Malgorzata Gajda-Kantorowska, Podatek Tobina

Malgorzata Gajda-Kantorowska, Podatek Tobina

Studia i Materiały. Miscellanea Oeconomicae
Rok 18, Nr 1/2014
Wydział Zarządzania i Administracji
Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach
50 lat kształcenia ekonomistów w Kielcach
Małgorzata Gajda–Kantorowska1
PODATEK TOBINA - KONTROWERSJE
TEORETYCZNE I UWARUNKOWANIA PRAKTYCZNE
Kryzys azjatycki, a w szczególności ostatni globalny kryzys finansowy i spowodowane nim zawirowania na światowych rynkach finansowych, ożywiły na nowo
debatę na temat wprowadzenia „podatku Tobina”, który został zaproponowany w
latach 70. w celu ograniczenia rozmiarów spekulacji na rynkach walutowych. Po
upadku systemu z Bretton Woods, powszechne stało się utrzymywanie systemów
płynnych kursów walutowych, w związku z czym wzrosło ryzyko wynikające z nieprzewidzianych i gwałtownych zmian kursów walutowych. Niewielki podatek nałożony na transakcje wymiany walut miał zapobiec gwałtownej redystrybucji, a tym
samym zwiększeniu polaryzacji społeczeństw pod względem majątku i dochodu.
Hipoteza opracowania jest następująca: stabilność globalnego systemu finansowego jako globalne dobro publiczne nie zostanie zapewniona na skutek wprowadzenia „podatku Tobina” ze względu na brak możliwości wprowadzenia tego
instrumentu we wszystkich krajach w warunkach braku globalnego rządu.
Metoda opracowania to krytyczna analiza literatury przedmiotu.
Argumenty za i przeciw wprowadzeniu podatku Tobina
Jednym z argumentów za wprowadzeniem tego podatku była chęć wykorzystania wpływów z tego tytułu do redukcji skali ubóstwa na świecie2. Spekulacja,
oprócz związanych z nią zagrożeń, jest jednak niezbędna dla efektywnego funkcjonowania rynków finansowych – ułatwia proces ujawniania cen oraz przyczynia
się do zapewnienia płynności niezbędnej do przeprowadzania w sposób ciągły
1
2
Dr Małgorzata Gajda–Kantorowska, adiunkt, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie.
B. Reszat, The Tobin Tax or: On the Impossibility to Measure Foreign Exchange Turnover, 2002,
[online], http://www.hwwa.de/projects/asiagateway.html?/Projects/IaD_Programmes/IDSPs/Asia_
Gateway/The%20Tobin%20Tax.htm (24.05.2014).
191
i płynny transakcji na tych rynkach bez znacznych zakłóceń i zmienności cen.
Z drugiej strony rosnąca częstotliwość oraz dotkliwość kryzysów na globalnych
rynkach finansowych oraz występowanie grup krajów szczególnie nimi dotkniętych w ostatnich latach stwarza poważny problem. W odróżnieniu od wcześniejszych kryzysów walutowych, ich skutki obejmują nie tylko kraje uprzemysłowione, ale przede wszystkim kraje rozwijające się oraz kraje ‘emerging markets’,
w których konsekwencje są znacznie poważniejsze.
Początkowa propozycja której prekursorem był laureat Nagrody Nobla, James
Tobin, zakładała ustanowienie międzynarodowego jednolitego podatku, którego
pobór byłby administrowany przez poszczególne rządy na terenie ich jurysdykcji,
a wpływy powinny być kierowane do Międzynarodowego Funduszu Walutowego
(MFW) lub Banku Światowego3.
Propozycja opodatkowania miała obejmować wszystkie rodzaje transakcji instrumentami finansowymi denominowanymi w innych walutach – od walut obcych do papierów udziałowych, zdaniem Tobina podatek miał się odnosić do
wszystkich płatności w jednej walucie za dobra usługi i realne aktywa sprzedawane przez rezydentów pochodzących z obszarów innej waluty4. James Tobin zdawał
sobie sprawę z potencjalnych zakłóceń i kosztów alokacyjnych będących skutkiem
zastosowania ceł, w tym na zakup aktywów denominowanych w obcej walucie.
Uważał jednak, że koszty te są małe w porównaniu z makroekonomicznymi kosztami dotychczasowego systemu. Co więcej należy uwzględnić jeszcze bardziej
szkodliwe protekcjonistyczne i autarkiczne instrumenty wprowadzane w celu
ochrony przynajmniej politycznie faworyzowanych sektorów, przed skutkami
występowania globalnych szoków finansowych. Rządy poszczególnych krajów
powinny dążyć do koordynacji swoich polityk aby przeciwdziałać nadmiernym
wahaniom kursów walutowych, polityka rządów powinna być obliczona na dłuższy horyzont czasowy i rozpatrywać swoją odpowiedzialność za podjęte decyzje
w ujęciu globalnym a nie tylko krajowym5.
Poszczególne etapy rozwoju koncepcji „Podatku Tobina” zaprezentowano
w tabeli nr 1.
Głównym argumentem za wprowadzeniem wspomnianego podatku jest przekonanie, że sektor finansowy powinien uczciwie ponieść swój udział w kosztach kryzysu finansowego. W poszczególnych krajach członkowskich łącznie udzielono
finansowego wsparcia dla tego sektora na poziomie około 39% PKB UE-27, w
2009, co pogorszyło sytuację finansów publicznych doprowadzając do niestabilności fiskalnej i olbrzymiego obciążenia finansowego obecnych i przyszłych pokoleń6.
3
4
5
6
J. Tobin, A Proposal for International Monetary Reform, Cowles Foundation Discussion Paper
No. 506, New Haven, October 20, 1978, s. 14-15.
Ibidem, s. 15.
Ibidem, s. 16.
European Commission, Executive Summary of the Impact Assessment Accompanying the document, Proposal for a Council Directive on a common system of financial transaction tax and
amending Directive 2008/7/EC, Commission Staff Working Paper, Brussels 28.09.2011,
SEC(2011) 1103 final, s. 1.
192
Tabela 1. Etapy rozwoju koncepcji
Rok
1971
1984
1989
1997
2009
2010
2011
02.2011
09.2011
10.2012
01.2014
Planowany
termin
01.2016
Etap
Propozycja J. Tobina wprowadzenia niewielkiego podatku na poziomie 0,1
punktu % na transakcje walutowe w celu ograniczenia spekulacji, po upadku
1971 roku systemu stałych kursów walutowych ustalonych porozumieniem
z Bretton Woods.
Wprowadzenie w Szwecji podatku od zakupu i sprzedaży papierów udziałowych
na poziomie 0,5 %, a następnie w lipcu 1986 roku podwojenie stopy podatku do
poziomu 1%.
Wprowadzenie w Szwecji dodatkowo znacznie niższego podatku na poziomie
0,002% na papiery wartościowe o stałym dochodzie o terminie do 90 dni. Spowodowało to ucieczkę inwestorów krajowych i zagranicznych do Londynu
i Nowego Yorku i doprowadziło do gwałtownego zmniejszenia wpływów z tego
podatku.
Początek protestu antyglobalistów, którzy rozpoczęli kampanię za wprowadzeniem podatku Tobina po wybuchu azjatyckiego kryzysu finansowego.
A. Turner w Wielkiej Brytanii zaproponował wprowadzenie podatku w celu
redukcji zysków banków oraz ich uprzywilejowania ponadto, G. Brown zasugerował wprowadzenie podatku Tobina w celu zgromadzenia rezerw na pokrycie
przyszłych strat.
Grupa przedstawicieli organizacji pozarządowych rozpoczęła kampanię na rzecz
„Podatku Robin Hooda” w celu objęcia nim wszystkich krajów, regionów lub
jednostronnie na bazie szerszego wachlarza instrumentów, włączając w to zakup
i sprzedaż akcji, obligacji, towarów, funduszy powierniczych, funduszy wzajemnych oraz papierów pochodnych tj.: opcji czy kontraktów futures.
Ponad 1000 ekonomistów w tym J. Sachs, nobliści J. Stiglitz i P. Krugman
poparli kampanię za wprowadzeniem tego podatku.
Komisja Europejska rozpoczęła konsultacje w sprawie wprowadzenia podatku
dla sektora finansowego
Komisja Europejska opublikowała szkic dyrektywy na temat podatku od transakcji finansowych.
Jedenaście krajów członkowskich uzgodniło wprowadzenie podatku od transakcji finansowej w ramach rozszerzonej procedury współpracy
Pierwotnie planowany termin wprowadzenia podatku w jedenastu krajach UE
Nowy termin wprowadzenia pierwszej fazy podatku odnoszącej się do opodatkowania transakcji papierami udziałowymi i niektórymi papierami pochodnymi7
Źródło: The Information Daily, The financial transaction tax, 2012 [online], http://tobintax.the informationdaily.com/The_Tobin_Tax/History_of_the_Tobin_Tax, (27.05.2014).
Jednak wątpliwości budzi podstawa oszacowanych przez Komisję Europejską
wpływów ze względu na dostępność danych na temat rozmiarów obrotów na rynku walutowym – jedyne spójne źródła informacji dostarczają pomiary przeprowadzane raz na trzy lata przez banki centralne w krajach, w których rozmiary rynku
walutowego są średnie lub duże, pod auspicjami Banku Rozrachunków Międzyna7
A. Seely, The Tobin Tax: recent developments - Commons Library Standard Note, UK Parliament,
15 May 2014 [online], http://www.parliament.uk/business/publications/research/briefing-papers
/SN06184/the-tobin-tax-recent-developments, s. 2 (28.05.2014).
193
rodowych. Stanowi to jednak niewielką cześć łącznych obrotów na rynkach walutowych o zasięgu światowym, co więcej zmiany na tych rynkach zachodzą wyjątkowo szybko i to zarówno pod względem typów uczestników rynku, sum i typów
transakcji, więc dane przedstawiane w raportach mogą wykazywać jedynie krótkotrwałą aktualność. Nie wszystkie transakcje są też uwzględniane w raportach. Biorąc pod uwagę rosnące wykorzystanie systemów płatności w czasie rzeczywistym,
które są przeprowadzone przez ograniczoną liczbę globalnych banków, obecnie
nie jest istotna lokalizacja płatności w tym kontekście, ale rodzaj transakcji.
Jedenaście krajów UE, w tym Niemcy, Francja, Włochy i Hiszpania są zdecydowane wprowadzić tego typu podatek, jednak piętnaście krajów, w tym Wielka
Brytania, stawiają tej propozycji silny opór.
Jako potencjalne korzyści podaje się często argument, że w okresie, kiedy wiele krajów odczuwa presję budżetową z powodu kryzysu finansowego, wprowadzenie nowego podatku mogłoby przyczynić do wsparcia procesu konsolidacji
fiskalnej, przy czym nie wywarłoby to bezpośredniego wpływu na realną sferę
gospodarki8. Podatek ten mógłby również przyczynić się do ograniczenia nadmiernej spekulacji i w rezultacie do promocji stabilności rynkowej i długoterminowego inwestowania.
Usługi finansowe nie byłyby już dłużej zwolnione z podatku od wartości dodanej, co zredukowałoby zakłócenia wynikające z konkurencji. Analiza przeprowadzona przez Komisję Europejską wykazała, że zwolnienie usług finansowych z podatku VAT prowadzi do przewagi podatkowej sektora finansowego na poziomie
około 0,15% PKB, co skutkuje preferencyjnym traktowaniem tego sektora wobec
innych sektorów w gospodarce, a także do zakłóceń w kształtowaniu się cen9.
Krytycy wskazują także na potencjalne szkody, które wprowadzenie tego podatku może wyrządzić w postaci zredukowania płynności rynkowej i doprowadzenia do większej zmienności cen. W rezultacie koszty kapitału mogą wzrosnąć
a inwestycje ulec obniżeniu. Ponadto, wiele transakcji finansowych jest przeprowadzanych w celu zabezpieczenia przed ryzykiem – wspomniany podatek może je
ograniczyć i przypadkowo doprowadzić do redukcji stabilności. Podczas, gdy
zwolennicy dostarczają danych na temat wpływów, które można byłoby uzyskać,
przeciwnicy wskazują na możliwe zahamowanie tempa wzrostu gospodarczego
i zmniejszenie poziomu zatrudnienia. Obecna propozycja ma obejmować zbiór
finansowych transakcji przeprowadzanych na rynku zorganizowanym jak również
na rynkach pozagiełdowych, w tym papierów wartościowych pochodnych i innych
instrumentów. Jednocześnie większość transakcji dotyczących realnej sfery gospodarki nie byłoby objęte podatkiem, w tym transakcje dokonywane przez prywatne gospodarstwa domowe i mniejsze przedsiębiorstwa. Opodatkowane byłyby
8
9
N. Mehta, Pros and cons of „Tobin tax” divides EU, „Financial Times”, 3 march 2013.
European Commission, Executive Summary of the Impact Assessment Accompanying the document, Proposal for a Council Directive on a common system of financial transaction tax and
amending Directive 2008/7/EC,Commission Staff Working Paper, Brussels 28.09.2011,
SEC(2011) 1103 final, s. 2.
194
te transakcje, w przypadku których przynajmniej jedna stroną byłaby instytucja
założona w kraju gdzie podatek ten został wprowadzony. Podatek miał wiec dotyczyć stron transakcji i niektórych instrumentów, a nie miejsca przeprowadzenia
transakcji. Takie rozwiązanie ma na celu zapobieganie obchodzeniu podatku. Jak
wskazuje J. Zombirt10, wprowadzenie FTT byłoby szkodliwe dla gospodarki, ponieważ skierowany jest na objawy, a nie na przyczynę, a nieprawidłowości w sektorze finansowym nie polegały na konieczności wspierania upadających instytucji
finansowych (objaw), natomiast na wadliwie skonstruowanych regulacjach i słabym nadzorze. Również M. Kalinowski i A. Kozłowski11 argumentują, że podatek
Tobina nie jest skutecznym narzędziem zabezpieczającym przed ryzykiem wybuchu kryzysu walutowego, mimo, że byłby przydatny ze społecznego punktu widzenia. Zdaniem wspomnianych autorów, najskuteczniejszym rozwiązaniem stanowiącym ochronę kraju przed spekulacją destabilizującą jest odizolowanie gospodarki lub przystąpienie do unii walutowej. Jednak pierwsze rozwiązanie jest
kosztowne i może zmniejszyć tempo wzrostu gospodarczego. Z kolei wniosek, że
drugie jest najskuteczniejszym rozwiązaniem zapobiegania kryzysom finansowym, wydaje się, zdaniem autorki, bardzo kontrowersyjne, ponieważ towarzyszące unii walutowej koszty, szczególnie widoczne w strefie euro po wybuchu ostatniego kryzysu finansowego, wydają się znaczne, szczególnie w warunkach zróżnicowanego poziomu rozwoju gospodarczego tworzących ja krajów, co hamuje
proces nadrabiania dystansu, szczególnie w krajach, których tempo wzrostu gospodarczego przed kryzysem było wysokie.
W tabeli nr 2 przedstawiono propozycje KE dotyczące wysokości stawek podatkowych oraz szacowanych wpływów w całej UE.
Tabela 2. Proponowane stawki podatku.
Baza podatkowa
Papiery wartościowe
Udziałowe
Obligacje
Papiery pochodne
Związane z kapitałem
Związane ze stopami procentowymi
Związane z kursem walut
Łączne wpływy w całej UE
Stopa podatkowa
Szacowane wpływy
w mld euro
0,1%
0,1%
6,8
12,6
0,01%
0,01%
0,01%
3,3
29,6
4,8
57,1
Źródło: European Commission, Technical Fiche Revenue Estimations, [online]
http://ec.europa.eu/taxation_customs/resources/documents/taxation/other_taxes/financial_sector/fact
_sheet/revenue-estimates.pdf, s. 1, (26.05.2014).
J. Zombirt, Podatek od transakcji finansowych - nieprzemyślany i szkodliwy, Hereditas Mercature,
[online] www.europeistyka.uj.edu.pl (3.05.2014), s. 137.
11
M. Kalinowski i A. Kozłowski, Kryzysy walutowe a podatek Tobina- uwarunkowania społecznoekonomiczne [w:] S. Antkiewicz, M. Kalinowski, (red.) Tendencje i uwarunkowania Rozwoju Finansów Przedsiębiorstw i Finansów Publicznych, CeDeWu, Warszawa 2008, s. 136.
10
195
Tabela 3. Cele i problemy związane z wprowadzeniem FTT
Problemy ogólne
Koszty kryzysu
finansowego
(konieczność
przeprowadzenia
konsolidacji
fiskalnej)
Uprzywilejowanie
pod względem
podatkowym
sektora finansowego
Niedoskonałości
rynku oraz występowanie ryzyk
systemowych w
sektorze finansowym
Specyficzne problemy
Znaczne wsparcie finansowe ze strony
sektora publicznego i
inne skutki budżetowe
kryzysu finansowego
doprowadziły do konieczności wprowadzenia konsolidacji fiskalnej
Usługi finansowe są
zwolnione z podatku
VAT
Niepożądane zachowanie podmiotów rynkowych ze względu na
bezwarunkowe gwarancje (pokusa nadużycia)
Niewłaściwe zarządzanie i nadzór nad przebiegiem automatycznie
zawieranych transakcji
Zakłócenia związane z
wyborem relacji zadłużenia do kapitału własnego: dźwignia
Systemy nadmiernych
kompensacji dla zarządu zachęcające do
podejmowania nadmiernego ryzyka
Złożone produkty i
ryzyko kontrahenta
Renty ekonomiczne
Cele ogólne
Potrzeba zwiększenia wpływów podatkowych
Adekwatny (uczciwy i znaczny)
wkład ze strony
sektora finansowego
Zredukowanie
niepożądanych
zachowań podmiotów rynkowych i
doprowadzenie w
ten sposób do ustabilizowania rynków
Zapewnienie
sprawnego funkcjonowania Rynku
Wewnętrznego
poprzez koordynację przewidywanych
do wprowadzenia
instrumentów
Źródło: European Commission, Executive Summary… op.cit., s. 3-4.
196
Cele szczegółowe
Rozpoznanie nowych
źródeł wpływów
Odzyskanie kosztów
ostatniego kryzysu
finansowego
Pokrycie budżetowych
kosztów ewentualnych
przyszłych kryzysów
finansowych
Zrekompensowanie
zwolnienia z podatku
VAT usług finansowych
Ograniczenie bodźców
dla podejmowania
nadmiernego ryzyka
Rozwiązanie specyficznych ryzyk wynikających z automatyzacji
transakcji
Ograniczenie dźwigni
finansowej – wskaźnika zadłużenia do kapitału własnego
Uniknięcie zakłóceń w
ramach UE, zapewnienie skuteczności zastosowanych środków i
ochrona względnych
pozycji konkurencyjnych wewnątrz UE
Unikanie podwójnego
opodatkowania
W przypadku wprowadzenia tylko w jedenastu krajach członkowskich wpływy
z tego tytułu oszacowano od 30-35 mld euro rocznie12. Wydaje się, że jedynie
w tych krajach wprowadzenie wspomnianego podatku jest realne, co oznacza
mniejszy geograficzny zasięg niż pierwotnie zakładano13.
W tabeli 3 bardziej szczegółowo przedstawiono specyficzne cele i problemy
związane z możliwością wprowadzenia FTT na obszarze UE.
Wpływ podatku na funkcjonowanie rynków – wyniki badań empirycznych
Do tej pory zastosowanie w praktyce podatku Tobina lub innych podatków od
transakcji jednogłośnie dowodzi, że konsekwencje są całkiem przeciwne do tych,
którym podatek miał zapobiegać, czyli podatki tego typu14:
− zwiększają wahania cen,
− zmniejszają płynność rynku i przejrzystość cen,
− powodują zmniejszenie a nie zwiększenie wpływów podatkowych,
− powodują ucieczkę kapitałów do bardziej liberalnych jurysdykcji podatkowych, co powoduje że wprowadzenie tego typu podatku na jednolitych zasadach staje się praktycznie niemożliwe.
Analizy empiryczne oraz wynikające z nich wnioski różnych autorów przedstawione w tabeli 4 stanowią potwierdzenie tych wniosków.
Wprowadzenie podatku Tobina wymaga jednolitej i skoordynowanej akcji na
poziomie międzynarodowym, aby uniknąć ucieczki aktywności finansowej z krajów, w których wprowadzono podatek. Koordynacja w tym względzie, szczególnie jeżeli wpływy z podatku były by przeznaczone dla ochrony globalnych dóbr
publicznych, może okazać się koncepcją zbyt utopijną, aby stanowić realną możliwość15. Stabilność rynków finansowych w ujęciu globalnym można zatem uznać
za rodzaj globalnego dobra publicznego, którego zapewnienie jest możliwe tylko
przy pełnej centralizacji działań, co jest niewykonalne w przypadku braku globalnego rządu, a nawet w ujęciu regionalnym, brak scentralizowanej polityki fiskalnej przy braku jedności politycznej w Unii Europejskiej.
Propozycja wprowadzenia „Podatku Robin Hooda” została mocno skrytykowana
przez podmioty z grupy finansowej i biznesowej, natomiast wg J. Pendera „dane empiryczne potwierdzają, że dobrze zaprojektowana opłata może zwiększyć wpływy bez
rujnowania sektora finansowego”16. Autor odwołuje się do doświadczeń Wielkiej
Brytanii w pobieraniu opłaty skarbowej od transakcji akcjami i udziałami, tego typu
opłata występuje w Wielkiej Brytanii od 1694 roku, a mimo to nie zapobiegła powstaniu przewagi Londynu na międzynarodowym rynku finansowym.
European Commission, Financial Transaction Tax under Enhanced Cooperation: Commission
sets out the details, IP/13/115, Brussels, 14 February 2013, s. 1, kraje te to: Francja, Niemcy, Belgia, Austria, Słowenia, Portugalia, Grecja, Słowacja, Włochy, Hiszpania i Estonia.
13
Ibidem.
14
CME Group, Impact of Tobin Taxes, October 22, 2010, s. 8 [online], www.cmegroup.com
/education/files/Tobin-Taxes.pdf, (25.05.2014).
15
CME Group, Impact of …, op.cit., s. 9.
16
J. Pender, Business lashes out at trading tax plans, „Financial Times”, 29 September 2011.
12
197
Tabela 4. Wpływ podatku Tobina na funkcjonowanie rynków.
Badania
Rynek (rynki)
poddane analizie
Campbell i
Froot (1993)
Szwedzki rynek
akcji i obligacji
Chou i Lee
(2002)
Chou i Wang
(2006)
Chung, Liu,
Wu i Yang
(2003)
Edwards
(1993)
Feldstein
(1998)
Greene
(1969)
Rynek kontraktów
terminowych –
Tajwan
Rynek kontraktów
terminowych –
Tajwan
Rynek kontraktów
terminowych –
Tajwan
Rynek kontraktów
terminowych w
Stanach Zjednoczonych
Rynek euro obligacji w Nowym
Yorku
Rynek euro obligacji w Nowym
Yorku
Zmien
ność
cen
Płynność
Wpływ na
PrzejPoziom
rzywpływów
stość
podatkocen
wych
-
↓
-
↓
-
↓
↓
-
↑
↓
↓
↓
↑
↓
↓
↓
-
↓
-
↓
-
-
-
-
-
-
-
-
Habermeier i
Kirilenko
(2003)
Szwedzki rynek
akcji
↑
↓
-
-
Hu (1998)
Japonia, Hong
Kong, Korea,
Tajwan
Wyniki
niejednoznaczne
Wyniki
niejedno
noznaczne
-
-
-
-
↓
-
↑
-
-
-
Model teoretyczny
-
-
-
↑
Rynek akcji w
Wielkiej Brytanii
Brak
wpływu
-
-
-
-
Przejściowe
zwiększenie
Lui (2007)
OECD
Pollin, Backer
i Schaberg
(2003)
Saporta i Kan
(1997)
Shvedov
(2004)
198
Rynek akcji
w Japonii
Rynek opcji walutowy w Stanach
zjednoczonych
Rynek akcji
w Japonii
-
-
Inne
Istotny
odpływ
aktywności
za granicę
„ucieczka”
transakcji do
Singapuru
ucieczka”
transakcji do
Singapuru
ucieczka”
transakcji do
Singapuru
Ucieczka
kapitału za
granicę
Ucieczka
transakcji do
Europy
Ucieczka
transakcji do
Europy
Ucieczka
transakcji do
Londynu
Ucieczka
transakcji z
Japonii oraz
inne niezamierzone
efekty
cd. tab. 4
Rynek akcji w
Szwecji
Umlaf (1993)
Wang i Yau
(2000)
Wang, Yau i
Baptiste
(1997)
Rynek kontraktów
terminowych w
Stanach Zjednoczonych
Rynek kontraktów
terminowych w
Stanach Zjednoczonych
↑
↓
↓
-
Ucieczka
transakcji do
Londynu
↑
↓
-
-
-
↑
↓
-
-
-
Źródło: CME Group, Impact of…, op.cit., s. 9.
Podsumowanie
Z przeprowadzonej analizy wynika, że stabilność globalnego systemu finansowego jako globalne dobro publiczne, nie zostanie zapewniona na skutek wprowadzenia „podatku Tobina” ze względu na brak możliwości wprowadzenia tego instrumentu jednocześnie we wszystkich krajach w warunkach braku globalnego
rządu. Pomimo potrzeby wprowadzenia takiego podatku z punktu widzenia społecznego, argumenty ekonomiczne nie są już jednoznaczne, a część ekonomistów
wręcz uważa, że jest to podatek „nieprzemyślany i szkodliwy”, który nie pozwala
w praktyce osiągnąć celów, dla których został zaprojektowany.
Bibliografia:
1.
CME Group, Impact of Tobin Taxes, October 22, 2010,
www.cmegroup.com/education/files/Tobin-Taxes.pdf, (25.05.2014).
European Commission, Executive Summary of the Impact Assessment Accompanying
the document, Proposal for a Council Directive on a common system of financial
transaction tax and amending Directive 2008/7/EC, Commission Staff Working Paper, Brussels 28.09.2011, SEC(2011) 1103 final.
European Commission, Financial Transaction Tax under Enhanced Cooperation:
Commission sets out the details, IP/13/115, Brussels, 14 February 2013.
European Commission, Technical Fiche Revenue Estimations,
http://ec.europa.eu/taxation_customs/resources/documents/taxation/other_taxes/finan
cial_sector/fact_sheet/revenue-estimates.pdf, (26.05.2014).
The Information Daily, The financial transaction tax, 2012
http://tobintax.theinformationdaily.com/The_Tobin_Tax/History_of_the_Tobin_Tax,
(27.05.2014).
Kalinowski M., Kozłowski A., Kryzysy walutowe a podatek Tobina - uwarunkowania społeczno-ekonomiczne [w:] S. Antkiewicz, M. Kalinowski, (red.) Tendencje
i uwarunkowania Rozwoju Finansów Przedsiębiorstw i Finansów Publicznych, CeDeWu, Warszawa 2008.
Mehta N., Pros and cons of „Tobin tax” divides EU, „Financial Times”, 3 march
2013.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
199
8.
Pender J., Business lashes out at trading tax plans, „Financial Times”, 29 September
2011,
9. Reszat B.,, The Tobin Tax or: On the Impossibility to Measure Foreign Exchange
Turnover, 2002, [online]
http://www.hwwa.de/projects/asiagateway.html?/Projects/IaD_Programmes/IDSPs/A
sia_Gateway/The%20Tobin%20Tax.htm. (24.05.2014).
10. Seely A., The Tobin Tax: recent developments - Commons Library Standard Note,
UK Parliament, 15 May 2014
http://www.parliament.uk/business/publications/research/briefingpapers/SN06184/the-tobin-tax-recent-developments, s. 2 (28.05.2014).
11. Tobin J., A Proposal for International Monetary Reform, Cowles Foundation Discussion Paper No. 506, New Haven, October 20, 1978.
12. Zombirt J., Podatek od transakcji finansowych - nieprzemyślany i szkodliwy, Hereditas Mercature, [online] www.europeistyka.uj.edu.pl: (3.05,2014).
Abstrakt:
Celem opracowania jest przedstawienie argumentów teoretycznych za i przeciw wprowadzeniu podatku od transakcji finansowych zwanego „podatkiem Tobina” jako narzędzia zmniejszającego ryzyko wybuchu kryzysów walutowych oraz
ich negatywnych skutków ekonomicznych i społecznych. Przedstawiono także
wyniki empirycznych badań odnośnie skutków wprowadzenia tego rodzaju podatku w praktyce. Z analizy wynika, że stabilność globalnego systemu finansowego
jako globalne dobro publiczne, nie zostanie zapewniona na skutek wprowadzenia
„podatku Tobina” ze względu na brak możliwości wprowadzenia tego instrumentu
jednocześnie we wszystkich krajach w warunkach braku globalnego rządu.
Tobin’s Tax- Theoretical Controversies and Conditions of Practice
The aim of this paper is to present the theoretical arguments pros and cons the
introduction of the tax on financial transactions called "Tobin tax" as a tool for
reducing the risk of the currency crises explosion and their negative economic and
social consequences .The paper also presents the results of empirical studies regarding the effects of this kind of tax in practice. The analysis shows that the stability of the global financial system as a global public good will not be provided
after the introduction of such a tax due to the inability of introducing of this instrument at the same time in all countries in the absence of global government.
PhD Małgorzata Gajda–Kantorowska, assistant professor, Cracow University of
Economics.
200