HISTORIA KULTURY FIZYCZNEJ - Wyższa Szkoła Wychowania

KARTA PRZEDMIOTU
KIERUNEK STUDIÓW
WYCHOWANIE FIZYCZNE
NAZWA PRZEDMIOTU
HISTORIA KULTURY
FIZYCZNEJ
POZIOM STUDIÓW I°
ROK I
SEMESTR I
TYP PRZEDMIOTU
obligatoryjny
PUNKTY
ECTS
3
Rodzaj zajęć
Ilość godz.
Stacjon/Niestac.
WYKŁADY
10
6
ĆWICZENIA
16
12
METODY NAUCZANIA
JĘZYK WYKŁADOWY
wykład, ćwiczenia
polski
CEL I ZAŁOŻENIA
Kształtowanie świadomości historycznej oraz osobistego stosunku do przeszłości. Rozbudowa umiejętności interpretacji
wydarzeń historycznych oraz okresów dziejowych. Uwrażliwienie na zapoczątkowanie myśli o rozwoju oraz upowszechnieniu
form kultury fizycznej. Ukazanie głównych dróg historycznego rozwoju różnych form i przejawów ewolucji ruchu człowieka.
Uświadomienie wartości kultury fizycznej jako elementu wychowania oraz kultury społeczeństw. Wykazanie związków między
teorią a praktyką owego wychowania, a ekonomicznym i kulturowym rozwojem społeczeństwa, ze szczególnym
uwzględnieniem rozwoju nauki, ideologii oraz polityki danej epoki historycznej. Wyjaśnienie współczesnego oblicza kultury
fizycznej przez pryzmat jej historycznego rodowodu. Budowanie krytycyzmu i refleksji jako antidotum na konserwatyzm i
rutynę, jak również przed pseudo nowatorstwem w przyszłej pracy pedagogicznej. Przekazanie i zapoznanie studentów z
wybraną (w tym najnowszą) literaturą historii kultury fizycznej. Rozwinięcie zdolności właściwego, merytorycznego
konstruowania wypowiedzi ustnej. Doskonalenie umiejętności niezbędnych do pisania opracowań tematycznych (autoreferatów)
oraz przygotowania prezentacji multimedialnych na wybrany temat, ze szczególnym uwzględnieniem (uwrażliwieniem) na
kulturę języka.
EFEKTY KSZTAŁCENIA
Zna zagadnienia związane z historią kultury fizycznej. Zna założenia igrzysk olimpijskich, stosowane konkurencje i przyczyny
upadku igrzysk. Zna ewolucję wychowania fizycznego w XVIII-XIX w. i jego prekursorów. Zna i rozumie potrzebę ruchu na
przełomie wieków. Potrafi omówić podstawowe założenia zarządzania kultura fizyczną w Polsce po 1945 roku. Zna zagadnienia
związane z kulturą fizyczną w okresie powojennym. Potrafi omówić zagadnienia związane z powstaniem i działalnością AZS.
Wie, jakie były podstawy działalności sportu studenckiego na przełomie wieków. Potrafi omówić zagadnienia historii kultury
fizycznej z uwzględnieniem programów nauczania. Potrafi omówić aktywność ruchową dzieci i młodzieży najstarszych
cywilizacji. Zna i potrafi opowiedzieć o kulturach starożytnych. Zna i omawia rodzaje igrzysk, ich znaczenie, założenia i cele.
Omawia założenia wychowania fizycznego z okresu Średniowiecza. Omawia turnieje rycerskie. Potrafi opisać główne założenia
prowadzenia turniejów. Omawia zagadnienia wychowania fizycznego z okresu Oświecenia. Zna założenia i cele Komisji
Edukacji Narodowej. Zna założenia i procedury nowoczesnych igrzysk olimpijskich. Potrafi omówić te zagadnienia. Omawia
zagadnienia wychowania fizycznego na ziemiach polskich pod zaborami. Zna i potrafi opisać założenia i działalność towarzystw
związanych z kulturą fizyczną. Rozumie potrzebę tworzenia towarzystw. Rozumie znaczenie wychowania fizycznego z okresu
międzywojennego oraz potrzeby kształcenia kadr w tym okresie. Zna genezę i działalność Polskiego Komitetu Olimpijskiego.
Omawia i potrafi analizować zagadnienia kultury fizycznej do roku 1989. Omawia i analizuje zagadnienia sportu w regionie
Podlasia. Zna wybitnych sportowców i potrafi omówić ich sukcesy sportowe.
TREŚCI PROGRAMOWE
Wykłady:
1. Co to jest historia? Miejsce historii kultury fizycznej w programie nauczania w wyższych szkołach wychowania fizycznego.
Badacze polskiej kultury fizycznej. Źródła i opracowania.
2. Starożytne igrzyska olimpijskie. Doniosłość społeczna agonu olimpijskiego. Organizacja starożytnych igrzysk olimpijskich.
Konkurencje olimpijskie. Przyczyny upadku starożytnych igrzysk olimpijskich.
3. Rozwój wychowania fizycznego w XVIII i XIX wieku. Europejskie systemy wychowania fizycznego. Prekursorzy
europejskiego, nowoczesnego wychowania fizycznego.
4. Ruch sportowy na ziemiach polskich u schyłku XIX wieku i w początkach XX wieku.
5. Zarządzanie kulturą fizyczną w Polsce w latach 1945-1989. Przemiany w kulturze fizycznej w latach transformacji ustrojowej
w Polsce.
6. Kształcenie kadr na potrzeby kultury fizycznej w Polsce po drugiej wojnie światowej. Reaktywowanie i rozwój kształcenia
nauczycieli dla potrzeb wychowania fizycznego, sportu, turystyki i rekreacji ruchowej w latach 1945-1970. Rozwój
Akademii Wychowania Fizycznego w latach 1970-2011. Studia wychowania fizycznego w kolegiach nauczycielskich i
szkołach wyższych MEN po 1990 roku.
7. Rola i miejsce Akademickiego Związku Sportowego w systemie szkolnictwa wyższego w Polsce w latach 1908/09-2009.
8. Polska w światowym systemie sportu studenckiego w XX i XXI wieku.
Ćwiczenia:
1. Miejsce historii kultury fizycznej w programie nauczania w wyższych szkołach wychowania fizycznego w Polsce.
2. Wychowanie fizyczne – aktywność ruchowa dzieci i młodzieży w społeczeństwach pierwotnych i w najstarszych
cywilizacjach świata na przykładzie dziejów kultury starożytnej Egiptu, Chin i Indii, Japonii.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
Wychowanie fizyczne w kulturach starożytnych. Instytucje i systemy wychowawcze w antycznej Grecji. Wychowanie
fizyczne młodzieży w starożytnym Rzymie.
Geneza igrzysk panhelleńskich. Rodzaje i znaczenie poszczególnych igrzysk starogreckich (bez igrzysk olimpijskich).
Geneza starożytnych igrzysk rzymskich. Znaczenie społeczne igrzysk gladiatorów w starożytnym Rzymie.
Wychowanie fizyczne w dobie Średniowiecza. Miejsce ćwiczeń fizycznych w średniowiecznym wychowaniu. Wychowanie
rycerskie. Turnieje rycerskie jako agonistyka sportowa.
Wychowanie fizyczne w okresie Oświecenia. Problematyka wychowania fizycznego w systemach oświatowowychowawczych w XVII wieku (F. Bacon, J. A. Komeński, J. Locke, J. J. Rousseau).
Postulaty i działalność Komisji Edukacji Narodowej. w dziedzinie wychowania fizycznego. Prekursorzy polskiego
Oświecenia o wychowaniu fizycznym.
Powstanie i początki rozwoju nowożytnego ruchu olimpijskiego. Pierre de Coubertin – współtwórca nowożytnych igrzysk
olimpijskich. Udział i osiągnięcia Polaków w igrzyskach olimpijskich w okresie międzywojennym oraz powojennym.
Wychowanie fizyczne na ziemiach polskich pod zaborami na przełomie XIX i XX wieku. Wychowanie fizyczne dla
młodzieży w wieku szkolnym. Geneza ruchu boiskowego Henryka Jordana i jego działalność w Krakowie. Ogrody gier i
zabaw ruchowych im. E. W. Raua w Warszawie. Początki kształcenia kadr na potrzeby kultury fizycznej.
Charakterystyka działalności Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Powstanie i rozwój TG „Sokół” w Czechach. Geneza
TG „Sokół” na ziemiach polskich w okresie rozbiorów. Wkład TG „Sokół” w rozwój kultury fizycznej na ziemiach polskich
do 1914 roku.
Wychowanie fizyczne i sport w Polsce w latach 1918-1939. Wychowanie fizyczne i sport w państwowym szkolnictwie.
Pozaszkolne formy wychowania fizycznego i sportu wśród młodzieży. Państwowy Urząd WF i PW oraz Rada Naukowa WF
w II Rzeczypospolitej. Kształcenie kadr na potrzeby kultury fizycznej w Polsce w latach 1918-1939.
Powstanie i działalność Polskiego Komitetu Olimpijskiego oraz polskich związków sportowych w okresie dwudziestolecia
międzywojennego XX wieku.
Kultura fizyczna w Polsce w latach 1945-1989.
Sport akademicki w WSWFiT w Białymstoku. Założyciele i władze Klubu AZS. Sukcesy sportowców-studentów WSWFiT
w województwie podlaskim oraz na arenie krajowej, międzynarodowej i światowym (AME, AMŚ, uniwersjady, ME, MŚ,
igrzyska olimpijskie).
METODY OCENY
Dyskusja, pytania problemowe, wypowiedzi oraz uzupełnienia do tematu, udział w dyskusjach prowadzonych w trakcie
wykładów, ćwiczeń oraz w ramach konsultacji, wykonanie cząstkowych prac seminaryjnych, przygotowanie projektów prac
(autoreferat lub indywidualne/grupowe prezentacje multimedialne), kolokwium zaliczeniowe, egzamin z obowiązującej tematyki
realizowanych ćwiczeń oraz wykładów.
LITERATURA PODSTAWOWA I UZUPEŁNIAJĄCA
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
J. Gaj, K. Hądzelek, Dzieje kultury fizycznej w Polsce, AWF, Poznań 1997.
Z. Grot, T. Ziółkowska (red.), Dzieje kultury fizycznej (do roku 1918), AWF, Poznań 1995.
H. Hanusz, B. Korpak, Polacy na letnich uniwersjadach 1959-2009, Warszawa 2010.
K. Hądzelek, R. Wroczyński (wybór i oprac.), Główne kierunki rozwoju wychowania fizycznego od końca XVIII wieku do
1918 roku, Wrocław-Warszawa-Kraków 1968.
Ł. Kurdybacha, Historia wychowania, Warszawa 1965.
J. Łanowski, Święte igrzyska olimpijskie, Poznań 2000.
W. K. Osterloff, Historia sportu, Warszawa 1976.
L. Szymański, Kultura fizyczna i turystyka w polityce Polski Ludowej 1944-1989, AWF, Wrocław 2004.
J. Topolski, Polska XX wieku 1914-2000, Poznań 2001.
R. Wroczyński, Powszechne dzieje wychowania fizycznego i sportu, Wrocław 2003.
K. Fiedorowicz, K. Sobolewski, 60 lat Akademickiego Związku Sportowego na Podlasiu, Białystok 2010.
J. Lipiec, Filozofia olimpizmu, Warszawa 1999.
W. Lipoński, Sport Literatura Sztuka, Warszawa 1974.
Z. Porada, Starożytne i nowożytne igrzyska olimpijskie, Kraków 1981.
J. Topolski, Wprowadzenie do historii, Poznań 2006.
„Kultura Fizyczna” Warszawa
„Podlaska Kultura Fizyczna” Białystok
„Sport Wyczynowy” Warszawa
„Wychowanie Fizyczne i Sport” Warszawa
„Zeszyty Historyczne Akademickiego Związku Sportowego” Warszawa