otwieramy Pawilon Józefa Czapskiego

Nowe muzeum w Krakowie:
otwieramy Pawilon Józefa Czapskiego
23.04.2016
Nie chcemy, by było to
muzeum wyłącznie
biograficzne. Mamy
nadzieję, że będzie to
miejsce tętniące życiem.
Andrzej Betlej
Dyrektor Muzeum
Narodowego
w Krakowie
Fot. Mirek Żak, Pracownia Fotograficzna MNK
Po wielu dziesięcioleciach to miejsce ożywa i pięknieje. Trzy lata temu oddano krakowianom
odnowiony szacowny Pałac Czapskich, mieszczący m.in. wspaniałą kolekcję numizmatów, na
tyłach pałacu urządzono lapidarium i ogród, a teraz, tamże, jeszcze dalej od ulicy Piłsudskiego,
powstał Pawilon Józefa Czapskiego.
To bardzo prosty w formie biały budynek, pomysłowo wpisujący się w trudną do
zagospodarowania działkę i specyficzny pejzaż starych krakowskich oficyn. Będzie ów dom,
miejmy nadzieję, żywym miejscem spotkania z człowiekiem zupełnie nadzwyczajnym, który
większość swego długiego życia poświęcił świadczeniu o zbrodni katyńskiej, co stawia go w gronie
herosów naszej dwudziestowiecznej historii, ale takoż mocno zapisał się jako płodny pisarz, rzecz
jasna malarz, etyk, filozof, nieustępliwy diarysta, przy tym człowiek niezwykle mądry, pogodny, do
późnej starości otwarty, dowcipny i dobry. O tych wszystkich cechach i przymiotach świadczą
niezliczone materiały, świadectwa ludzi mu bliskich, listy, eseje, czy to na temat malarstwa, czy
religii i literatury, owe setki kajetów dzienników prowadzonych codziennie przez dziesiątki lat,
a w nich szkice, będące czasem zaledwie świadectwem ulotnej przygody z formą bądź kolorem,
a czasem poważnym projektem malarskim czy piśmienniczym. Pawilon Czapskiego ma być w
zamyśle jego pomysłodawców miejscem wspólnym dla tych wszystkich – jakbyśmy dziś modnie
rzekli – narracji. Miejscem nowoczesnym – dodajmy – nie będącym w zamyśle „izbą pamięci”, ale
domem nieustannej projekcji, opowiadania, służącym też pracy i studiom nad fenomenem Józefa
Czapskiego – Czapskiego autora obowiązkowej dla każdego relacji Na nieludzkiej ziemi,
Czapskiego kapisty, żołnierza, krytyka sztuki, malarza i komentatora ubiegłego wieku.
Stała ekspozycja, której scenariusz stworzyła Pani Krystyna Zachwatowicz, wraz ze w swym
mężem – Andrzejem Wajdą – przez lata się z Czapskim przyjaźniąca, zajmie drugie piętro. To tu
przejdziemy przez rodzaj osi czasu, weźmiemy udział w podróży przez życie Józefa Czapskiego, ale
i pójdziemy szlakiem koszmarów XX wieku. Tu zobaczymy nieco owych niezwykłych dzienników
(wszystkie tomy są w posiadaniu Muzeum Narodowego w Krakowie), które – miejmy nadzieję –
1
Nowe muzeum w Krakowie:
otwieramy Pawilon Józefa Czapskiego
23.04.2016
w całości zostaną kiedyś udostępnione w wersji elektronicznej. Tu zobaczymy nieznane szerzej
zdjęcia i dokumenty, też te z czasów okupacji i niewoli. Tu też wejdziemy do zrekonstruowanego
pokoju malarza, pokoju z siedziby paryskiej „Kultury” w domu Instytutu Literackiego w MaisonLaffitte. To w tym domu Czapski ostatecznie osiadł po latach tułaczki, tam współtworzył
„Kulturę” wraz Jerzym Giedroyciem i małżeństwem Hertzów, ale też „w tym” pokoju malował
i pisał przez blisko czterdzieści lat, aż do swej śmierci w 1993 roku. Warto zaznaczyć, że do
rekonstrukcji pokoju posłużyły oryginalne elementy, podarowane MNK m.in. przez
Stowarzyszenie Instytut Literacki Kultura, będące dziś kustoszem podparyskich archiwów. Rzecz
jasna do przedstawienia twórczości, zdjęć i dokumentów zostaną wykorzystane nowoczesne
urządzenia i technologie, też takie ułatwiające kontakt z dziełem osobom niewidomym i
niesłyszącym.
Na pierwszym piętrze znajdą swe miejsce wystawy czasowe, w przyszłości ma to być przestrzeń
przeznaczona sztuce młodej i nowoczesnej, którą Czapski zawsze chętnie oglądał, analizował
i opisywał. Teraz, z okazji otwarcia i przez najbliższe miesiące, będzie tu można obejrzeć
kilkadziesiąt płócien i szkiców Czapskiego pochodzących ze zbiorów MNK, będących depozytami
lub darowiznami, a warto zaznaczyć, że z okazji otwarcia Pawilonu Richard Aeschlimann,
wieloletni przyjaciel i szwajcarski marszand Czapskiego, wraz z żoną Barbarą podarowali MNK
kilkanaście obrazów ze swej kolekcji. To dla wielbicieli malarstwa Czapskiego będzie
niewątpliwie gratka.
Ponieważ w założeniu Pawilon ma być miejscem pięknym, żywym i żwawym, miejscem studiów
i pracy, na parterze urządzono czytelnię, podręczną bibliotekę zawierającą księgozbiór związany
tematycznie z artystą, ale też kawiarenkę, na dachu zaś jest taras, z którego można podziwiać
złożoną aurę Krakowa.
Stanisław Mancewicz
2
Nowe muzeum w Krakowie:
otwieramy Pawilon Józefa Czapskiego
23.04.2016
Rada Programowa Projektu Budowa Pawilonu Józefa Czapskiego
w Muzeum Narodowym w Krakowie:
Zofia Gołubiew
Izabella Godlewska de Aranda
Wojciech Karpiński
dr Piotr Kłoczowski
prof. Stanisław Rodziński
prof. Krystyna Zachwatowicz-Wajda
Andrzej Wajda
Henryk Woźniakowski
Adam Zagajewski
Scenariusz: Krystyna Zachwatowicz-Wajda z Zespołem
Koordynator projektu: Anna Wdzięczny
MNK Media:
KATARZYNA BIK
(695 981 817)
[email protected]
MARTA BOSAK
(606 207 728)
[email protected]
Pliki do
pobrania:
SERWER: ftp.mnk.pl
UŻYTKOWNIK: media
HASŁO: fCZRRtme6w
Projekt dofinansowano z programu „Konserwacja i rewitalizacja
dziedzictwa kulturowego" w ramach Mechanizmu Finansowego
Europejskiego Gospodarczego i Norweskiego Mechanizmu
Finansowego na lata 2009–2014.
Kwota dofinansowania: 15 504 832 zł.
Wsparcie udzielone z funduszy norweskich i funduszy EOG,
pochodzących z Islandii, Liechtensteinu i Norwegii oraz środków
krajowych.
www.eeagrants.org
www.norwaygrants.org
www.eog.pl
3