Książka ZIOŁOWA APTEKA ŚW HILDEGARDY

SPIS TREŚCI
I
KILKA SŁÓW WSTĘPU ................................................................................ 9
II ŚWIĘTA HILDEGARDA W SŁUŻBIE
BOGU I CIERPIĄCYM ................................................................................ 13
III PRZECIW MOCY ŚMIERCI NIE MA ZIELA
W OGRODZIE .................................................................................................. 19
W aptece Pana Boga jest leków wiele… ................................................... 21
Wonne zioła Matki Bożej ................................................................................ 22
IV ŚREDNIOWIECZNY ZIELNIK APTECZNY ................................
Czosnek pospolity Allium sativum ............................................................
Rzymianie uprawiali go w ogrodach zwanych alliatum .................
W medycynie i kuchni ...............................................................................
Czosnek w aptece faraona Tutanchamona ........................................
Babka lancetowata i babka zwyczajna
Plantago lanceolata i P. major ......................................................................
Jak wygląda babka lancetowata? .............................................................
Babka zwyczajna ..........................................................................................
Surowiec leczniczy .......................................................................................
Jeszcze o babce płesznik ............................................................................
W czasach antycznych nazywano ją „matką ziół” .............................
Bez czarny Sambucus nigra ............................................................................
Bywa nazywany dzikim albo aptekarskim ..........................................
Lecznicze są kwiaty i owoce bzu czarnego ..........................................
Wierzono, że leczy aż 99 chorób ............................................................
Bluszczyk kurdybanek Glechoma hederacea ..........................................
Posiada korzenno-balsamiczny aromat ...............................................
Ziele bluszczyku kurdybanka ..................................................................
Ziele świętego Piotra ..................................................................................
25
29
29
31
31
33
33
35
35
37
37
40
40
40
42
44
44
44
46
Kompres z bluszczyku kurdybanka zalecany
przy szumie w uszach – według zaleceń św. Hildegardy ................
Bertram lekarski (pierściennik lekarski)
Anacyclus officinarum ......................................................................................
Spokrewniony ze złocieniem ...................................................................
Korzeń i koszyczek kwiatowy bertrama ..............................................
Z zapisków świętej Hildegardy ................................................................
Cynamonowiec cejloński
Cinnamomum verum (syn. C. zeylanicum) .............................................
Wiecznie zielone drzewo ..........................................................................
Kora cynamonowca ....................................................................................
Wonny olejek króla Salomona ................................................................
Dziewanna Verbascum sp. ................................................................................
Nieoceniony lek z ugoru ............................................................................
Pierwsza pomoc w zimowej apteczce ...................................................
Wino z dziewanną i koprem włoskim ..................................................
Dziurawiec zwyczajny Hypericum perforatum ......................................
Świętojańskie ziele ........................................................................................
Ziele dziurawca lekiem ...............................................................................
Zbierany w dzień świętego Jana ..............................................................
Dyptam jesionolistny Dictamnus albus ....................................................
Urocza roślina ................................................................................................
Korzeń najcenniejszy ...................................................................................
Gorejący krzew Mojżesza .........................................................................
Fiołek wonny Viola odorata ...........................................................................
Zasuszony kwiat fiołka na szczęście ......................................................
W zielniku świętej Hildegardy ................................................................
Balsam z fiołków i łoju koziego na bóle głowy ..................................
Oliwka z fiołka na zmęczone i osłabione oczy ..................................
Galgant chiński (alpinia lekarska)
Alpinia officinarum ............................................................................................
Wonna przyprawa z Chin i Sri Lanki ...................................................
Lekarstwo wykopane z ziemi ...................................................................
Wskazówki świętej z Bingen ....................................................................
Miód z galgantem ........................................................................................
47
48
48
50
50
52
52
54
54
56
56
58
59
60
60
62
62
63
65
65
66
68
68
70
71
72
73
73
75
75
77
Hyzop lekarski Hyssopus officinalis ............................................................ 78
Roślina o szafirowych kwiatach .............................................................. 78
Dla potrzeb medycyny ................................................................................ 80
Pokropisz mnie hyzopem… ..................................................................... 80
Imbir lekarski Zingiber officinale ............................................................... 83
Lek z krain dalekich .................................................................................... 83
Lecznicze są kłącza imbiru ........................................................................ 85
Syrop z imbiru w glinianych amforach ................................................ 85
Jasnota biała Lamium album ........................................................................ 86
Potocznie zwana „głuchą pokrzywą” ..................................................... 86
Wonne kwiaty jasnoty ................................................................................ 88
Za radą świętej Hildegardy ....................................................................... 89
Krwawnik pospolity Achillea millefolium .............................................. 89
Dobroczynny lek z ugoru ......................................................................... 91
Pęki krwawnika do babcinej apteczki .................................................. 91
Krwawnik w aptece benedyktynów i dominikanów ...................... 92
Koper włoski (fenkuł) Foeniculum vulgare ............................................ 94
Ma lubiany anyżkowy aromat ................................................................. 94
Nasiona i mięsiste zgrubienia kopru włoskiego ............................... 96
Koper włoski – ulubieniec benedyktynów ......................................... 97
Kozieradka pospolita Trigonella foenum-graecum ............................ 98
Potocznie zwie się ją Bożą trawką .......................................................... 98
Wykorzystanie w leczeniu ...................................................................... 100
Pokarm Izraelitów w niewoli egipskiej .............................................. 100
Lipa drobnolistna Tilia cordata ................................................................ 102
Kiedy zakwitnie lipa… ............................................................................. 102
Wonne kwiaty lipy ..................................................................................... 104
Lipa w klasztornych recepturach ......................................................... 104
Lubczyk ogrodowy Levisticum officinale ............................................. 105
Lubczyk w wiejskim ogródku ............................................................... 107
Co leczy? ....................................................................................................... 107
Lubczyk w księdze świętej Hildegardy ............................................... 107
Lawenda lekarska Lavandula officinalis (syn. L. angustifolia) ......... 109
Szlachetna roślina z zielnika świętej Hildegardy ............................ 109
Wonne kwiaty i olejek ............................................................................. 111
Melisa lekarska Melissa officinalis ............................................................
Pachnie przepięknie cytryną .................................................................
Wartość lecznicza ......................................................................................
Ulubione ziele karmelitów .....................................................................
Macierzanka piaskowa Thymus serpyllum ...........................................
Wdzięczna roślina .....................................................................................
Kiedy zbierać macierzankę? ...................................................................
Tworzyła wonne kobierce specjalnie dla Świętej Rodziny ............
Mięta kędzierzawa i mięta polej Mentha crispa i M. pulegium .........
Jak wygląda mięta kędzierzawa? ...........................................................
Kto zna miętę polej? ..................................................................................
Zapachniało miętą .....................................................................................
Mięta w Ewangelii świętego Mateusza ...............................................
Nagietek lekarski Calendula officinalis .................................................
Zdobi i leczy .................................................................................................
Przydatność w medycynie mają koszyczki kwiatowe ...................
Leki świętej Hildegardy na odtrucie organizmu ...........................
Pietruszka zwyczajna Petroselinum sativum .......................................
Któż nie lubi aromatu pietruszki? .......................................................
Dla zdrowia i smaku .................................................................................
W średniowiecznej kuchni i aptece ....................................................
Wino nasercowe z natką pietruszki ....................................................
Podbiał pospolity Tussilago farfara .........................................................
Zwiastun wiosny .........................................................................................
Kwiaty i liście podbiału ...........................................................................
W księdze ojca medycyny – Hipokratesa .........................................
Pokrzywa zwyczajna Urtica dioica ...........................................................
Przywraca człowiekowi zdrowie ...........................................................
Leczy cała roślina .......................................................................................
Posłuchaj rad mądrej benedyktynki ...................................................
Oliwka pokrzywowa świętej Hildegardy na kłopoty z pamięcią ...
Róża damasceńska Rosa damascena .......................................................
Krzew godny podziwu ............................................................................
Pora zbierania płatków róży ...................................................................
112
112
114
114
115
117
117
118
119
120
122
122
124
126
126
128
128
130
130
132
132
134
135
135
135
137
138
138
140
140
142
143
143
145
Wonna róża w Księdze Syracha ............................................................
Róża w dziejach medycyny .....................................................................
Róża w sztuce lekarskiej świętej Hildegardy ....................................
Rozmaryn lekarski Rosmarinus officinalis ...........................................
W ojczyźnie rozmarynu ..........................................................................
Aromatyczne liście .....................................................................................
Rozmaryn i Święta Rodzina uciekająca do Egiptu ........................
Rzodkiew czarna (czarna rzepa) Raphanus sativus var. nigra ...........
Warzywo stare jak świat ..........................................................................
Leczy i żywi ..................................................................................................
Podawano ją budowniczym piramidy Cheopsa ............................
Kuracje zalecane przez świętą Hildegardę ........................................
Syrop świętej Hildegardy ułatwiający odkrztuszanie ...................
Szałwia lekarska Salvia officinalis ............................................................
Ma kwiaty w kolorze nieba ....................................................................
Wonne liście szałwii ..................................................................................
Święte ziele na trudne do leczenia choroby ......................................
A kiedy kuracja szałwią jest niewskazana? ........................................
Szafran uprawny Crocus sativus .................................................................
Kwitnie na przełomie października i listopada ..............................
Przyprawą i lekiem są znamiona kwiatów .........................................
Uwiecznione na kartach Starego Testamentu ................................
Szanta zwyczajna Marrubium vulgare ....................................................
Rośnie na piaszczystych ugorach i rumowiskach ..........................
Zbiera się ziele szanty ................................................................................
Wykorzystywano ją podczas święta Paschy ......................................
Seler zwyczajny Apium graveolens ............................................................
Seler korzeniowy – najbardziej popularny ........................................
Co można wykorzystać w leczeniu? ....................................................
Idąc za radą świętej Hildegardy .............................................................
Wszewłoga górska Meum athamanticum .............................................
Rośnie w Sudetach ....................................................................................
Cenny korzeń wszewłogi górskiej ........................................................
Nieoceniony lek świętej Hildegardy ...................................................
145
146
147
149
149
149
151
152
152
154
154
155
156
157
157
159
160
162
162
164
164
165
166
166
168
168
169
171
171
172
173
175
175
177