ZALECENIA KONSERWATORSKIE

miejsce/data
Szczecin /11.2009
EGZEMPLARZ NR 1
Jednostka projektowa:
adres:
Ostoja 38/2
72-005 Przecław
telefon / fax.:
(091) 486 98 38
kom. 0 600 978 564
NIP:
851-162-06-18
e-mail: [email protected]
Plan miasta i Twierdzy Kostrzyn z 1728 r.
temat /obiekt /część:
Rewitalizacja Twierdzy Kostrzyn nad Odrą etap II
sposób finansowania inwestycji:
Europejska Współpraca Terytorialna – Program Operacyjny Współpracy
Transgranicznej Polska (woj. lubuskie) – Brandenburgia 2007-2013
adres inwestycji:
ul. Chyżańska, dz. nr 76/60 i nr 76/27, Kostrzyn nad Odrą
inwestor i zleceniodawca:
Urząd Miasta Kostrzyn nad Odrą, ul. Kopernika 1, 66-470 Kostrzyn nad Odrą
branża :
KONSERWACJA ZABYTKÓW
temat opracowania :
ZALECENIA KONSERWATORSKIE
autor / projektant
imię i nazwisko / uprawnienia
projektant
dr inż. arch. Mariusz Tuszyński
podpis
nr upr. 19/Sz/97
konserwator
zabytków
E
G
AUTORSKI
mgr Ewa Palacz
Z
E
INWESTORA
M
P
L
A
R
Z
SPIS TREŚCI
1. Przedmiot, zakres i cel opracowania
2. Inwestor i Zleceniodawca
3. Podstawa opracowania i wykorzystane materiały
4. Ogólna koncepcja prac konserwatorskich
5. Prace wstępne (przygotowawcze)
6. Zakres rzeczowy prac konserwatorskich
6.1. Bastion Brandenburgia
6.2. Promenada von Kattego (pomiędzy bastionami Brandenburgia i Filip)
6.3. Bastion Filip z sąsiednimi obiektami i elementami zagospodarowania terenu
7. Część fotograficzna – wybrane zdjęcia z opisem ubytków i uszkodzeń
1. Przedmiot, zakres i cel opracowania
Podstawowym przedmiotem opracowania są Bastiony Brandenburgia i Filip, grodza przed
bastionem Filip, promenada von Kattego i Brama Chyżańska z mostem wchodzące w skład
zespołu fortyfikacji nowożytnych twierdzy Kostrzyn wpisanego do rejestru zabytków pod nr
KOK – I – 81/76. Zakres (szczegółowe granice) opracowania przedstawiono w programie
funkcjonalnym-przestrzennym dla planowanego zadania pt.: Rewitalizacja Twierdzy Kostrzyn
nad Odrą etap II (plansza nr 1) wykonanym w 11.2009 r. przez Pracownię Architektoniczną
STUDIO MT’97 w Przecławiu (w posiadaniu Zleceniodawcy). Celem pracy jest ogólne
określenie zaleceń (programu robót) konserwatorskich dla w/w zadania.
2. Inwestor i Zleceniodawca
Urząd Miasta Kostrzyn nad Odrą, ul. Kopernika 1, 66-470 Kostrzyn nad Odrą.
3. Podstawa opracowania i wykorzystane materiały
•
Umowa z Inwestorem Nr A-IR/225/2009 z dnia 21.09.2009 r.
•
Inwentaryzacja wykonana przez BP-R Sp. z o.o. REDAN ze Szczecina z 2004 r.
•
Wizja lokalna w październiku 2009r.
•
Materiały archiwalne dot.: Twierdzy Kostrzyn nad Odrą
•
Konsultacje z WOZU w Zielonej Górze Delegatura Gorzów Wielkopolski w
październiku 2009 r.
•
Opinia Lubuskiego WKZ (pismo znak: ZN-G.421-1/10 (Kos) z dnia 29.01.2010r.) –
zatwierdzająca wytyczne konserwatorskie dla planowanej inwestycji, które zawarto w
niniejszym opracowaniu (w załączeniu).
4. Ogólna koncepcja prac konserwatorskich
Biorąc pod uwagę wartość historyczną, artystyczną oraz użytkową obiektów proponuje się
konserwację zachowawczą z elementami rekonstrukcji. Należy przy tym uwzględnić
poszanowanie oryginalnej substancji zabytku tj.: historycznych materiałów oraz nawarstwień
stylistycznych.
5. Prace wstępne (przygotowawcze)
Przed rozpoczęciem prac należy:
•
Wykonać opis i dokumentację fotograficzną stanu zachowania
•
Wykonać niezbędne badania: m.in. badania materiałoznawcze (petrograficzne), na
zawartości soli.
•
Opracować szczegółowy program prac konserwatorskich.
•
Wykonać ekspertyzę konstrukcyjno-budowlaną, oraz inne niezbędne badania
wilgotnościowe, geologiczne i hydrotechniczne.
•
Sprawdzić możliwość założenia izolacji przeciwwilgociowej, wykonać projekt izolacji.
W trakcie prowadzenia prac niezbędne będą dodatkowe badania pomagające
uszczegółowić ich program.
6. Zakres rzeczowy prac konserwatorskich
6.1. Bastion Brandenburgia
Taras
Uporządkowanie tarasu bastionu Brandenburgia wraz z usunięciem części nasypu ziemnego
i dziko rosnącej roślinności.
Schody zewnętrzne
Pozostałości schodów na tarasie bastionu Brandenburgia należy zdemontować, oczyścić,
zamontować na nowo, uzupełnić o brakujące elementy, uzupełnić ubytki w zachowanych
elementach. Po przeprowadzonej naprawie i renowacji schody zabezpieczyć przed
zawilgoceniem (zahydrofobizować).
Czoło i barki bastionu (mur kurtynowy od strony Odry)
−
Mur ceglany - lico
Należy dokonać dokładnego rozpoznania stanu lica, identyfikacji spękań i odspojeń muru.
Lico muru należy zabezpieczyć przez konsolidację, kotwienie. Należy usunąć roślinność
wrastającą w mur. Usunąć wtórne uzupełnienia i wyprawy tynkarskie cementowe. Obszary
skażone mikrobiologicznie należy poddać dezynfekcji. Zasolone partie muru należy oczyścić
z nawarstwień powierzchniowych soli mechanicznie, a następnie odsolić metodą migracji do
rozszerzonego środowiska. Wziąć pod uwagę należy partie muru historycznego w
sąsiedztwie nowych uzupełnień, szczególnie z użyciem zaprawy cementowej i do wysokości
podciągania kapilarnego muru. Zabieg stabilizacji soli- przeprowadzić w nierozpuszczalne
związki. Rysy, pęknięcia i rozwarstwienia muru należy wypełnić zaprawą iniekcyjną, która
jest porowata, z możliwością doboru kruszywa i szybkości penetracji. Do murów, które nie
wymagają wzmocnienia pustek (w tym wzmocnienia konstrukcyjnego) należy użyć
materiałów spełniających wymogi WTA. Silnie zdezintegrowane partie muru należy rozebrać
i przemurować na nowo używając materiału rozbiórkowego, uzupełniając ewentualnie cegłą,
której parametry są zbliżone do cegły historycznej występującej w zabytku. Ubytki w murze
należy uzupełnić cegłą rozbiórkową lub nową o zbliżonych parametrach do oryginalnej.
Ubytki w cegle powyżej 40 % cegły należy uzupełnić cegłą rozbiórkową lub nową o
parametrach zbliżonych do oryginalnych cegieł (szczególnie w kwestii nasiąkliwości i
paroprzepuszczalności). Cegła ta musi odpowiadać oryginalnej po względem rozmiaru,
koloru i faktury. Uzupełniając mur cegłami należy pamiętać, aby układać je zgodnie z
występującym w danej partii muru wątkiem i z odtworzeniem wzorów z cegły zendrówki czy
glazurowanej. Mniejsze ubytki w cegle należy uzupełnić zaprawami mineralnymi, barwionymi
w masie, o parametrach zbliżonych do oryginalnych cegieł. Ubytki w spoinie należy wykonać
z zaprawy mineralnej o parametrach fizyko-mechanicznych zbliżonych do historycznej,
sposób wykończenia powinien być dostosowany do spoiny w najbliższym sąsiedztwie.
Należy zastosować zaprawę o dużej porowatości, zdolną do gromadzenia soli. Do prac
należy użyć materiałów charakteryzujących się paroprzepuszczalnością, czyli posiadających
odpowiednią porowatość. W murach należy zabezpieczyć wszystkie otwory.
−
Cokół kamienny
Ubytki w cokole kamiennym należy uzupełnić blokami kamienia odpowiadającymi rodzajem
kamienia (po uprzednim wykonaniu badania petrograficznego) i rozmiarem oryginalnemu. W
razie potrzeby wprowadzić należy kotwienie muru. Skorodowane elementy metalowe należy
oczyścić z produktów korozji, zabezpieczyć przed korozją.
6.2. Promenada von Kattego (pomiędzy bastionami Brandenburgia i Filip)
Z powierzchni balustrady promenady należy zbić cementowy tynk, usunąć cementowe
spoiny i naprawy. Należy usunąć wtórne zwieńczenia korony murku (dachówki).
Konserwacja cegły – osłabioną cegłę należy wzmocnić, zniszczoną w dużym stopniu
wymienić na rozbiórkową lub nową odpowiadającą parametrami fizycznymi oryginalnej.
Powierzchnię murku pokryć mineralnym tynkiem paroprzepuszczalnym. Koronę murku
zwieńczyć kształtkami wykonanymi na wzór istniejących. Mur kurtynowy (lico od strony Odry)
- postępowanie jak przy Bastionie Brandenburgia
6.3. Bastion Filip z sąsiednimi obiektami i elementami zagospodarowania terenu
Mury ceglane
−
Barki i czoło bastionu Filip - lico od strony Odry i fosy
Należy zastosować postępowanie opisane przy Bastionie Brandenburgia.
−
Pomieszczenia schronu - kazamaty
Wykonać ekspertyzę konstrukcyjno-budowlaną i projekt zabezpieczeń konstrukcji murów i
sklepień. Przewidzieć wykonanie konstrukcyjnych wzmocnień sklepień i ścian. (W pierwszym
pomieszczeniu należałoby podnieść zapadnięte sklepienie przy wejściu (nadwiesić), mur
spękany segmentami - zakotwiczyć). Wymagane będzie osuszenie murów oraz konserwacja
ścian i posadzek: oczyszczenie powierzchni, usunięcie wtórnych zapraw, uzupełnienie spoin,
pokrycie ścian kazamat pobiałą jeżeli takie było ich oryginalne wykończenie powierzchni
ścian (stwierdzone w wyniku badań). Zaprojektować właściwą wentylację pomieszczeń oraz
oświetlenie wewnętrzne.
Most przy Bramie Chyżańskiej
Ceglane słupy mostu należy zbadać pod kątem wytrzymałości konstrukcyjnej, lico oczyścić,
uzupełnić ubytki w cegle i spoinie, zabezpieczyć przed działaniem wody. Metalową
konstrukcję mostu należy zbadać pod względem wytrzymałości konstrukcyjnej, w razie
potrzeby wymienić elementy zniszczone, wzmocnić konstrukcję, oczyścić powierzchnię,
zabezpieczyć przed korozją. Pokrycie mostu w postaci płyt granitowych należy przełożyć z
jednoczesnym wyrównaniem podłoża, płyty oczyścić, usunąć wtórne uzupełnienia, ubytki w
nawierzchni uzupełnić materiałem zgodnym z oryginalnym. Barierkę mostu oczyścić z
produktów korozji metalu, w razie możliwości wyprostować pokrzywione elementy, uzupełnić
ubytki i zabezpieczyć powierzchnię przed korozją.
Ogrodzenia, barierki na tarasie bastionu
Przewidzieć oczyszczanie powierzchni murków ceglanych, usunięcie cementowych spoin i
wymiana ich na wapienne.
Grodza przy bastionie
Przewidzieć konserwację muru i odtworzenie wieżyczki (Mnich) w formie historycznej.
Mur kurtynowy przy Bramie Chyżańskiej (od strony fosy)
Usunąć warstwy ziemi i dziko rosnącej roślinności z korony muru, u jego podstawy oraz z
powierzchni muru. Opracować wzmocnienie konstrukcji muru, naprawę wyrw i szczelin w
murze
oraz naprawę
korony muru
(zakres rekonstrukcji do
zatwierdzenia
przez
Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków). Niezbędne będzie przeprowadzenie konserwacji
lica muru (postępowanie i zakres prac dla przy konserwacji muru Bastionu Brandenburgia).
opracowanie:
arch. Mariusz Tuszyński
nr upr. 19/Sz/97
7. Część fotograficzna – wybrane zdjęcia z opisem ubytków i uszkodzeń
Fot. 1
t. 1
Fot. 2
Fot. 1 i 2. Chodnik na moście z granitowych płyt - uszkodzenia, wtórne uzupełnienia z
cementu w płytach, ubytki materiału w balustradzie.
Fot. 3
Fot. 3. Most przy Bramie Chyżańskiej – ubytki materiału i zanieczyszczona powierzchnią
ceglanych filarów.
Fot. 4
Fot. 4. Fragment muru kurtynowego przy Bramie Chyżańskiej – spękania pionowe i
poziome, rośliny wrastające w mur, brak lica muru w jego dolnej partii.
Fot. 5
Fot. 5. Fragment muru kurtynowego przy Bramie Chyżańskiej – korona porośnięta
roślinnością, częściowo zniszczona, rośliny wrastają w mur, w dolnej części muru widoczny
głęboki ubytek i na dosyć dużej powierzchni brak części lica muru.