docspis treści
download 
Reklamacja Transkrypt
spis treści
SPIS TREŚCI Wstęp ........................................................................................................................................ 43 CZĘŚĆ I – NAWIĄZANIE STOSUNKU PRACY ............................................................... 45 ROZDZIAŁ I – UMOWA O PRACĘ A INNE UMOWY .................................................... 47 1. Definicja stosunku pracy ..................................................................................................... 2. Inne umowy na podstawie których wykonywana jest praca ................................................ 3. Cechy charakterystyczne umów cywilnoprawnych ............................................................. 4. Swoboda wyboru rodzaju umowy ........................................................................................ 5. Umowa nosząca cechy umowy o pracę i umowy cywilnoprawnej ...................................... 6. Umowa zlecenia dotycząca wykonywania tych samych czynności co umowa o pracę ....... 7. Rodzaje umów cywilnoprawnych ........................................................................................ 7.1. Umowa o dzieło ............................................................................................................ 7.2. Umowa zlecenia ........................................................................................................... 7.3. Umowa agencyjna ........................................................................................................ 7.4. Kontrakt menedżerski.................................................................................................... 7.5. Kontrakt menedżerski a umowa o pracę ....................................................................... 8. Umowy cywilnoprawne a umowa o pracę – różnice ............................................................ 8.1. Osobiste świadczenie pracy........................................................................................... 8.2. Zasady ustalania odpłatności ......................................................................................... 8.3. Podporządkowanie i ryzyko .......................................................................................... 8.4. Zlecenie wykonywania czynności dla zespołu montażowego ...................................... 8.5. Umowa o pracę a umowa o dzieło i umowa zlecenia – różnice .................................... 8.6. Wady i zalety umowy o pracę ...................................................................................... 8.7. Wady i zalety umów zlecenia ........................................................................................ 8.8. Umowa zlecenia dotycząca tych samych czynności co umowa o pracę ....................... 9. Rodzaj umowy zawartej z prezesem zarządu spółki............................................................. 10. Umowa z osobą zarządzającą zakładem pracy ..................................................................... 11. Przekwalifikowanie innej umowy w umowę o pracę ........................................................... 12. Stażyści ................................................................................................................................ 13. Umowa o pracę a tzw. samozatrudnienie ............................................................................ 14. Praktyki absolwenckie ......................................................................................................... 15. Praktyki absolwenckie a podróż służbowa .......................................................................... 16. Konsekwencje nieprawidłowej kwalifikacji umowy ............................................................ 17. Umowa o pracę zawarta w celu nabycia prawa do emerytury ............................................. 18. Umowa zawarta w celu wyłudzenia świadczeń z ZUS ........................................................ 19. Zatrudnienie osoby bliskiej pracodawcy ............................................................................. 20. Umowa o współpracy a pojęcie pracownika ....................................................................... 47 47 48 48 49 49 49 49 50 51 52 52 52 52 53 53 53 54 55 56 56 56 57 60 60 62 62 63 64 65 68 68 69 ROZDZIAŁ II – RODZAJE UMÓW O PRACĘ ................................................................. 70 1. Podział umów o pracę ze względu na czas na jaki zostały zawarte........................................ 70 1.1. Rodzaje umów ............................................................................................................... 70 1.2. Umowa na czas określony ............................................................................................ 70 6 1.3. Umowa na czas zastępstwa nieobecnego pracownika .................................................. 71 1.4. Umowa na czas wykonania określonej pracy ................................................................ 71 1.5. Pojęcie umowy na czas wykonania określonej pracy ................................................... 72 1.6. Umowa na czas wykonania określonej pracy po dwóch umowach na czas określony 72 1.7. Umowa na okres próbny................................................................................................ 72 1.8. Umowa na okres próbny zawarta w celu obejścia przepisów prawa ............................ 73 1.9. Umowa na czas nieokreślony ....................................................................................... 73 1.10. Zmiana umowy na czas nieokreślony na umowę na czas określony ............................. 73 1.11. Praca sezonowa ............................................................................................................ 73 1.12. Umowy nauczycieli akademickich ............................................................................... 74 2. Umowy na czas określony a ustawa antykryzysowa ............................................................. 74 2.1. Umowa na czas określony w przepisach Kodeksu pracy i ustawy antykryzysowej ..... 74 2.2. Zakres stosowania ustawy antykryzysowej do umów na czas określony ......................75 2.3. Umowy na czas określony zgodnie z art. 251 § 1 Kodeksu pracy ................................ 75 2.3.1. Podmioty, które stosują w 2011 r. art. 251 Kodeksu pracy ................................. 75 2.3.2. Zawarcie trzech kolejnych umów o pracę na czas określony .............................. 76 2.3.3. Przerwa pomiędzy umowami na czas określony ................................................. 76 2.3.4. Zatrudnienie pracowników w ramach robót publicznych i prac interwencyjnych, a liczba umów na czas określony ........................................................................ 77 2.3.5. Niszczenie i przedłużenia umów terminowych ................................................... 77 2.3.6. Umowa o pracę na okres próbny a ilość umów na czas określony ..................... 77 2.3.7. Zasada liczenia ilości umów na czas określony .................................................. 78 2.3.8. Grupy zawodowe, do których nie stosujemy art. 251 § 1 Kodeksu pracy ........... 78 2.4. Umowy na czas określony zgodnie z przepisami ustawy antykryzysowej ..................78 2.4.1. Termin stosowania ustawy antykryzysowej ....................................................... 78 2.4.2. Ograniczenia dotyczące umów na czas określony w świetle ustawy antykryzysowej .................................................................................................................. 79 2.4.3. Sposób liczenia maksymalnego 24-miesięcznego okresu dotyczącego umów na czas określony .................................................................................................... 79 2.4.4. Umowy, których dotyczy ustawa antykryzysowa ............................................... 79 2.4.5. Umowy zawarte przed 22 sierpnia 2009 r. kończące się po 31 grudnia 2011 r. 79 2.4.6. Umowy zawarte po 22 sierpnia 2009 r. i kończące się po 31 grudnia 2011 r. .... 80 2.4.7. Umowy zawarte przed 22 sierpnia 2009 r. i kończące się przed 31 grudnia 2011 r. 81 2.4.8. Umowy zawarte po 22 sierpnia 2009 r. i kończące się przed 31 grudnia 2011 r. 82 3. Umowy o pracę z młodocianymi i z dziećmi ........................................................................ 82 3.1. Typy umów zawieranych z młodocianymi ................................................................... 82 3.2. Zasady ogólne zawierania umów z młodocianymi ....................................................... 83 3.3. Umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego ................................................... 83 3.4. Umowa w celu przygotowania zawodowego osób, które nie ukończyły gimnazjum.... 84 3.5. Umowa w celu przygotowania zawodowego osób, które nie mają 16 lat .................... 84 3.6. Nauka zawodu .............................................................................................................. 85 3.7. Umowa o przyuczenie do wykonywania określonej pracy ........................................... 85 3.8. Zatrudnienie młodocianego przy lekkiej pracy ............................................................. 85 3.9. Umowy o pracę z dziećmi ............................................................................................ 86 3.10. Dokumenty, które należy dołączyć do wniosku o zatrudnienie dziecka ....................... 87 7 4. Szczególne rodzaje umów ..................................................................................................... 87 4.1. Spółdzielcza umowa o pracę ........................................................................................ 87 4.1.1. Zasady ogólne nawiązania spółdzielczej umowy o pracę ................................... 87 4.1.2. Umowy o pracę w spółdzielni pracy ................................................................... 87 4.2. Świadczenie pracy na podstawie powołania ................................................................. 88 4.2.1. Zasady ogólne nawiązania stosunku pracy na podstawie powołania.................. 88 4.2.2. Wypowiedzenie warunków pracy i płacy powołanemu pracownikowi ............. 89 4.3. Świadczenie pracy na podstawie mianowania ............................................................. 89 4.4. Świadczenie pracy na podstawie wyboru ..................................................................... 90 4.4.1. Zasady ogólne nawiązania stosunku pracy na podstawie wyboru ..................... 90 4.4.2. Stanowiska samorządowe, na które nawiązanie stosunku pracy następuje na podstawie wyboru .................................................................................................... 91 4.5. Umowa o pracę nakładczą ........................................................................................... 91 4.6. Pozorność umowy o pracę nakładczą .......................................................................... 92 4.7. Umowa o pracę tymczasową ....................................................................................... 92 4.8. Wypożyczanie pracowników ....................................................................................... 93 5. Dwa etaty w jednej firmie .................................................................................................... 94 5.1. Warunki zatrudnienia pracownika na dwóch etatach w jednej firmie ......................... 94 5.2. Ilość jednocześnie zawartych umów o pracę z jednym pracodawcą ........................... 94 5.3. Obowiązki pracodawcy zatrudniającego pracownika na drugi etat ............................. 95 5.4. Dwa etaty u jednego pracodawcy a urlop ..................................................................... 95 5.5. Czas pracy pracownika na dwóch etatach ................................................................... 95 5.6. Czas pracy na dwóch etatach w wyjaśnieniach Ministerstwa ...................................... 96 6. Zatrudnienie więźniów ......................................................................................................... 96 6.1. Podstawowe zasady zatrudnienia więźniów ................................................................. 96 6.2. Zatrudnienie więźnia na podstawie skierowania .......................................................... 97 6.2.1. Umowa z zakładem karnym .............................................................................. 97 6.2.2. Więźniowie wykonujący pracę........................................................................... 97 6.2.3. Wynagrodzenie skazanych ................................................................................ 97 6.2.4. Urlop więźniów pracujących na podstawie skierowania ................................... 98 6.2.5. Obowiązki związane z zatrudnieniem skazanych .............................................. 98 6.3. Zatrudnienie skazanego na ogólnych zasadach ............................................................ 99 6.4. Przepisy regulujące zatrudnienie skazanych ................................................................ 99 7. Oddelegowanie pracownika za granicę .............................................................................. 100 7.1. Podstawowe obowiązki związane z oddelegowaniem pracownika za granicę .......... 100 7.2. Swoboda delegowania w UE ...................................................................................... 100 7.3. Wysłanie pracownika za granicę w ramach polecenia wyjazdu służbowego ............ 101 7.4. Wysłanie pracownika za granicę ............................................................................... 101 8. Telepraca ............................................................................................................................ 102 8.1. Pojęcie telepracownika i telepracy ............................................................................ 102 8.2. Podstawa stosowania telepracy .................................................................................. 102 8.3. Termin uzgodnienia telepracy z pracownikiem ......................................................... 103 8.4. Powierzenie telepracy ze względu na potrzeby pracodawcy ...................................... 103 8.5. Rezygnacja z wykonywania pracy w formie telepracy .............................................. 103 8.6. Brak zgody pracownika na telepracę ......................................................................... 103 8.7. Informacja o warunkach zatrudnienia w przypadku telepracy ................................... 104 8.8. Obowiązki pracodawcy zatrudniającego telepracowników ....................................... 104 8 8.9. Forma przekazywania informacji w przypadku telepracy ......................................... 8.10. Kontrola telepracownika ............................................................................................. 8.11. Zakaz dyskryminacji telepracowników ...................................................................... 8.12. Obowiązki pracodawcy w zakresie BHP w przypadku telepracowników .................. 8.13. Rodzaje umów o pracę na jakie może być zatrudniony telepracownik ...................... 8.14. Czas pracy telepracownika ......................................................................................... 8.15. Telepracownik a badania lekarskie ............................................................................. 105 105 105 106 106 106 106 ROZDZIAŁ III – OBOWIĄZKI PRACODAWCY ZWIĄZANE Z ZATRUDNIENIEM PRACOWNIKA ...................................................................................... 107 1. Pojęcie pracodawcy ............................................................................................................. 2. Spółka cywilna jako pracodawca ......................................................................................... 3. Osoba prawna jako pracodawca .......................................................................................... 4. Reprezentacja pracodawcy w stosunku pracy ..................................................................... 5. Pojęcie pracownika .............................................................................................................. 6. Postępowanie w przypadku zatrudniania pracowników ....................................................... 7. Zawieranie umów o pracę .................................................................................................... 7.1. Sporządzenie umowy o pracę ...................................................................................... 7.2. Forma zawarcia umowy o pracę .................................................................................. 7.3. Niezachowanie formy pisemnej umowy o pracę ......................................................... 7.4. Elementy niezbędne umowy o pracę ........................................................................... 7.5. Język umowy o pracę ................................................................................................. 7.6. Zasada swobody umów a umowa o pracę ................................................................ 7.7. Rodzaj pracy.............................................................................................................. 7.8. Miejsce pracy ............................................................................................................ 7.9. „Miejsce pracy” i „siedziba zakładu pracy” ............................................................... 7.10. Miejsce wykonywania pracy kierowców .................................................................... 7.11. Podróż służbowa a miejsce wykonywania pracy ........................................................ 7.12. Wymiar czasu pracy ................................................................................................... 7.13. Zmiana rozkładu czasu pracy ..................................................................................... 7.14. Wynagrodzenie............................................................................................................ 7.15. Minimalne wynagrodzenie za pracę ............................................................................ 7.16. Umowa zlecenia a minimalne wynagrodzenie ........................................................... 7.17. Termin rozpoczęcia pracy ........................................................................................... 7.18. Dodatkowe klauzule w treści umów............................................................................ 7.19. Zakaz konkurencji wobec pracodawcy ....................................................................... 7.20. Dodatkowe elementy umów o pracę zawartych z pracownikami zatrudnionymi w niepełnym wymiarze......................................................................................................... 7.21. Przedwstępna umowa o pracę ..................................................................................... 7.22. Ustne rokowania a roszczenie o zawarcie umowy o pracę .......................................... 7.23. Informacje dla pracownika skierowanego poza obszar UE ........................................ 8. Dodatkowa pisemna informacja .......................................................................................... 8.1. Obowiązek wręczenia pisemnej dodatkowej informacji ............................................. 8.2. Treść dodatkowej informacji ....................................................................................... 8.3. Informacja o warunkach zatrudnienia w przypadku telepracy ................................... 8.4. Zmiany dotyczące informacji o warunkach zatrudnienia ............................................ 8.5. Metody sporządzania dodatkowej informacji ............................................................. 107 107 108 108 108 109 109 109 110 110 111 111 112 112 113 113 114 114 116 116 117 117 117 118 118 118 119 119 120 120 120 120 121 122 122 123 9 8.6. Informacja dla pracownika a zmiana warunków zatrudnienia .................................. 123 8.7. Zmiana wymiaru urlopu a aktualizacja informacji dla pracownika .......................... 124 8.8. Nowa umowa o pracę a informacja o warunkach zatrudnienia ................................. 124 9. Obowiązki związane z zatrudnieniem .............................................................................. 124 9.1. Dwa wzory kwestionariuszy osobowych .................................................................. 124 9.2. Kwestionariusz osobowy w wyjaśnieniach Inspektoratu Pracy................................. 125 9.3. Wstępne badania lekarskie ....................................................................................... 125 9.4. Badania wstępne a przerwa pomiędzy kolejnymi umowami .................................... 126 9.5. Dodatkowe badania lekarskie a zaświadczenia o braku przeciwwskazań do podjęcia nauki.......................................................................................................................... 127 9.6. Dodatkowe badania niektórych grup zawodowych ...................................................128 9.7. Zakres danych, których można żądać od pracownika i od osoby ubiegającej się o pracę 128 9.8. Dokumenty składane przez pracownika w związku z przyjęciem do pracy ............. 129 9.9. Zaświadczenie o niekaralności kandydata do pracy ...................................................130 9.10. Obowiązki pracodawcy w związku z zatrudnieniem nowego pracownika ............... 130 9.11. Zapoznanie z aktami prawa wewnątrzzakładowego ................................................. 131 9.12. Zapoznanie z zakresem obowiązków ....................................................................... 131 9.13. Obowiązek zapoznania pracownika z zakresem obowiązków a regulamin pracy .... 131 9.14. Forma informacji o zakresie obowiązków................................................................. 132 9.15. Ustalenie stażu pracy nowo zatrudnionego ............................................................... 132 9.16. Szkolenie pracowników w zakresie BHP .................................................................. 133 9.16.1. Instruktaż ogólny ........................................................................................... 133 9.16.2. Instruktaż stanowiskowy ............................................................................... 133 9.16.3. Szkolenie podstawowe .................................................................................. 134 9.17. Informacja o ryzyku zawodowym ............................................................................ 134 9.18. Obowiązek informowania o ryzyku zawodowym a rodzaj zajmowanego stanowiska 135 9.19. Zapewnienie środków ochrony indywidualnej i zbiorowej ...................................... 135 9.20. Odzież i obuwie robocze .......................................................................................... 136 9.21. Odzież robocza dla pracowników zatrudnionych na okres próbny ........................... 137 9.22. Zakazy dopuszczenia pracowników do pracy ........................................................... 137 10. Obowiązek poinformowania różnych organów o zatrudnieniu pracowników.................... 137 10.1. Obowiązek poinformowania inspekcji pracy i inspekcji sanitarnej .......................... 137 10.2. Pozostałe informacje przekazywane do Państwowej Inspekcji Pracy ...................... 138 10.3. Obowiązek zawiadomienia organów egzekucyjnych ................................................ 139 10.4. Ponowne zatrudnienie pracownika po przyznaniu mu emerytury ............................. 139 10.5. Obowiązek zawiadomienia Urzędu Pracy o wolnych miejscach pracy .................... 139 10.6. Brak obowiązku informowania o zatrudnieniu osoby bezrobotnej ............................140 11. Obowiązki pracodawcy z zakresu BHP.............................................................................. 140 11.1. Zasady ogólne............................................................................................................ 140 11.2. Zapewnienie odpowiednich pomieszczeń pracy ....................................................... 140 11.3. Dodatkowe wymogi w przypadku pracy przy obsłudze komputera ......................... 141 11.4. Służba BHP ............................................................................................................... 142 11.5. Służba BHP, a pracodawca zatrudniający do 100 pracowników .............................. 143 11.6. Komisja BHP............................................................................................................. 143 12. Inne obowiązki związane z zatrudnieniem pracowników .................................................. 144 12.1. Przetwarzanie danych osobowych pracownika ......................................................... 144 10 12.2. Upoważnienie do przetwarzania danych osobowych pracowników ..........................144 12.3. Regulamin pracy........................................................................................................ 145 12.4. Regulamin wynagradzania ........................................................................................ 145 12.5. Wpłaty na PFRON..................................................................................................... 145 12.6. Obowiązki pracodawców związane z liczbą zatrudnionych pracowników .............. 146 12.7. Obowiązki pracodawców zatrudniających mniej niż 20 pracowników .................... 147 ROZDZIAŁ IV – DOKUMENTACJA PRACOWNICZA ................................................. 148 1. Obowiązek prowadzenia dokumentacji pracowniczej ....................................................... 2. Akta osobowe .................................................................................................................... 2.1. Obowiązek prowadzenia akt osobowych..................................................................... 2.2. Zmiany w zakresie prowadzenia akt osobowych od 5 sierpnia 2009 r. ...................... 2.3. Część A akt osobowych............................................................................................... 2.4. Część B akt osobowych ............................................................................................... 2.5. Część C akt osobowych ............................................................................................... 2.6. Ogólne zasady prowadzenia akt osobowych ............................................................... 2.7. Dokumenty specyficzne ze względu na rodzaj zatrudnienia ...................................... 2.8. Zajęcie komornicze a akta osobowe ............................................................................ 2.9. Pracownik pracujący na dwa etaty a akta osobowe .................................................... 3. Inna dokumentacja pracownicza ........................................................................................ 3.1. Zakres dodatkowej dokumentacji ............................................................................... 3.2. Karta ewidencji czasu pracy ........................................................................................ 3.3. Imienna karta wypłacanego wynagrodzenia za pracę ................................................. 3.4. Ewidencje dodatkowe ................................................................................................. 3.5. Lista obecności ........................................................................................................... 3.6. Forma prowadzenia dokumentacji pracowniczej ........................................................ 3.7. Brak ewidencji pracowniczej ...................................................................................... 4. Prawo pracownika do wglądu do akt osobowych .............................................................. 5. Przechowywanie dokumentacji pracowniczej .................................................................... 6. Przechowywanie list płac w formie elektronicznej ........................................................... 7. Ochrona danych osobowych pracowników ........................................................................ 8. Przetwarzanie danych biometrycznych ............................................................................. 9. Monitoring w zakładzie pracy ........................................................................................... 10. Udostępnianie danych osobowych innym podmiotom ....................................................... 11. Zakres danych udostępnianych związkom zawodowym ................................................... 12. Komplet dokumentów niezbędnych przy zatrudnianiu pracownika .................................. 13. Nieprowadzenie dokumentacji pracowniczej ..................................................................... 148 148 148 149 149 150 151 152 152 152 153 153 153 153 154 154 154 155 155 155 155 156 156 157 157 160 160 161 162 ROZDZIAŁ V – ZATRUDNIANIE CUDZOZIEMCÓW W POLSCE ............................ 163 1. Zmiany dotyczące zatrudniania cudzoziemców od 1 lutego 2009 r. ................................. 2. Możliwość wykonywania pracy na terytorium Polski przez cudzoziemców .................... 3. Wydanie zezwolenia na pracę cudzoziemca ...................................................................... 4. Zwolnienia z obowiązku uzyskiwania zezwoleń na pracę ................................................. 5. Przypadki, gdy wymagane jest zezwolenie na pracę ......................................................... 6. Organ wydający zezwolenia na pracę cudzoziemców ....................................................... 7. Typy zezwoleń na pracę dla cudzoziemców ...................................................................... 163 163 164 165 166 167 167 11 8. Procedura uzyskiwania zezwolenia na pracę cudzoziemca ............................................... 9. Opłata za wydanie zezwolenia na pracę ............................................................................ 10. Wiza.................................................................................................................................... 11. Zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony ............................................................... 12. Umowa o pracę z cudzoziemcem ...................................................................................... 13. Umowa o pracę z cudzoziemcem zawarta bez wymaganego zezwolenia ......................... 14. Język, w jakim zawiera się umowę o pracę z cudzoziemcem ............................................ 15. Język, w jakim zawiera się umowy cywilnoprawne z cudzoziemcami .............................. 16. Umowa z cudzoziemcem w języku obcym a inne obowiązki ............................................ 17. Sytuacja na lokalnym rynku pracy a zezwolenie na pracę cudzoziemca ........................... 18. Sytuacje, gdy brak jest obowiązku uzyskiwania zezwolenia na pracę przez cudzoziemców 19. Zatrudnienie cudzoziemców zza wschodniej granicy bez zezwolenia i w uproszczonym trybie od 1 stycznia 2011 r. ................................................................................................ 20. Karta Polaka ...................................................................................................................... 21. Status pracownika – obcokrajowca ................................................................................... 22. Cudzoziemcy z Kartą Polaka ............................................................................................. 23. Akty prawne regulujące zatrudnianie cudzoziemców ........................................................ 168 168 168 169 169 170 174 174 174 175 175 178 179 180 180 181 ROZDZIAŁ VI – WZORY DOKUMENTÓW ZWIĄZANYCH Z ZATRUDNIENIEM PRACOWNIKÓW................................................................................... 182 1. Umowy o pracę................................................................................................................... 1.1. Umowa o pracę – wzór ogólny.................................................................................... 1.2. Umowa o pracę w celu nauki zawodu ......................................................................... 1.3. Umowa o pracę w celu przyuczenia do wykonywania określonej pracy..................... 1.4. Umowa o pracę z pracownikiem młodocianym zatrudnionym przy pracach lekkich.... 1.5. Umowa o pracę nakładczą .......................................................................................... 1.6. Umowa o pracę na zastępstwo .................................................................................... 1.7. Umowa o pracę na okres próbny ................................................................................ 2. Wzory umów cywilnoprawnych ........................................................................................ 2.1. Umowa o dzieło........................................................................................................... 2.2. Umowa zlecenia ......................................................................................................... 2.3. Umowa agencyjna ...................................................................................................... 3. Dokumenty przygotowywane w związku z zatrudnieniem pracownika ............................ 3.1. Informacja o warunkach zatrudnienia i uprawnieniach pracowniczych ..................... 3.2. Oświadczenie pracownika o zapoznaniu się z przepisami obowiązującymi w zakładzie pracy..................................................................................................................... 3.3. Oświadczenie pracownika o zapoznaniu się z przepisami BHP i o przeszkoleniu...... 3.4. Zakres czynności pracownika ..................................................................................... 3.5. Informacja o ryzyku zawodowym .............................................................................. 3.6. Zgoda na przekazywanie wynagrodzenia na rachunek bankowy ............................... 4. Dokumenty przy przyjmowaniu pracownika do pracy ...................................................... 4.1. Oświadczenie o udostępnieniu danych osobowych ..................................................... 4.2. Przedwstępna umowa o pracę ..................................................................................... 4.3. Skierowanie na wstępne badania lekarskie.................................................................. 5. Zawiadomienia wybranych organów ................................................................................. 5.1. Oświadczenie pracownika o niepozostawaniu w rejestrze bezrobotnych.................... 5.2. Zawiadomienie Powiatowego Urzędu Pracy o zatrudnieniu osoby bezrobotnej ........ 182 182 183 184 185 186 188 188 189 189 190 191 191 192 193 194 194 195 196 196 196 196 197 197 197 198 12 5.3. Zawiadomienie komornika o zatrudnieniu pracownika objętego egzekucją komorniczą 198 6. Upoważnienie do przetwarzania danych osobowych dla pracownika działu kadr ...............199 ROZDZIAŁ VII – ZATRUDNIENIE A PODATEK DOCHODOWY I SKŁADKI ZUS 200 1. Zatrudnienie a obowiązki pracodawcy wobec ZUS ............................................................. 200 1.1. Zgłoszenie pracowników do ubezpieczeń .................................................................. 200 1.2. Obowiązek zgłoszenia członków rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego ................. 200 1.3. Dowody potwierdzające prawo do świadczeń zdrowotnych ...................................... 201 1.4. Brak zgłoszenia pracowników..................................................................................... 202 1.5. Umowa o pracę a inny tytułu ubezpieczenia ............................................................... 202 1.6. Umowa o dzieło czy umowa o pracę ........................................................................... 203 1.7. Ubezpieczenia społeczne cudzoziemców pracujących w Polsce ................................ 203 1.8. Dane w ZUS ZUA w przypadku cudzoziemców zatrudnionych w Polsce ................. 204 1.9. Opłacanie składek ZUS za skazanych ......................................................................... 204 1.10. Pracownicy – zasady ustalania miejsca opłacania składek od 1 maja 2010 r. ............ 204 1.10.1. Zasady ogólne określania miejsca podlegania ubezpieczeniu pracowników 204 1.10.2. Pojęcie osoby wykonującej pracę najemną w imieniu pracodawcy ............... 205 1.10.3. Praca najemna w kilku krajach ....................................................................... 206 1.10.4. Pojęcie znacznej części pracy ......................................................................... 207 1.10.5. Pojęcie osoby normalnie wykonującej pracę najemną w kilku państwach członkowskich ......................................................................................................... 207 1.10.6. Praca najemna dla podmiotu spoza UE wykonywana na terenie kilku państw UE ................................................................................................................... 207 1.10.7. Rozróżnianie pracy w kilku państwach od pracy oddelegowania pracownika 208 1.11. Składki na Fundusz Emerytur Pomostowych ............................................................. 208 1.11.1. Podmioty, za które należy opłacać składki na Fundusz Emerytur Pomostowych 208 1.11.2. Wykaz prac o szczególnym charakterze lub w szczególnych warunkach ...... 209 1.11.3. Wysokość i podstawa składki na Fundusz Emerytur Pomostowych .............. 210 2. Zatrudnienie pracowników a podatek dochodowy ............................................................... 211 2.1. Samozatrudnienie a podatek dochodowy .................................................................... 211 2.2. Samozatrudnienie w wyjaśnieniach Ministerstwa Finansów ...................................... 212 2.3. Obowiązki pracodawcy związane z zatrudnieniem pracowników............................... 213 2.4. Zakład pracy jako płatnik zaliczek na podatek dochodowy od wynagrodzeń pracowników.............................................................................................................................. 214 2.5. Brak obowiązku składania deklaracji miesięcznych PIT-4 ......................................... 215 2.6. Obowiązki pracodawcy a wyznaczenie osoby odpowiedzialnej ................................. 215 2.7. Upadłość zakładu pracy a płatnik podatku dochodowego ........................................... 215 2.8. Wypłata wynagrodzenia przez komornika .................................................................. 216 2.9. Pojęcie pracownika na gruncie podatku dochodowego ............................................... 216 2.10. Podstawa obliczania zaliczek ..................................................................................... 216 2.11. Przeliczenie wynagrodzenia wypłaconego w walucie obcej ....................................... 217 2.12. Koszty uzyskania przychodów ze stosunku pracy ...................................................... 217 2.12.1. Wysokość kosztów uzyskania przychodów ze stosunku pracy ....................... 217 2.12.2. Koszty uzyskania przychodów pracowników-twórców .................................. 218 2.12.3. Wynagrodzenia płatne łącznie za kilka miesięcy ............................................ 220 2.12.4. Wynagrodzenia grudniowe płatne w styczniu – koszty uzyskania pracowników 220 2.12.5. Koszty dojazdu do pracy w wysokości faktycznie poniesionej ...................... 221 13 2.12.6. Dokumentowanie wydatków na dojazdy ....................................................... 221 2.12.7. Rzeczywiste koszty uzyskania przychodu ..................................................... 222 2.12.8. Faktyczne miejsce zamieszkania pracownika a koszty uzyskania ................ 222 2.12.9. Koszty pracowników dojeżdżających w wyjaśnieniach MF ......................... 222 2.12.10. Zakład pracy wielooddziałowy – decyduje miejsce wykonywanej pracy ..... 223 2.12.11. Dwie lub więcej umów z jednym zakładem pracy a koszty uzyskania przychodów .......................................................................................................... 223 2.12.12. Dwa etaty u jednego pracodawcy a koszty uzyskania przychodów............... 224 2.12.13. Przychody pracownika zatrudnionego na wielu etatach – roczny limit kosztów 224 2.12.14. Zaprzestanie potrącania kosztów uzyskania przychodów.............................. 225 2.13. Świadczenia za okres dłuższy niż miesiąc a wysokość zaliczki na podatek................ 226 2.14. Wysokość miesięcznej zaliczki od wynagrodzeń ....................................................... 226 2.15. Obniżanie wysokości miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy......................... 227 2.16. Wspólne rozliczanie się z małżonkiem ....................................................................... 228 2.17. Zmniejszenia zaliczek o kwotę wolną od podatku ..................................................... 229 2.17.1. Oświadczenie PIT-2 ........................................................................................ 229 2.17.2. Dochody z najmu opodatkowane ryczałtem a potrącenie zaliczki o kwotę wolną od podatku ................................................................................................. 230 2.18. Składka na ubezpieczenie zdrowotne pracowników a zaliczki na podatek dochodowy od wynagrodzeń pracowników .................................................................................... 231 2.19. Zwolnienie z obowiązku poboru zaliczek lub ograniczenie wysokości poboru zaliczek 233 2.20. Zaliczki na podatek dochodowy w zakładach pracy chronionej ................................. 233 2.21. Odpowiedzialność zakładu pracy za niepobranie podatku .......................................... 234 2.22. Wynagrodzenie zasądzone przez sąd .......................................................................... 234 2.23. Zasady zaokrąglania kwot podatku ............................................................................. 238 2.24. Wypłata świadczeń dla przyszłego pracownika ......................................................... 238 2.25. Używanie samochodu pracownika, a koszty uzyskania przychodów pracodawcy...... 240 2.25.1. Samochody używane przez pracowników, a koszty u pracodawcy ................ 240 2.25.2. Używanie samochodu przez pracownika w jazdach lokalnych ....................... 240 2.25.3. Ryczałt na jazdy lokalne .................................................................................. 241 2.25.4. Ryczałt a samochód oddany w używanie pracodawcy ................................... 242 2.25.5. Rozliczenie z pracownikiem jazd lokalnych na podstawie faktycznie przejechanych kilometrów ......................................................................................... 243 2.25.6. Dojazdy do pracy pracowników własnymi samochodami............................... 243 2.25.7. Umowa dotycząca używania samochodu prywatnego do celów służbowych 244 3. Porównanie obciążeń w przypadku umowy o pracę i umów cywilnoprawnych ................. 245 CZĘŚĆ II – TRWANIE STOSUNKU PRACY .................................................................. 247 ROZDZIAŁ I – CZAS PRACY ............................................................................................ 249 1. Systemy i rozkłady czasu pracy............................................................................................ 249 1.1. Pojęcie czasu pracy...................................................................................................... 249 1.1.1. Zasady obliczania czasu pracy .......................................................................... 249 1.1.2. Dojazd do pracy a czas pracy ........................................................................... 250 1.1.3. Stawienie się nietrzeźwego pracownika do pracy a czas pracy ......................... 250 1.1.4. Pojęcie doby pracowniczej i tygodnia pracy .....................................................250 1.1.5. Naruszenie doby pracowniczej po dniu wolnym .............................................. 251 14 1.2. Systemy czasu pracy ................................................................................................... 251 1.3. Podstawowy system czasu pracy ................................................................................. 252 1.3.1. Zasady ogólne w przypadku podstawowego systemu czasu pracy.................... 252 1.3.2. Zasady układania grafiku w podstawowym czasie pracy .................................. 252 1.4. Możliwość przedłużenia wymiaru czasu pracy ponad 8 godzin na dobę .................... 253 1.5. System przerywanego czasu pracy .............................................................................. 254 1.6. System zadaniowego czasu pracy ............................................................................... 255 1.6.1. Zasady stosowania zadaniowego czasu pracy ................................................... 255 1.6.2. Zadaniowy czas pracy kierowców .................................................................... 256 1.6.3. Przedstawiciel handlowy a zadaniowy czas pracy ............................................ 256 1.6.4. Zadaniowy czas pracy a ilość powierzonej pracy ............................................ 256 1.7. Praca w ruchu ciągłym ................................................................................................ 256 1.7.1. Zasady stosowania systemu pracy w ruchu ciągłym ......................................... 256 1.7.2. Praca w ruchu ciągłym a termin wypłaty wynagrodzenia ................................ 257 1.7.3. Godziny nadliczbowe w systemie czasu pracy w ruchu ciągłym ..................... 258 1.7.4. Stacja paliw a praca w ruchu ciągłym ............................................................... 259 1.8. Równoważny czas pracy.............................................................................................. 259 1.8.1. Zasady stosowania równoważnego czasu pracy ................................................ 259 1.8.2. Równoważny system czasu pracy a godziny nadliczbowe ................................ 260 1.8.3. Równoważny czas pracy przy dozorze urządzeń............................................... 260 1.8.4. Równoważny czas pracy przy pilnowaniu mienia............................................. 261 1.8.5. Rozwiązanie umowy o pracę w przypadku równoważnego czasu pracy........... 261 1.8.6. Harmonogram w równoważnym czasie pracy .................................................. 262 1.9. Indywidualny rozkład czasu pracy ............................................................................. 263 1.9.1. Zasady ogólne stosowania indywidualnego rozkładu czasu pracy ................... 263 1.9.2. Ruchomy czas pracy ........................................................................................ 263 1.10. System skróconego tygodnia pracy ............................................................................ 264 1.11. System pracy weekendowej ........................................................................................ 264 1.12. Sposób określania systemów oraz rozkładów czasu pracy ......................................... 264 2. Rozliczanie czasu pracy (wymiar czasu pracy) .................................................................... 265 2.1. Rozkład czasu pracy ................................................................................................... 265 2.2. Wymiar czasu pracy ................................................................................................... 265 2.2.1. Ustalanie wymiaru czasu pracy ...................................................................... 265 2.2.2. Wymiar czasu pracy w ruchu ciągłym ............................................................ 266 2.2.3. Wymiar czasu pracy zatrudnionego na część etatu ......................................... 267 2.2.4. Obliczenie wymiaru czasu pracy za wybrany miesiąc .................................... 267 2.2.5. Nowe zasady liczenia czasu pracy od 1 stycznia 2011 r. ................................ 268 2.2.6. Święto przypadające w innym dniu niż niedziela ........................................... 268 2.2.7. Dwa święta w jednym tygodniu ...................................................................... 269 2.2.8. Święto przypadające w niedzielę a wymiar czasu pracy ................................. 269 2.2.9. Święto w dniu wolnym z tytułu pięciodniowego tygodnia pracy ................... 269 2.2.10. Wymiar czasu pracy w 2011 r. dla jednomiesięcznych okresów rozliczeniowych 270 2.2.11. Wymiar czasu pracy w 2011 r. dla dwumiesięcznych okresów rozliczeniowych 270 2.2.12. Wymiar czasu pracy w 2011 r. dla trzymiesięcznych okresów rozliczeniowych 271 2.2.13. Wymiar czasu pracy w 2011 r. dla czteromiesięcznych okresów rozliczeniowych ............................................................................................................... 271 2.2.14. Dni świąteczne w 2011 r. ............................................................................... 271 2.2.15. Zmniejszenie norm czasu pracy....................................................................... 272 15 2.3. Okres rozliczeniowy .................................................................................................... 272 2.4. Okres rozliczeniowy w budownictwie ........................................................................ 273 2.5. Łączny tygodniowy czas pracy.................................................................................... 273 2.6. Nieprzerwany wypoczynek dobowy i tygodniowy ..................................................... 273 2.6.1. Dobowy i tygodniowy okres odpoczynku ......................................................... 273 2.6.2. Prawo do 11-godzinnego nieprzerwanego odpoczynku .................................... 274 2.6.3. Termin „równoważny okres wypoczynku” ....................................................... 274 2.6.4. Trzyzmianowy rozkład pracy ........................................................................... 275 2.6.5. Przedłużenie dobowego wymiaru pracy do 24 godzin a prawo do odpoczynku 275 2.7. Tydzień pracy dłuższy niż 5-dniowy ........................................................................... 276 2.8. Rozwiązanie z pracownikiem umowy w trakcie okresu rozliczeniowego................... 276 2.9. Rozliczenie czasu pracy w przypadku zakończenia umowy........................................ 277 2.10. Praca w wolne soboty .................................................................................................. 277 2.11. Niedopracowanie godzin w okresie rozliczeniowym .................................................. 278 2.12. Nierównomierny rozkład czasu pracy w poszczególnych miesiącach okresu rozliczeniowego ...................................................................................................................... 279 2.13. Kompensata za pracę w wolną sobotę ......................................................................... 281 2.14. Czas pracy w podróży służbowej ............................................................................... 281 2.15. Podróż służbowa odbywana samochodem pracownika a czas pracy........................... 282 2.16. Praca w niedziele i święta ........................................................................................... 283 2.16.1. Dopuszczalność pracy w niedzielę .................................................................. 283 2.16.2. Zakaz pracy w święta w placówkach handlowych ......................................... 284 2.16.3. Zakaz pracy w święta w placówkach handlowych w wyjaśnieniach Państwowej Inspekcji Pracy ............................................................................................... 284 2.16.4. Zakaz pracy w święta w placówkach handlowych w wyjaśnieniach Ministerstwa ................................................................................................................. 285 2.16.5. Rekompensata za pracę w niedzielę i święta .................................................. 287 2.16.6. Wynagrodzenie za pracę w niedzielę i święta w przypadku braku zrekompensowania ich dniami wolnymi .......................................................................... 288 2.16.7. Rozliczenie wynagrodzenia za pracę w święto przypadające w sobotę........... 289 2.17. Czas podczas przejazdu zakładowym transportem do miejsca pracy ......................... 290 2.18. Przerwy w pracy ......................................................................................................... 290 2.18.1. 15-minutowa przerwa w pracy ....................................................................... 290 2.18.2. 60-minutowa przerwa w pracy ....................................................................... 290 2.18.3. Przerwy w pracy wliczane do czasu pracy ..................................................... 291 2.19. Okresy niewliczane do czasu pracy ............................................................................ 292 3. Praca w godzinach nadliczbowych....................................................................................... 293 3.1. Polecanie pracy w godzinach nadliczbowych ........................................................ 293 3.2. Forma polecenia pracy w godzinach nadliczbowych.............................................. 293 3.3. Zakaz pracy w godzinach nadliczbowych ............................................................. 293 3.4. Dodatkowe wynagrodzenie za godziny nadliczbowe ............................................. 294 3.5. Czas wolny za pracę nadliczbową.......................................................................... 294 3.6. Zatrudnianie pracowników w dniu wolnym wynikającym z przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy ................................................................................................... 294 3.7. Praca w godzinach nadliczbowych z tytułu przekroczenia przeciętnej, tygodniowej normy czasu pracy....................................................................................................... 295 3.8. Kierownik działu a praca w nadgodzinach .................................................................. 296 16 3.9. Godziny nadliczbowe a zatrudnienie na niepełny etat................................................. 297 3.10. Praca na zasadach dobrowolności na rzecz współpracowników a godziny nadliczbowe 297 3.11. Zasady ustalania przekroczenia normy średniotygodniowej ...................................... 298 3.12. Praca w niedzielę i przekroczenie normy tygodniowej czasu pracy ........................... 299 3.13. Limit godzin nadliczbowych w 2011 r. ....................................................................... 300 3.14. Nadgodziny a świadectwo pracy ................................................................................ 300 3.15. Praca w tej samej dobie pracowniczej a nadgodziny .................................................. 301 4. Zasady dokumentowania czasu pracy pracowników............................................................ 301 4.1. Planowanie czasu pracowników .................................................................................. 301 4.2. Ewidencja czasu pracy................................................................................................. 301 4.3. Forma ewidencji ......................................................................................................... 302 4.4. Zasady prowadzenia karty czasu pracy ...................................................................... 303 4.5. Pracownicy dla których ewidencję czasu pracy prowadzi się w uproszczonej formie 303 4.6. Przechowywanie dokumentacji kadrowej i kadrowo-płacowej .................................. 303 4.7. Podmiot zobowiązany do udowodnienia czasu pracy ................................................. 305 4.8. Obwieszczenie o czasie pracy ..................................................................................... 305 4.9. Sposób zmiany rozkładu czasu pracy .......................................................................... 305 5. Ustawa antykryzysowa a czas pracy .................................................................................... 307 5.1. Zakres stosowania regulacji ustawy antykryzysowej dotyczących czasu pracy ......... 307 5.2. Wydłużenie okresu rozliczeniowego zgodnie z ustawą antykryzysową ..................... 308 5.3. Świadczenie pracy w tej samej dobie pracowniczej ................................................... 309 5.4. Indywidualny czas pracy dla rodziców dziecka do 14 lat ........................................... 310 5.5. Obniżenie wymiaru czasu pracy ................................................................................. 311 5.5.1. Przypadki, gdy jest możliwe obniżenie wymiaru czasu pracy .......................... 311 5.5.2. Tryb obniżenia wymiaru czasu pracy na podstawie ustawy antykryzysowej ... 312 6. Inne zagadnienia związane z czasem pracy.......................................................................... 312 6.1. Czas pracy a dyżur pracownika ................................................................................... 312 6.1.1. Dyżur pracownika ............................................................................................. 312 6.1.2. Wynagrodzenie za czas dyżuru ......................................................................... 313 6.1.3. Dyżur lekarza..................................................................................................... 313 6.1.4. Efektywna praca w czasie dyżuru...................................................................... 313 6.1.5. Dyżur w domu ................................................................................................... 314 6.1.6. Pojęcie dyżuru domowego ................................................................................ 314 6.1.7. Rekompensata za dyżur pełniony poza domem pracownika ............................ 314 6.2. Praca w porze nocnej................................................................................................... 315 6.3. Wykonywanie w nocy prac szczególnie niebezpiecznych .......................................... 316 6.4. Czas pracy w instytucjach kultury ............................................................................... 316 6.5. Czas pracy urzędników i pracowników służby cywilnej ............................................ 317 6.6. Czas pracy pracownika niepełnosprawnego ................................................................ 318 6.7. Wynagrodzenie miesięczne a skrócona norma czasu pracy pracownika niepełnosprawnego ......................................................................................................................... 318 6.8. Czas pracy pracowników służby zdrowia ................................................................... 320 6.8.1. Główne zasady organizacji czasu pracy w placówkach służby zdrowia ........... 320 6.8.2. Dyżury medyczne od 1 stycznia 2008 r. w wyjaśnieniach Państwowej Inspekcji Pracy ................................................................................................................. 321 6.8.3. Klauzula opt-out ............................................................................................... 322 6.8.4. Gotowość do udzielania świadczeń zdrowotnych ............................................ 322 17 6.8.5. Odpoczynek po dyżurze medycznym w wyjaśnieniach inspekcji pracy .......... 323 6.8.6. Odpoczynek po dyżurze medycznym w wyjaśnieniach Ministerstwa Zdrowia 324 6.9. Czas pracy pracowników młodocianych .................................................................... 325 6.9.1. Wymiar czasu pracy pracowników młodocianych ............................................ 325 6.9.2. Wymiar czasu młodocianego zatrudnionego w czasie ferii szkolnych.............. 325 6.9.3. Młodociany zatrudniony przy lekkiej pracy podczas roku szkolnego ............... 326 6.9.4. Zatrudnianie młodocianych na drugiej zmianie................................................. 326 6.10. Czas pracy kadry kierowniczej.................................................................................... 326 6.11. Zasady ustalania czasu pracy kierowców ................................................................... 327 6.11.1. Przepisy regulujące czas pracy kierowców ................................................... 327 6.11.2. Zasady ustalania czasu pracy kierowców ..................................................... 328 6.11.3. Przerwa w pracy kierowcy a czas pracy ....................................................... 329 6.11.4. Czas pracy kierowców wykonujących międzynarodowy transport drogowy 329 6.11.5. Praca kierowcy w porze nocnej ................................................................... 330 6.11.6. Forma prowadzenia ewidencji czasu pracy kierowców ................................ 330 6.11.7. Podróż służbowa kierowcy ........................................................................... 331 6.11.8. Podróż służbowa kierowcy w wyjaśnieniach Ministerstwa Infrastruktury ... 331 6.11.9. Podróż służbowa kierowcy w wyjaśnieniach Głównego Inspektoratu Pracy 332 6.11.10. Systemy czasu pracy kierowców .................................................................. 332 6.11.11. Obowiązek okazywania wykresówek z tachografów ................................... 333 6.11.12. Zasady rozliczania czasu pracy kierowców małych samochodów ............... 333 6.11.13. Podstawowe zasady dotyczące czasu pracy szoferów po 20 czerwca 2007 r. 334 6.11.14. Czas pracy kierowców małych samochodów w wyjaśnieniach inspekcji pracy 334 6.11.15. Godziny nadliczbowe kierowcy .................................................................... 335 6.11.16. Czas pracy motorniczych tramwajów ........................................................... 335 6.12. Czas pracy pracowników uprawnionych do urlopu wychowawczego......................... 336 6.13. Sankcje za naruszenie przepisów o czasie pracy ........................................................ 336 6.14. Dane w regulaminie pracy dotyczące czasu pracy ..................................................... 337 7. Wzory dokumentów związanych z czasem pracy ............................................................... 338 7.1. Miesięczna karta ewidencji czasu pracy...................................................................... 338 7.2. Wniosek o udzielenie czasu wolnego za pracę w niedzielę ........................................ 340 ROZDZIAŁ II – WYNAGRODZENIE ZA PRACĘ .......................................................... 341 1. Zasady ogólne....................................................................................................................... 1.1. Pojęcie „wynagrodzenia za pracę” ............................................................................. 1.2. Podstawowe składniki wynagrodzenia ....................................................................... 1.3. Ogólne zasady wypłaty wynagrodzeń ........................................................................ 1.4. Ustalanie wynagrodzenia za pracę .............................................................................. 1.5. Określenie w umowie o pracę innego wynagrodzenia niż wynikające z regulaminu wynagradzania ............................................................................................................ 1.6. Dodatkowa praca wykonywana w normalnym czasie pracy ....................................... 1.7. Formy określania wynagrodzenia ............................................................................... 1.8. Składniki wynagrodzenia za pracę ............................................................................. 1.9. Dodatkowe składniki wynagrodzenia ......................................................................... 1.10. Premia a nagroda ........................................................................................................ 1.11. Brak wypłaty premii .................................................................................................... 341 341 341 342 343 344 344 344 345 345 345 346 18 1.12. Zysk oddziału a brak prawa do premii ........................................................................ 346 1.13. Nagroda z zysku a przeznaczenie zysku na kapitał zapasowy .................................... 346 1.14. Premia uznaniowa (nagroda) ....................................................................................... 347 1.15. Premia uznaniowa przewidziana w regulaminie ......................................................... 347 1.16. Wynagrodzenie za czas niewykonywania pracy ......................................................... 348 1.17. Wynagrodzenie za przepracowaną część miesiąca ..................................................... 349 1.18. Wynagrodzenie za miesiąc, w którym pracownik podjął pracę .................................. 349 1.19. Wynagrodzenie za jeden dzień pracy ......................................................................... 350 1.19.1. Obliczanie wynagrodzenia za jeden dzień pracy w przypadku nieobecności z powodu choroby............................................................................................ 350 1.19.2. Wynagrodzenie za jeden dzień pracy w 31-dniowym miesiącu w świetle wyjaśnień Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej ........................................... 352 1.19.3. Obliczanie wynagrodzenia za jeden dzień pracy w przypadku nieobecności z powodu innego niż choroba ......................................................................... 353 1.20. Gotowość do pracy i przestój ..................................................................................... 354 1.20.1. Gotowość do pracy .......................................................................................... 354 1.20.2. Niedopracowanie godzin w okresie rozliczeniowym ...................................... 354 1.20.3. Wynagrodzenie za czas dyżuru ....................................................................... 354 1.20.4. Wynagrodzenie za czas dyżuru medycznego .................................................. 355 1.20.5. Zasady ogólne ustalania wynagrodzenia w przypadku przestoju ................... 355 1.20.6. Przestój spowodowany warunkami atmosferycznymi .................................... 356 1.20.7. Gotowość do pracy a praca u innego pracodawcy .......................................... 356 1.21. Nieobecności w pracy, za które pracownikowi przysługuje wynagrodzenie .............. 356 1.22. Wadliwe wykonanie pracy a wynagrodzenie ............................................................. 359 1.23. Ochrona wynagrodzenia za pracę ................................................................................ 359 1.24. Udostępnianie dokumentów płacowych dla pracowników ......................................... 359 1.25. Naruszenie przepisów w zakresie wynagrodzeń ......................................................... 360 1.26. Zaniżenie lub zawyżenie wynagrodzenia .................................................................... 360 1.27. Wynagrodzenie w walucie obcej od 24 stycznia 2009 r. ........................................... 360 1.28. Praca w porze nocnej................................................................................................... 361 1.28.1. Dodatek za pracę w porze nocnej .................................................................... 361 1.28.2. Minimalna kwota dodatku za pracę w porze nocnej w 2011 r. ........................361 1.28.3. Skutki nieokreślenia przez pracodawcę pory nocnej ....................................... 362 1.28.4. Wysokość dodatku za pracę w porze nocnej ................................................... 362 1.28.5. Dodatek za pracę w nocy na przełomie roku w wyjaśnieniach Państwowej Inspekcji Pracy ................................................................................................ 363 1.29. Zmiana wysokości wynagrodzenia na korzyść pracownika ........................................ 363 1.30. Podwyżki wynagrodzeń a pracownicy na urlopie macierzyńskim ............................. 363 1.31. Nagroda jubileuszowa ................................................................................................ 363 1.31.1. Uprawnienia do nagrody jubileuszowej .......................................................... 363 1.31.2. Nabycie prawa do nagrody jubileuszowej ....................................................... 364 1.31.3. Nagroda jubileuszowa dla pracowników służby cywilnej .............................. 364 1.32. „Trzynastka” dodatkową pensją ................................................................................. 365 1.32.1. Podmioty uprawnione do otrzymania trzynastej pensji .................................. 365 1.32.2. Termin wypłaty „trzynastki” .......................................................................... 366 1.32.3. Wysokość „trzynastki” ................................................................................... 366 1.32.4. Nabycie prawa do „trzynastki” ........................................................................ 367 19 1.33. Dodatki zmianowe i za pomoc doraźną ...................................................................... 367 1.34. Wynagrodzenie za czas niewykonywania pracy ......................................................... 367 1.35. Dodatek wyrównawczy .............................................................................................. 368 1.36. Dodatek za rozłąkę ..................................................................................................... 368 1.37. Regulamin wynagradzania .......................................................................................... 370 1.37.1. Podmioty zobowiązane do wydania regulaminu pracy ................................... 370 1.37.2. Treść regulaminu wynagradzania .................................................................... 370 1.37.3. Zasady wprowadzania regulaminu wynagradzania ......................................... 370 1.38. Wynagrodzenie a nieważność aneksu do umowy o pracę ........................................... 371 1.39. Minimalne wynagrodzenie od 1 stycznia 2011 r. ....................................................... 371 1.40. Sposób ustalania minimalnego wynagrodzenia w wyjaśnieniach Ministerstwa Pracy 372 1.41. Wynagrodzenie skazanych ......................................................................................... 373 1.42. Zmiana wysokości wynagrodzenia od 1 stycznia 2011 r. a obowiązki pracodawcy ... 374 1.43. Zmiana wysokości niektórych świadczeń ze stosunku pracy ...................................... 374 1.44. Wynagrodzenie młodocianych ................................................................................... 375 1.44.1. Wynagrodzenie młodocianych w okresie nauki zawodu ................................ 375 1.44.2. Wynagrodzenie młodocianych w przypadku umowy o pracę w celu przyuczenia do wykonywania określonej pracy .......................................................... 375 1.44.3. Wynagrodzenie młodocianych przy pracach lekkich ...................................... 375 1.45. Ujawnienie przez pracodawcę wynagrodzenia pracownika ........................................ 376 1.46. Wynagrodzenie za czas wezwania do stawienia się przed sądem .............................. 376 1.47. Zmiana wielkości etatu w trakcie miesiąca a wysokość wynagrodzenia .................... 377 2. Wypłata wynagrodzenia ...................................................................................................... 377 2.1. Termin wypłaty wynagrodzenia ................................................................................. 377 2.2. Forma wypłaty wynagrodzenia za pracę .................................................................... 378 2.3. Opóźnienie w wypłacie wynagrodzenia za pracę ....................................................... 379 2.4. Skutki nieterminowej wypłaty wynagrodzenia ........................................................... 379 2.5. Opóźnienie w wypłacie wynagrodzenia z przyczyn niezależnych ............................. 380 2.6. Wypłata wynagrodzenia osobie trzeciej ...................................................................... 380 3. Potrącenia z wynagrodzenia za pracę ................................................................................... 380 3.1. Zasady dokonywania potrąceń z wynagrodzenia za pracę .......................................... 380 3.2. Kwota wolna od potrąceń ............................................................................................382 3.3. Kwota wolna od potrąceń a ubezpieczenie zdrowotne ................................................382 3.4. Zasady dokonywania potrąceń ustawowych ............................................................... 383 3.5. Potrącenia dobrowolne ............................................................................................... 385 3.6. Zbieg potrąceń dobrowolnych i ustawowych .............................................................. 385 3.7. Zgoda pracownika na potrącenie z wynagrodzenia przyszłych niedoborów .............. 386 3.8. Minimalne wynagrodzenie za pracę a potrącenie z wynagrodzenia ........................... 386 3.9. Potrącenie komornicze z odprawy pieniężnej ............................................................. 386 3.10. Potrącenie alimentów z wynagrodzenia za pracę ........................................................ 387 3.11. Pojęcie świadczenia alimentacyjnego ......................................................................... 388 3.12. Odliczanie nadpłaconego pracownikowi wynagrodzenia............................................ 388 3.13. Etapy egzekucji z wynagrodzenia za pracę ................................................................ 388 3.14. Odprawy i nagrody jubileuszowe a kwota wolna od potrąceń ................................... 389 3.15. Potrącanie nadpłaconych wynagrodzeń ...................................................................... 390 4. Wynagrodzenie za godziny nadliczbowe ............................................................................ 391 4.1. Elementy wynagrodzenia za godziny nadliczbowe ..................................................... 391 20 4.2. Pojęcie „normalne” wynagrodzenie ............................................................................ 391 4.3. Podstawa obliczenia dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych .......................... 391 4.4. Dodatkowe wynagrodzenie za godziny nadliczbowe .................................................. 391 4.5. Dodatki za pracę w niedzielę i za pracę w godzinach nadliczbowych......................... 392 4.6. Obliczanie wynagrodzenia za pracę nadliczbową ....................................................... 393 4.7. Wynagrodzenie za pracę nadliczbową przy braku określenia wynagrodzenia w stawce godzinowej lub miesięcznej ........................................................................................ 394 4.8. Zasady obliczania stawki za godzinę pracy ponadnormatywnej ................................. 395 4.9. Ryczałt za pracę w godzinach nadliczbowych ............................................................ 395 4.10. Ryczałt za godziny nadliczbowe a ewidencja czasu pracy .......................................... 396 4.11. Ryczałtowe wynagrodzenie za godziny nadliczbowe a nieobecność w pracy ............ 396 4.12. Kierownicy a wynagrodzenie za nadgodziny .............................................................. 397 4.13. Stała praca kierownika w nadgodzinach...................................................................... 398 4.14. Wysokość dodatku w przypadku nieudzielania dnia wolnego w zamian za pracę w dniu wolnym od pracy ......................................................................................................... 398 4.15. Wynagrodzenie za pracę w niedzielę i święta ............................................................. 398 4.16. Praca w niedzielę i święta w nadgodzinach................................................................. 398 4.17. Przejście na czas zimowy a wynagrodzenie ze godziny nadliczbowe ........................ 402 5. Wynagrodzenie za czas urlopu ............................................................................................. 403 5.1. Wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy.................................................................... 403 5.2. Zmiany w zasadach ustalania wynagrodzenia urlopowego i ekwiwalentu za urlop od 3 listopada 2009 r. ...................................................................................................... 403 5.3. Podstawa wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy i ekwiwalent urlopowy .............. 405 5.4. Składniki wyłączane przy obliczaniu wynagrodzenia za urlop ................................... 405 5.5. Wynagrodzenie za urlop nauczycieli........................................................................... 406 5.6. Składniki wynagrodzenia uwzględniane przy obliczaniu podstawy wynagrodzenia urlopowego.................................................................................................................. 407 5.6.1. Składniki wynagrodzenia określone stawką miesięczną w stałej wysokości 407 5.6.2. Umowa zlecenia a wynagrodzenie urlopowe .................................................. 407 5.6.3. Pozostałe składniki wynagrodzenia przysługujące za okres nie dłuższy niż jeden miesiąc ................................................................................................... 408 5.6.4. Wynagrodzenie urlopowe a godzinowy wymiar urlopu .................................. 408 5.6.5. Wynagrodzenie za urlop u pracownika zatrudnionego w równoważnym czasie pracy................................................................................................................ 408 5.6.6. Premia a podstawa wymiaru wynagrodzenia urlopowego .............................. 409 5.6.7. Podwyżka wynagrodzenia a wynagrodzenie za czas urlopu............................ 409 5.6.8. Choroba pracownika a wynagrodzenie za urlop .............................................. 410 5.6.9. Oddelegowanie pracownika do innej firmy a podstawa wymiaru wynagrodzenia urlopowego................................................................................................ 410 5.6.10. Składniki wynagrodzenia wypłacane za okresy dłuższe niż miesiąc............... 410 5.6.11. Pojęcie świadczenia periodycznego................................................................. 410 5.6.12. Premia uznaniowa a wynagrodzenie urlopowe ............................................... 411 5.6.13. Ryczałt za używanie samochodu a podstawa wymiaru wynagrodzenia urlopowego ........................................................................................................... 411 5.7. Wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy w wyjaśnieniach Państwowej Inspekcji Pracy ........................................................................................................................... 411 21 6. Wynagrodzenie za czas choroby .......................................................................................... 413 6.1. Wynagrodzenie za okres choroby................................................................................ 413 6.2. Wynagrodzenie chorobowe dla pracowników po 50. roku życia ............................... 414 6.3. Brak prawa do zasiłku a wynagrodzenie chorobowe .................................................. 414 6.4. Wysokość wynagrodzenia za czas choroby................................................................. 415 6.5. Ustalanie podstawy wymiaru wynagrodzenia za czas choroby ................................... 416 6.6. Pracownicy zatrudnieni krócej niż 12 miesięcy a podstawa wymiaru ........................ 416 6.7. Podstawa wymiaru wynagrodzenia za czas choroby ................................................... 416 6.8. Zmiana pracodawcy a wynagrodzenie za czas choroby .............................................. 417 6.9. Niezdolność do pracy przed upływem pełnego miesiąca ........................................... 417 6.10. Nieobecności usprawiedliwione a podstawa wymiaru ................................................ 418 6.11. Zmiana umowy o pracę a podstawa wymiaru ............................................................. 419 6.12. Podstawa wymiaru wynagrodzenia chorobowego – wynagrodzenie wypłacone czy należne ........................................................................................................................ 419 6.13. Termin wypłaty wynagrodzenia a podstawa wymiaru wynagrodzenia chorobowego 420 6.14. Składniki wynagrodzenia niemające wpływu na podstawę wymiaru ......................... 421 6.15. Premia a podstawa wymiaru wynagrodzenia za czas choroby od 12 listopada 2009 r. 421 6.16. Premia a podstawa wymiaru wynagrodzenia za czas choroby do 11 listopada 2009 r. 422 6.17. Przeliczenie podstawy wymiaru świadczeń chorobowych po wyroku Trybunału Konstytucyjnego ................................................................................................................ 423 6.18. Składniki wynagrodzenia wliczane do podstawy wymiaru ........................................ 423 6.19. Ponowna niezdolność do pracy a podstawa wymiaru ................................................. 424 6.20. Minimalna podstawa wymiaru ................................................................................... 424 6.21. Niezdolność do pracy do 6 dni od 1 stycznia 2004 r. .................................................. 425 6.22. Choroba w czasie urlopu bezpłatnego ......................................................................... 425 6.23. Choroba na przełomie roku ........................................................................................ 425 6.24. Termin wystawienia zwolnienia lekarskiego............................................................... 426 7. Odprawy .............................................................................................................................. 427 7.1. Odprawa rentowa lub emerytalna ................................................................................ 427 7.2. Wcześniejsza emerytura a odprawa emerytalna .......................................................... 427 7.3. Odprawa emerytalna dla byłego pracownika .............................................................. 428 7.4. Odprawa pośmiertna.................................................................................................... 428 7.5. Odprawa dla osoby powołanej do służby wojskowej ................................................. 428 8. Należności z tytułu podróży służbowej ................................................................................ 429 8.1. Należności przysługujące pracownikowi oddelegowanemu w krajową podróż służbową 429 8.1.1. Diety ............................................................................................................... 429 8.1.2. Koszty przejazdu ............................................................................................ 430 8.1.3. Koszty noclegu ............................................................................................... 431 8.1.4. Koszty dojazdów ............................................................................................ 431 8.1.5. Inne wydatki ................................................................................................... 432 8.2. Delegacja zagraniczna ................................................................................................ 432 8.2.1. Pojęcie zagranicznej podróży służbowej ......................................................... 432 8.2.2. Diety i inne należności z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju ...... 432 8.2.3. Data przekroczenia granicy a początek i koniec zagranicznej podróży służbowej .................................................................................................................. 432 8.2.4. Liczenie czasu podróży służbowej .................................................................. 434 8.2.5. Rozliczenie diety ............................................................................................ 434 22 8.2.6. Śniadanie w cenie noclegu a wysokość diety .................................................. 435 8.2.7. Zwrot kosztów przejazdu ................................................................................ 436 8.2.8. Zwrot kosztów dojazdów – ryczałty ................................................................ 436 8.2.9. Zwrot kosztów noclegów ................................................................................ 436 8.2.10. Zwrot kosztów leczenia .................................................................................. 437 8.2.11. Inne wydatki poniesione przez pracownika .................................................... 437 8.2.12. Rozliczanie kosztów podróży służbowych poza granicami kraju.................... 438 8.2.13. Zasady rozliczania kosztów zagranicznych podróży służbowych w jednostkach spoza sfery budżetowej .................................................................................... 438 8.3. Ryczałt za używanie prywatnych samochodów .......................................................... 439 8.4. Rozliczanie podróży służbowej w wyjaśnieniach Ministerstwa Pracy ..................... 439 8.5. Delegacje przedstawicieli handlowych w wyjaśnieniach Państwowej Inspekcji Pracy 441 8.6. Podróż służbowa kierowcy ......................................................................................... 442 8.6.1. Diety wypłacane kierowcom od 3 kwietnia 2010 r. ........................................ 442 8.6.2. Diety wypłacane kierowcom do 2 kwietnia 2010 r. ........................................ 442 8.6.3. Diety wypłacane kierowcom w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego 443 8.7. Podróż służbowa pracowników zatrudnionych na łączonych stanowiskach .............. 444 9. Dofinansowanie wynagrodzeń osób niepełnosprawnych ..................................................... 445 9.1. Przepisy regulujące dofinansowanie wynagrodzeń osób niepełnosprawnych ............ 445 9.2. Podmioty, którym przysługuje dofinansowanie ......................................................... 445 9.3. Zasady ustalania stanu zatrudnienia ........................................................................... 445 9.4. Osoby na które przysługuje dofinansowanie wynagrodzeń osób niepełnosprawnych 446 9.5. Ogólne zasady dofinansowania wynagrodzeń osób niepełnosprawnych .................... 447 9.6. Maksymalne kwoty dofinansowania wynagrodzenia osób niepełnosprawnych w 2011 r. ..................................................................................................................... 448 9.7. Pracodawcy nieosiągający 6% wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych 448 9.8. Podmioty, którym nie przysługuje dofinansowanie z PFRON ..................... 448 9.9. Pracownik zatrudniony na część etatu ....................................................................... 448 9.10. Zasady ustalania okresu wliczania pracownika niepełnosprawnego do stanu zatrudnienia .......................................................................................................................... 449 9.11. Zaległości wobec PFRON a dofinansowanie wynagrodzeń osób niepełnosprawnych ............................................................................................................................ 449 9.12. Nieprawidłowości w wypłacie wynagrodzeń dla pracowników a dofinansowanie 450 9.13. Dofinansowanie wynagrodzenia osób niepełnosprawnych zatrudnionych u więcej niż jednego pracodawcy .............................................................................................. 450 9.14. Wniosek o dofinansowanie ........................................................................................ 450 9.15. Postępowanie PFRON po otrzymaniu wniosku o dofinansowanie wynagrodzeń osób niepełnosprawnych ..................................................................................................... 451 9.16. Dodatkowe obowiązki pracodawcy związane z przekazaniem pierwszego wniosku o dofinansowanie ........................................................................................................ 451 9.17. Składanie w formie elektronicznej wniosku do dofinansowanie wynagrodzeń z PFRON ..................................................................................................................... 451 9.18. Dofinansowanie wynagrodzeń osób niepełnosprawnych a przechowywanie dokumentacji ....................................................................................................................... 452 9.19. Przyrost zatrudnienia a dofinansowanie wynagrodzeń osób niepełnosprawnych ...... 452 9.20. Dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych jako pomoc de minimis ........................................................................................................................ 453 23 10. Wzory dokumentów ........................................................................................................... 454 10.1. Pismo pracodawcy o przyznaniu rodzinie pracownika odprawy pośmiertnej ......... 454 10.2. Zgoda pracownika na dokonywanie potrąceń dobrowolnych ................................. 455 10.3. Wzór regulaminu wynagradzania ............................................................................ 455 11. Wynagrodzenie a składki ZUS ........................................................................................... 459 11.1. Rozliczanie składek ZUS należnych od wynagrodzeń pracowników...................... 459 11.2. Wysokość składki na ubezpieczenie rentowe w 2007 r. i 2008 r. ........................... 459 11.3. Zmiana wysokości składki na ubezpieczenie rentowe od 1 stycznia 2008 r. .......... 459 11.4. Data wypłaty wynagrodzenia a data ujęcia w raportach rozliczeniowych............... 460 11.5. Roczne ograniczenie podstawy wymiaru składek ................................................... 460 11.6. Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne ........................................ 461 11.7. Świadczenia w naturze a podstawa wymiaru składek ZUS .................................... 462 11.8. Zasiłki z ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego a podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne .................................................................................... 462 11.9. Wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne .................. 463 11.10. Podróże służbowe .................................................................................................... 467 11.11. Koszty jazdy lokalnej dla pracownika ..................................................................... 467 11.12. Kilometrówka i ryczałt w jazdach lokalnych .......................................................... 468 11.13. Diety wypłacone kierowcom a składki ZUS .......................................................... 468 11.14. Zwrot pracownikowi kosztów dojazdu do pracy ..................................................... 469 11.15. Odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty pracownikowi wynagrodzenia ................ 469 11.16. Wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne ..................................................... 469 11.17. Obowiązek przekazywania ZUS RMUA ................................................................ 471 11.18. Możliwość przekazywania ZUS RMUA w formie elektronicznej ............................. 472 11.19. Nagroda z okazji rocznicy firmy ............................................................................ 472 11.20. Pracownicy zatrudnieni u polskiego pracodawcy oddelegowani za granicę ........... 473 11.21. Cudzoziemcy wykonujący pracę na terenie kilku krajów ....................................... 474 11.22. Wyegzekwowanie wynagrodzenia przez komornika .............................................. 475 11.23. Brak obowiązku informowania NFZ o obniżeniu składki zdrowotnej ................... 476 11.24. Obowiązek poinformowania ZUS o zarobkach emerytów lub rencistów ............... 476 11.25. Brak obowiązku opłacania składek na Fundusz Pracy i FGŚP od niektórych pracowników ............................................................................................................... 476 12. Wynagrodzenie a podatek dochodowy ............................................................................... 477 12.1. Przychód ze stosunku pracy .................................................................................... 477 12.2. Świadczenia otrzymane w naturze........................................................................... 477 12.3. Świadczenia nieodpłatne i częściowo odpłatne ....................................................... 477 12.4. Zakwalifikowanie świadczeń do przychodów ze stosunku pracy............................ 478 12.5. Koszty pracownicze i kwota wolna od podatku w 2011 r. ..................................... 480 12.6. Zwolnienia świadczeń otrzymywanych przez pracowników w podatku dochodowym od osób fizycznych ................................................................................................. 480 12.7. Dodatek za rozłąkę a podatek dochodowy i ZUS ........................................................... 481 12.8. Zwolnienie z podatku dochodowego należności z tytułu używania samochodu przez pracowników w podróży służbowej ........................................................................ 481 12.9. Kwoty wypłacane pracownikowi z tytułu jazd lokalnych a zwolnienie z podatku dochodowego........................................................................................................... 482 12.10. Dodatek z tytułu używania samochodów przysługujący na podstawie przepisów innych ustaw............................................................................................................ 483 24 12.11. Moment zaliczenia wynagrodzenia w koszty uzyskania przychodów .................... 12.12. Składki ZUS a koszty uzyskania przychodów od 1 stycznia 2009 r. ...................... 12.13. Samozatrudnienie a koszty uzyskania przychodów ................................................ 12.14. Potrącenia z wynagrodzeń a koszty uzyskania przychodów.................................... 12.15. Wynagrodzenie związane z wytworzeniem środka trwałego .................................. 12.16. Świadczenia socjalne ............................................................................................... 12.17. Koszty badań lekarskich pracowników .................................................................. 12.18. Diety a koszty uzyskania przychodów .................................................................... 12.19. Kwota nadpłaconych i zwróconych przez ZUS składek na ubezpieczenia społeczne jako przychód pracownika ...................................................................................... 12.20. Telefony prywatne i służbowe ................................................................................ 12.21. Umowa o pracę zawarta z naruszeniem przepisów Kodeksu spółek handlowych 12.22. Wynagrodzenia członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością .......... 12.23. Oddelegowanie pracownika za granicę przez polską firmę..................................... 12.24. Odliczenie składek zapłaconych za granicą ............................................................ 12.25. Warunki odliczenia składek uiszczonych za granicą ............................................. 484 485 486 487 488 488 489 490 490 493 494 495 496 497 497 ROZDZIAŁ III – URLOPY WYPOCZYNKOWE ............................................................. 499 1. Prawo do urlopu wypoczynkowego .................................................................................... 2. Wyliczanie urlopu .............................................................................................................. 2.1. Wymiar urlopu wypoczynkowego............................................................................... 2.2. Urlop wypoczynkowy pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy 2.3. Niepełny wymiar czasu pracy a urlop dłuższy niż 26 dni ........................................... 2.4. Niepełny wymiar czasu pracy a metoda zaokrąglania wymiaru urlopu....................... 2.5. Wymiar urlopu dla pracowników niepełnoetatowych w wyjaśnieniach Państwowej Inspekcji Pracy ........................................................................................................... 2.6. Podjęcie pracy po raz pierwszy a wymiar urlopu ........................................................ 2.6.1. Nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego przez pracownika podejmującego pracę po raz pierwszy........................................................................................ 2.6.2. Pierwsza praca na część etatu a wymiar urlopu ................................................ 2.6.3. Podjęcie pracy w końcu roku a urlop za następny rok kalendarzowy ............... 2.6.4. Podjęcie pierwszej pracy w grudniu a wymiar urlopu ...................................... 2.6.5. Zmiana pracodawcy przez pracownika podejmującego pracę po raz pierwszy 2.6.6. Zasady liczenia miesiąca okresu zatrudnienia dla nabycia prawa do urlopu .... 2.6.7. Liczenie terminów w wyjaśnieniach Ministerstwa Pracy ................................. 2.6.8. Podjęcie pracy 2 stycznia a wymiar urlopu ....................................................... 2.6.9. Zwolnienie lekarskie a prawo do pierwszego urlopu ........................................ 2.7. Zmniejszenie i zwiększenie czasu pracy a wymiar urlopu .......................................... 2.8. Zasady udzielania urlopu wypoczynkowego na godziny ............................................ 2.9. Ustanie stosunku pracy a wymiar urlopu .................................................................... 2.10. Inne przypadki udzielania urlopu proporcjonalnego ................................................... 2.11. Urlop dla pracowników zatrudnionych w systemie równoważnych norm czasu pracy 2.12. Pracownik zatrudniony u dwóch pracodawców ......................................................... 2.13. Zaokrąglanie wymiaru urlopu ..................................................................................... 2.14. Nabycie prawa do urlopu a urlop bezpłatny ................................................................ 2.15. Urlop bezpłatny a wymiar urlopu ................................................................................ 2.16. Nabycie prawa do urlopu a długotrwała choroba ....................................................... 499 499 499 499 500 500 500 502 502 502 503 503 503 504 504 506 507 507 507 508 509 510 511 511 511 512 512 25 2.17. Nabycie prawa do dłuższego urlopu w trakcie roku kalendarzowego ........................ 2.18. Urlop pracowników sezonowych ............................................................................... 2.19. Rozwiązanie umowy o pracę w związku z przejściem na emeryturę a wymiar urlopu 2.20. Data otrzymania oświadczenia o rozwiązaniu umowy bez wypowiedzenia a ekwiwalent za urlop ................................................................................................................ 3. Okresy uwzględniane przy wyliczaniu stażu do urlopu ...................................................... 3.1. Okresy podlegające zaliczeniu do stażu urlopowego .................................................. 3.2. Jednoczesne zatrudnienie u dwóch pracodawców ...................................................... 3.3. Własna działalność gospodarcza pracownika a wymiar urlopu .................................. 3.4. Prowadzenie gospodarstwa rolnego............................................................................. 3.5. Okresy pracy za granicą .............................................................................................. 3.6. Okresy pobierania stypendium i zasiłku dla bezrobotnych.......................................... 3.7. Okres otrzymywania okresowego zasiłku gwarantowanego ....................................... 3.8. Służba wojskowa a staż pracy do wymiaru urlopu...................................................... 3.9. Zastępcza służba poborowych ..................................................................................... 3.10. Praca nakładcza .......................................................................................................... 3.11. Praca podczas odbywania kary pozbawienia wolności ............................................... 3.12. Inne okresy wliczane do stażu urlopowego ................................................................. 3.13. Praktyki zawodowe ..................................................................................................... 3.14. Zaliczanie okresów nauki do stażu urlopowego .......................................................... 3.15. Pobieranie nauki w okresie zatrudnienia ..................................................................... 3.16. Data uzyskania absolutorium, czy obrony pracy magisterskiej .................................. 3.17. Licencjat a staż urlopowy ............................................................................................ 3.18. Brak świadectwa ukończenia szkoły a staż urlopowy ................................................. 4. Udzielanie urlopu ................................................................................................................ 4.1. Przesunięcie terminu urlopu ....................................................................................... 4.2. Odwołanie z urlopu .................................................................................................... 4.3. Udzielenie urlopu do końca kwartału .......................................................................... 4.4. Urlop na żądanie.......................................................................................................... 4.4.1. Wniosek o urlop na żądanie .............................................................................. 4.4.2. Termin zgłoszenia żądania o udzielenie urlopu poza planem urlopów ............. 4.4.3. Termin zgłoszenia żądania udzielenia urlopu ................................................... 4.4.4. Zgłoszenie żądania udzielenia urlopu w połowie dnia pracy............................. 4.4.5. Prawo pracodawcy do odmowy udzielenia urlopu na żądanie .......................... 4.4.6. Wymiar urlopu na żądanie................................................................................. 4.4.7. Urlop na żądanie a wymiar urlopu .................................................................... 4.4.8. Odwołanie z urlopu na żądanie.......................................................................... 4.4.9. Termin udzielania pracownikom zaległego urlopu na żądanie ......................... 4.5. Urlop krótszy niż dzień pracy...................................................................................... 4.6. Kolejna umowa z tym samym pracownikiem a udzielanie urlopu ............................. 4.7. Podział urlopu na części ............................................................................................. 4.8. Planowanie wykorzystania urlopów ............................................................................ 4.9. Plan urlopów ............................................................................................................... 4.10. Urlop nieprzewidziany w planie urlopów a brak zgody pracodawcy ......................... 4.11. Urlop pracownika nieobjętego planem urlopów ......................................................... 4.12. Przesunięcie terminu urlopu ....................................................................................... 4.13. Przypadki, gdy przesunięcie terminu urlopu jest obowiązkowe ................................. 513 513 514 514 515 515 516 517 517 518 518 519 519 520 520 521 521 522 522 523 523 524 524 524 524 525 525 525 525 526 526 526 527 527 528 528 528 529 529 530 531 531 532 532 533 534 26 4.14. Wniosek o przesunięcie urlopu ................................................................................... 534 4.15. Przerwanie rozpoczętego urlopu wypoczynkowego ................................................... 535 4.16. Przerwanie urlopu z powodu niezdolności pracownika do pracy ............................... 536 4.17. Samodzielny powrót pracownika z urlopu ................................................................. 536 4.18. Choroba dziecka a przerwanie lub przesunięcie urlopu .............................................. 536 4.19. Odwołanie z urlopu wypoczynkowego........................................................................ 537 4.20. Odwołanie z urlopu w celu wręczenia wypowiedzenia umowy o pracę...................... 537 4.21. Udzielanie urlopu zaległego ....................................................................................... 537 4.22. Samodzielne rozpoczęcie zaległego urlopu przez pracownika ................................... 538 4.23. Możliwość wysłania pracownika na zaległy urlop bez jego zgody ............................ 538 4.24. Udzielenie zaległego urlopu w ostatnich dniach kwartału ...........................................539 5. Ekwiwalent za urlop ............................................................................................................ 539 5.1. Ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy ............................. 539 5.2. Obliczanie ekwiwalentu za urlop ................................................................................ 540 5.3. Podstawa obliczania ekwiwalentu za urlop ................................................................. 540 5.4. Powołanie do odbycia przeszkolenia wojskowego a ekwiwalent za urlop ................. 541 5.5. Zgoda nowego pracodawcy na udzielenie pełnego urlopu a ekwiwalent za urlop ..... 541 5.6. Dodatek stażowy a ekwiwalent za urlop ..................................................................... 542 5.7. Ekwiwalent w przypadku braku 3-miesięcznego okresu pracy .................................. 542 5.8. Podstawa wymiaru ekwiwalentu za urlop zaległy za wcześniejsze lata ..................... 543 5.9. Obliczanie współczynnika do wyliczenia ekwiwalentu za urlop ................................ 543 5.10. Ustalanie współczynnika ekwiwalentowego w 2011 r. w wyjaśnieniach Państwowej Inspekcji Pracy ............................................................................................................ 544 5.11. Ustalanie współczynnika ekwiwalentowego w 2011 r. w wyjaśnieniach Ministerstwa Pracy ........................................................................................................................... 546 5.12. Różny współczynnik ekwiwalentu dla różnych pracowników ................................... 547 5.13. Korzystniejszy współczynnik do obliczenia ekwiwalentu .......................................... 548 5.14. Współczynnik do obliczenia ekwiwalentu za zaległy urlop ........................................ 548 5.15. Ekwiwalent za urlop pracownika niepełnoetatowego ................................................. 548 5.16. Ekwiwalent za urlop dla pracownika niepełnoetatowego w urzędowych wyjaśnieniach 549 5.17. Ekwiwalent za urlop pracowników ZOZ-u ................................................................. 549 6. Urlop dla niepełnosprawnych pracowników ....................................................................... 550 6.1. Udzielanie urlopu pracownikom niepełnosprawnym .................................................. 550 6.2. Pracownik niepełnosprawny zatrudniony na część etatu ............................................ 551 6.3. Nabycie prawa do dodatkowego urlopu przez osobę niepełnosprawną....................... 551 6.4. Prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego a wniosek osoby niepełnosprawnej 552 6.5. Zwolnienie pracownika w kilka dni po nabyciu prawa do dodatkowego urlopu......... 552 6.6. Udział w turnusie rehabilitacyjnym............................................................................. 553 7. Inne szczególne przypadki dotyczące udzielania urlopów ................................................... 553 7.1. Wymiar urlopu u pracownika ZOZ-u .......................................................................... 553 7.2. Urlop radcy prawnego ................................................................................................ 553 7.3. Urlop dla zatrudnionych w równoważnym czasie pracy ............................................. 554 7.4. Urlop dla zatrudnionych w zadaniowym czasie pracy ................................................ 554 7.5. Urlop wypoczynkowy po urlopie macierzyńskim ...................................................... 555 7.6. Urlop macierzyński a urlop na przełomie roku ........................................................... 555 7.7. Urlop wypoczynkowy po urlopie wychowawczym .....................................................556 7.8. Urlop w okresie wypowiedzenia umowy o pracę ........................................................ 557 7.9. Urlopy pracowników młodocianych ........................................................................... 557 27 7.10. Urlop pracownika młodocianego w roku rozwiązania umowy o pracę .................... 558 7.11. Urlop kombatantów ................................................................................................... 558 7.12. Urlopy inwalidów wojennych ................................................................................... 559 7.13. Urlopy nauczycieli .................................................................................................... 559 7.14. Urlop pracownika tymczasowego ............................................................................. 559 7.15. Pozostałe przypadki, gdy przepisy przewidują dodatkowe urlopy ............................ 560 8. Pozostałe zagadnienia związane z udzielaniem urlopu ...................................................... 562 8.1. Zmiana pracodawcy w trakcie miesiąca a urlop wypoczynkowy ............................ 562 8.2. Informacja o urlopie w treści świadectwa pracy ...................................................... 562 8.3. Przedawnienie prawa do urlopu ............................................................................... 563 8.4. Przedawnienie roszczenia o ekwiwalent za urlop .................................................... 564 8.5. Okres za który przyznano odszkodowanie na podstawie art. 56 k.p. a prawo do urlopu wypoczynkowego .......................................................................................... 565 8.6. Zrzeczenie się urlopu i ekwiwalentu za urlop ........................................................... 565 9. Wzory dokumentów urlopowych ...................................................................................... 566 9.1. Wniosek o udzielenie urlopu wypoczynkowego ....................................................... 566 9.2. Karta urlopu wypoczynkowego ................................................................................. 566 9.3. Wniosek pracownika o podział urlopu wypoczynkowego na części ........................ 567 9.4. Wniosek pracownika o przesunięcie terminu urlopu wypoczynkowego .................. 567 9.5. Odwołanie pracownika z urlopu wypoczynkowego ................................................. 568 9.6. Wniosek o udzielenie urlopu wypoczynkowego po urlopie macierzyńskim ............ 568 9.7. Wniosek o urlop na żądanie ...................................................................................... 568 9.8. Porozumienie o wykorzystaniu urlopu w naturze w przypadku kontynuowania zatrudnienia ........................................................................................................................ 569 10. Urlop a składki ZUS ........................................................................................................... 569 10.1. Ekwiwalent za urlop wypoczynkowy ........................................................................ 570 10.2. Świadczenie urlopowe wypłacane w wyższej kwocie niż odpis podstawowy ......... 570 11. Ekwiwalent za dodatkowy urlop wypoczynkowy osoby niepełnosprawnej jako przychód ze stosunku pracy ............................................................................................................... 570 ROZDZIAŁ IV – BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY.......................................... 572 1. Obowiązki BHP w zakresie pierwszej pomocy i ochrony przeciwpożarowej ................... 2. Informacje z zakresu BHP przekazywane pracownikom .................................................. 3. Obowiązki pracodawców wykonujących pracę w tym samym miejscu ............................ 4. Strażak i osoba zobowiązana do udzielania pierwszej pomocy ......................................... 5. Kwalifikacje strażaka ........................................................................................................ 6. Możliwość wystąpienia zagrożeń w firmie a obowiązki pracodawcy ............................... 7. Wykaz prac wymagających asekuracji .............................................................................. 8. Prawo pracownika do powstrzymania się od wykonywanej pracy .................................... 9. Ryzyko zawodowe ............................................................................................................. 10. Apteczki i punkty pierwszej pomocy w zakładzie pracy ................................................... 11. Badania lekarskie pracowników ......................................................................................... 11.1. Okresowe i wstępne badania lekarskie .................................................................... 11.2. Aktualność badań lekarskich ................................................................................... 11.3. Osoby podlegające wstępnym badaniom lekarskim ................................................ 11.4. Badania wstępne a przerwa pomiędzy kolejnymi umowami .................................. 11.5. Obowiązek skierowania pracownika na badania kontrolne ..................................... 572 573 573 574 574 576 576 576 577 577 578 578 578 579 579 579 28 11.6. Choroba pracownika a okresowe badania lekarskie ................................................ 580 11.7. Dopuszczenie pracownika do pracy bez badań lekarskich ..................................... 580 11.8. Zaświadczenie o braku przeciwwskazań do podjęcia nauki a wstępne badania lekarskie młodocianych ............................................................................................. 580 11.9. Badania do celów sanitarnych ................................................................................ 580 11.10. Stwierdzenie u pracownika objawów chorobowych a odsunięcie pracownika od pracy 581 11.11. Badania lekarskie kierowców ........................................................................................... 581 12. Szkolenia BHP.................................................................................................................... 582 12.1. Szkolenia BHP pracowników .................................................................................. 582 12.2. Częstotliwość szkoleń BHP..................................................................................... 582 12.3. Szkolenie pracodawcy ............................................................................................ 583 12.4. Podmiot przeprowadzający szkolenie BHP ............................................................. 583 12.5. Program szkolenia BHP........................................................................................... 583 12.6. Szkolenia wstępne BHP........................................................................................... 584 12.7. Szkolenia okresowe BHP ....................................................................................... 585 12.8. Szkolenia BHP samozatrudnionych ........................................................................ 585 13. Służba BHP ........................................................................................................................ 586 13.1. Działalność służby BHP .......................................................................................... 586 13.2. Kwalifikacje służby BHP ....................................................................................... 588 13.3. Obowiązek utworzenia służby BHP ........................................................................ 588 13.4. Powierzenie zadań służby BHP specjaliście spoza zakładu pracy .......................... 589 14. Komisja bezpieczeństwa i higieny pracy............................................................................ 589 15. Pomiar czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy .................................... 590 16. Pojęcie „czynniki szkodliwe dla zdrowia” ........................................................................ 590 17. Podmioty uprawnione do dokonywania badań czynników szkodliwych ........................... 590 18. Posiłki i napoje profilaktyczne .......................................................................................... 591 18.1. Obowiązek zapewnienia napoi ............................................................................... 591 18.2. Obowiązek zapewniania profilaktycznych posiłków i napojów ............................. 592 18.3. Ekwiwalent za posiłki i napoje profilaktyczne ........................................................ 592 19. Środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze .................................................. 592 19.1. Ewidencja środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego ............ 592 19.2. Pojęcie – środki ochrony indywidualnej.................................................................. 592 19.3. Zasady przydziału środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego 593 19.4. Środki ochrony w stolarni ....................................................................................... 593 19.5. Przykładowa tabela przydziału odzieży i obuwia roboczego .................................. 594 19.6. Ekwiwalent za używanie i pranie odzieży roboczej ................................................ 594 20. Pomieszczenia pracy .......................................................................................................... 595 20.1. Zapewnienie odpowiednich pomieszczeń pracy...................................................... 595 20.2. Lokalizacja pomieszczeń ........................................................................................ 595 20.3. Temperatura w pomieszczeniach pracy ................................................................... 596 20.4. Powierzchnia pomieszczeń pracy ............................................................................ 596 20.5. Wysokość pomieszczeń stałej pracy ....................................................................... 596 20.6. Wysokość pomieszczeń czasowej pracy ................................................................. 597 21. Zapewnienie pracownikom środków higieny ..................................................................... 597 22. Dermatologiczne środki ochrony indywidualnej ................................................................ 597 23. Praca przy komputerze ....................................................................................................... 598 23.1. Organizacja stanowiska pracy przy komputerze ..................................................... 598 23.2. Pojęcie „monitor ekranowy”.................................................................................... 599 29 23.3. Wymogi dotyczące stanowiska pracy z monitorem ekranowym ............................ 599 23.4. Zakup okularów do pracy przy monitorze ekranowym ........................................... 600 23.5. Warunki refundacji pracownikowi okularów .......................................................... 600 23.6. Praca przy komputerze pracownicy w ciąży ........................................................... 601 24. Obowiązek urządzenia jadalni ........................................................................................... 601 25. Choroby zawodowe ............................................................................................................ 601 25.1. Warunki uznania danej choroby za chorobę zawodową ......................................... 601 25.2. Choroby inne niż wymienione w katalogu chorób zawodowych ............................ 602 25.3. Zasady postępowania w przypadku podejrzenia choroby zawodowej..................... 602 25.4. Obowiązki pracodawcy w przypadku stwierdzenia lub podejrzenia choroby zawodowej ....................................................................................................................... 602 25.5. Wykaz chorób zawodowych.................................................................................... 603 26. Wypadki przy pracy ........................................................................................................... 604 26.1. Pojęcie wypadku przy pracy.................................................................................... 604 26.2. Nagłość zdarzenia.................................................................................................... 604 26.3. Ukąszenie przez kleszcza a nagłość zdarzenia ........................................................ 604 26.4. Przyczyna zewnętrzna wypadku przy pracy ........................................................... 605 26.5. Związek wypadku z pracą ...................................................................................... 605 26.6. Spożywanie alkoholu w czasie pracy a wypadek przy pracy .................................. 606 26.7. Zawał lub wylew a wypadek przy pracy ................................................................. 606 26.8. Wypadek w czasie przerwy w świadczeniu pracy .................................................. 606 26.9. Wypadek podczas wyjazdu na uczelnię .................................................................. 609 26.10. Wadliwe orzeczenie lekarskie jako przyczyna wypadku przy pracy ..................... 609 26.11. Termin zgłoszenia się do lekarza a wypadek przy pracy ........................................ 610 26.12. Rodzaje wypadków przy pracy ............................................................................... 610 26.13. Wypadki traktowane na równi z wypadkiem przy pracy ........................................ 610 26.14. Wypadki przy pracy i choroby zawodowe .............................................................. 611 26.15. Zawiadomienie Państwowej Inspekcji Pracy .......................................................... 611 26.16. Zabezpieczenie miejsca wypadku ........................................................................... 612 26.17. Zespół powypadkowy.............................................................................................. 612 26.18. Obowiązek powołania zespołu powypadkowego .................................................... 613 26.19. Protokół powypadkowy ........................................................................................... 613 26.20. Rola protokołu powypadkowego ............................................................................. 614 26.21. Wypadek w drodze do pracy a wydłużenie drogi przez pracownika ...................... 614 26.22. Roszczenia uzupełniające w przypadku wypadku przy pracy ................................. 614 26.23. Obowiązek przechowywania dokumentów dotyczących wypadku przy pracy ...... 615 27. Wzory dokumentów .......................................................................................................... 615 27.1. Zarządzenie w sprawie przydziału odzieży i obuwia roboczego i ochronnego ...... 615 27.2. Karta przydziału odzieży, obuwia oraz środków ochrony indywidualnej .............. 616 27.3. Oświadczenie o odbyciu okresowego szkolenia BHP ............................................. 617 28. Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego ..................................................................... 617 28.1. Rodzaje świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych ............ 617 28.2. Osoby, którym nie przysługują świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego ........ 618 28.3. Pojęcie choroby zawodowej ................................................................................... 618 28.4. Jednorazowe odszkodowanie................................................................................... 618 28.5. Dwukrotne pobranie przez pracownika jednorazowego odszkodowania za wypadek przy pracy................................................................................................................ 620 30 28.6. Podmioty dokonujące wypłaty zasiłku chorobowego ............................................. 620 28.7. Świadczenia rehabilitacyjne ................................................................................... 620 28.8. Zasiłek wyrównawczy ............................................................................................ 621 28.9. Przypadki, gdy nie przysługuje zasiłek wyrównawczy z ubezpieczenia wypadkowego ........................................................................................................................ 621 28.10. Protokół powypadkowy a ustalenia ZUS................................................................. 621 29. Świadczenia BHP a składki ZUS i podatek dochodowy .................................................... 625 29.1. Posiłki profilaktyczne i napoje a składki ZUS ........................................................ 625 29.2. Środki higieny osobistej a składki ZUS .................................................................. 625 29.3. Odzież i obuwie robocze a składki ZUS ................................................................. 625 29.4. Napoje wydawane wszystkim pracownikom a składki ZUS .................................. 626 29.5. Produkty żywnościowe dla pracowników a zwolnienie z podatku dochodowego 626 29.6. Ekwiwalent za użyte przy wykonywaniu pracy narzędzia lub materiały pracownika a składki ZUS ......................................................................................................... 627 29.7. Ekwiwalent za używanie i pranie odzieży roboczej a podatek dochodowy............. 627 29.8. Wysokość ekwiwalentu a zwolnienie z podatku dochodowego .............................. 627 ROZDZIAŁ V – UPRAWNIENIA ZWIĄZANE Z RODZICIELSTWEM I MACIERZYŃSTWEM ........................................................................................ 629 1. Ochrona kobiet w okresie ciąży.......................................................................................... 2. Urlopy macierzyńskie......................................................................................................... 2.1. Zasady udzielania urlopu macierzyńskiego ............................................................... 2.2. Pracownica wymagająca opieki szpitalnej, a urlop macierzyński ojca ..................... 2.3. Osoby, którym przysługuje urlop macierzyński w nowym wymiarze ...................... 2.4. Rodziny zastępcze zawodowe .................................................................................. 2.5. Przyjęcie dziecka na wychowanie a urlop macierzyński .......................................... 2.6. Choroba w trakcie urlopu macierzyńskiego ............................................................. 2.7. Udzielenie urlopu macierzyńskiego nauczycielce przebywającej na urlopie zdrowotnym ......................................................................................................................... 2.8. Dodatkowy urlop macierzyński od 1 stycznia 2010 r. .............................................. 2.9. Dodatkowy urlop macierzyński dla ojca dziecka ..................................................... 2.10. Urlop ojcowski ......................................................................................................... 2.11. Zasady udzielenia urlopu ojcowskiego ..................................................................... 2.12. Urlop ojcowski dla rodziców adopcyjnych ............................................................... 2.13. Przedwczesny poród a urlop macierzyński ............................................................... 3. Przerwa na karmienie ........................................................................................................ 4. Dodatkowe dni wolne dla pracowników wychowujących dziecko .................................... 5. Udzielenie 2 dni wolnych pracownikowi wychowującemu dziecko .................................. 6. Pracownica w ciąży a szkodliwe warunki pracy ................................................................ 7. Prace zabronione kobietom w ciąży .................................................................................. 8. Automatyczne przedłużenie umowy o pracę z kobietą w ciąży ......................................... 9. Pracownica w ciąży zatrudniona na zastępstwo a przedłużenie umowy o pracę ............... 10. Urlop wychowawczy ......................................................................................................... 11. Wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego.................................................................. 12. Poród w trakcie urlopu wychowawczego ........................................................................... 13. Praca w czasie urlopu wychowawczego............................................................................. 14. Urlop wychowawczy a druga praca u tego samego pracodawcy ....................................... 629 630 630 631 631 632 632 633 633 634 634 635 635 635 636 638 638 639 639 640 640 641 641 642 642 643 643 31 15. Udzielenie przez pracodawcę urlopu wychowawczego na czas dłuższy niż umowa o pracę 16. Powrót do pracy po urlopie wychowawczym .................................................................... 17. Podwyżki wynagrodzeń a pracownicy na urlopie macierzyńskim .................................... 18. Wynagrodzenie pracownika powracającego po urlopie wychowawczym ......................... 19. Wzór wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego ........................................................ 20. Zasiłek macierzyński ......................................................................................................... 20.1. Prawo do zasiłku ..................................................................................................... 20.2. Zasady przyznawania zasiłku macierzyńskiego ...................................................... 20.3. Podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego dla pracownika ................................ 20.4. Podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego po zasiłku chorobowym lub urlopie wychowawczym ...................................................................................................... 20.5. Zasiłek macierzyński po zasiłku chorobowym ....................................................... 20.6. Ponowne ustalanie podstawy wymiaru zasiłku ....................................................... 20.7. Ustalanie i wypłata zasiłku macierzyńskiego ......................................................... 20.8. Dokumenty niezbędne do wypłaty zasiłku macierzyńskiego .................................. 20.9. Dokumenty do wypłaty zasiłku macierzyńskiego w okresie urlopu ojcowskiego 20.10. Zasiłek macierzyński a urlop ojcowski od 1 stycznia 2010 r. ................................. 20.11. Łączenie urlopu ojcowskiego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego z pracą, a wysokość zasiłku macierzyńskiego od 1 stycznia 2010 r. ........................................... 20.12. Pracownica na zasiłku macierzyńskim, a składki ZUS ........................................... 21. Pracownicy powracający z urlopów macierzyńskich i wychowawczych, a składki na Fundusz Pracy i FGŚP ............................................................................................................. 643 644 644 644 645 645 645 645 646 647 647 647 648 648 649 649 650 650 651 ROZDZIAŁ VI – ZAKŁADOWY FUNDUSZ ŚWIADCZEŃ SOCJALNYCH .............. 652 1. Zasady tworzenia Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych ................................... 2. Ilość zatrudnionych pracowników a ZFŚS ......................................................................... 3. Syndyk, a obowiązek dokonywania odpisów na ZFŚS ..................................................... 4. Pracodawcy zatrudniający mniej niż 20 pracowników, a obowiązek tworzenia zakładowego funduszu świadczeń socjalnych................................................................................ 5. Obowiązki pracodawcy, który zrezygnował z tworzenia funduszu i wypłacania świadczenia urlopowego ............................................................................................................. 6. Wysokość odpisów na ZFŚS .............................................................................................. 7. Wysokość odpisu na ZFŚS w 2011 r. ................................................................................ 8. Odpisy na ZFŚS za osoby zatrudnione w szczególnie uciążliwych warunkach ................ 9. Świadczenie urlopowe ....................................................................................................... 10. Świadczenie urlopowe na początku roku ........................................................................... 11. Rezygnacja z wypłacania świadczenia urlopowego ........................................................... 12. Stan zatrudnienia dla celów dokonania odpisu na ZFŚS .................................................... 13. Pojęcie działalności socjalnej ............................................................................................ 14. Regulamin korzystania z ZFŚS ......................................................................................... 15. Ustalanie zasad korzystania z ZFŚS ................................................................................... 16. Zakupy z Funduszu bez zróżnicowania sytuacji majątkowej pracowników ...................... 17. Udzielanie pomocy z ZFŚS ................................................................................................ 18. Przeznaczenie środków z ZFŚS.......................................................................................... 19. Brak możliwości wystąpienia pracownika z roszczeniem o zaspokojenie dowolnych potrzeb socjalnych ................................................................................................................. 20. Dofinansowanie opłat za przedszkole z ZFŚS ................................................................... 652 653 653 653 654 654 655 656 656 657 657 657 658 659 659 659 660 661 661 662 32 21. Kluby dziecięce ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych ..................... 22. Formy dofinansowania wypoczynku.................................................................................. 23. Wczasy za granicą a dofinansowanie z ZFŚS ................................................................... 24. Imprezy kulturalne z ZFŚS................................................................................................. 25. Imprezy masowe z ZFŚS ................................................................................................... 26. Podmioty uprawnione do świadczeń z ZFŚS .................................................................... 27. Różnicowanie wysokości świadczeń z ZFŚS w zależności od stażu pracowników .......... 28. Zasady ustalania dochodu pracownika dla celu przyznania świadczeń z ZFŚS ................ 29. Wnioski o dofinansowanie z ZFŚS a ochrona danych osobowych..................................... 30. Pracownik na urlopie bezpłatnym a świadczenia z ZFŚS................................................... 31. Pracownik na urlopie wychowawczym a świadczenia z ZFŚS .......................................... 32. Pożyczki z ZFŚS................................................................................................................. 33. Zwiększenia funduszu ....................................................................................................... 34. Przychody ze sprzedaży środków trwałych służących działalności socjalnej .................... 35. Odrębny rachunek bankowy ZFŚS .................................................................................... 36. Przekazywanie środków .................................................................................................... 37. Brak obowiązku uiszczenia odsetek w przypadku opóźnienia w przekazaniu środków na ZFŚS ................................................................................................................................. 38. Ważne terminy związane z ZFŚS ...................................................................................... 39. ZFŚS a podatek dochodowy ............................................................................................... 39.1. Skutki świadczeń socjalnych u pracownika .............................................................. 39.2. Zapomogi wypłacane w przypadku zdarzeń losowych ............................................. 39.3. Rzeczowe świadczenia ............................................................................................. 39.4. Dopłaty do wypoczynku ............................................................................................ 39.5. Świadczenia socjalne a koszty uzyskania przychodów ............................................. 39.6. Spotkania integracyjne pracowników ....................................................................... 39.7. Wydatki socjalne ...................................................................................................... 39.8. Zaległe wpłaty na ZFŚS ............................................................................................ 39.9. Koszty administrowania ZFŚS .................................................................................. 40. Świadczenia socjalne a składki ZUS .................................................................................. 40.1. Wypłat bez kryterium socjalnego a podatek dochodowy ......................................... 40.2. Dofinansowanie z ZFŚS do wypoczynku pracowników – raz jeszcze ..................... 40.3. Oskładkowanie paczek świątecznych ....................................................................... 40.4. Paczki świąteczne częściowo sfinansowane z ZFŚS, a częściowo ze środków obrotowych ....................................................................................................................... 40.5. Świadczenie urlopowe wypłacane w wyższej kwocie niż odpis podstawowy .......... 40.6. Dofinansowanie do imprezy sportowej i kulturalnej ................................................. 40.7. Świadczenia pieniężne z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych ............... 40.8. Zapomogi wolne od składek i podatku dochodowego............................................... 40.9. Dopłaty do wypoczynku a zwolnienie z podatku dochodowego .............................. 41. Odsprzedaż pracownikom usług dofinansowanych z ZFŚS a podatek VAT ..................... 662 663 663 663 664 666 667 667 667 668 668 668 668 669 669 670 670 670 671 671 671 672 672 672 673 673 673 674 675 675 675 676 676 677 678 678 678 679 682 ROZDZIAŁ VII – ZAGADNIENIA POZOSTAŁE ............................................................684 1. Równe traktowanie w stosunkach pracy ............................................................................ 1.1. Zasada równego traktowania ....................................................................................... 1.2. Dyskryminacja pośrednia i bezpośrednia ................................................................... 1.3. Prawo do jednakowego wynagrodzenia ..................................................................... 684 684 685 685 33 1.4. Mniejsze wynagrodzenie dla leniwego pracownika a zakaz dyskryminacji ............... 686 1.5. Naruszenie zasady równego traktowania .................................................................... 686 1.6. Ochrona dyskryminowanego pracownika .................................................................. 686 1.7. Zwolnienie z powodu nabycia wieku emerytalnego a dyskryminacja ........................ 686 1.8. Zatrudnienie przez kościół a dyskryminacja ze względu na wyznanie ....................... 687 2. Mobbing ............................................................................................................................. 687 2.1. Pojęcie mobbingu ....................................................................................................... 687 2.2. Wymagający pracodawca a mobbing .......................................................................... 688 2.3. Subiektywne odczucia pracownika a mobbing ........................................................... 688 2.4. Izolacja pracownika w grupie a mobbing ................................................................... 688 2.5. Obowiązki pracodawcy w zakresie zapobiegania mobbingowi .................................. 690 3. Przeszukania i kontrole osobiste pracowników .................................................................. 690 4. Kontrolowanie poczty elektronicznej pracowników ......................................................... 691 5. Naruszenie godności pracownika ...................................................................................... 691 6. Szczególna ochrona pracowników młodocianych .............................................................. 692 7. Zasady odpowiedzialności pracownika .............................................................................. 692 7.1. Odpowiedzialność porządkowa pracownika ............................................................. 692 7.2. Zasady nakładania kar porządkowych....................................................................... 693 7.3. Przesłanki wymierzenia kary porządkowej .............................................................. 693 7.4. Rodzaje kar porządkowych ....................................................................................... 694 7.5. Przesłanie przez pracownika firmowego dokumentu podmiotowi zewnętrznemu ... 694 7.6. Sankcja za porzucenie przez pracownika stanowiska pracy ..................................... 694 7.7. Odpowiedzialność materialna ................................................................................... 695 7.8. Możliwość uwolnienia się pracownika od odpowiedzialności za szkodę ................. 697 7.9. Odpowiedzialność materialna w orzeczeniach Sądu Najwyższego .......................... 697 7.10. Szkoda u osoby trzeciej ............................................................................................ 698 7.11. Odpowiedzialność za mienie powierzone ................................................................. 698 7.12. Pobranie pieniędzy za towar przez pracownika ........................................................ 699 7.13. Zdarzenia niezależne od pracownika a szkoda w mieniu powierzonym ................... 699 7.14. Odpowiedzialność pracownika za szkodę w mieniu powierzonym w orzeczeniach Sądu Najwyższego..................................................................................................... 701 7.15. Ujawnienie tajemnicy pracodawcy............................................................................ 703 7.16. Brak możliwości karania pracowników za ujawnianie zarobków ............................ 703 7.17. Odpowiedzialność kierownika za działania podległych mu pracowników.................704 7.18. Wysokość kary pieniężnej ......................................................................................... 704 7.19. Zatarcie kary pieniężnej............................................................................................. 705 7.20. Nałożenie na pracownika kary porządkowej ............................................................ 705 8. Badanie trzeźwości pracownika ........................................................................................ 706 8.1. Zasady ogólne............................................................................................................ 706 8.2. Forma polecenia zaprzestania pracy przez nietrzeźwego pracownika ...................... 707 8.3. Badanie trzeźwości nieatestowanym alkomatem ...................................................... 707 9. Pracownik powołany do odbycia służby wojskowej .......................................................... 707 9.1. Szczególne uprawnienia pracowników powołanych do odbycia służby wojskowej 707 9.2. Ochrona stosunku pracy poborowego ....................................................................... 708 9.3. Przydział kryzysowy, a ochrona stosunku pracy ...................................................... 709 9.4. Dodatkowe dni wolne dla osoby powołanej do odbycia służby wojskowej ............. 709 9.5. Odprawa dla pracownika powołanego do odbycia zasadniczej służby wojskowej ... 709 9.6. Powrót do pracy po odbyciu służby wojskowej ........................................................ 710 34 9.7. Wliczenie okresu służby wojskowej do stażu pracy ................................................. 710 9.8. Urlop bezpłatny dla pracownika powołanego do odbycia ćwiczeń wojskowych ..... 711 10. Urlopy bezpłatne ................................................................................................................ 711 10.1. Udzielanie urlopów bezpłatnych ...............................................................................711 10.2. Urlop bezpłatny po ustaniu stosunku pracy ...............................................................711 10.3. Inicjatywa udzielenia urlopu bezpłatnego .................................................................711 10.4. Odmowa udzielenia urlopu bezpłatnego ....................................................................711 10.5. Skutki udzielenia urlopu bezpłatnego ........................................................................712 10.6. Choroba pracownika w czasie urlopu bezpłatnego ....................................................712 10.7. Urlop bezpłatny, a wykonywanie przez pracownika części swoich obowiązków .... 713 11. Urlopy okolicznościowe .................................................................................................... 713 11.1. Zasady udzielania urlopów okolicznościowych ........................................................ 713 11.2. Urlop okolicznościowy z okazji ślubu pracownika ................................................... 713 12. Wezwanie pracownika przez różne organy publiczne........................................................ 714 13. Przesunięcie pracownika pomiędzy oddziałami szpitala a wypowiedzenie warunków pracy 714 14. Zakaz pracy w nocy............................................................................................................ 715 15. Prawa autorskie do utworów wykonanych w ramach stosunku pracy ............................... 715 16. Prawa autorskie do programu komputerowego stworzonego w ramach stosunku pracy.... 715 17. Zatrudnienie za granicą zaliczane do stażu ........................................................................ 716 18. Specjalne preferencje dla zagranicznych pracodawców .................................................... 716 19. Rady pracowników............................................................................................................. 717 19.1. Obowiązek powołania rady pracowników ................................................................ 717 19.2. Nieprzeprowadzanie w terminie wyborów do rady pracowników ............................ 717 19.3. Ustalanie liczby zatrudnionych ................................................................................. 718 19.4. Osoby na urlopie wychowawczym i bezpłatnym a ustalanie liczby zatrudnionych .... 718 19.5. Informacje przekazywane radzie pracowników ........................................................ 719 19.6. Zmiany dotyczące rad pracowników od 8 lipca 2009 r. ........................................... 719 20. Szkolenie pracowników ..................................................................................................... 719 20.1. Nowe przepisy dotyczące dokształcania pracowników ............................................ 719 20.2. Świadczenia przysługujące pracownikom podnoszącym kwalifikacje zawodowe ... 720 20.3. Urlop szkoleniowy .................................................................................................... 720 20.4. Umowa pracodawcy z pracownikiem dotycząca podnoszenia kwalifikacji zawodowych .......................................................................................................................... 721 20.5. Obowiązek zwrotu przez pracownika kosztów świadczeń poniesionych przez pracodawcę ........................................................................................................................ 721 20.6. Świadczenia przysługujące pracownikom uzupełniającym wiedzę w innych formach 723 20.7. Dokształcanie rozpoczęte przed nowelizacją Kodeksu pracy ................................... 723 20.8. Dokształcanie a zwolnienie z podatku dochodowego ............................................... 723 20.9. Podnoszenie kwalifikacji zawodowych w wyjaśnieniach Ministerstwa Pracy ......... 724 20.10. Dokształcanie pracowników w wyjaśnieniach Państwowej Inspekcji Pracy ............ 725 21. Szczególne regulacje dotyczące łagodzenia skutków kryzysu .......................................... 726 CZĘŚĆ III – USTANIE STOSUNKU PRACY.................................................................... 729 ROZDZIAŁ I – ROZWIĄZANIE STOSUNKU PRACY ................................................... 731 1. Rozwiązanie umowy na czas określony ............................................................................ 731 35 1.1. Zasady ogólne rozwiązywania umów na czas określony ............................................ 731 1.2. Rozwiązanie umowy na czas określony przed upływem 6 miesięcy jej trwania ........ 731 1.3. Umowa na czas określony a upadłość lub likwidacja przedsiębiorcy ......................... 732 1.4. Przyczyna rozwiązania umowy na czas określony ...................................................... 732 1.5. Nieprawidłowe rozwiązanie umowy na czas określony .............................................. 732 1.6. Wypowiedzenie umowy terminowej niezawierającej klauzuli wypowiedzenia ......... 733 1.7. Wypowiedzenie umowy o pracę na czas określony przez pracownika ....................... 733 1.8. Dłuższy okres wypowiedzenia umowy na czas określony .......................................... 733 1.9. Wypowiedzenie warunków pracy i płacy w przypadku umowy zawartej na czas określony ........................................................................................................................... 734 2. Rozwiązanie umowy o pracę na czas nieokreślony.............................................................. 734 2.1. Zasady ogólne.............................................................................................................. 734 2.2. Okres wypowiedzenia umowy na czas nieokreślony .................................................. 734 2.3. Okres wypowiedzenia a okres zatrudnienia ................................................................ 735 2.4. Skrócenie okresu wypowiedzenia ............................................................................... 736 2.5. Termin podjęcia decyzji o skróceniu okresu wypowiedzenia...................................... 736 2.6. Wydłużenie okresu wypowiedzenia zgodnie z przepisami Kodeksu pracy................. 736 2.7. Wydłużenie okresu wypowiedzenia umowy o pracę korzystne dla pracownika ........ 736 2.8. Zasady rozwiązywania umowy za wypowiedzeniem .................................................. 739 2.9. Przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę w orzecznictwie Sądu Najwyższego....... 740 2.10. Zabranie przez pracownika dokumentów z akt osobowych ....................................... 743 2.11. Praca w czasie zwolnienia lekarskiego ....................................................................... 743 2.12. Usiłowanie kradzieży jako przyczyna wypowiedzenia umowy o pracę ..................... 743 2.13. Pozostawienie samochodu z towarem bez opieki ....................................................... 743 2.14. Przesunięcie na inne stanowisko pracy i zwolnienie w związku z likwidacją starego stanowiska pracy.......................................................................................................... 743 2.15. Częste zwolnienia lekarskie jako przyczyna zwolnienia pracownika.......................... 744 2.16. Reorganizacja jako powód rozwiązania umowy o pracę ............................................. 744 2.17. Utrata zaufania do pracownika jako przyczyna wypowiedzenia ................................ 744 2.18. Nieefektywna praca i niespełnienie oczekiwań pracodawcy ....................................... 744 2.19. Brak zgody reszty załogi na zawarcie umowy o odpowiedzialności materialnej ....... 745 2.20. Wiele powodów wypowiedzenia ................................................................................ 745 2.21. Data otrzymania wypowiedzenia przez pracownika a termin rozwiązania umowy o pracę ........................................................................................................................ 745 2.22. Możliwość rozwiązania umowy przed jej rozpoczęciem ...................................... 746 3. Zakazy wypowiadania umowy o pracę ................................................................................ 746 3.1. Przypadki, gdy ustawodawca wprowadził zakazy wypowiadania umowy o pracę .... 746 3.2. Wypowiedzenie umowy o pracę dla pracownika w wieku przedmerytalnym ............ 747 3.2.1. Pracownik w wieku przedemerytalnym ............................................................ 747 3.2.2. Wiek emerytalny................................................................................................ 747 3.2.3. Pracownicy uprawnieni do wcześniejszej emerytury ........................................ 748 3.2.4. Przekroczenie wieku przedemerytalnego w okresie wypowiedzenia ............... 749 3.2.5. Osiągnięcie wieku emerytalnego .......................................................................749 3.3. Wypowiedzenie umowy w okresie usprawiedliwionej nieobecności ......................... 750 3.4. Ciąża a rozwiązanie umowy o pracę ........................................................................... 750 3.4.1. Rozwiązanie umowy o pracę w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego ..... 750 3.4.2. Rozwiązanie umowy za porozumieniem stron z kobietą w ciąży ..................... 751 36 3.4.3. Przypadki, gdy można zwolnić kobietę w ciąży .............................................. 751 3.4.4. Pracownik ojciec a zakaz wypowiadania umowy o pracę ............................... 752 3.4.5. Umowa o pracę na okres próbny nieprzekraczający jednego miesiąca a ciąża pracownicy ..................................................................................................... 752 3.4.6. Umowa na czas określony a ciąża .................................................................. 752 3.4.7. Wypowiedzenie umowy o zastępstwo z pracownicą w ciąży ......................... 752 3.4.8. Kobieta ciężarna a przeciwwskazania do wykonywania pracy ....................... 752 3.4.9. Likwidacja oddziału a zwolnienie kobiety ciężarnej ....................................... 753 3.4.10. Wykreślenie z ewidencji działalności gospodarczej ....................................... 754 3.4.11. Poronienie ciąży a zakaz wypowiadania umów o pracę ..................................754 3.4.12. Zakaz rozwiązania umowy o pracę z pracownicą w ciąży ............................. 754 3.4.13. Urlop wychowawczy a wypowiedzenie umowy o pracę ................................ 754 3.4.14. Praca zarobkowa podczas urlopu wychowawczego a wypowiedzenie umowy o pracę ............................................................................................................. 754 3.4.15. Urlop ojcowski a wypowiedzenie umowy o pracę ......................................... 755 3.5. Zwolnienie pracownika na zwolnieniu chorobowym .................................................. 755 3.6. Wypowiedzenie umowy o pracę w okresie urlopu wychowawczego.......................... 756 3.7. Szczególne przypadki ochrony przed wypowiedzeniem ............................................. 756 3.8. Ochrona dyskryminowanego pracownika .................................................................. 756 3.9. Możliwości zwolnienia pracowników chronionych przed wypowiedzeniem.............. 757 3.10. Rodzaje urlopów chroniące przed wypowiedzeniem .................................................. 758 3.11. Nieobecności chroniące przed wypowiedzeniem ........................................................ 759 4. Nieprawidłowe wypowiedzenie umowy o pracę ................................................................. 759 4.1. Niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę na czas nieokreślony przez pracodawcę.................................................................................................................. 759 4.2. Niezgodne z prawem rozwiązanie umowy na czas określony a roszczenia pracownika ................................................................................................................. 760 4.3. Wysokość odszkodowania dla osoby bezprawnie zwolnionej .....................................760 4.4. Naruszenie długości okresu wypowiedzenia ............................................................... 760 4.5. Brak określenia przyczyny wypowiedzenia ................................................................ 761 4.6. Termin zgłoszenia się do pracy po przywróceniu pracownika do pracy ..................... 762 4.7. Przywrócenie pracownika do pracy............................................................................. 763 4.8. Roszczenie przywrócenia do pracy a utrata zaufania pracodawcy .............................. 763 4.9. Przywrócenie do pracy pracownika w wieku przedemerytalnym ............................... 763 4.10. Nadużycie zaufania byłego pracodawcy a przywrócenie do pracy ............................. 764 4.11. Przypadki kiedy przywrócenie do pracy jest niecelowe lub niemożliwe..................... 764 4.12. Cofnięcie przez pracodawcę wadliwego wypowiedzenia............................................ 765 4.13. Niewłaściwa reprezentacja przy wypowiedzeniu umowy o pracę .............................. 765 5. Rozwiązywanie umów w okresie próbnym .......................................................................... 765 5.1. Zasady rozwiązywania umów na okres próbny ........................................................... 765 5.2. Warunki wypowiedzenia umowy zawartej na okres próbny ....................................... 766 6. Rozwiązanie umowy na zastępstwo .....................................................................................767 7. Rozwiązanie umowy za porozumieniem stron ..................................................................... 767 7.1. Porozumienie stron jako forma rozwiązania umowy o pracę ..................................... 767 7.2. Rozwiązanie umowy o pracę w drodze porozumienia w czasie urlopu wypoczynkowego 767 8. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia ............................................................... 768 8.1. Zasady ogólne rozwiązywania umów bez wypowiedzenia ......................................... 768 37 8.2. Termin rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia ........................................... 769 8.3. Bieg miesięcznego terminu na rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia .................. 770 8.4. Ciężkie naruszenie przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych...... 770 8.5. Przyczyny rozwiązania umowy bez wypowiedzenia w orzecznictwie Sądu Najwyższego 771 8.6. Odmowa poddania się badaniom kontrolnym ..................................................................... 772 8.7. Powody, które nie mogą być przyczyną zwolnień dyscyplinarnych w orzecznictwie sądowym...................................................................................................................... 772 8.8. Urlop na żądanie a rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia ................................ 773 8.9. Zwolnienie dyscyplinarne a konsultacje ze związkami zawodowymi......................... 774 8.10. Zwolnienie dyscyplinarne a wysłuchanie pracownika................................................. 774 8.11. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracownika.......................... 774 8.12. Rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia przez pracownika a świadectwo pracy ........ 775 8.13. Nieuzasadnione rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia przez pracownika a odszkodowanie ................................................................................................................ 775 8.14. Niezgodne z prawem rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia w czasie biegu wypowiedzenia................................................................................................................. 776 8.15. Nadszarpnięta opinia pracownika jako przyczyna zwolnienia .................................... 776 8.16. Nieusprawiedliwienie na czas nieobecności a przyczyna wypowiedzenia.................. 776 8.17. Udostępnienie komputera innej osobie........................................................................ 776 8.18. Kopiowanie danych z komputerów podłączonych do sieci ......................................... 776 8.19. Wyjazd pracownika za granicę w okresie choroby...................................................... 777 8.20. Bezczynność i bierność pracownika jako powód rozwiązania umowy o pracę........... 778 8.21. Działanie przeciwko mieniu pracodawcy a zwolnienie dyscyplinarne........................ 779 8.22. Bezkrytyczne wykonanie bezprawnych poleceń przełożonych jako powód wypowiedzenia umowy o pracę .......................................................................................... 779 8.23. Niezgodne z prawem rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia.................................. 781 8.24. Nieodbieranie przez pracownika poczty a rozwiązanie umowy o pracę ..................... 781 8.25. Wysłanie oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia a termin wypowiedzenia............................................................................................................ 782 8.26. Praca u innego pracodawcy podczas zwolnienia lekarskiego jako przyczyna zwolnienia ........................................................................................................................... 783 8.27. Fałszywe zwolnienie lekarskie .................................................................................... 783 8.28. Popełnienie przestępstwa przez pracownika a zwolnienie dyscyplinarne ................... 784 8.29. Utrata uprawnień do wykonywania pracy ................................................................... 784 8.30. Długa choroba a rozwiązanie umowy o pracę ............................................................. 785 8.31. Wypowiedzenie umowy o pracę, a niezdolność do pracy ........................................... 785 8.32. Termin rozwiązania umowy o pracę z powodu długotrwałej choroby pracownika ...... 785 8.33. Powrót pracownika do pracy po długotrwałej chorobie a wypowiedzenie umowy o pracę ......................................................................................................................... 785 8.34. Długotrwała choroba jako przyczyna wypowiedzenia w orzeczeniach Sądu Najwyższego ..................................................................................................................... 786 9. Wygaśnięcie stosunku pracy............................................................................................... 786 10. Wypowiedzenie zmieniające warunki pracy lub płacy....................................................... 787 10.1. Zasady dokonywania wypowiedzenia zmieniającego ............................................... 787 10.2. Zakres elementów objętych wypowiedzeniem zmieniającym................................... 788 10.3. Zgoda na obniżkę płacy ze strachu ............................................................................ 788 10.4. Odmowa przyjęcia nowych warunków zatrudnienia ................................................ 788 38 11. Zwolnienia grupowe ........................................................................................................... 788 11.1. Pracodawcy dokonujący zwolnień grupowych.......................................................... 788 11.2. Zasady liczenia 30 dni ............................................................................................... 789 11.3. Zasady przeprowadzania zwolnień grupowych ......................................................... 789 11.4. Osoby chronione w przypadku zwolnień grupowych ................................................790 12. Obowiązek ponownego zatrudnienia pracownika .............................................................. 791 12.1. Zwolnienia grupowe a obowiązek ponownego zatrudnienia pracownika ................. 791 12.2. Zwolnienie indywidualne a obowiązek ponownego zatrudnienia ............................. 792 12.3. Pojęcie grupy zawodowej .......................................................................................... 792 12.4. Stanowisko pracy ponownie zatrudnianego pracownika ........................................... 792 12.5. Rodzaj umowy o pracę ponownie zatrudnianego pracownika................................... 792 12.6. Zgłoszenie zamiaru powrotu do pracy....................................................................... 793 13. Konsultacje ze związkami zawodowymi rozwiązania umowy o pracę na czas nieokreślony 794 13.1. Wypowiedzenie umowy o pracę a konsultacje ze związkami zawodowymi............. 793 13.2. Cofnięcie wypowiedzenia i ponowne wypowiedzenie umowy a obowiązek konsultacji ze związkami zawodowymi............................................................................... 793 13.3. Zamiar zmiany podstawy wypowiedzenia a konsultacje ze związkami zawodowymi 793 13.4. Zmiana sytuacji faktycznej a ponowne konsultacje ze związkami zawodowymi...... 794 13.5. Znaczny okres czasu pomiędzy konsultacją ze związkami zawodowymi a datą wręczenia wypowiedzenia............................................................................................... 794 13.6. Skutki braku konsultacji ze związkami zawodowymi ............................................... 794 14. Zagadnienia pozostałe związane z rozwiązaniem umowy o pracę ..................................... 795 14.1. Obowiązki związane z wypowiedzeniem umowy o pracę......................................... 795 14.2. Zwolnienie niepełnosprawnego z powodu jego ułomności ....................................... 795 14.3. Termin wypowiedzenia umów o pracę ...................................................................... 795 14.4. Sposób liczenia 3-dniowych terminów wypowiedzenia ........................................... 795 14.5. Podstawowe zasady wypowiadania umów o pracę.................................................... 796 14.6. Forma wypowiedzenia umowy o pracę ..................................................................... 796 14.7. Odmowa przyjęcia wypowiedzenia umowy o pracę przez pracownika .................... 797 14.8. Świadczenie pracy w okresie wypowiedzenia........................................................... 797 14.9. Konsultacje ze związkami zawodowymi ................................................................... 797 14.10. Działacz związkowy dwóch związków zawodowych ............................................... 798 14.11. Powstanie nowego związku zawodowego w trakcie zwolnień grupowych ............... 798 14.12. Przekroczenie terminu doręczenia wypowiedzeń ustalonych ze związkami zawodowymi.......................................................................................................................... 799 14.13. Wypowiedzenie warunków pracy i płacy dla działacza związkowego...................... 799 14.14. Możliwość żądania przywrócenia do pracy w przypadku umowy na czas określony w wyroku Trybunału Konstytucyjnego .................................................................... 799 14.15. Pouczenie o prawie odwołania się do sądu................................................................ 800 14.16. Doręczenie wypowiedzenia ....................................................................................... 800 14.17. Nieodbieranie listów poleconych z wypowiedzeniem przez pracownika ................. 801 14.18. Niepodjęcie pracy przez pracownika......................................................................... 801 14.19. Zatrudnienie pracownika po zwolnieniach grupowych ............................................. 803 14.20. Przyczyna odwołania i zwolnienia prezesa spółki..................................................... 803 14.21. Cofnięcie wypowiedzenia umowy o pracę ................................................................ 803 14.22. Przeciwwskazania do wykonywania pracy a zwolnienie .......................................... 803 14.23. Czasowe powierzenie pracownikowi innej pracy a wypowiedzenie zmieniające ..... 803 39 ROZDZIAŁ II – OBOWIĄZKI ZWIĄZANE Z USTANIEM STOSUNKU PRACY ..... 806 1. Odprawa z tytułu zwolnienia grupowego ............................................................................. 806 1.1. Wysokość odprawy ..................................................................................................... 806 1.2. Nabycie prawa do odprawy ........................................................................................ 806 1.3. Osoby, którym przysługuje prawo do odprawy ...........................................................807 1.4. Wypowiedzenie zmieniające a prawo do odprawy ..................................................... 807 1.5. Pojęcie „zwolnienia grupowego”................................................................................. 808 1.6. Odprawa a pracodawca zatrudniający mniej niż 20 osób ........................................... 808 1.7. Zwolnienie grupowe w zakładzie pracy do 20 pracowników ..................................... 808 1.8. Odprawa a pracodawcy zatrudniający co najmniej 20 osób ....................................... 811 1.9. Odprawa dla chałupnika ............................................................................................. 811 2. Świadectwo pracy................................................................................................................. 812 2.1. Wydawanie świadectw pracy ..................................................................................... 812 2.2. Nowe zasady wydawania świadectw pracy od 21 marca 2011 r. ............................... 812 2.3. Zawartość świadectwa pracy ...................................................................................... 814 2.4. Typowe błędy w świadectwie pracy ........................................................................... 815 2.5. Sprostowanie treści świadectwa pracy ....................................................................... 816 2.6. Dochodzenie sprostowania świadectwa pracy, a roszczenie z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania stosunku pracy ............................................................................... 817 2.7. Informacja na świadectwie pracy o jego sprostowaniu ............................................... 817 2.8. Sposób rozwiązania umowy o pracę a dane w świadectwie pracy ............................. 817 2.9. Dane w świadectwie pracy w przypadku otrzymania renty przez pracownika ........... 818 2.10. Potrącenia z wynagrodzenia a dane w świadectwie pracy .......................................... 818 2.11. Sposób doręczenia świadectwa pracy ......................................................................... 818 2.12. Wcześniejsze wydanie świadectwa pracy ................................................................... 819 2.13. Wysłanie świadectwa pracy razem z oświadczeniem o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia ..................................................................................................... 819 2.14. Skutki opóźnienia w wydaniu świadectwa pracy ........................................................ 820 2.15. Obliczenie odszkodowania za niewydanie w terminie świadectwa pracy .................. 820 2.16. Urlop wypoczynkowy w świadectwie pracy ............................................................... 821 2.17. Urlopy dodatkowe w świadectwie pracy ..................................................................... 821 2.18. Ekwiwalent za urlop w świadectwie pracy ................................................................. 821 2.19. Brak danych dotyczących zwolnień lekarskich pracownika ....................................... 822 2.20. Urlop bezpłatny w świadectwie pracy ........................................................................ 822 2.21. Zasiłek opiekuńczy i chorobowy w świadectwie pracy .............................................. 822 2.22. Rozwiązanie umowy z powodu zmian organizacyjnych w firmie a świadectwo pracy 823 2.23. Duplikat świadectwa pracy.......................................................................................... 823 2.24. Świadectwa pracy pracowników tymczasowych ........................................................ 823 3. Dni na poszukiwanie pracy................................................................................................... 824 3.1. Zwolnienie na poszukiwanie pracy.............................................................................. 824 3.2. Umowa o zastępstwo lub na okres próbny krótszy niż 2 tygodnie a zwolnienie na poszukiwanie pracy ........................................................................................................ 825 3.3. Urlop a dni na poszukiwanie pracy ............................................................................. 825 3.4. Wypowiedzenie umowy przez pracownika a dni wolne na poszukiwanie pracy ........ 825 3.5. Sposób liczenia dni wolnych na poszukiwanie pracy ................................................. 825 40 4. Urlop i ekwiwalent za urlop a ustanie stosunku pracy ...................................................... 826 4.1. Ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy ........................... 826 4.2. Urlop wypoczynkowy w okresie wypowiedzenia ..................................................... 826 4.3. Urlop na żądanie w okresie wypowiedzenia ............................................................. 826 4.4. Ekwiwalent za urlop wypoczynkowy a zwolnienie dyscyplinarne............................ 827 4.5. Przedstawienie dokumentów uprawniających do wyższego urlopu po rozwiązaniu umowy o pracę ..........................................................................................................827 5. Śmierć pracownika ............................................................................................................ 827 5.1. Śmierć pracownika a wygaśnięcie stosunku pracy .................................................... 827 5.2. Odprawa pośmiertna.................................................................................................. 828 6. Śmierć pracodawcy ............................................................................................................ 828 7. Obowiązek rozliczenia czasu pracy.................................................................................... 829 8. Odprawa emerytalna i rentowa........................................................................................... 829 8.1. Zasady ogólne otrzymania odprawy emerytalnej i rentowej .................................... 829 8.2. Renta czasowa a odprawa rentowa ........................................................................... 830 8.3. Renta rodzinna a odprawa rentowa ........................................................................... 830 8.4. Wcześniejsza emerytura a prawo do odprawy .......................................................... 830 8.5. Świadczenie przedemerytalne a odprawa ................................................................. 830 8.6. Ustanie zatrudnienia ................................................................................................. 830 8.7. Wygaśnięcie umowy wskutek upływu czasu a odprawa .......................................... 831 8.8. Zwolnienie pracownika pobierającego wcześniej rentę ............................................ 831 8.9. Późniejsze rozwiązanie stosunku pracy niż nabycie prawa do emerytury ................ 831 8.10. Ponowne nawiązanie stosunku pracy a odprawa ...................................................... 831 8.11. Związek między ustaniem zatrudnienia a przejściem na emeryturę lub rentę .......... 832 8.12. Odprawa po wyczerpaniu okresu zasiłkowego.......................................................... 832 8.13. Przyznanie renty inwalidzkiej po ustaniu stosunku pracy a odprawa ....................... 832 8.14. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracodawcy .................... 832 8.15. Ilość odpraw ............................................................................................................. 833 8.16. Niepoinformowanie pracodawcy o przejściu na emeryturę ...................................... 833 8.17. Wysokość odprawy.................................................................................................... 833 8.18. Wysokość odprawy a praca u kilku pracodawców ....................................................833 8.19. Odprawa związana ze zwolnieniami grupowymi a odprawa emerytalna .................. 833 8.20. Odprawa emerytalna a potrącenia z wynagrodzenia ................................................. 834 9. Ustanie zatrudnienia a zakaz konkurencji ......................................................................... 834 9.1. Zakaz konkurencji po ustaniu zatrudnienia ............................................................... 834 9.2. Niewywiązywanie się pracodawcy z wypłaty odszkodowania za zakaz konkurencji 834 9.3. Termin wypłaty odszkodowania w związku z zakazem konkurencji ....................... 835 9.4. Czas zatrudnienia a długość okresu zakazu konkurencji .......................................... 835 9.5. Wycofanie się z umowy o zakazie konkurencji ........................................................ 835 9.6. Wcześniejsze rozwiązanie umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy 836 9.7. Możliwość wcześniejszego rozwiązania umowy o zakazie konkurencji .................. 837 9.8. Początek obowiązywania umowy o zakazie konkurencji ......................................... 837 10. Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy ..................................................................... 841 10.1. Wypowiedzenie umowy o pracę a zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy ....... 841 10.2. Możliwość przywrócenia do pracy po zwolnieniu z obowiązku świadczenia pracy 841 10.3. Urlop wypoczynkowy a zwolnienie z wykonywania pracy ...................................... 841 41 11. Obowiązek pomocy przy gromadzeniu dokumentacji do emerytury ................................ 842 12. Obowiązek wydania zaświadczenia o odbytym szkoleniu BHP ........................................ 842 ROZDZIAŁ III – WZORY DOKUMENTÓW.................................................................... 843 1. Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem ........................................................... 2. Rozwiązanie umowy o pracę z zastosowaniem skróconego okresu wypowiedzenia ........ 3. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia ............................................................. 4. Propozycja pracownika rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron.................. 5. Wypowiedzenie umowy zawartej na zastępstwo ............................................................... 6. Zawiadomienie związku zawodowego o zamiarze wypowiedzenia umowy ...................... 7. Świadectwo pracy............................................................................................................... 8. Umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy ................................................. 843 844 845 846 846 847 847 849 ROZDZIAŁ IV – ROZWIĄZANIE STOSUNKU PRACY A PODATEK DOCHODOWY I ZUS ......................................................................................................... 850 1. Wyrejestrowanie pracownika z ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego 850 2. Podpis pracownika na wyrejestrowaniu z ubezpieczeń ..................................................... 850 3. Wyrejestrowanie członków rodziny pracownika ............................................................... 850 4. Odszkodowania wypłacane w związku z rozwiązaniem stosunku pracy ........................... 851 5. Jednorazowe odprawy w związku z rozwiązaniem stosunku pracy ................................... 851 6. Odszkodowania wypłacane na podstawie przepisów o zakazie konkurencji ..................... 852 7. Odszkodowanie z tytułu niewydania w terminie świadectwa pracy .................................. 852 8. Wynagrodzenie byłego pracownika ................................................................................... 853 9. Ekwiwalent za urlop wypoczynkowy ................................................................................. 853 10. Wypłata odprawy a koszty uzyskania przychodu .............................................................. 854 11. Zawyżona kwota odprawy pośmiertnej ..............................................................................855 12. Obowiązek wystawienia PIT-11......................................................................................... 856 13. Dane w PIT-11 ................................................................................................................... 857 14. Skrócenie okresu wypowiedzenia a ZUS .......................................................................... 858 15. Odprawa emerytalna i rentowa a podatek dochodowy i składki ZUS ............................... 858 16. Umorzenie pożyczki po śmierci pracodawcy ..................................................................... 858 17. Odszkodowanie za nieuzasadnione wypowiedzenie umowy o pracę a zwolnienie z podatku dochodowego ............................................................................................................... 860 18. Odszkodowanie za niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy a koszty uzyskania przychodów ............................................................................................................................... 862 CZĘŚĆ IV – AKTY PRAWNE ............................................................................................. 863 Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy ................................................................. 865
