D - Sąd Okręgowy w Poznaniu

WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 23 marca 2015r.
Sąd Okręgowy w Poznaniu w IV Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:
Przewodniczący SSO Ewa Taberska ( spr.)
Protokolant prot. sąd. N. K.
przy udziale A. D. Prokuratora prokuratury Okręgowej w Poznaniu
po rozpoznaniu w dniu 16 marca 2015r.
sprawy S. S.
oskarżonego z art. 116 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 4.02.1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych
z powodu apelacji wniesionej oskarżonego
od wyroku Sądu Rejonowego Poznań Stare Miasto w P.
z dnia 16 grudnia 2014r. sygn. akt VIII K 1037/14
Uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu Poznań – Stare Miasto w P. do ponownego
rozpoznania.
E. T.
UZASADNIENIE
S. S. został oskarżony to, że:
w okresie od dnia 23 maja 2011 roku do dnia 25 lutego 2014 roku w Ś. woj. (...) za pośrednictwem portalu
internetowego www.chomikuj.pl jako użytkownik konta o nazwie „margo020” nie zabezpieczonego przed dostępem
innych osób, umieszczając na nim cudzy utwór w postaci materiałów do nauki języka niemieckiego pod nazwą „teil 1
cd 3 (1). zip, teil 1 cd 3. zip, teil 1 cd 2. zip, cd 1 . zip” do którego prawa autorskie posiada Z. K. właściciel (...) z/s w C.,
bez uprawnienia nieumyślnie rozpowszechniał go umożliwiając innym użytkownikom portalu pobranie i korzystanie
z tych materiałów
tj. o czyn z art. 116 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach
pokrewnych
Wyrokiem z dnia 16 grudnia 2014 r. Sąd Rejonowy Poznań – Stare Miasto w P. (sygn. akt VIII
1037/14):
• uznając, że S. S. dopuścił się zarzucanego mu czynu, w sposób wyżej opisany, wyczerpującego
znamiona przestępstwa z art. 116 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim
i prawach pokrewnych, na podstawie art. 66 § 1 k.k. oraz art. 67 § 1 k.k. warunkowo umorzył
wobec niego postępowanie karne na okres 1 roku próby,
• na podstawie art. 67 § 3 k.k. orzekł wobec oskarżonego obowiązek naprawienia szkody
wyrządzonej przestępstwem poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego Z. K. kwoty 4 500 zł w
terminie 10 miesięcy od uprawomocnienia się wyroku,
• na podstawie art. 415 § 2 k.p.k. powództwo cywilne Z. K. pozostawił bez rozpoznania.
• na podstawie art. 627 k.p.k. w zw. z art. 629 k.p.k. oraz art. 7 ustawy z dnia 23 czerwca 1973
r. o opłatach w sprawach karnych zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty
sądowe w kwocie 1 134,77 zł i wymierzył mu opłatę w wysokości 60 złotych.
Powyższy wyrok został zaskarżony przez oskarżonego w zakresie punktu 1, 2 i 4, który
zarzucił rozstrzygnięciu błąd w ustaleniach faktycznych poprzez błędne przyjęcie, iż oskarżony
pobrał i rozpowszechnił materiały do nauki języka niemieckiego, czym dopuścił się popełniania
przestępstwa, błędne ustalenie istotnych okoliczności sprawy oraz nieprawidłowe ustalenie w
zakresie faktycznie poniesionej przez pokrzywdzonego szkody. Oskarżony zarzucił także Sądowi
Rejonowemu uznanie go za winnego pomimo braku winy w jego zachowaniu a także naruszenie
prawa procesowego, tj. art. 5 § 2 k.p.k.
Oskarżony wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie go od zarzucanego
mu czynu, o uznanie, że nie doszło do powstania po stronie pokrzywdzonego szkody, a tym
samym nie orzekanie wobec oskarżonego obowiązku naprawienia szkody ewentualnie o uchylenie
zaskarżonego wyroku przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.
Sąd Odwoławczy zważył, co następuje:
Apelacja oskarżonego i jego wniosek końcowy o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I
instancji do ponownego rozpoznania w pełni zasługiwał na uwzględnienie.
W pierwszej kolejności Sąd Odwoławczy podnosi, iż zgodnie z art. 342 § 1 k.p.k., w wyroku warunkowo
umarzającym postępowanie należy dokładnie określić czyn oskarżonego (…) oraz określić nałożone na oskarżonego
obowiązki. Wyrok warunkowo umarzający postępowanie, w części dotyczącej określenia przypisanego oskarżonemu
przestępstwa i kwalifikacji prawnej, a także zasadniczych warunków formalnych właściwych każdemu orzeczeniu
(oznaczenie sądu, składu orzekającego, daty i miejsca wydania orzeczenia i rozpoznania sprawy oraz oznaczenia
oskarżonego), spełniać musi w istocie te same wymogi, co wyrok skazujący (por. art. 342 § 1 i art. 413 § 1 i 2). Różnica
dotyczy treści rozstrzygnięcia (art. 413 § 1 pkt 5 i § 2 pktq 2).
Jeżeli zatem z akt niniejszej sprawy wynikało, że opisanym w zarzucie zachowaniem oskarżony wyrządził
pokrzywdzonemu szkodę (w konkretnej wysokości), to w takiej sytuacji obowiązkiem sądu rozstrzygającego było danie
temu wyrazu w opisie przypisanego S. S. czynu. Tymczasem w opisie przypisanego wyżej wymienionej czynu brak jest
jakiejkolwiek wzmianki o fakcie i wysokości wyrządzonej szkody.
Powyższe oznacza, że formułując swe orzeczenie Sąd Rejonowy nie zastosował się do treści art. 342 § 1 k.p.k. oraz
art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k.
Już tylko z podanego powodu zaskarżony wyrok nie mógł się ostać. W przypadku podtrzymania przyjętych
warunków ponoszenia odpowiedzialności karnej obowiązkiem Sądu I instancji będzie oszacowanie wyrządzonej
szkody i wyciągniecie z tego stosownych konsekwencji. Przy tym, nie wydaje się słuszną formuła odpowiedzialności
proponowana przez oskarżyciela posiłkowego. Po pierwsze, wartość rozpowszechnianego cudzego utworu bez
uprawnień musi być przez oskarżyciela posiłkowego wykazana. Po drugie, dyskusyjne jest założenie oskarżyciela
posiłkowego, iż wyrządzona szkoda jest równoważna wartości licencji, która konieczna jest do legalnego korzystania z
materiałów naukowych. Oskarżony nie nabył własności programu i nie będzie uprawniony do korzystania z przejętego
programu jak właściciel. W rzeczy samej, szkoda poniesiona przez pokrzywdzony podmiot polega na czasowym
nieuprawnionym korzystaniu z programu i takie powinno być podstawowe kryterium szacowania szkody. Po trzecie
wreszcie, należy zauważyć, iż oskarżeniem objęto działanie oskarżonego jako podmiotu rozpowszechniającego
materiały do nauki języka niemieckiego dalej, a wtedy szkoda uzależniona byłaby od ustalenia rozmiaru dalszego
rozpowszechnienia materiałów, czego do tej pory nie wykazano.
Sąd ad quem wskazuje, iż ewentualne nałożenie na oskarżonego obowiązku naprawienia szkody może być wyłącznie
konsekwencją stwierdzenia dopuszczenia się przez niego zabronionego czynu. Stanowisko Sądu I instancji, który
zaakceptował przyjęte przesłanki odpowiedzialności karnej oskarżonego proponowane w akcie oskarżenia, okazało
się tak samo niekrytyczne, jak odniesienie do przesłanek zobowiązania do naprawienia szkody. Sąd I instancji uchylił
się od analizy prawnej czynu oskarżonego w celu przesądzenia, czy podsądny dopuścił się czynu zabronionego
przewidzianego w ustawie o prawach autorskich i prawach pokrewnych.
W ocenie Sądu Odwoławczego, Sąd I instancji przypisując oskarżonemu czyn z art. 116 ust. 1 i 4 ustawy z dnia
04.02.1994 r. nie wykazał faktycznego rozpowszechnienia zdobytego w nielegalny sposób materiałów do nauki języka
niemieckiego. Sąd I instancji nie przeprowadził w postępowaniu rozpoznawczym czynności dowodowych, które
pozwalałyby na ustalenie mechanizmu funkcjonowania programu wykorzystanego przez oskarżonego do „ściągnięcia”
cudzego utworu pokrzywdzonego a następnie umożliwiającego innym użytkownikom portalu pobranie i korzystanie
z przedmiotowych w sprawie materiałów. Oskarżony wyraźnie zaprzeczył, aby świadomie pobrał pliki zawierające
materiały do nauki języka niemieckiego i aby je świadomie udostępniał innym użytkownikom.
Z podanych powodów, przyjmując, iż w sprawie nie wyjaśniono podstawowych okoliczności przedmiotowych i
podmiotowych, Sąd Okręgowy uchylił zaskarżony wyrok i sprawę oskarżonego S. S. przekazał Sądowi Rejonowemu
Poznań – Stare Miasto w P. do ponownego rozpoznania.
Rozpoznając zaś ponownie sprawę w powyższym zakresie, Sąd Rejonowy winien przede wszystkim ustalić, w jaki
sposób sporne pliki znalazły się na koncie oskarżonego, w jaki sposób były udostępniane dalej innym osobom oraz
wskazania sposobu ustalenia i wyliczenia wysokości powstałej w sprawie szkody, i to niewykluczone, że przy pomocy
biegłego sądowego z dziedziny informatyki. Być może pomocne w ustaleniu tego faktu okazałyby się informacje
uzyskane od administratora portalu chomikuj.pl.
Po ponownym przeprowadzeniu postępowania sądowego, Sąd Rejonowy winien dokonać wnikliwej oceny całego
materiału dowodowego i rozważyć, czy materiał ten pozwala na uznanie oskarżonego S. S. za winnego dokonania
zarzucanego mu czynu, czy też nie.
Sporządzając zaś pisemne uzasadnienie wydanego wyroku, Sąd Rejonowy winien dokładnie i szczegółowo
przedstawić dokonaną przez siebie ocenę materiału dowodowego, uzasadnić zastosowaną do ewentualnie
przypisanego oskarżonemu czynu kwalifikację prawną, jak i wymierzoną karę z uwzględnieniem wszystkich dyrektyw
obowiązujących w tym przedmiocie tak, aby rozpoznając ewentualne przyszłe apelacje, Sąd Odwoławczy mógł dokonać
oceny prawidłowości rozumowania Sądu I instancji.
E. T.