Technologia nawożenia RSM® – nowa technologia z Puław

Technologia nawożenia RSM®
– nowa technologia z Puław
Edycja I, Puławy 2013
www.pulawy.com
50 lat historii…
19 grudnia 1960 roku
Uchwałą Rady Ministrów zapadła decyzja o lokalizacji fabryki nawozów azotowych w Puławach.
W styczniu 1964 roku
Rozpoczęcie budowy drugiej fabryki nawozowej, która zgodnie ze stale rosnącym
zapotrzebowaniem na nawozy w krajowym rolnictwie, miała produkować saletrę amonową.
Za termin rozpoczęcia działalności produkcyjnej w Zakładach Azotowych PUŁAWY SA
przyjmuje się dzień 4 czerwca 1966 roku
Ważną inwestycją drugiej połowy lat 80-tych była, związana z instalacjami kaprolaktamu,
budowa biologicznej oczyszczalni ścieków.
Nowym produktem końca tej dekady był kolejny nawóz – roztwór saletrzano-mocznikowy RSM®.
• Projekt zrealizowany przez inżynierów z Puław powstał w 1989 roku. • Od 1990 roku został wprowadzony do obrotu handlowego.
• Instalacja do produkcji roztworu została uruchomiona w styczniu 1990 roku. • Pierwotnie produkowano 300 ton nawozu na dobę.
• Jednak zapotrzebowanie na ten produkt ze strony zachodnich odbiorców sprawiło, że opracowano nowe rozwiązania pozwalające,
w ramach istniejącej instalacji, na zwiększenie produkcji.
www.pulawy.com
2
Azot – rola, funkcje, zasoby
ATMOSFERA
1
org
5
NOx
NO3
6
NH4
retencja
10
N
produkty
10
N
odpady
GLEBA
2
odchody
NAWOZÓW
1a
NH3
+
2
7
11
resztki
pozbiorowe
produkty
4
3
HYDROSFERA
8
www.pulawy.com
3
11
Azot = efektywność rolnictwa (I)
Zasobność gleb, żyzność, wielkość płodów rolnych zależy od poziomu nawożenia azotem. Spośród wszystkich
składników pokarmowych pobieranych przez rośliny najważniejsze znaczenie ma azot.
•
N
awozy azotowe stosuje w Polsce 83% gospodarstw rolnych, ich zużycie w 2011 r. wzrosło o 5,2% i wynosi obecnie
1,1 mln ton. Prognozy na rok 2020 zakładają wzrost do 1,2 mln t.
Najniższe nawożenie mineralne jest w województwie podkarpackim – 67,7 kg NPK/ha użytków rolnych, a najwyższe w opolskim – 232,4 kg NPK/ha.
•
B
lisko 50% całkowitej światowej produkcji nawozów mineralnych zużywa się do nawożenia zbóż. Zużycie nawozów,
pod wiodące uprawy, przedstawia się następująco:
•
•
•
•
•
•
•
•
szenica – 15%,
p
kukurydza – 15%,
ryż – 14%,
oleiste – 10%,
burak cukrowy – 4,5%,
soja – 4%,
warzywa i owoce – 17%,
pozostałe uprawy – 20,5%.
Pierwsze trzy spośród wymienionych roślin należą do grupy strategicznych, gdyż decydują o bezpieczeństwie żywnościowym świata. Dostarczają
60% energii i 50% białka konsumowanego przez ludzi.
dr hab. Renata Gaj
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
Źródło: Nowoczesna Uprawa grudzień 2011
www.pulawy.com
4
Azot = efektywność rolnictwa (II)
Plonotwórcze działanie azotu to:
•w
zrost masy nadziemnej i podziemnej roślin – wyższy plon nasion, zielonej masy, korzeni,
• d łuższy okres wegetacji, co pozwala lepiej wykorzystać stosowane składniki pokarmowe,
•w
iększa zawartość i jakość, a w konsekwencji także plon białka,
• l epsza wartość biologiczna plonu – wzrasta zawartość karotenu, chlorofilu, witamin, poprawa strawności paszy itd.
Niedobór azotu:
• hamuje wzrost roślin, które słabo się krzewią, mają szybko żółknące liście, które następnie zasychają i opadają,
• powoduje, że łodygi roślin są skrócone, cienkie i słabo ulistnione,
• s prawia, że rośliny są koloru bladego z powodu małej ilości chlorofilu,
• w
pływa na powierzchnię i ilość liści oraz przedwczesne dojrzewanie (skrócony okres wegetacji), uniemożliwiając wytworzenie odpowiednio dużego plonu,
• wpływa na wysokość plonu, na dużą ilość zdrowych, zielonych liści, sprawnych przez możliwie jak najdłuższy okres wegetacji.
Nadmiar azotu:
• p
owoduje słabe zimowanie roślin, wyleganie, nierównomierne i opóźnione dojrzewanie,
• zwiększa podatność roślin na choroby i szkodniki,
• pogarsza wartość biologiczną i technologiczną plonów, bo wpływa na wzrost zawartości w roślinie toksycznych azotanów oraz innych niebiałkowych
form azotu.
Efektywność nawożenia azotem jest najwyższa w porównaniu z działaniem plonotwórczym pozostałych składników,
ale azot należy stosować w sposób rozważny, zgodnie z zapotrzebowaniem gleby i w odpowiednich terminach.
www.pulawy.com
5
Azot = efektywność rolnictwa (III)
Właściwie zaaplikowany azot – jest gwarancją urodzaju i ma największy wpływ na masę plonu. Jest także
głównym składnikiem pokarmowym odpowiedzialnym za plony.
Dawki azotu można zmniejszyć po zastosowaniu:
• obornika o 15 kg N,
• gnojowicy bydlęcej o 17 kg N,
• gnojowicy świńskiej o 20 kg N.
Na każde 10 ton ( m³ dla nawozów płynnych ) zastosowanego nawozu naturalnego o przeciętnym jego składzie chemicznym.
Przykład: zastosowanie 15 ton gnojowicy świńskiej na 1 ha uprawy pozwala zmniejszyć dawkę N o ok. 30 kg/ha
Ponadto:
• N a stanowiskach po przyoranej słomie zbóż lub rzepaku, niezależnie od zalecanej dawki N, należy dodatkowo
zastosować 20–30 kg N/ha („na słomę”), jako rekompensatę za okresowe unieruchomienie azotu przez drobnoustroje
glebowe.
• C ałkowitą dawkę azotu najkorzystniej jest podzielić na dwie lub trzy części.
www.pulawy.com
6
Azot = efektywność rolnictwa (IV)
Korekta dawki azotu na podstawie testu Nmin
Doskonałym wskaźnikiem ilości azotu, dostępnego dla roślin w glebie w warunkach konkretnego gospodarstwa i pola,
jest test azotu mineralnego. Badania przeprowadzane w gospodarstwach rolnych potwierdzają duże zróżnicowanie
w zawartości azotu w glebie.
Wynik testu podawany jest w kg azotu mineralnego w glebie do głębokości 60 cm na powierzchni 1 ha.
Przedziały zawartości Nmin
Kategoria agronomiczna gleby
Zawartość Nmin
Bardzo niska
Niska
Średnia
Wysoka
Bardzo lekka
do 30
31–50
51–70
71–90
Bardzo wysoka
pow. 90
Lekka
do 40
41–60
61–80
81–100
pow. 100
Średnia i ciężka
do 50
51–70
71–90
91–100
pow. 110
Nmin, jak również badania dotyczące oceny zasobności gleby w składniki pokarmowe wykonują Okręgowe Stacje Chemiczno-Rolnicze.
Analizy gleby mogą służyć do ustalenia podstawowej dawki nawożenia azotem, czyli np. w przypadku zbóż ozimych,
stosowanej wiosną przed ruszeniem wegetacji, a w przypadku zbóż jarych dawki przedsiewnej. Nawożenie pogłówne,
opiera się zazwyczaj na ocenie odżywienia roślin. Jako że wskaźnikiem odżywienia azotem jest barwa liści (lub całego
łanu) to właśnie na podstawie barwy liści określa się zapotrzebowanie roślin na ten makroelement. Ciemniejsza barwa liści
świadczy o lepszym odżywieniu azotem, natomiast barwa jasnozielona na ogół świadczy o niedoborze azotu (zmniejsza się
zawartość chlorofilu w liściach).
www.pulawy.com
7
Polskie rolnictwo w statystykach
– Raport Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi za 2011 rok
Produkcja niektórych
produktów rolnych
Udział
w świecie
pszenica
50,3%
Miejsce
w UE
w świecie
w UE
1,4
6,9
15
4
żyto
20,8
41,0
3
1
ziemniaki
2,9
18,4
7
1
buraki cukrowe
4,7
11,0
6
3
rzepak
4,2
11,6
6
3
jabłka
1,6
9,9
13
4
mięso
1,3
7,9
14
5
mleko krowie
2,1
8,2
10
4
20,5%
8,4%
6,3
46
7
1,5
11,2
10
3
1,2
%
2,0%
3,1%
0,4
trzody chlewnej
34,9%
29,8%
Pogłowie:
bydła
49,7%
Tabela 1. Udział i miejsce polskiego rolnictwa w świecie i UE (27 państw).
Źródło: Przegląd międzynarodowy GUS 2010. Dane za 2009 r.
UŻYTKI ROLNE
Lasy i grunty leśne
Grunty orne
Łąki
Pozostałe grunty
Sady
Pastwiska
Pozostałe użytki rolne
Rycina 1. Struktura użytkowania gruntów w 2010 r. (w % powierzchni ogółem).
Źródło: GUS. Rolnictwo w 2010. Warszawa 2011
www.pulawy.com
8
Przemiany azotu w glebie
Azot podlega przemianom w glebie,
w zależności od składu chemicznego nawozu
NITRYFIKACJA
Azot azotanowy NO3• N
ajchętniej pobierany przez rośliny
w dużych ilościach.
• Bezpośrednio dostępny
jako składnik pokarmowy.
• Wysoce mobilny w glebie.
• Szybko dochodzi do korzeni roślin.
Azot azotanowy stosowany bezpośrednio pozwala
uniknąć strat wynikających z przemiany azotu np. formy
amidowej do amonowej, a amonowej do azotanowej.
HYDROLIZA
Azot amonowy NH4+
• Jest bezpośrednio pobierany przez rośliny
w małych ilościach.
• Jest mniej mobilny niż forma azotanowa (dodatnio
naładowany jon wiąże się z minerałami glebowymi).
Większość formy amonowej podlega przemianie w formę
azotanową przez mikroorganizmy glebowe.
Pozostała część azotu amonowego jest unieruchamiana
i uwalniana w dłuższych okresach czasu,
budując substancję organiczną gleby.
Azot amidowy CO (NH2)2
• N
ie jest bezpośrednio absorbowany przez korzenie.
• J est hydrolizowany do formy amonowej (czas trwania
przemiany od jednego dnia do jednego tygodnia)
w zależności od temperatury do hydrolizy potrzebna
jest wilgoć.
Na skutek hydrolizy następuje podniesienie pH gleby
w miejscach zastosowania mocznika. Obserwuje się
wtedy przesunięcie naturalnej równowagi pomiędzy
NH4+ i NH3, co skutkuje wysokimi stratami azotu
uwalnianego do atmosfery w postaci amoniaku (NH3).
Straty te wpływają na niższą skuteczność azotu
stosowanego w formie amidowej. Z tego względu nawóz
powinien być mieszany z glebą po zastosowaniu.
O wykorzystaniu form N przez rośliny decyduje w dużym stopniu odczyn gleby.
W glebach kwaśnych lepiej pobierana jest forma NO3-, podczas gdy w glebach o odczynie obojętnym forma NH4+.
www.pulawy.com
9
Nawozy Puław wg form azotu
forma azotanowa
NO3-
forma amonowa
NH4+
forma amidowa
CO(NH2)2
saletra amonowa 34 N
szybkie
roztwór saletrzano-mocznikowy 28–32 N
działanie
26 N : 3 S (na bazie PULASKA®)
20 N : 6 S
siarczan amonu
20,8 N : 24,2 S
mocznik 46 N
mocznik
granulowany
46 N
powolne
działanie
mocznik granulowany z dodatkiem siarki
Forma stała i płynna
www.pulawy.com
10
Wysoka zawartość i wszystkie formy azotu N
Szybkie i powolne działanie
RSM® charakterystyka produktu
RSM® produkowany przez Grupę Azoty PUŁAWY jest wyrobem o wysokiej jakości. Spełnia w pełnym zakresie
wymagania techniczne załącznika I Rozporządzenia (WE) nr 2003/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady
z dnia 13 IX 2003 w sprawie nawozów.
RSM® 32% N posiada Certyfikat Zgodności (NAWÓZ WE) wydany przez Polskie Centrum Badań i Certyfikacji S.A.
oraz znak jakości „Q”.
PRZEZNACZENIE
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU
•
•
•
•
SM® jest doglebowym nawozem o szybR
kim i długotrwałym działaniu, ze względu
na zawartość trzech form azotu.
N
awóz może być stosowany na wszystkie
rodzaje gleb, do przedsiewnego i pogłównego nawożenia zbóż, rzepaku, buraków,
ziemniaków, kukurydzy, użytków zielonych
oraz upraw warzywniczych i sadowniczych.
RSM® nie jest nawozem nadającym się
do dolistnego dokarmiania roślin.
www.pulawy.com
11
•
R
SM® jest wysokoskoncentrowanym nawozem azotowym w formie płynnej. Zawiera
inhibitor korozji, preparat nieszkodliwy dla
środowiska.
P
rodukowany jest w trzech rodzajach
o różnych zawartościach azotu, dostosowanych do różnych temperatur transportu
i przechowywania.
KRYSTALIZACJA
Temperatura krystalizacji RSM® zależy od zawartości azotu całkowitego i wynosi :
•
•
•
d
la 32% N 0°C
d
la 30% N - 9°C
d
la 28% N -17°C
Krystalizacja zasadniczo nie wpływa na procentową utratę N.
Krystalizacja RSM®
W zbiorniku, w którym znajduje się skrystalizowany RSM® jest niewielka różnica w zawartości N w części skrystalizowanej w stosunku do płynnej.
W części płynnej jest o tyle mniej azotu, ile wykrystalizowało. Można w łatwy sposób samemu sprawdzić zawartość
N w części płynnej RSM®. Należy w tym celu pobrać 1 litr nawozu i go zważyć. Korelacja jest taka, że RSM® 32% waży
1,32 kg, RSM® 28 waży 1,28. Jeżeli po ważeniu stwierdzimy, że są kryształy i 1 litr roztworu waży np. 1,27 oznacza to,
że w roztworze jest 27% N. Pozostała część jest w krysztale.
W procesie krystalizacji, RSM® krystalizuje równomolowo, czyli w stosunku 1:1 (mocznik i azotan amonu).
Skład chemiczny kryształu to RSM® – woda, czyli mocznik i azotan amonu.
Skuteczne metody przywracania skrystalizowanego RSM® do stężenia wyjściowego: mieszanie roztworu, podgrzanie,
wpuszczenie do zbiornika przez dolny zawór sprężonego powietrza. Najskuteczniej na skrystalizowany RSM® działa
wzrost temperatury, który przyspiesza rozpuszczalność kryształu.
W zbiornikach otwartych może nastąpić odparowanie i zatężenie RSM®. Nie powinno się przechowywać RSM®
w zbiornikach otwartych!
Krystalizacja jest wypadkową stężenia RSM®, temperatury otoczenia i czasu.
www.pulawy.com
12
RSM® na polskim rynku
od 1990 roku
Uruchomienie
produkcji RSM®
1990
Dopuszczenie
RSM®
do obrotu
w Polsce
1992
Sprzedaż
krajowa
1000 ton
www.pulawy.com
13
Rozpoczęcie
tworzenia sieci
sprzedaży
1997
Nowy
logotyp
RSM®
1999
Sprzedaż
krajowa
100 000 ton
2010
Sprzedaż
krajowa
240 000 ton
2011
RSM® płynna formuła na sukces
1
Płynna forma nawozu powoduje szybkie i skuteczne działanie
– nawóz tuż po zastosowaniu wsiąka w okolice systemu korzennego.
2
Posiada wszystkie dostępne formy azotu w korzystnych proporcjach.
3
Zapewnia roślinom stały dopływ azotu w okresie wegetacji.
4
Stosowany do nawożenia przedsiewnego i pogłównego.
5
Nawóz o szybkim i zarazem długotrwałym działaniu.
6
Płynna forma przyśpiesza przyswajanie azotu przez rośliny.
7
Wykazuje wysoką skuteczność nawozu w okresach suszy.
8
Oprysk lub wylew nawozu umożliwia bardzo równomierne jego rozprowadzanie na powierzchni pola.
9
Niższa cena czystego składnika (N) – min. 10% w stosunku do saletry amonowej.
10
M
niejsze straty azotu w porównaniu z nawozami zawierającymi tylko azotan amonu lub w porównaniu z mocznikiem.
11
Możliwość równoczesnej aplikacji RSM® oraz nawozów mikroelementowych.
12
Duże możliwości wykorzystania RSM® do wytwarzania nawozów zawiesinowych.
13
Możliwość wzbogacania nawozu o dodatkowe składniki pokarmowe (np. siarka).
14
Pozwala na pełną mechanizację nawożenia, co prowadzi do oszczędności nakładów na robociznę.
15
Puławski RSM® 32% N posiada znak jakości „Q”.
www.pulawy.com
14
Zasady stosowania RSM®
i nawozów płynnych na jego bazie
•
•
•
•
•
•
•
•
o
pryski grubokropliste (średnica kropli pow. 400 μm) lub rozlew na glebę, nie należy stosować oprysku drobnokroplistego!,
n
ie należy mieszać z innymi nawozami i pestycydami stosowanymi techniką oprysku drobnokroplistego,
t emperatura powietrza powinna wynosić maksymalnie 20°C, wilgotność względna powietrza > 60%,
s tosować najlepiej w dni pochmurne,
r ośliny powinny być całkowicie osuszone z deszczu lub rosy,
r ośliny powinny być w dobrej kondycji zdrowotnej (turgor),
o
pryskiwać po zakończeniu oblotu roślin przez pszczoły,
p
ole powinno być odpowiednio przygotowane do zabiegu (ścieżki przejazdowe, które uzyskuje się przez wykonywanie siewu
pasoworzędowego umożliwiają przemieszczanie się ciągnika z opryskiwaczem, nie ugniatając i nie uszkadzając roślin).
Ryzyko uszkodzenia (poparzenia) roślin:
www.pulawy.com
15
Nawożenie przed wschodami max. 3 dni po siewie
Nawożenie pożniwne
Uszkodzenia mrozowe lub silnie wybujałe rośliny
Zboża
Łąki, pastwiska
Rzepak
Buraki cukrowe
Ziemniaki
Kukurydza
Przymrozki (powtarzalne zmrożenie - rozmrożenie) – 5°C
Niesprzyjające warunki pogodowe (permanentny opad, parowanie, mgła)
Uszkodzone rośliny (grad, itp.)
brak ryzyka
wysokie ryzyko
Terminy stosowania
nawozów azotowych
Terminy stosowania nawozów azotowych (Zalecenia nawozowe dla roślin uprawy polowej i trwałych użytków zielonych,
Materiały szkoleniowe nr 95, T. Jadczyszyn, J. Kowlaczyk, W. Lipiński, ISBN 978-83-7562-054, IUNG 2010).
Rośliny
I dawka
II dawka
III dawka
Zboża ozime
Przed rozpoczęciem
wegetacji wiosną
Faza krzewienia (II dawka)
Faza strzelania w źdźbło (III dawka)
Początek kłoszenia
Zboża jare
Przedsiewnie
Faza strzelania w źdźbło
Początek kłoszenia
Kukurydza
Przedsiewnie
Do wysokości rośliny – max 30 cm
Rzepak
Przed rozpoczęciem
wegetacji wiosną
Faza rozety
Ziemniaki średnio późne i późne
Przed sadzeniem
Początek wschodów
Buraki
Przedsiewnie
Po przerywce lub w fazie 4–6 liści
Trawy, motylkowate i ich mieszanki
w roku siewu
Przedsiewnie
Po 1 pokosie (w warunkach siewu wiosennego)
Trawy, motylkowe i ich mieszanki
w latach pełnego użytkowania
Przed ruszeniem
wegetacji wiosną
Po 1 pokosie
www.pulawy.com
16
Początek pąkowania – do zielonego pąka
Po 2 pokosie
Dlaczego rolnicy
tak chętnie stosują RSM®?
WARUNKI ATMOSFERYCZNE:
•m
niejsze uzależnienie od opadów i wilgotności gleby,
• trzy formy azotu – najszybciej działające formy azotanowa oraz amonowa, a jednocześnie stopniowe
uwalnianie azotu z formy amidowej (pozwala uniknąć nagłego wzrostu i spadku dostępności azotu
dla roślin występującej przy stosowaniu saletry amonowej),
– roślina przez cały okres wegetacji ma dostęp do azotu.
AGROTECHNIKA:
• r ównomierność nawożenia przy dużych szerokościach roboczych oraz na skłonach,
•m
niejsze zaangażowanie sprzętu i ludzi,
• p recyzyjna aplikacja – równomierny rozkład składników na całej szerokości
stosowania dzięki dyszom firmy Lechler,
•m
ożliwość zastosowania w różnych okresach roku i wegetacji roślin, również
aplikacja pożniwna, wspomagająca mineralizację resztek pożniwnych,
• z astosowanie w zbożach wczesną wiosną umożliwia wprowadzenie wysokich dawek
do 100 kg N/ha.
EKONOMIA:
•w
iększe plony (od 8 do 10%) i lepsza jakość ziarna – tym samym większe zyski,
• k orzystna cena – minimum 10% N od saletry amonowej.
www.pulawy.com
17
Logistyczne możliwości dostaw RSM®
Indywidualnie analizujemy potrzeby każdego Klienta i wspólnie z innymi służbami szukamy najlepszych
rozwiązań.
Oferujemy nowoczesny serwis logistyczny w oparciu o:
•w
łasny i dzierżawiony tabor kolejowy w ilości ok. 400 cystern do przewozu RSM®,
• t abor samochodowy koncesjonowanych przewoźników najemnych w ilości ok. 100 cystern do przewozu RSM®,
• s ystem informatyczny – awizowanie dostaw wychodzących do Klientów
• t erminowość i jakość dostaw.
P
rofesjonalna kadra pracowników.
RSM® produkowany w Grupie Azoty PUŁAWY
nie podlega przepisom dotyczącym przewozu towarów niebezpiecznych RID/ADR.
www.pulawy.com
18
Logistyka RSM®
Rozwój logistyki produktu gwarantuje sukces dystrybucji i stosowaniu RSM®
Model transportu RSM®:
•w
ysyłki całopociągowe (min. 800 t) w cysternach z PUŁAW do BAZ RSM®,
•w
ysyłki grup wagonowych (min. 200–799 t) w cysternach z PUŁAW do BAZ RSM®,
Z w/w BAZ RSM® produkt trafia do rolnika za pomocą cysterny samochodowej (dzielone dostawy/ilości) lub DPPL.
•w
ysyłki cysterny samochodowe (23–25 t) w każde miejsce w Polsce do gospodarstw.
www.pulawy.com
19
Infrastruktura – zbiorniki liniowe RSM®
NIEUSTANNY ROZWÓJ SIECI
• N owe zbiorniki liniowe 25 m3–50 m3 dostarczone na rynek krajowy od 2011 roku w ilości 600 sztuk.
• N owe zbiorniki:
•
• zarówno w fazie projektowania, jak i produkcji, są poddawane ostrym rygorom jakościowym,
• spełniające wszystkie wymogi bezpieczeństwa i ochrony środowiska.
W
yposażone są w niezbędna do prawidłowej eksploatacji infrastrukturę m.in. kwasoodporne zawory,
tacę awaryjną, drabinkę, podest obsługowy oraz pełne zabezpieczenia antykorozyjne (wewnątrz i na zewnątrz).
www.pulawy.com
20
Posadowienie zbiornika
Zbiornik do magazynowania RSM® musi być posadowiony na utwardzonym podłożu – płyty drogowe, płyty betonowe.
Rekomendujemy wylanie ław betonowych.
Zbiornik nie może stać bezpośrednio na ziemi – ciężar zbiornika powoduje osadzanie się w ziemi i utratę stabilizacji,
co w konsekwencji grozi pęknięciem lub nawet wywróceniem się zbiornika.
Planując posadowienie zbiornika należy pamiętać,
o zapewnieniu swobodnego dojazdu autocysterny z nawozem.
www.pulawy.com
21
Terenowe stanowisko
do załadunku i rozładunku RSM®
Nawóz RSM® przechowywany jest w zbiornikach wykonanych ze stali węglowej lub z PCV RSMR.
W trakcie użytkowania zbiornika należy bezwzględnie przestrzegać przepisów BHP i zasad dotyczących przechowywania RSM® PCV.
Na wyposażeniu zbiornika powinny być :
Właz rewizyjny
Drabinka i podest z barierkami ochronnymi
Zawór spustowy
Taca awaryjna
www.pulawy.com
22
Infrastruktura – opryskiwacze
RSM® jest najtańszym i najefektywniejszym nawozem azotowym. Dzięki płynnej formie azot jest łatwo przyswajalny
przez rośliny, a jego aplikacja z wykorzystaniem opryskiwacza zapewnia również doskonałą precyzję dawkowania tego
składnika.
Większość współczesnych opryskiwaczy jest fabrycznie przystosowana do używania RSM®. Przy zakupie opryskiwacza używanego
warto zwrócić uwagę, czy układ cieczowy oraz elementy konstrukcyjne nie zawierają elementów ocynkowanych lub mosiężnych. Zbiorniki
z tworzywa sztucznego, pompy, rury cieczowe i węże wykonane z materiałów odpornych na żrące działanie środków chemicznych,
pozwalają bez problemów napełnić i aplikować RSM®.
Nawożenie RSM® nie pociąga za sobą wielkich i kosztownych modernizacji. Ograniczają się one praktycznie do montażu rozpylaczy
odpowiednich do stosowania RSM® lub założenia węży rozlewowych. Koszt dodatkowego pełnego doposażenia opryskiwacza
o szerokości 18 m to kwota rzędu 2–3 tys. zł netto.
www.pulawy.com
23
Techniki aplikacji – RSM® (I)
Nowoczesna ochrona i nawożenie roślin to precyzyjna aplikacja i równomierne pokrycie upraw. Największe
znaczenie w nawożeniu roślin odgrywają rozpylacze ciśnieniowe, które wykorzystują energię sprężonej cieczy
do wytworzenia kropel.
Do nawożenia RSM® zaleca się rozpylacze utrzymujące niskie ciśnienie i tym samym wytwarzające duże krople.
Powyższe parametry spełniają rozpylacze płaskostrumieniowe, eżektorowe i wielootworowe (3, 5 lub 7). Gruba
kropla eliminuje ryzyko poparzenia roślin oraz tzw. efekt znoszenia, czyli zjawisko polegające na przenoszeniu kropel
poza obszar opryskiwany przez wiatr. Wielkość znoszenia zależy od czynników technicznych oraz warunków meteorologicznych, takich jak: wielkość kropel, prędkość robocza, wysokość oprysku, prędkość wiatru, temperatura i wilgotność
względna powietrza.
Zaleca się, aby oprysków dokonywać, gdy prędkość wiatru nie przekracza 6 m/s (przy silniejszym wietrze oprysk należy wykonywać przy najniższych dopuszczalnych ciśnieniach, prędkość nie większa niż 6/8 km/ha). Zabieg należy
bezwzględnie przerwać, gdy temperatura przekracza 25°C a wilgotność wzglę na powietrza jest
mniejsza niż 50%. Ilość i wielkość kropel zależy
m.in. od ciśnienia roboczego, wielkości i kształtu
dyszy wylotowej i gęstości cieczy.
www.pulawy.com
24
Techniki aplikacji – RSM® (II)
Wielkość kropel, podatność na znoszenie, zastosowanie
Kategoria
kroplistości
Średnica
kropli (μm )
Znoszenie
Rodzaj rozpylacza
Ekstremalnie
grubokroplisty
> 400
Wyjątkowa odporność na znoszenie
Wachlarzowy, wielootworowy
(niskie ciśnienie)
Grubokroplisty
300–400
Duża odporność na znoszenie
Wielootworowy
Średniokroplisty
200–300
Duża odporność na znoszenie
Eżektorowy
Antyznoszeniowy
Fungicydy
Chwasty dwuliścienne
Drobnokroplisty
150–200
Podwyższone ryzyko
Tradycyjne
Fungicydy
Chwasty jednoliścienne
Bardzo
drobnokroplisty
< 150
Wysokie ryzyko
Tradycyjne
Drzewa
krzewy owocowe
www.pulawy.com
25
Przeznaczenie
Techniki aplikacji – RSM® (III)
Do aplikacji RSM® najlepsze są rozpylacze wytwarzające duże krople, łatwo staczające się z liści oraz węże rozlewowe
stosowane w późniejszych fazach rozwojowych roślin.
Rozpylacze wielootworowe (zmiana dawki cieczy dokonuje się poprzez wymianę kryzy dozującej) oraz rozpylacz wachlarzowy typu FD z zintegrowanym systemem dozowania – tradycyjny model aplikowania RSM®.
Dysza wielootworowa
efekt
Grupa Azoty Puławy i Lechler GmbH rekomendują stosowanie rozpylaczy wachlarzowych typu FD.
Rozpylacz wachlarzowy FD
efekt
www.pulawy.com
26
Techniki aplikacji – RSM® (IV)
Do aplikacji RSM® idealne są rozpylacze wachlarzowe typu FD produkowane przez firmę Lechler GmbH.
Zalety rozpylaczy wachlarzoych typu FD:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
poziomy wachlarzowy strumień cieczy skierowany do tyłu jazdy,
ekstremalnie grube krople ograniczające do minimum uszkodzenia roślin,
doskonały rozkład poprzeczny cieczy,
wyeliminowanie „efektu zebry” typowego dla rozpylaczy wielootworowych,
bardzo duży, profilowany otwór wylotowy dyszy, ograniczający zapychanie się
rozpylacza,
optymalny do zmiennego dawkowania RSM® (mapowanie pól),
elastyczne dawkowanie dzięki dużemu zakresowi ciśnień i prędkości roboczych,
beznarzędziowy demontaż kryzy dozującej do czyszczenia,
ograniczenie zjawiska samooprysku elementów belki polowej.
Rozkład poprzeczny cieczy – rozpylacz wielootworowy
www.pulawy.com
27
Rozkład poprzeczny cieczy – rozpylacz wachlarzowy FD
Techniki aplikacji w różnych
fazach rozwojowych (BBCH) – zboża
Gwarancja wysokich plonów :
• k ondycja rośliny,
•w
łaściwa technika aplikacji,
• s tosowanie nawozu płynnego
www.pulawy.com
28
.
Technologia nawożenia
Technologia nawożenia RSM® PUŁAWY – kukurydza
Technologia nawożenia RSM® PUŁAWY – pszenica ozima
Technologia nawożenia RSM® PUŁAWY – rzepak ozimy
www.pulawy.com
29
System nawożenia RSM® Puławy (I)
W 2012 r. – we współpracy z Instytutem Nawozów Sztucznych i Instytutem Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – została opracowana pod kierownictwem dr. Piotra Ruska „Analiza możliwości wprowadzenia na rynek
polski nawozów płynnych na bazie RSM® wraz z rekomendacjami i technologią nawożenia”.
Analiza została poparta doświadczeniami produkcyjnymi w gospodarstwie doświadczalnym INS w Goczałkowie Górnym i stała się podstawą do opracowania Technologii Nawożenia RSM®.
JAKOŚĆ NAWOZÓW – nawozy wytwarzane na bazie RSM® 32%, z dodatkiem siarki i magnezu, produkowanego przez Grupę Azoty
PUŁAWY, są wyrobem wysokiej jakości, spełniającym wymagania zawarte w Rozporządzeniu (WE) nr 2003/2003 Parlamentu Europejskiego. Składy i właściwości fizykochemiczne zostały opracowane i przebadane w Instytucie Nawozów Sztucznych w Puławach.
KONDYCJA ROŚLIN – nawozy na bazie RSM® należy stosować na uprawy, będące w dobrej kondycji fizjologicznej, umożliwiającej
pobranie składników pokarmowych w dobranych i zalecanych dawkach, zgodnie z dobrą praktyką rolniczą. Dopuszczalne uszkodzenia
roślin nawożonych nawozami na bazie RSM® powinny zawierać się w przedziale 2–5%. Powyżej tych wartości może wystąpić
obniżenie plonowania.
TECHNIKI APLIKACJI – rekomendowane stosowanie dysz wachlarzowych typu FD produkcji Lechler GmbH wytwarzających ekstremalnie grube krople. Przy polowej aplikacji RSM® należy przestrzegać zaleceń dotyczących: wysokości prowadzenia belki polowej, ciśnienia
roboczego odpowiedniej prędkości ciągnika z opryskiwaczem. W przypadku stosowania rozpylaczy wielootworowych może
wystąpić „efekt zebry” – widoczne jaśniejsze i ciemniejsze pasy po nawożeniu. Efekt ten nie występuje w przypadku rekomendowanych
rozpylaczy wachlarzowych. W późniejszych stadiach rozwojowych roślin zaleca się stosowanie węży rozlewowych.
www.pulawy.com
30
Instytut
Nawozów
Sztucznych
System nawożenia RSM® Puławy (II)
•
•
•
•
•
•
•
•
•
N
awozy typu RSM®, RSM® + S, RSM® + Mg z uwagi na swoją płynną formę, mogą być stosowane przedsiewnie
i pogłównie działają szybciej od nawozów stałych, co szczególnie jest ważne w okresach suszy, wsiąkając równomiernie w okolice systemu korzeniowego – lepsze efekty plonotwórcze.
P
osiadają azot w formie azotanowej, amonowej i amidowej, co wpływa na szybkość jak również długotrwałość
działania.
B
ardziej równomierne rozmieszczenie składników na powierzchni pola (nie występuje zjawisko rozdzielania się składników) – wzrost plonów o 8 do 15% (Badania INS-IUNG PIB 2000-2010 r.).
W
iększa elastyczność dostosowania składu (mieszanek) nawozu do potrzeb pokarmowych roślin, poprzez
optymalny dodatek innych makroelementów, takich jak fosfor, potas, magnez czy siarka – wzrost plonu do 8%.
P
recyzyjne dozowanie składników pokarmowych roślin również w okresie ich wzrostu.
O
graniczone przemieszczanie się składników do wód gruntowych, ze względu na szybkie wykorzystanie przez
rośliny, jak również możliwość nawożenia pod powierzchnią gleby, co zmniejsza straty związków azotu i korzystnie
wpływa na stan środowiska.
O
graniczona zawartość zbędnych substancji balastowych takich jak antyzbrylacze, wypełniacze itd.
P
ełna mechanizacja prac transportowo-przeładunkowych.
N
awozy tego typu nie podlegają przepisom dotyczącym przewozu towarów niebezpiecznych RID/ADR.
www.pulawy.com
31
Próby produkcyjne nawozów płynnych
na bazie RSM®32%
w Goczałkowie Górnym
Nawozy płynne na bazie RSM® wykonane w gospodarstwie doświadczalnym INS
w Goczałkowie Górnym we wrześniu 2012 roku, w ramach działań premarketingowych,
pod kątem wprowadzenia na rynek nawozów RSM®S 26N+3 S oraz PULASKA® 20N
+ 6 S. Aplikacje dokonano dyszami wachlarzowymi typu FD.
Nawozy RSM®S 27N+2S i 20N + 5S wykonano na bazie wodnego 40% roztworu
siarczanu amonu (NH4)2SO4.
Nawóz RSM®Mg 20N + 4Mg wykonano na bazie 35% roztworu azotanu magnezu Mg
(NO3)2.
Właściwości fizyko-chemiczne testowanych nawozów płynnych
Wyszczególnienie
RSMS 20N + 5 S
RSMS 27 N + 2 S
RSMMg 20 N + 4Mg
N azotanowego
3,9%
6,4%
7,1%
N amonowego
7,8%
7,9%
4,3%
N amidowego
8,3%
12,7%
8,6%
N ogółem
20%wag.
27%wag.
20%wag.
Gęstość ( kg/dm³ )
1,27
1,30
1,31
Wskaźnik pH
5,8–6,1
6–6,2
6,5–7,5
Temp. krystalizacji
-8
-12
-14
www.pulawy.com
32
Instytut
Nawozów
Sztucznych
Technologia nawożenia RSM® PUŁAWY
– kukurydza
www.pulawy.com
33
Technologia nawożenia RSM®
PUŁAWY – kukurydza (I)
Instytut
Nawozów
Sztucznych
Kukurydza jest rośliną mającą wysokie potrzeby pokarmowe. Największym zagrożeniem dla tej rośliny są niekorzystne warunki
pogodowe – w tym okresowe susze oraz stresy termiczne. Od kilku lat obserwujemy wzrost powierzchni uprawy kukurydzy w Polsce.
W 2012 roku kukurydza obsiana była na powierzchni ponad 1 mln ha (źródło: „Kukurydza – piękna księżniczka Podlasia ze smolickim
charakterem” HR Smolice, prof. dr hab. Józef Adamczyk).
Kukurydza najintensywniej pobiera azot i potas, ale potrzebuje też wapnia, magnezu, siarki i cynku.
Intensywne zapotrzebowanie kukurydzy na składniki pokarmowe występuje w okresie od 6-8 liści i trwa do fazy zasychania znamion.
Kukurydza zwykle w okresie od drugiej dekady czerwca do połowy sierpnia pobiera ok. 85% całkowitej ilości azotu, reszta
zużywana jest w początkowym okresie wzrost (3%) i podczas wypełniania ziarna (12%).
W przypadku azotu ważna jest nie tylko wielkość dawki N ale i termin jej stosowania. Zalecany jest podział dawki na przedsiewną
i pogłówną.
W uprawie kukurydzy oprócz nawozów stałych azotowych z powodzeniem może być używany RSM® i nawozy płynne wykonane na jego
bazie.
Zaleca się podział dawki na 2–3 części. Przedsiewnie stosujemy RSM® – dokonując aplikacji za pomocą rozpylaczy wachlarzowych
lub wielootworowych. Pogłównie aplikujemy RSM® za pomocą węży rozlewowych lub systemu Dropleg, który umożliwia idealne dostosowanie rozstawu międzyrzędzi (w kukurydzy – ok. 75 cm).
Nawozy potasowe i fosforowe najlepiej zastosować jesienią pod orkę.
Występujące w kukurydzy objawy niedoborów składników – zwłaszcza mikroelementów (cynk, bor) można usunąć stosując dolistnie,
płynne nawozy wieloskładnikowe (INSOL). Dokarmianie nawozami płynnymi wykonuje się stosując dwukrotne opryskiwanie w fazie 6–8
liści i 10 dni później.
www.pulawy.com
34
Instytut
Nawozów
Sztucznych
Technologia nawożenia RSM®
Puławy – kukurydza (II)
Przystępując do nawożenia w pierwszej kolejności należy oszacować potrzeby pokarmowe roślin, gdyż wiedza
o zapotrzebowaniu roślin na dany składnik pokarmowy jest podstawą racjonalnego ich nawożenia.
Nawożenie zawsze powinniśmy opierać o aktualne badania zasobności gleby, rodzaju przedplonu i spodziewanego plonu. Wysokie plony roślin można uzyskać na glebach o uregulowanym odczynie i co najmniej średniej
zawartości makro i mikroelementów.
Orientacyjne dawki nawozów w kg/ha – gleby średnie
N
P2O5
K2O
MgO
S
Zn
Jednostkowe pobranie składników pokarmowych w kg/t nasion plonu
17,5–20kg
10–12,5 kg
16–20 kg
8 kg
3 kg
INSOL Zn
24 kg
INSOL Zn
30 kg
INSOL Zn
Plon ziarna 8 ton / ha
140–160 kg
80–100 kg
130–160 kg
45 kg
Plon ziarna 10 ton / ha
175–200 kg
www.pulawy.com
100–105kg
35
150–175 kg
60 kg
Instytut
Nawozów
Sztucznych
Technologia nawożenia RSM®
Puławy – kukurydza (III)
Przystępując do nawożenia w pierwszej kolejności należy oszacować potrzeby pokarmowe roślin, gdyż wiedza
o zapotrzebowaniu roślin na dany składnik pokarmowy jest podstawą racjonalnego ich nawożenia.
Nawożenie zawsze powinniśmy opierać o aktualne badania zasobności gleby, rodzaju przedplonu i spodziewanego plonu. Wysokie plony roślin można uzyskać na glebach o uregulowanym odczynie i co najmniej średniej
zawartości makro i mikroelementów.
Orientacyjne dawki nawozów w kg/ha – gleby średnie
N
P2O5
K2O
MgO
S
Zn
Jednostkowe pobranie składników pokarmowych w kg/t plonu
3,7 kg
1 kg–1,3 kg
2–2,2 kg
0,4–0,5 kg
0,5–0,6 kg
INSOL Zn
30–40 kg
INSOL Zn
40–45 kg
INSOL Zn
Plon zielonej masy 70 ton / ha
245–260kg
70–90 kg
140–150 kg
30 kg
Plon zielonej masy 80 ton / ha
260–290 kg
www.pulawy.com
80–100 kg
36
160–165 kg
35 kg
Przykładowa technologia nawożenia
kukurydzy na ziarno dla plonu 8 t/ha
www.pulawy.com
37
Instytut
Nawozów
Sztucznych
Techniki aplikacji w różnych fazach
rozwojowych (BBCH) – kukurydza
Gwarancja wysokich plonów:
• k ondycja rośliny,
•w
łaściwa technika aplikacji,
• t osowanie nawozu płynnego
.
Rozpylacze FD: przedsiewnie, do fazy BBCH 05 (korzeń zarodkowy wyrasta z ziarniaka).
Węże rozlewowe, zestaw opryskowy Dropleg: do BBCH 34 (faza 4 kolanka).
www.pulawy.com
38
Technologia nawożenia RSM® PUŁAWY
– pszenica ozima
www.pulawy.com
39
Technologia nawożenia RSM®
PUŁAWY – pszenica ozima (I)
Instytut
Nawozów
Sztucznych
Zboża ozime podwaliny pod przyszły plon budują jesienią – im wcześniej powstanie źdźbło, tym większa jest szansa, że roślina wytworzy
dorodny kłos.
Przed siewem zboża ozime wymagają nawożenia fosforem i potasem – rzadziej azotem, magnezem i siarką.
Fosfor decyduje między innymi o szybkości wzrostu systemu korzeniowego i tym samym określa zdolność rośliny do pobierania wody
i składników pokarmowych z gleby, a także ma wpływ na wczesne rozpoczęcie wegetacji i szybki wzrost roślin w okresie wiosennym oraz
lepsze zaziarnienie kłosów, co skutkuje wyższymi plonami.
Potas jako składnik, który jest pobierany przez rośliny w dużych ilościach (na wysoko plonujących plantacjach maksymalne pobranie tego
składnika, które przypada na okres kwitnienia jest zbliżone, a często nawet przekracza pobranie azotu) ma wpływ na przezimowanie roślin,
kontroluje gospodarkę wodną, przez co zwiększa odporność roślin na suszę, a wraz z fosforem i innym składnikami pokarmowymi (między
innymi magnezem i siarką) decyduje o efektywności nawożenia azotem, co znacząco zmniejsza koszty związane z nawożeniem tym składnikiem.
Azot – w okresie jesiennym w uprawie zbóż podobnie, jak ma to miejsce w przypadku rzepaku nie jest wskazany nadmiar azotu w glebie.
Sprzyja to budowaniu przez rośliny silnego systemu korzeniowego, a także poprawia ich zdrowotność i zimotrwałość. Jednakże nie jest
wskazany również niedobór tego składnika, gdyż skutkuje to przede wszystkim słabym rozwojem roślin oraz ich niedożywieniem (i to nie
tylko azotem, ale również innymi składnikami pokarmowymi), przez co nie są one odpowiednio przygotowane do zimy. Stąd też w warunkach niskiej podaży tego składnika z gleby, jak również w przypadku spóźnionych siewów wskazane jest nawożenie azotem w dawce
od 20-40 kg N/ha.
Należy jednocześnie pamiętać, że ilość azotu resztkowego, który pozostaje w glebie po zbiorze rośliny przedplonowej i dopływ
tego składnika z bieżącej mineralizacji bardzo często wystarcza, aby zapewnić odpowiedni rozwój i stan odżywienia roślin przed
zimą.
www.pulawy.com
40
Technologia nawożenia RSM®
PUŁAWY – pszenica ozima (II)
Instytut
Nawozów
Sztucznych
Pszenica ozima wymaga łatwo dostępnych składników pokarmowych, ponieważ jej system korzeniowy jest słabiej rozwinięty, niż u innych
zbóż.
W nawożeniu azotowym nie mniejszą rolę niż dawka ma termin stosowania azotu.
Stosowanie dawki przedsiewnej jesienią nie wpływa na plonowanie pszenicy ozimej. Dawka przedsiewna spełnia więc swą rolę jedynie na
glebach słabszych, mniej zasobnych, po gorszych przedplonach i przy opóźnionym siewie.
Pierwsza (wiosenna) dawka azotu ma na celu pobudzenie pszenicy ozimej do krzewienia, uzyskanie optymalnej liczby źdźbeł oraz dużej
liczby zawiązków kłosków w różnicującym się stożku wzrostu. W przypadku, gdy dawka ta jest zbyt wysoka, może stymulować powstawanie
kłosów płonnych. W sytuacji, gdy pszenica jest wysiana w optymalnym terminie, na stanowisku zasobnym i po dobrym przedplonie, azot
można zastosować dopiero w stadium wyczuwalnego pierwszego kolanka. Natomiast, jeśli przed zimą rośliny nie wykrzewiły się dostatecznie, słabo przezimowały lub stanowisko nie jest zasobne w azot, pierwszą dawkę nawozu dobrze jest zastosować tuż po ruszeniu
wegetacji wiosennej. Wielkość dawki startowej wynosi przeważnie 30–50 kg/N.
Druga dawka azotu zabezpiecza przed redukcją źdźbła kłosonośne. Wpływa również na tworzenie się kłosów i ich długość, na zawiązywanie liczby ziaren w kłosie, a także wpływa na ogólny wzrost roślin. Najlepiej zastosować ją w chwili początku wyczerpywania
się azotu na polu, czyli najczęściej w czasie, gdy pszenica osiąga stadium 2–4 wyczuwalnych węzłów.
Ostatnia dawka wpływa z kolei na cechy jakościowe ziarna. Zwiększa wielkość masy 1000 ziaren, zawartość białka ogólnego, jak również
wpływa na polepszenie właściwości wypiekowych mąki. Dlatego w uprawie odmian jakościowych i chlebowych, głównie w celu zwiększenia zawartości białka w ziarnie, korzystne jest zastosowanie niewielkiej dawki azotu „pod kłos”.
www.pulawy.com
41
Technologia nawożenia RSM®
PUŁAWY – pszenica ozima (III)
Instytut
Nawozów
Sztucznych
Przystępując do nawożenia w pierwszej kolejności należy oszacować potrzeby pokarmowe roślin, gdyż wiedza
o zapotrzebowaniu roślin na dany składnik pokarmowy jest podstawą racjonalnego ich nawożenia. W tym celu
należy pomnożyć wartość pobrania jednostkowego razy wysokość zakładanego plonu (zakładany plon musi
być realny, tj. możliwy do uzyskania w warunkach gospodarstwa). W glebach o niskiej zasobności nawożenie
mineralne należy zwiększyć o około 25 do 50%. Nawożenie zawsze powinniśmy opierać o aktualne badania
zasobności gleby, rodzaju przedplonu i spodziewanego plonu. Wysokie plony roślin można uzyskać na glebach
o uregulowanym odczynie i co najmniej średniej zawartości makro i mikroelementów.
Orientacyjne dawki nawozów w kg/ha – gleby średnie
N
P2O5
K2O
MgO
S
Jednostkowe pobranie składników pokarmowych w kg/t nasion plonu
18–23kg
7–9 kg
13–16 kg
2,5–3,5 kg
2,5–3,5kg
20–30 kg
20–28 kg
Plon ziarna 8 ton / ha
140–190
www.pulawy.com
56–72
42
105–135
Przykładowa technologia nawożenia
– pszenicy ozimej zamierzony plon 7 t/ha
www.pulawy.com
43
Techniki aplikacji w różnych fazach
rozwojowych (BBCH) – pszenica ozima
Gwarancja wysokich plonów:
• k ondycja rośliny,
•w
łaściwa technika aplikacji,
• s tosowanie nawozu płynnego
.
Rozpylacze wachlarzowe FD – do BBCH 49 (widoczne pierwsze ości).
Rozpylacze eżektorowe – do BBCH 37 (widoczny nie rozwinięty liść flagowy), w wyjątkowo sprzyjających warunkach do BBCH 39 (liść
flagowy całkowicie rozwinięty).
Węże rozlewowe oraz przedłużacze rurowe – BBCH 31 (pierwszy węzeł) do BBCH 51(górna część kłosa wyłania się z pochwy liściowej).
www.pulawy.com
44
Technologia nawożenia RSM® PUŁAWY
– rzepak ozimy
www.pulawy.com
45
Technologia nawożenia RSM®
PUŁAWY – rzepak ozimy (I)
Instytut
Nawozów
Sztucznych
Rzepak ma bardzo duże wymagania pokarmowe.
Przedsiewnie – zalecane jest jesienne nawożenie fosforem, potasem oraz azotem i magnezem (zwłaszcza w przypadku niskiej zasobności
tych składników w glebie).
Fosfor odpowiada między innymi za prawidłowy rozwój systemu korzeniowego (dobrze rozwinięty system korzeniowy zapewnia lepszą zimotrwałość roślin, a także
dostępność wody i składników pokarmowych, przez co rośliny są lepiej odżywione i mniej wrażliwe na suszę). Potas wraz z fosforem i innym składnikami pokarmowymi
pełni kluczową rolę w tworzeniu rozety rzepaku i jego przezimowaniu (potas „zagęszcza” sok komórkowy przez co zwiększa się odporność roślin na mróz).
Rzepak pobiera około 50 kg S/ha. Przy niedoborze siarki młode rośliny mają jasnozielone zabarwienie krawędzi liści, liście są marmurkowate, sztywne, kruche. Wykształcają się mniejsze kwiaty, barwy jasnożółtej i jako mniej atrakcyjne dla owadów gorzej są zapylane. Mniejsza jest również liczba i wielkość łuszczyn, czyli niższy plon nasion.
Należy zachować umiar w nawożeniu azotem – przenawożenie może doprowadzić do nadmiernego wybujania łanu i zwiększyć ilość wody
w roślinie – co zmniejszy mrozoodporność roślin.
Wiosenne nawożenie azotem powinno być przeprowadzone jak najwcześniej, pomiędzy połową lutego i marca (często na zamarzniętą
glebę – rzepak pobierze azot po rozmarznięciu). Obowiązuje zasada – im gorszy stan łanu tym wcześniej należy zastosować azot
– wybierając najlepiej rozpuszczalne formy.
Najszybciej działa RSM®, potem saletra amonowa – saletrzak – siarczan amonu – mocznik.
Termin i wielkość I dawki zależy od stanu rośliny:
• r zepaki słabsze lub ze zniszczona przez mróz masą liściową – ok. 60% dawki całkowitej,
• r zepaki optymalnie rozwinięte przed zimą (8–12 liści), dobrze zimujące – ok. 50% dawki całkowitej,
• r zepaki bujne (powyżej 12 liści), dobrze zimujące – 40% dawki całkowitej.
Termin II dawki 3–4 tygodnie przed kwitnieniem – najbardziej efektywne pobranie azotu.
Ważne jest, aby dokonując wyboru formy azotu wybierać te, które jako drugi składnik posiadają w swym składzie siarkę.
Azot aby został optymalnie wykorzystany – musi być zbilansowany z innymi składnikami pokarmowymi.
Dawka siarki jest powiązana z dawka azotu i powinna się kształtować w zakresie 1:5 dawki azotu.
www.pulawy.com
46
Instytut
Nawozów
Sztucznych
Technologia nawożenia RSM®
PUŁAWY – rzepak ozimy (II)
Całkowitą dawkę azotu oblicza się mnożąc pobranie jednostkowe tego składnika (średnio 60 kg N/t nasion + odpowiednia masa słomy) przez zakładany plon.
Następnie od tak wyliczonych potrzeb pokarmowych należy odjąć ilość N, którą rośliny mają do dyspozycji z gleby tzw.
N nim. Wahania ilości azotu glebowego są stosunkowo duże, zależą od wielkości zapasów i szybkości ich rozkładu.
Można przyjąć, że na przeciętnym stanowisku po zbożu jest to zwykle od 10 do 40, a na dobrych stanowiskach 40–80 kg N/ha.
Orientacyjne dawki nawozów w kg / ha – gleby średnie
N
P2O5
K2O
MgO
S
Ca
Jednostkowe pobranie składników pokarmowych w kg/t nasion + słoma (łodygi, łuszczyny)
52–60 kg
20–25 kg
35–45 kg
6–8 kg
10–12 kg
50 kg
40–50 kg
200 kg
Plon ziarna 4 ton/ha
210–240 kg
80–100 kg
140–180 kg
24–32 kg
Przystępując do nawożenia w pierwszej kolejności należy oszacować potrzeby pokarmowe roślin, gdyż wiedza o zapotrzebowaniu roślin na dany składnik pokarmowy jest podstawą racjonalnego ich nawożenia. Wysokie plony roślin
można uzyskać na glebach o uregulowanym odczynie i co najmniej średniej zawartości makro i mikroelementów.
www.pulawy.com
47
Instytut
Nawozów
Sztucznych
Przykładowa technologia nawożenia
rzepaku ozimego – zamierzony plon 4 tony/ha
www.pulawy.com
48
Techniki aplikacji w różnych fazach
rozwojowych (BBCH) – rzepak
Gwarancja wysokich plonów :
• k ondycja rośliny,
•w
łaściwa technika aplikacji,
• s tosowanie nawozu płynnego
.
Rozpylacze FD, wielootworowe oraz węże rozlewowe – do oraz fazy BBCH 51 (faza „zielonego pąka”).
www.pulawy.com
49
Lider opinii – jak to się robi? (I)
Top Farms Wielkopolska Sp. z o.o. – gospodaruje na gruntach rolnych zlokalizowanych na terenie Wielkopolski. Działalność firmy
koncentruje się głównie na produkcji roślinnej: produkcja zbóż (pszenica ozima ok. 14 tysięcy ton rocznie), rzepaku (ok. 10 tysięcy ton
rocznie), buraków cukrowych (ok. 50 tysięcy ton rocznie) oraz ziemniaków. Nawożenie oparte jest głównie na RSM® z PUŁAW, w 2012 roku
firma przeprowadziła jako pierwsza w Polsce aplikację nawozów RSM® S, wyprodukowanych na bazie roztworu siarczanu amonu.
Stosowanie nawozów płynnych na bazie RSM® daje możliwość precyzyjnej aplikacji – równomierny rozkład składników na całej szerokości
stosowania oraz możliwość ich zastosowania w różnych okresach roku i wegetacji roślin, w tym również aplikacji pożniwnej, wspomagająca
mineralizację resztek pożniwnych.
Rzepak
RSM® S to możliwość precyzyjnej aplikacji startowego nawożenia wiosennego azotowego z siarką w rzepaku ozimym – najważniejsze
nawożenie w rzepaku (roślina o wysokim zapotrzebowaniu na S), wpływające na poprawę kondycji roślin po zimie i dające odporność
na stres w dalszej wegetacji. Jesienna aplikacja jest możliwa, lecz ze względu na prawdopodobieństwo wymywania i straty siarki z gleby
mniej korzystna. Jeden kilogram niedoboru siarki w glebie ogranicza pobranie do 10 kilogramów azotu.
Zboża/Pszenica
W zbożach RSM® S daje możliwość aplikacji późnowiosennej dla wprowadzenia N w normalnych, ale i mniejszych dawkach rzędu 15–30 kg
N/ha. Azot wpływa głównie na wielkość plonu, a równolegle wprowadzana siarka poprawia znacznie jakość ziarna (białko, gluten ).
Zastosowanie w zbożach wczesną wiosną umożliwia wprowadzenie wysokich dawek, nawet do 100 kg N/ha.
Pierwsza dawka N (+S) – poprawiająca krzewienie, ustalenie odpowiedniej liczby źdźbeł i zawiązków kłosów w stożku wzrostu. Druga
dawka N(+S) – utrzymująca źdźbła kłosonośne i wpływająca na tworzenie kłosów i liczbę ziaren w kłosie (wszystkie formy N). Trzecia dawka
N (+S) – wpływająca na jakość ziarna, wyrównana masa tysiąca ziaren i zawartość białka i właściwości wypiekowych.
www.pulawy.com
50
Lider opinii – jak to się robi? (II)
Ireneusz Panawo – prowadzi gospodarstwo rolne o powierzchni 150 ha położone na terenie województwa warmińsko-mazurskiego,
w powiecie kętrzyńskim. Gleby ciężkie i bardzo ciężkie okresowo nadmiernie uwilgotnionych.
Obserwacje polowe (szybkość działania, precyzja) oraz koszty nawożenia wymusiły stopniowe przejście na stosowanie azotu w formie
RSM®. W roku 2012 nawozy granulowane stanowiły ok. 20% zastosowanego azotu. Istnieje realna możliwość przejścia na dostarczanie azotu
w formie płynnej w 100% pod warunkiem dostępności nawozów typu RSM® S.
Pierwszą dawkę RSM® 28% można zaaplikować, na zamarzniętą ziemię, (rzepak 300 l), (pszenica 150l) ok. 5–15 marca, o ile nie będzie śniegu.
Nawożenie rozpoczynamy wcześnie rano między 4–5 godziną, a kończymy o 9–10 godzinie, ponieważ gleba już rozmarza.
Druga dawka RSM® 32% do dwóch tygodni po pierwszej na rzepak (300 l), pszenica (do 300 l).
Nawożenie pszenicy ozimej 236 kg N/ha (wiosna 2012):
w
iosną przed ruszaniem wegetacji 52 kg N w postaci siarczano-azotanu amonu; w fazie krzewienia 71 kg N w postaci RSM® 28 %,
w
fazie początku strzelania w źdźbło 63 kg N w postaci RSM® 32,
w
fazie przed ukazaniem się liścia pod flagowego 50 kg N RSM® 32 (węże rozlewowe).
•
•
•
Nawożenie rzepaku ozimego 212 kg N/ha (wiosna 2012):
w
iosną przed ruszeniem wegetacji 60 kg N/ha w postaci siarczano-azotanu amonu,
w
fazie rozety do dwóch tygodni po pierwszym nawożeniu 89 kg N/ha w postaci RSM® 28%,
w fazie rozety do tygodnia po drugim nawożeniu 63 kg N/ha w postaci RSM® 32%.
•
•
•
Stosując RSM® wczesną wiosną nie musimy obawiać się o poparzenia, ponieważ rośliny są w początkowych fazach rozwojowych,
a temperatura powietrza jest niższa. W uprawie rzepaku ozimego stosuję ostatnią dawkę azotu ok. 30 dni przed kwitnieniem. Z moich
obserwacji, w technice stosowania RSM® istotne są następujące parametry:
t emperatura nie wyższa niż 20 °C, rośliny suche, zabieg należy wykonać wieczorem lub w dni pochmurne.
•
www.pulawy.com
51
Lider opinii – jak to się robi? (III)
Krzysztof Doliński, rolnik posiadający gospodarstwo rolne w Kramarzewie koło Działdowa o powierzchni 1250 ha (gleby średnie)
400 ha – rzepak, 250 ha – kukurydza, 450 ha zboża (pszenżyto, pszenica), reszta to łąki. Gospodarstwo zużywa ok. 600 ton RSM® rocznie.
Zagospodarowanie plonu
N
P2O5
K2O
CaO
MgO
1 tona ziarna
20
8
5
<1
2,5
Słoma
8
5
30
7,5
5,5
Ziarno+słoma
28
13
35
8
8
Każde 10 ton zielonej masy na kiszonkę
30
18
40
15
8
Orientacyjne dawki nawozów kukurydza – gleby średnie
✔
✔
✔
✔
A
zot intensywnie pobierany jest w fazie 6–8 liści do fazy zasychania znamion.
W
ielkość dawki N/ha wyliczona na podstawie potrzeb nawożenia kukurydzy.
P
odział całkowitej, wyliczonej dawki N na przedsiewną i pogłówną.
N
awożenie w gospodarstwie jest uzależnione od możliwości produkcyjnych gleb i oczekiwanych plonów.
Aplikację RSM® wykonuję opryskiwaczem zaczepianym zaopatrzonym dysze rozlewowe 7-otworowe z kryzą 1mm.
Zabieg przeprowadza się zawsze, gdy rośliny są suche, można wykonywać zabieg podczas opadów, ale muszą one być ciągłe!
Do dozowania RSM® nie używa się węży rozlewowych.
Obserwacje własne pokazały, że dysze rozlewowe 7-otworowe bardzo dobrze sprawują się w każdym momencie aplikacji.
Węże rozlewowe często dawkują strumień RSM® pod samą roślinę „parząc” ją przy powierzchni gleby.
Zawsze stosuję RSM® 32% – nie rozcieńczam na mniejsze stężenia.
www.pulawy.com
52
Lider opinii – jak to się robi? (IV)
Dlaczego stosuję RSM®?
✔ N
iższa cena jednostkowa składnika, co poprawia efektywność zabiegu nawożenia.
(przyrost plonu do ceny jednostkowej N wyższy a niżeli ma to miejsce w nawozach stałych.
✔ Pomimo
okresowych susz nawożenie RSM® wykazuje wyższą skuteczność, niż nawozy azotowe granulowane
(łagodzi niedobory opadów).
✔ T echnicznie zabieg nawożenia RSM® jest bardziej precyzyjny i równomierny.
✔ N
iższe koszty transportu, przeładunku i magazynowania oraz pełna mechanizacja tych prac.
www.pulawy.com
53
Zasobność gleb w siarkę
Saldo bilansu siarki w rolnictwie i zasobność gleb obniża się
na skutek ograniczenia emisji siarki do atmosfery.
Szacuje się, że obecnie roczne zapotrzebowanie roślin uprawnych
na siarkę na świecie wynosi około 17–18 mln ton.
Oznacza to światowy deficyt tego pierwiastka wynoszący
obecnie 7–8 mln t.
Prawie 70% gleb w Polsce jest ubogich w siarkę. Z plonem roślin
wynoszone jest od 15 kg do 60 kg/ha. Wymyciu z gleby ulega
30–70 kg S z hektara, a zmniejsza się ilość zanieczyszczeń w formie
kwaśnych deszczy.
Pod względem wymagań w stosunku do siarki rośliny można
podzielić na trzy grupy:
• r ośliny o bardzo dużym zapotrzebowaniu na siarkę
– rzepak, kapustne, cebula, czosnek – ze średnim plonem rośliny te pobierają ok. 50 kg siarki z 1 ha;
• r ośliny o dużym zapotrzebowaniu na siarkę
– rośliny motylkowe (kończyna, lucerna) oraz kukurydza i buraki – średni pobór ok. 40 kg siarki z ha;
• r ośliny o niewielkim zapotrzebowaniu na siarkę
– ziemniaki, trawy (w tym zboża) – średni pobór do 25 kg siarki z 1 ha.
www.pulawy.com
54
Siarka – ważny element rozwoju rośliny
Zaliczana jest do podstawowych składników pokarmowych warunkujących rozwój wszystkich organizmów żywych:
• d ecyduje o prawidłowym rozwoju roślin,
• p oprawia jakość plonów i walory smakowe,
• jest jednym z podstawowych składników białka, niektórych witamin i enzymów,
• zwiększa odporność roślin na choroby i szkodniki oraz na wyleganie.
Niedobór siarki ogranicza:
r ozwój i plon roślin,
zawartość i jakość białka, obniża zawartość cukrów i tłuszczów (rośliny oleiste),
n
admierne gromadzenie się azotanów w roślinie.
•
•
•
Badania naukowe dowodzą na silną interakcję pomiędzy wysokością nawożenia azotem i dawkami siarki.
Wskazane jest zachowanie następujących proporcji N do S – rzepak 1:5, kukurydza 1:6, zboża 1:7
1 kg niedoboru siarki w glebie ogranicza pobranie do 10 kg azotu.
Źródło:
Terminy stosowania nawozów azotowych
(Zalecenia nawozowe dla roślin uprawy
polowej i trwałych użytków zielonych,
Materiały szkoleniowe nr 95, T. Jadczyszyn,
J. Kowlaczyk, W. Lipiński,
ISBN 978-83-7562-054, IUNG 2010).
www.pulawy.com
55
Dawki siarki (kg S/ha) w zależności od zawartości składnika w glebie
Rośliny i grupy roślin
Zawartość siarki w glebie
bardzo niska
Zboża
35
niska
30
średnia
25
wysoka
–
bardzo wysoka
–
Motylkowate
85
80
75
30
–
Ziemniak
65
50
45
20
–
Kukurydza
60
50
40
20
–
Rzepak
75
80
50
25
–
Burak cukrowy
60
70
40
20
–
Łąki i pastwiska
70
65
60
30
–
Magnez – wpływ na kondycję rośliny (I)
Magnez jest składnikiem chlorofilu, wpływa na regulację procesów fotosyntezy i przemian energetycznych. Jest
też aktywatorem procesów odpowiedzialnych za pobieranie składników mineralnych z gleby. Jego zawartość
wpływa w istotny sposób na kondycję i rozwój roślin. Korzystnie oddziałuje na rozwój wegetatywnych i generatywnych części roślin.
Magnez:
•w
pływa korzystnie na podziały komórkowe,
• z większa syntezę chlorofilu w liściach, wpływa na wydajność procesu asymilacji oraz syntezy białka, przez co zwiększa
wydajność fotosyntezy,
• a ktywizuje procesy życiowe w warunkach stresowych: zwiększa odporność roślin na niekorzystne warunki atmosferyczne, wysokie temperatury, suszę, nadmierne promieniowanie UV,
• s tymuluje pobieranie nawozów z gleby.
Efekty deficytu magnezu
Niedobór magnezu objawia się na liściach rośliny – głównie chlorozami międzynaczyniowymi. Utrzymujący się
deficyt magnezu prowadzi do zaniku zielonej barwy, a następnie do ich obumierania. W pierwszej kolejności
chlorozy występują na liściach starszych. Objawy niedoboru tego pierwiastka, najlepiej widoczne są w latach
suchych, z dużym nasłonecznieniem. Jego niedobór w liściach prowadzi do zmniejszenia ilości węglowodanów
transportowanych do korzeni, a następstwem jest ograniczenie pobierania pierwiastków mało ruchliwych,
takich jak fosfor i potas. W konsekwencji niedobór magnezu powoduje słaby wzrost, opóźnianie faz rozwojowych roślin, niższą zawartość białka, spadek odporności na choroby i w konsekwencji spadek plonu.
www.pulawy.com
56
Magnez – wpływ na kondycję rośliny (II)
Na odżywienie roślin magnezem istotny wpływ ma pH gleby. Niski odczyn gleby wpływa na wymywanie jonów wapnia i magnezu
oraz ograniczenie wzrostu systemu korzeniowego (szczególnie drastycznie przy odczynie poniżej 5,5). Wprowadzenie magnezu do gleby
powoduje ograniczenie tych ujemnych skutków.
Rośliny powinny podlegać ciągłej kontroli pod względem stanu odżywienia magnezem (regularne lustracje plantacji i obserwacje wyglądu
roślin). Pomocne w ocenie są analizy chemiczne roślin przeprowadzane w okresach umożliwiających uzupełnienie jego niedoboru.
Zboża wykazują zwiększone zapotrzebowanie na magnez, głównie w fazie krzewienia i strzelania w źdźbło oraz w fazie wypełniania ziarna. W porównaniu z innymi roślinami, zboża akumulują w ziarniakach umiarkowane ilości magnezu. Wartość ta mieści się w zakresie
od 2,5 do 4,5 kg magnezu w jednej tonie ziarniaków. Niedobór w czasie wykształcania ziarna jest przyczyną spadku plonu.
Racjonalne nawożenie magnezem wpływa nie tylko na zwiększenie plonu ziarna, jak również na jakość technologiczną (zawartość białka,
zawartość glutenu w pszenicy).
Kukurydza posiada duży potencjał plonotwórczy, co wiąże się z wysokimi wymaganiami, co do zasobności w składniki pokarmowe, w tym na magnez. Niedobory magnezu możemy obserwować na liściach i kolbach. Szczególnie na glebach ubogich w ten pierwiastek (nadmiernie kwaśnych) brzegi najstarszych liści szybko zasychają, przybierając rdzawe zabarwienie. Kolby natomiast wykazują słabe
uziarnienie na wierzchołkach.
W konsekwencji, plon masy zielonej oraz plon ziarna maleje. Zalecane dawki dla kukurydzy wynoszą 25–30 kg/ha, jednakże na stanowiskach o niskim pH, dawki powinny być dwukrotnie wyższe.
Rzepak wykazuje umiarkowane zapotrzebowanie na magnez. Najintensywniej pierwiastek ten pobierany jest od fazy strzelania w pęd
do fazy zielonej łuszczyny. Rzepak wymaga stanowisk zasobnych, umożliwiających sprostanie wysokim potrzebom w okresie od wiosennego rozpoczęcia wegetacji do jej końca.
www.pulawy.com
57
Nowe nawozy z Puław:
PULASKA® 20N + 6S, RSM® S 26N + 3S
W 2013 roku Grupa Azoty PUŁAWY wprowadzi na rynek dwa nowe nawozy
płynne z dodatkiem siarki – PULASKA® 20 + 6 oraz RSM® S 26 + 3
PULASKA® 20 N + 6S
✔ Z
awartość azotu w dwóch formach (amonowej i amidowej) pozwala roślinom na jego
stopniowe pobieranie w różnych temperaturach.
✔ Zwartość pH 5,8–6,1 jest bardzo korzystna dla strefy korzeniowej roślin.
✔ Stosunek azotu do siarki sprawia, że pierwiastki te szybko wchodzą w metabolizm roślin.
✔ N
awóz rekomendowany w nawożeniu roślin siarkolubnych zarówno w rolnictwie,
jak i w ogrodnictwie.
✔ Aplikacja produktu identyczna jak w przypadku RSM® .
✔ Temperatura początku krystalizacji 2°C.
✔ Mieszając Pulaskę w stosunku 1:1 z RSM® 32% otrzymujemy RSM® S 26 +3
RSM® S 26+ 3
✔ R
SM® + S – to roztwór saletrzano-mocznikowy wzbogacony o siarkę w formie
siarczanowej SO4 – najlepiej przyswajalną przez rośliny.
✔ J ako nawóz płynny, zawierający 26% azotu i 3% siarki doskonale nadaje się
do nawożenia upraw rolnych.
✔ U
niwersalność i niepowtarzalność RSM ®+ S 26 + 3 polega na jednoczesnym
obok siarki działaniu azotu w postaci saletrzanej, amonowej i amidowej.
✔ O
ptymalny dobór form azotu i siarki form w jednym nawozie pozwala zaspokoić
potrzeby każdej rośliny względem siarki i azotu.
✔ Temperatura początku krystalizacji -7°C.
www.pulawy.com
58
Notatki
www.pulawy.com
59
Dziękuję za uwagę
Grupa Azoty Zakłady Azotowe „Puławy” S.A.
Dział Sprzedaży Krajowej Nawozów, Al. Tysiąclecia Państwa Polskiego 13, 24-110 Puławy, tel.: 81 565 21 03, fax: 81 565 31 17
[email protected], www.pulawy.com
www.pulawy.com
60