, kiedy zadanie się kończy. NIEPRZEWIDZIANE SYTUACJE Najgroźniejsze z nich to oczywiście wypadki, ale możesz również mieć problemy z niesnaskami w sztabie, kłótnią w drużynie, komplikacjami z podziałem zadań itp. Pamiętaj: – Niezależnie od wszystkiego zdrowie i życie jest najważniejsze. – Analizuj problem bez emocji. – Pomyśl, zanim zaczniesz działać. – Jeżeli problem cię przerasta, poproś o pomoc. Po zaistniałej sytuacji jeszcze raz przeanalizuj wszystko i zastanów się, jakie byłyby skutki innych rozwiązań. DOKUMENTACJA PROJEKTU Bez względu na to, co robisz, dbaj o dokumentację. Ustalcie, kto będzie odpowiedzialny za robienie zdjęć, filmowanie, umieszczanie materiałów na stronie internetowej itp. Taka dokumentacja ma znaczenie nie tylko jako pamiątka. Daje też możliwość pełniejszego oglądu sytuacji, bo przecież nie jesteśmy w stanie być w wielu miejscach na raz. Dobrą i sprawdzoną formą dokumentacji są płyty CD z nagranym zdjęciami czy filmami z przedsięwzięcia (można też na nich umieścić inne materiały dla uczestników), jednak miej na uwadze 63 PROPOZYCJA PROGRAMOWA to, że nic nie jest w stanie zastąpić dobrze opracowanej kartki do kroniki lub zdjęcia, które w kronice znajdzie swoje miejsce. SPRAWY FINANSOWE Z reguły działanie wiąże się w jakiejś mierze z finansami, kwotami zbieranymi jako wpisowe od uczestników lub pochodzącymi z dofinansowań i dotacji. Pozyskiwanie środków i ich rozliczanie to nie są sprawy łatwe. Niezależnie jednak od wszystkiego zawsze dbaj o to, żeby finanse były przejrzyste i rzetelnie oraz w terminie rozliczone. Lista uczestników. Zadbaj o listę, z której jasno wynika, kto zapłacił, a kto ma zaległości. Planując działania samofinansujące się, wcześniej ustalcie, czy kadra też wnosi opłaty, czy jej udział (wyżywienie, zakwaterowanie itp.) finansowany jest z innych środków. Faktury VAT. Wszystkie wydane środki powinny mieć odzwierciedlenie w fakturach: za materiały programowe, wyżywienie, noclegi, bilety wstępu itp. Przed działaniem skontaktuj się ze skarbnikiem lub księgową i ustalcie, co możesz kupić, jak opisać faktury, kiedy się rozliczyć itp. Jeżeli działanie jest na poziomie drużyny, gromady lub szczepu, postępuj zgodnie z instrukcją. Wydatki. Na bieżąco kontroluj stan finansów. Nawet jeśli wszystko zostało zaplanowane, może zdarzyć się coś nieoczekiwanego (np. zmiana cen). Mogą pojawić się również nagłe wydatki. Kontrolując systematycznie stan środków, unikniemy problemów z rozliczeniem. Nagrody/środki trwałe itp. Wszystko, co kupujesz ze środków drużyny lub gromady, musi zostać zaksięgowane. W zależności od wartości tych rzeczy są one ewidencjonowane np. za pomocą listy nagrodzonych (np. podczas turnieju lub zlotu) – taką listę dołączamy do faktury za nagrody. Wszystkie działania finansowe określa odpowiednia instrukcja, w przypadku wątpliwości możesz poprosić o pomoc skarbnika lub księgową hufca. PODSUMOWANIE I WNIOSKI Każdy projekt należy podsumować, określić, jakie rozwiązania sprawdziły się, a jakie nie i co było tego przyczyną. W przypadku wystąpienia większych problemów dobrze jest przeanalizować jeszcze raz plan i ustalić, co zawiodło. Jeżeli w działania zaangażowany był sztab, nie możemy zapomnieć o podziękowaniach, to samo obowiązuje w odniesieniu do sponsorów lub innych organizacji, władz itp. Pełną dokumentację wraz z listą uczestników i kadry, rozliczeniem finansowym i sprawozdaniem należy złożyć w macierzystej jednostce nadrzędnej. INNE SPOJRZENIE Poza – nazwijmy ją sobie – sferą działań, istnieje jeszcze inny aspekt, sfera duchowa. W niej właśnie zawiera się to, co jest istotą harcerstwa. Co zrobić, aby przy organizacji przedsięwzięć ta sfera mogła zaistnieć? Stawiaj wyzwania. Każde działanie to sprawdzian dla jego uczestników, ale również dla organizatorów. Przekraczanie swoich granic to istotny aspekt działań, a naszym zadaniem jest zadbanie o to, aby działo się to w ramach dobrowolności i z zachowaniem zdrowego rozsądku. Motywuj i daj się motywować. Rozmawiaj ze swoim sztabem, pisz pochwały 64 GRA W KULTURĘ w rozkazach, za sukcesy nagradzaj na forum. Naucz się konstruktywnie podsumowywać działania i przyjmować krytykę. Buduj wspólnotę. Dbaj o swój sztab (drużynę, gromadę, szczep, krąg). Staraj się działać tak, aby każdy wiedział, że po dobrze wykonanej pracy czeka go nagroda, a w przypadku problemów lub niepowodzenia zawsze może liczyć na rozmowę i pomoc. Bądź konsekwentny w działaniu. Jeżeli coś ustalacie, trzymajcie się tego. Takie postępowanie uczy terminowości i systematyzuje relacje w grupie, pomaga w podsumowaniu działań. Nie odkładaj problemów na później. Staraj się je rozwiązywać jak najszybciej. Dbaj o atmosferę. Realizacja każdego zadania ma swoje punkty krytyczne. Atmosfera gęstnieje, jest niespokojnie. Zadbajcie o nastrój, przerwijcie działanie i zaśpiewajcie piosenkę, napijcie się herbaty, zróbcie coś, co pozwoli wam ochłonąć i popatrzeć na problemy z dystansu. Nie płacz, kiedy odjadę. Często jest tak, że twój sztab jest stały lub są w nim osoby, z którymi działasz wspólnie bardzo długo. W końcu one odchodzą lub same planują swoje przedsięwzięcia Być może zdarzy się, że zostaniesz zaproszony do realizacji tych projektów. Służ swoją pomocą, ale pamiętaj, że to nie ty jesteś szefem. Nigdy nie mamy pewności, że nasz plan w zetknięciu z czynnikiem ludzkim nie zawiedzie. W takiej sytuacji jesteśmy zdani na doświadczenie i elastyczność w działaniu. Nie należy jednak mylić doświadczenia z rutyną, która często jest zgubna (zamiast planować, liczymy na to, że jakoś to będzie). Wcześniej czy później jednak nadchodzi moment, kiedy wszystko staje się dla nas oczywiste. Moment, w którym odkrywamy w sobie świadomość, że wybór działań, ich planowanie, realizacja i podsumowanie są tylko środkami do osiągnięcia celu, bo przecież nie o wygranie rajdu, zlotu tutaj chodzi. Nasz cel to wychowanie – jeżeli będziemy o tym pamiętać, żadne wyzwanie nie będzie nam straszne. SPIS TREŚCI – Wstęp ........................................................................................................................................ 3 – Zasady udziału w grze ............................................................................................................ 4 LITERATURA .........................................................................................................................5 MUZYKA ................................................................................................................................9 SZTUKI PLASTYCZNE .....................................................................................................15 TEATR I FILM .......................................................................................................................21 KULTURA, CZYLI KREATYWNOŚĆ NIE ZNA GRANIC.......................................27 – Zadania dla instruktorów....................................................................................................35 INSTRUMENTY METODYCZNE ...................................................................................37 DLA GRANATOWYCH ...................................................................................................59 64 GRA W KULTURĘ w rozkazach, za sukcesy nagradzaj na forum. Naucz się konstruktywnie podsumowywać działania i przyjmować krytykę. Buduj wspólnotę. Dbaj o swój sztab (drużynę, gromadę, szczep, krąg). Staraj się działać tak, aby każdy wiedział, że po dobrze wykonanej pracy czeka go nagroda, a w przypadku problemów lub niepowodzenia zawsze może liczyć na rozmowę i pomoc. Bądź konsekwentny w działaniu. Jeżeli coś ustalacie, trzymajcie się tego. Takie postępowanie uczy terminowości i systematyzuje relacje w grupie, pomaga w podsumowaniu działań. Nie odkładaj problemów na później. Staraj się je rozwiązywać jak najszybciej. Dbaj o atmosferę. Realizacja każdego zadania ma swoje punkty krytyczne. Atmosfera gęstnieje, jest niespokojnie. Zadbajcie o nastrój, przerwijcie działanie i zaśpiewajcie piosenkę, napijcie się herbaty, zróbcie coś, co pozwoli wam ochłonąć i popatrzeć na problemy z dystansu. Nie płacz, kiedy odjadę. Często jest tak, że twój sztab jest stały lub są w nim osoby, z którymi działasz wspólnie bardzo długo. W końcu one odchodzą lub same planują swoje przedsięwzięcia Być może zdarzy się, że zostaniesz zaproszony do realizacji tych projektów. Służ swoją pomocą, ale pamiętaj, że to nie ty jesteś szefem. Nigdy nie mamy pewności, że nasz plan w zetknięciu z czynnikiem ludzkim nie zawiedzie. W takiej sytuacji jesteśmy zdani na doświadczenie i elastyczność w działaniu. Nie należy jednak mylić doświadczenia z rutyną, która często jest zgubna (zamiast planować, liczymy na to, że jakoś to będzie). Wcześniej czy później jednak nadchodzi moment, kiedy wszystko staje się dla nas oczywiste. Moment, w którym odkrywamy w sobie świadomość, że wybór działań, ich planowanie, realizacja i podsumowanie są tylko środkami do osiągnięcia celu, bo przecież nie o wygranie rajdu, zlotu tutaj chodzi. Nasz cel to wychowanie – jeżeli będziemy o tym pamiętać, żadne wyzwanie nie będzie nam straszne. SPIS TREŚCI – Wstęp ........................................................................................................................................ 3 – Zasady udziału w grze ............................................................................................................ 4 LITERATURA .........................................................................................................................5 MUZYKA ................................................................................................................................9 SZTUKI PLASTYCZNE .....................................................................................................15 TEATR I FILM .......................................................................................................................21 KULTURA, CZYLI KREATYWNOŚĆ NIE ZNA GRANIC.......................................27 – Zadania dla instruktorów....................................................................................................35 INSTRUMENTY METODYCZNE ...................................................................................37 DLA GRANATOWYCH ...................................................................................................59 GRA w KULTURĘ W 2016 roku Wrocław będzie pełnił rolę Europejskiej Stolicy Kultury. To szczególny powód, aby nasze zainteresowania i działania programowe skierować właśnie na zagadnienia kultury i sztuki, przede wszystkim w najbliższym otoczeniu – środowisku lokalnym, miejscowości, powiecie i całym województwie dolnośląskim. Propozycja „Gra w kulturę” przedstawia kilka dziedzin kultury (literaturę, muzykę, sztuki plastyczne, teatr i film), w których możecie znaleźć pole aktywności gromady i drużyny, a także możliwość realizacji indywidualnych zadań zuchów, harcerzy i instruktorów. MARRON EDITION ISBN 978-83-64637-84-1 9 788364 637841 w GRA KULTURĘ PROPOZYCJA PROGRAMOWA CHORĄGWI DOLNOŚLĄSKIEJ ZHP
