Lek. Paulina Zielińska „„Jakościowe i ilościowe zaburzenia smaku u

Lek. Paulina Zielińska „„Jakościowe i ilościowe zaburzenia smaku u

Lek. Paulina Zielińska
„„Jakościowe i ilościowe zaburzenia smaku u chorych poddanych
tonsillektomii oraz tonsillektomii z uwulopalatofaryngoplastyką”
Streszczenie
Tonsillektomia jest jedną z najczęściej wykonywanych operacji na oddziałach
laryngologicznych. Rosnąca popularność zabiegów poprawiających komfort i jakość snu,
pozwala umieścić w tej grupie również uvulopalatofaryngoplastykę. Najczęściej wśród
powikłań tonsillektomii wymieniane są krwawienia, w przypadku UPPP niewydolność
podniebienno – gardłowa oraz zaburzenia połykania. Mniej typowe i nie tak groźne
w skutkach zaburzenia smaku mogą natomiast przyczynić się do istotnego obniżenia jakości
życia. Prawidłowe funkcjonowanie tego zmysłu poprzez regulujący wpływ na pobór pokarmu
zapewnia właściwy bilans energetyczny organizmu a tym samym zdrowie.
Zaburzenia smaku po tonsillektomii można podzielić na trzy grupy: przemijające
i krótkotrwałe, przemijające i długotrwałe oraz stale występujące. Większość należy
do pierwszej grupy i ustępuje w okresie 3 miesięcy. Dysfunkcja pojawiająca się w jakimś
okresie po zabiegu, a nie bezpośrednio po, z reguły nie jest wynikiem operacji a skutkiem
działania przyjmowanych w tym okresie leków.
Celem pracy była ocena progów odczucia smaku u chorych zakwalifikowanych
do tonsillektomii lub leczenia złożonego poszerzonego o UPPP oraz określenie wpływu
wykonanego zabiegu na funkcjonowanie tego zmysłu. W diagnostyce zastosowano dwie
metody: gustometrię swoistą i elektrogustometrię, podejmując próbę oceny spójności obu
testów w zakresie wykrywania pooperacyjnych zaburzeń smaku. W niniejszym opracowaniu
brano pod uwagę dane z przed i pooperacyjnego badania podmiotowego i przedmiotowego
oraz informacje z przebiegu operacji. W oparciu o wyniki elektrogustometrii w grupie
kontrolnej opracowano wartości referencyjne dla wykorzystanego w pracy urządzenia EG-2.
Badaniem objęto 111 osób, 74 zakwalifikowane do operacji tworzyło grupę badaną,
w ramach której wyodrębniono 37 - osobową grupę chorych z nawracającymi anginami
i 21 - osobową z OBPS. Pozostałe stanowiły grupę kontrolną, 37 zdrowych ochotników.
Wszyscy operowani, byli pacjentami Kliniki Otolaryngologii Wojskowego Instytutu
Medycznego. Oceny smaku dokonywano
w 3 punktach czasowych: przed zabiegiem,
Strona | 1
w 2 dobie i 2 tygodnie po, w przypadku elektrogustometrii badanie przedoperacyjne służyło
zapoznaniu z metodą a uzyskane wartości nie były analizowane w kontekście zaburzeń
po leczeniu. W przypadku odchyleń od wartości prawidłowych stwierdzanych po 14 dniach
wydłużano okres obserwacji do momentu normalizacji wyników.
Na podstawie uzyskanych wyników nie stwierdzono istotnych statystycznie różnic
w uzyskanych progach smaku pomiędzy zdrowymi a zakwalifikowanymi do operacji.
Podobnie chorzy z nawracającymi anginami jak i zaburzeniami snu nie różnili się znamiennie
od grupy kontrolnej w zakresie funkcjonowania smaku. Za normy dla urządzenia EG-2
uznano wartości progów smaku poniżej 56 µA dla 2/3 przednich języka i 70,8 µA w obszarze
nasady. Nie otrzymano zgodności wyników uzyskanych przy pomocy gustometrii swoistej
i elektrogustometrii w zakresie identyfikacji pooperacyjnych zaburzeń smaku. Wobec tego
faktu, obie metody powinny być stosowane jako uzupełniające się a nie alternatywne.
Zaburzenia smaku we wczesnym okresie pooperacyjnym wystąpiły u 24 chorych
(32,4%), ocenianych przy użyciu gustometrii swoistej i 16 (28,1%) zdiagnozowanych
z wykorzystaniem impulsacji prądem elektrycznym. Najczęściej upośledzonym smakiem był
słodki a zaburzenia dotyczyły 23 spośród 24 badanych. Odchylenia zanotowano
na wszystkich trzech obszarach języka, przy czym na wierzchołku u jednego chorego
wystąpiła w 2 dobie ageusja smaku kwaśnego, nieobecna w badaniu po 14 dniach.
Najsilniejszym czynnikiem predykcyjnym wystąpienia pooperacyjnej dysgeusji w badaniu
z użyciem roztworów substancji testowych było nadciśnienie tętnicze. Prawdopodobnie był
to efekt
wspólnego działania samego urazu operacyjnego jak i leków hypotensyjnych,
wymienianych
wśród
farmaceutyków
mogących
zmieniać
percepcję
smakową.
W elektrogustometrii podwyższone progi odczucia smaku istotnie statystycznie częściej
występowały na przedniej części języka. W tym przypadku najsilniejszym czynnikiem
predykcyjnym okazało się stwierdzenie zrostów pomiędzy dnem niszy migdałkowej a jego
torebką oceniane śródoperacyjnie. Bardziej agresywne postępowanie w trakcie preparacji,
konieczne w tej sytuacji łączy się z ryzykiem przypadkowego uszkodzenia innych obecnych
w niszy struktur. Poszerzenie pierwotnej operacji o plastykę podniebienia nie zwiększało
w sposób istotny szans na wystąpienie po leczeniu zaburzeń smaku. Podobnie nie wykazano
aby technika operacji, czas jej trwania, rodzaj hemostazy a także późniejszy proces gojenia
miały znamienny wpływ na ryzyko pooperacyjnej dysgeusji. Mimo jakościowych zaburzeń
smaku w badaniu gustometrycznym, większość chorych nie zgłaszała subiektywnej zmiany
Strona | 2
w tym zakresie. Biorąc pod uwagę wyniki obu testów prawdopodobną przyczyną dysgeusji
mógł być ucisk trzonu języka, w tym struny bębenkowej przez retraktor szczękorozwieracza.
Najczęściej zaburzenia smaku są skutkiem bezpośredniego lub pośredniego urazu
językowej gałązki n IX. Mogą też wynikać z nacisku na język retraktora szczękorozwieracza
a dysfunkcja jest wynikiem rozciągnięcia lub ucisku zarówno struny bębenkowej
jak i wspominanego wcześniej n. językowo-gardłowego. Pomimo, że zaburzenia smaku,
mogą wystąpić nawet przy zachowaniu przez chirurga daleko idącej ostrożności, zabieg
tonsillektomii należy wykonywać z minimalizacją urazu tkankowego, szczególnie w okolicy
dolnego bieguna niszy. Warto też zachować ostrożność podczas zakładania szpatułki
szczękorozwieracza, szczególnie u osób z małą jamą ustną. Należy poinformować chorego
o możliwości wystąpienia pooperacyjnych zaburzeń smaku. W szczególności aspekt ten
nabiera znaczenia w przypadku pacjentów zawodowo posługujących się zmysłem smaku
jak kucharze, znawcy win, kiperzy itd. gdzie zachowanie integralności tego zmysłu jest
niezmiernie istotne.
Strona | 3
Summary
Tonsillectomy
is
one
of
the
most
frequently
performed
operations
in the otolaryngological field. Growing popularity of treatments improving comfort and the
quality of sleep, puts uvulopalatopharyngoplasty also in this group. The most prevalent
complication after tonsillectomy is hemorrhage, in case of UPPP velopharyngeal insufficiency
and swallowing difficulty. Not so serious and uncommon gustatory dysfunction has a
potential impact on the quality of life. Correct functioning the sense of taste through the
regulating influence on the food selection guarantees the relevant energy balance of the
organism and hence the health.
Taste disorders after tonsillectomy can be divided into three categories: transient and
short lasting, transient and long lasting and permanent. The majority belongs to the first group
and is yielding after 3 months. Appearance of the dysfunction not directly after the treatment,
but later in the period of healing as a rule isn't a result of the operation but an effect of the
action of medications taken in this period.
The main aim of this study was evaluation of the taste thresholds in patients, who were
qualified to tonsillectomy or combined surgical approaches with an uvulopalatoplasty and
assessing the treatment influence on the taste functioning. The taste functioning was examined
with two methods: the gustometry and impuls bipolar electrogustometry method, attempt to
define compliance of both of them in detecting post-operative taste disorders. This study was
also focused on the pre and post-operative medical history and examination and the data from
the course of a surgical procedure. Based on the results of the electrogustometrical
examination in the control group were developed reference values for EG-2.
The study was carried out on 111 patients, 74 were operated, in 37 cases chronic
tonsillitis was an indication for tonsillectomy and 21 suffer from obstructive sleep apnea
syndrome. The other 37 healthy volunteers created the control group. All operated people
were patients of the Otolaryngology Department at the Warsaw Military Institute. Evaluation
of the taste was performed before surgery, on the 2nd postoperative day and two weeks after,
but preoperative electrogustometrical examination was used for accustoming to the method
and get values weren't analysed in the context of disorders after-treatment. If the disturbances
in examinations were observed after 14 days, the observational period was extended until the
standardization of the results.
Strona | 4
Based on the results there was no significantly differences between the taste thresholds
values both in healthy patients and operated. Similarly the taste functioning in patients with
chronic tonsillitis was significantly comparable to the control group. The taste thresholds
values below 56 µA for the front part of the tongue and 70,8 µA for the base were regarded as
norms. No correlation was stated between electrogustometrical examination results and
chemical taste perception tests in the identification of post-operative disorders of the taste.
Therefore both methods seems to supplement oneself, and not to substitute.
The taste examination after surgery showed taste disturbances in 24 patients (32,4%)
using gustometry and 16 (28,1%) in electrogustometry. The most affected taste was sweet and
23 from 24 patients were not able to correctly indicate that stimuli. The gustometry
examination in the 2´nd day after surgery, showed taste disturbances in all 3 areas of the
tongue in addition 1 patient was unable to identify sour taste on the top of his tongue with
complete recovery 2 week after. Based on the results of chemical testing the strongest
predictive factor of the post-operative dysgeusia was hypertension. It was probably an effect
of the influence of the surgical injury and antihypertensive medicines, the group of medicines
which could change the taste perception. The abnormal electrogustometric threshold
significantly most often were noted in the area of CTN (chorda tymapni nerve). In this case
the most predictive value were adhesions between tonsillar capsule and tonsillar fossa
observed during surgery. The more aggressive proceedings necessary in this situation is
correlating with a risk of the accidental damage of all sorts of structures located in this place.
There was no significant correlation between tonsillectomy combined with uvulopaltoplasty
and post-operative taste disturbances. Similarly the surgical technique, the operation time,
methods to achieve hemostasis and later healing process had no influence on the taste
function after treatment. None of the operated patients complained of distorted taste or taste
phantoms in examination 2 days after surgery. Probably post-operative taste disturbances in
this study may occur due to pressure applied by the retractor, which could compressed the
anterior part of the tongue.
Direct or indirect intrasurgical injury of the lingual branch of the glossopharyngeal
nerve (GPN) may lead to taste disturbance. GPN and CTN may be damaged in the mechanism
of stretching and compression by pressure of the tongue retractor. Gustatory symptoms may
occur even after careful surgery, so tonsillectomy must be performed with minimization of
tissue injury, especially in the inferior pole of the tonsillar bed. It is necessary to exercise
caution at the stage of putting the tongue retractor on particularly at persons with small oral
Strona | 5
cavity. It is recommended to inform the patient of potential postoperative complications such
as taste disturbances. Especially in taste professionals (like chefs, sommeliers, etc) who
depend on an intact sense of taste.
Strona | 6