Projekt zajęć edukacyjno-terapeutycznych z udziałem psa w pracy z

Projekt zajęć edukacyjno-terapeutycznych z udziałem psa w pracy z

Projekt zajęć edukacyjno-terapeutycznych z udziałem psa w pracy z
dziećmi autystycznymi
Opracowanie:
Edyta Sieniuć
2
Uczenie się jest nagrodą, a nie karą, jest przyjemnością, a nie
obowiązkiem. Jeżeli nie bawisz się świetnie i twoje dziecko nie bawi się świetnie- przerwij.
Robisz coś źle.
Glenn Doman
Projekt zajęć terapeutycznych z udziałem psa w pracy z dziećmi
autystycznymi
Stymulowanie rozwoju dzieci niepełnosprawnych wymaga stosowania specjalnych
form i metod pracy. Wciąż poszukiwane są sposoby, aby móc w jak najlepszy i optymalny
sposób dotrzeć do dzieci z różnymi deficytami, zaburzeniami i wpływać na ich wszechstronny
rozwój. Wykorzystywanie nietypowych środków, pomocy i metod powoduje, że łatwiej
i bardziej efektywniej można zrealizować zamierzone cele i w sposób optymalny stymulować
rozwój dziecka. Ostatnio coraz bardziej popularna stała się metoda naturalna oparta na
kontakcie z psem.
Od animaloterapii do kynoterapii. Pies „terapeuta”
O tym, iż zwierzęta mają dobroczynny wpływ na życie człowieka, wiadomo już od
dawna. Dwa tysiące lat temu Hipokrates dostrzegł, że jazda konna pobudza funkcjonowanie
organizmu oraz łagodzi schorzenia. Kolejne próby udokumentowania wpływu zwierząt
w leczeniu sięgają XVIII wieku. Zostały opisane przez dyrektora angielskiego szpitala
psychiatrycznego- Williama Tuke, który jako pierwszy wprowadził zwierzęta domowe na
teren szpitala psychiatrycznego. Prowadzone przez niego obserwacje dowiodły, że pacjenci
szybciej uczyli się kontrolować swoje emocje.1 W 1903 roku W. Fowler Bucke opublikował
analizę 1200 wypracowań dzieci o ich psach. Jako pierwszy zwrócił uwagę, na to, że dzieci
postrzegają psa, jako istotę kochającą, niosącą pociechę w chwilach samotności i cierpienia.
W 1942 roku Amerykański Czerwony Krzyż wprowadził do programu rehabilitacji lotników
zajęcia z udziałem zwierząt. W 1964 roku psychiatra dziecięcy Boris Levinson zweryfikował
wiele hipotez, które mówiły o tym, iż opieka nad zwierzęciem w dzieciństwie może
wykształcić zwiększoną wrażliwość na uczucia i postawy innych ludzi, nauczyć tolerancji,
1
Franczyk A, Krajewska K, Skorupa J, Baw się poprzez animaloterapię, Impuls, Kraków 2012, s.9.
3
samoakceptacji, sprzyjać rozwojowi emocjonalnemu w okresach kryzysu, odrzucenia.2
Późniejsze badania naukowe prowadzone przez Elizabeth i Sama Corsonów,
psychiatrów z Uniwersytetu Ohio potwierdziły ogromne korzyści płynące z kontaktów ze
zwierzętami. Opracowali oni metodę terapii, którą nazwali „psychoterapią z udziałem
zwierzęcia. Dowiedli oni, że już samo przebywanie w towarzystwie zwierząt oddziałuje
terapeutycznie na osoby w okresie rekonwalescencji, zmniejsza napięcie psychiczne, uspokaja
w stanach lękowych, nadpobudliwości, w przypadku stresu, obniża ciśnienie, a jednocześnie
pobudza do aktywności w przypadku apatii czy depresji. 3
Tak powstała naturalna metoda wspomagania leczenia i rehabilitacji osób niepełnosprawnychanimaloterapia, która oparta została na bezpośrednim kontakcie ze zwierzętami. Jedną z form
animaloterapii jest praca z pomocą psów- kynoterapia zwana też dogoterapią.
Wiadomo, że pies jest z człowiekiem od dawna. Wędrował za człowiekiem po całej kuli
ziemskiej, przez wiele tysięcy lat. Przystosował się do roli towarzysza człowieka, przyjaciela.
Pies był i jest symbolem bezinteresownej miłości i bezgranicznego oddania.
Kontakt z psem likwiduje poczucie samotności, sprawia, że człowiek czuje się kochany
i wartościowy. Dla psa człowiek jest centralną postacią w jego życiu. Łacińska nazwa
naukowa psa canis familiaris – pies należący do rodziny, dosadnie oddaje jej sens.4
Pies doskonale spełnia się w roli przyjaciela i „terapeuty”, ponieważ: nie ocenia-pies
akceptuje, nie wyznacza reguł i granic- oczekuje i reaguje na każdą próbę nawiązania
kontaktu i sygnał do zabawy, pies nie oczekuje- pies daje. Daje całego siebie do przytulania,
niczego nie przyrzeka, lecz wszystko spełnia, pies nie zabrania- pies pozwala. Pozwala
zaglądać sobie do ucha, odbiera zabawki, pies nie stawia warunków - pies kocha
bezwarunkowo. Korzyści, które płyną z obcowania ze zwierzęciem pozwalają realizować cele
terapeutyczne w sposób radosny i efektywny. Właśnie nowatorska metoda zwana kynoterapią
lub dogoterapią spełnia te kryteria. Dzięki niej, w czasie zajęć dzieci mogą odczuć satysfakcję
i podejmować wyzwania na miarę swoich możliwości.
Dogoterapia czy kynoterapia to nazwy, którymi przyjęło się w Polsce określać pracę
człowieka z wyszkolonym psem w kontakcie z drugim człowiekiem, bądź grupą. W Polsce
istnieją dwie duże instytucje zajmujące się metodą, w której pies terapeutyczny pracuje
z człowiekiem. Jest to Polski Związek Kynoterapeutyczny oraz Polski Związek Dogoterapii.
Oto jak kynoterapię definiuje Polski Związek Kynoterapeutyczny: Kynoterapia jest to
2
Kulisiewicz B, Witaj piesku! Dogoterapia we wspomaganiu rozwoju dzieci o specjalnych potrzebach
edukacyjnych, Impuls, Kraków 2014, s.10.
3
Franczyk A, Krajewska K, Skorupa J, Baw się…,op.cit., s.9.
4
Tamże, s.15.
4
standaryzowana przez Polskie Towarzystwo Kynoterapeutyczne metoda wzmacniająca
efektywność rozwoju osobowości, edukacji i rehabilitacji, w której motywatorem jest
odpowiednio wyselekcjonowany i wyszkolony pies, prowadzona przez wykwalifikowanego
kynoterapeutę.5
Metoda kynoterapeutyczna w swoich założeniach, wykorzystuje pozytywne
oddziaływanie psa na człowieka, dlatego też jego udział w zajęciach pomaga szybciej
i skuteczniej osiągnąć zakładane cele. Pies oddziaływuje na wszystkie zmysły, z punktu
widzenia terapii jest to bardzo korzystne. Sam kontakt ze zwierzęciem, obserwacja go, działa
odprężająco i relaksująco, co również sprzyja lepszemu usprawnianiu. Należy podkreślić,
iż pies nie jest terapeutą – terapeutą jest człowiek, który opracowuje terapię, kieruje jej
przebiegiem, rozmawia z dzieckiem. Pies jest pomocnikiem, „katalizatorem” zamierzeń,
motywatorem, który pozwala osiągnąć założony cel. Pies jest zwierzęciem, który
bezgraniczniee akceptuje ludzi takimi, jakimi oni są. Ta akceptacja pomaga dzieciom
zaakceptować siebie. Dzieci w jakiś sposób wyróżniające się od innych mają z tym duże
problemy. Dzięki kontaktowi z psem wzrasta ich poczucie własnej wartości. Po pierwsze
z powodu zaakceptowania, po drugie, ponieważ czują się potrzebne: pielęgnują psa,
a dotychczas to nimi się opiekowano, po trzecie - pies wykonuje komendy dzieci, słucha je,
podporządkowuje się im. Czując się akceptowanymi, ważnymi inaczej podchodzą do
problemów codziennych, łatwiej im jest pokonać bariery, jakie napotykają w swoim życiu.6
Korzyści, które płyną z obcowania z psem powodują, że coraz częściej jest on narzędziem
pracy wielu terapeutów. Podczas zajęć z psem wykorzystywane są znane metody stosowane
w pracy terapeutycznej z dziećmi niepełnosprawnymi. Stosuje się m.in. ćwiczenia z Ruchu
Rozwijającego Weroniki Sherborne, Porannego Kręgu, Relaksacji wg Knillów, muzykoterapii
oraz
metody
pedagogiki
zabawy.
Większa
efektywność
zajęć,
w których uczestniczy pies stała sie powodem, dla których kynoterapia stała się coraz bardziej
popularna.
Organizacja zajęć kynoterapeutycznych z dziećmi niepełnosprawnymi
Kynoterapia wykorzystywana jest do wspomagania rozwoju dzieci zdrowych jak
i z różnymi deficytami rozwojowymi natury fizycznej, umysłowej oraz emocjonalnej. Zatem
ten typ terapii kierowany jest do dzieci: z porażeniem mózgowym, z niedowładem kończyn,
z zaburzeniami rozwoju motorycznego, z zanikiem mięśni, autystycznych, z zespołem
5
6
http://www.kynoterapia.eu/standardy.html (pobrano dnia 07.04.15)
www.psy24.pl/471-Kynoterapia-w-pracy-z-dziecmi-niepelnosprawnymi.html, (pobrano dnia 09.04.15)
5
Downa, z deficytami uwagi, niestabilnych emocjonalnie, opóźnionych umysłowo i innych.
Nie można określić pełnej listy dysfunkcji, ale ogólnie można przyjąć, że kynoterapia
obejmuje rehabilitację sfery psychicznej, fizycznej, emocjonalnej oraz społecznej.
Najistotniejszym elementem podjęcia działań dogoterapeutycznych jest przygotowanie
zespołu, czyli psa i przewodnika do zajęć. Do zespołu kynoterapeutycznego może dołączyć
asystent lub specjalista. Wybór psa do zajęć jest niezwykle ważny, gdyż pies terapeutyczny
musi być psem przewidywalnym, społecznym pozbawionym agresji, łatwo nawiązującym
kontakt, chętnym do pracy o odpowiednim poziom strachu, odwagi.
Terapia dziecka autystycznego przy pomocy psa
Praca z dziećmi autystycznymi wymaga stosowania specjalnych metod, strategii
i poszukiwania różnych dróg dotarcia i zrozumienia ich zaburzenia. Stąd też pojawił się
pomysł wzbogacenia metod terapeutycznych o kynoterapię. Zauważyłam, że wprowadzenie
psa na zajęcia z dziećmi autystycznymi wzbudza w nich wielką radość i ciekawość.
Ze względu na występujące zaburzenia integracji sensorycznej u dzieci autystycznych, pies
może stać się świetnym stymulatorem. Wiele ćwiczeń przeznaczonych dla dzieci z autyzmem
opartych jest na oddziaływaniach usprawniających zmysły. Pies jest w tym przypadku bardzo
potrzebny i przydatny.
Autyzm to całościowe zaburzenie rozwojowe wywołane mikro uszkodzeniami
w mózgu niewyjaśnionego jak dotąd pochodzenia. Teorie dotyczące przyczyn autyzmu można
podzielić na takie, które skupiają się na predyspozycjach genetycznych, oraz takie, które
kładą nacisk na czynniki środowiskowe. Istotne jest to, że uszkodzenie bez względu na
źródło, uniemożliwia normalny rozwój systemu neurologicznego w okresie krytycznym.
Każde zagrożenie: wadliwe geny, nieprawidłowości chromosomalne, choroby metaboliczne,
czynniki wirusowe, niedotlenienia okołoporodowe mogą spowodować zniszczenia w rozwoju
układu nerwowego. To z kolei może doprowadzić do trwałych uszkodzeń w konkretnym
obszarze mózgu. Uszkodzenie może być łagodne lub poważne, lecz zawsze oznacza,
że w krytycznym momencie zatrzymuje się rozwój jednego lub więcej kluczowych systemów.
Z punktu widzenia naukowego, tylko wtedy może wystąpić autyzm.7
Dziecko autystyczne ma problem z nadmiarem docierających bodźców. Bodźce te,
poszukiwane i tolerowane przez przeciętne dzieci, a dla dziecka z autyzmem będą
7
Frith U. Autyzm. Wyjaśnienie tajemnicy, GWP, Gdańsk 2008,s.103.
6
ekstremalnie przeciążające. Z kolei odcięcie się od doznań powoduje z kolei zamknięcie
w świecie autostymulacji i lęku, a także stopniowe narastanie zaburzeń funkcjonowania.
Nadwrażliwość dziecka z autyzmem polega na tym, że każde doznanie zmysłowe wzmaga
temperaturę emocji dziecka. Powoduje to „przepalenie bezpieczników“ i wyłączenie
reaktywności. U dzieci tych znamienne jest to, że manipulują przedmiotami i mechanizmami,
a odrzucają bliskość ludzi. Jest to spowodowane tym, iż przedmioty nieożywione nie budzą
najsilniejszych uczuć: przywiązania, radości kontaktu, poczucia bezpieczeństwa. Dziecko
selektywnie wycofuje się z kontaktów z ludźmi na wskutek przeciążenia emocjonalnego.
Dziecko wybiórczo dąży do przedmiotów, gdyż przedmioty i mechanizmy są emocjonalnie
obojętne i przewidywalne. Styl zachowania autystów wynika z tego, że przejawiają oni
zaburzenia w odczuwaniu i postrzeganiu otaczającego ich świata. Dlatego podczas pracy
z nimi należy dołożyć starań w stworzeniu optymalnych warunków dla wyciszenia
i koncentracji, a przede wszystkim dostarczenia komfortu i poczucia bezpieczeństwa
podopiecznym.
Celem terapii dziecka z autyzmem jest sprawienie, by bliskość ludzi stała się dla niego
ważniejsza niż przedmioty techniczne. W dzieciach tych, trwa wbrew pozorom, potrzeba
tworzenia więzi z ludźmi oraz gotowość do jej nawiązywania. Obserwacje niektórych dzieci
autystycznych dają podstawę do twierdzenia, że gdy dziecko ma poczucie bezpieczeństwa,
stworzone odpowiednie warunki do pracy, zabawy, terapii z czasem zaczynają nawiązywać
relacje międzyludzkie oraz odczuwają potrzebę bliskości.
Nieocenionym narzędziem w pracy z dziećmi autystycznymi staje się pies.
Wprowadzenie
psa
na
zajęcia
z
dziećmi
autystycznymi
powoduje
wzbudzenie
zainteresowania i ciekawości. Ze względu na zaburzenia sensoryczne, występujące
powszechnie u autystów pies jest fantastycznym stymulatorem i motywatorem. W jednym
miejscu mamy mokry i zimny nos, mokry szorstki i ciepły język, puszyste ciepłe futro, ostre
twarde pazury, szorstkie poduszki psich łap. Poza tym pies ma też zupełnie inny zapach.
Oczywiście każde dziecko ze swoimi specyficznymi potrzebami inaczej podejdzie do takiej
stymulacji. Można wtedy pracować nad zachowaniami pożądanymi społecznie. Pies nie
obrazi się, gdy dziecko powie mu – Ty śmierdzisz! My natomiast możemy wykorzystać takie
zachowanie do pokazania, że na świecie są różne zapachy i jak inaczej możemy reagować na
zapach nas drażniący. Przy pomocy psa można ćwiczyć koncentrację zaciekawiając dziecko
sztuczkami, jakie prezentuje pies. Podczas ćwiczeń z wykorzystaniem psiej karmy pracuje się
nad generalizacją – segregując kształty, wielkości, kolory itp., a na końcu podając psu zgodnie
z pierwotnym zastosowaniem do zjedzenia. Podczas zabaw z psem dzieci uczą się
7
naśladowania,
orientacji
w
schemacie
własnego
ciała,
orientacje
w
przestrzeni.
Funkcjonowanie umysłu i ciała wyznaczają rytmy Wiele ćwiczeń opartych właśnie na
rytmach można wykonać z dziećmi autystycznymi, które uwielbiają ład, rytuał i porządek.
Innym rodzajem ćwiczeń wykorzystywanych w podczas zajęć mogą być ćwiczenia
wspomagające rozwój mowy. Tutaj można wykorzystać gesty komunikacji alternatywnej,
piktogramy, a także rozwijać zdolności różnicowania dźwięków, łączenia gestów ze słowami.8
Przy okazji zabaw z psem można ćwiczyć koncentrację, wzbogacać słownictwo,
nazywać zachowania, czynności, podnosić aktywność dzieci, Podczas nowych sytuacji
edukacyjnych można budować poczucie wartości dziecka, pozytywne nastawienie do siebie
i innych, łagodzić stres i samotność. W wyniku zajęć kynoterapeutycznych polepsza się
kondycja fizyczna i psychiczna. Spotkania z psem stają się formą wspaniałej zabawy poprzez,
którą realizowane są cele terapeutyczne, wychowawcze i edukacyjne.
Projekt zajęć kynoterapeutycznych „Cztery łapy i ja“
Projekt zajęć kynoterapeutycznych „Cztery łapy i ja“ został stworzony z myślą o
dzieciach z klas pierwszych szkoły podstawowej ze Specjalnego Ośrodka SzkolnoWychowawczego Nr 2 w Elblągu. Uczniami tych klas są dzieci z normą intelektualną oraz
dysfunkcją intelektualną w stopniu lekkim, u których został zdiagnozowany autyzm.Dzieci te
wymagają dostosowania
treści kształcenia do ich indywidualnych możliwości
psychofizycznych.
Projekt zajęć
oparty jest na wyjątkowej metodzie wzmacniającej efektywność rozwoju
osobowości, edukacji i rehabilitacji (kynoterapii), w której motywatorem jest odpowiednio
wyselekcjonowany i wyszkolony pies, natomiast zajęcia prowadzi wykwalifikowany
kynoterapeuta. Zajęcia kynoterapeutyczne to zestaw ćwiczeń i zabaw z psem wspomagający
stymulacje rozwoju i rehabilitację ruchową, umysłową. Poprzez terapię kontaktową, czyli
zabawy
i
ćwiczenia
niepełnosprawnością
polegające
dużo
na
szybciej,
głaskaniu,
dokładniej
przytulaniu
próbują
psa
osoby dotknięte
wykonać
ćwiczenia.
Pies-terapeuta podczas zajęć jest motywatorem, stymulatorem. Jest bardzo pomocny
do realizacji celów terapeutyczno-edukacyjnych, gdyż: pies zawsze akceptuje, nigdy nie
ocenia, nie zabrania.
W projekcie zajęć kynoterapeutycznych przewidziany jest pies rasy Berneński pies pasterski,
który pozytywnie przeszedł egzamin na psa terapeutycznego i otrzymał certyfikat.
8
Kulisiewicz B, Witaj piesku!...,op.cit., s.59.
8
Cele edukacyjno-terapeutyczne
 Kształtowanie pozytywnych postaw w stosunku do zwierząt,
 Rozwijanie sfery ruchowej,
 Rozwijanie funkcji poznawczych: pamięci, spostrzegania, koncentracji, myślenia.
 Doskonalenie ogólnej sprawności ruchowej,
 Tworzenie radosnej, relaksującej atmosfery.
 Pobudzanie zmysłu wzroku, słuchu, dotyku, węchu,
 Rozpoznawanie części ciała psa i człowieka,
 Podejmowanie różnych działań ruchowych w obecności psa i w kontakcie z nim,
 Rozwijanie mowy biernej i czynnej,
 Wykonywanie wybranych czynności pielęgnacyjnych przy psie.
Podczas realizacji projektu, w czasie zajęć, realizowane będą metody słowne,
oglądowe oraz ze szczególnym naciskiem metody aktywizujące, gdyż to one w pełni
umożliwią dzieciom podejmowanie różnych działań i zakończą pracę konkretnymi
wytworami.
Treści i tematyka, częstotliwość zajęć projektu
Treści zawarte w projekcie „Cztery łapy i ja“ są zgodne z podstawą programową
kształcenia ogólnego na pierwszym etapie edukacyjnym oraz uwzględniają cele zawarte w
Indywidualnych Programach Edukacyjno-Terapeutycznych.
Podczas zajęć kynoterapeutycznych będą wykorzystywane treści związane z edukacją
społeczno-przyrodniczą, matematyczną artystyczną i rozwojem ruchowym. Specyfika zajęć
kynoterapeutycznych daje swobodę korelowania wymienionych treści i dostosowywania ich
do tematyki zajęć prowadzonych metodą kynoterapii. W związku z tym w moim projekcie
znalazły się bloki tematyczne o różnorodnych treściach edukacyjno-terapeutycznych.
Zajęcia odbywać się będą w klasie I b w wymiarze jednej godziny lekcyjnej oraz w klasie I c
w blokach po 45 minut z przerwą dla psa, w trosce również o jego dobrostan.
9
Harmonogram zajęć kynoterapeutycznych w odniesieniu do podstawy programowej:
Miesiąc
WRZESIEŃ
Blok tematyczny
Poznajmy się.
Bezpiecznie z psem.
Biszkoptowa
zagroda.
Moje ciało.
PAŹDZIERNIK Jesienne spacery.
Lubimy się bawić.
Czworonożni
pacjenci.
Nasi ulubieńcy
LISTOPAD
Cele edukacyjno-
Podstawa
terapeutyczne
programowa
- Kształtowanie koordynacji
ruchowej i orientacji w w
schemacie
ciała
oraz
przestrzeni.
Rozpoznawanie
emocji
własnych i emocji zwierząt.
-Kształtowanie
właściwego
stosunku do zwierząt.
- Nabywanie umiejętności
rozpoznawania, wskazywania,
nazywania odwzorowywania
elementów budowy ciała.
- Dbanie o bezpieczeństwo
swoje
i
innych,
nauka
prawidłowego zachowania w
obecności psa.
-Przeżywanie
pozytywnych
emocji związanych z kontaktu
z psem.
1.1 a,b, 2, 3.e,
7.17,
-Obserwowanie
przyrody,
dostrzeganie
zmian
w
przyrodzie.
-Rozwijanie
umiejętności
liczenia.
-Kształtowanie
koordynacji
wzrokowo-ruchowej, orientacji
przestrzennej.
-Opisywanie
charakterystycznych
cech
zwierząt hodowlanych.
-Poznanie budowy psa i kota,
dostrzeganie różnic.
-Nauka piosenki „Domowa
piosenka”.
-Poznanie zasad pielęgnacji i
odżywiania zwierząt.
-Poznanie podstawowych zasad
dbania o zdrowie własne i
czworonoga.
1.1.a,1.2.a,
6.1,
6.2, 6.5. 6.10.,3.a,
7.1, 1.2.a., 1.3.e,
3.1.a 6.5, 7.2
10.4.e, 10.1.b,
3.1.a.,3.2b.,5.1,
5.4, 5.6
5.11., 6.2, 6.4
3.1.a,4.2.b.,6.8,
6.10, 5.4.
6.10.
6.2, 6.4.
3.1.a.,9.3.
6.2., 11.8.
1.2.a,1.3.e
Co potrzebne jest -Poznanie akcesoriów
1.a, 2.a.6.2.,
psu.
służących psu.
6.7.b, 1.2.,
Zabawy z wodą.
-Rozwijanie
sprawności 11.2
10
Domy
zwierząt. motoryki małej i dużej
Gdzie mieszka pies. -Zapoznanie z potrzebami psa.
(potrzeba
picia,
jedzenia,
zabawy)
-Poznanie środowiska życia
zwierząt.
-Ksztaltowanie wrażliwości i
empatii.
GRUDZIEŃ
Mój przyjaciel pies. -Poznanie różnorodności świata
Zabawy ruchowe z psów.
psem.
-Wdrażanie do rozumienia i
stosowania pojęć określających
wielkość.
Psie
sporty
i -Wyodrębnienie grupy psów
zawody.
użytkowych dla człowieka.
-Kszttałtowanie
koordynacji
ruchowej.
-Ukazanie korzyści płynących
ze współdziałania człowieka i
psa.
Psi świat.
-Nazywanie elementów
Jak widzi pies.
budowy ciała psów.
-Rozumienie i stosowanie pojęć
określających barwę i
umaszczenie.
-Poznanie zwyczajów psów.
-Poznanie roli zmysłów w
życiu psa.
Poszukiwacze
-Rozwijanie koordynacji
skarbów z
ruchowej.
czworonożnym
-Kontrolowanie ruchów
przyjacielem.
palców.
Sznureczkowy
-Rozwijanie sprawności
rysunek.
manulnej.
1.1.a.b, 1.1c.
2.a.,1.3.
5.1.,5.9.,7.1.2.7.1.,
10.2.
KWIECIEŃ
Portrety.
Bystre oczko.
Wiosna na łące
1.3., 3.1.c, 1.2.,
1.3.e.,
6.2., 6.4.10.3.
MAJ
Szranki i konkury z
psem. Zabawy
STYCZEŃ
LUTY
MARZEC
-Rozwijanie świadomości
własnego ciała.
- Kształtowanie wrażliwości
przyrodniczej, nabywanie umiejętności rozumienia i poszanowania przyrody ożywionej
i nieożywionej
-Budowanie wiedzy o sobie,
-Nabywanie doświadczeń
związanych samym sobą.
-Utrwalanie wiadomości na
temat mieszkańców łąki.
-Kształtowanie ogólnej
sprawności ruchowej.
11
1.a., 3.c., 3.e., 4.a,
3.a.
1.a., 1.c. 1.2.a.,
3.1.a. 6.1, .6.8
1.1.,a., 1.3., 3.g.
7.17., 9.2.c.
1.1., 10.3., 10.5.,
1.3.,
1.1.a.b. 1.3., 3.1.,
10.3., 5.1.,
sprawnościowe.
CZERWIEC
Ewaluacja projektu
Album fotografii.
Scenariusze zajęć
- Przeżywanie pozytywnych
emocji związanych z
odnoszeniem sukcesu.
-Wdrażanie do wzorowego
współzawodnictwa współpracy
podczas zabaw z psem.
Ocena przebiegu procesu
uczenia, oceny opisowe
końcoworoczne.
5.4.,6.10.
Podczas zajęć kynoterapeutycznych będę stosować m.in. następujące ćwiczenia:
 kształtujące orientację przestrzenną np. „Zabawa w kierunki“, „Marsz na zawołanie“,
„Szczekanie psa, „Pod psem“, „Miseczki“, „Tor przeszkód“, „Tunel“,
 ćwiczenia rozwijające samodzielność „ Z worka do miski“, Zupa dla psa“, „Ubieranki,
„Ozdabianie psa“, Kokardki“,
 rozwijające sprawność ruchową i koordynacje wzrokowo ruchową „Po nitce do
kłębka“, Zabawa w pieski“, „Przeciaganie liny“, „Woda dla psa“, Nawlekanie korali“,
Piłka do piłki“, itp.,
 doskonalące umiejętność liczenia „Cztery łapy“,“Plus- minus“,“Mniej – więcej“,

wspomagające umiejętność syntezy i analizy: puzzle, układanki, loteryjki,
„Opowiadanki składanki“,
 wspomagające umiejętność rozpoznawania kolorów „Schowany kolor“, Kolory
misek“, „Spotkanie z kolorami“,
 wspomagające rozwój mowy „Dyktanda rysunkowe“, „Ciekawski piesek“, Zwierzęce
gadanie“.
Ewaluacja
Ostatnim etapem pracy według projektu „Cztery łapy i ja“ będzie dokonanie
ewaluacji- oceny przebiegu procesu uczenia, postępów dzieci, skuteczności zastosowanej
metody oraz atrakcyjności programu dla dzieci. Ewaluacją mojego projektu będą: fotografie,
kwestionariusze obserwacji, konkursy, wytwory dzieci, nagrania, scenariusze zajęć.
Zakończenie
Kynoterapia coraz bardziej popularna, efektowna, dająca radość dzieciom, staje się
również sposobem na hobby, radosne odkrywanie, spędzenie czasu wolnego ze zwierzęciem.
Jest to dziedzina bardzo piękna, ale i wymagająca, gdyż standardy pracy są wysokie,
mobilizują do poszukiwania coraz to innych ćwiczeń, środków, doskonalenia umiejętności
psa i przewodnika Praca kynoterapeuty daje radość, ale wymaga też profesjonalizmu.
W kontakcie z żywym „materiałem“- dzieckiem i narzędziem pracy psem nie ma innej drogi.
12
Dużym sukcesem w czasie realizacji projektu i będzie to, że obecność psa przyczyni się
do realizacji moich celów terapeutycznych oraz edukacyjnych.
Mam nadzieje, że stworzony przeze mnie projekt "Cztery łapy i ja" przyczyni się do rozwoju
moich wychowanków i sprawi im wiele radości i satysfakcji z pokonywania przeszkód.
Bibliografia:
1. Bogdanowicz M., Zabawy dydaktyczne dla przedszkoli, WSIP, Warszawa 1985.
2. Coren S., Jak rozmawiać z psem, Łódź 2014.
3. Franczyk
A, Krajewska K, Skorupa J, Baw się poprzez animaloterapię, Impuls,
Kraków 2012.
4. Frith U. Autyzm. Wyjaśnienie tajemnicy, GWP, Gdańsk 2008.
5. Fundacja Pomocy Osobom Niepełnosprawnym PRZYJACIEL, „ Czy zwierzęta
potrafią leczyć?"Terapie z udziałem zwierząt wspomagające rehabilitację osób
niepełnosprawnych”
6. Jakimiuk –Baran K., Lewandowska M., Heca na cztery łapy. Gry i zabawy z udziałem
psa terapeuty, Warszawa 2005.
7. Karbowniczek J., Dogoterapia, jako naturalna metoda wspomagania, leczenia
i rehabilitacji dzieci o specjalnych.
8. Kuleczka-Raszewska M., Markowska D., Uczę się poprzez ruch. Program terapii
dla dzieci autystycznych i z niepełnosprawnością sprzężoną, Harmonia, 2012.
9. Kulisiewicz B, Dogoterapia we wspomaganiu nauki i usprawniania techniki czytania,
Impuls, Kraków 2014.
10. Kulisiewicz
Witaj
piesku!
Dogoterapia
we
wspomaganiu
rozwoju
dzieci
o specjalnych potrzebach edukacyjnych, Impuls, Kraków 2014.
11. Kurzeja A.Godawa J. Wykorzystanie zoo terapii w terapii pedagogicznej na przykładzie terapii z udziałem psa, 2009.
12. Machoś M., Terapia psychopedagogiczna z udziałem psa. Wybrane zagadnienia,
Wyd. Drwęca, Ostróda.
13. Olechnowicz
H, Wiktorowicz R., Dziecko z autyzmem. Wyzwalanie potencjału
rozwojowego, PWN, Warszawa.
14. Popławska A., Pies przyjaciel i terapeuta. Program dogoterapii przeznaczony do pracy
z dzieckiem niepełnosprawnym, Warszawa 2004.
15. Winiarska J., Wiersze na cztery łapy i ogon”, Impuls, Kraków 2003.
13
16. www.5poraroku.org/artykuly/kynoterapia-w-pracy-terapeutycznejz-dziecmi-autystycznym.
17. ww.psy24.pl/471-Kynoterapia-w-pracy-z-dziecmi-niepelnosprawnymi.
18. www.://men.gov.pl//podstawa-programowa.
Załącznik 1
Scenariusz zajęć z udziałem psa terapeutycznego „Jak widzi pies?”
Cele edukacyjno-terapeutyczne:
-
-utrwalenie zasad zachowania podczas zajęć z psem,
-
-poznanie znaczenia zmysłów wzroku, węchu dla człowieka i psa,
-
-integracja dzieci z psem,
-
-ćwiczenia koordynacji wzrokowo-ruchowej.
Metody: kynoterapii
Formy:
-
grupowa,
-
indywidualna,
-
zbiorowa
Pomoce:
chusta animacyjna, plansza, puzzle, zagadka słowno obrazkowa, próbki zapachowe, chustka,
arkusz papieru, obrazki części ciała psa, człowieka, plastikowe stopki, kredki, klej, ilustracje
wiosenne, piosenka „Pieski małe dwa”, puzzle.
Przebieg zajęć.
1. Powitanie dzieci, utrwalenie zasad panujących podczas zajęć z psem.
2. Powitanie dzieci z psem. Każde dziecko wita się z psem wymawiając komendę
„Daj łapę”. Podawanie psu smakołyku na powitanie.
3. Zabawa ruchowa „To zabawa ogniskowa”. Dzieci naśladują gesty.
4. Zagadka słowno obrazkowa „Po czym poznajemy świat?” Układanie kart
z wykorzystaniem szyfru. Różne znaki oznaczają zaszyfrowane litery. Zadanie polega
na ich odszyfrowaniu.
Dzieci zastępują symbole literami. Odczytują hasło: Zmysły
5. Grupowanie
obrazków
przedstawiających
różne
zmysły
psa
przyporządkowanie do właściwej postaci. Naklejenie na arkusz papieru.
6. Zabawy ze zmysłami.
14
i
człowieka,
-
Pies pokazuje sztuczkę- wyszukuje ukryty smakołyk pod miseczką. Rozmowa
kierowana: Pytamy dzieci, co jest potrzebne do tego by pies odszukał smakołyk
(węch). Wyjaśnimy dzieciom, że psi nos jest około 25 razy czuły niż ludzki.
Do czego służy psom nos? (Pomaga w znajdywaniu jedzenia, rozpoznawaniu
ludzi, innych psów, psy potrafią po zapachu odnaleźć zaginionych ludzi).
-
„Poznaj Stachu po zapachu”- rozpoznawanie zapachów przez dzieci (zapach octu,
perfum, wanilia), dla utrudnienia zawiązujemy wybranemu dziecku oczy.
-
„Zabawa, co widzę patrząc na psa”- wskazywanie, dotykanie i określanie
wymienianych cech.
-
Zabawa „ciuciubabka z psem”- jedno dziecko ma zakryte oczy, a pozostali muszą
wskazać, gdzie jest pies mówiąc kierunki „prosto w prawo, w lewo”.
-
Rozmowa czy było łatwo dojść do psa bez użycia zmysłu wzroku.
-
Zabawa z chustą animacyjną.
-
Zabawa w kolory-dzieci siedzą na kolorowych polach chusty- prowadzący
wymienia kolor, a dzieci siedzące na tych kolorach wymieniają swoje imię,
-
Prowadzący wymienia kolor dzieci siedzące na kolorach obiegają chustę dookoła.
-
Opowiadamy dzieciom, że psy słabiej widzą kolory niż ludzie, a to, dlatego, · że
przystosowane są do polowania w nocy, a po zmroku kolory nie mają takiego
znaczenia.
7. Pokazanie planszy - barwy widziane przez psa i człowieka.
8. Kolorowanie obrazków wiosennych: podział na grupy za pomocą rymowanki jedna
grupa koloruje tak jak widzi człowiek, druga jak widzi pies. Prezentacja kolorowanek.
9. Piosenka „Pieski małe dwa” przy akompaniamencie gitary,
-dzieci robią mostek, pod którym przechodzi pies, następnie dzieci przechodzą pod
psem.
10. ”Nakarm psa”- ćwiczenie ruchowe- skoki po rozłożonych stopkach lub tzw.,
kamieniach
sensorycznych-
wrzucanie
smakołyka
do
miski.
Dzieci ustawiają się w rzędzie i kolejno skaczą po rozłożonych stópkach, na końcu
celują smakołykiem do miski.
Zakończenie.
1. Układanie puzzli przedstawiających psa, odczytanie napisu (rasa psa).
Pożegnanie dzieci z psem.
15
Załącznik nr 2
Bajka terapeutyczna „Biszkoptowa Zagroda”
Pewnego zimowego śnieżnego dnia mała Hania wybrała się ze swoimi rodzicami na
spacer do lasu. Radośnie śpiewając zimowe piosenki wędrowali po górkach, skakali przez
zaspy, podziwiali piękne krajobrazy. Ten relaks był potrzebny zarówno małej Hani jak i jej
rodzicom. Musieli odetchnąć po bardzo nieprzyjemnym wydarzeniu, po którym pozostał
niesamowity strach przed psami.
Hania była zawsze ufna do zwierząt. Kochała je, a one kochały ją. Zawsze
zatrzymywała się na widok każdego psiaka, wyciągała rączkę i chciała głaskać futrzaka.
Rodzice, babcia wielokrotnie tłumaczyli Hani, że nie każdy piesek jest miły i łagodny. Tegoż
jednak feralnego dnia dziewczynka stała sobie spokojnie pod blokiem swojej babci. Miały iść
na plac zabaw, gdy nagle babcia usłyszała głośny płacz swojej wnusi. Wybiegła szybko
z domu. Zobaczyła zalaną łzami, szlochającą Hanię, a obok zdenerwowanego właściciela
czworonoga. Okazało się, że dotąd łagodny pies sąsiadów nagle skoczył na dziewczynkę,
która upadając rozbiła sobie kolano. Bardzo długo Haneczka bała się wychodzić z domu, już
nie cieszyła się na widok merdającego ogonka psów sąsiadów. Pamiętała tylko to, że bardzo
bolała ją noga, i to, że strasznie płakała.
Jednak ten spacer zmienił wszystko…
Roześmiana rodzinka wędrowała sobie zaśnieżonymi dróżkami. Hania beztrosko
i radośnie bawiła się na śniegu, gdy nagle poślizgnęła się, straciła równowagę i wpadła do
dziury. Tam spotkało ja coś bardzo niezwykłego. Otworzyła oczy i zobaczyła kolorową,
biszkoptową tęczę, na niej wielki znak psiej łapy oraz kolorowe kwiatki. Podeszła bliżej
i zorientowała się, że kwiatki to tak naprawdę lizaki, a tęczą były kolorowe połączone ze sobą
biszkopty. Wnet Hania usłyszała płacz, a raczej żałosne skomlenie. Dobiegało ono zza
kamienia o dziwo przypominającego kształtem psią kość.
Skradając się na paluszkach,
zajrzała za skałę i zastygła ze zdziwienia. Na pierniczkowej dróżce stał mały biszkoptowy
labradorek i z żalem spoglądał na swój zepsuty cukrowy domek. Było mu bardzo smutno, bo
nie miał gdzie mieszkać. Dziewczynka podeszła jeszcze bliżej i zaczęła pocieszać małego
psiaka. Obiecała mu pomoc. Razem posklejali kawałki pokruszonego domku. Uradowany
psiak zaprosił Hanię do swej chatki. Dziewczynka otworzyła oczy ze zdumienia. Wszystko w
tej chatce było takie kolorowe, pachnące, słodkie. Okazało się, że Hania trafiła do
„Biszkoptowej Zagrody”, w której żyły różne pieski: małe, duże, łaciate i kudłate. Wszystkie
lubiły robić różne sztuczki, bawić się, wesoło szczekać, merdać radośnie ogonkami. Za
16
wykonane sztuczki same nagradzały się pysznymi smaczkami o różnych kolorach i smakach.
Te najbardziej ulubione były słodziutkie jak pralinki. Zresztą tak miał na imię też nowo
poznany przyjaciel Hani –Pralinek. Dziewczynce bardzo spodobała się ta kolorowa, psia
kraina. Pralinek oprowadzał ją po zagrodzie, pokazywał ciekawe miejsca. Hani bardzo
spodobał się psi plac zabaw. Razem pokonali tor przeszkód, kąpali się ulubionym bajorku,
a nawet uczestniczyli razem w psim pokazie fryzur. Dziewczynka świetnie się bawiła
w towarzystwie Pralinka i jego psich kumpli. Wtem usłyszała głos swojej mamy dobiegający
z zarośli. Nagle Haneczka uświadomiła sobie, że przecież wyszła na spacer ze swoimi
rodzicami i na pewno mama z tatą ją szukają. Pralinek pomachał łapą i szczeknął radośnie. Ze
swoich budek wyjrzały też inne psy: bernulki, cziłały, terierki, spanielki. Zakręciły radośnie
ogonami na pożegnanie. Pupilek na koniec przyniósł w swoim pysku dużego lizaka
w kształcie psiej kości.
Wołanie mamy i taty było coraz głośniejsze. Hania wyskoczyła z zarośli wprost w ramiona
swoich rodziców trzymając w buzi wielką kość.
Po dwóch miesiącach rodzina Hani powiększyła się. W domu pojawił się śliczny, mały
trzymiesięczny labrador w kolorze biszkopta. To był Pralinek.
17
Załącznik nr 3
Scenariusz zajęć kynoterapeutycznych „Mój przyjaciel pies”. Zabawy ruchowe z psem.
Cele edukacyjno-terapeutyczne:




Poznanie różnorodności świata psów;
Rozumienie pojęć dotyczących wielkości;
Rozwijanie koordynacji wzrokowo-ruchowej;
Przeżywanie pozytywnych emocji związanych z obecnością psa na zajęciach.
Metoda: kynoterapii
Środki dydaktyczne: płyta CD, emblematy, ilustracje, zagadki, maskotki, piórka, akcesoria do
pielęgnacji psa, smakołyki dla psa.
1. Powitanie
Wszystkie dzieci siadają na ławeczce. Wybrane dziecko staje na środku sali z suchą karmą w
dłoni i przywałuje psa. Wypowiada komendę: „Berna do mnie”. Pies siedzi po drugiej stronie
sali. Kiedy dziecko wyraźnie powie komendę pies przychodzi. Następna komenda to: „Siad”
oraz „Daj łapę”. Po wykonaniu polecenia pies dostaje nagrodę – suchą karmę z wyprostowanej dłoni.
Zadanie wykonują wszystkie dzieci po kolei.
Witam …. witam …
jak się masz, jak się masz,
wszyscy Cię witamy ,
wszyscy Cię witamy,
bądź wśród nas, bądź wśród nas.
2. Zabawa edukacyjna „Pieski do domu.
Dzieci siadają na środku sali po turecku. Wszyscy przyglądają się dwóm dużym ilustracjom
przedstawiającym psy, przyglądają się również Bernie. Porównują psy: ich wygląd, długość
uszu (krótkie - długie).
Dzieci otrzymują emblematy przedstawiające te same psy, które były na dużych ilustracjach
(część z krótkimi uszami, część z długimi uszami) i wieszają je na szyję. Na ścianie przyczepione są duże ilustracje z psami (mamy), na sygnał dźwiękowy małe pieski biegają po sali,
gdy muzyka ucichnie pieski biegną do swojej mamy.
18
3. Spacer z psem
Ozdabianie smyczy z dostępnych frotek i gumek.
Sprawniejsze dzieci wydają komendę : „Równaj”, aby pies szedł równo z nogą. Po powrocie
dziecko odpina smycz.
4. „Na podłodze siedzi pies , co on robi to ja też” –zabawa w naśladowanie ruchów psa.
5. Zabawa śpiewno –ruchowa.
Zadanie wykonują wszystkie dzieci po kolei. Dzieci ustawiają się na środku sali w kole.
Wszyscy śpiewają i pokazują części ciała zgodnie z treścią piosenki:
Głowa, ramiona, kolana, pięty,
kolana, pięty, kolana, pięty,
głowa, ramiona, kolana, pięty,
oczy, uszy, usta, nos.
6. Zabawa edukacyjna z maskotkami
Terapeuta pokazuje wszystkim dzieciom zgromadzone maskotki-zwierzęta, a następnie opowiada zagadki o nich. Dzieci odgadują nazwę zwierzęcia (żółw, kot, pies, zając, kaczka niedźwiedź, papuga).
Dzieci naśladują głosy i chód poszczególnych zwierząt.
Dzieci siadają w kole z rękoma ułożonymi za sobą. Wszyscy rytmicznie mówią wiersz:
Chodzi lisek koło drogi, Nie ma ręki ani nogi,
Kto się liska nie podzieje temu pasem przyodzieje
jedno dziecko trzymając w ręku maskotkę chodzi po kole za plecami pozostałych. W marszu
towarzyszy mu pies. Przy słowach:
lis, lis ogon ma nie wiadomo komu da.
Dziecko podrzuca maskotkę za plecami wybranego dziecka i ucieka. Osoba za plecami której
znalazła się zabawka musi szybko wstać i gonić „liska”.
7. Zabawa relaksacyjna
Dzieci unoszą piórka na wysokość głowy lub ponad nią. Trzymając w ręku koniec piórka
dmuchają i puszczają je. Dmuchają tak długo, aby piórko nie spadło na ziemię.
19
8. Zabawa na spostrzegawczość.
Dzieci siadają na środku sali po turecku. Każde dziecko otrzymuje ilustrację przedstawiającą
inną rasę psa. Wszyscy przyglądają się ilustracjom i opowiadają co widzą na swoim obrazku.
Następnie układają drugi taki sam obrazek pocięty na części
9. Pożegnanie z psem.
Uczestnicy odpowiednim sprzętem pielęgnują psa, wskazują elementy budowy ciała psa, słuchają bicia serca.
Dzieci żegnają się z psem i opiekunem psa.
20