Spotkanie Historii z Teatrem odc

HIT / HISTORIA I TEATR. SCENARIUSZ PROJEKTU.
Projekt realizowany przez Teatr Dramatyczny im. Aleksandra Węgierki
w Białymstoku w ramach programu Akademia Orange
Autor: Marcin Koziński
Współpraca: Monika Bania, Anna Danilewicz
HiT, ODC.1. / LATA 30.
Temat: "Wojna światów" z 30.10.1938 - słuchowisko CBS, radiowa adaptacja powieści H.G. Wellsa.
Kłamstwo, manipulacja, wpływ sztuki na historię, teatralizacja, kreacja wydarzenia.
Historia. Materiał źródłowy: audycja radiowa.
„Wojna światów” - słuchowisko CBS - radiowa adaptacja opowieści Herberta George’a Wellsa pod tym
samym tytułem. Przygotowane ono zostało przez Orsona Wellesa i Mercury Theatre jako część serii
słuchowisk "na żywo" emitowanych przez stację CBS w święto Halloween 30 października 1938 roku.
Przedstawienie to, w atmosferze napięcia społecznego i wzrostu poczucia zagrożenia poprzedzającego
II wojnę światową, zostało potraktowane przez radiosłuchaczy jako faktoid - rzeczywisty reportaż
z inwazji Marsjan na Ziemię, który wzbudził prawdziwą panikę wśród setek mieszkańców New Jersey.
Radiowa adaptacja powieści jest uważana za możliwie najlepiej przygotowaną produkcję radiową
w dziejach. Stała się ona pierwszym obiektem badań socjologicznych Projektu Radio prowadzonych
przez Rockefeller Foundation, skupiającej się na badaniu wpływu wywieranego przez mass media
na społeczeństwo. Prowadzenie warsztatu: historyk.
Teatr. Wprowadzenie w świat Teatru, zwiedzanie od kulis. "Jak, dlaczego, po co?" - opowiadanie
historii w teatrze, konfrontacja, dekonstrukcja. Wprowadzenie w problematykę tworzenia tekstów
dla teatru, zajmujących się wydarzeniami z przeszłości; sposoby wystawienia historii – czemu służą
i co mogą oznaczać; wprowadzenie do techniki peformance ethnography i fragmenty performance’u
Anny Deavere Smith (Fires in the mirror). Prowadzenie warsztatu: teatrolog.
Źródło: https://radtrap.files.wordpress.com/2012/05/orson-welles-broadcasts-w-007.jpg
Materiał został przygotowany w ramach programu Akademia Orange prowadzonego przez Fundację
Orange. Licencja Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska (z wyłączeniem zdjęć)
1
HiT, ODC. 2. /LATA 40.
Temat: V-J Day 14.08.1945 – zdjęcie z Times Square. Źródła historyczne i ich krytyka, analiza
ikonograficzna, nauki pomocnicze historii.
Historia. Materiał źródłowy: zdjęcie.
Słynne zdjęcie marynarza całującego pielęgniarkę na Times Square w Nowym Jorku wykonano
dokładnie 14 sierpnia 1945 roku, w chwili kiedy oboje usłyszeli wieść o poddaniu się Japonii
i zakończeniu II wojny światowej. Dzień ten Amerykanie określają mianem V-J Day ( Victory over
Japan Day – dzień zwycięstwa nad Japonią). Autorem zdjęcia jest fotograf - dokumentalista Alfred
Eisenstaedt, który niemal całe życie zawodowe związany był z magazynem "Life" (wykonał dla niego
92 okładki i 2500 ilustracji). W historii fotografii jest znany jako jeden z ojców fotografii reportażowej.
Całująca się na zdjęciu para nigdy wcześniej się nie widziała. Greta Friedman pracowała w 1945 roku
jak pomoc dentystyczna. W chwili wykonania zdjęcia miała przerwę w pracy i wyszła na ulicę. Zaraz
potem wpadła w ramiona przystojnego marynarza Georgea Mendosy, który był już po kilku drinkach
i pocałował ją spontanicznie w przypływie radości. Podobno młody mężczyzna przechadzał się wtedy
ulicą i w euforii całował każdą kobietę, jaką spotkał. Co ciekawe, z tyłu zdjęcia widać inną roześmianą
kobietę, która... została później jego żoną! Całujący się na zdjęciu ludzie spotkali się ponownie dopiero
po 67 latach, w wyniku wielkich poszukiwań prowadzonych przez stację CBS. Prowadzenie: historyk.
Teatr. Aktor pierwszo- i drugoplanowy, charakterystyczny, statysta, budowanie roli. Odgrywanie
historii bohaterów z obrazów i zdjęć; tworzenie życiorysu postaci (wydarzenia przed i po kadrze
ze zdjęcia). Wprowadzenie do nauk pomocniczych historii: odwzorowywanie i odgrywanie postaci,
poszukiwanie symboli, rekwizytów na obrazach. Prowadzenie: aktor
źródło: http://slugworthchocolate.wordpress.com/2012/08/
Materiał został przygotowany w ramach programu Akademia Orange prowadzonego przez Fundację
Orange. Licencja Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska (z wyłączeniem zdjęć)
2
HiT, ODC. 3./ LATA 50.
Temat: 16.07.1950 – legendarny mecz, z rekordową liczbą widzów na stadionie Maracana w finale
Mistrzostw Świata w Brazylii.
Historia. Materiał źródłowy: legenda.
Na pierwszym posiedzeniu FIFA po wojnie, jakim był kongres w Luksemburgu 1 lipca 1946 r.,
przyznano organizację najbliższych MŚ jedynemu wówczas kandydatowi, Brazylii (w efekcie wojennych
rozstrzygnięć wcześniejsza kandydatura Niemiec stała się nieaktualna). Podczas Kongresu dokonano
istotnej zmiany w nazwie imprezy. Postanowiono, że zamiast nazwy Puchar Świata (Coupe de Monde),
rozgrywki przyjmą nazwę Mistrzostwa Świata w piłce nożnej (Coupedumonde de football)
z podtytułem Puchar Rimeta. Decyzja o przyznaniu organizacji finałów stała się powodem do wielkiej
radości w całej Brazylii. 11 listopada 1947 r. gubernator Rio de Janeiro, Angelo Mendes de Morais,
podpisał dekret zezwalający na budowę reprezentacyjnego, największego na świecie stadionu.
Tak powstała słynna Maracana – stadion uważany w Brazylii za największy cud architektury sportowej,
a także największą „świątynię” drugiej brazylijskiej religii – futbolu. Podczas ostatniego meczu
mistrzostw, w którym Urugwaj nieoczekiwanie pokonał Brazylię (2-1), padł na nim nie pobity rekord
liczby widzów na jednym meczu – 199 854 kibiców. Prowadzenie: historyk.
Teatr. Publiczność w teatrze, kontakt z publicznością, język komunikacji. Tłum, wspólnota,
zbiorowisko – jak cienka jest granica między doświadczeniem wspólnotowym, a ślepą reakcją tłumu?
Ćwiczenia zespołowe (dykcja, emisja, improwizacja, budowanie relacji z partnerem, etiudy)
Prowadzenie: aktor
Żródło: http://paulomonteiro.wordpress.com
Materiał został przygotowany w ramach programu Akademia Orange prowadzonego przez Fundację
Orange. Licencja Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska (z wyłączeniem zdjęć)
3
HiT, ODC. 4. / LATA 60.
Temat. 15-18.08.1969 – festiwal rockowy w Woodstock. Wydarzenie przełomowe dla muzyki
rockowej, ale też ikona obyczajowości i kultury lat 60.
Historia. Materiał źródłowy: muzyka.
Subiektywnie – najważniejsze wydarzenie muzyczne w dziejach świata. Woodstock. Co ciekawe,
nie był ani pierwszym, ani też największym festiwalem. Ba, nie był nawet najlepszy. Po latach uważa
się, że większe znaczenie dla muzyki miał festiwal w Monterey (1967) lub na wyspie Wight (1970).
Woodstock był festiwalem kiepsko zorganizowanym. Brakowało na nim wszystkiego: jedzenia, picia,
parkingów, miejsc noclegowych, środków higieny i łączności. Źle przygotowano scenę, lał deszcz –
niosąc chłód i tworząc tony błota. W pewnym momencie sytuacja na polu koncertowym była
tak fatalna, że stwierdzono, iż osiągnięty został niemal stan klęski żywiołowej. A jednak, mimo to,
a może właśnie dzięki temu, wytworzyła się tam jakaś cudowna, spontaniczna atmosfera przyjaźni
i wzajemnej pomocy. Ludzie, którzy przybyli w ilości 400 tysięcy, reprezentowali różne warstwy
społeczne, różne religie i odmienne tradycje kulturowe. Mimo tak kolosalnych różnic, nie było bójek,
awantur, obyło się bez aktów agresji. Woodstock stał się ikoną, symbolem obyczajowości i kultury
lat 60. Prowadzenie: historyk.
Teatr. Ubiór, strój, przebranie. Kostium jako istotny element obrazu scenicznego. Kostium, jako
kreacja i dookreślenie postaci scenicznej. Tendencje w modzie od 30-tych do współczesności, trendy,
style, inspiracje. Prowadzenie: kostiumolog
źródło: http://www.metallized.it/articolo.php?id=511
Materiał został przygotowany w ramach programu Akademia Orange prowadzonego przez Fundację
Orange. Licencja Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska (z wyłączeniem zdjęć)
4
HiT, ODC. 5. / LATA 70.
Temat: 11.04.1970 – trzecia misja programu Apollo z planowanym lądowaniem ludzi na powierzchni
Księżyca. Przestrzeń w teatrze, budowanie atmosfery, kreowania świata, metafora sceniczna, rekwizyt.
Historia. Materiał źródłowy: transmisja telewizyjna, film.
11 kwietnia 1970 wystartowała trzecia misja załogowa na Księżyc, w ramach najsłynniejszego
amerykańskiego programu kosmicznego „Apollo”. Zainteresowanie programem w społeczeństwie
amerykańskiem na przestrzeni lat osłabło. Startu wahadłowca nie transmitowała żadna stacja.
Do momentu, gdy okazało się, że przebieg tej misji nabrał nieoczekiwanego dramatyzmu. 55 godzin
i 55 minut po starcie do centrali w Houston dotarł niepokojący meldunek, złożony przez dowódcę misji
Jamesa Lovella: "Houston, mamy problem". W statku kosmicznym wybuchł zbiornik z ciekłym tlenem.
Moduł załogowy został pozbawiony zasilana. Misję musiano przerwać. Rozpoczęła się walka z czasem,
a także medialny wyścig za sensacją. Ostatecznie opowieść o podboju kosmosu zastąpiła
ta o przyjaźni, determinacji, wielkich i małych cechach ludzkich charakterów. Prowadzenie: historyk.
Teatr. Przestrzeń w teatrze, budowanie atmosfery, kreowania świata, metafora, znak teatralny.
Rekwizyt. Rodzaje scenografii. Prowadzenie: scenograf
Źródło: http://symonsez.wordpress.com
Materiał został przygotowany w ramach programu Akademia Orange prowadzonego przez Fundację
Orange. Licencja Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska (z wyłączeniem zdjęć)
5
HiT, ODC. 6. / LATA 80.
Temat: 19.07.1980 - rozpoczęcie Letnich Igrzysk Olimpijskich w Moskwie, zbojkotowanych
przez większość krajów zachodnich. Scena, kurtyna, ciąg powiązanych ze sobą wydarzeń.
Historia. Materiał źródłowy: relacja.
W nocy z 25 na 26 grudnia 1979 roku ZSRR dokonał zbrojnej interwencji w Afganistanie. 4 stycznia
1980 roku prezydent USA Jimmy Carter ogłosił wprowadzenie sankcji politycznych i gospodarczych
wobec ZSRR. Tydzień później agresję potępiła ONZ. Już 20 stycznia amerykański prezydent
zapowiedział bojkot olimpiady przez USA, wzywając inne państwa do podobnej decyzji. Dyskusje
nad tą propozycją, nawet w państwach blisko związanych z USA, były zacięte, a stanowiska
niejednoznaczne. W czasie zimnej wojny powszechnym zjawiskiem było wykorzystanie
przedolimpijskiej atmosfery do własnych, partykularnych celów. Ostatecznie w moskiewskich
igrzyskach wzięło udział 81 reprezentacji. Ideę bojkotu poparło 55 państw, jednakże sportowcy
z 16 krajów tej grupy zamanifestowali swój sprzeciw wobec decyzji rządów, wysyłając honorowego
reprezentanta lub występując bez narodowej flagi. Cztery lata później to ZSRR zbojkotowało olimpiadę
w Los Angeles. „Wielkiego Brata" poparło 16 państwa, a tzw. „demoludy" reprezentowały wówczas
jedynie Rumunia i Jugosławia. Prowadzenie: historyk.
Teatr. Budowanie i prowadzenie akcji scenicznej. Punkt kulminacyjny, punkt zwrotny. Rola reżysera
w pracy nad spektaklem. Reżyser – demiurg, reżyser – cień. Relacja aktor – reżyser. Reżyser a kreacja
zbiorowa. Prowadzenie: reżyser
Źródło: http://7dni.wordpress.com/2008/02/23/olimpiada-w-chinach-czy-bojkotowac/
Materiał został przygotowany w ramach programu Akademia Orange prowadzonego przez Fundację
Orange. Licencja Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska (z wyłączeniem zdjęć)
6
HiT, ODC. 7. / LATA 90.
Temat: 18.08.1992 - śmierć Chrisa McCandlessa w reportażu Jona Krakauera w magazynie
„Outsider”. Czy potrzebujemy bohaterów? Losy jednostki a ich wpływ na Historię. Budowanie narracji
na tle historycznym.
Historia. Materiał źródłowy: reportaż.
Christopher McCandless, pochodzący z zamożnej amerykańskiej rodziny młody, zdrowy człowiek,
wkrótce po skończeniu studiów z wyróżnieniem, decyduje się zerwać z dotychczasowym życiem.
Zmienia nazwisko, rozdaje swoje pieniądze na cele charytatywne, pozbywa się większości rzeczy
osobistych i rusza w podróż autostopem po Ameryce. Poznanym przez dwa lata podróży ludziom
przedstawiał się jako Alex, ale poza tym niewiele i niechętnie mówił o sobie. Niemal wszystkich
zjednuje jednak ciepłem, życzliwością, serdecznością, wrażliwością, pasją przygody i wiarą w ideały.
Podziwiają go, gdyż należy do nielicznych osób, które rzeczywiście, z determinacją i pasją, próbują
realizować swoje marzenia. Największym marzeniem Chrisa jest próba samotnego zmierzenia się
z naturą na nietkniętej ludzką stopą Alasce. Udaje mu się to w kwietniu 1992 roku. Choć jest
nieodpowiednio ubrany jak na tę porę roku i nie ma niezbędnego wyposażenia, takiego jak: siekiera,
środki owadobójcze, mapy czy kompas, nie zabiera też ze sobą wystarczających zapasów żywności,
przeżywa tam 113 dni. Ceną za realizację marzenie jest jednak jego życie. Kilka miesięcy później
opowiadający o tym reportaż Jona Krakauera w magazynie "Outsider" staje się powodem wielkiej
dyskusji. Prowadzenie: historyk.
Teatr. Bohater – centrum świata przedstawionego na scenie. Budowanie narracji na tle historycznym.
Dramat/teatr reportażowy. We don’t need another hero? Wcielanie się w rolę. Rola jako zadanie.
Prowadzenie: teatrolog
Źródło: http://theroadchoseme.com/the-magic-bus/christopher_mccandless_plaque
Materiał został przygotowany w ramach programu Akademia Orange prowadzonego przez Fundację
Orange. Licencja Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska (z wyłączeniem zdjęć)
7
HIT, ODC. 8., / WIEK XXI
Temat: I dekada XXI w. Materiał źródłowy proponują uczestnicy warsztatów i opracowują
go z historykiem. Piszemy opowieść o polskiej rodzinnie od lat 30 do współczesności. Tworzymy
bohaterów i relacje między nimi. Budujemy scenariusz. Didaskalia
Historia. Materiał źródłowy: proponowany przez uczestników. Opieka merytoryczna: historyk
Teatr: Piszemy własną historią. Budujemy scenariusz filmu, „opisujemy” mieszkanie, traktując je jako
scenę kolejnych wydarzeń XX wieku. Prowadzenie: dramatopisarz/dramaturg
Źródło: flickr.com
Materiał został przygotowany w ramach programu Akademia Orange prowadzonego przez Fundację
Orange. Licencja Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska (z wyłączeniem zdjęć)
8
HiT, ODC. 9. / HISTORIA UDOMOWIONA
Budujemy mieszkanie! - tworzymy film poklatkowy od lat 30-tych do współczesności na podstawie
scenariusza przygotowanego podczas ostatnich zajęć. Praca zespołowa
Źródło: http://www.picstopin.com/477/alfred-eisenstaedt-holds-the-negative-with-his-famous-wwiiphotograph-/http:||cdn*indulgy*com|H1|r6|1V|126452702007320029ltmw9zpDc*jpg/
HiT, ODC.10. / WOODSTOCK NA WĘGLÓWCE
W RAMACH TYGODNIA AKADEMII ORANGE
Woodstock – Festiwal Podwórkowy.
Miejsce: Węglówka. Impreza otwarta dla wszystkich mieszkańców (stroje, muzyka, film, przejażdżki
zabytkowymi autobusami, koncert, tańce, kuchnia).
Materiał został przygotowany w ramach programu Akademia Orange prowadzonego przez Fundację
Orange. Licencja Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska (z wyłączeniem zdjęć)
9