Opinia mykologiczno-budowlana.

OPINIA
MYKOLOGICZNO-BUDOWLANA
WRAZ Z PROJEKTEM ROBÓT
REWALORYZACYJNYCH
PRZEDMIOT OPINII:
OBWODOWY URZĄD MIAR
w Gorzowie Wielkopolskim
Al. Konstytucji 3-go Maja nr 102A
ZAMAWIAJĄCY:
OKRĘGOWY URZĄD MIAR W SZCZECINIE
pl. Lotników nr 4/5
70-414 Szczecin
Nazwisko
Autor
opracowania
Szczecin, marzec 2007r.
inż. Ewa
Górkiewicz
Numer uprawnień
Podpis
OPINIA MYKOLOGICZNO-BUDOWLANA
BUDYNKU OBWODOWEGO URZĘDU MIAR w GORZOWIE WIELKOPOLSKIM, al. Konstytucji 3-go Maja nr 102A
SPIS TREŚCI
1. Wstęp
2. Charakterystyka obiektu
3. Ocena stanu technicznego elementów dachu pod względem mykologiczno-budowlanym
4. Analiza pobranych prób
5. Przyczyny rozwoju porażenia biologicznego
6. Zalecenia i wykonawstwo robót rewaloryzacyjnych
7. Warunki prowadzenia robót
8. Podstawy prawne
ZAŁĄCZNIKI
Załącznik nr 1 "Protokoły badania prób"
Załącznik nr 2 "Formy rozwojowe szkodników"
Załącznik nr 3 "Kryteria oceny zawilgocenia drewna"
1.
WSTĘP
2
OPINIA MYKOLOGICZNO-BUDOWLANA
BUDYNKU OBWODOWEGO URZĘDU MIAR w GORZOWIE WIELKOPOLSKIM, al. Konstytucji 3-go Maja nr 102A
1.1.
Podstawa opracowania
1.1.1. Wizja lokalna w sierpniu 2005r.
1.1.2. Protokóły badania prób i ich ocena
1.1.3. Informacje użytkownika
1.2.
Przedmiot i zakres opracowania
Przedmiotem opracowania jest drewniana więźba dachowa Obwodowego Urzędu
Miar w Gorzowie Wielkopolskim.
Opinia mykologiczno - budowlana obejmuje ustalenie stopnia porażenia biologicznego
poszczególnych elementów drewnianych budynku i ich zawilgocenia, a także klasyfikację
przyczyn i sposób zwalczania korozji biologicznej.
2.
CHARAKTERYSTYKA OBIEKTU
Budynek został zrealizowany ponad 100 lat temu w sposób tradycyjny. Składa się z
dwóch obiektów połączonych ze sobą. Dla potrzeb opracowania używane będą następujące
określania: budynek główny i garaż. Nad budynkiem głównym wykonano dach
mansardowy, a w garażu dach wieszarowy. Pokrycie wykonane jest z dachówki ceramicznej.
W czasie wizji lokalnej budynek był użytkowany.
3.
OCENA STANU TECHNICZNEGO ELEMENTÓW DACHU POD WZGLĘDEM
MYKOLOGICZNO-BUDOWLANYM
3.1.
Budynek główny
W tej części budynku wykonano dach mansardowy ze stropem w poziomie załamania
połaci dachowych. Oddziela on dolną powierzchnię użytkową poddasza z pomieszczeniami
mieszkalnymi od górnej części użytkowanej jako strych.
3.1.1. Dolna kondygnacja poddasza
Dolna kondygnacja poddasza jest w większej części obudowana, co utrudnia ocenę
jej stanu pod względem mykologiczno-budowlanym. Tylko w pomieszczeniach, na lewo od
wejścia na kondygnację, konstrukcja drewniana jest widoczna. Są to dwa narożne
pomieszczenia, użytkowane jako strych przedzielone byłą łazienką.
W pomieszczeniu na lewo od łazienki deski podłogi są mocno zniszczone przez
owady. Widoczne są liczne otwory owalne o przekrojach od 2x4 mm do 4x6 mm, drewno jest
kruche i miejscowo zniszczone na całą grubość desek. Widać wysypujące się duże ilości
mączki drzewnej, a niektóre elementy załamane są pod własnym ciężarem. Stąpanie po
podłodze w tym rejonie jest niebezpieczne. Pobrano próbkę nr 1.
Otwory owalne j.w.
znajdują się również na drugiej od naroża kulawce. Drewno jest uszkodzone na głębokość
1,5 cm na odcinku ok. 70 cm na krawędzi elementu. Głębiej drewno jest twarde. Mączka
3
OPINIA MYKOLOGICZNO-BUDOWLANA
BUDYNKU OBWODOWEGO URZĘDU MIAR w GORZOWIE WIELKOPOLSKIM, al. Konstytucji 3-go Maja nr 102A
drzewna widoczna jest również pod murłatą przy ścianie ryglowej tego pomieszczenia.
Zniszczenie powierzchniowe elementu ma głębokość 2 do 3 cm na odcinku ok. 80 cm głębiej drewno jest twarde.
W pomieszczeniu na prawo od łazienki widoczne są na wielu elementach otwory
owalne j.w. o większym natężeniu przy podłodze i zanikające wzwyż. Poważnemu
uszkodzeniu uległa murłata na całej długości pomieszczenia, przy ścianie frontowe i na
długości ok. 40 cm przy ścianie szczytowej. W górnej części przekroju poprzecznego murłaty
pod cienką skorupką drewna występuje cztero centymetrowa warstwa chodników larwalnych,
miejscami dochodząca do 6 cm. Wierzchnia warstewka drewna z łatwością się odłupuje i
wysypują się duże ilości mączki drzewnej uwidaczniając wgłębne zniszczenie struktury
materiału. Dolne końcówki krokwi straciły oparcie i zaparły się o ściankę kolankową.
Większość z nich jest zdrowa, tylko belka narożna w dolnym odcinku uległa zakażeniu.
Uszkodzenie wygląda podobnie do murłaty i sięga do głębokości 5÷6 cm i wysokości 50 cm
elementu, spłycając się wraz ze wzrostem wysokości. Ten sam rodzaj uszkodzenia występuje
na dole słupa w opisywanym pomieszczeniu. Głębokość korozji słupa wynosi 4 cm i sięga do
wysokości 15 cm.
3.1.2. Górna kondygnacja poddasza
Górna kondygnacja poddasza jest całkowicie dostępna. Elementy drewniane są tu
zabezpieczone przeciw korozji biologicznej środkiem oleistym. Ich stan ogólny określa się
jako dobry. Tylko na kilku elementach widoczne są pojedyncze otwory owalne o przekrojach
od 2x4 mm do 4x6 mm. W rejonach występowania otworów wylotowych drewno jest twarde,
a mączki drzewnej brak. Jedynie płatew poprzeczna po prawej stronie od wejścia na strych
ma krawędź uszkodzoną przez owady na głębokość 1 cm, o wysypującej się przy uderzeniu
mączce drzewnej. Pobrano próbkę nr 2.
3.2.
Garaż
Nad garażem wykonano dach o konstrukcji wieszarowej z jednym wieszakiem,
zastrzałami i podwieszonym belkowaniem tworzącym strop.
Stan dachu pod względem występowania korozji biologicznej określa się jako dobry.
Tylko murłata od strony ulicy jest w dwóch miejscach zawilgocona przy zastrzałach. Drewno
w tych miejscach jest zbrunatniałe, ale twarde, bez spękań czy ubytków.
4.
ANALIZA POBRANYCH PRÓB
Owady - techniczne szkodniki drewna
Pobrane próbki pozwoliły określić gatunek owada, który zaatakował elementy więźby
dachowej. Jest to SPUSZCZEL (HYLOTRUPES BAJULUS) w formie rozwojowej częściowo
zahamowanej w górnej kondygnacji poddasza mansardowego, a w pomieszczeniach
strychowych dolnej kondygnacji - czynnej. Owady te żerują w części bielastej drewna
4
OPINIA MYKOLOGICZNO-BUDOWLANA
BUDYNKU OBWODOWEGO URZĘDU MIAR w GORZOWIE WIELKOPOLSKIM, al. Konstytucji 3-go Maja nr 102A
iglastego, która znajduje się na zewnątrz przekroju poprzecznego pnia. Wylęgłe z jaj larwy
żerują w drewnie drążąc chodniki owalne i niszcząc drewno wczesne, a także późne słojów
rocznych. Do rozwoju potrzebują dużej wilgotności i ciepła, warunki optymalne to 26 40 %
wilgotności i 2832C. Stopień zniszczenia drewna zależy od procentowego udziału bielu w
porażonych elementach, gdyż Spuszczel nie żeruje w twardzieli. Zasadnicze niszczenie
drewna w stadium larwalnym trwa od 2 do 12 lat. W końcu po przepoczwarzeniu powstaje
postać dorosła, która wygryza się na powierzchnię drewna owalnym otworem wylotowym,
charakterystycznym dla tego gatunku owada. Tak więc nawet przy nielicznych otworach na
powierzchni drewna jego struktura wewnętrzna może być poważnie naruszona.
5.
PRZYCZYNY ROZWOJU PORAŻENIA BIOLOGICZNEGO
Bezpośrednią przyczyną zakażenia opisanych wyżej elementów działalnością
owadów było ich zawilgocenie.
Uszkodzona podłoga w pomieszczeniu strychowym dolnej kondygnacji poddasza
znajduje się w obrębie lukarny. Brak dbałości o zamykanie okienka w czasie opadów
atmosferycznych doprowadził do rozwoju korozji biologicznej. W momencie przeprowadzania
wizji lokalnej ocena belek stropowych pod uszkodzoną podłogą była utrudniona, jednak na
podstawie charakteru i zakresu uszkodzenia podłogi można się spodziewać także zakażenia
belek stropowych. Jednak ostateczna opinia na ten temat zostanie sformułowana po odkryciu
belek w trakcie koniecznego remontu.
Przyczyną zawilgocenia i poważnego uszkodzenia murłaty w drugim pomieszczeniu
dolnej kondygnacji poddasza były nieszczelne obróbki blacharskie i niedrożne rynny.
W górnej części poddasza panuje bardziej korzystny mikroklimat gdyż duża
przestrzeń jest łatwiej przewietrzalna i nawet okresowo zawilgocone drewno szybko wysycha.
Ponadto więźba dachowa została zaimpregnowana preparatem antykorozyjnym. Wobec
niesprzyjających warunków proces rozwojowy owadów został zahamowany.
6.
ZALECENIA I WYKONAWSTWO ROBÓT REWALORYZACYJNYCH
6.1.
Roboty naprawcze
Elementy uszkodzone powierzchniowo należy ociosać i w razie konieczności wykonać
nadbitki, lub fragmentaryczne uzupełnienia.
Elementy zniszczone wgłębnie przez owady należy wymienić na nowe, a usunięte
drewno natychmiast spalić. Porażone przez korozję biologiczną elementy drewniane nie
nadają się do ponownego użycia ani do przechowywania np. na opał, gdyż są ogniskiem
zakaźnym dla zdrowego drewna w ich sąsiedztwie.
5
OPINIA MYKOLOGICZNO-BUDOWLANA
BUDYNKU OBWODOWEGO URZĘDU MIAR w GORZOWIE WIELKOPOLSKIM, al. Konstytucji 3-go Maja nr 102A
Są to następujące elementy: deski podłogi, murłaty i krawężnica w pomieszczeniach
dolnej kondygnacji poddasza opisanych wyżej.
W czasie trwania prac remontowych należy zwrócić szczególną uwagę na stan belek
stropowych w obrębie zniszczonej podłogi, które obecnie są niewidoczne. W przypadku
widocznych otworów wylotowych z wysypującą się mączką drzewną lub innych oznak,
opisanych wyżej należy wezwać projektanta, w celu podjęcia decyzji co do zakresu i rodzaju
robót naprawczych. Wymiana zniszczonych elementów na nowe musi być wykonana zgodnie
z zaleceniami projektanta konstrukcji.
6.2.
Zalecenia impregnacyjne
6.2.1. Elementy dolnej kondygnacji poddasza
Elementy, na których znajdują się otwory owalne, świadczące o porażeniu przez
owady (SPUSZCZEL – HYLOTRUPES BAJULUS) należy ociosać, a wióry starannie zmieść,
usunąć z budynku i spalić. Mogą tam bowiem znajdować się jajeczka i larwy owadów.
Powyższe elementy drewniane wymagają zastosowania środka zwalczającego owady
i zabezpieczającego przed tymi szkodnikami. W tym celu należy ociosane elementy
zaimpregnować środkiem o nazwie HYLOTOX, który przeznaczony jest zarówno do
zwalczania owadów jak i zabezpieczenia przed nimi. Impregnacji należy dokonać przez
dwukrotne smarowanie pędzlem. Preparat nanosić na powierzchnię drewna powitrznosuchego. Ponieważ jest to środek szkodliwy nie wolno go rozpylać. Drugą warstwę nanosić
po całkowitym wyschnięciu poprzedniej, nie wcześniej jednak niż po upływie pełnej doby.
Zabezpieczone elementy pozostawić w spokoju na okres dwóch tygodni.
6.2.2. Elementy górnej kondygnacji poddasza i garaż
Elementy górnej kondygnacji poddasza należy oczyścić szczotkami stalowymi z
preparatu zastosowanego uprzednio do impregnacji więźby. Następnie zmyć je czystą wodą i
wysuszyć. Po czym zaimpregnować środkiem HYLOTOX. Preparat nanosić dwukrotnie w
sposób opisany wyżej.
Podobnie należy postępować z więźbą nad garażem.
6.2.3. Zabezpieczenie ogniochronne
Po upływie dwóch tygodni można przystąpić do wykonania powłoki ogniochronnej
zestawem lakierniczym UNIPAL C+N. Inne preparaty ogniochronne stosowane na
powierzchnie zabezpieczone uprzednio Hylotox-em mogą powodować nieoczekiwane skutki
ze względu na niedopasowany skład chemiczny. Zestaw obejmuje lakier podkładowy UNIPAL
C (wodorozcieńczalny), który należy nanosić pędzlem dwukrotnie i lakier nawierzchniowy
UNIPAL N. Tak wykonane zabezpieczenie pozwala uzyskać klasyfikację elementów jako
trudno zapalne. Odstęp czasu między poszczególnymi zabiegami powinien wynosić minimum
12 godzin. Trwałość powłoki ogniochronnej wynosi 15 lat. Po upływie tego terminu zabieg
należy powtarzać w następnych cyklach 15-to letnich.
6.2.4.
Środki ostrożności przy pracach impregnacyjnych
6
OPINIA MYKOLOGICZNO-BUDOWLANA
BUDYNKU OBWODOWEGO URZĘDU MIAR w GORZOWIE WIELKOPOLSKIM, al. Konstytucji 3-go Maja nr 102A
Hylotox jest środkiem szkodliwym i łatwopalnym, dlatego należy z nim postępować
zgodnie z instrukcją na opakowaniu i przepisami BHP dla środków toksycznych.
Powłoka utwardzona z systemu lakierniczego Unipal nie emituje do otoczenia
szkodliwych substancji. Po wykonaniu impregnacji, pomieszczenia powinny być intensywnie
wietrzone do momentu zaniku charakterystycznego zapachu.
7.
WARUNKI PROWADZENIA ROBÓT
Podczas prac impregnacyjnych należy stosować się do zaleceń umieszczonych na
opakowaniu oraz przepisów BHP dotyczących robót z zastosowaniem środków toksycznych.
Wszystkie prace należy wykonać zgodnie z "Warunkami technicznymi wykonania i
odbioru robót budowlano-montażowych" oraz przedmiotowymi normami.
Należy
stosować materiały budowlane posiadające pisemną aprobatę Instytutu
Techniki Budowlanej w Warszawie.
8.
PODSTAWY PRAWNE
8.1.
B.H.P.
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie
bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz.U. nr 47
poz.401).
Zarządzenie nr 16 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dn.
21.05.1976r. w sprawie norm zużycia środków chemicznych przy wykonywaniu robót
impregnacyjnych, grzybobójczych i owadobójczych.
8.2.
Profilaktyka
Instrukcja I.T.B. Nr 312
– Ochrona drewna budowlanego przed zagrzybieniem,
wymagania i badania.
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dn. 12. 04. 2002r. w sprawie warunków
technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie – Ochrona przed
zawilgoceniem i zagrzybieniem.
Opracowała:
7
OPINIA MYKOLOGICZNO-BUDOWLANA
BUDYNKU OBWODOWEGO URZĘDU MIAR w GORZOWIE WIELKOPOLSKIM, al. Konstytucji 3-go Maja nr 102A
Szczecin, marzec 2007r.
ZAŁĄCZNIK NR 1
PROTOKOŁY
BADANIA PRÓ B
sztuk 2.
8
OPINIA MYKOLOGICZNO-BUDOWLANA
BUDYNKU OBWODOWEGO URZĘDU MIAR w GORZOWIE WIELKOPOLSKIM, al. Konstytucji 3-go Maja nr 102A
PROTOKÓŁ BADANIA PRÓB NR.
1.
CELEM IDENTYFIKACJI SZKODNIKA
Obiekt::
Budynek Obwodowego Urzędu Miar w Gorzowie
Wielkopolskim
Miejsce pobrania prób:
Deska podłogi pod lukarną pomieszczenia
strychowego na dolnej kondygnacji poddasza.
Podłoże:
Materiał:
Kolor:
Zapach:
Struktura:
drewno iglaste
jasny
niewyczuwalny
na drewnie widoczne są liczne otwory owalne o wymiarach
2x4-4x6 mm. Drewno jest miękkie i łatwo się odłamuje uwidoczniając
liczne chodniki larwalne o przekroju owalnym, z których wysypują się
obfite ilości mączki drzewnej, w której można wyodrębnić grudki kału
składającego się z odcinków równo uciętych wałeczków .
Wilgotność: 18% - drewno wilgotne
pH:
nie badano
Utwory grzyba:
Grzybnia:
Sznury:
Owocniki:
.
brak
brak
brak
Postacie owada: .
Jaja:
nie zaobserwowano
Larwa:
nie zaobserwowano
Postać dorosła: nie zaobserwowano
.
..
Identyfikacja:
Idantyfikacja:
A
.
A
SPUSZCZEL POSPOLITY (HYLOTRUPES BAJULUS) w stadium rozwojowym
.
czynnym
A
.
.
.
Sporządziła:
9
.
OPINIA MYKOLOGICZNO-BUDOWLANA
BUDYNKU OBWODOWEGO URZĘDU MIAR w GORZOWIE WIELKOPOLSKIM, al. Konstytucji 3-go Maja nr 102A
Szczecin, dn. 26. 03. 2007r.
PROTOKÓŁ BADANIA PRÓB NR.
2.
CELEM IDENTYFIKACJI SZKODNIKA
Budynek Obwodowego Urzędu Miar w Gorzowie
Wielkopolskim
Miejsce pobrania próby:
Płatew poprzeczna po prawej stronie od
wejścia na strych w górnej kondygnacji
poddasza.
Obiekt::
Podłoże:
Materiał:
Kolor:
Zapach:
Struktura:
drewno iglaste
z zewnątrz - brunatny, wewnątrz - jasna sepia
delikatny zapach nafty
Pod zewnętrzną, cienką warstwą drewna występują
warstwy zbitej mączki drzewnej z wyschniętymi grudkami
kału składającego się z odcinków rozsypujących się
wałeczków .
Wilgotność: 16% - powietrzno suche
pH:
6 – lekko kwaśny
Substancje chemiczne:
stwierdzono
występowanie
naftopochodnych i fenolu
Utwory grzyba:
Grzybnia:
Sznury:
Owocniki:
mazisty nalot koloru sepii
nie zaobserwowano
nie zaobserwowano
Postacie owada:
Jaja:
Larwa:
Postać dorosła:
brak
brak
brak
substancji
A
Idantyfikacja:
Identyfikacja:
.
SPUSZCZEL POSPOLITY (HYLOTRUPES BAJULUS) w stadium rozwojowym
A
częściowo zahamowanym.
.
Drewno zostało zaimpregnowane środkiem oleistym z dodatkiem fenolu.
10
OPINIA MYKOLOGICZNO-BUDOWLANA
BUDYNKU OBWODOWEGO URZĘDU MIAR w GORZOWIE WIELKOPOLSKIM, al. Konstytucji 3-go Maja nr 102A
A
.
.
.
Sporządziła:
.
Szczecin, dn. 26. 03. 2007r.
ZAŁĄCZNIK NR 2
FO R MY R O ZWO J OWE OWAD ÓW
PROCES AKTYWNY
Niszczenie elementów budowlanych trwa nieustannie, gdyż budynek
stwarza sprzyjające warunki rozwojowe. Stwierdza się wówczas liczne otwory
wylotowe na powierzchni drewna. Widoczna jest wysypująca się mączka drzewna.
Podłoże w takich przypadkach charakteryzuje się zwiększoną wilgotnością.
PROCES ZAHAMOWANY
Niszczenie chwilowo ustaje na skutek zaistnienia niesprzyjających
warunków rozwoju szkodników. Otwory wylotowe są czarne, a na podłodze nie
widać usypanych pryzm mączki drzewnej.
11
OPINIA MYKOLOGICZNO-BUDOWLANA
BUDYNKU OBWODOWEGO URZĘDU MIAR w GORZOWIE WIELKOPOLSKIM, al. Konstytucji 3-go Maja nr 102A
Proces zahamowany nie oznacza jednak trwałego pozbycia się
niebezpieczeństwa ponownego rozwoju szkodników, które mogą się uaktywnić
przy zmianie warunków na sprzyjające.
ZAŁĄCZNIK NR 3.
KRYTERIA OCENY ZAWILGOCENIA DREWNA
%
OKREŚLENIA
13%-18%
drewno powietrzno - suche w naszym klimacie
18%-20%
drewno wilgotne
20%-25%
drewno silnie zawilgocone
12
OPINIA MYKOLOGICZNO-BUDOWLANA
BUDYNKU OBWODOWEGO URZĘDU MIAR w GORZOWIE WIELKOPOLSKIM, al. Konstytucji 3-go Maja nr 102A
25%-28%
drewno mokre
13