Prawo medyczne - Odpowiedzialność karna lekarza

ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA
LEKARZA
dr n. med. Marta Rorat
Katedra Medycyny Sądowej,
Zakład Prawa Medycznego UM we Wrocławiu
ISTOTA ODPOWIEDZIALNOŚCI KARNEJ
Art. 1. §1. Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko,
kto popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez
ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia.
§ 2. Nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony, którego
społeczna szkodliwość jest znikoma.
§ 3. Nie popełnia przestępstwa sprawca czynu
zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy
w czasie czynu.
PRZESTĘPSTWO
Czyn człowieka zabroniony pod groźbą kary
przez obowiązującą ustawę określającą jego
znamiona, zawiniony i społecznie szkodliwy
w stopniu wyższym niż znikomy.
(A. Marek, Kodeks karny. Komentarz. Warszawa 2010)
PRZESŁANKI ODPOWIEDZIALNOŚCI KARNEJ
ZA BŁĄD MEDYCZNY
nieprawidłowe
postępowanie
lekarskie
wina
związek
przyczynowoskutkowy
ZANIECHANIE
Art. 2. k.k. Odpowiedzialności karnej za przestępstwo
skutkowe popełnione przez zaniechanie podlega ten
tylko, na kim ciążył prawny, szczególny obowiązek
zapobiegnięcia skutkowi.
KARY ART. 32 KK
Grzywna
Ograniczenie wolności
Pozbawienie wolności
25 lat pozbawienia wolności
Dożywotnie pozbawienie wolności
ŚRODKI KARNE ART. 39 KK
1) pozbawienie praw publicznych;
2) zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu
lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej;
2a) zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją
małoletnich lub z opieką nad nimi;
2b) zakaz przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, kontaktowania się
z określonymi osobami, zbliżania się do określonych osób lub opuszczania
określonego miejsca pobytu bez zgody sądu;
2c) zakaz wstępu na imprezę masową;
2d) zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych;
2e) nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym;
3) zakaz prowadzenia pojazdów;
(…)
7) świadczenie pieniężne;
8) podanie wyroku do publicznej wiadomości.
KWALIFIKACJA KARNA SKUTKÓW
BŁĘDU LEKARSKIEGO
Skutkami błędu lekarskiego, którego popełnienie staje się
przestępstwem materialnym są:




nieumyślne spowodowanie śmierci (art. 155 kk)
spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu
(art. 156 kk)
spowodowanie naruszenie czynności narządu ciała
bądź rozstroju zdrowia (art. 157 kk)
narażenie na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty
życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.
(art. 160 kk)
ART. 155 KK
Kto nieumyślnie powoduje śmierć człowieka, podlega
karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
ART. 156 KK
§ 1. Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci:
1) pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia,
2) innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub
długotrwałej, choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby
psychicznej, całkowitej albo znacznej trwałej niezdolności do pracy
w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie, podlega karze pozbawienia
wolności do lat 3.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka,
sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
ART. 157 KK
§ 1. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia, inny
niż określony w art. 156, ciężki uszczerbek na zdrowiu, § 1, podlega karze
pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia
trwający nie dłużej niż 7 dni, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo
pozbawienia wolności do lat 2.
§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie, podlega
grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 2 lub 3, jeżeli naruszenie czynności
narządu ciała lub rozstrój zdrowia nie trwał dłużej niż 7 dni, odbywa się
z oskarżenia prywatnego, chyba że pokrzywdzonym jest osoba najbliższa
zamieszkująca wspólnie ze sprawcą.
§ 5. Jeżeli pokrzywdzonym jest osoba najbliższa, ściganie przestępstwa
określonego w § 3 następuje na jej wniosek.
ART. 160 KK
§ 1. Kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo
utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze
pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli na sprawcy ciąży obowiązek opieki nad osobą narażoną na
niebezpieczeństwo, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy
do lat 5.
§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia
wolności do roku.
§ 4. Nie podlega karze za przestępstwo określone w § 1-3 sprawca, który
dobrowolnie uchylił grożące niebezpieczeństwo.
§ 5. Ściganie przestępstwa określonego w § 3 następuje na wniosek
pokrzywdzonego.
Odpowiedzialność karna lekarza za inne niż błąd
lekarski czyny związane z wykonywaniem zawodu
lekarza:
gdy czyn lekarza jest ściśle, merytorycznie
związany z zawodem, tj. obowiązkiem ratowania
życia i zdrowia,
gdy czyn lekarza związany jest z innymi niż
rozpoznawanie, leczenie i zapobieganie chorobom
czynnościami zawodowymi (czynności formalne)
ART. 150 KK
§ 1. Kto zabija człowieka na jego żądanie i pod wpływem
współczucia dla niego, podlega karze pozbawienia
wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. W wyjątkowych wypadkach sąd może zastosować
nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej
wymierzenia.
ART. 152 KK
§ 1. Kto za zgodą kobiety przerywa jej ciążę z naruszeniem
przepisów ustawy, podlega karze pozbawienia wolności do
lat 3.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto udziela kobiecie ciężarnej
pomocy w przerwaniu ciąży z naruszeniem przepisów
ustawy lub ją do tego nakłania.
§ 3. Kto dopuszcza się czynu określonego w § 1 lub 2, gdy
dziecko poczęte osiągnęło zdolność do samodzielnego życia
poza organizmem kobiety ciężarnej, podlega karze
pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
ART. 157A KK
§ 1. Kto powoduje uszkodzenie ciała dziecka poczętego
lub rozstrój zdrowia zagrażający jego życiu, podlega grzywnie,
karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Nie popełnia przestępstwa lekarz, jeżeli uszkodzenie ciała
lub rozstrój zdrowia dziecka poczętego są następstwem działań
leczniczych, koniecznych dla uchylenia niebezpieczeństwa
grożącego zdrowiu lub życiu kobiety ciężarnej albo dziecka
poczętego.
§ 3. Nie podlega karze matka dziecka poczętego, która dopuszcza
się czynu określonego w § 1.
NIEUDZIELENIE POMOCY
Art. 162. §1 kk. Kto człowiekowi znajdującemu się
w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem
utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela
pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej
osoby na utratę życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§2. Nie popełnia przestępstwa, kto nie udziela pomocy, do
której jest konieczne poddanie się zabiegowi lekarskiemu
albo w warunkach, którym możliwa jest niezwłoczna pomoc
ze strony instytucji lub osoby do tego powołanej.
BRAK ZGODY NA ZABIEG
Art. 192 §1. kk
Kto wykonuje zabieg leczniczy bez zgody pacjenta,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo
pozbawienia wolności do lat 2.
§2. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Odpowiedzialność karna lekarza związana z czynnościami
formalnymi wynikającymi z wykonywania zawodu
lekarza:







niedopełnienie obowiązku zawiadomienia
odmowa współpracy z policją
fałszywe zeznania/oskarżenia
groźba karalna
zniesławienie, zniewaga
sprzedajność, przekupstwo
wystawienie dokumentu, poświadczającego w nim
nieprawdę, co do okoliczności mającej znaczenie
prawne - wystawienie fałszywego zaświadczenia
POSTĘPOWANIE KARNE
akt oskarżenia
zawiadomienie
o popełnieniu
przestępstwa ->
czynności sprawdzające
wszczęcie śledztwa
lub dochodzenia
wniosek o warunkowe
umorzenie postępowania
odmowa wszczęcia
śledztwa
lub dochodzenia
postanowienie
o umorzeniu śledztwa
POSTĘPOWANIE KARNE
Sąd Rejonowy
Sąd Okręgowy
Sąd Najwyższy
PRZEDAWNIENIE
KARALNOŚCI
Art. 101 kk – karalność przestępstwa ustaje, jeżeli od czasu
jego popełnienia upłynęło:
30 lat – zabójstwo
20 lat – inna zbrodnia
15 lat - występek zagrożony karą pozbawienia wolności
przekraczającą 5 lat
10 lat - występek zagrożony karą pozbawienia wolności
przekraczającą 3 lata
5 lat – pozostałe występki
1 rok – przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnego, od
czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy
przestępstwa; do 3 lat od czasu jego popełnienia