Podwójne obywatelstwo i zakaz pozbawiania

Kurier Wileński | Podwójne obywatelstwo i zakaz pozbawiania
kurierwilenski.lt /2013/06/06/podwojne-obywatelstwo-i-zakaz-pozbawiania/
KW
6 cz e
2013
Podwójne obywat elst wo i zakaz pozbawiania
KW ⋅ Komentarz e
Do Sejmu RL 16 kwiet nia br. wpłynęła propoz ycja,
aby wspólnie z wyborami prez ydenckimi w 2014 roku
prz eprowadz ić ref erendum w sprawie podwójnego
obywat elst wa.
Pytanie w referendum miałoby wyglądać następująco:
Zgadz am się, aby cz ęść druga artykułu 12 Konstytucji
Litwy brz miała następująco: „Obywatel Republiki Litewskiej
moż e być obywatelem innego państwa”. Europejska
Fundacja Praw Cz łowieka (EFHR) proponuje, aby druga i
trz ecia cz ęść artykułu 12 KRL brz miała następująco: 2.
Obywatel Republiki Litewskiej moż e być obywatelem
innego państwa. 3. Obywatel Republiki Litewskiej nie moż e
z ostać poz bawiony obywatelstwa litewskiego, chyba ż e
sam się go z rz eknie.
55 p r o c. m i e s z ka ń có w Li twy p o p i e r a u z n a n i e p o d wó j n e g o
o b ywa te l s twa Fo t. Ma r i a n P a l u s z ki e wi cz
Lider opoz ycji Andrius Kubilius, w swojej wypowiedz i podcz as konferencji w Sejmie, oświadcz ył, ż e dostrz ega
z agroż enie, w tym jak proponowane pytanie z ostało sformułowane. Według sz efa opoz ycji pojęcie „Obywatel
Republiki Litewskiej moż e być obywatelem innego państwa” — jest z byt sz erokie i moż e prowadz ić do sytuacji,
gdz ie na Litwie w najbliż sz ej prz ysz łości, moż e pojawić się wiele osób z obywatelstwem Litwy i Polski lub Litwy i
Rosji.
Tutaj Kubilius dokonał podz iału obywateli na dwie kategorie, ponieważ z az nacz ył, ż e Litwa musi prz ede
wsz ystkim myśleć o „osobach pochodz enia litewskiego miesz kających w Ameryce cz y Irlandii, pragnących
z achować litewskie obywatelstwo”. EFHR potępia tę wypowiedź , jako ż e jest ona niez godna z artykułem 29
Konstytucji Republiki Litewskiej „nie moż na ogranicz ać praw cz łowieka lub nadawać osobie prz ywilejów z e
wz ględu na jej płeć, rasę, narodowość, jęz yk, pochodz enie, położ enie społecz ne, wyz nanie, poglądy cz y
prz ekonania” i prowadz i do dalsz ego podz iału obywateli z e wz ględu na ich prz ynależ ność do konkretnej grupy
etnicz nej lub z wiąz ku z innym krajem.
Dyskusja na temat podwójnego obywatelstwa jest na Litwie obecna od pocz ątku lat 90. Prz yjęta w dniu 25
paź dz iernika 1992 r. w referendum ogólnopaństwowym Konstytucja RL (KRL) podniosła z akaz posiadania
podwójnego obywatelstwa do rangi konstytucyjnej prz ewidując, ż e „z wyjątkiem prz ewidz ianych pojedyncz ych
prz ypadków, nikt nie moż e być jednocz eśnie obywatelem RL oraz obywatelem innego państwa”.
Dyskusje na płasz cz yź nie politycz no- prawnej wywołało takż e orz ecz enie Sądu Konstytucyjnego (SK) z 13
listopada 2006 r. SK prz ypomniał, ż e osoba moż e być jednocz eśnie obywatelem Litwy i obywatelem innego
państwa jedynie w pojedyncz ych prz ypadkach określonych w ustawie. Obowiąz ujące do cz asu orz ecz enia SK
prz episy z ez walające osobom, które do okupacji (15 cz erwca 1940 r.) posiadały obywatelstwo litewskie, ich
potomkom oraz osobom pochodz enia litewskiego na ubieganie się o obywatelstwo Litwy bez wymogu z rz ekania
się z już posiadanego obywatelstwa państwa obcego, z ostały uz nane z a sprz ecz ne z KRL i nie mogły być dalej
stosowane.
Dodatkowo SK w orz ecz eniu z 2006 r. z wrócił uwagę na niez godny z Konstytucją ustawowy podz iał obywateli RL
innej narodowości niż litewska na dwie grupy. Ci z nich, którz y repatriowali (tj. wyjechali w celu z amiesz kania lub
z amiesz kali w etnicz nej ojcz yź nie) nie mogli w tym samym cz asie być obywatelami RL i obywatelami innego
państwa.
W konsekwencji osoba, która posiadała obywatelstwo Litwy prz ed 15 cz erwca 1940 r. i miała pochodz enie polskie
(mniejsz ość polska) mogła posiadać podwójne obywatelstwo tylko wtedy, jeż eli nie z amiesz kała w Polsce, lecz
np. w USA. SK nie wypowiedz iał się jednak co do praw tych obywateli, którz y nie mogli, jako wyklucz eni prz ez
ustawę, ubiegać się o uz yskanie obywatelstwa litewskiego z równocz esnym z achowaniem swojego
dotychcz asowego obywatelstwa.
Dwa lata po wydaniu prz ez Sąd Konstytucyjny orz ecz enia w sprawie podwójnego obywatelstwa Sejm RL w dniu 30
cz erwca 2008 r. prz egłosował nową redakcję ustawy o obywatelstwie, która, odnosz ąc się do moż liwości
posiadania podwójnego obywatelstwa w art. 17 ust. 4 („Prawo do z achowania obywatelstwa RL”), prz ewidywała
moż liwość z achowania jednocz eśnie pasz portu państwa obcego i litewskiego: „osobom pochodz enia litewskiego
tradycyjnie miesz kającym w państwach, z którymi RL dz ieli granicę państwową”.
Dodatkowo art. 18 ust. 2 („Utrata obywatelstwa RL”) prz ewidywał, iż nie tracą obywatelstwa RL osoby, które: „nabyły
obywatelstwo państwa- cz łonka UE lub NATO”. Jednakż e, Prez ydent RL z awetowała projekt ustawy, uz nając, iż
jest sprz ecz na z Konstytucją RL i jednocz eśnie jest próbą obejścia restrykcyjnego orz ecz enia Sądu
Konstytucyjnego. Niepodpisanie prz ez prez ydenta Litwy ostatniej noweliz acji Ustawy o Obywatelstwie prz ekreśliło
sz anse na roz wiąz ane problemu tych obywateli Litwy, którz y emigrując z prz ycz yn ekonomicz nych, nabyli
obywatelstwo innego państwa.
Litwa, z której w ostatnich 20 latach wyemigrowało ponad 10 proc. obywateli, powinna z mierz ać do liberaliz acji
prawa dot. podwójnego obywatelstwa. Tylko w z esz łym roku 419 osób z ostało poz bawionych obywatelstwa
litewskiego poprz ez uz yskanie obywatelstwa innego kraju; 26 osób z rz ekło się dobrowolnie obywatelstwa
litewskiego. W ciągu z atem tylko 5 lat 3 284 obywateli Litwy straciło pasz port litewski.
W cz asie dz isiejsz ego kryz ysu demograficz nego na Litwie, każ da osoba miesz kająca z a granicami kraju
pragnąca z achować połącz enie prawne z ojcz yz ną powinna mieć prawo do z achowania obywatelstwa litewskiego
w prz ypadku uz yskania obywatelstwa innego kraju. EFHR uważ a, ż e Litwa powinna wz iąć prz ykład z nowo
prz yjętej ustawy o podwójnym obywatelstwie na Łotwie, gdz ie o podwójne obywatelstwo będą mogli ubiegać się
potomkowie z esłańców miesz kający poz a granicami kraju oraz Łotysz e posiadający obywatelstwo państw
należ ących do NATO, UE, EFTA.
Również z apis mówiący o moż liwości uz yskania obywatelstwa prz ez dz ieci urodz one poz a granicami kraju i
posiadający obywatelstwo innego kraju powinien być wykorz ystany prz ez Litwę, jako ż e tylko w 2012 roku 15,9
proc. dz ieci urodz iło się poz a granicami Litwy. Poz a tym kraje, w których występuje z nacz na litewska diaspora
(Braz ylia, RPA, Australia) powinny być uwz ględnione w ustawie o podwójnym obywatelstwie. Następnie, idąc z a
prz ykładem Cz ech, Słowacji i Polski litewska Konstytucja powinna z awierać klauz ulę z abraniającą odbieranie
obywatelstwa swoim obywatelom.
Dlatego, jak na wstępie, EFHR proponuje, aby druga i trz ecia cz ęść Artykułu 12 KRL brz miała następująco:
„Obywatel Republiki Litewskiej moż e być obywatelem innego państwa. Obywatel Republiki Litewskiej nie moż e
z ostać poz bawiony obywatelstwa litewskiego, chyba ż e sam się go z rz eknie”.
Dyskusja na temat z mian w konstytucji daje nadz ieję, ż e problem podwójnego obywatelstwa moż e być
roz wiąz any w najbliż sz ej prz ysz łości. EFHR będz ie monitorować roz wój sytuacji w Sejmie RL i starać się
promować poz ytywne z miany. Podwójne obywatelstwo mogłoby prz ynieść korz yści dla całej Litwy, jej ekonomii,
kultury i perspektyw dla roz woju w prz ysz łości. Jak pokaz ują najnowsz e badania opinii publicz nej,
prz eprowadz one prz ez największ y pod wz ględem nakładu dz iennik „Lietuvos rytas”, na koniec kwietnia br. 55
proc. miesz kańców Litwy popiera uz nanie podwójnego obywatelstwa, 26 proc. jest prz eciw.
Inf . EFHR