„Co? Gdzie? Kiedy? W naszym teatrze” Wskazówki do czerpania

„Co? Gdzie? Kiedy? W naszym teatrze”
Wskazówki do czerpania wiedzy na temat życia teatralnego
regionu.
1. PIERWSZY DRAMAT KASZUBSKI AUTORSTWA BERNARDA
SYCHTY
Pierwszym dziełem, jakie wyszło spod pióra początkującego pisarza była
trzyaktowa Szopka Kaszubska, wystawiona w 1925 roku przez uczniów
wejherowskiego Gimnazjum. Według Władysława Pniewskiego, to
wydarzenie można przyjąć jako pierwszy świadomie zorganizowany teatr
kaszubski 1.
2. BERNARD SYCHTA PIONIER I NAJWAŻNIEJSZY
DRAMATOPISARZ KASZUBKI
Bernard Sychta dzięki najczęściej wystawianej sztuce „Hanka se żeni” przez regionalne zespoły teatralne, stał się popularnym twórcą na teranie
Kaszub i Kociewia. Również jego praca naukowa związana z
opracowywaniem słowników gwary kaszubskiej i kociewskiej zo stała
wyróżniona specjalnym medalem wybitym przez Zrzeszenie Kaszubsko Pomorskie. Zmarł 25 listopada 1982 roku i został pochowany na
cmentarzu w Pelplinie, obok swej wiernej towarzyszki, siostry Hanki 2.
1 J. Treder, J. Walkusz Dramaty Bernarda Sychty Gdańsk 2008 t. 1, s.119
2 R. Osowicka. Bedeker. Wejherowski. s. 404
3. TEATR W DWUDZIESTOLECIU MIĘDZYWOJENNYM
W
styczniu
1925
roku
powołano
organizację
skupiającą
zespoły
zainteresowane działaniami teatralnymi - Towarzystwo Miłośników
Sceny 3. „Jego celem było stwarzanie mieszkańcom Wejherowa godziwej
rozrywki w postaci rozmaitych sztuk teatralnych, a z uzyskanych
dochodów towarzystwo miało wspierać potrzeby społeczne i państwowe
miasta. Członkowie jednak ubolewali z powodu małego zainteresowania
i braku poparcia miejscowej społeczności. Niewielka liczba osób
przynależnych do organizacji spowodowała, iż nie mogła wystawić sztu k
poważniejszych, dla których konieczny jest większy zespół” 4. Dlatego w
1935 roku powstał Teatr Kaszubski im. Hieronima Derdowskiego, dzięki
wsparciu burmistrza Teodora Bolduana i Towarzystwa Miłośników
Sceny,
prowadzony
przez
aktora
zawodowego
Władysław a
Helleńskiego 5.
4. NAJWIĘKSZE
WYDARZENIE
W
WEJHEROWSKIM
TEATRZE W DWUDZIESTOLECIU MIĘDZYWOJENNYM
13 sierpnia 1926 roku do Wejherowa przyjechał Zespół Teatralny Reduta
od kierunkiem Juliusza Osterwy i wystawił na rynku w Wejherowie
utwór Książę Niezłomny Calderona de la Barki w tłumaczeniu Juliusza
Słowackiego 6.
3 J. Borzyszkowski, Historia Wejherowa, Wejherowo 1998 s. 34
4 Z. Trębińska, Charakterystyka i zawartość literacka „Gazety Kaszubskiej” w l. 1922-1939, ze szczególnym
uwzględnieniem życia kulturalnego Wejherowa, pr. mgr. pod kierunkiem A. Bukowskiego, Gdańsk 1973 w Muzeum
Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-pomorskiej s. 107
5 M. Hierowska, Tea t r a ma to r ski w We jh e ro wi e – 1 9 2 0 - 2 0 1 0 Ma te ria ły d o p r zy s złe j syn te zy, p ra ca
mg r. p o d k ier u n k ie m L. Śl i wo n i ka, Wa rs za wa 2 0 1 2 w M u ze u m P iś mie n n ict wa i M u z yk i
Ka sz ub s ko -p o mo r s ki ej
6 R. Osowicka, Bedeker Wejherowski,
5. TEATR W WEJHEROWIE PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ
Głównym organizatorem życia teatralnego w Wejherowie był działacz
Kaszubski Klemens Derc, który dwukrotnie latach 1945 i 1957 próbował
reaktywować Ludowy Teatr Kaszubski im Jana Karnowskiego 7.
6. OGÓLNOPOLSKIE OSIĘGNIĘCIE TEATRU Z LUZINA
19 czerwca 2011 sztuka Bernarda Sychty pt: Spiące uejskue wykonane
przez Regionalny Teatr Dramatyczny z Luzina w reżyserii Marii
Krośnickiej
Teatralnych
na Międzywojewódzkim Sejmiku Wiej skich Zespołów
w
Kaczorach 8. Teatr
został
przez
Radę
Programową
zakwalifikowany do finałowego XXVIII Sejmiku Teatrów Wsi Polskiej
w Tarnogrodzie (14-16 października 2011). 15 października, Spiące
uejskue prezentowane w ramach XXVIII Sejmiku Tea tru Wsi Polskiej.
Rada Artystyczna nagrodziła Teatr z Luzina.
7. ADAM LUTEREK NAUCZYCIEL I ZAŁOŻYCIEL TEATRU W
WEJHEROWSKIM LICEUM
Adam Luterek był postacią niezwykłą.
W wejherowskim Liceum
Ogólnokształcącym im.
Sobieskiego
Króla
Jana
III
uczył
języka
polskiego, a jego drugą pasją było prowadzenie zespołu teatralnego.
Urodził
się
9
września
1903
roku
w
Bychawie
koło
Lublina 9
„W miejscowości gdzie uliczki tonęły w błocie, dachy chałup były kryte
słomą, a wodę nosiło się ze studni lub z rzeki ” 10.
7 M. Hierowska, Tea t r a ma to r ski w We jh e ro wi e – 1 9 2 0 - 2 0 1 0 Ma te ria ły d o p r zy s złe j syn te zy, p ra ca
mg r. p o d k ier u n k ie m L. Śl i wo n i ka, Wa rs za wa 2 0 1 2 w M u ze u m P iś mie n n ict wa i M u z yk i
Ka sz ub s ko -p o mo r s ki ej
8 www.bibliotekaluzino.blox.pl/2011/07/Sukces-luzińskiego-teatru.html
9 R. Osowicka, Bedeker Wejherowski, Wejherowo 2006 s. 236
10 Adam Luterek i jego następcy, Materiał filmowy Wejherowo 2009
8. TEATRY WEJHEROWSKIEGO LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO
W WEJHEROWIE
Po odejściu na emeryturę Adama Luterka w 1968 roku, działalność
teatralną w Liceum Ogólnokształcącym w Wejherowie kontynuowała
polonistka Teresa Karwowska, która w roku 1970 założyła szkolne koło
teatralne 11.
W 1990
roku
Sobieskiego,
w
z
Liceum Ogólnokształcącym im Króla Jana
inicjatywy
nauczyciela
fizyki
Marka
III
Jasińskiego,
powstaje teatr Stara Ciemnia 12.
Innym zespołem teatralnym związanym z Liceum Ogólnokształcącym w
Wejherowie jest teatr Prawie Lucki. Powstał w 1999 roku dzięki
uczniom Liceum Ogólnokształcącego w Wejherowie oraz nauczycielce
języka polskiego Edycie Łysakowskiej-Sobiczewskiej, która została jego
opiekunką 13. Część uczniów pierwszej klasy znała się już wcześniej - w
szkole podstawowej nr 11 w Wejherowie 14 (Obecny Zespół Szkół
Ogólnokształcących nr 2) Potem stali się uczniami LO im. Króla Jana III
Sobieskiego)
,
a
działalność
finansowemu
wsparciu
teatralną
Wejherowskiego
mogli
prowadzić
dzięki
Centrum
Kultury.
Nazwa
zespołu zawsze budzi zdziwienie, wielokro tnie więc członkowie grupy
wyjaśniali, że słowo „Lucki” wywodzi się od imienia jednego z aktorów
tego zespołu - Lucjana Romanka 15. „Lucjan Romanek, wbrew temu, co
widać na scenie, twierdzi, że jest nieśmiały, a występowanie przed
publicznością,
to
takie
przezwyciężanie
samego
siebie
i
forma
11 Program I Ogólnopolskiego Przeglądu Małych Form Teatralnych im A Luterka 2006
12 Ibid.
13 R. Osowicka, Bedeker op. cit., s. 332
14
Marta Dzięgielowska, Maria Gostomska, Krzysztof Garman oraz Łukasz Piekut. Do grona zespołu dołączyli
później Kamila Klementowicz, Karolina Moska, Lucjan Romanek, Agnieszka Ewald, Magda Szornak, Maja
Dyszewska, Agnieszka Budny, Alicja Góral, Rafał Płotka, Mariusz Królikowski, Anna Dębska, Tomasz Dzikowski,
Andrzej Skotnicki, Magda Petryna.
15 I. Rogacka, „Prawie Lucki” łączy poezję, muzykę i taniec, „Gryf Wejherowski” 25 czerwca 2004 r.
sprawdzania
się” 16.
Wielokrotny
zdobywca
nagród
w
konkursach
recytatorskich wyznaje: „Najbardziej lubię to co sprawia mi największa
trudność, czyli satyrę. Przyznaję, że nie zawsze mi to wychodzi, bo
trema paraliżuje moje poczucie humoru, a bez tego ani rusz” 17. Zespól
teatralny istnieje po dziś dzień, tylko jego skład się zmienia, wraz z
nowymi uczniami Liceum Ogólnokształcącego.
9. FESTIWAL MAŁYCH FORM TEATRALNYCH IM. ADAMA
LUTERKA W WEJHEROWIE
Po wielu przygotowaniach organizatorów - nauczycieli LO im Króla
Jana III Sobieskiego 25 listopada 1999 roku odbył się w Wejherowskim
Centrum Kultury I Powiatowy Przegląd Małych Form Teatralnych.
Pomysłodawczyni
przeglądu
Edyta
Łysakowska -Sobiczewska
postanowiła w ten sposób upami ętnić działalność patrona - nauczyciela
gimnazjum i liceum im. Króla Jana III w Wejherowie
oraz wraz z
polonistką Beatą Płotką i historykiem Krzysztofem Sapieha stworzyć
pierwszą w tym mieście imprezę tego typu.
10. FILHARONIA KASZUBSKA W WEJHEROWIE
Dziś Wejherowo może się poszczycić, wspaniałym obiektem istniejącym
od 2013 roku - Filharmonia Kaszubska. Nowy budynek powstał, w tym
samym miejscu gdzie od 1990 roku istniało Wejherowskie Centrum
Kultury. Nowa instytucja, skupia wielu twórców lokalnego życia
teatralnego i ofiaruje im możliwość realizacji autorskich projektów na
scenie. Do tej pory pojawiły się na deskach Filharmonii między innymi
16 EBO, Po prostu Lucek, „Głos Wybrzeża” 4 lipca 2001 r.
17 Ibid.
takie zespoły teatralne jak Teatr Tańca Sarasvatii, Teorikon, Teatr Oko,
Teatr
Mo-she,
Czeszejko.
Neokaszubia,
czy
również
Tea tr
Tańca
Elżbiety
Ważną produkcją powstającą na deskach Filharmonii
Kaszubskiej, była pierwsza opera stworzona w języku Kaszubskim
Rebeka, którą reżyserowała Dyrektor Wejherowskiego Centrum Kultury
– Filharmonii Kaszubskiej Jolanta Rożyńska. N owy budenek zapewnia
znakomite miejsce do wystawienia przedstawiań z innych miast. Dzięki
temu Wejherowo już gościło, między innymi Warszawski Teatr Roma,
czy Polonia.