zabawy tematyczne jako urozmaicenie programu wyjazdu dzieci o

zabawy tematyczne jako urozmaicenie programu wyjazdu dzieci o

ZABAWY TEMATYCZNE
JAKO UROZMAICENIE PROGRAMU
WYJAZDU DZIECI O SPECJALNYCH POTRZEBACH
EDUKACYJNYCH NA TURNUS REHABILITACYJNY
LUB ZIELONĄ SZKOŁĘ.
1. Co to jest zabawa tematyczna?
Zabawy tematyczne dzieci to taki rodzaj ich działalności, w której one odtwarzają na swój
sposób rzeczywistość otaczającego świata, naśladują dorosłych, ich życie i stosunki
społeczne. Treści zabaw tematycznych zależą od wiedzy dziecka o świecie i w dużej mierze
poziom ich jest uzależniony od rozwoju poznawczego. Analizując treści zabaw można je
zgrupować w następujące kategorie:
•
•
•
•
•
•
- zabawy dotyczące spraw rodzinnych,
- zabawy w prace domowe i czynności gospodarcze,
- zabawy na temat pracy zawodowej dorosłych,
- zabawy naśladujące instytucje kulturalne i użyteczności publicznej,
- zabawy związane z życiem zwierząt,
- zabawy czerpiące treści z filmu i literatury.
Początki zabaw tematycznych występują już w okresie poniemowlęcym, ale dopiero w
wieku przedszkolnym zabawa dziecka przybiera różnorodne i bogate formy. Rozwój zabaw w
wieku przedszkolnym związany jest min. z doskonaleniem się mowy dziecka. Zabawy
tematyczne mają ogromny wpływ na wszechstronny rozwój dziecka, przyczyniają się do
kształtowania uczuć. Uczucia dziecka rozwijają się i wzbogacają wtedy, gdy ono przyjmuje
na siebie rolę dorosłego, w której wyraża swoje emocjonalne nastawienie do spraw objętych
treścią zabawy. Biorąc udział w zabawie dziecko zbliża się do motywów i celów pracy
człowieka dorosłego, przenosi je na siebie i chce być za nie w pewnym stopniu
odpowiedzialne. Zabawy tematyczne w role stają się szkołą uczuć moralnych. Dziecko uczy
się wysuwać motywy działania na wzór ludzi dorosłych, kształtuje wolę i uczy się sensu
ludzkiego życia, jako drogi na której realizuje się cele. Zabawy tematyczne przyczyniają się
do tego, że dziecko uczy się roli ludzi odpowiedzialnych za swoje czyny i za los innych ludzi.
Przyczyniają się one do radości dziecka. Przygotowuje się ono do tego, by kiedyś taką
wymarzoną rolę otrzymać.
2. Zabawa tematyczna w pracy dydaktycznej.
Zabawa tematyczna jest formą edukacyjną zaczerpniętą z obserwacji zabaw dziecięcych i
przeniesioną do programów edukacji zintegrowanej, jak i pracy z dziećmi o specjalnych
potrzebach edukacyjnych. Metoda ta polega na odgrywaniu fabularyzowanych historii lub
scenek i można ją określić jako zabawę w "Coś" tj. dzieci bawią się w szpital, dom, sklep,
lub zabawę w "Kogoś" tj. dzieci bawią się w policjantów, strażaków itd. Zabawa tematyczna
jako forma łącząca zabawę dziecięcą i edukację jest stosowana w nauczaniu
wczesnoszkolnym, podczas zbiórek zuchowych, a także podczas kolonii fabularyzowanych,
gdzie przez cały turnus dzieci bawią się np. w szkołę magii i czarodziejstwa, zgodnie z
wcześniej opracowaną fabułą. Przygotowując i prowadząc zajęcia w formie zabawy
tematycznej należy kierować się m.in. poniższymi zasadami:
1. Zabawa musi mieć określony cel edukacyjny, operacyjny i wychowawczy.
2. Osoba dorosła, która prowadzi zabawę, też musi się bawić razem z dziećmi, gdyż
tylko w ten sposób można pokazać, że proponowane zajęcia są ważne.
3. Należy zastosować zasadę przemienności elementów.
4. Każde dziecko uczestniczące w zabawie musi mieć określoną ważną rolę do odegrania
w zabawie.
Zabawy w granie roli mają dla wychowawców wartości diagnostyczne i może być testem
określającym wewnętrzny rozwój dziecka. Dzięki temu można się domyślić czym dziecko
żyje, co wie o świecie, jak się do niego odnosi. Zabawa jest sygnałem, manifestacją obaw,
lęków, które mogą wpłynąć na zachowanie się dziecka. Zabawa ma również rolę
terapeutyczną. Polega ona na tym, iż dzieciom niezrównoważonym, nieśmiałym pozwala się
bawić. W ten sposób dzieci mogą przezwyciężyć własne zahamowania nieśmiałości w
kontaktach z innymi. W zabawach tematycznych występują także elementy wychowania
estetycznego. Wychowanie to jest zależne od estetyki pomocy dydaktycznych, zabawek,
pomieszczeń oraz od kultury stosunków społecznych wśród dzieci. Dobra zabawa tematyczna
daje szereg okazji do wyzwalania różnych form aktywności słownej, ruchowej itp. Z punktu
rozwoju fizycznego zabawy tematyczne są istotnym czynnikiem wpływającym odpowiednio
na rozwój mięśni całego ciała dla rozwoju ruchliwości dzieci. Większość zabaw
tematycznych związana jest z ruchem, równocześnie daje dzieciom bogate doświadczenie w
całym szeregu ruchów i uczą ciągnąć, wiązać, myć, wycierać itp.
Zabawy tematyczne są dla dzieci pierwszą szkołą wychowania społeczno-moralnego.
Identyfikowanie się z osobą naśladowaną przyczynia się do tego, że dziecko przyswaja sobie
postawy społeczne w czasie działania, które jest wynikiem obserwacji życia. Dziecko
angażuje się w zabawach, pomaga w kształtowaniu takich cech charakteru, jak: wytrwałość,
cierpliwość, życzliwość dla innych, chęć niesienia pomocy. Zabawy tematyczne są
wartościowe i twórcze w wysokim stopniu tylko tam, gdzie wychowawcy liczą się z zasadami
kierowania. Najbardziej prawidłową formą tej opieki jest kształtowanie środowiska
wychowującego pobudzanie aktywności dziecka w określonym kierunku, dobrze
zorganizowanym. Do zabaw tematycznych potrzeba dziecku doświadczenia życiowego i
wiadomości o świecie. Wychowawczyni powinna tę wiedzę gromadzić oraz ją uzupełniać
dostępnymi wiadomościami o życiu i pracy. Jedynie taka zabawa będzie wychowująca, która
umożliwi dziecku wrastanie w społeczność w sposób czynny i w formach dla niego
pociągających i twórczych.
Jako pedagodzy pracujący z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych
postanowiliśmy włączyć tę metodę pracy do swojego warsztatu pedagogicznego. Przebywając
z dziećmi 2 tygodnie na takich wyjazdach jak turnus rehabilitacyjny czy zielona szkoła,
urozmaicaliśmy program pobytu organizując dzieciom zabawy tematyczne. Tematyka tych
zabaw była zawsze związana z miejscem, w którym wypoczywaliśmy. W maju 2008r wraz
uczniami Zespołu Szkół Nr 2 w Chorzowie przebywaliśmy na zielonej szkole w Sianożętach
nad morzem. Zorganizowaliśmy tam dla nich kilka zabaw tematycznych.
Scenariusz jednej z nich chcemy teraz przedstawić:
Temat zabawy: Rozbitkowie na bezludnej wyspie.
1. Cel główny zabawy:
- rozwój kreatywnej postawy oraz tworzenie możliwości samodzielnego
podejmowania działań twórczych w miarę możliwości psychofizycznych dzieci
2. Cele szczegółowe:
Uczeń:
- wykona symbol wyspy
- zbuduje szałas
- razem z kolegami ułoży okrzyk rozbitków
- znajdzie zakopana butelkę z listem
-zatańczy taniec tubylców
-porozmawia z tubylcem
- zniweluje napięcia emocjonalne
3. Metody pracy: zabawa, metoda zadaniowa
4. Zasady pracy: aktywizacji, twórczej ekspresji
5. Formy zajęć: zbiorowe, indywidualne
6. Pomoce dydaktyczne: farby, mazaki, kawałki materiału, gałęzie znalezione w lesie, butelka
z listem, zabawki do piasku, stare gazety
7. Przebieg zajęć:
Dzieci spotykają się na terenie ośrodka. Każdy otrzymuje gazetę z której wykonuje
czapkę marynarza. Gdy wszyscy uczestnicy zabawy mają na głowach czapki, wyjaśniamy cel
zabawy. Jesteśmy marynarzami, którzy płyną statkiem. W pewniej chwili nadchodzi sztorm.
Walczymy z wiatrem, wodą. Niestety nie udaje nam się to. W tym momencie z wcześniej
wykonanych czapek dzieci odcinają rogi i powstają kamizelki ratunkowe. Rozbiliśmy się na
bezludnej wyspie.
W tym momencie zabawa przenosi się na plażę. Dzielimy dzieci na 3 grupy. Każda grupa
wykonuje to samo zadanie. Pierwsze zadanie to w zaznaczonym kwadracie na plaży wykopać
butelkę z listem do rozbitków. W liście znajdują się dalsze polecenia. Każda grupa musi:
- nadać sobie nazwę i wymyślić swój okrzyk
- na kawałku materiału wykonać symbol swojej wyspy
- wykonać każdemu członkowi grupy tatuaż na ręce z takim symbolem
- z suchych gałęzi zbudować schronienie dla siebie
Następnie rozbitkowie spotykają się z TUBYLCEM.
Muszą z nim porozmawiać i zapytać się gdzie jest na wyspie woda. Na podstawie tej
rozmowy muszą stworzyć mapę wyspy.
Na zakończenie zabawy wszyscy rozbitkowie tańczą wspólny taniec w kole z Tubylcem.
Chłopcy mogą wystukiwać rytm tańca na plastikowych wiaderkach.
Od inwencji prowadzących zależy czy dzieci uczestniczące w zabawie otrzymają
dyplomy lub nagrody.
Życzymy miłej zabawy!
Opracowanie:
mgr Małgorzata Nuckowska
mgr Grzegorz Woynar
Zespól Szkół Specjalnych Nr 2 Chorzów
Bibliografia:
 W. Dyner: Zabawy tematyczne dzieci w domu i przedszkolu. Warszawa 1983.
 B. Jugowa: Wiek przedszkolny. Warszawa 1982.
 W. Okoń: Zabawa a rzeczywistość. Warszawa 1987.