Przewaga konkurencyjna Polski na rynku nowoczesnych technologii

Bogusław Frużyński
Przewaga konkurencyjna Polski na rynku
nowoczesnych technologii teleinformatycznych
W dzisiejszych czasach nowe, innowacyjne technologie coraz bardziej ingerują w życie
społeczne i gospodarcze ludzi. Raczej mało prawdopodobne jest, aby ten trend się odwrócił, wręcz
przeciwnie będzie się nadal pogłębiał. Coraz większe zastosowanie nowoczesnych technologii
informatycznych pozwala na reorganizację dotychczasowych modeli biznesowych, optymalizację
produkcji, zniesienie barier odległościowych i zminimalizowanie negatywnych efektów zewnętrznych.
W niniejszej pracy skupiono się na przyszłościowej
dziedzinie jakimi są technologie
teleinformatyczne. Wykorzystanie połączeń głosowych, wideo i przesyłu danych do komunikacji
pomiędzy dwoma odległymi zakątkami świata stwarza możliwości do rozwoju nowych branż
przemysłu i świadczenia zupełnie nowych usług, bądź wcześniej znanych ale na szerszą skalę.
Zaczynając od zdefiniowania podstawowych pojęć z omawianego zakresu i rzeczywistych korzyści
jakie dają nowoczesne technologie teleinformatyczne gospodarce, zostanie przedstawiona sytuacja na
rynku światowym, obecna pozycja branży i perspektywy na rozwój w krótkim i długim okresie.
Polska jest dobrze przygotowana na wykorzystanie pełnego potencjału jaki daje opisywany sektor
rynku, jednak należy poprawić chociażby pewne kwestie ustawodawcze, aby w pełni wykorzystać
posiadane
zasoby.
Na
końcu
zostaną
zaprezentowane
dwie
odrębne
strategie
sektora
teleinformatycznego z jakimi spotykamy się w Polsce. Czyli stwarzanie przez miasta jak i
administrację centralną dobrych warunków dla inwestycji dużych korporacji na polskim rynku, tym
samym stwarzając nowe miejsca pracy, szczególnie dla młodych ludzi. Oraz druga strategia, czyli
wspieranie polskich przedsiębiorców z sektora teleinformatycznego, który jest obarczony dużym
ryzykiem z powodu innowacyjnego charakteru tworzonych rozwiązań. Przy pomocy rządu i funduszy
europejskich polscy przedsiębiorcy stają na równi ze światowymi potentatami. Świadczą usługi i
eksportują swoje produkty na cały świat z sukcesem.
Omawiany sektor stwarza duże szanse rozwojowe dla wszystkich państw, niezależnie od ich
stopnia rozwoju. Każdy kraj może znaleźć swój sposób na zaistnienie w sektorze IT/ICT i czerpanie
korzyści z inwestycji w technologie teleinformatyczne i rynki im pochodne. Polska na tle innych
krajów radzi sobie nadzwyczaj dobrze. Najlepszym tego przykładem jest współorganizacja razem z
Niemcami ostatniej edycji targów CeBIT, czyli największego wydarzenia w tej branży. Targi, które są
organizowane
od
współpracowników,
wielu
lat
przyciągają
pozwalają
na
miliony
zwiedzających,
zawiązanie
nowych
potencjalnych
kontaktów
klientów,
biznesowych
i są doskonałym miejscem na zaistnienie małych początkujących firm, czyli tzw. start-up. Zaproszenie
Polski, do organizacji tego wydarzenia, świadczy o potencjale naszego kraju w tym sektorze, który
jest doceniany na arenie międzynarodowej. Co więcej, nie jest to tylko jednorazowy sukces
pojedynczej firmy. Polski sektor ICT to wiele małych i średnich firm zajmujących się wszystkimi
możliwymi gałęziami sektora jak również kilka potężnych firm z bogatym doświadczeniem. Polscy
przedsiębiorcy dobrze radzą sobie na rynkach gier komputerowych i mobilnych, nowoczesnych
urządzeń multimedialnych, systemów do „inteligentnych domów” i najszybszych procesorów
przemysłowych. Polska gospodarka imponuje zarówno od strony tworzenia nowych rozwiązań jak i
wchłaniania zagranicznych inwestycji dużych korporacji. Od kilku lat największe światowe korporacje
tworzą w Polsce swoje centra BPO (Business process outsourcing), które obsługują klientów z całego
świata. Podkreśla się, że największą zaletą naszego kraju jest bardzo dobrze wykształcona kadra.
Ludzie, którzy często znają kilka języków obcych i szybko uczą się wiedzy specjalistycznej na
organizowanych przez pracodawcę szkoleniach są idealnymi pracownikami. Kolejnym atutem są
niższe koszty pracy przy relatywnie lepszej jakości Polskich pracowników w stosunku do innych
krajów, stabilna sytuacja gospodarcza i bardzo korzystne położenie geograficzne.
Zagraniczne inwestycje na polskim rynku ICT
Centra usług biznesowych w Polsce powstały już w latach 90. Natomiast były to nieliczne
inwestycje z uwagi na wiele barier jakie stawiane były inwestorom z tego sektora. Wyraźną poprawę
sytuacji i wzrost znaczenia zagranicznych inwestycji z sektora usług biznesowych obserwuje się po
wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej. Zmiany jakie Polska musiała wprowadzić w prawie
dostosowując się do wymogów akcesyjnych wpłynęły korzystnie na zagraniczne inwestycje. Od 2005
roku do końca 2011 roku powstało 250 nowych centrów usług.
Rysunek 1. Liczba zagranicznych centrów usług w Polsce w latach 2003-20111
Inwestycje zagraniczne w tym sektorze niosą za sobą wiele pozytywnych konsekwencji dla polskiej
gospodarki. Tworzenie dobrych warunków pracy, wysokie wynagrodzenia umożliwiające godne życie
młodych ludzi i możliwość ciągłego doskonalenia swoich umiejętności to tylko część korzyści dla
1
Źródło: badania własne ASBL
osób zatrudnionych w zagranicznych korporacjach. Co do ich faktycznego wpływu na późniejsze
życie młodych ludzi zdania są podzielone. Często podejmowany jest problem zbyt wielkiego wysiłku
w pracy co może wiązac się z szybkim zjawiskiem „wypalenia” zawodowego i znudzenia pracą. W
rankingu „Tholons Top outsourcing cities 2013”2 Kraków wyprzedził Szanghaj i zajął 10 miejsce
wśród najatrakcyjniejszych miast na świecie dla inwestycji z sektora outsourcingowego. Awans
Krakowa to dowód na dynamiczny wzrost konkurencyjności naszego kraju w stosunku do liderów
sektora takich jak Indie czy Chiny. W rankingu znalazły się także Warszawa, która uplasowała się na
36 miejscu i Wrocław – 75 miejsce. Wszystkie polskie miasta zanotowały wzrost w stosunku do
zeszłorocznej edycji rankingu firmy Tholons. Zestawienie powstaje w oparciu o szeroki wachlarz
kryteriów, m.in. ilość i jakość zasobów ludzkich, wykształcenie pracowników dostępnych na danym
rynku pracy, koszty prowadzenia działalności, dostępną infrastrukturę, ryzyko inwestycyjne i jakość
życia. W opracowaniu przedstawionym przez firmę można przeczytać, że „o pozycji tych lokalizacji
zadecydowały m.in.: wdrożenie programów rozwoju kapitału ludzkiego, intensywne działania
promocyjne, a także rozwój infrastruktury, w szczególności w obszarze IT.” W Krakowie działa
prawie ¼ wszystkich firm inwestujących w Polsce, zajmujących się obsługą procesów biznesowych.
Na inwestycje w dawnej stolicy Polski zdecydowały się do tej pory takie firmy jak: Shell, Capgemini,
UBS, HSBC, Luxoft, Accounting Plaza Central Europe, HCL Poland, Hewitt Associates, Hitachi Data
Systems, IBM BTO Bussines Consulting Services i State Street Services. W filmie promującym
Polskę na targach CeBIT 2013, Paweł Molenda wskazuje, że kraj jest atrakcyjny dla inwestorów z
sektora IT z kilku istotnych powodów. Po pierwsze, podkreśla atrakcyjne położenie Polski, co wiąże
się z krótszym czasem podróży ze zlokalizowanych w niej centrów obsługowych i informatycznych.
Po drugie istotnym elementem dla inwestujących w Polsce firm zagranicznych z tego sektora jest
stabilność ekonomiczno-gospodarcza, która pozwala z większym powodzeniem prognozować trendy i
planować inwestycje na dłuższy okres. Po trzecie i chyba najważniejsze, Paweł Molenda, główny
menadżer firmy Motorola w Polsce, wymienia dobrze wykształconą kadrę pracowniczą. Nie tylko tę,
która zasila szeregi firm w centrach BPO3, ale również wysokiej klasy informatyków i programistów,
którzy tworzą oprogramowanie wykorzystywane następnie przez klientów z całego świata.
Zatrudnienie w centrach usług w Polsce według Związku Liderów Sektora Usług Biznesowych
znalazło ok. 100 tysięcy osób. Dominują centra typu Business Process Outsourcing (BPO),
Information Technology Outsourcing (ITO) oraz Shared Service Centers (SSC). Przybywa również
liczba centrów badawczo-rozwojowych czyli R&D (Research & Development).4 Dobrym trendem jest
również fakt, że coraz więcej centrów usługowych zwiększa zakres swojej działalności o bardziej
zaawansowane procesy bazujące na wiedzy. To oznacza, że polscy pracownicy stają się coraz bardziej
2
THOLONS. Tholons Top 100. 2013 [dostęp: 15 kwietnia 2013].
Dostępny w internecine: <http://www.tholons.com/TholonsTop100/>
3
Business process outsourcing (BPO)
4
ZWIĄZEK LIDERÓW SEKTORA USŁUG BIZNESOWYCH W POLSCE. Sektor w liczbach. 2013. [dostęp:
15 kwietnia 2013]. Dostępny w internecie: <http://www.absl.pl/pl/sector-in-figures>
konkurencyjni również ze względu na dobre przygotowanie merytoryczne, znajomość zagadnienia
i to oni przejmują zadania, które dotychczas były wykonywane w centrach umieszczonych w innych
częściach świata. Jest to dobry znak, ponieważ pozwala ustrzec się przed zmniejszającą się
konkurencyjnością związaną z kosztami pracy, co jest naturalnym zjawiskiem, a pozwala przejść na
konkurencyjność opartą na wiedzy i jakości wykonywanej pracy. Wzrost zatrudnienia dzięki
inwestycjom zagranicznym we wspomnianym wyżej sektorze usług teleinformatycznych między
2009 a 2011 rokiem wyniósł 75%5. Oprócz centrów badawczo-rozwojowych, których coraz więcej
ulokowanych jest w Polsce, pozostałe, pomimo przynoszących korzyści, klasyfikuje się jako
działalność odtwórczą. Dobrze wykształcone, pod wieloma względami, polskie kadry pracownicze w
centrach usługowych wykonują głównie zadania zlecone przez klientów zewnętrznych bądź centrale
danej korporacji. Większości są to działania wspierające funkcjonowanie firmy kienta, tak aby bez
wykonywania dodatkowych zadań firma ta mogła się skupić na realizacji swoich nadrzędnych celów.
Warto pamiętać, że dynamika rozwoju tej gałęzi sektora IT/ICT może z czasem ulec spowolnieniu.
Dzisiejsza przewaga konkurencyjna Polski, która w różnych rankingach ustępuje jedynie Indiom i
Chinom, może w perspektywie kilku lat być na równi z rosnącą potęgą rozwijających się krajów Azji
bądź ciągle nieprzewidywalnej Afryki. Dlatego odnosząc się do strategii całego kraju równie ważne
jest stwarzanie dobrych warunków dla inwestorów zagranicznych jak wspieranie rodzimych firm,
które tworzą większą wartość dodaną. Czyli tych, którzy nie tylko kopiują rozwiązania innowacyjne
zagranicznych konkurentów i z mniejszym kosztem potrafią je wdrożyć u swoich klientów ale również
tych, którzy tworzą zupełnie nowe produkty, usługi i modele biznesowe. Jest to rynek oparty na
bardzo dużym ryzyku, dlatego też trudniej przewidzieć stopę zwrotu z inwestycji w takie działania. Są
jednak firmy, które podbiły rynki zagraniczne oferowanymi przez siebie produktami i usługami i
doskonale radzą sobie w promowaniu własnych, zupełnie innowacyjnych rozwiązań.
Kraków górą!
Zupełnie z innej strony swoją działalność w sektorze IT/ICT rozwija firma Comarch z siedzibą w
Krakowie, założona przez Janusza Filipiaka, profesora Akademii Górniczo-Hutnicznej w latach 90
wraz z kilkoma swoimi studentami. Firma ma szeroki wachlarz produktów i usług. Od oferowania
swoich rozwiązań przetwarzania danych w „chmurze”, do branży „telemedycyny”, gdzie łączy się
sprzęty medyczne z siecią, aby zwiększyć ich możliwości. Dzięki rozwiązaniom jakie dają
nowoczesne technologie teleinformatyczne znikają dotychczasowe bariery w dziedzinie medycyny.
Największe zastosowanie telemedycyna znajduje w diagnozowaniu na odległość, wykorzystaniu sieci
do przesyłania zdjęć EKG, USG, MRI oraz wyników badań do specjalistycznych ośrodków, które
mogą znajdować się nawet na drugim końcu świata. W 2011 roku przychody ze sprzedaży Grupy
Comarch wzrosły o 3,2%, czyli o 24,3 mln zł w porównaniu do roku ubiegłego i wyniosły łącznie
5
Dane ABSL
785,7 mln zł. Zysk z działalności operacyjnej osiągnął wartość 38,8 mln zł i wzrósł o 56,3% w
porównaniu do 2010 roku.6 26 kwietnia 2013 roku spółka Comarch S.A. otworzyła w Dreźnie
nowoczesny ośrodek przetwarzania danych. Inwestycja warta 12 mln euro pozwoli na współpracę z
większą ilością niemieckich przedsiębiorstw. Częstym warunkiem stawianym przez niemieckie firmy
jest miejsce ulokowania infrastruktury IT, co pozwala na świadczenie przez Comarch kompleksowej
usługi informatycznej wspierającej biznes.7
Sektor IT/ICT to możliwość dla polskiej gospodarki na dogonienie zachodnich gospodarek
przez lepsze wykorzystanie zasobów, które posiadamy. Dobrym znakiem jest fakt, że coraz więcej
firm, nie tylko z sektora teleinformatycznego, zdaje sobię sprawę z efektywności wykorzystania
owych narzędzi w swoich działaniach. Dzięki wsparciu ze strony rządu i Unii Europejskiej, Polska
może osiągnąć duże korzyści ze wspierania zarówno inwestorów zagranicznych jak i polskich
innowacyjnych przedsiębiorców. Nie stanowią oni dla siebie zbyt wielkiej konkurencji, a raczej ich
działania względem siebie są komplementarne z punktu widzenia całej polskiej gospodarki.
Zaangażowanie do pracy absolwentów szkół wyższych, wśród których jest największy odsetek
bezrobotnych to jeden z nadrzędnych celów polskich władz jak i całego społeczeństwa. Zmniejszenie
bezrobocia wpłynie od razu korzystnie również na inne dziedziny życia gospodarczego polaków.
Dlatego warto zachęcać duże korporacje do inwestycji w Polsce, szczególnie biorąc pod uwagę naszą
przewagę, czyli wysoka jakość kadry pracownicznej przy relatywnie niższych kosztach pracy. Trzeba
jak najlepiej wykorzystać ten element i nadwyżkę inwestować w działania przynoszące korzyść w
długim okresie. Czyli jeszcze większe zwiększenie efektywności i jakości polskich pracowników na
różnych szczeblach, podniesienie poziomu edukacji i tworzenie kolejnych miejsc pracy. Z drugiej
strony należy pomagać polskim przedsiębiorcom z sektora IT/ICT, ponieważ w tej chwili widać
konkretne efekty i sukcesy jakie odnoszą na rynku światowym. Odznaczają się oni niebywałą
efektywnością pracy, doceniani są dzięki swojej kreatywności i nie boją się inwestować w nowe,
dotąd nieznane rozwiązania. Polska ma szanse stać się potęgą światową sektora teleinformatycznego,
jednak potrzebuje dobrze skonstruowanej strategii, zaangażowania wszystkich zainteresowanych stron
i wspólnej myśli przewodniej, aby jak najlepiej wykorzystać posiadany potencjał.
6
COMARCH. Raport roczny 2011. 2012
COMARCH. Inwestycja Comarch w Niemczech. 2013. [dostęp: 27 kwietnia 2013]. Dostępny w internecie:
<http://www.comarch.pl/centrum-prasowe/aktualnosci/korporacja/inwestycja-comarch-w-niemczech/>
7