zuchowe formy pracy skrypt

Skrypt
Zuchowych Form
Pracy
Przygotowała:
dh. Aneta Wasilewska trop.
POŻYTECZNE PRACE I UMIEJĘTNOŚCI
Pożyteczne prace i umiejętności to nic innego jak zuchowa służba. To coś, co zuchy mogą zrobić dla siebie lub
innych, ucząc się jednocześnie niezbędnych i praktycznych umiejętności.
Jak uczyć zuchy pożytecznych prac?
 pokazać
 wyjaśnić
 nauczyć
 przećwiczyć
O czym trzeba pamiętać?
* drużynowy też bierze udział w pracy!
* mierzyć siły na zamiary!
* przed rozpoczęciem pracy należy określić cele pracy, kompetencje, szczegółowy zakres obowiązków
* kontakt z zuchami powinny mieć osoby dokładnie sprawdzone przez drużynowego
* wykonywana praca musi dawać satysfakcję
* każda praca powinna być podsumowana i rozliczona
Formy pożytecznych prac i umiejętności:
 Służba – jakieś obowiązki w domu
 Akcja zarobkowa – np. stoisko gromady na festynie
 Pomoc – potrzebującym, np. ptakom w zimie
 Praca społeczna – np. sprzątanie lasu, zbiórka zabawek
 Gry i ćwiczenia – np. złożenie układanki
GAWĘDA
Gawęda to historia, która ma na celu wywołanie u słuchacza określonej reakcji.
Co w związku z gawędą pamiętać trzeba?
* tempo
* długość – nie dłużej niż 5 – 10 min. Zuchy bardzo szybko się nudzą, potrzebują ruchu, więc nawet najlepsza,
najciekawsza gawęda w końcu je znudzi;
* dopasowana do tematu zbiórki – gawęda powinna być na temat (np. nie opowiemy gawędy o Królowej Śniegu,
jeśli reszta zbiórki ma być o Kubusiu Puchatku)
* zuchy po wysłuchaniu gawędy nie powinny utożsamiać się ze złem
* gawęda nie może powodować, że zuchy stają w tzw. „moralnej kropce” , która nie pozostaje rozwiązana w dalszej
części zbiórki
Cechy dobrej gawędy:
 dobrze zarysowana fabuła, akcja





słownictwo przystępne dla zuchów
bohater koniecznie pozytywny
gawęda powinna być związana tematycznie z dalszym tokiem zbiórki
sens wychowawczy (podać wzory osobowe, ale bez morałów)
dobre wykonanie gawędy:
- nie przekraczać planowanego czasu gawędy
- zmienność tempa
- nie używać zbędnych gestów
- obserwować słuchaczy
- operowanie głosem i słowem
Typy gawęd:
Gawęda klasyczna – to przygody bohatera, który pokonuje trudności i osiąga cel. Zwykle jest to punkt
wyjścia lub punkt kulminacyjny całej zbiórki.
Gawęda sytuacyjna – podobna do klasycznej, jest przygotowaniem do zabawy tematycznej, teatrzyku,
majsterki, wycieczki, zwiedzania itp.
Gawęda – rozmowa – do gawędy wprowadzamy rozmowę lub dyskusję z zuchami, np. Jak powinien postąpić
bohater gawędy?
Gawęda – scenariusz zbiórki – zbiórka stanowi jedną, wielką gawędę, pozostałe elementy zbiórki są jej
podporządkowane, ona jest formą wiodącą
Gawęda mówiona przez gościa – drużynowy musi mieć kontrolę nad gościem
Formy zastępcze gawędy:
* film
* pokaz zdjęć
* teatrzyk
* historyjka obrazkowa
* zwiad
* przeczytanie fragmentu książki, bajki, opowiadania
OBRZĘDOWOŚĆ
Obrzędowość w przeciwieństwie do innych form pracy zuchów to nie forma „punktowa” jak teatrzyk, zwiad czy
gawęda. Obrzędowość rozłożona jest na wiele elementów i czynników. Najważniejszą obrzędowością jest
obrzędowość Gromady, ale tworzy się także obrzędowość dla poszczególnych cykli, obrzędowość kolonijną, a
nawet pojedynczych zbiórek.
Po co jest obrzędowość?
Obrzędowość pozwala zuchom wczuć się w to, co mają robić na zbiórkach/wyjeździe i zrozumieć sens tego, co
robią. Obrzędowość ogólna Gromady wprowadza je w świat Gromady, w wielki sekret, którego wraz z przyjściem
do Gromady stają się powiernikami. Nadaje ona tajemniczości i atrakcyjności. Ponieważ każda Gromada na swoją
własną, jedyną w swoim rodzaju obrzędowość ogólną, pozwala ukazać zuchom wyjątkowość danej Gromady, to,
że ta Gromada jest jedyna w swoim rodzaju, że ma to coś, czego nie mają inne Gromady.
Elementy obrzędowości:
Nazwa – podstawa; powinna określać cechy Gromady, zawierać w sobie ideę obrzędowości (gromady
leśnej nie nazwiemy przecież np.„Małe syrenki” ). Nazwa powinna mieć pozytywny oddźwięk ( nie np. „Okrutne
Potworki”).
Przyjęło się (i moim zdaniem jest to najlepsza wersja przy dobieraniu nazwy), że nazwa składa się z rzeczownika i
określenia tego rzeczownika (np. „Leśne Skrzaty” , „Dzielni Rycerze” , „Tajemniczy Ogród” ).
Legenda – jest to najlepsze wyjaśnienie zuchom, dlaczego akurat taka nazwa, takie a nie inne barwy itd.
Pozwala zuchom lepiej identyfikować się z Gromadą. Jest to też ułatwienie dla nas – zuchmistrzów, bo dobrze
wymyślona legenda Gromady ułatwia nam przechodzenie się z zuchami między cyklami.
Nazwy szóstek – związane z obrzędowością Gromady (np. szóstce z Gromady „Leśne Skrzaty” nie nadamy
nazwy „Monsuny”).
Totem – jest znakiem rozpoznawczym Gromady. Uczestniczy we wszystkich jej działaniach. Towarzyszy
Gromadzie w jej sukcesach i porażkach. Powinien odzwierciedlać nazwę Gromady jak i jej charakter. Totem
powinien być trwały, bezpieczny dla zuchów.
Piosenka Gromady – powinna być jedyna i niepowtarzalna, żeby zuchy czuły, że jest to piosenka TYLKO I
WYŁĄCZNIE ich Gromady (najprostszy sposób: wymyślić własne słowa piosenki, melodię można wziąć z innej
piosenki). Piosenka Gromady powinna opowiadać o Gromadzie, aby każdy, kto ją usłyszy mógł mniej więcej
dowiedzieć się z jaką Gromadą ma do czynienia i czegoś się o niej dowiedzieć. Powinna być radosna 
Kronika – „Wielka księga” Gromady, w której odnotowuje się ważne wydarzenia z życia Gromady.
Lista spraw – lista, na której zuchy dają nam znać, że mają do kogoś jakąś sprawę. Lista spraw powinna
wyglądem charakteryzować Gromadę (np. u nas – gromady leśnej lista spraw jest to wielki liść, na którym pozytywne
sprawy są przyczepiane na białej kropelce rosy, negatywne na brązowej kropelce. Kropelki rosy w kształcie łezki,
wycięte z papieru.). Lista spraw jest rozwiązywana na Kręgu Rady.
Laska głosu – przedmiot związany z charakterem Gromady, który daje prawo głosu na Kręgu Rady (jeśli ktoś
nie ma w ręce laski głosu, nie ma prawa mówić)
Skarbiec – tajemnicze miejsce, w którym gromadzone są „skarby” Gromady. Może to być skrzynia, worek,
kufer.
Lista obecności – związana z obrzędowością Gromady; nie w formie zwykłej listy obecności! Tak samo
przebieg sprawdzania obecności nie w formie zwykłego odczytywania!
Punktacja szóstek – wyglądem powinna charakteryzować Gromadę. Punktacja powinna być widoczna dla
zuchów i powinno być na samym początku ustalone co jest punktowane i ile punktów za co można dostać. Punktacja
szóstek powinna być dla zuchów tzw. „zdrową rywalizacją” między szóstkami. Należy pamiętać, aby punktować
sprawiedliwie. Punktów się nie zabiera! Co jakiś czas należy podsumowywać punktację i najlepszą szóstkę jakoś
wynagrodzić.
Okrzyk Gromady – zawołanie zbierające Gromadę. Powinno odzwierciedlać charakter Gromady.
Okrzyk na Krąg Rady – zawołanie na Krąg Rady. Najlepiej, aby było związane z tematyką Gromady, ale można
stosować także ogólno przyjęte zawołanie: „Wszystkie zwady, wszystkie sprawy załatwiamy w Kręgu Rady!” .
Wielkie obrzędy:
Przyjęcie do Gromady – forma przyjęcia zależna od obrzędowości, jaką sobie wybierzemy. W naszej
Gromadzie element przyjęcia do Gromady jest zawarty w legendzie Gromady (jest mowa o Napoju Skrzata,
który musi wypić każdy nowy zuch, aby mieć siłę do opiekowania się i ochroną lasu i przyrody).
Obietnica zuchowa – to sprawa bardzo indywidualna dla każdego zucha. Zuch powinien składać Obietnicę na
„coś” (u nas składa ją na barwy Gromady, ogień, flagę państwową, totem i Znaczek Zucha). Należy pamiętać,
że na Obietnicy musi być mianowany instruktor ZHR!
Gwiazdkowanie – j.w.
Przekazanie do drużyny harcerek – ogólno przyjęty pomysł na tę uroczystość to ognisko, szesnaście świeczek
symbolizujących 6 punktów Prawa Zucha i 10 punktów Prawa Harcerskiego, które jest rozwinięciem tego
pierwszego. To ognisko przypomina zuchowi, że podlega teraz Prawu Harcerskiemu, ale nie przestało go
obowiązywać Prawo Zucha. Ta uroczystość odbywa się przy udziale całej drużyny harcerek, drużynowej
Gromady i przekazywanego zucha. Powinno być w jakiś sposób związane z obrzędowością Gromady.
TEATRZYK
Teatrzyk zuchowy służy rozwinięciu u zuchów konkretnej wiedzy i konkretnych umiejętności.
Są dwa główne rodzaje teatru zuchowego:
Teatr Wielki – przygotowywany wcześniej, dopracowany. Przygotowuje się wcześniej na niego rekwizyty,
kostiumy, dekoracje, scenografie, scenariusz, podział ról. Może to być np. przedstawienie na rodziców, dla
innych dzieci, środowiska, parafii itd.
- kształtowanie umiejętności związanych z ruchem, uczeniem się tekstu na pamięć, dykcją, choreografią,
interpretacją
- pokonywanie tremy i własnych obaw
- rozwijanie poczucia obowiązku
- integracja
Teatr samorodny – spontaniczny, na miejscu i bez przygotowania. Stanowi często element zbiórki.
Najczęściej jest przygotowywany w szóstkach.
- rozwijanie wyobraźni
- rozwijanie umiejętności szybkiego tworzenia „czegoś”
- rozwijanie współdziałania w szóstce
- rozwijanie umiejętności improwizowania
O czym należy pamiętać?
* każdy musi mieć jakąś rolę
* drużynowa czuwa nad całością przygotowań, ale nie narzuca, nie wtrąca się
Kilka rodzajów teatru:
„zwykły” teatrzyk
pantomima
teatrzyk kukiełkowy
teatr cieni
musical
balet
kabaret
MAJSTERKA
Po co majsterkować?
radość tworzenia
wyrobienie poczucia obowiązku
kształtowanie zręczności rąk i poczucia estetyki
kształtowanie wyobraźni
kształtowanie bystrości i inteligencji
Rodzaje majsterki:
majsterka – minutka – łatwe majsterki do przygotowania w krótkim czasie
przygotowywanie jedzenia – np. sałatka 
robienie latawców
szycie
robienie kukiełek
przygotowywanie stroi – np. strój indiański w cyklu Indianin
Zasady:
. przydzielać pracę zuchom według stopnia trudności;
. przygotować się do majsterki, sam wykonaj przedmiot, który mają zrobić zuchy;
. nie proponować zuchom robienia przedmiotów, które uznają za nieużyteczne;
. podczas majsterki uważać na wszystkie zuchy;
. zawsze oceniać pracę zuchów.
ZABAWA TEMATYCZNA
Zabawa tematyczna to zabawa w „kogoś” lub „coś” . Może trwać tylko przez jedną zbiórkę, ale i może być
poprzedzona zbiórkami, na których zuchy przygotowują się do wielkiej zabawy, np. zuchy wcześniej robią czapki,
pieczątki, itp. W zabawie tej zuchy odtwarzają role, upodabniają się ubiorem, sposobem zachowania, itd.
Cele zabawy tematycznej:
* nauka współpracy w gromadzie, podziału pracy;
* stworzenie naturalne warunki poznawania przez zuchy otaczającego świata;
* nauka odróżniania dobra od zła;
* rozwijanie inicjatywy zuchów;
* umożliwienie wykorzystania i utrwalenia wiedzy;
* kształtowanie osobowości zucha.
Zasady przeprowadzania zabaw tematycznych:
* każda zabawa musi mieć cel, być dobrze przygotowana;
* każdy zuch musi mieć przydzieloną rolę, być kimś;
* zabawa musi być dostosowana do wieku i zainteresowań zuchów (jeżeli zuchy nie chcą się w coś bawić, należy z
zabawy zrezygnować);
* drużynowa też się bawi.
W zabawie tematycznej można wykorzystać formy pracy takie jak: majsterka, gawęda, zwiad, itp.
ZWIAD
Zwiad to forma pracy służąca pobudzaniu poznawczej aktywności dzieci. Poznanie to odbywa się samodzielnie lub w
grupie (szóstka, gromada).
Cele zwiadu:
zdobycie nowych wiadomości
rozwijanie śmiałości zuchów
ułatwienie poznawania świata (informacje uzyskane samodzielnie trwalej się zapamiętuje)
rozwijanie współpracy zuchów (idziemy razem na zwiad, mamy wspólny cel: zdobycie informacji i ten cel
musimy wspólnie osiągnąć)
Zasady przy organizowaniu zwiadu:
* zwiad musi mieć cel i temat;
* drużynowa musi znać teren przyszłego zwiadu, przygotować potrzebne materiały, np. przybory do pisania, aparat
fotograficzny, itp.;
* ustalić plan, dokładnie określić teren zwiadu;
* upewnić się o zrozumieniu zadań przez zuchów;
* ustalić czas zakończenia zwiadu i miejsce zbiórki;
* przypomnieć o właściwym zachowaniu się w lesie, na ulicy;
* pamiętać o bezpieczeństwie zuchów (stała opieka osoby pełnoletniej), posiadaniu apteczki;
* mierzyć siły na zamiary;
* zawsze podsumować zwiad.
Typy zuchowych zwiadów:
* zwiad - element zbiórki;
* ćwiczenia i gry o charakterze zwiadu (ćwiczenia i gry poznawcze);
* zwiad - zadanie międzyzbiórkowe, np. dowiedzenie się od mamy, jak się robi kruche ciasteczka;
* zwiad - wycieczka.
PIOSENKI I PLĄSY
Co dają nam piosenki i pląsy?
uatrakcyjnienie zbiórki
pobudzenie lub wyciszenie gromady
pobudzenie wyobraźni
wzbudzanie uczuć
poznawanie świata
pomagają wejść w atmosferę zbiórki
Jak uczyć piosenek?
Faza I - zapoznanie się z piosenką.
Faza II - uczenie melodii.
Faza III - uczenie słów.
Zasady przy uczeniu i śpiewaniu piosenek:
wybierać piosenki pasujące do tematyki zbiórki
zuchy nie zapisują słów na kartce (zanim by napisały to minęłoby pół zbiórki, poza tym dzieci czułyby się jak
w szkole, a przecież zbiórka to nie lekcja szkolna ;) )
uczyć piosenek na raty – na jednej zbiórce jedna zwrotka
jeśli śpiewanie nie jest mocną stroną drużynowej, zawsze można poprosić o pomoc przyboczne lub użyć
magnetofonu 
samemu wcześniej należy opanować bezbłędnie tekst i melodię
nie wolno pozwolić, aby zuchy śpiewały podczas:
- ciężkiej wędrówki
- w marszu pod górę
- w zakurzonym pomieszczeniu
- gry mają chrypkę
Przykłady uatrakcyjnienia nauki piosenek:
rebus
tekst piosenki zaszyfrowany jakimś łatwym szyfrem (np. GADERYPOLUKI)
tworzenie historyjki obrazkowej
ścieranie tekstu z tablicy
rozsypanki i uzupełnianki
zabawa w „Głuchy telefon”
recytacja tekstu z wyklaskiwaniem, wytupywaniem, pstrykaniem, itp.
Przykłady utrwalenia nauczonych piosenek:
zabawa w "dyrygenta" (drużynowa jest dyrygentem i wskazuje szóstkę, która ma śpiewać, inne szóstki
czekają na swoją kolej);
zabawa z piłką (jedna osoba stoi w środku koła i rzuca piłkę, osoba, która ją złapie mówi np. jeden wers
tekstu piosenki; jeżeli nie potrafi może dać fanta)
Pląs to słowo żyje tylko w języku zuchów i starszej polszczyźnie. Jest to ruch towarzyszący piosence. Może ją
inscenizować, a także być kompozycją prostych elementów tanecznych.
Jak uczyć pląsów:
- stanąć z zuchami w kole, wykonywać pląs, zuchy szybko zaczną cię naśladować; jeśli uczysz pląsu trudniejszego,
pokaz go zuchom ze dwa razy i przećwicz z nimi poszczególne elementy.
GRY I ĆWICZENIA
Co dają?
możliwość tzw. „zdrowej rywalizacji”
rozwijanie współpracy
rozwijanie sprawności zmysłów
nauka przegrywania
kształtowanie sprawności fizycznej
wpływ na rozwój mięśni
uczą wspólnej zabawy i gry fair play
Podział gier i ćwiczeń:
1. Ćwiczenia i gry w których zmagają się poszczególne zuchy, a gromada to obserwuje.
2. Gry, które organizuje się w szóstce.
3. Gry między szóstkami.
Zasady organizowania zuchowych gier i ćwiczeń:
1. Zasada rozumienia przepisów.
2. Zasada bezwzględnego przestrzegania prawideł gry:
. zwycięstwo ma wartość tylko wtedy, gdy zostało osiągnięte uczciwie;
. zwycięstwo liczy się tylko wtedy, gdy siły są równe;
. szlachetne jest ustąpić w sporze;
. obrażanie się nie przystoi zuchom;
. szóstka jest całością, przegrywa nie tylko dlatego, że wśród zuchów jest ktoś mniej sprawny, ale i dlatego, że
najsprawniejsi nie dali z siebie wszystkiego;
. gubi owoce zwycięstwa ten, kto naigrawa się z pokonanego;
. zwyciężony potrafi się uśmiechać, umieć ładnie przegrywać to cecha szlachetna.
3. Zasada stopniowania trudności.
4. Zasada równomiernego rozkładania zwycięstw.
5. Zasada ostrożności w stosowaniu współzawodnictwa.
6. Zasada higieny i bezpieczeństwa.
Przykłady rodzajów gier i ćwiczeń:
- ćwiczenia i gry ruchowe, np. walka wężów, szczur;
- ćwiczenia i gry kominkowe, np., "Biedny mały kotek", walka na świeczki;
- gimnastyka umysłu, np. tangram, zagadki, labirynty;
- gry i ćwiczenia w terenie, np. zwiadowcy.