przeczytaj - CENTRUM EDUKACJI NAUCZYCIELI w Gdańsku

Biuletyn Centrum Edukacji Nauczycieli
w Gdańsku
EDUKACJA POMORSKA
nr 57-58 (8-9) marzec-czerwiec 2013 r.
Pomoc psychologiczno-pedagogiczna
– doświadczenia cypryjskie
Nikolaos Lekkos
nauczyciel konsultant,
wicedyrektor szkoły podstawowej
Primary School of Peyia, Cypr
Fot. B. Kwaśniewska
tłum. Małgorzata Bukowska-Ulatowska
nauczyciel konsultant CEN ds. języka
angielskiego
Analiza wielu przypadków edukacyjnych pokazuje,
iż wsparcie psychologiczno-pedagogiczne udzielane
uczniom przez nauczycieli znacząco wpływa na uczenie
się, ocenianie, dyscyplinę i relacje interpersonalne
w klasie. Nie tyle mówimy tu o prowadzeniu terapii,
co o budowaniu struktur i mechanizmów współpracy
różnych podmiotów życia szkolnego.
Na poziomie edukacji w szkole podstawowej pomoc psychologiczno-pedagogiczna łączy się przede wszystkim z rozwiązywaniem bieżących trudności, przed którymi stają uczniowie. Problemy dotyczą najczęściej takich obszarów, jak: uczenie się, kontakty
społeczne, sfera emocjonalna i sytuacja rodzinna. Ponieważ wrażliwość dzieci oraz ich indywidualne potrzeby są różne, w zależności
od wieku i płci, ale również wcześniejszych doświadczeń, niezbędne dla nauczyciela jest poznanie kontekstu domowego ucznia. Według Malikiosi-Loizou (2001), udzielając pomocy psychologicznopedagogicznej małym dzieciom, należy pamiętać o następujących
zasadach:
• analizując obawy i opinie dzieci, nie możemy stosować
tych samych kryteriów, co w przypadku osób dorosłych;
• trzeba uwzględnić fakt, że rozwój dzieci, pomimo pewnych
wspólnych prawidłowości, przebiega w sposób
zindywidualizowany;
• należy pamiętać o tym, że małe dzieci mają bardzo ograniczoną umiejętność dokonywania autorefleksji, trudność sprawia
im także wyrażanie uczuć;
• musimy pozostawić dziecku prawo do odmowy współpracy,
uszanować brak zgody z jego strony na rozmowę o nim i jego
problemach.
W ostatnich latach wiele działań cypryjskiego Ministerstwa Edukacji dotyczyło włączania uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych, w tym uczniów niepełnosprawnych, w masowy nurt
edukacji. Niestety, idea integracji włączającej wykorzystywana jest
jako pretekst do redukcji kosztów ponoszonych na oświatę. W konsekwencji dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi znajdują
się w klasach masowych, ale nie otrzymują tam należnego wsparcia,
narasta napięcie pomiędzy ich rodzicami a rodzicami pozostałych
uczniów, zaś nauczyciele mają poczucie znalezienia się w sytuacji
bez wyjścia. W tych okolicznościach szczególnego znaczenia nabiera wsparcie psychologiczno-pedagogiczne, nie tylko w odniesieniu
do potrzebującego go dziecka, ale również w stosunku do całej rodziny. Jak podkreśla Benhaim (1992), zajmowanie się problemem
dziecka bez uwzględniania jego środowiska domowego jest działaniem z góry skazanym na niepowodzenie.
Nowy narodowy program nauczania dla szkół podstawowych
zakłada, iż edukacja ma przyczyniać się do wszechstronnego roz-
9
Biuletyn Centrum Edukacji Nauczycieli
w Gdańsku
EDUKACJA POMORSKA
nr 57-58 (8-9) marzec-czerwiec 2013 r.
woju uczniów, z zachowaniem równowagi i harmonii pomiędzy sferą intelektualną, emocjonalną
i fizyczną, tak aby uczniowie, niezależnie od płci
i pochodzenia, wzrastali jako zintegrowane osobowości i byli twórczy w swoim życiu. Ponieważ
obowiązek realizacji zapisów programu narodowego dotyczy wszystkich nauczycieli, udzielanie
uczniom niezbędnego wsparcia psychologicznopedagogicznego wpisuje się w obowiązki każdego
nauczyciela.
Cele współczesnej edukacji, w świetle wytycznych
nowego programu narodowego, można podzielić
na trzy grupy:
1. cele poznawcze, skoncentrowane na przekazywaniu wiedzy i rozwijaniu umiejętności
intelektualnych uczniów;
2. cele duchowe, skupione wokół przekazywania wartości i wzbogacania świata emocjonalnego uczniów;
3. cele fizyczno-ruchowe, związane z budowaniem potencjału fizycznego uczniów na kolejnych etapach rozwoju.
Spośród powyższych kategorii celów, druga łączy się bezpośrednio z przygotowaniem
ucznia do sprawnego funkcjonowania w dorosłym życiu, w tym odnalezienia się na rynku pracy. Życie uczuciowe i duchowe, samoocena, cele
i oczekiwania ucznia warunkują jakość wytworów
intelektu, napędzają lub ograniczają motywację
i życiową skuteczność. Motywacja i emocje ucznia
znacząco wpływają na efekty kształcenia, a pozytywne wzmocnienie ułatwia i przyspiesza proces
uczenia się. Sukcesy szkolne, natomiast, wspierają
rozwój sfery emocjonalnej ucznia. A zatem możemy powiedzieć, że przyjazne środowisko uczenia
się jest niezwykle ważne dla rozwoju osobowego
dziecka.
Warto w tym miejscu przypomnieć, za Światową Organizacją Zdrowia (WHO), że zdrowie człowieka to nie tylko aspekt fizyczny. Nie możemy
mówić o zdrowiu, jeżeli psychiczne samopoczucie
danej osoby nie jest dobre i jeżeli otoczenie, w którym żyje, nie zapewnia jej możliwości samorozwoju i decydowania o sobie. A zatem trudno nam
będzie uczyć dzieci dbałości o zdrowie fizyczne,
jeżeli nie zatroszczymy się najpierw o ich dobrostan psychiczny.
W opinii wydanej przez Europejską Sieć Szkół Promujących Zdrowie (ENHPS), nowy narodowy program nauczania wprowadzony na Cyprze zapewnia
dbałość o wszystkie aspekty zdrowia ucznia. Dużą
wagę przykłada się tu do stworzenia przyjaznego
środowiska szkolnego, formułowania jasnych zasad
postępowania, budowania relacji pomiędzy różnymi
uczestnikami życia szkolnego (uczeń-uczeń, nauczyciel-uczeń), a także angażowania rodziców w działalność szkoły. Niestety, pomimo właściwie sformułowanych zapisów prawa, rzeczywistość edukacyjna
nie wygląda tak pozytywnie.
Najlepszą drogą do poprawy obecnej sytuacji wydaje się rozwój wsparcia psychologiczno-pedagogicznego. Może ono pomóc w realizacji zaniedbywanych dotąd celów kształcenia,
wesprzeć nauczycieli, którzy często czują się niepewnie w swoich działaniach, a także przyczynić
się do odzyskania zaufania uczniów do szkoły.
■
Bibliografia:
Malikiosi-Loizou, M. Creative Thinking: A cognitive process
in counselling. Athens: Ellinika Grammata, 2001.
Dimitropoulos, E. Teacher and counsellor: Two Problems One Solution. Athens: Modern Publications, 1992.
10
Ministry of Education and Culture of Cyprus. Annual Report
of Education. Nicosia: Ministry of Education and Culture of
Cyprus, 2011.