polityka idei w myśli leszka kołakowskiego, bronisława baczki

POLITYKA IDEI
W MYŚLI LESZKA KOŁAKOWSKIEGO,
BRONISŁAWA BACZKI,
KRZYSZTOFA POMIANA
I MARKA J. SIEMKA
Wydawnictwo IFiS PAN
Warszawa 2016
Spis treści
Wstęp
Filozofia terytorialna i filozofia poza terytorium
Filozof prowincjonalny (biografia myśli) ..........................................
Polityka idei (kultury filozoficzne) ......................................................
Moment identyfikacji (stawanie się) ..................................................
Światowość (mediacje)........................................................................
Umysł uprowadzony (i niezdeprawowany) .........................................
Terytorium filozofii (poza terytorium) ...............................................
Demon chaosu (kulturowa zręczność) ................................................
9
16
21
26
32
37
42
Część pierwsza
Bóg albo idolatria. Od Benedykta Spinozy do Leszka
Kołakowskiego
To nie jest monografia (boska konieczność) .......................................
Antynomie (światopogląd tragiczny) ..................................................
Przyroda (unia z istnieniem)...............................................................
Wolność (formalna i realna) ...............................................................
Nieskończoność (determinacja przez negację) ....................................
Ateizm (dowód ontologiczny) ............................................................
Wizerunek Boga (wyjątkowość pewnej idolatrii) ..............................
Religia jako zjawisko naturalne (miejsca otwarte) ..............................
Do kogo należy Bóg? (separacja) ........................................................
Heretycy (wybory) ..............................................................................
Rewizjonizm (normalne reguły racjonalności) ...................................
Powrót człowieka do siebie (odkrycie ułomności) ..............................
Postpolityka (socjalizm) ......................................................................
Mit (paraliż czasu) ..............................................................................
47
57
63
67
71
75
80
85
90
96
106
114
122
126
5
Protezy (filozoficzne fetysze) ..............................................................
Podmiot (nihilista, konserwatysta, diabeł) ..........................................
Jezus (horror błazna) ..........................................................................
Obojętność (miłość codzienna) ..........................................................
132
139
145
152
Część druga
Utopia albo śmierć. Od Woltera do Bronisława Baczki
Genewa (filozofia konkretu) ..............................................................
Wolter (opowiastki filozoficzne) ........................................................
Skandal (egzorcyzmowanie Oświecenia) ............................................
Figura Hioba („Wszystko jest znośne”) ..............................................
Wyobrażenia społeczne (klasyczny paradygmat nauk
humanistycznych) ........................................................................
Pakt utopijny (poza Całością) .............................................................
Mikromegas (odmowa utopii) ............................................................
Ażao (wersje Raju) .............................................................................
Słowa władzy (władza słowa) ............................................................
Utopia języka (maszyna polityczna)....................................................
Wampiry i kanibale (rzecz-totalna) ....................................................
Heterotopie (martwe marzenia) ........................................................
155
164
172
178
183
191
197
203
209
215
221
225
Część trzecia
Europa albo barbarzyństwo. Od Jana Jakuba Rousseau
do Krzysztofa Pomiana
Grób w Ermenonville (tajemnica Jana Jakuba Rousseau) ...................
Układ (jedność) .................................................................................
Europa (granice) .................................................................................
Bieguny (największe fałszerstwo) .......................................................
Allotopia (ghetto) ................................................................................
Stany Zjednoczone Europy (totalitaryzm) .........................................
Kolekcje (niewidzialne) ......................................................................
Meblowanie (koneser) ........................................................................
Szperacze (szlachecki libertynizm) ....................................................
Znieruchomienie (wyjść „poza Woltera”) ...........................................
Fałszywa wieczność (wędrówki, czyli periodyzacje) ............................
Osobliwości (amator)..........................................................................
Oceany (inaugurujący upadek) ...........................................................
6
233
246
254
260
263
267
272
278
283
287
291
296
300
Część czwarta
Historyczność albo alienacja. Od Georga Wilhelma
Friedricha Hegla do Marka J. Siemka
Od Spinozy, Woltera i Rousseau do Hegla .........................................
Problem (kryptoproblem, pseudoproblem) .........................................
Zależność epistemiczna (wykrawanie terytorium) ..............................
Drugie życie (dialektyka) ....................................................................
Serie (nadprodukcja figur ducha) ........................................................
Imię Marksa (ontologia życia społecznego) ........................................
Praca (poprawianie ekonomistów) ......................................................
Historyczność (uspołecznienie) .........................................................
Stan natury (mnożenie sprzeczności) ................................................
Więzi (egzystencja wiązana) ...............................................................
Pan (rozdwojenie) ...............................................................................
Wychowanie (marzenia) .....................................................................
Umowa (pojęcie prawa i zasady prawa) ..............................................
Alienacja i jej losy (odwrócenie i chytrość) ........................................
Długi (wizerunki upiora Hegla) .........................................................
Racjonalizm jako postulat (sługa jako instrument) .............................
Ogólna poczytalność (Zachód w nas) .................................................
Pozór (Schein) .....................................................................................
309
317
322
325
330
335
338
343
349
354
357
360
363
368
374
378
384
389
Cytowane prace warszawskich historyków idei ................................. 393
Nota biograficzna ............................................................................... 397
Summary. Philosopher and Territory. Politics of Ideas in the
Thinking of Leszek Kołakowski, Bronisław Baczko, Krzysztof
Pomian and Marek J. Siemek ........................................................ 399
Indeks osób......................................................................................... 405