eurolot_com_magazine–nr-3 - o nas

m
a
g
a
z
i
n
e
luty 2012 (03)
Miesięcznik Pasażerów eurolot.com / eurolot.com Passengers’ monthly • Egzemplarz bezpłatny / Free copy
Posmakuj
Małopolski
Taste Małopolska
zeskanuj!
Freemont.
Cały świat w jednym samochodzie.
przeglądy co 30 000 km
• 32 konfiguracje siedzeń
• 5-7 miejsc siedzących
• spalanie 6,4 l/100 km (cykl mieszany)
• silnik Diesla 170 KM
•
2
Prezentowany samochód jest jedynie ilustracją. Prezentowany kolor karoserii nie jest dostępny
w aktualnej ofercie. Emisja CO2 dla silnika Diesla 170 KM wynosi 169 g/km. Szczegóły w salonach.
www.fiat.pl
Start
powitanie / welcome
Szanowni Państwo,
Ladies and gentlemen,
styczeń i luty to czas, który dla wielu – szczególnie najmłodszych –
jest długo wyczekiwanym okresem zimowego wypoczynku. Niektórzy
spośród Państwa zimowe urlopy mają już może za sobą, być może to
właśnie z nami polecieli Państwo w Tatry – nie ma bowiem szybszej,
wygodniejszej i bardziej bezpiecznej drogi w polskie i słowackie góry niż
droga lotnicza... Tych z Państwa, którzy zimowe ferie dopiero planują,
zachęcam zaś do skorzystania z połączeń do Popradu. Oferujemy je
z Warszawy dwa razy w tygodniu, a z Gdańska, w okresie ferii, nawet trzy razy. Z pewnością jest jeszcze szansa, by zamiast wielu godzin
na nie zawsze odśnieżonych drogach, w półtorej godziny znaleźć się
w Popradzie, czy może – kilkadziesiąt minut później, lotniskowym
busem – w Zakopanem i okolicy.
January and February is the time that, for many – especially the youngest, is a long awaited period of winter rest. Some of you may already
have had your winter holidays behind, and perhaps you chose us to fly
to the Tatra Mountains – for there is no faster, more comfortable and
more secure way to get to the Polish and Slovak mountains than by air...
Therefore, I encourage those of you who are planning winter holidays
now to take advantage of our connections to Poprad. We provide them
from Warsaw twice a week, and from Gdańsk, during the winter break,
even three times. Certainly, it is still possible to find yourself in Poprad
in an hour and a half instead of spending many hours on snowy roads,
or perhaps – even a few dozen minutes later – to get to Zakopane and
the surrounding area by our bus.
Nasza oferta dla Pasażerów obejmuje bowiem nie tylko przeloty.
Z myślą o Państwa wygodzie dbamy o rozwój dodatkowych usług –
transfery w góry oferujemy także z lotniska w Krakowie. Już dziś myślimy też, by Pasażerów, którzy latem wylądują w Gdańsku przewieźć
na Hel. Ze Szczecina planujemy uruchomić regularne połączenia busem
do Świnoujścia i Kołobrzegu. To ostatnie miasto zmieniło się na przestrzeni kilku lat nie do poznania. Kto był w Kołobrzegu wiele lat temu,
nie pozna spacerowej alejki i ulicy biegnącej wzdłuż brzegu, gdzie dziś
stoją nowoczesne hotele i ośrodki SPA.
Our offer for passengers includes not only flights. With your comfort in
mind we care about the development of additional services – we also
offer transfers to the mountains from the airport in Kraków. Already today
we are thinking of how to carry Passengers who will land in Gdańsk in
the summer. We are planning to operate a regular shuttle service from
Szczecin to Świnoujście and Kołobrzeg. The latter city has changed over
several years out of the recognition. One who was in Kołobrzeg many
years ago will not recognize the alley and street that run along the shore,
where today there are modern hotels and SPA centres.
Teraz łatwiej dotrzeć tam dzięki naszym lotom do Szczecina, a wiele hoteli – podobnie jak na południu Polski – już teraz oferuje swoim
Gościom, a naszym Pasażerom, transfery z lotniska.
Now it is easier to get there thanks to our flights to Szczecin, and a lot of
hotels – just like in the Southern Poland – already offer their guests, and
our passengers, transfers from the airport.
Zanim jednak dotrą Państwo do celu – niezależnie czy jest nim ośrodek
narciarski na południu Polski lub nad Bałtykiem, biznesowe spotkanie
w Poznaniu albo we Wrocławiu, a może romantyczny Walentynkowy weekend w Krakowie – zachęcam do lektury naszego Magazynu.
Z pewnością umili czas spędzony w samolocie. Proponuję też zabrać
go ze sobą, by zawsze mieć pod ręką ciekawe i aktualne źródło informacji o naszych usługach. Zachęcam również Państwa do skorzystania
z naszej promocji „Zakochani w Eurolocie”, o której piszemy wewnątrz
magazynu.
But before you reach your destination – whether it is the ski resort in
the south, or the Baltic, or a business meeting in Poznań or Wrocław,
or perhaps a romantic Valentine's weekend in Kraków, I encourage you
to read our magazine. Definitely, it will amuse you during the flight. I also
suggest taking it with you to always have near at hand an interesting and
up-to-date source of information about our services. I also would like to
inspire you to take advantage of our promotion, "In love with Eurolot" that
we write about inside the Magazine.
Serdecznie zapraszam do planowania ferii i Walentynek z Eurolot i życzę
Państwu bezpiecznego wypoczynku!
We cordially invite you to plan your winter break and Valentine's Day with
Eurolot and I wish you to have a safe holiday!
Mariusz Dąbrowski
Mariusz Dąbrowski
Prezes Zarządu
President & CEO
eurolot.com magazine
Wydawca / Publisher:
Reklama / Advertising:
Miesięcznik Pasażerów eurolot.com
eurolot.com Passengers’ monthly
V5group
ul. Śląska 4, 60-614 Poznań
www.v5group.pl
[email protected]
[email protected]
tel.: + 48 22 629 57 75
mobile: 508 016 838
Biuro Zarządu / Management office:
e-mail: [email protected]
tel.: + 48 22 606 7879
fax: + 48 22 606 6159
Redaktor naczelny: Tomasz Hilbert
[email protected]
Redakcja zastrzega sobie prawo do skrótu i opracowania redakcyjnego tekstów nadesłanych do magazynu.
The editorial staff reserves the right to reduce and edit the texts sent to the magazine.
Okładka / Cover: Fot. Piotr Droździk
3
Start
spis treści / table of contents
START
DESTYNACJA
DESTINATION
ODERWIJ SIĘ
TAKE OFF
KLASA BIZNES
BUSINESS CLASS
KULTURALNE LĄDOWANIE
CULTURAL LANDING
WITAJ W DOMU!
WELCOME HOME!
KOKPIT
COCKPIT
Powitanie / Welcome
Eurolot news
Bagażowe nowości na luty
Baggage novelties for February
Posmakuj Małopolski! / Taste Małopolska!
Terma BUKOVINA – moc płynąca z natury
Terma Bukovina – the power that comes from nature
Wieczne. Kochane. Niepokonane.
Eternal. Loved. Unbeaten. Wywiad / Interview: Julia Michalska i Magdalena Fularczyk
Frecce Tricolori – mistrzowska dziesiątka
The Frecce Tricolori – the masterful ten
De-icing
Myanmar, czyli... / Myanmar means…
3
6
8
10
14
18
20
22
24
26
Wywiad / Interview: Bożena Lublińska-Kasprzak
2012: Rok dobrego zarządzania
2012: The year of good management
30
Przymusowe umorzenie udziałów w spółce z o.o.
Compulsory redemption of shares in limited liability companies 34
Newsletter przedsiębiorcy / Business Newsletter
36
Do walizki. Recenzje / Into the suitcase! Rezerwuj luty / February events
38
40
Wielki powrót sukienki
Great comeback of a dress
42
Rady, które ułatwią Państwu podróż
Some advice which will help you travel with us
Nasze samoloty / Our fleet
Taryfy eurolot.com / eurolot.com fares
Rozkład lotów – luty 2012 / Flight schedule – February 2012
Miłego eurolotu / Have a nice eurolot
44
46
47
48
50
Zaproszenie na krótki trening
The short training invitation
Kiedy piszę ten tekst, Justyna Kowalczyk próbuje dogonić Marit
Bjørgen i swój czwarty w karierze Puchar Świata (jeszcze 62 pkt!).
Piłkarze ręczni walczą o półfinał (dzisiaj!). W lutym, kiedy gdzieś
między Gdańskiem a Popradem przeczytają Państwo te słowa,
sportowych emocji będzie jeszcze więcej.
Codziennie zbliżamy się do Euro 2012 i XXX Letnich Igrzysk
Olimpijskich w Londynie. Czas więc potrenować trzymanie
kciuków. Można to zrobić w trakcie lektury wywiadu z naszymi
olimpijskimi reprezentantkami. Strona 20 i trzymamy: raz jeden,
raz drugi!
Tomasz Hilbert
Redaktor naczelny
4
As I am writing this text, Justyna Kowalczyk is trying to catch
up with Marit Bjørgen and at the same time the fourth World
Cup in her career (62 points are to gain!). Handball players are
fighting for the semi-final (today!). In February, when you are
reading these words somewhere between Gdańsk and Poprad,
sport events will be even more emotional.
Every day we are closer to Euro 2012 and the XXX Summer
Olympics in London. So it is high time to practice keeping fingers
crossed. You can do this while reading an interview with our
Olympic representatives. Page 20, and cross them once again,
once the left one, once the right one.
Tomasz Hilbert
Editor-in-chief
5
Start
newsroom
Eurolot news
Nowy, wygodny transfer! Poprad – Zakopane – Poprad
New, convenient transfer! Poprad – Zakopane – Poprad
Fot. Fotolia/Marta
19 stycznia 2012 roku uruchomiliśmy usługę transferu z portu lotniczego w Popradzie do Zakopanego
i z Zakopanego do lotniska w Popradzie. Teraz
Pasażerowie eurolot.com mogą bez problemu dostać
się również na polską stronę Tatr: do Zakopanego i okolicznych miejscowości.
Godziny transferu skoordynowano z rozkładem lotów
eurolot.com na trasach Warszawa-Poprad-Warszawa
i Gdańsk-Poprad-Gdańsk. Cena przejazdu w jedną stronę
w przypadku zakupu z wyprzedzeniem wynosi 40 PLN.
W miarę dostępności wolnych miejsc będzie możliwy
również zakup biletów u kierowcy w cenie 70 PLN.
Bilety na przejazd sprzedajemy za pośrednictwem Contact
Center, pod numerem telefonu +225 740 740. Bus będzie
podstawiany tylko w przypadku potwierdzonych rezerwacji na dany przejazd, dlatego zachęcamy Państwa do
wcześniejszego zakupu biletów.
On 19th January 2012 we launched a shuttle bus service from the Poprad Airport to Zakopane and from
Zakopane to the Poprad Airport. Since then, eurolot.com’s
Passengers may reach easily also the Polish side of the
Tatra Mountains, to Zakopane and surrounding towns.
Shuttle hours are coordinated with timetables of eurolot.
com’s flights on routes Warsaw-Poprad-Warsaw and
Gdańsk-Poprad-Gdańsk. The price for a single ticket
when purchasing in advance is 40 PLN. As free seats
are available, there is also possibility of purchasing tickets
from the driver for 70 PLN.
Tickets are sold through our Contact Centre by calling
+225740740. The bus is put on to take tourists only in
case of confirmed booking for a certain route, so we
encourage you to purchase tickets in advance.
Detailed information on www.eurolot.com in the section:
"Before the flight – Arrival at the airport".
Szczegółowe informacje na www.eurolot.com w sekcji
„Przed podróżą – Dojazd na lotnisko”.
Oryginalny kalendarz Eurolot na rok 2012 / Original Eurolot calendar for 2012
Po raz pierwszy w swej piętnastoletniej historii Eurolot
wydał oryginalny kalendarz, na którego 12 stronach
znalazły się nasze urocze stewardesy. Pasażerowie mogli
wygrać go w konkursie ogłoszonym na profilu Facebook
przewoźnika. Kalendarze były dosłownie rozchwytywane,
jako że na potrzeby konkursu zostawiliśmy ich dokładnie
tyle, ile przewidziano nagród, nie możemy – mimo wielu
próśb – powtórzyć konkursu. Kolejny kalendarz Eurolotu
już za rok, a w międzyczasie na Facebooku mnóstwo
innych atrakcyjnych nagród dla naszych fanów.
Zapraszamy! www.facebook.com/eurolot
For the first time in its fifteen-year history Eurolot issued the
original calendar featuring our charming flight attendants
on its 12 pages. Our Passengers had the opportunity to
win it in the contest announced on our Facebook profile.
Calendars were literary much in demand since we provided
for the competition’s need exactly as many of them as
prizes. Despite numerous requests, we cannot repeat
the contest. The next Eurolot calendar will be already in
a year, and in the meantime there is going to be a lot of
other great prizes for our fans on Facebook.
Welcome to www.facebook.com/eurolot
Walentynkowa promocja Zakochani w Eurolocie / Valentine’s promotion In Love with Eurolot
6
Czternaście dni przed Walentynkami startuje promocja
Zakochani w Eurolocie. Naszym zakochanym Pasażerom
oferujemy 14 02 (tysiąc czterysta dwa) bilety na wybrane
trasy w stałej cenie 150 PLN. Jak zawsze w eurolot.com,
cena zawiera wszystkie opłaty. Sprzedaż promocyjnych
biletów rozpoczyna się 01.02.2012 r. o g. 12.00, a kończy
14.02.2012 r. o g. 24.00. Promocyjne bilety będą obowiązywały na połączenia rozpoczynające się od przedwalentynkowego weekendu (piątek, 10.02.2012) do końca
lutego. Zapraszamy Państwa do udziału w promocji!
Fourteen days before the Valentine's Day we start the
promotion In Love with Eurolot. We offer our Passengers
in love 14 02 (one thousand four hundred and two) tickets
for selected routes in a fixed price of 150 PLN. As always
in eurolot.com, the fare includes all fees. The sale of promotional tickets starts on 1/02/2012 at 12.00 a.m., and
ends on 14/02/2012 at 12.00 p.m. Promotional tickets
will be valid for flights departing at the pre-Valentine's Day
weekend (Friday, 10/02/2012) until the end of February.
We invite you to participate in the promotion!
Szczegóły na www.eurolot.com
Details on www.eurolot.com
Ferie! Uruchamiamy dodatkowe rejsy do Popradu
Winter Holidays! We are launching additional flights to Poprad
W związku z dużym zainteresowaniem w okresie ferii zimowych lotami z Gdańska do Popradu, eurolot.com uruchomił
dodatkowe rejsy sobotnie.
Due to the increased interest in winter flights from Gdańsk to
Poprad, eurolot.com has launched additional Saturday flights.
4 i 11 lutego dodatkowy samolot z Gdańska będzie startował
o godzinie 9:00 (rejs K2103), by na tatrzańskim lotnisku
Poprad pojawić się o 10:45. W drogę powrotną uda się
o godzinie 11:30 (rejs K2104), w Gdańsku lądując o 13:15.
On 4th and 11th of February, an additional aircraft from Gdańsk
takes off at 9:00 am (flight K2103) and reaches the Tatra
Poprad Airport at 10:45 am. On the way back the take
off is at 11:30 am (flight K2104), and the aircraft reaches
Gdańsk at 1:15 am.
Również z myślą o Pasażerach spragnionych białego szaleństwa w Tatrach, gwarantujemy w każdym rejsie wykonywanym z Warszawy trzykrotnie więcej biletów niż zwykle w
najniższej taryfie – 195 zł. Z Warszawy do Popradu latamy też
w czwartki i w niedziele. Oferta eurolot.com to także atrakcyjne zniżki dla dzieci do lat 14, które za przelot samolotem
płacą połowę ceny biletu! W najbardziej atrakcyjnej taryfie
bilet dla dziecka kosztuje zaledwie 97,50 PLN. Oczywiście
maluchy do lat dwóch podróżują zawsze za darmo.
Having in thought our Passengers who long for the snow
frenzy in the Tatra Mountains we guarantee three times
more tickets at the lowest fare – 195 PLN on each route
starting from Warsaw. From Warsaw to Poprad we also fly
on Thursdays and Sundays. Eurolot.com also proposes
substantial discounts for children under the age of 14 who
fly with us for a half price! The most attractive fare includes
a child fare of just 97.50 PLN. Of course, toddlers up to two
years always travel for free.
Szczegółowy rozkład wszystkich lotów eurolot.com
w lutym znajdą Państwo na stronie 48.
A detailed February schedule of all eurolot.com’s flights
can be found on page 48
Górali zapraszamy nad morze! / Highlanders are welcomed to the seaside
Samolotem do Kołobrzegu? To już możliwe. Dzięki współpracy Eurolot z Fundacją Kołobrzeg Polskie Centrum SPA
oraz Wolski Travel, wystarczy wsiąść do samolotu i już
po trzech godzinach można znaleźć się w kameralnym
hotelu, tuż nad brzegiem morza. Wystarczy w terminie
04.02. – 31.03.2012 wykupić pakiet pobytowy i udać się
na lotnisko Kraków-Balice.
Pakiety pobytowe w Kołobrzegu obejmują przelot w obie
strony na trasie Kraków-Szczecin, transfery drogowe z portu
lotniczego Szczecin-Goleniów do hotelu oraz, w drodze
powrotnej, z hotelu na lotnisko, noclegi, wyżywienie i zabiegi zdrowotne.
W lutym i w marcu powietrze nad Bałtykiem jest wyjątkowo
bogate w leczniczy jod. Ofertę zdrowego i wygodnego wypoczynku w Kołobrzegu oraz listę hoteli, które przystąpiły
do akcji, znajdą Państwo na stronie
www.polskiecentrumspa.pl
A flight to Kołobrzeg? It is already possible. Thanks to the
cooperation between Eurolot, Kołobrzeg Polskie Centrum
Spa foundation and Wolski Travel, just get on the plane and
after three hours you can find yourself in a cosy hotel, right by
the sea. It’s enough to buy a stay and flight package between
04.02. – 31.03.2012, and head to the Kraków-Balice airport.
Kołobrzeg packages include a round flight on the route
Kraków-Szczecin, a bus transfer from the Szczecin-Goleniów
Airport to the hotel and the way back to the airport, board
and lodging as well as health care treatments.
In February and March, healthy air over the Baltic Sea is
particularly rich in therapeutic iodine. For the offer of a healthy
and comfortable recreation in Kołobrzeg and a list of hotels
that have joined the programme, please visit
www.polskiecentrumspa.pl
Transfer do Zakopanego również z lotniska Kraków-Balice
Transfer to Zakopane also from the Kraków-Balice Airport
Przypominamy, że od grudnia 2011 roku, we współpracy z firmą przewozową VIA VISTULA, oferujemy również usługę transferu pomiędzy portem
lotniczym Kraków-Balice a Zakopanem i innymi miejscowościami na Podhalu.
Przewóz odbywa się w systemie „od drzwi do drzwi”, tzn. z parkingu przed
terminalem krajowym portu lotniczego Kraków-Balice pod wskazany adres,
tak samo w drodze powrotnej.
We remind you that since December 2011 in cooperation with VIA VISTULA
shipping, we have been offering a bus shuttle service between the KrakówBalice Airport and Zakopane and other destinations in Podhale. The company
provides "door to door" service, i.e. from the domestic terminal parking at
the Airport Kraków-Balice to a specified address. The same concerns the
way back.
Transfery skoordynowane są z rejsami eurolot.com na trasie GdańskKraków-Gdańsk. Cena przejazdu wynosi 69 PLN od osoby (w relacjach
do miejscowości w powiatach tatrzańskim, nowotarskim i suskim), 49 PLN
(w relacjach do miejscowości w powiecie myślenickim). Przewóz bagażu
jest bezpłatny. W przypadku przejazdu grupowego cena biletu jest obniżana
dla 2 i 3 osoby o 10%, dla 4-8 osoby o 20%. Dla najmłodszych Pasażerów
w busie zamontowane zostaną foteliki – wystarczy wcześniej powiadomić
o tym przewoźnika.
VIA VISTULA transfers are coordinated with Eurolot Kraków- Gdańsk and
Gdańsk-Kraków connections. The fixed fare is 69 PLN per person (to destinations in the Tatra district, Sucha Beskidzka district and Nowy Targ district),
49 PLN (to any town in the Myślenice district). The carriage of luggage is
free. In case of a group travel, ticket price is reduced by 10% for 2-3 people
or by 20% for 4-8 people. For the youngest passengers the child seats can
be installed – it’s just necessary to notify the carrier in advance.
Rezerwacja przejazdu oraz informacje:
www.viavistula.pl/site/register
Booking and information at:
www.viavistula.pl/site/register
7
Start
odprawa / check-in
W Lutym: leć do niej, leć do niego!
In February: fly to her, fly to him!
Zwłaszcza 14 lutego pamiętaj o osobie, którą kochasz. Leć do niej lub do
niego i nie zapomnij spakować do bagażu czegoś od serca. Oto kilka
naszych propozycji: / Especially on the 14th of February, remember about
the person you love. Fly to her or to him and do not forget to pack a gift
from the heart into your luggage. Here are some of our suggestions:
Leć do niej na kawę
Fly to her for coffee
Dobra kawa i dwa porcelanowe termokubki MENU Nordic Wool z serii Dining
Unplugged to gwarancja niezmiennie gorącej atmosfery spotkania. / Good coffee
and two porcelain Nordic Wool thermo cubs of Dining Unplugged series by
MENU is a guarantee of continuously hot atmosphere of the meeting.
Cena / price 137 PLN
www.ipnoticshop.pl
Po prostu leć do niej
Just fly to her
Szybka decyzja. Tylko bagaż podręczny! Wszystko zmieścisz w torbach
z kolekcji SELECTION by s.Oliver. / Quick decision. Only carry-on luggage!
You manage to put all your stuff into SELECTION bags by S.Oliver.
Cena od / price from 299 PLN
s.Oliver
Lećcie razem na narty
Fly together to ski resorts
Może do Popradu? Dla niej model Dynastar Exclusive Reveal (1299 PLN),
dla niego Dynastar Outland 80 (1899 PLN) / Maybe Poprad? For her the Dynastar
Exclusive Reveal (1299 PLN), for him the Dynastar Outland 80 (1899 PLN).
SkiTeam
8
Leć do niego o północy
Fly to him at midnight
Zapach Lancôme TRÉSOR MIDNIGHT ROSE będzie Twoją tajemniczą bronią. Kandyzowana róża
miłości zmysłowo otula i uzależnia. / TRÉSOR MIDNIGHT ROSE by Lancôme will be your secret
weapon. The candied rose of love sensually wraps you around and makes you addicted.
Cena / price 195 PLN (30 ml)
L'Oréal Polska
Leć do niej 25 lutego
Fly to her on February 25th
Bez okazji daj całusa, zrób dobrą kolację, a przy okazji podaruj
jej apaszkę z kolekcji SELECTION by s.Oliver. Kochaj nie
tylko w Walentynki! / Give a kiss without cause, make a good
dinner, and just by the way give her a scarf from SELECTION
by S.Oliver. Love, not only on the Valentine's Day!
Cena / price 159 PLN
s.Oliver
r e k l a m a
9
Destynacja / Destination
euroregion
Posmakuj Małopolski!
Taste Małopolska!
Poznając atrakcje turystyczne Krakowa
i Małopolski – jednego z najpiękniejszych
zakątków Polski – warto wybrać
na miejsce postoju regionalną karczmę.
While discovering numerous attractions of Kraków and Małopolska – one of the most
beautiful corners of Poland, it’s worth choosing
a regional inn for a stopover.
Fot. Piotr Droździk
Elżbieta Tomczyk-Miczka
10
Jedzenie przyprawione jest tu atmosferą przenoszącą w dawne wieki,
The food here is flavoured with the atmosphere that carries us out into
gdy karczma była miejscem spotkań wędrowców, świąt rodzinnych,
old ages, when the inn used to be a meeting place for wanderers, a place
sprawowania urzędów i kształtowania polityki. Małopolskie trasy tury-
for family holidays, for authorities and policymaking. Małopolska’s
styczne, przebiegające wśród skarbów przyrody i kultury, oferują posiłek
tourist routes that traverse among the treasures of nature and culture
w niejednym wyjątkowym obiekcie. Do odwiedzin zachęca oryginalny
offer an exceptional meal in more than one object. Their original look of
wygląd, nawiązujący z reguły do tradycyjnej bryły z drewnianych bali,
the traditional structure of logs with a sloping roof encourages to visit
ze spadzistym dachem, wewnątrz zaś urzekają nas rzeźbione stropy,
them, whereas carved ceilings, beams, fireplaces and benches as well
belki, kominki i ławy oraz dawny sprzęt gospodarski, „babcine” zapaski
as old farming equipment, "granny’s" aprons and shawls, embroidered
i chusty, haftowane serwety, dziergane ręcznie zazdrostki.
tablecloths and hand-knitted tiny curtains captivate us on the inside.
Większość karczm regionalnych leży na terenach górskich. Lokalny folklor
Most regional taverns are located in mountain areas, the local folklore is ex-
wyraża się w żywej góralskiej muzyce, barwnych strojach ludowych ob-
pressed there in living Highlanders music, in the staff’s colourful costumes,
sługi, glinianej czy drewnianej zastawie. W karcie dań znajdziemy potrawy
in clay or wooden tableware. In the menu, we will find dishes originated from
wywodzące się z kuchni regionalnej, o tradycyjnych gwarowych nazwach.
the regional cuisine, with their names written in the distinctive Highlander dialect.
W samym Zakopanem – kultowej stolicy Tatr, w Nowym Targu i wioskach pod
In the heart of Zakopane – the cult capital of the Tatra Mountains, in Nowy
Tatrami „piyknie pytajom”, czyli zapraszają górale podhalańscy, w baranich
Targ and other villages in the Tatras, Highlanders from the Podhale Region in
serdaczkach, białych portkach wyszywanych w parzenice i kapeluszach
sheep jerkins, white trousers embroidered with heart-shaped patterns and
z muszelkami. W Pieninach, pomiędzy Czorsztynem i Krościenkiem a uroczym
hats with shells "piyknie pytajom", which means, they invite us to visit them.
kurortem Szczawnicą-Zdrojem, spotkamy górali pienińskich w szafirowych
In the Pieniny Mountains, between Czorsztyn, Krościenko and a charming
kamizelkach, przewożących turystów przełomem rzeki Dunajec na drewnianych
resort Szczawnica Zdrój, we may meet Pieniny Highlanders in sapphire jack-
tratwach. Okolice Jeziora Czorsztyńskiego, u stóp Zamku w Niedzicy, to obszar
ets carrying tourists on wooden rafts down the gorge of the Dunajec river.
1
2
kulturowy Spiszu, noszącego wiele cech węgierskich, co widać w ubiorach
Czorsztyn Lake’s surroundings, at the foot of the Castle in Niedzica, are the
i lokalnych potrawach. W Zawoi, graniczącej z Orawą, słucha się opowieści
culture area of Spisz that shares a lot of Hungarian characteristics as seen
o karpackich zbójnikach i Babiej Górze, zwanej Diablakiem. Wizytówką kuchni
in costumes and local dishes. In Zawoja, bordering with Orava, one can listen
terenów górskich, gdzie wypasa się owce, są wyroby z owczego mleka,
to stories about the Carpathian highland robbers and Babia Mountain called
wśród nich słynny serek wędzony – oscypek z certyfikatem Unii Europejskiej,
Diablak (Devil’s Mountain).
a także jagnięcina i górskie pstrągi. Cenioną specjalnością są moskole – placki
pieczone na blasze i kwaśnica – zupa z kapusty na wędzonce z ziemniakami.
The showpiece for the cuisine of mountain areas, where sheep are grazed,
are the products made ​​of sheep’s milk, amongst them, the most famous is
Na północ od Podhala i Pienin ciągną się łagodne pasma Gorców, Beskid
a smoked cheese made of salted sheep’s milk – oscypek with a certificate of
Sądecki i Wyspowy, z kuchnią Lachów i Pogórzan. Okolice Nowego Sącza
the European Union, as well as lamb and mountain trout. Moskole – cakes
obfitują w sady owocowe oraz pasieki, stąd w specjałach tutejszej kuchni
baked on a baking tray and kwaśnica – a cabbage soup with smoked bacon
pojawiają się naturalne soki, suszone śliwki oraz owocowe nalewki i ciasta.
and potatoes are also valued specialties.
Krynica-Zdrój – perła polskich uzdrowisk, z willami zdobionymi drewnianą
snycerką w stylu szwajcarskim, to przedmurze Łemkowszczyzny, obecnej
To the north of Podhale and Pieniny there are the gentle ranges of the Gorce
dziś w Beskidzie Niskim. Grupa etniczna Łemków czerpie koloryt z elementów
Mountains, Beskid Sądecki and Beskid Wyspowy, with the cuisine of Lendians
1. Karczma „Przykiec” koło Jordanowa. / "Przykiec" Inn next to Jordanów.
2. Karczma widokowa „Szymkówka” w Bukowinie Tatrzańskiej. / "Szymkówka" Observation Inn in Bukowina Tatrzańska.
Zdjęcia pochodzą z archiwum Małopolskiej Organizacji Turystycznej / Photos come from the archives of Małopolska Tourist Organisation
11
Destynacja / Destination
euroregion
(Lachowie) and Polish Uplanders (Pogórzanie). The vicinity of Nowy Sącz
abounds in orchards and apiaries, hence natural juices, dried plums, fruit
liqueurs and cakes appear in the local cuisine’s specialties. Krynica Zdrój –
the pearl of Polish health resorts, with villas decorated with woodcarving in
a Swiss style, is a foreland of the Lemkos’ Land, present till today in Beskid
Niski. The ethnic group of Lemkos (Łemkowie) draws its colour from Russian
and Ukrainian elements, along with the magic of wooden Orthodox churches,
cross-stitch and inscriptions plotted in the Cyrillic. Lemkos’ inns in Krynica
and Wysowa are famous for their cheese called “homyłki” and a sourdough
soup – kysełyca.
Not all Małopolska’s inns focus on folklore – some refer to historical events
and legends. In the oldest of them – the inn "Rome" in Sucha Beskidzka,
according to the poet Adam Mickiewicz, the devil tempted the alchemist,
Mr Twardowski. The old brick inn of the imperial mail in Krzywaczka witnessed
1
Frederic Chopin leaving to emigrate, "Bartna Cottage" in Stróże is surrounded
rosyjskich i ukraińskich, wraz z magią drewnianych cerkiewek, haftów krzyżykowych i napisów kreślonych cyrylicą. Karczmy łemkowskie w Krynicy i Wysowej
słyną m.in. z serków zwanych homyłkami i zupy na zakwasie – kysełycy.
Nie wszystkie karczmy małopolskie stawiają na folklor – niektóre nawiązują
do historycznych zdarzeń i legend. W najstarszej z nich – karczmie „Rzym”
w Suchej Beskidzkiej, jak pisał poeta Adam Mickiewicz, czart kusił alchemika,
Pana Twardowskiego. Murowany dawny zajazd poczty cesarskiej w Krzywaczce
pamiętać może wyjeżdżającego na emigrację Fryderyka Chopina, „Bartną
Chatę” w Stróżach otacza niezwykły skansen pszczelarstwa, historyczny
„Stary Dom Zdrojowy” w Wysowej zdaje się być przeniesiony wprost z epoki
kuracjuszek w długich sukniach i kuracjuszy w melonikach. Niezależnie od
położenia karczmy w karcie dań znajdziemy wybór lokalnych specjalności,
mięsiwa, pierogi i kluski, a także dania sezonowe wykorzystujące owoce
leśnie, grzyby i zioła z miejscowych lasów i łąk.
3
by a bee keeping museum, an extraordinary historic "Old Spa House" in
Wysowa seems to be transferred directly from the age of health resort visitors
wearing long dresses and bowler hats. Regardless of the location of the inn,
we will find in the menu a selection of local specialties, meat, dumplings and
noodles as well as seasonal dishes with fruits, mushrooms and herbs from
local forests and meadows.
1. Karczma „Przy Młynie” w Zakopanem / "Przy Młynie" Inn in Zakopane.
2. Karczma Regionalna w Czarnym Potoku koło Krynicy-Zdroju / Regional Inn in
Czarny Potok, next to Krynica-Zdrój.
3. Jadło z góralskiej karczmy / Food from the Highlanders inn.
2
„Małopolska Trasa Smakoszy” obejmuje 42 rekomendowane
obiekty gastronomiczne, oznaczone Certyfikatem
„Regionalna Karczma Małopolski”
12
Zdjęcia pochodzą z archiwum Małopolskiej Organizacji Turystycznej
Photos come from the archives of Małopolska Tourist Organisation
"The Route of Małopolska’s Gourmets" includes
42 recommended catering facilities granted with the
"Małopolska Regional Tavern" Certificate Szczegóły na stronie: www.trasasmakoszy.pl
Details on: www.trasasmakoszy.pl
Odwiedź Małopolskę! www.visitmalopolska.pl
Visit Małopolska! www.visitmalopolska.pl
13
Destynacja / Destination
euromiasto / eurocity
Terma BUKOVINA –
moc płynąca z natury
Terma Bukovina – the power that comes from nature
Gdy na początku lat 90.
ubiegłego wieku powstał
w Bukowinie Tatrzańskiej odwiert
wody termalnej, prawie nikt nie
wierzył w sukces tak odważnej
inicjatywy. / When in the early ‘
Fot. Terma Bukovina
90s of the last century the first
thermal water borehole was drilled
in Bukowina Tatrzańska, almost no
one believed in success of such
a bold initiative.
14
Monika Ciślak
Nikt, poza mieszkańcami tej niewielkiej podhalańskiej miejscowości. To oni założyli w 2001 roku Bukowiańskie Towarzystwo
Geotermalne, które zajęło się eksploatacją podziemnych wód.
Tak powstał jeden z najnowocześniejszych w Europie kompleksów basenów termalnych, spa & wellness.
No one from outside believed in it, besides the inhabitants of
this small highland village. In 2001, they formed Bukowiańskie
Geothermal Association, which dealt with the exploitation of
underground water. It was the beginning of one of the most
modern complex of thermal pools, spa & wellness in Europe.
Czym jest podziemny skarb Bukowiny Tatrzańskiej? To woda termalna wydobywana z głębokości ok. 2500 metrów. Jej temperatura
znacznie przekracza średnią temperaturę roczną, utrzymującą się
w okolicy miejsca jej wydobycia.
– Terma BUKOVINA korzysta z wody termalnej wydobywanej z odwiertu, którego otwór znajduje się w północno-zachodnim zboczu
Wysokiego Wierchu, w odległości około 6 km od brzegu Tatr –
tłumaczy prof. Józef Chowaniec z Oddziału Karpackiego
Państwowego Instytutu Geologicznego w Krakowie, instytucji, która
zajmowała się wykonaniem odwiertu. Do eksploatacji podziemnych
What is this underground treasure of Bukowina Tatrzańska? It is
thermal water extracted from the depth of 2500 meters. The water
temperature is well over the average annual temperature of a place
where it’s extracted.
Terma Bukovina uses thermal water taken from the borehole located in the north-western slope of Wysoki Wierch, approximately
6km from the Tatra Mountains – explains prof. Józef Chowaniec of
the Carpathian Branch of the Polish Geological Institute in Cracow,
the institution which has dealt with drilling the borehole wells. For the
operation of underground thermal water reserves extraction there has
Fot. Terma Bukovina
złóż bukowiańskiej wody termalnej użyte zostały najnowocześniejsze rozwiązania technologiczne, które gwarantują jej ekonomiczne
i w pełni ekologiczne wykorzystanie. Właściwości ciepłych wód
znalazły zastosowanie nie tylko w termach, ale także m.in. w systemie ogrzewania kompleksu BUKOVINA Terma Hotel Spa. Zanim
jednak woda trafi do basenu, zostaje ona specjalnie schłodzona,
natomiast po oddaniu reszty energii cieplnej w wymiennikach ciepła
i w basenach kąpielowych jest odprowadzana do płynącego w sąsiedztwie potoku Poroniec.
Bukowiańska woda termalna jest nie tylko krystalicznie czysta,
ale i wysoce zmineralizowana, dzięki czemu korzystnie wpływa na
stan naszego zdrowia. Wyróżnia ją unikalny skład mikroelementów
i pierwiastków. Zawiera ona tak wartościowe składniki jak sód (Na),
wapń (Ca), chlor (Cl), potas (K), siarka (S), magnez (Mg) czy chrom
(Cr). Jej niska zasadowość oraz odpowiedni stopień twardości,
been applied the latest technology that guarantees its full economic
and ecological use. Properties of warm water have found a use not
only in the baths, but also in the heating system of Bukovina Terma
Hotel Spa. However, before the water flows into the swimming pool,
it’s specially cooled, and after transferring the rest of thermal energy
to heat exchangers and swimming pools, it is discharged to the
Poroniec stream that flows in the neighbourhood.
Bukowiańska thermal water is not only crystal clear, but also highly
mineralised, therefore it has a beneficial effect on our health. What
makes its unique is the composition of minerals and elements.
It contains valuable components such as Sodium (Na), Calcium
(Ca), Chlorine (Cl), Potassium (K), Sulphur (S), Magnesium (Mg) or
Chromium (Cr). Its low alkalinity and appropriate hardness, provide
unique healing and rehabilitation benefits. The advantages of thermal
water have been known for ages. Its proper mineralisation improves
15
Destynacja / Destination
euromiasto / eurocity
gwarantują wyjątkowe właściwości lecznicze oraz rehabilitacyjne.
O dobroczynnych właściwościach wód termalnych wiadomo nie od
dziś, odpowiednia mineralizacja sprawia, że kąpiel w nich poprawia
komfort psychiczny i niweluje stres. Ponadto wpływa wspomagająco
na układ krążenia, gospodarkę hormonalną oraz bóle stawów. Chroni
m.in. przed chorobą Alzheimera i Parkinsona. Wody termalne są
również powszechnie wykorzystywane w kosmetologii ze względu
na silne działanie łagodzące, regenerujące i antyoksydacyjne.
W spokojnej i malowniczej Bukowinie Tatrzańskiej, w samym sercu
Tatr odnaleźć można magiczne miejsce – BUKOVINA Terma Hotel
Spa. To tutaj górski pejzaż ukrywa prawdziwy podziemny skarb:
lecznicze wody termalne. Bukowiańskie Termy to prawdziwe centrum
aktywnej rozrywki. W skład obiektu wchodzi 20 basenów mieszczących się na 4 ha, otoczonych lasami i szczytami Tatr. Temperatura
wody w basenach wynosi od 28 do 36°C i umożliwia kąpiele przez
cały rok. Kompleks jest idealnym miejscem wypoczynku dla całej
rodziny. Z myślą o dzieciach wybudowano tu specjalne zjeżdżalnie
oraz pływalnie. Szczególną atrakcją są baseny zewnętrzne, z których
skorzystać warto zwłaszcza w zimie. Na terenie kompleksu znajduje
się także 8 rodzajów saun – m.in. rzymska, fińska, góralska, kwiatowa,
na podczerwień, a także niespotykana w Polsce sauna śródziemnomorska. Właściciele obiektu chcieli, by miejsce to nawiązywało
do tradycji i kultury Podhala, dlatego też zarówno nazwy basenów,
jak i atrakcji sfery wellness & spa wywodzą się z góralszczyzny,
16
psychological comfort and reduces stress. In addition, it has an
adjuvant effect on the cardiovascular and endocrine systems as
well as joint pains. It protects among others against Alzheimer's
and Parkinson's. Thermal water is also commonly used in cosmetics
because of its strong soothing, regenerating and antioxidant effect.
In the tranquil and picturesque landscape of Bukovina Tatrzańska,
in the heart of the Tatra Mountains, you can find a magical place – Bukovina Terma Hotel Spa. The mountain terrain hides real
underground treasure here: healing thermal water. Bukowiańskie
Baths are the centre of active entertainment. The facility includes
20 swimming pools located in 4 hectares area, surrounded by forests and peaks of the Tatra Mountains. The temperature of water
in pools ranges from 28 to 36°C and allows for swimming all year
round. The complex is the ideal place for the whole family leisure
entertainment. Thinking about the children, there are special slides
and pools created. A special attraction is the outdoor pool, which is
worth going for a dip, especially in the winter time. In the complex,
there are also 8 types of saunas – including Roman, Finnish, highlander, flower, infrared, and the unique in Poland – Mediterranean
sauna. The owners has wanted the place to refer to the tradition
and culture of Podhale, that is why names of pools and attractions
of this wellness & spa zone come alike from the highland culture,
so we have, among others: bonior basisty – a recreational pool in
the shape of the bass, bulgotnik – a hydrotherapy pool, jaskinia nad
Fot. Terma Bukovina
mamy tu m.in.: bonior basisty – basen rekreacyjny w kształcie basu,
bulgotnik – basen z hydromasażem, jaskinia nad Porońcem – grota
skalna i basen zewnętrzny, mocydełko – brodzik dla dzieci, a także
zjeżdżalnie: wartko ruła, łostry śwung oraz krynconka. Natomiast
w położonych na terenie Bukowiańskich Term restauracjach serwuje
się dania kuchni regionalnej. Tuż przy basenach termalnych wybudowano luksusowy, czterogwiazdkowy Hotel Bukovina przeznaczony
do całorocznego wypoczynku w sercu polskich Tatr.
Porońcem (the cave over the Poroniec) – a grotto and an outdoor
swimming pool, mocydełko - a wading pool for children. There are
also water slides: wartko rula (rapid tube), and łostry śwung (double
sharp) and krynconka (curly slide). In restaurants located within
Bukowiańskie Terms, the regional cuisine is served. Next to the
thermal baths, there is a luxury four-star Bukovina Hotel designed
for year-round relaxation in the heart of the Polish Tatra Mountains.
r e k l a m a
17
Oderwij się / Take off
bujanie w obłokach / heads in the clouds
Wieczne. Kochane.
Niepokonane.
Eternal. Loved. Unbeaten.
Zanim trafią do wybranki serca i zostaną jej
najlepszymi przyjaciółmi, muszą przebyć drogę,
która trwa czasami nawet 4 miliardy lat.
To podróż ekstremalna, tak jak miłość.
Before they find their way to your beloved one
and become her best friends, they must travel
a long distance that sometimes takes up 4 billion
years. This is an extreme journey, just like love.
Fot. Fotolia/Igor Kali
Tomasz Hilbert
18
Niezwykłe fizyczne cechy diamentów od zawsze były źródłem niesamowitych legend i mitów dotyczących ich powstania. W Indiach, znane od
ponad 3000 lat, zawsze towarzyszyły bóstwom. Noszonym w średniowieczu na lewym ramieniu diamentom przypisywano moc, która chroniła
właściciela od nieprzyjaciół, dzikich bestii i trucizn.
Unusual physical properties of diamonds have always been a source of
incredible legends and myths concerning their origin. In India, they have been
known for over 3000 years, and they have always accompanied the deities.
In the Middle Ages, diamonds worn on the left shoulder were attributed
powers that protected the owner from enemies, wild beasts and poisons.
Przez lata jedni wierzyli, że ich powstanie zawdzięczamy boskiej interwencji, inni, jak Platon, twierdzili, że narodziły się w gwiazdach... Faktycznie,
niektóre formy diamentów, takie jak karobonado (czarny diament),
przyleciały do nas z kosmosu. Filozof i chemik Robert Boyle uważał, że
formowały się w krystalicznie czystej wodzie, a ich kolor i właściwości
wywodzą się z „metalicznego ducha”. Mityczną otoczkę z magicznego
kamienia „zdjął” dopiero Antoine Lavoisier, spalając po prostu diament
przy użyciu skupionych przez soczewkę promieni słonecznych. Od tego
momentu wiemy, że to czysty węgiel, którego zachwycającą ludzi formę
i wytrzymałość kształtowały niezwykłe warunki.
Over the years, some people believed that we owed their origins to a divine
intervention, others, like Plato, argued that the stones were born in stars...
Indeed, some forms of diamonds, such as carbonado (black diamond),
arrived to us from space. Philosopher and chemist, Robert Boyle speculated that they were formed in the crystal clear water, and their colour
and properties were derived from the "metal spirit". The mythical halo of
magic stone was not taken off until Antoine Lavoisier who simply burnt
a diamond using sunbeams focused through a lens. Since then, we have
known that it is pure carbon, whose stunning form and strength developed
in extraordinary conditions.
Fot. Fotolia/Glenn Young
Początek: ekstremalne narodziny
Beginning: the extreme birth.
Litosfera, płaszcz ziemski, kraton. Jesteśmy 190 km pod ziemią. Tu przy
ciśnieniu przekraczającym 70000 kg na cm2 i temperaturze nawet 1300°C
węgiel krystalizuje się tworząc niesamowicie twardą strukturę diamentu.
Im dłużej kryształ przebywa w tej „kołysce”, tym większa jest jego waga.
Największym dotychczas znalezionym na Ziemi diamentem jest Cullinan.
Zanim poddano go obróbce ważył aż 3106 karatów (621,2 g).
The lithosphere, the Earth's mantle, the craton. We are 190 km under
the ground level. Here, at pressure higher than 70,000 kg per cm2 and at
a temperature of over 1300°C, carbon crystallizes to form an extremely
rigid structure of diamond. The longer the crystal is in the "cradle", the
larger size it becomes. The largest one found on the Earth so far is the
Cullinan diamond. Before it was handled, it weighed 3106 carats (621.2 g).
Podróż „wulkaniczną windą”
Travelling with the volcanic "lift"
Niezwykła twardość przydaje się diamentom w trakcie ich podróży na
powierzchnię. Nie ma zbyt wielu możliwości wydostania się z płaszcza
Ziemi. Jedynym „środkiem lokomocji” są głębokie erupcje wulkaniczne,
a te zdarzają się bardzo rzadko. Kiedy już utworzy się taki głęboki krater,
zwany kominem wulkanicznym, magma oraz materiał skalny zawierający
uformowane diamenty przedostaje się na powierzchnię Ziemi. Tu, w warunkach, które łatwiej nam już sobie wyobrazić, zastygła magma ulega erozji.
Odsłonięte w wyniku tego procesu diamenty mogą, porwane przez wodę
lub wiatr, podróżować daleko od macierzystego krateru.
Extreme hardness of diamonds comes in useful to them while travelling
onto the surface. There are not many opportunities to get out of the Earth's
mantle, the only "means of transportation" are deep volcanic eruptions,
and these occur very rarely. Once a deep crater, called volcanic pipe, is
being created, magma and rock material containing formed diamonds
push out to the Earth’s surface. Here, in conditions which are easier to
imagine for us now, solidified magma erodes. Diamonds exposed as
aresult of this process, swept away by water or wind, might travel a long
way from the parent crater.
Czas, woda i wiatr
Time, water and wind
Złoża diamentów tworzą skały zwane kimberlitem. To właśnie zastygłe
pozostałości głębokich kominów wulkanicznych, którymi kamienie podróżowały w kierunku powierzchni, są bogactwem Republiki Południowej Afryki.
Wspomniana erozja skał sprawia, że diamenty trafiają także do koryt rzek,
czasem podróżując aż do ich ujścia. Pierwsze „niepokonane” kamienie
ludzie znajdowali właśnie w rzekach. Tak zwane złoża wtórne, w pobliżu
łożysk i tarasów rzek współczesnych i dawnych, są eksploatowane przemysłowo m.in. w Indiach, Australii, Kongo i Brazylii.
The deposits of diamonds form a rock called kimberlite. These deep
frozen residues of volcanic pipes, through which the stones went onto
the surface, are the wealth of the Republic of South Africa. The erosion
of rocks mentioned above makes diamonds go to some river bottoms as
well, and sometimes they even travel up to their mouth. The first "invincible"
stones were found just in rivers. The so-called secondary deposits, near
the riverbeds and terraces of present and former rivers are used industrially
e.g. in India, Australia, Congo and Brazil.
Ostra selekcja i finał przy ladzie
Acute selection and final at the counter
Rocznie wydobywa się ponad 26 ton diamentów, ale tylko 20% z nich
trafia do produkcji biżuterii. Pozostałe wykorzystuje przemysł. Wybrańcy
poddawani są precyzyjnej obróbce, w wyniku której tracą sporą część
swojej pierwotnej masy. Następnie wycenia się kamienie biorąc pod uwagę
ich kolor, czystość, masę oraz szlif.
Every year over 26 tonnes of diamonds are mined on the Earth, but only
20% of them go to the production of jewellery. Other are used by the
industry. The selected ones are subjected to precise machining, and as
a result of it they lose much of their original mass. Then the stones are
valued in terms of their colour, clarity, weight and cut.
Dokąd więc udać się po ten jedyny? Światową stolicą diamentów jest
Antwerpia, gdzie w Diamentowej Dzielnicy działa 380 warsztatów. Kto
chce, może udać się do miasta Surat w Indiach, gdzie obrabia się 92%
światowej produkcji. Najlepiej jednak wybrać salon któregoś z rodzimych
sprzedawców. Może pamięć o niezwykłej ziemskiej drodze, którą przeszedł
diament, pozwoli Wam przymknąć oko na jego kosmiczną cenę.
So where to go for this only one? The world capital of diamonds is Antwerp,
where in the Diamond District there are 380 workshops. Who wants, can
even go to the Surat City in India, where there is treated 92% of world diamonds’ production. Better yet, choose a room of one of native merchants.
Perhaps the knowledge of the unusual way the diamond went onto the
Earth will allow you to turn a blind eye to its cosmic price.
19
Oderwij się / Take off
wywiad olimpijski / olympic interview
Julia Michalska
Magdalena Fularczyk
Wioślarki. Dwójka podwójna. Mistrzynie Świata z Poznania z 2009 roku.
Na ubiegłorocznych MŚ w Bled były piąte i uzyskały kwalifikację olimpijską.
O czym marzą reprezentantki Polski przed Igrzyskami Olimpijskimi
w Londynie? Co wezmą w podróż? Co przywiozą? / Oarswomen. Double sculls. Poznań 2009 World Champions. Last year at the World Rowing Championships in Bled
they were the fifth and gained Olympic qualification. What are the representatives
of Poland dreaming about before the Olympic Games in London? What are they
going to take for a trip? What will they bring along?
Dokąd lecicie? Teraz i przez całe życie.
Julia Michalska: Po marzenia! Styl mojego życia sprawia, że dużo latam, by móc je
spełniać. Najbliższe marzenie związane jest z występem na Igrzyskach Olimpijskich
w Londynie, tym razem na dwójce podwójnej z Magdaleną.
Magdalena Fularczyk: Tak, teraz staramy się dolecieć na Igrzyska Olimpijskie
w Londynie. Prywatnie, każda z nas leci przez życie, by być zdrową, szczęśliwą
i spełnioną osobą.
Dwójka podwójna, czyli pewnie wiele czasu spędzacie razem?
JM: Nasza łódka na wodzie, jak i na lądzie przechodziła przez różne wyzwania, dzięki
temu teraz ta znajomość jest bardziej dojrzała. Znamy się już 10 lat i przechodziłyśmy
przez kolejne etapy rozwoju razem lub osobno, ale zawsze starałyśmy się mocno
wspierać.
MF: Razem głównie na gruncie sportowym. Spędzamy ze sobą około 300 dni w roku
i widzimy się częściej niż z bliskimi. Kiedy mamy wolne lub przerwę między sezonami,
po prostu od siebie odpoczywamy, by później lepiej nam się pracowało!
Który z Waszych sportowych sukcesów uważacie za najważniejszy?
JM: Mistrzostwo Świata z Poznania z 2009 roku.
MF: Mistrzostwo, ale za równie wielki sukces uważam też nasz powrót po poważnych
kontuzjach w 2010 roku. Wówczas świat nam się załamał, czekały nas 4 miesiące
przerwy, a w perspektywie Mistrzostwa Świata i Europy. Na szczęście trafiłyśmy na
odpowiednich ludzi, którzy pomogli nam wrócić do pełni zdrowia.
Co zabierzecie ze sobą w podróż na Olimpiadę?
JM: Bagaż, głównie ze strojem sportowym, ale tym razem wyjątkowym, bo olimpijskim!
Do tego kilka książek oraz filmy, by móc odpowiednio zrelaksować się przed startem.
MF: Jeśli wszystko się ułoży w naszych przygotowaniach do Igrzysk, to głównie
zamierzam zabrać ze sobą dobre samopoczucie, wiarę w siebie, w nas i w sukces.
Poza tym, wezmę wszystkie niezbędne rzeczy do trenowania i startów, dobrą książkę
i twardy dysk z dużą ilością filmów.
A co zamierzacie przywieźć z Londynu?
JM: Spełnienie marzenia każdego sportowca…
MF: Mam nadzieję, że wrócę z walizką pełną cudownych wspomnień, emocji i przeżyć,
gdyż będą to moje pierwsze Igrzyska w karierze. Oczywiście, będę trzymać duuużo
miejsca w tej walizce na ten najważniejszy cel, którym jest medal!
20
Where are you flying? Now and throughout your life.
Julia Michalska: To fulfil my dreams! My lifestyle makes me fly a lot to make my
dreams come true. The nearest dream is related to the performance at the Olympic
Games in London, this time in the double scull with Magdalena.
Magdalena Fularczyk: Yes, now we are trying to fly to the Olympic Games in London.
Privately, each of us is flying through her life to be healthy, happy and satisfied.
The double scull, so probably you spend a lot of time together, don’t you?
JM: Our boat on the water and on land has faced different challenges, so thanks to it
this acquaintance is now more mature. We have known each other for ten years and
gone together or separately through the stages of our personal development, but we
have always tried hard to support each other.
MF: Together mainly on the sports ground. We spend jointly about 300 days a year,
and we see each other more often than we see our families. When we have a vacation
or seasonal break, we just rest from each other to work better afterwards!
Which of your sports successes do you consider the most important?
JM: The World Championship in Poznań in 2009.
MF: The Championship, but I also find our return after serious injuries in 2010 very
successful. Our world had broken down those days; we had gone through four months
of a break, and we had been aware to have the European World Championships in
prospect. Fortunately, we met the right people who helped us to get back to full health.
What are you going to take with you for a journey to the Olympic Games?
JM: Mainly sports gear, but this time unique, because the outfit is dedicated to the
Olympics! Additionally, I’ll take a couple of books and movies to relax a bit before the start.
MF: If everything works out during our preparations for the Games, basically I am going
to take my well-being, self-confidence and belief in our success. Besides, I'll take all
necessary things for training and starts, a good book and a hard disk with lots of movies.
And what are you hoping to bring along from London?
JM: The fulfilment of every sportsman’s dream.
MF: I hope to come back with a suitcase full of wonderful memories, emotions and
experiences, because they are going to be the first Olympics in my career. Of course,
I'll keep lots of space in my suitcase for the most important goal, which is a medal!
Fot. Adam Nurkiewicz
Jak wygląda transport Waszego sprzętu sportowego? Czy wiosła mieszczą
się w bagażu podręcznym?
JM: Łódki i wiosła oraz reszta sprzętu niezbędna do treningu, jak np. rowery bądź
ergometry wioślarskie, są transportowane na przyczepie wioślarskiej ciągniętej przez
busa. Jeżeli zawody odbywają się na innym kontynencie, przyczepa jest ładowana do
kontenera i łódki dopływają do miejsca docelowego.
MF: W takim transporcie przewożone są również nasze niezbędne rzeczy startowe,
także wiosła, więc nie ma szans, byśmy przewoziły je jako bagaż podręczny (śmiech).
Liczy się każdy kilogram.
What does the transportation of your sports facilities look like? Are oars
transported as hand luggage?
JM: Boats and oars, and the rest of the equipment needed for training, such as
bicycles or rowing machines are transported on a rowing trailer towed by a van. If the
competition takes place on another continent, the trailer is loaded into the container
and the boats sail to the destination.
MF: This way there are also carried our things necessary for the start, the oars as
well, so there’s no chance for us to transport them as hand luggage (laughs). Every
kilogram counts.
Zdradźcie nam, co robicie podczas wielu godzin lotu? Koncentrujecie się na
starcie czy podziwiacie widoki?
JM: Kiedy lot jest bardzo długi, jak np. zeszłoroczny do Nowej Zelandii, podziwiam
widoki, ale przede wszystkim czytam książki, oglądam filmy lub robię porządek na swoim
komputerze.
MF: Nasze loty zwykle nie trwają zbyt długo, gdyż najczęściej zgrupowania mamy
w Europie. Podczas takiego lotu nadrabiam „prasówkę” lub czytam dobrą książkę.
To nie czas na myślenie o starcie (śmiech).
Tell me your secret, what do you do during many hours of flight? Do you focus
on the takeoff or admire the views?
JM: When a flight is very long, like last year’s to New Zealand, I admire the views, but
above all, read books, watch movies or organize my notebook.
MF: Our flights usually do not last too long for most clusters take place in Europe.
During such flight I catch up on the press or read a good book. This is not time to
think about the competition (laughs).
Co czujecie, gdy wracacie do domu?
JM: Świadomość, że będę miała chwilę na odpoczynek i nadrobienie „domowych”
zaległości.
MF: Czuję wielką radość, że spotkam się z narzeczonym, bliskimi, spędzę z nimi czas,
pożyję trochę jak „normalny człowiek”, ugotuję obiad, posprzątam dom. Sprawia mi to
ogromną radość. Tak ładuję akumulatory na następny ważny wyjazd.
Kiedy znów będziecie w chmurach? W jakim celu?
JM: 5 lutego, lecąc na kolejny 3-tygodniowy obóz, tym razem do Livigno, przez Zurych.
MF: To obóz wysokogórski, będziemy tam głównie pracować nad wytrzymałością
i siłą. Większość czasu spędzimy na nartach biegowych.
Niebo bezchmurne, lądujemy! Czas na kilka słów do Pasażerów eurolot.com:
JM: W tym jakże bogatym w sportowe wydarzenia roku życzymy Państwu samych
niezapomnianych wrażeń! Najpierw w wykonaniu polskich piłkarzy i gospodarzy Euro
2012, a następnie polskich olimpijczyków, którzy będą bardzo potrzebowali Państwa
wsparcia podczas Igrzysk Olimpijskich w Londynie.
MF: Mamy nadzieję, że dowiedzieli się Państwo czegoś więcej o nas i o naszej dyscyplinie. Zachęcamy do trzymania kciuków i kibicowania naszej reprezentacji w Londynie!
Życzymy Państwu wszystkiego, co najlepsze, a przede wszystkim samych cudownych
podróży z eurolot.com!
What do you feel when you get back home?
JM: The awareness that I’ll have a moment to rest and catch up on the backlog of
household chores.
MF: I feel great joy that I will meet my fiancé, the loved ones, spend some time with
them, and live for a while like a "normal person", cook dinner, clean up the house. This
gives me great joy. This is the way I charge my batteries for the next important trip.
When are you going to be in the clouds again? For what purpose?
JM: On February the 5th, we are flying for another 3-week camp, this time to Livigno
via Zurich.
MF: It's a mountain camp; we will work there mainly on endurance and strength. Most
of the time we will spend on cross-country skiing.
Cloudless sky, we are landing! Time for a few words to eurolot.com’s
Passengers:
JM: In this year, exceptionally rich in sports events, we wish you unforgettable impressions! Firstly, given by the Polish football players and hosts of Euro 2012, then by Polish
Olympians, who will really need your support during the Olympic Games in London.
MF: We hope you learn something more about us and our discipline. We encourage
you to keep your fingers crossed and to support our team in London! We wish you all
the best, and most of all, more and only miraculous flights with eurolot.com!
21
Oderwij się / Take off
hangar / hangar
Frecce
Tricolori –
mistrzowska dziesiątka
The Frecce Tricolori – the masterful ten
Włoski zespół akrobacyjny Frecce Tricolori
należy do ścisłej czołówki najlepszych grup
akrobacyjnych świata. Jest też najliczniejszym
zespołem latającym na odrzutowcach.
W pokazach tej grupy bierze bowiem udział
aż 10 samolotów. / The Frecce Tricolori, an
Italian aerobatic demonstration team, belongs
to the forefront of the world's best aerobatic groups. It is also the most numerous group of flying jets.
As many as 10 aircraft take part in its shows.
Marcin Sigmund
Obecnie Frecce Tricolori latają na 10 szkolno-treningowych włoskich odrzutowcach Aermacchi
MB-339. Nazwa grupy, w tłumaczeniu na polski: Trójkolorowe Strzały, jest nawiązaniem do
włoskich barw narodowych.
W marcu 1961 roku na lotnisku Rivolto powołano do życia 313 Gruppo Addestramento
Acrobatico (313 Szkolny Dywizjon Akrobacyjny) Frecce Tricolori. Trzonem jednostki stali się
piloci rozwiązanych dwóch mniejszych zespołów akrobacyjnych: Diavoli Rossi (Czerwone
Diabły) i Tigri Bianche (Białe Tygrysy).
Do 1963 roku zespół występował na 6 samolotach Canadair CL13 (F-86E) Sabre, które
w grudniu tego roku zaczęły być zastępowane przez włoskie odrzutowce Fiat G.91. Wraz
z wprowadzeniem rodzimych samolotów, grupa przygotowała dwa rodzaje programów
pokazu – wysoki i niski.
22
Fot. Marcin Sigmund
Program wysoki wykonywany jest przy dobrej pogodzie i dzięki figurom
pionowym, polegającym na wznoszeniu się i opadaniu grupy samolotów
lub solisty, jest niezwykle widowiskowy. Program niski wykonywany jest
przy niskiej podstawie chmur i obejmuje akrobacje na tej samej, niedużej
wysokości.
Podczas 18 lat występów na samolotach Fiat G.91 grupa opracowała
szereg własnych popisowych figur akrobacyjnych i weszła do ścisłej
światowej czołówki zespołów akrobacyjnych.
W 1982 roku na wyposażenie grupy trafiły doskonałe włoskie odrzutowce
szkolno-treningowe Aermacchi MB-339PAN, na których zespół lata do
dziś. Wprowadzenie nowego samolotu zbiegło się z powiększeniem liczby
występujących maszyn do 10 (9 samolotów grupy i solista). Dodatkowe
dwa samoloty tego typu stanowią zapas na wypadek awarii.
Currently, the Frecce Tricolori flies 10 Italian Aermacchi MB-339 military
trainers. The group’s name translated into English means Three-coloured
Arrows and is a reference to the Italian national colours.
In March 1961, at Rivolto airfield, the 313 GruppoAddestramento Acrobatico
(the 313th Aerobatic Training Group) Frecce Tricolori was brought to life.
The pilots of two smaller aerobatic teams that had been disbanded earlier
on: Diavoli Rossi (Red Devils) and Tigri Bianche (White Tigers) became
the core of the unit.
Until 1963, the team performed with six Canadair CL13(F-86E) Sabre airplanes, which began to be replaced with Italian Fiat G.91 jets in December
of that year. With transition to Italian-made aircraft, the group prepared
two types of air show programs – high and low.
The high program is carried out in good weather conditions
and is very spectacular thanks to vertical figures, consisting of
rising and falling of the group of aircraft or a soloist. The low
program is executed at the low cloud base and includes
aerial stunts at the same, not high, altitude.
During 18 years of performing with Fiat G.91 airplanes, the
group managed to develop a series of own spectacular
aerobatic figures and entered the world’s leading edge of
aerobatic teams.
In 1982, the group was equipped with fine Italian Aermacchi
MB-339PAN military trainers and has been using them
ever since.
The introduction of new aircraft coincided with the increase
in number of performing machines up to 10 (9 aircraft and
a soloist). Two additional aircraft of this type are kept in
reserve in case of emergency.
An approximately half an hour show begins at full strength
of 10 aircraft, and after some time the soloist separates from
them. The culmination is a dynamic passage of the formation
of 4 and 5 aircraft and the soloist, as well as the final soloist
turnout with 9 aircraft taking up an inverted V formation.
Około półgodzinny pokaz grupa zaczyna w składzie 10 maszyn, od których po pewnym czasie oddziela się solista. Kulminacją są dynamiczne
mijanki formacji 4 i 5 samolotów oraz solisty, a także finalna mijanka solisty
z 9 samolotami grupy, lecącymi w formacji odwróconej litery V.
W ubiegłym roku zespół świętował 50-lecie istnienia, ale jego tradycje
sięgają lat 20. ubiegłego wieku, gdy z inicjatywy płk Rino Corso Fougier we
Włoszech powstała grupa akrobacyjna na myśliwcach Fiat CR.20. Po II wojnie światowej włoskie siły powietrzne miały kilka niewielkich grup akrobacyjnych, latających na bojowych odrzutowcach, takich jak Cavallino
Rampante (Harcujące Koniki), Getti Tonanti (Grzmiące Odrzutowce), Diavoli
Rossi (Czerwone Diabły), Tigri Bianche (Białe Tygrysy) i Lanceri Neri (Czarni
Ułani), których miejsce w 1961 roku zajął sławny na cały świat zespół
Frecce Tricolori.
W Polsce grupa Frecce Tricolori gościła dwukrotnie – podczas
Air Show w Radomiu w 2001 i 2011 roku, za każdym razem
wywołując zachwyt publiczności.
Perfekcja pilotażu, widowiskowość figur akrobacyjnych i dynamika pokazów sprawiają,
że występy Frecce Tricolori są zapierającym
dech w piersi podniebnym baletem na najwyższym poziomie, który zachwyci każdego
i który z pewnością przynajmniej raz w życiu
warto zobaczyć.
Last year the team celebrated the 50th Anniversary, but its tradition dates
back to the 1920s of the previous century. Back then in Italy, on the initiative
of Colonel Rino Corso Fougier, the aerobatic group of FiatCR.20 fighters
was formed. After the World War II, the Italian Air Force had several small
aerobatic groups of combat jets, such as Cavallino Rampanta (Prancing
Horse), Getti Tonanti (Thundering Jets), Diavoli Rossi (Red Devils), Tigri
Bianche (White Tigers) and Lanceri Neri (Black Lancers). In 1961 the world
famous team, the Frecce Tricolori took their place.
The Frecce Tricolori has visited Poland twice – at the Radom Air Show
in 2001 and 2011. Each time the audience was transported with delight.
The excellence in pilotage, impressiveness of aerobatic figures and dynamics of the show make the Frecce Tricolori’s performance a breathtaking
sky ballet at the highest level that delights everyone and is worth seeing
at least once in a lifetime.
Na zdjęciu / In pictures:
Od 30 lat grupa Frecce Tricolori lata na świetnych włoskich odrzutowcach Aermacchi MB-339PAN.
For 30 years, the Frecce Tricolori has been flying great Italian Aermacchi MB-339PAN jets.
23
Oderwij się / Take off
hangar / hangar
De-icing
Zapewne zauważyli Państwo,
że w sezonie zimowym, często przed
startem samolot polewany jest dziwnym
płynem. To specjalna substancja,
która dokładnie usuwa wszelkie
pozostałości zmarzniętego śniegu,
lodu i szronu, w żargonie nazywane
zanieczyszczeniami. / You have probably
noticed that in the winter season before
a plane takes off, it is poured with strange
liquid… Every aircraft before taking off must be
thoroughly cleaned of all residues of frozen snow,
ice and frost, which in the jargon are called
"the debris".
Michał Petrykowski
Fot. Steven Hirst
Ich obecność na elementach płatowca przyczynia się do wzrostu oporu
Their presence on airframe components contributes to increased resistance
i ciężaru maszyny oraz utraty własności aerodynamicznych. Może też
and weight as well as loss of aerodynamics. It also leads to decrease in
spowodować spadek osiągów, a w skrajnych przypadkach jest przyczyną
performance, and in extreme cases, makes the plane non-controllable.
niesterowności samolotu. Zamarznięte pozostałości mogą blokować
Frozen remains on the aircraft may block elements (such as flaps, rudders).
poszczególne elementy (np. stery, klapy) lub dostać się do wlotów powie-
They can get into engine air inlets causing their damage etc. Starting the
trza do silników, powodując ich uszkodzenie. Start samolotu, na którym
plane with a layer of snow or ice on it is dangerous or even impossible.
znajduje się warstwa śniegu czy lodu jest niebezpieczny, a czasem wręcz
No wonder that with the development of air transport, there are used
niemożliwy. Nic więc dziwnego, że wraz z rozwojem transportu lotniczego,
more and more perfect methods of struggling with icing on the ground.
stosowane są coraz doskonalsze metody walki z oblodzeniem.
Initially, snow or ice was removed only mechanically, using brushes, ropes
Początkowo śnieg i lód usuwane były wyłącznie mechanicznie, za po-
thrown over the fuselage and wings, or by means of hot air blown on the
mocą szczotek, lin przerzucanych nad kadłubem i skrzydłami czy przy
airframe (the popular method in eastern countries was to remove residual
pomocy ciepłego powietrza nadmuchiwanego na płatowiec (popularną na
snow and ice using the exhaust gases from a jet engine that was taken
wschodzie metodą było usuwanie pozostałości lodu i śniegu przy pomocy
out of service and mounted on the chassis of a vehicle).
gazów wylotowych z wycofanego z eksploatacji silnika odrzutowego,
zamontowanego na podwoziu pojazdu).
In the early 1960s, with the development of "jet" airlines, the first liquid
designed to remove impurities began to be used by airlines in western
24
Na początku lat 60., wraz z rozwojem ery „odrzutowej”, do linii lotniczych
countries – they were glycol-based solutions. These fluids were charac-
na zachodzie trafiły pierwsze płyny przeznaczone do usuwania zanieczysz-
terized by a low freezing point, and after their use, one had to wait some
czeń – były to roztwory na bazie glikolu. Środki te charakteryzowały się
time before snow or ice would dissolve. The cold solutions of mentioned
niską temperaturą zamarzania, po ich zastosowaniu należało odczekać
liquids and water were initially sprayed on surfaces of the airframe with
pewien czas, zanim warstwa śniegu lub lodu uległa rozpuszczeniu.
standard equipment used every day in the agricultural industry.
Zimne roztwory środków i wody początkowo natryskiwane były na po-
So what does de-icing look like in practice today? Basic methods have
wierzchnie płatowca przy pomocy zwykłych urządzeń stosowanych na
not changed – the layer of snow can be removed mechanically from the
co dzień w przemyśle rolniczym.
plane’s surface, and in case of certain elements, according to the manufacturer’s recommendations, with the use of warm air (for example from
A jak w praktyce wygląda odladzanie w dniu dzisiejszym? Podstawowe
propeller blades, fans in jet engines, chassis components). Sometimes
metody nie zmieniły się – warstwy śniegu mogą być usuwane z po-
heated water and special fluids are sometimes applied to de-icing the
wierzchni samolotu mechanicznie, a w przypadku niektórych elemen-
aircraft as well.
tów, zgodnie z zaleceniami producenta, za pomocą ciepłego powietrza
(np. z łopat śmigieł, wentylatorów w silnikach odrzutowych, elementów
It would seem that a de-iced plane free of residues of snow, frost, ice or
podwozia). Do odladzania stosowana jest niekiedy podgrzana woda
other "slush" is ready for its safe take off. Its surface is theoretically free of
oraz specjalne płyny.
any substances that increase the resistance and deteriorate aerodynamics.
Unfortunately, in case of negative temperature (and precipitation), residues
Wydawać by się mogło, że odlodzony samolot, z którego powierzchni
dissolved at the surface of the airframe may refreeze, creating once again
zniknęły pozostałości śniegu, szronu, lodu czy innych osadów, gotowy
a layer of ice, frozen snow, or a "slushy" mixture of snow and water.
jest do bezpiecznego startu. Jego powierzchnia teoretycznie pozbawiona
As the aircraft’ critical surfaces must be "clean", it would seem that we
jest wszelkich substancji zwiększających opór i pogarszających własno-
could repeat the de-icing operation ad nauseam.
ści aerodynamiczne. Niestety, w przypadku ujemnych temperatur (oraz
opadów) rozpuszczone na powierzchni płatowca pozostałości mogą
Not necessarily. With the development of technology there have appeared
ponownie zamarzać, po raz kolejny tworząc warstwę lodu, zmarzniętego
on the market some liquids that protect aircraft surfaces from freezing of
śniegu lub „błotnistą” mieszaninę śniegu i wody. Ponieważ krytyczne
precipitation residues. Just as the substances used since the 1960s, they
powierzchnie samolotu muszą być czyste, wydawać by się mogło, że
contain glycol and other additives, so that the fluid forms on the surface
do znudzenia możemy powtarzać czynność odladzania.
of airframe a dense layer that protects against direct contact with dirt.
These substances have very low freezing point (even below -40°C) and
Niekoniecznie. Wraz z rozwojem technologii na rynku pojawiły się środki,
are called protective fluids. They are divided into four types that differ
służące do zabezpieczania powierzchni samolotów przed zamarzaniem
primarily in viscosity, density, a freezing point, efficiency, price and the
pozostałości opadów atmosferycznych. Podobnie jak substancje sto-
so called “holdover time”. In practice, the last parameter specifies the
sowane od lat 60., zawierają one glikol oraz inne dodatki, dzięki którym
time within which an aircraft must start its take off (after that, the liquid
płyn tworzy na powierzchni płatowca gęstą warstwę chroniącą poszycie
or solution lose their properties and the precipitation layer located on
przed bezpośrednim kontaktem z zanieczyszczeniami. Substancje te
the plane may freeze again).
charakteryzują się bardzo niską temperaturą zamarzania (nawet poniżej
-40ºC) i noszą nazwę płynów zabezpieczających. Podzielone są na cztery
Does not it (i.e. the relatively dense fluid layer with the thickness up
typy, różniące się przede wszystkim lepkością, gęstością, temperaturą
to several mm – for example, additionally mixed with the fallen snow)
zamarzania, skutecznością, ceną i tzw. czasem ochrony (holdover time).
deteriorate the characteristic of the aircraft? Unfortunately, it does. But
Ten ostatni parametr w praktyce oznacza czas, przed upływem którego
right here we should mention the specific protective properties of fluids.
samolot musi rozpocząć start (później płyn lub jego roztwór traci swoje
Their viscosity (internal tension) is not constant, but decreases with speed
własności i warstwa wilgoci, znajdująca się na samolocie ponownie
(friction). During the take-off, at a certain speed, as an effect of air friction,
może zamarznąć).
the fluid begins to rapidly lose its viscosity and runs down from the surface
of the airframe. The preventive is selected so that it could drain from the
Czy warstwa relatywnie gęstego płynu o grubości nawet kilku milime-
surface of the aircraft before its detachment from the earth (preventives
trów, dodatkowo zmieszana np. z padającym śniegiem nie pogarsza
in use require separation speed of 100-180 km/h). Summing up – the
charakterystyk samolotu? Niestety tak. Ale właśnie tu warto wspomnieć
protection against icing is performed on an de-iced ("pure") airframe
o pewnej specyficznej właściwości płynów zabezpieczających. Ich lepkość
and is used when we want to prevent the surface of aircraft from the
(naprężenie wewnętrzne) nie jest stała, lecz spada wraz z prędkością
deposition of impurities as well as from their freezing. Sometimes de-icing
(tarciem). Podczas rozbiegu samolotu, wskutek tarcia powietrza, przy
and protecting are performed together, in one step. In either case, the
pewnej prędkości płyn zaczyna w sposób gwałtowny tracić lepkość
operation is performed only by trained ground personnel using vehicles
i spływa z powierzchni płatowca. Środek zabezpieczający jest dobrany
equipped with special nozzles for distributing the liquid.
tak, aby zdążył spłynąć z powierzchni samolotu przed jego oderwaniem
się od ziemi (stosowane środki wymagają prędkości oderwania rzędu
So if before the start you will ever witness an additional few-minute
100-180 km/h). Reasumując – zabezpieczenie przed oblodzeniem wyko-
stopover during which the aircraft is poured with a strange substance
nywane jest na odlodzonym (czystym) płatowcu i stosowane wtedy, gdy
– remember that the captain has decided to perform the action only
chcemy zapobiec osadzaniu się i zamarzaniu na powierzchni samolotu
for your safety.
zanieczyszczeń. Niekiedy odladzanie i zabezpieczanie wykonywane są
łącznie, na tym samym etapie. W każdym przypadku operację wykonuje
wyłącznie przeszkolony personel obsługi naziemnej, przy wykorzystaniu
pojazdów wyposażonych w specjalne dysze rozprowadzające płyn.
Jeżeli więc kiedykolwiek przed startem będziecie Państwo świadkami
dodatkowego kilkuminutowego postoju, podczas którego samolot polewany jest dziwną substancją – pamiętajcie, że kapitan zdecydował o tej
operacji wyłącznie dla Waszego bezpieczeństwa.
25
Oderwij się / Take off
fotoreportaż / photo reportage
Myanmar, czyli...
Myanmar means…
Myanmar należy do tych krajów, których
nazwy podczas lekcji geografii wprowadzają
uczniom mętlik w głowach. / Myanmar is one of
those countries over whose names students get
into a muddle during a geography lesson.
Marek Pietrowicz
Konia z rzędem temu, kto słowo „Myanmar” kojarzy z krajem leżącym na wschód od
Indii, trzy razy większym od Polski i o podobnej liczbie mieszkańców. Gdyby powiedzieć:
Birma, wszystko byłoby jasne. Generałowie, którzy rządzą tam od 1989 roku, postanowili
odrzucić stare nazwy, nadane jeszcze przez angielskich kolonizatorów, i wrócić do tych,
które są najbardziej zbliżone do języka birmańskiego. Dlatego stolicą Myanmar jest dziś
Yangun, a nie Rangun. Istny galimatias!
Cudowna złota kraina – tak Myanmar w swoich wspomnieniach opisuje mój imiennik,
Marco Polo, który jako jeden z pierwszych europejskich podróżników dotarł w te okolice.
Patrząc na kopuły tysięcy buddyjskich świątyń, często musiałem mieć na nosie bardzo
ciemne okulary przeciwsłoneczne, by ocalić wzrok – tak silny był blask promieni słonecznych, które odbijając się od złotych iglic i kopuł, zwielokrotniały swoją moc. Z dziesiątek
tysięcy świątyń w Birmie największa jest ta w stolicy – Shwedagon Pagoda. By ogarnąć
bogactwo, jakie się tam znajduje, podam suche fakty: 40 ton złota wykorzystano do dnia
dzisiejszego na pozłocenie wszystkiego, co się dało. Na głównej kopule umiejscowiono
2000 diamentów i ponad 4000 innych kamieni szlachetnych. Czy teraz już możecie ją
sobie lepiej wyobrazić?
26
Half the kingdom to anyone who associates the word "Myanmar" with
the country placed in the east of India, three times greater than Poland
and at the same time with a similar number of inhabitants. If I say Burma,
everything is clear. The generals who have ruled the country since 1989
has decided to reject old names given by English colonists and have returned to those that are most similar to the Burmese language. Therefore,
the capital of Myanmar is today Yangun, not Rangoon. What a jumble!
The wonderful golden land – as was Myanmar described in memories of Marco Polo, my namesake, who as one of the first European
travellers arrived in the area. Looking at the domes of thousands of
Buddhist temples I often had to wear very dark sunglasses just to
save my sight – so strong was the sunlight, which reflecting from the
golden cupolas and spires multiplied its power. With tens of thousands
of temples in Burma, the largest one is placed in the capital – Shwedagon
Pagoda. In order to embrace the richness of the place I will give some
cold facts: 40 tonnes of gold were used to the present day for gilding
everything that was possible. There are located 2000 diamonds and
over 4000 other gemstones on the main dome. And now, can you
imagine it more easily?
27
Oderwij się / Take off
fotoreportaż / photo reportage
To spróbujcie zrobić to samo z Pagan, położoną na płaskowyżu wioską,
do której ciągną podróżnicy, by zmierzyć się z potęgą jednej z największych
cywilizacji w Azji. Na terenie 40 km2 znajdują się tysiące świątyń zbudowanych od IX do XI wieku, kiedy dynastie birmańskich królów niepodzielnie
rządziły tą częścią Azji. Świątynie poświęcone są bóstwom hinduistycznym
i buddyjskim, jedne świetnie zachowane, ze złoconymi wierzchołkami,
z drugich zostały tylko ruiny. Do dziś pamiętam zachód słońca w Paganie.
Z góry budynki świątyń wyglądały jak gigantyczne mrowiska. W łoskocie
melodii wygrywanych przez cykady gigantyczna, pomarańczowa kula
majestatycznie chowała się za rzekę Irrawaya, podświetlając spóźnionych
rybaków. Na łodziach napędzanych trójkątnymi żaglami starali się jeszcze
przed zmierzchem dotrzeć do swoich liściastych domków.
Tak, zachody słońca w Myanmar (czyli w Birmie) są piękne. Ale przecież
i polskie mogą też choć przez chwilę oczarować nas swoją magią i pięknem. Tylko spójrzcie.
28
So try to do the same with Pagan, a village situated on a plateau which
attracts travellers to face the power of one of the greatest civilizations in
Asia. On the surface of 40 km2, there are thousands of temples built from
the ninth to the eleventh century, when the dynasties of Burmese Kings
reigned absolutely in this part of Asia. Temples are dedicated to Hindu
and Buddhist deities, some are well-preserved, with gilt tops, others are
only ruins. I still remember the sunset in Pagani. From above, the buildings of temples looked like giant anthills. With cicadas playing melodies,
an enormous orange ball was majestically hiding in the Irrawaya River
shedding light on late fishermen. On the triangular sail boats, they were
trying to reach their leafy homes before dusk.
Yes, the sunsets in Myanmar (or Burma) are beautiful. But also Polish sunsets can charm us for a while with their magic and beauty. Just take a look.
KONKURS!
THE COMPETITION!
Marek Pietrowicz. Podróżnik, odwiedził 150 krajów na wszystkich kontynentach, łącznie z Antarktydą, 7 razy przejechał dookoła świata. Od 11 lat prowadzi
biura podróży incentive.
Strona autora: www.wyjazdy.biz.pl
Marek Pietrowicz. The traveller, has visited 150 countries on all continents,
including Antarctica, and 7 times travelled around the world. For 11 years
he has been running his travel agencies Incentive.
Author's website: www.wyjazdy.biz.pl
Zdobądź tytuł Euro Spotter 2011
i wygraj bilety od eurolot.com!
Get The Euro Spotter 2011 title,
and win tickets from eurolot.com!
Przez cały 2011 rok robiłeś zdjęcia lotnicze? Masz ich dużo?
Wyślij kolekcję zdjęć na adres [email protected]
do 17.02.2012 r. Jury nagrodzi 2 najlepsze kolekcje.
Throughout the 2011 year you have been doing aerial photographs?
Prace zdobywcy tytułu pokażemy w marcowym numerze magazynu.
The works of the winner will be show in our Magazine in March.
1. Nagroda: Tytuł Euro Spotter 2011, publikacja i 2 bilety
na dowolne połączenia eurolot.com w dwie strony
First Prize: Title Spotter Euro 2011, publication, and 2 eurolot.com return
tickets to any eurolot.com’s destination
2. Nagroda: 1 bilet na dowolne połączenie eurolot.com w dwie strony
Second Prize: One eurolot.com return ticket for any eurolot.com’s destination
You have a lot of them? Send a collection of these photos till 17.02.2012 on
[email protected] mail. The jury will award two best collections.
Regulamin na / Terms and conditions of the competition on: www.eurolot.com/badz_na_biezaco/press_center/
29
Klasa biznes / Business class
asy biznesu / aces in business
2012: Rok dobrego
zarządzania
2012: The year of good management
Mikroprzedsiębiorstwa nie odczuwają potrzeby posiadania spisanej
strategii działania. Większość z nich nie potrafi nawet określić, czy posiadanie
takiego dokumentu stanowi szansę na podniesienie konkurencyjności firmy.
Dlatego podjęliśmy decyzję o ogłoszeniu roku 2012 Rokiem dobrego
zarządzania – tłumaczy Bożena Lublińska-Kasprzak, prezes Polskiej Agencji
Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP). / Micro-enterprises do not feel the need to have
a written strategy. Most of them cannot even determine whether the possession of such
document provides an opportunity to improve competitiveness of companies. Therefore, we
decided to declare 2012 the Year of good management – explains Bożena Lublińska-Kasprzak,
President of the Polish Agency for Enterprise Development.
30
Jaka jest wizja rozwoju PARP na najbliższe lata?
Chcemy być innowacyjną administracją dla innowacyjnych przedsiębiorców.
Jesteśmy jedyną instytucją centralną, która przyjmuje elektronicznie – poprzez Internet – wnioski do konkursów na unijne dofinansowanie projektów. Napisaliśmy strategię Agencji, wdrożyliśmy zarządzanie procesowe,
zarządzanie projektami, zarządzanie jakością ISO 9001. Strategia zawiera
precyzyjnie sformułowaną wizję, misję oraz priorytety strategiczne Agencji
na najbliższe lata. Te priorytety to: tworzenie korzystnych warunków dla
rozwoju innowacyjności przedsiębiorstw, wzmocnienie roli Agencji jako
partnera na rzecz tworzenia warunków rozwoju przedsiębiorczości, tworzenie korzystnych warunków dla rozwoju wzorców zrównoważonej produkcji i konsumpcji oraz zapewnienie jakości oraz efektywności działań
prowadzonych przez Agencję.
What is the vision of the development of PARP in the coming years?
We want to be innovative administration for innovative entrepreneurs.
We are the only central institution that electronically accepts – via the
Internet – applications sent for the EU grants. We have written the strategy
for the Agency, implemented process management, project management,
quality management ISO 9001. The strategy contains a precisely articulated vision, mission and strategic priorities for the Agency in the coming
years. These priorities are the creation of favourable conditions for the
development of innovative enterprises, strengthening the Agency's role as
a partner to create the conditions for business development, creation of
advantageous conditions for the development of sustainable production
and consumption and ensuring the quality and effectiveness of activities
conducted by the Agency.
Przeważającą większość przedsiębiorstw w UE stanowią mikro-,
małe i średnie firmy...
Identyczna sytuacja jest w Polsce, gdzie spośród 1,67 mln firm podmioty
sektora MSP stanowią zdecydowaną większość (99,8%), przy czym
w Polsce sektor ten w większym stopniu niż w UE jest zdominowany
przez mikrofirmy, których udział w całkowitej liczbie przedsiębiorstw (96%)
przewyższa średnią europejską (91,8%). Udział małych firm w liczbie MSP
w Polsce (2,8%) jest o ponad połowę mniejszy od średniej dla UE-27
(6,9%). Pomimo tego średnioterminowe trendy pokazują, że struktura firm
w Polsce, choć powoli, zmierza w kierunku podobnej do UE – spada udział
mikrofirm, a wzrasta udział pozostałych grup przedsiębiorstw. Tempo tych
przemian wskazuje, że największe problemy ze wzrostem i przekształceniem
się w małe podmioty mają mikroprzedsiębiorstwa.
The vast majority of enterprises in the EU are micro, small and
medium businesses...
The same situation is in Poland, where among 1,67 million companies the
companies of the SME sector are the vast majority (99.8%), and at the
same time in Poland this sector is dominated to a greater extent by micro
companies than in the EU, and their share in the total number of enterprises
(96%) is higher than the European average (91.8%). The share of small
companies in the number of SMEs in Poland (2.8%) is less than half the
average for the EU-27 (6.9%). Despite this, the medium-term trends show
that the structure of companies in Poland is moving, although slowly, in
the direction which is similar to the EU – the share of micro enterprises is
declining, and the share of other groups of companies is increasing. The rate
of the changes indicates that microenterprises have the biggest problems
with growth and transformation into small entities.
Fot. PARP
„
Chcemy być innowacyjną administracją
dla innowacyjnych przedsiębiorców.
Fot. PARP
We want to be innovative administration
„
for innovative entrepreneurs.
31
Klasa biznes / Business class
Fot. PARP
asy biznesu / aces in business
„
Dobre zarządzanie przedsiębiorstwem jest jednym
z kluczowych działań zwiększających szansę na odniesienie
sukcesu w procesie prowadzenia działalności gospodarczej.
Good corporate management is one of the key actions that
„
increase the chance of success in the process of doing business.
Czyli poziomem przedsiębiorczości nie odstajemy od reszty Europy?
Nie, ale sądzę, że mamy jeszcze w Polsce ogromny potencjał wzrostu,
jeśli chodzi o liczbę firm. Choćby z tego względu, że młodzi ludzie, a także
nieaktywne zawodowo kobiety deklarują zainteresowanie zakładaniem
własnej działalności gospodarczej. Dużą rezerwę dla rozwoju firm widać
także w strukturze polskiej przedsiębiorczości – mikro-, małe i średnie firmy
mogą powiększać obroty i zatrudnienie. W PARP staramy się identyfikować
bariery i ograniczenia, a także wdrażać instrumenty publicznej interwencji,
które przyczyniają się do rozwoju firm. Tak rozumiemy naszą misję.
Jaki wpływ na kondycję polskich przedsiębiorstw powinna mieć,
Pani zdaniem, jakość zarządzania?
Dobre zarządzanie przedsiębiorstwem jest jednym z kluczowych działań
zwiększających szansę na odniesienie sukcesu w procesie prowadzenia
działalności gospodarczej.
Czy polskie firmy dobrze sobie radzą z zarządzaniem?
Z naszych badań wynika, że zdecydowana większość nowo powstających
firm to mikroprzedsiębiorstwa (o liczbie pracujących do 9 osób). Wśród
właścicieli mikroprzedsiębiorstw dominują mężczyźni (64,3%), osoby w wieku
produkcyjnym, najczęściej z przedziału 35 – 54 lat (56%), ponadprzeciętnie
32
So, we do not stand out from the rest of Europe as regards to the
level of entrepreneurship, don’t we?
No, we don’t, but I think that we still have a huge potential for growth in
Poland with respect to the number of companies. At least for the reason
that young people, as well as economically inactive women, declare their
interest in setting up their own business. A large reserve for enterprise
development is also reflected in the structure of Polish entrepreneurship
– micro, small and medium-sized businesses may increase sales and
employment. PARP tries to identify barriers and constraints, as well as
implement instruments such as public intervention, which contribute to
the development of companies. That’s how we understand our mission.
What impact should have the quality of management on the condition of Polish companies?
Good corporate management is one of the key actions that increase the
chance of success in the process of doing business.
Can Polish companies cope well with the management?
Our research shows that the vast majority of newly established companies
are micro enterprises (employing up to 9 people). Most of the owners of
micro enterprises are males (64.3%), people of working age, usually in
wykształcone, z wyższym – licencjackim lub magisterskim – wykształceniem (60,1%). Większość nowych firm (67,5%) jest rejestrowana przez
osoby w wieku do 39 lat, w tym 33% przez osoby w wieku do 30 lat.
Ta właśnie grupa dominuje w tworzeniu podmiotów w dziedzinie: informacja i komunikacja (70,9%), zaś osoby w wieku 30-39 lat zarejestrowały
najwięcej firm w branży: działalność profesjonalna, naukowa i techniczna,
a więc w obszarach niezwykle istotnych dla innowacyjności gospodarki.
To wszystko relatywnie młode osoby, które nie dysponują jednak ani długim doświadczeniem zawodowym, ani funduszami na nadanie rozmachu
swojej działalności.
the range of 35 – 54 years (56%), with above average education, and
with bachelor’s or master’s qualifications. (60.1%). Most new companies
(67.5%) are established by people up to 39 years, including 33% of them
by persons under the age of 30. This very group predominates in creating
entities in the area of information and communication (70.9%), while those
aged 30-39 have started up the largest number of companies in the professional industry, research and technical business, so in areas extremely
relevant to innovation of the economy. These are all relatively young people
who have neither long professional experience, nor the funds to provide
the momentum to their businesses.
Co tacy przedsiębiorcy powinni zrobić?
Wydaje się, że oni już posiadają inne (konkurencyjne) zalety, które pozwalają im funkcjonować na rynku – lepszą orientację w uwarunkowaniach
nowoczesnej gospodarki, znajomość języków obcych, większą otwartość
na relacje z otoczeniem zewnętrznym. Generalnie jednak w większości
przedsiębiorstw sposób działania, w tym strategia funkcjonowania firmy,
odbywa się intuicyjnie, w reakcji na pojawiające się bodźce. Ponad jedna
czwarta (26,3%) mikrofirm nie dokonała nawet wstępnej analizy kosztów
i korzyści, szans i zagrożeń związanych z rozpoczęciem działalności.
Pozostali przedsiębiorcy robili to we własnym zakresie (72,9%), a tylko
bardzo nieliczni zlecali taką analizę na zewnątrz (0,8%).
What such entrepreneurs should do?
It seems that they already have other (competitive) advantages that allow
them to operate in the market – a better understanding of the conditions of
the modern economy, knowledge of foreign languages, greater openness
to relations with the external environment.
Generally, however, in most companies the mode of operation, including
the strategy of the company, is intuitive, in response to emerging stimuli.
More than a quarter of micro enterprises (26.3%) did not even preliminary
analyse their costs, benefits, opportunities and threats associated with
the start-up. Other entrepreneurs did so on their own (72.9%), and only
very few of them outsourced such analysis (0.8%). Other entrepreneurs
did so on their own (72.9%), and only very few of them outsourced such
analyses (0.8%).
Ale przedsiębiorcy na ogół nie planują i nie działają perspektywicznie, lecz dostosowują się do zastanych warunków i zajmują
występującą na rynku niszę. W przypadku pojawienia się konkurencji przyjmują zwykle postawę pasywną i nie podejmują żadnych
działań lub konkurują ceną.
To prawda. Mikroprzedsiębiorstwa nie odczuwają potrzeby posiadania
spisanej strategii działania. Większość z nich nie potrafi określić, czy
posiadanie dokumentu strategicznego stanowi szansę na podniesienie
konkurencyjności firmy. Wobec tych wyzwań w PARP podjęliśmy decyzję
m.in. o ogłoszeniu roku 2012 Rokiem dobrego zarządzania. Zintensyfikujemy
działania informacyjne, promocyjne oraz bezpośrednie wsparcie skierowane
do MSP w tym zakresie. Dobre zarządzanie firmą, w tym zasobami ludzkimi,
jest szczególnie ważne wobec wielkich wyzwań, w tym starzejącego się
społeczeństwa, a co za tym idzie wobec zmian w obszarze zasobów ludzkich. Agencja swoimi działaniami wspiera przedsiębiorców we wdrażaniu
nowych metod zarządzania zmianą, wiedzą, informacją i zasobami ludzkimi.
Wprowadzamy również zasady dobrego zarządzania w codziennej pracy
Agencji. Przeszliśmy na elektroniczny nabór wniosków składanych przez
przedsiębiorców. Napisaliśmy strategię działania Agencji, wdrożyliśmy
zarządzanie procesowe, zarządzanie projektami, zarządzanie jakością
ISO 9001, wdrażamy elektroniczny obieg dokumentacji. Wprowadziliśmy
nowoczesne sposoby informowania i komunikowania się z przedsiębiorcami
(czaty, transmisje online).
Jakiej najważniejszej rady na 2012 rok udzieliłaby Pani polskim
przedsiębiorcom?
W Polsce ponad 50 procent firm nie ma strategii, planów. Przedsiębiorcy
działają intuicyjnie, z dnia na dzień. Jeśli nagle przedsiębiorca, działający
latami bez planów, decyduje się skorzystać z dotacji, która tak naprawdę
jest planem strategicznym, to pojawiają się kłopoty, bo wtłoczono go
w pewne ramy. Trzeba przestrzegać harmonogramu projektu i nie da się już
działać ad hoc. To jedna z przyczyn narzekań firm. Warto więc pracować
nad zarządzaniem strategicznym w firmach. I my to robimy. Najlepiej ten
problem widać w przypadku sławnych już e-dotacji, czyli nowych projektów
internetowych młodych przedsiębiorców. To ich pierwsze kroki w biznesie
i często to my uczymy ich, jak działać.
But entrepreneurs usually do not plan and do not act in a long-term
perspective; they just adapt to the conditions and occupy a niche in
the market. If there is competition, they usually adopt a passive attitude and do not take any action besides setting competitive prices.
It's true. Micro-entities do not feel the need to have a written strategy. Most
of them cannot determine whether a formal strategy document provides
an opportunity to increase business competitiveness of their company.
Facing with these challenges, we made a decision to announce the Year
2012 "The year of good management". We will intensify activities in information, promotion and direct support targeted at SMEs in this area. Good
management of the company, including human resources, is particularly
important to the great challenges, including the ageing population, and
consequently, to changes in the area of human resources. The Agency
with its actions supports businesses in implementing new methods of
change, knowledge, information and human resources management.
We implement the principles of good management in everyday operation.
We have changed the way of accepting applications into those sent via the
Internet. We have written the strategy of the Agency, implemented process
management, project management, quality management ISO 9001, and we
have applied the electronic circulation of documents. We have introduced
modern methods of informing and communicating with entrepreneurs
(chats, online broadcasts).
What is the most important advice you would give to Polish entrepreneurs for 2012?
In Poland, over 50 percent of companies do not have strategies, plans.
Businesspersons work intuitively, from day to day. If suddenly the entrepreneur who has been running business without plans for years has decided to
take advantage of the grant, which is in fact a strategic plan, there are some
problems to arise, because he feels to have been pressed into a certain
framework. You have to respect the timetable of the project and can no
longer run your business ad hoc. This is one of the reasons why companies
do complain. Therefore, it is worth working on strategic management in
companies. And we do it. This problem is best seen in case of already
famous e-grants or new web projects for young entrepreneurs. This is
their first steps in business and it is often us who teach them how to act.
na zdjęciach / in pictures:
Bożena Lublińska-Kasprzak, prezes Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości / President of the Polish Agency for Enterprise Development
33
Klasa biznes / Business class
błękitne strony / blue pages
Przymusowe umorzenie udziałów
w spółce z o.o. sposobem na uniknięcie
opodatkowania czystego zysku?
Compulsory redemption of shares in limited liability companies
a way to avoid the taxation of net profit?
Opodatkowanie przymusowego umorzenia udziałów w spółkach
kapitałowych, będących własnością osób fizycznych dość istotnie
różni się od opodatkowania umorzenia udziałów, mającego charakter
dobrowolny. / Taxation of compulsory redemption of shares in
companies owned by individuals differs significantly from tax redemption
of shares, that is of voluntary nature.
Natalia Jabłońska
Doradca podatkowy w Kancelarii prawnej MAJCHRZAK BRANDT I WSPÓLNICY
Tax advisor at MAJCHRZAK BRANDT AND PARTNERS Legal Office
Różnice te uwidocznią się jednak dopiero w sytuacji, gdy umarzane
udziały zostały uprzednio nabyte w drodze darowizny lub spadku
od osób blisko spokrewnionych, o których mowa w art. 4a Ustawy
o podatku od spadków i darowizn. Wówczas przymusowe umorzenie
udziałów nie będzie rodzić jakiegokolwiek opodatkowania dochodu
udziałowca, podczas gdy umorzenie dobrowolne będzie skutkować
opodatkowaniem dochodu według stawki PIT równej 19%.
These differences, however, become apparent only in a situation
when the redeemed shares have been previously acquired by way of
donation or inheritance from persons closely related, as referred to in
Art. 4a of the Act on tax on inheritances and donations. Consequently,
compulsory redemption of shares does not give rise to any taxation
of the shareholder's income, while voluntary redemption results in
taxation of income at the rate of 19%.
Instytucja umorzenia udziałów została uregulowana m.in. w art. 199 KSH.
Zgodnie ze wskazanym przepisem udział może być umorzony za zgodą
wspólnika w drodze nabycia udziału przez spółkę (umorzenie dobrowolne)
albo bez zgody wspólnika (umorzenie przymusowe). Przesłanki i tryb
umorzenia przymusowego muszą zostać określone w umowie spółki
oraz ewentualnie dodatkowo doprecyzowane w uchwale wspólników.
Natomiast warunkiem dokonania dobrowolnego umorzenia udziałów jest
dopuszczenie umorzenia udziałów w umowie spółki oraz wyrażenie zgody
przez wspólnika, którego udziały mają być umarzane. Kolejną istotną
różnicą pomiędzy ww. dwoma rodzajami umorzeń jest to, że w przypadku
przymusowego umorzenia wspólnik, którego udziały są umarzane, musi
otrzymać od spółki w zamian choć minimalne wynagrodzenie (nie niższe
od wartości przypadających na jego udział aktywów netto, szczegółowo
określonego postanowieniami KSH). Z kolei umorzenie dobrowolne może
być dokonane bez konieczności zapłaty wynagrodzenia za umarzane
udziały, jeżeli wspólnik i Spółka dojdą w tym względzie do porozumienia.
The institution of redemption of shares is regulated among others by Article
199 of the Commercial Companies Code (CCC). According to the said
provision, the share may be redeemed with the consent of the shareholder
by acquisition of shares by the company (voluntary redemption) or without
the consent of the shareholder (compulsory redemption). Conditions and
procedures for compulsory redemption must be specified in the company’s
contract and may be additionally clarified in the shareholders’ resolution.
Voluntary redemption of shares requires entering the possibility of redeeming shares into the company’s contract as well as giving the consent by
the shareholder whose shares are to be redeemed. Another important
difference between the above mentioned two kinds of redemption is
the fact that in case of compulsory redemption the shareholder whose
shares are redeemed must receive from the company at least a minimum
remuneration (not lower than the value of net assets attributable to their
share, specified in detail by provisions of the CCC). On the other hand,
voluntary redemption may be made without paying the remuneration for
redeemed shares, if the shareholder and the company reach an agreement in this regard.
Z punktu widzenia przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób
fizycznych (dalej: Ustawa o PIT), zarówno w przypadku odpłatnego przymusowego, jak i odpłatnego dobrowolnego umarzania udziałów, wspólnicy mogą zrealizować zysk. Zyskiem jest dodatnia różnica pomiędzy
przychodem (którym jest wynagrodzenie za umorzenie udziałów danej
spółki), a kosztem, czyli, co do zasady, wydatkiem poniesionym przez
wspólnika na nabycie ww. udziałów.
34
From the standpoint of provisions of the Personal Income Tax Act (hereinafter: the PIT Act), in both cases, paid compulsory and paid voluntary
redemption of shares, shareholders may realize profits. The profit is generated by positive difference between income (which is paid for redemption
of shares of a given company), and cost i.e., as a rule, an expenditure
W interpretacjach indywidualnych wydawanych przez organy podatkowe,
począwszy od dnia 1 stycznia 2011 r. inaczej określa się zasady opodatkowania dobrowolnego umorzenia udziałów. Przed powyższą datą,
umorzenie dobrowolne i przymusowe były traktowane przez organy
podatkowe identycznie. Powyższe zróżnicowanie poglądów organów
podatkowych wynika ze zmian wprowadzonych do Ustawy o PIT z dniem
1 stycznia 2011 r. Począwszy od tej daty, wprowadzono zmiany do
przepisu art. 24 ust. 5 Ustawy o PIT, tj. do przepisu regulującego zasady
opodatkowania dochodów uzyskiwanych z tytułu udziału w zyskach osób
prawnych. Wcześniej, w art. 24 ust. 5 Ustawy o PIT istniały dwa punkty:
1 i 2. Pierwszy odnosił się do dochodów z tytułu umorzenia udziałów,
natomiast drugi – do dochodów z tytułu zbycia udziałów na rzecz spółki
w celu umorzenia. Po 1 stycznia 2011 r. punkt 2 został skreślony.
incurred by the shareholder to acquire the above mentioned shares.
In individual interpretations issued by tax authorities as of 1 January 2011,
taxation rules for voluntary redemption of shares are defined differently.
Previously, voluntary and compulsory redemption were treated identically
by tax authorities. These differences in views of tax authorities result from
amendments to the PIT Act with effect from 1 January 2011.
Organy podatkowe zinterpretowały tę zmianę w ten sposób, iż uznały,
że począwszy od 1 stycznia 2011 r. dochód uzyskany z tytułu dobrowolnego umorzenia udziałów nie jest już dochodem z tytułu udziału
w zyskach osób prawnych, lecz jest dochodem ze zbycia praw majątkowych (o którym mowa w art. 30b ust. 1 i ust. 2 pkt 4 Ustawy o PIT).
Natomiast dochód z umorzenia przymusowego udziałów w dalszym
ciągu jest przez organy podatkowe traktowany jako dochód z tytułu
udziału w zyskach osób prawnych (o którym mowa w art. 30a ust. 1 pkt
4 Ustawy o PIT), czyli dochód analogiczny do dywidendy.
Tax authorities have interpreted the amendment in such a way that they
have recognized that as of 1 January 2011, the income generated in
respect of voluntary redemption of shares is not the income from
capital gains of legal persons, but the income from the sale of property rights (referred to in Art. 30b item 1 and 2 point 4 of the Act on PIT).
Porównanie treści ww. art. 30a i 30b Ustawy o PIT skutkuje wnioskiem,
iż stawka podatku dla opodatkowania dochodu z umorzenia udziałów,
traktowanego jako zbycie praw majątkowych, oraz dochodu z umorzenia
udziałów, traktowanego jako zysk kapitałowy, jest identyczna – wynosi 19%.
Również koszty są w ww. sytuacjach ustalane w zasadzie identycznie.
Zgodnie bowiem z art. 30b ust. 1 i ust. 2 pkt 4 Ustawy o PIT, dochód
z tytułu odpłatnego zbycia udziałów (w tym z tytułu zbycia ich na rzecz
Spółki w celu dobrowolnego umorzenia) ustalany jest jako różnica między
przychodem uzyskanym ze zbycia a kosztami uzyskania przychodów,
określonymi na podstawie art. 22 ust. 1f lub art. 23 ust. 1 pkt 38.
Natomiast stosownie do art. 24 ust. 5d Ustawy o PIT: dochodem z umorzenia udziałów w spółkach mających osobowość prawną jest nadwyżka
przychodu otrzymanego w związku z umorzeniem nad kosztami uzyskania
przychodu obliczonymi zgodnie z art. 22 ust. 1f albo art. 23 ust. 1 pkt 38.
Jedyną różnicą jest zdanie drugie, zawarte w art. 24 ust. 5d, przewidujące,
iż: jeżeli nabycie nastąpiło w drodze spadku lub darowizny, koszty
ustala się do wysokości wartości z dnia nabycia spadku lub darowizny.
W powyższym zdaniu przewidziano, że kosztem może być wartość umarzanych udziałów, jaką miały one w dniu ich nabycia w drodze spadku
lub darowizny. Mówi ono jedynie o wartości, nie uzależniając możliwości
potrącenia tej wartości jako kosztu od uprzedniego, faktycznego opodatkowania udziałów podatkiem od spadków lub darowizn. A zatem wartość
darowanych udziałów może być kosztem również i wtedy, gdy obdarowany
skorzystał z pełnego zwolnienia z opodatkowania podatkiem od spadków
i darowizn udziałów (np. tego przewidzianego w art. 4a ustawy o podatku
od spadków i darowizn dla darowizn i spadków dokonywanych pomiędzy
wstępnymi, zstępnymi, małżonkami, macochą, ojczymem, rodzeństwem).
W przepisie art. 30b regulującym zasady opodatkowania zbywania udziałów
na rzecz Spółki w celu dobrowolnego ich umorzenia, według organów
podatkowych brak jest analogicznych ustaleń co do sposobu ustalania
kosztu. W przypadku otrzymania ich w drodze darowizny, możliwym jest
jedynie zastosowanie ogólnego zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust.
1 pkt 105 Ustawy o PIT. Przepis ten pozwala na zwolnienie z opodatkowania dochodu uzyskanego ze zbycia udziałów otrzymanych w drodze
spadku albo darowizny, ale jedynie w części odpowiadającej kwocie
zapłaconego podatku od spadków i darowizn. Jeśli zatem ww. podatek
nie był zapłacony, opodatkowaniu będzie podlegać cały zysk uzyskany
przez udziałowca, który dobrowolnie swoje udziały umorzył.
Sygnalizując istniejącą sytuację faktyczno-prawną, wypada nadmienić,
że powyższe zróżnicowanie opodatkowania na korzyść umorzenia przymusowego może skłaniać podatników będących udziałowcami spółek
kapitałowych do takiego kształtowania stosunków prawnych, zarówno
z osobami spokrewnionymi, jak i ze spółką, aby wykorzystać różnicę w traktowaniu przymusowego i dobrowolnego umorzenia udziałów spółek z o.o.
Since that date, amendments to Art. 24 item 5 of the Act on PIT (i.e. to
the provision that governs the taxation of income from capital gains of
legal persons) have been introduced. Previously, there were two points
1 and 2 in Article 24 item 5 of the Act on PIT. The first one referred to
the income from redemption of shares, while the second one referred to
the income from sale of shares for redemption. After 1 January 2011,
section 2 has been deleted.
The income from compulsory redemption of shares is still treated
by tax authorities as the income from capital gains of legal persons
(referred to in Art. 30a item 1 point 4 of the Act on PIT), this is the income
similar to dividends.
Content comparison of the above mentioned Art. 30a and 30b of the Act
on PIT results in the conclusion that the tax rate for taxable income from
redemption of shares, treated as a transfer of property rights, and the
income from redemption of shares, treated as a capital gain is the same
– equals to 19%. Costs in the above situations are basically determined
in the same way.
According to Art. 30b 1 and 2 point 4 of the Act on PIT, the income from
sale of shares (including, from the sale to the Company for the purpose of
voluntary redemption) is calculated as the difference between the income
from sale and cost of revenues determined on the basis of Art. 22 item
1f or Art. 23 item 1 paragraph 38.
Pursuant to Article 24 item 5d of the Act on PIT, "income from redemption of shares in companies with legal personality is a surplus of income
received in connection with redemption of deductible costs calculated
in accordance with Art. 22 item 1f or Art. 23 item 1 paragraph 38.
The only difference is the second sentence of Article 24 item 5d, which
provides that "if the acquisition was by way of inheritance or donation
the cost is fixed to the value of inheritance or donation".
The above sentence provides that the cost may be the value of redeemed
shares which they had on the day of their acquisition by inheritance or
donation. It only mentions the value and does not link the possibility of
the deduction of that value as a cost with actual taxation of shares prior
to the tax on inheritances or donations. Thus, the value of donated shares
may be the cost also in a situation when the recipient has benefited from
a full exemption from the tax on inheritance and donations of shares
(e.g., under Article 4a of the Act on tax on inheritance and donations for
gifts and inheritances made between ancestors, descendants, spouses,
a stepmother, a stepfather, siblings).
According to tax authorities, Article 30b governing the taxation rules for
sale of shares to the company for voluntary redemption lacks similar directions applying to the method of determining the cost. In case of receiving
them by donation, it is only possible to use a general exemption referred
to in Art. 21 item A point 105 of the Act on PIT. This provision allows for
an exemption from taxation of income from sale of shares received by
inheritance or donation, but only in proportion to the amount of tax paid
on inheritance and donations. So, if the above mentioned tax has not
been paid, all profits earned by the shareholder who voluntarily redeemed
their shares will be subject to taxation.
Indicating the existing factual and legal situation, it is worth mentioning
that the above tax differentiation in favour of compulsory redemption may
encourage taxpayers who are shareholders of companies to form a legal
relationship in such a way, both with relatives as well as with companies,
to exploit the difference in treatment between compulsory and voluntary
redemption of shares of limited liability companies.
35
Klasa biznes / Business class
błękitne strony / blue pages
Newsletter przedsiębiorcy
Przegląd najnowszego orzecznictwa i zmian w prawie
Business Newsletter
The review of recent judicial decisions
and changes in legislation
Krzysztof Rubas
Aplikant radcowski w Kancelarii prawnej MAJCHRZAK BRANDT I WSPÓLNICY
Trainee solicitor at MAJCHRZAK BRANDT AND PARTNERS Legal Office
Z wokandy
From the cause list
Wygórowane opłaty za przechowanie towaru
w depozycie urzędu celnego sprzeczne z Konstytucją
Exorbitant fees for storage of goods in customs
custody unconstitutional
Odsetki od kredytu zaciągniętego na wypłatę
dywidendy w spółce z o.o. nie są kosztem podatkowym
Interest on the loan taken to pay dividends
in the Ltd. company are not a tax expense
Etat zamiast umowy cywilnoprawnej
dla pracownika tymczasowego
Full Time Equivalent instead of a civil-law contract
for a temporary employee
Wyrokiem z dnia 15 listopada 2011 roku Trybunał Konstytucyjny orzekł, że
wysokości opłat za przymusowe przechowywanie zajętego przez urząd celny
towaru są niezgodne z Konstytucją. Swoje rozstrzygnięcie Trybunał uzasadnił
między innymi faktem, iż opłaty za „przymusowe” umieszczenie towaru w depozycie urzędu celnego mają charakter daniny publicznej i w związku z tym ich
górna i dolna wysokość musi zostać określona w ustawie, a nie w akcie wykonawczym. Trybunał zdecydował, że art. 93 ust. 2 Prawa celnego, w zakresie,
w jakim został uznany za niezgodny z Konstytucją, utraci moc obowiązującą
z upływem 12 miesięcy od ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw, natomiast
z dniem ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw zabraknie podstawy prawnej
do ustalania opłaty minimalnej za przechowanie towaru niewspólnotowego
w depozycie prowadzonym przez organ celny (sygn. akt: P 29/10).
źródło: http://www.trybunal.gov.pl
Odsetki oraz inne wydatki związane z kredytem zaciągniętym przez spółkę
z ograniczoną odpowiedzialnością na wypłatę dywidendy należnej jej udziałowcom, zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku
dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.),
nie są kosztem uzyskania przychodów tej spółki. Takie stanowisko zaprezentował NSA w uchwale podjętej w składzie siedmiu sędziów w dniu 12 grudnia
2011 roku (sygn. akt: II FPS 2/11). Uzasadniając swoje stanowisko, NSA
wskazał, iż zaciągnięcie kredytu na wypłatę dywidendy dla udziałowców nie
ma związku z działalnością i przychodami spółki wypłacającej, wobec czego
odsetki od kredytu i wydatki, jakie spółka wypłacająca ponosi w związku z zaciągnięciem kredytu, nie mogą zostać uznane za koszty uzyskania przychodu.
źródło: http://www.nsa.gov.pl
Dnia 12 grudnia 2011 roku SN podjął uchwałę, w której przesądził, iż zastosowanie art. 22 § 11 k.p. nie jest wyłączone w odniesieniu do zatrudnienia
osób skierowanych do pracy tymczasowej na podstawie umowy prawa
cywilnego (art. 26 ust. 2 ustawy z 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników
tymczasowych – Dz. U. Nr 166, poz. 1608 ze zm.). Tym samym, jeżeli warunki
36
In a verdict of 15 November 2011 the Constitutional Court ruled that fees for
compulsory storage of seized goods by the customs office are inconsistent
with the Constitution. The Court justified its decision, inter alia, with the fact
that the fees for ‘’compulsory" storage of the goods in custody of the customs
office are of public tribute nature, and therefore, their upper and lower limit
must be specified in the act, and not in the secondary legislation.
The Court decided that article 93 item 2 of the Customs Act, to the extent
that was declared unconstitutional, will expire at the end of 12 months from
its publication in the Journal of Laws, whereas since the day the judgement
has been published in the Journal of Laws, there will be no legal basis for
determining the minimum fee for storing non-community goods in custody
maintained by the customs authority (file: P 29.10).
source: http://www.trybunal.gov.pl
Interest and other expenses associated with the loan taken out by a limited
liability company to pay dividends payable to its shareholders in accordance
with article 15 item 1 of the Act of 15 February 1992 on Corporate Income
Tax (Journal of Laws of 2000 No. 54, item 654 as amended) are not tax deductible expense of the company. This position was adopted by the Supreme
Administrative Court in the composition of seven judges in its resolution on
12 December 2011 (ref. no: II FPS 2/11). Justifying its position, the Supreme
Administrative Court indicated that borrowing to pay dividends to shareholders
is not related to the activity and income of the company, so that interest on
the loan and expenses borne by such company in connection to taking out
a loan cannot be considered as tax deductible expenses.
source: http://www.nsa.gov.pl
On 12 December 2011 the Supreme Court passed a resolution in which
it decided that the application of art. 22 item 11 of the Labour Code is not
excluded with respect to employment of people assigned to work temporarily
under a civil-law contract (art. 26 item 2 of the Act of 9 July 2003 on the employment of temporary workers – Journal of Laws No. 166, item 1608 as
wykonywania pracy przez pracownika tymczasowego zatrudnionego na
podstawie umowy cywilnoprawnej będą odpowiadały kryteriom określonym
w treści art. 22 § 11 k.p., jego zatrudnienie zostanie uznane za zatrudnienie
na podstawie stosunku pracy (sygn. akt: I UZP 6/11).
źródło: http://www.sn.pl
amended.) Thus, if the conditions of work carried out by a temporary employee
contracted under civil-law contract will match the criteria of article 22 item 11
of the Labour Code, their employment will be considered as employment on
the basis of the employment relationship (file: I PPO 6 / 11).
source: http://www.sn.pl
Zmiany w prawie
Changes in the law
Spółki
Companies
Centralna Ewidencja i Informacja
o Działalności Gospodarczej
Business Activity Central Register
and Information Record
Dnia 1 stycznia 2012 roku weszły w życie przepisy ustawy z dnia 13 maja
2011 r. o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 131, poz. 764) tworzące w CEDIG rejestr
pełnomocników upoważnionych do prowadzenia spraw przedsiębiorców.
Przedsiębiorca będzie mógł wpisać swojego pełnomocnika do CEDIG z określeniem zakresu spraw, które obejmuje udzielone przez niego pełnomocnictwo, jeżeli pełnomocnictwa udzielił i zgłosił informację o jego udzieleniu przy
składaniu wniosku o wpis do CEDIG.
On 1 January 2012, the provisions of the Act of 13 May 2011 amending the
Act on Freedom of Economic Activity and certain other acts (Journal of Laws
No. 131 item 764) entered into force. They form a register of agents authorized
to conduct business affairs within the Central Register. Entrepreneurs may
now enter their agent in the Central Register specifying the scope of issues
within the authority granted by them to such an agent, provided that they
gave power of attorney and submit adequate information in this regard when
applying for the entry into the Central Register.
Ubezpieczenie rentowe
Retirement annuity
Dnia 1 stycznia 2012 roku weszła w życie ustawa z dnia 1 kwietnia 2011 r.
o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw
(Dz. U. nr 92, poz. 531) wprowadzająca uproszczony tryb zakładania spółek
z ograniczoną odpowiedzialnością zakładający m.in. posługiwanie się wzorcem umowy spółki udostępnianym w Internecie i skrócenie do jednego dnia
terminu na rozpoznanie przez sąd wniosku o wpis tak zawiązanej spółki do
rejestru. Wraz z ustawą wszedł w życie również pakiet aktów wykonawczych
określający m.in. tryb zakładania konta w systemie teleinformatycznym celem
zawiązania spółki, tryb składania wniosku o wpis spółki do rejestru oraz
wzorzec umowy spółki.
On 1 January 2012 the Act of 1 April 2011 on amending the act –
the Commercial Companies Code and certain other acts came into force
(Journal of Laws No. 92 item 531) introducing a simplified mode of setting
up a limited liability company. The mode assumes, among others, the use of
a company contract model available
​​
on the Internet as well as it shortens the
period within which the court has to process the application of a company set
up in this way for the entry into the register to one day. The package of executive acts that specify among others the mode of setting up an account in the
computer system in order to set up a company, the mode of applying for entry
into the register and the contract model entered into force along with the Act.
Dnia 1 lutego 2012 roku weszła w życie ustawa z dnia 21 grudnia 2011 roku
o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 291, poz.
1706). Ustawa dokonuje podwyższenia o 2% składki na ubezpieczenie rentowe
w części finansowanej przez płatników. Wskutek zmiany, składka wzrośnie
do 8% i będzie finansowana na niezmienionym poziomie 1,5% przez ubezpieczonego, a na poziomie 6,5% przez płatnika. Nowelizacja przywraca dla
pracodawców poziom finansowania przez nich składki rentowej z pierwszej
połowy 2007 roku. Podniesienie stopy procentowej składki na ubezpieczenia
rentowe ma doprowadzić do zmniejszenia deficytu Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych w zakresie funduszu rentowego.
On 1 February 2012 the Act of 21 December 2011 amending the Act on
Social Insurance System (Journal of Laws No. 291, item 1706) entered into
force. TheAct makes a 2% increase in premiums for pension insurance in part
financed by taxpayers. As a result of the changes, the premium rises to 8% and
is financed at the same level of 1.5% by the insured and 6.5% by the payer.
The amendment restores the level of financing of pension premiums contributed
by employers to the level in the first half of 2007. Increase in theinterest rate
for pension premiums is supposed to lead to a reduction in the deficit of the
Social Insurance Fund within the pension fund.
Ubezpieczenia obowiązkowe
On 11 February 2012 the Act of 19 August 2011 amending the Act on
Compulsory Insurance, the Insurance Guarantee Fund and the Polish Motor
Insurers’ Bureau and some other acts (Journal of Laws No. 205, item 1210)
will enter into force. The most significant changes include: solution to the
problem known as the double insurance by giving the holder the option of
canceling a motor vehicle liability insurance contract, which as a result of
automatism of the Act has been extended for another period; obligation for
insurance companies to submit information, within the scope of a liability
insurance for owners of motor vehicles, to the policy holder about insurance
for the next period; abandonment of the automatic renewal of a contract
liability insurance in case of sale of the vehicle or other transfer of ownership
(an insurance contract concluded by the previous holder, if the new holder of
a vehicle has not cancelled it within a specified period, will be valid only until
the end of the period for which it was previously concluded by the previous
holder); deletion of provisions concerning reimbursement of premiums for the
unused period of insurance.
Dnia 11 lutego 2012 roku wejdzie w życie ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 roku
o zmianie ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym
Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych
oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 205, poz. 1210). Do najważniejszych
z wprowadzanych zmian należą: rozwiązanie problemu tzw. podwójnego
ubezpieczenia poprzez przyznanie posiadaczowi pojazdu mechanicznego
możliwości wypowiedzenia umowy ubezpieczenia OC, która na skutek automatyzmu ustawy została przedłużona na kolejny okres; zobowiązanie zakładów
ubezpieczeń do przesyłania ubezpieczającym, w zakresie ubezpieczenia OC
posiadaczy pojazdów mechanicznych, informacji o ubezpieczeniu na kolejny
okres ubezpieczenia; rezygnacja z zasady automatycznego odnawiania
się umowy ubezpieczenia OC w przypadku sprzedaży pojazdu lub innej
formy przeniesienia prawa własności (umowa ubezpieczenia zawarta przez
dotychczasowego posiadacza, w przypadku braku jej wypowiedzenia przez
nowego posiadacza pojazdu w określonym terminie będzie ważna jedynie do
końca okresu, na jaki została zawarta przez dotychczasowego posiadacza);
wykreślenie przepisów dotyczących zasad zwrotu składki za niewykorzystany
okres ubezpieczenia.
Compulsory insurance
Newsletter is for informational purpose only.
Newsletter is based on official information and justification for projects of legal acts available on the
websites of the relevant ministries, the Sejm and the President.
Newsletter ma charakter wyłącznie informacyjny.
Do opracowania newslettera wykorzystano informacje urzędowe i uzasadnienia projektów aktów
prawnych udostępnione na stronach internetowych właściwych resortów, Sejmu i Prezydenta RP.
Błękitne strony w eurolot.com magazine opracowują specjaliści
w doradzaniu przedsiębiorcom z Kancelarii prawnej
MAJCHRZAK BRANDT I WSPÓLNICY.
Więcej na www.mbwnet.pl
Blue pages in eurolot.com magazine
are developed in cooperation with experts on providing
legal advice for entrepreneurs at
MAJCHRZAK BRANDT AND PARTNERS, Legal Office.
Read more on www.mbwnet.pl
37
Kulturalne lądowanie / Cultural landing
do walizki / into the suitcase
Do walizki / Into the suitcase:
płyta
książka
CD
book
Monika Borzym
Leonard Cohen
Old Ideas
Euro. Miasta
i areny w Polsce 2012
Sony Music Entertainment
Sony Music Entertainment
Euro. Cities and Arenas
Girl talk
in Poland 2012
Jedna z artystek, które koncentrują na sobie uwagę wszystkich od pierwszych dźwięków występu
i trzymają za gardło w emocjach, dopóki nie zejdą
ze sceny. To objawienie wokalistyki nie tylko na
skalę kraju, ale także świata. Płyta jednak ma formę
bardzo przystępną, nie skierowaną wyłącznie do
wielbicielu jazzu. Na album składają się interpretacje
znanych utworów muzyki popularnej, takich wokalistek jak Estelle, Bjork, Dido, Erykah Badu, Amy
Winehouse czy Joni Mitchell. To 12 wyjątkowych
interpretacji piosenek, które na przestrzeni lat wykonywały wokalistki reprezentujące różne gatunki
muzyczne i szerokości geograficzne.
One of the artists who focuses everyone’s attention
on herself and has a stranglehold on the audience
from the very first sound till she leaves the stage.
This is a revelation of the vocal art not only in
Poland but also worldwide. The album has an
intelligible structure – yet not only directed towards
jazz devotees. It consists of interpretations of wellknown songs by popular music singers such as
Estelle, Bjork, Dido, Erykah Badu, Amy Winehouse,
or Joni Mitchell. It’s 12 unique interpretations of
songs that have been performed over the years
by these vocalists who represent various musical
genres and latitudes.
kk
Fot. Bosz
Fot. Sony Music Entertainment
Fot. Sony Music Entertainment
BOSZ 2012
Pierwszy od ośmiu lat album najsłynniejszego poety
piosenki – Leonarda Cohena – „Old Ideas” ukazał
się 30 stycznia 2012 roku. Wszystkie 10 utworów
na płycie porusza dylematy ludzkiej egzystencji –
podążanie za niedoścignionymi celami, obsesję
miłości, seksualność, utratę bliskiej osoby. „Old
Ideas”, jeden z najbardziej uduchowionych albumów
w karierze artysty, skłania do przemyśleń, ale puszcza też oko do słuchacza: czasem pozwala sobie
na stonowany żart, czasem żartuje wręcz z samego
siebie („Going Home”). Charakterystyczny baryton
Cohena oraz melodyjne aranżacje przywołują na
myśl „Ten New Songs” (2001) – najpopularniejszy
album Cohena z ostatnich dekad. W niektórych
kawałkach usłyszymy też dawno niesłyszaną gitarę
akustyczną, a nawet... banjo!
The first album in eight years of the most famous
poet of song – Leonard Cohen – "Old Ideas" was
released on 30 January 2012. All 10 compositions
touch the dilemmas of human existence – pursuit of
unattainable goals, obsession about love, sexuality,
loss of a loved one. One of the most spiritual albums
in the career of the artist, "Old Ideas" inclines listeners to think things over, but it also gives them a wink:
the artist sometimes allows himself for a moderate
joke, and sometimes makes fun even of himself
("Going Home"). Cohen's distinctive baritone and
melodic arrangements are reminiscent of "Ten New
Songs" (2001) – his most popular album of the
last decades. In some songs, we may also listen
to the long unheard sound of the acoustic guitar
and even... the banjo!
kk
„Euro. Miasta i areny w Polsce 2012” to przewodnik
nie tylko dla entuzjastów futbolu. Zawiera „niezbędnik kibica”, czyli pełną informację o układzie
grup eliminacyjnych i o harmonogramie rozgrywek. Prezentowane są również wszystkie polskie
stadiony przygotowane na Euro 2012 oraz strefy
kibica. Przejrzysty projekt książki, zwarte opisy,
piękne fotografie oraz praktyczne plany i mapki
sytuacyjne. Dodatkowo każdy rozdział poświęcony
jednemu miastu uzupełniono o informator praktyczny („Wybrane hotele, hostele i campingi”, „Warto
zobaczyć – kulturalnym szlakiem”, „Rozrywka
i rekreacja”).
Przewodnik o poręcznym formacie i racjonalnej
objętości na pewno nie obciąży kieszeni kibica.
"Euro. Cities and Arenas in Poland 2012" is a guidebook not only for football enthusiasts. It includes
a "must-have for fans", or full information about the
system of qualifying groups and the schedule of
football games. There are also presented all Polish
stadiums prepared for Euro 2012 and "fan zones".
The book stands out with clear design, compact
descriptions, beautiful photographs, practical situational plans and maps. In addition, each chapter
is devoted to one city and is supplemented with
a practical handbook ("selected hotels, hostels
and camping", "things worth seeing – the cultural
trail", "entertainment and recreation"). A guidebook
in a handy format and reasonable volume will not
charge expenses to fans.
kk
38
wybitny / excellent
bardzo dobry / very good
może być / good
słaby / weak
unikać / better to avoid
premiery kinowe
cinema releases
Żelazna Dama
Idy marcowe
The Iron Lady
The Ides of March
The Prague Cemetery
Dystrybucja / Distribution: BestFilm
Dystrybucja / Distribution: Kino Świat
Premiera: 10 lutego 2012
Release date: 10th of February 2012
Premiera: 3 lutego 2012
Release date: 3th of February 2012
Cmentarz w Pradze
Fot. Oficyna Literacka Noir sur Blanc
Fot. BestFilm
Oficyna Literacka Noir sur Blanc 2011
„Cmentarz w Pradze” to powieść intrygująca,
wielowątkowa, niepokojąca. Simonini – główny
bohater powieści – to osobnik stojący w cieniu
mechanizmów historii, a zarazem te mechanizmy
poruszający. Jest wcieleniem spiskowych teorii
rządzących światem. Umberto Eco lubi znaki
o podwójnym znaczeniu i fikcję, którą miesza
z rzeczywistością. Akcja powieści rozgrywa się
w XIX wieku, a jej bohaterem jest Simone Simonini,
cyniczny fałszerz, który świadczy usługi wywiadom
wielu krajów. Obsesyjny antysemita, nienawidzący
również jezuitów, masonów i... kobiet. Eco opisuje
jego historię, odwołując się do najlepszych wzorów
XIX-wiecznej powieści przygodowej – mamy więc
wartką akcję (fałszerstwa, spiski i zamachy), ciekawą intrygę o zaskakującym rozwiązaniu, a wszystko
opowiedziane barwnym, potoczystym językiem.
"The Prague Cemetery" is an intriguing, multithreaded, disquieting novel. Simonini – the chief
character of the novel, is a person who stands in
the shadow of the mechanisms of history, and at
the same time a person who moves them. This
is an incarnation of conspiracy theories which
rule the world. Umberto Eco likes characters with
a double meaning and fiction that is mixed with
the reality. The novel’s plot takes place in the nineteenth century, and its hero is Simone Simonini,
a cynical fabricator who provides his services for
many countries. An obsessive anti-Semite who
hates the Jesuits, Freemasons and... women. Eco
describes his story by referring to the best practice
of a nineteenth-century adventure novel – so we
have a fast-paced action (frauds, conspiracies and
coups), an interesting plot with a surprising solution, and all is told in colourful, flowing language.
kk
Fot. Kino Świat
Umberto Eco
Królów było wielu, Żelazna Dama tylko jedna. Miała
piskliwy głos, własny pogląd na każdy temat i niezwykły tupet. Zanim stała się jedną z najbardziej
wpływowych postaci współczesnego świata, jej
kapelusz i nieodłączne perły budziły pobłażliwy
uśmiech. Na naszych oczach z pyskatej Maggy
rodzi się Żelazna Dama, której czarna torebka do
dziś jest symbolem rządów silnej ręki.
Margaret Thatcher (Meryl Streep) to kobieta, która
postanawia przebić się przez barierę płci i klasy.
Pragnie zwrócić na siebie uwagę w świecie zdominowanym przez mężczyzn. Bohaterka, aby dojść do
władzy, musi zapłacić za to wysoką cenę.
There were many kings, but only one Iron Lady. She
had a squeaky voice, her own view on every subject
and unusual nerve. Before becoming one of the most
influential figures of the modern world, her hat and
pearls were of an inherent indulgent smile. In our eyes,
sassy Maggie turns into the Iron Lady, whose black
handbag till today is a symbol of strong-arm rule.
Margaret Thatcher (Meryl Streep) is a woman who
decides to break through the barriers of gender and
class. She wants to attract attention in a world dominated by men. The heroine must pay a high price
to come to power.
Thriller w reżyserii George’a Clooneya, którego
światowa premiera uświetniła otwarcie Festiwalu
Filmowego w Wenecji 2011. Trzymająca w napięciu
historia pokerowej rozgrywki kandydata na prezydenta USA – Mike Morrisa (w tej roli sam reżyser,
nagrodzony Oscarem za kreację w „Syrianie”)
z czyhającymi na każde jego potknięcie przeciwnikami i wszędobylskimi dziennikarzami. Szanse
na elekcję pretendenta o bujnej przeszłości staną pod znakiem zapytania, kiedy w jego sztabie
pojawi się asystentka, emanująca młodzieńczym
entuzjazmem i erotyzmem (Evan Rachel Wood).
Dziewczyna szybko zawróci w głowie młodemu,
błyskotliwemu doradcy Morrisa (Ryan Gosling)
i pozna najskrzętniej skrywane tajemnice kampanii.
Prasa jednogłośnie okrzyknęła „Idy Marcowe” pewniakiem Oscarów i Złotych Globów ze względu na
osiągnięcia reżyserskie Clooneya oraz imponujący
dorobek gwiazd.
A thriller directed by George Clooney with the world
premiere honoured to open the Venice Film Festival
2011. A captivating story of the poker game of the
U.S. presidential candidate – Mike Morris (played
by the director, the Oscar winner for his performance in "Syriana"), with his opponents waiting
for his every slip-up and intrusive journalists. The
chances of election of the candidate with the wild
past become questionable when a female assistant, emanating youthful enthusiasm and eroticism
(Evan Rachel Wood) appears among his staff. The
girl quickly attracts his brilliant advisor – Morris
(Ryan Gosling), and learns the carefully hidden
campaign secrets.
The press unanimously hailed "The Ides of March"
as a certain Oscar and Golden Globe winner because of Clooney's cinematic direction achievement and the impressive achievements of its stars.
kk
kk
39
Kulturalne lądowanie / Cultural landing
rezerwuj luty / february events
W lutym zabawa trwa!
The fun continues throughout February
W najzimniejszym i najkrótszym miesiącu roku karnawałowe szaleństwo trwa…
Luty obfituje w wydarzenia muzyczno-taneczne. Niezawodnie lądujemy
w samym sercu kulturalnych propozycji. / In the coldest and shortest month
of the year, the carnival madness continues... February is full of music and
dance events. Undoubtedly, we land in the heart of the cultural offer.
Katarzyna Kawczyńska
9 lutego / 9th of February
Musical HAIR
Fot. materiały organizatora
HAIR the Musical
w Warszawie / in Warsaw
Kultowy musical uwielbiany przez publiczność i chwalony przez krytyków
na całym świecie. Rewelacyjna muzyka i treści: afirmacja wolności,
miłości i pokoju, negacja wszystkiego, co człowieka zniewala – począwszy od narkotyków, kończąc na ingerencji państwa w życie obywateli.
Ponadczasowe jest też przesłanie mówiące o tym, jak wchodząc w dorosłe życie rezygnujemy bez walki ze swych marzeń i ideałów. „Hair”
skłania do refleksji, olśniewa, bawi i wzrusza. A przede wszystkim jest
olbrzymią dawką wspaniałej muzyki i energii.
/Agencja Impress-Art/
The cult musical adored by audiences and praised by critics worldwide.
Superb music and content: the affirmation of freedom, love and peace,
the negation of everything that enslaves a man – from drugs to state
interference in citizens' everyday lives. Is also a timeless message about
how we give up our dreams and ideas without a fight when going into
adult life. "Hair" encourages reflection, dazzles, entertains and moves.
And above all, it is a huge dose of great music and energy.
/Agencja Impress-Art/
9 – 11 lutego / 9th – 11th of February
Fot. materiały organizatora
Koncert Symfoniczny z udziałem Rachel Barton Pine
Symphonic concert with Rachel Barton Pine
w Krakowie, Wrocławiu i Warszawie / in Cracow, Wrocław and Warsaw
40
Jedna z najbardziej utalentowanych i charyzmatycznych amerykańskich skrzypaczek młodego pokolenia. Od początku swej kariery
współpracowała z najwybitniejszymi dyrygentami, tj. Zubinem Mehta,
Erichem Leinsdorfem, Placido Domingo, Charlesem Dutoit. Laureatka
wielu międzynarodowych konkursów. W programie: J. Sibelius „Peleas
and Melisande”, op. 46, A. Vivaldi „Cztery pory roku”. Skrzypaczce
towarzyszyć będzie Orkiestra Akademii Beethovenowskiej pod batutą
Michała Nesterowicza.
One of the most talented and charismatic American violinists of
the younger generation. Since the beginning of her career, she has
worked with well distinguished conductors such as Zubin Mehta, Erich
Leinsdorf, Placido Domingo and Charles Dutoit. She is a winner of many
international contests. The program contains J. Sibelius "Peleas and
Melisande", Op 46, A. Vivaldi "The Four Seasons". The violinist will be
accompanied by Beethoven Academy Orchestra under the baton of
Michał Nesterowicz.
09 lutego – Kraków
10 lutego – Wrocław
11 lutego – Warszawa
The 9th of February – Cracow
The 10th of February – Wrocław
The 11th of February – Warsaw
/Fundacja Bielecki Art/
/Bielecki Art Foundation/
Fot. materiały organizatora
11 lutego / 11th of February
The Beatles i Queen – widowisko taneczne
The Beatles and Queen – dance show
w Warszawie / in Warsaw
Dwa muzyczne żywioły, z jednej strony różne od siebie, z drugiej – w podobny sposób zyskujące miano muzycznego fenomenu, nieporównywalnego z niczym w historii popkultury. Dwie legendy, których pozycja na
scenie muzycznej znacznie wykroczyła poza sferę gwiazdorstwa, zmieniając na zawsze obraz świata masowej rozrywki. Dwie ikony, związane
z różnymi czasami, ale zdecydowanie wyrastające ponad swoją epokę,
rozpoznawalne zawsze i wszędzie. The Beatles i Queen – dwa najbardziej
legendarne zespoły w historii muzyki popularnej. Dla jednych będzie to
nostalgiczna wyprawa w przeszłość, dla innych – opowieść o tym, jak
muzyka przekracza granice między pokoleniami. Dla wszystkich – wieczór
pełen niezapomnianych wrażeń.
/Promoton Biuro Promocji Kultury i Reklamy/
Two musical elements, on the one hand totally different from each other,
on the other – in a similar way gaining the musical phenomenon title that
is incomparable to anything in the history of pop culture. Two legends
whose position in the firmament of the popular music went well beyond
the realm of musical stardom, and changed the image of the world of
mass entertainment forever. Two icons associated with different times,
but definitely growing over their time, are recognized always and everywhere. The Beatles and Queen – the two most legendary bands in
the history of popular music. For some, this will be a nostalgic trip into
the past, for others – a story about how music crosses the boundaries
between generations. For all – an evening full of unforgettable memories.
/Promoton Office of Culture Promotion and Advertising/
Rock in Arena 2012
w Poznaniu / in Poznań
Po raz trzeci, w sobotę 11 lutego w poznańskiej Hali Arena zagości
rockowe święto! Wystąpi czołówka polskiej rockowej sceny oraz najważniejsi przedstawiciele młodego muzycznego pokolenia. Zagrają: Kult,
Hey, Armia, Star Guard Muffin, Luxtorpeda, Snowman oraz Magnificent
Muttley! Rock in Arena 2010 oraz Rock in Arena 2011 spotkały się
z doskonałym przyjęciem mediów oraz publiczności – obie imprezy
zostały wyprzedane. Kolejna edycja tego wydarzenia zapowiada się
równie ekscytująco! /Agencja Go Ahead/
For the third time in Poznań, on Saturday the 11th of February, the festival of rock will visit the Arena Hall. The top of Polish rock scene and
key representatives of the younger generation of music will give their
performance! There will perform: Cult, Hey, Armia, Star Guard Muffin,
Luxtorpeda, Snowman and the Magnificent Muttley! Rock in Arena 2010
and Rock in Arena 2011 met with great reception from the media and
the public – both events were sold out! The next edition of this event
promises to be equally exciting!
/Agencja Go Ahead/
Fot. materiały organizatora
11, 18, 26 lutego / 11th, 18th, 26th of February
Michael Jackson symfonicznie
Symphonic Michael Jackson
w Poznaniu, Warszawie i Krakowie / in Poznań, Warsaw and Cracow
To widowisko to połączenie genialnego popowego brzmienia z subtelnością barw i dźwięków, jakie można uzyskać tylko za pomocą orkiestry
symfonicznej. To nowe spojrzenie na dorobek artysty, łączące rozmach
wspaniałego show. Podczas widowiska: muzyka na żywo, 50-osobowa
orkiestra symfoniczna, 6-osobowy popowy band, 8 wokalistów, tancerze, aktorzy, chór, nowoczesne rozwiązania multimedialne, potężne
symfoniczne brzmienie, międzynarodowa obsada, prawie 2 godziny
fantastycznej zabawy, niezapomniane artystyczne doznania. MJS to
w sumie prawie 100 artystów w niepowtarzalnym spektaklu muzycznym!
The show is a combination of brilliant pop sounds with subtle colours
and sounds that can be obtained only by means of a symphony orchestra. This is a new insight into the achievements of the artist, as well
as a wonderful show with great panache. During the performance the
audience is given: live music, 50-man symphony orchestra, six-piece
pop band, eight vocalists, dancers, actors, choir, modern multimedia
solutions, powerful symphonic sound, international cast, almost 2 hours
of fun, unforgettable artistic experience. MJS is a total of nearly 100
artists in a unique musical performance!
11.02 – Poznań
18.02 – Warszawa
26.02 – Kraków
11.02 – Poznań
18.02 – Warsaw
26.02 – Cracow
/Royal Art/
/Royal Art/
28 lutego / 28th of February
Raphael Saadiq
Fot. materiały organizatora
w Warszawie / in Warsaw
Światowa gwiazda i muzyczny fenomen! Koncert legendarnego producenta, wokalisty i instrumentalisty. Jedyny koncert w Polsce zagra jedna z największych gwiazd muzyki soul, funk i r&b, legendarny
kompozytor, wokalista i producent muzyczny – Raphael Saadiq. Jego
koncerty to eksplozja pozytywnych emocji oraz wielki muzyczny hołd
dla klasyków muzyki soul, funk i hip-hop. W trakcie swojej wieloletniej
kariery produkował nagrania i występował m.in. z takimi wykonawcami
jak: Prince, Whitney Houston, Joss Stone, Mary J. Blige, The Roots,
Erykah Badu, Jill Scott, Macy Gray, Angie Stone, Snoop Dogg, Lionel
Richie, Marcus Miller, Stevie Wonder. Artysta słynie w szczególności
z żywiołowych i niezapomnianych występów na żywo.
/Agencja Jamboree/
The world star and musical phenomenon! The concert of a legendary
producer, singer and instrumentalist. Raphael Saadiq – one of the
biggest stars of music, soul, funk and R&B, a legendary composer,
singer and music producer will perform the only concert in Poland.
His concerts are an explosion of positive emotions and a great musical
tribute to classic soul music, funk and hip-hop. During his long career,
he has produced recordings and performed with stars such as: Prince,
Whitney Houston, Joss Stone, Mary J. Blige, The Roots, Erykah Badu,
Jill Scott, Macy Gray, Angie Stone, Snoop Dogg, Lionel Richie, Marcus
Miller, Stevie Wonder. He is particularly known for his exuberant and
unforgettable live performances.
/Agency Jamboree/
41
Witaj w domu / Welcome home
fashion on board!
Wielki powrót sukienki
DIOR
Fot. www.imaxtree.com
Fot. www.imaxtree.com
Fot. www.imaxtree.com
Great comeback of a dress
CHANEL
Po latach zamknięcia w szafie, wyparta przez dżinsy i t-shirty,
wraca do łask sukienka, najbardziej kobieca część damskiej garderoby.
W wiosenno-letnim sezonie 2012 będzie święcić prawdziwe triumfy,
ale wystąpi odświeżona i odmłodzona. / After years of confinement in the
DIOR
closet, supplanted by jeans and T-shirts, the dress – the most feminine part of
woman's wardrobe – returns to the graces. In the spring-summer season of 2012
a refreshed and rejuvenated dress is to celebrate a true triumph.
Barbara Sauer,
stylistka Allora Collection / the stylist for Allora Collection
42
Geometryczne cięcia, pocięte płaszczyzny materiałów, kontrafałdy, stebnowania i miękkie, plastyczne tkaniny pozwalają doskonale formować
sylwetki i, gdy to jest konieczne, ukrywać niedoskonałości naszego ciała.
Skóra była modową bohaterką jesieni i zimy, ale będzie obecna w naszej
garderobie także w sezonie letnim. Zaskakująco łączy się ją z surowym
jedwabiem, organzą, a nawet z koronką.
CACHAREL
Fot. www.imaxtree.com
Fot. www.imaxtree.com
W kolekcjach światowych kreatorów dominują świeże kolory lata: uwielbiany
przez projektantów błękit l’eau de Nil, różne odcienie oranżu, kamienny
beż, nude, turkus, nasycona głęboka zieleń, biel i żółty.
CHANEL
Let’s forget about frills, tucks, creases and ruffles. Designers, inspired by
the minimalist style of the 1960s and Twiggy, a contemporary pop culture
icon, have created small, simple in form, but very feminine silhouettes.
Geometric cuts, simple planes of materials, double folds, quilting stitches
and soft plastic fabrics allow for a perfect figure forming, and when necessary, hide the imperfections of our bodies. Leather was the fashion star
in the autumn and winter, but it is bound to be present in our wardrobes
in the summer season as well. Surprisingly, it is combined with raw silk,
organza, and even lace.
Fresh summer colours like l'eau de Nil – blue so adored by designers,
as well as various shades of orange, stone beige, nude, turquoise, deep
saturated green, white and yellow dominate in the collections of the world's
top fashion designers.
Fot. www.imaxtree.com
Zapominamy więc o falbankach, zakładkach, marszczeniach i drapowaniach. Projektanci, zainspirowani minimalistycznym stylem lat 60. i ikoną
ówczesnej popkultury – Twiggy, stworzyli małe, proste w formie, ale bardzo
kobiece sylwetki.
CACHAREL
Kobiety w tym sezonie będą minimalistyczne, ale też romantyczne. Otulone
naturalnymi materiałami, zwiewnym jedwabiem, organzą i najdelikatniejszą
wełną poczują się kobieco i wygodnie.
In the coming season women are minimalist, but romantic. Wrapped in
natural materials, ethereal silk, organza and the most delicate wool they
feel feminine and comfortable.
Rano, długo nie zastanawiając się, wybieramy sukienkę, wkładamy ją,
poprawiamy włosy, jeszcze tylko rzut okiem w lustro i dumne z siebie
wybiegamy z domu na spotkanie dnia. Ach, te sukienki…
In the morning, we do not hesitate to choose a dress, put it on, play our
hair a bit, and after a quick glimpse at the mirror and being proud of ourselves we may run out of the house to meet the day. Oh those dresses...
Poznańskie studio mody Allora Collection sprawia,
że kobiety w nowych szatach czują się lepiej. Od 15 lat
zajmuje się krawiectwem miarowym z pięknych tkanin.
Więcej na www.allora.com.pl
Poznan Fashion studio Allora Collection "makes every
woman feel better in a new outfit." For 15 years she has
been making bespoke garments using fine materials.
More www.allora.com.pl
43
Kokpit / Cockpit
informator pokładowy / onboard travel guide
Rady, które ułatwią Państwu podróż
Some advice which will help you travel with us
44
Proszę sprawdzić numer swojego miejsca przed wejściem do
samolotu (miejsca AB znajdują się po lewej stronie kabiny, CD po
prawej, miejsca A i D są miejscami przy oknach). Proszę zwrócić
uwagę, że wejście do samolotu znajduje się z tyłu, zatem miejsca
w pierwszych rzędach znajdują się z przodu kabiny.
Please check your assigned seat number before you enter the aircraft
(seats AB are located on the left side of the cabin and CD are on the
right side; places A and D are window seats). Please pay attention
when boarding the aircraft that the entry door is located at the rear
of the plane. That is why in the first rows are located in the front.
Jeżeli mają Państwo bagaż podręczny, proponujemy zostawić go
przy schodkach samolotu (bagaż zostanie wówczas załadowany
do przedziału bagażowego, otrzymają go Państwo po wyjściu
z samolotu – bagaż będzie się znajdował przy schodach).
If you have any hand luggage please leave it by the airstairs (it will
be then loaded into the luggage compartment, you will receive it
after leaving the aircraft – the baggage will be placed by the door).
Jeżeli Państwa miejsce znajduje się przy oknie awaryjnym, personel
pokładowy poprosi o umieszczenie całego bagażu na półce nad
siedzeniem.
If your seat is located by the emergency exit a cabin crew member
will ask you to put all your hand luggage into the overhead locker.
Większy bagaż podręczny prosimy umieścić pod poprzedzającym
fotelem, a na półce kładziemy mniejsze przedmioty oraz odzież.
If your hand luggage is bigger it can be placed under the seat in
front of you. Smaller luggage and clothes should be also placed
in the overhead lockers.
Telefony komórkowe i wszelkiego rodzaju urządzenia nadawczo-odbiorcze muszą być wyłączone podczas całego lotu (po lądowaniu
telefony komórkowe mogą zostać włączone dopiero po całkowitym
zatrzymaniu samolotu i wyłączeniu znaku „zapiąć pasy”). Pozostałe
urządzenia elektroniczne muszą być wyłączone zawsze, gdy podświetlona jest sygnalizacja „zapiąć pasy”. Personel pokładowy udzieli
informacji, z jakich urządzeń będzie można korzystać podczas lotu.
Mobile phones and all radio transmitting devices have to be switched
off during the whole flight (mobile phones can be switched on again
after landing when the plane stops completely and when the fasten
seatbelt sign is turned off). Other electronic devices must be turned
off always when the fasten seatbelt sign is on. The cabin crew will
inform you which devices can be used during the flight.
Proszę zwrócić uwagę, czy miejsce, które Państwo zajmują, nie znajduje się w pobliżu wyjścia awaryjnego. Jeżeli tak, należy wówczas
zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa. W przypadku ewentualnej
sytuacji awaryjnej personel pokładowy może poprosić Państwa
o pomoc przy otwieraniu wyjścia awaryjnego.
If your seat is located next to the emergency window you should
be aware of the safety card because in case of emergency you can
be asked to open the emergency exit window.
Przed startem samolotu personel pokładowy zapozna Państwa
z zasadami bezpieczeństwa. Proszę zwrócić szczególną uwagę
na sposób zapinania i rozpinania pasów bezpieczeństwa, lokalizację wyjść awaryjnych, oświetlenie awaryjne, sposób zakładania
kamizelki ratunkowej.
Before take off the cabin crew will demonstrate safety rules. Please
take note of emergency lightning system, location of the nearest emergency exits, usage of life vest and way the safety belt is
opened and closed.
Na czas startu i lądowania proszę umieścić wszelkie przedmioty
w kieszeni fotela przed Państwem.
All your belongings should be located in the seat pockets in front
of you during the take-off and landing.
Nad Państwa głową znajduje się przycisk wezwania personelu
pokładowego. Proszę użyć go, kiedy będą Państwo potrzebowali
pomocy obsługi na pokładzie.
If you need any help during the flight please press the flight attendant call button located over your head.
Bufet oraz toaleta znajdują się z tyłu samolotu.
Buffet and toilet are located in the back of the plane.
Zawsze, kiedy zajmują Państwo swoje miejsce, proszę zapinać
pasy bezpieczeństwa.
You also should have your seat belt fastened always while seated.
You should not leave your seat while the plane is taxiing (after
landing please remain seated until the fasten seat belt sign is
turned off).
Jeżeli podróżują Państwo z dzieckiem do lat 2, na czas lotu personel pokładowy przekaże Państwu specjalny pas dla niemowląt.
Pomoże on w prawidłowym przypięciu dziecka i zapewni w ten
sposób bezpieczeństwo maluszka.
If you are travelling with children under 2 years old you will be given
a special belt for children. Make sure that your child is fastened
correctly and safe.
Dokumenty potrzebne w podróży. Pasażerowie odbywający podróż
lotniczą z Eurolot na trasach krajowych powinni posiadać przy sobie
następujące dokumenty:
• dokument tożsamości (aktualny dowód osobisty lub ważny paszport),
• wydrukowaną kartę pokładową lub numer rezerwacji uzyskany
drogą elektroniczną.
Documents needed for travel. Passengers travelling on domestic
Eurolot routes should carry the following documents:
• identity document (ID card or current valid passport),
• printed boarding card or booking number obtained electronically
Uwaga: prawo jazdy nie jest dokumentem tożsamości i nie jest
honorowane przy kontroli bezpieczeństwa i dokumentów.
Note: The driving license is not a document of identity and is not
honoured at security and documents checks.
Dokumenty dla dziecka. Dzieci podróżujące rejsami w ruchu krajowym muszą posiadać przy sobie dokument potwierdzający ich
tożsamość. Wynika to z obowiązujących przepisów.
• niemowlęta w wieku 0-2 lat oraz dzieci w wieku 2-7 lat odbywające
podróż pod opieką rodziców lub opiekunów muszą posiadać
dowód osobisty, paszport lub akt urodzenia;
• dzieci w wieku szkolnym odbywające podróż pod opieką rodziców
lub opiekunów muszą posiadać dowód osobisty, paszport lub
legitymację szkolną;
• dzieci podróżujące samodzielnie pod opieką personelu pokładowego i dzieci powyżej 12 lat podróżujące bez opieki muszą
posiadać, niezależnie od wieku, ważny dowód osobisty, paszport
lub legitymację szkolną.
Documents for children. Children travelling on domestic routes
must carry a document certifying their identity. This is due to
current regulations.
• infants and small children aged 0-2 years and children aged
2-7 years flying with parents or with guardians must have an
identity card, passport or birth certificate;
• children aged over 6 years travelling with parents or guardians
must carry either identity card, passport or school ID;
• children travelling alone under the supervision of our crew and
children over 12 years travelling without any supervision, no matter their age, should either have valid ID, passport or school ID.
Informujemy, że na wszystkich naszych rejsach obowiązuje całkowity zakaz palenia.
We kindly inform you that smoking in our planes is strictly forbidden.
Miłej podróży!
Have a nice flight!
Fot. M. Sigmund
Prosimy nie przemieszczać się po pokładzie, kiedy znak „zapiąć
pasy” jest włączony. Prosimy, by zajmowali Państwo swoje miejsca
zawsze podczas kołowania (po lądowaniu proszę pozostać na swoim
miejscu do czasu wyłączenia znaku „zapiąć pasy”).
45
Kokpit / Cockpit
leć z nami / fly with us
Nasze samoloty
Our fleet
W naszych barwach latają samoloty ATR 42-500 i ATR 72-202. Oba to pasażerskie górnopłaty z dwoma turbośmigłowymi silnikami. Produkowane są przez
europejskie konsorcjum lotnicze ATR (Avions de Transport Régional). Eurolot
jest także właścicielem Embraerów 175. Dwa z nich, w barwach narodowych,
odbywają rejsy z najważniejszymi osobami w państwie. / In our colours fly ATR
42-500 and ATR 72-202. Both are passengers’ turbotrops with two engines.
They are produced by European aviation consortium ATR (Avions de Transport
Régional). Eurolot is also the owner of Embraer 175, two of them, painted
in national colours operate flights with the most important people in our country.
Czy wiesz, że? / Did you know?
Około 20% struktury płatowca samolotów ATR wykonanych
jest z kompozytów – głównie włókien węglowych. Dzięki
temu ATR należą do „najlżejszych” samolotów turbośmigłowych w swojej klasie. Ciężar pustego ATR 72 bez paliwa
i załogi to ok. 12 800 kg.
Approximately 20% of the ATR aircraft airframe structure
is made ​​from composite materials – mainly carbon fiber.
Owing to the fact, the ATR aircraft belong to the "lightest"
turboprop aircraft in its class. Empty ATR 72 aircraft without
fuel and the crew weighs around 12 800 kg.
ATR eurolot.com
ATR 42-500
ATR 72-202
Wymiary / Dimensions:
Długość / Length
Rozpiętość / Span
Wysokość / Height
Powierzchnia skrzydeł / Wing area
Szer. kabiny pasażerskiej / Cabin width
Wys. kabiny pasażerskiej / Height of cabin
22,67 m
24,57 m
7,59 m
54,5 m2
2,57 m
1,91 m
27,17 m
27,05 m
7,65 m
61 m2
2,57 m
1,91 m
18600 kg
21500/22000 kg
11600 kg
12900 kg
4700 kg
6400 kg
4500 kg
5000 kg
PW127E
2400 KM
PW124B
2400 KM
Ciężary / weights:
Maksymalny ciężar do startu
Maximum weight for take-off
Ciężar samolotu pustego
Aircraft empty weight
Udźwig maksymalny
Maximum capacity
Pojemność zbiorników paliwa
Fuel tank capacity
Silniki / Engines: 2 × Pratt & Whitney
Moc maksymalna / Maximum power
Długość drogi do startu
The length of the road to start
Pułap maksymalny / Maximum ceiling
Zasięg (zależny od udźwigu)
Range (depending on capacity)
Prędkość przelotowa / Cruising speed
Liczba pasażerów
Number of passengers
46
1165 m
ok. / approx. 7600
1400 m
m
ok. / approx. 7600
1500 km
1500 km
556 km/h
45/47
515 km/h
64/66
m
Kokpit / Cockpit
leć z nami / fly with us
Taryfy eurolot.com
eurolot.com fares
Eurolot oferuje swoim Pasażerom zakup biletów lotniczych w trzech
taryfach:
• taryfie ekonomicznej (Economy),
• taryfie Eurolot,
• taryfie Flex.
Jeśli cenią sobie Państwo niezależność w planowaniu podróży i chcą
swobodnie dokonywać zmian imienia i nazwiska pasażera oraz terminu
podróży, zachęcamy do wybrania taryfy Flex. Taryfa Flex gwarantuje
bezpłatną zmianę imienia i nazwiska pasażera oraz daty wylotu i przylotu,
nawet do 2 godzin przed odlotem. W przypadku rezygnacji z podróży,
otrzymają Państwo zwrot należności za niewykorzystany bilet.** Zmiany
daty podróży oraz imienia i nazwiska pasażera można dokonać poprzez
Contact Center, dzwoniąc pod numer: +48 225 740 740.
Eurolot Passengers can purchase tickets based on three fares:
• fare economy (Economy),
• fare Eurolot,
• Flex fare.
If you appreciate the independence of planning a trip and want to be
free to make changes to the passenger’s name, surname and date of
travel, we encourage you to choose the Flex fare. Flex fare guarantees
free change of passenger’s name, surname and date of departure and
arrival time, even up to 2 hours before travelling. In case of cancellation
of travel, you will receive a refund for the unused ticket.** These changes
can be made through the Contact Center by calling: +48 225 740 740.
Zależy Państwu na komforcie dostosowania terminu podróży do bieżących
planów? Polecamy wybór taryfy Eurolot. Dzięki niej otrzymają Państwo
możliwość zmiany dotychczasowej daty i godziny lotu bez ponoszenia
opłat, do 12 godzin przed odlotem. Zmiany daty i godziny podróży można
dokonać poprzez Contact Center, dzwoniąc pod numer:
+48 225 740 740.
If the comfort of your travel depends on time to adapt to the current plans
you should enjoy the Eurolot fare. With this you will receive the ability
to change the current date and time of flight without any charge, up to
12 hours before departure. Changes to travel dates and times can be
made through the Contact Center by calling: +48 225 740 740.
Taryfa ekonomiczna (Economy) to najlepszy wybór dla tych pasażerów,
którzy znają konkretne parametry dotyczące swojej podróży, nie przewidują nagłych zmian daty wylotu czy przylotu i chcą czerpać korzyści
z wygodnej, niskokosztowej podróży z Eurolot.
Economy fare (Economy) is the best choice for those passengers who
know the specific parameters of their journey, do not provide any sudden
changes in the date of departure or arrival and want to reap the benefits
of convenient, lowcost travel with Eurolot.
ECONOMY
EUROLOT
FLEX
Bagaż podręczny do 6 kg (55x40x20 cm)
Carry-on baggage to 6 kg (55x40x20 cm)
w cenie biletu
in the ticket price
w cenie biletu
in the ticket price
w cenie biletu
in the ticket price
Bagaż rejestrowany do 20 kg
Checked baggage to 20 kg
w cenie biletu
in the ticket price
w cenie biletu
in the ticket price
w cenie biletu
in the ticket price
Bagaż specjalny
Special Baggage
na życzenie za dopłatą
on request at extra charge
na życzenie za dopłatą
on request at extra charge
na życzenie za dopłatą
on request at extra charge
Wybór miejsca na pokładzie
Choosing a location on board
w cenie biletu
in the ticket price
w cenie biletu
in the ticket price
w cenie biletu
in the ticket price
Kawa, herbata, zimny napój, przekąska
Coffee, tea or cold drink, snack
w cenie biletu
in the ticket price
w cenie biletu
in the ticket price
w cenie biletu
in the ticket price
Zmiana daty podróży
Change of your travel dates
na życzenie za dopłatą
do 24 h przed odlotem*
on request at extra cost
up to 24 h before departure*
w cenie biletu
do 12 h przed odlotem*
in the ticket price
up to 12 h before departure*
w cenie biletu
do 2 h przed odlotem*
in the ticket price
up to 2 h before departure*
Zmiana imienia i/lub nazwiska Pasażera
Change of the name and/or surname of the Passenger
na życzenie za dopłatą
do 24 h przed odlotem*
on request at extra cost
up to 24 h before departure*
na życzenie za dopłatą
do 12 h przed odlotem*
on request at extra cost
up to 12 h before departure*
w cenie biletu
do 2 h przed odlotem
in the ticket price
up to 2 h before departure
Zwrot biletu
Ticket return
brak możliwości
impossible
brak możliwości
impossible
50 – 100% **
* Przy każdej opcji zmiany daty podróży lub imienia/nazwiska pasażera, należy dopłacić wyrównanie
różnicy w cenie biletu. Informacji o cenniku dopłat udzieli Państwu Contact Center: +48 225 740 740.
** W przypadku rezygnacji do 7 dni przed odlotem – zwrot 100% wartości biletu; w przypadku rezygnacji
pomiędzy 7 dni a 2 godziny przed odlotem – zwrot 50% wartości biletu.
* With any change of travel dates or the name/surname, a compensation of the difference in ticket price
must be paid. To get any further information about price list call Contact Center: +48 225 740 740.
** In case of cancellation up to 7 days prior to departure – refund 100% of the ticket; in case of cancellation
between 7 days and 2 hours before departure – 50% refund of the ticket.
47
Kokpit / Cockpit
leć z nami / fly with us
Rozkład lotów – luty 2012 / Flight schedule – February 2012
Trasa
Route
GDAŃSK – KRAKÓW
KRAKÓW – GDAŃSK GDAŃSK – WROCŁAW
WROCŁAW – GDAŃSK
GDAŃSK – POPRAD
POPRAD – GDAŃSK
KRAKÓW – POZNAŃ
POZNAŃ – KRAKÓW
KRAKÓW – SZCZECIN
SZCZECIN – KRAKÓW
POZNAŃ – SZCZECIN
SZCZECIN – POZNAŃ
WARSZAWA – POPRAD
POPRAD – WARSZAWA
48
Numer lotu
light number
F
Trasa
Route
Start Lądowanie pn
Mo
Departure
Arrival
wt śr cz
Tue Wed Thu
pt
Fri
so nd
Sat Sun
Od
From
Do To Samolot
Plane
01.02.2012 23.03.2012 AT7
01.02.2012 24.03.2012 AT7
01.02.2012 18.03.2012 AT7
K2 001 GDNKRK
06:30
08:00
K2 001 GDNKRK
07:20
08:50
K2 005 GDNKRK
15:30
17:00
K2 007 GDNKRK
18:30
20:00
01.02.2012 23.03.2012
AT7
K2 007 GDNKRK
20:30
22:00
01.02.2012 22.03.2012
AT7
K2 002 KRKGDN
08:30
10:00
01.02.2012 23.03.2012 AT7
K2 002 KRKGDN
09:20
10:50
01.02.2012 24.03.2012 AT7
K2 006 KRKGDN
17:30
19:00
01.02.2012 18.03.2012
AT7
K2 008 KRKGDN
20:30
22:00
01.02.2012 23.03.2012
AT7
K2 008 KRKGDN
18:30
20:00
01.02.2012 22.03.2012
AT7
K2 011 GDNWRO
06:40
08:00
01.02.2012 22.03.2012
AT5
K2 017 GDNWRO
18:40
20:00
01.02.2012 23.03.2012
AT5
K2 017 GDNWRO
18:40
20:00
01.02.2012 22.03.2012
AT7
K2 017 GDNWRO
19:30
20:50
01.02.2012 18.03.2012
AT7
K2 012 WROGDN
08:30
09:50
01.02.2012
22.03.2012
AT5
K2 018
WROGDN
20:30
21:50
01.02.2012
23.03.2012
AT5
K2 018
WROGDN
20:30
21:50
01.02.2012
22.03.2012
AT7
K2 018
WROGDN
21:20
22:40
01.02.2012
18.03.2012
AT7
K2 103 GDNTAT
08:00
09:45
01.02.2012 11.02.2012
AT5
K2 103 GDNTAT
14:00
15:45
01.02.2012 12.02.2012
AT5
K2 107 GDNTAT
17:45
19:30
01.02.2012 09.02.2012
AT5
K2 111 GDNTAT
17:45
20:30
16.02.2012 22.03.2012
AT5
K2 111 GDNTAT
15:00
17:45
19.02.2012 18.03.2012
AT5
K2 104 TATGDN
10:30
12:15
01.02.2012 11.02.2012
AT5
K2 108 TATGDN
20:00
21:45
01.02.2012 09.02.2012
AT5
K2 108 TATGDN
20:15
22:00
01.02.2012 12.02.2012
AT5
K2 112 TATGDN
21:00
23:45
16.02.2012 22.03.2012
AT5
K2 112 TATGDN
18:15
21:00
19.02.2012 18.03.2012
AT5
K2 021 KRKPOZ
07:00
08:10
01.02.2012 23.03.2012
AT7
K2 031 KRKPOZ
06:20
07:30
01.02.2012 21.03.2012
AT7
K2 037 KRKPOZ
17:50
19:00
01.02.2012
23.03.2012
AT7
K2 022 POZKRK
08:40
09:50
01.02.2012 23.03.2012
AT7
K2 032 POZKRK
10:05
11:15
01.02.2012
21.03.2012
AT7
K2 038 POZKRK
21:35
22:45
01.02.2012
23.03.2012
AT7
K2 031 KRKSZZ
06:20
08:35
01.02.2012 21.03.2012
AT7
K2 035 KRKSZZ
18:00
19:35
01.02.2012 18.03.2012 AT7
K2 037 KRKSZZ
17:50
20:05
01.02.2012 21.03.2012
AT7
K2 032 SZZKRK
09:00
11:15
01.02.2012 21.03.2012
AT7
K2 038 SZZKRK
20:00
21:35
01.02.2012 23.03.2012 AT7
K2 038 SZZKRK
20:30
22:45
01.02.2012 21.03.2012
AT7
K2 031 POZSZZ
07:50
08:35
01.02.2012 21.03.2012
AT7
K2 037 POZSZZ
19:20
20:05
01.02.2012
23.03.2012
AT7
K2 032 SZZPOZ
09:00
09:45
01.02.2012 21.03.2012
AT7
K2 038 SZZPOZ
20:30
21:15
01.02.2012 23.03.2012
AT7
K2 117 WAWTAT
18:30
20:00
01.02.2012 09.02.2012
AT5
K2 117 WAWTAT
18:15
19:45
01.02.2012 12.02.2012
AT5
K2 111 WAWTAT
19:10
20:30
16.02.2012 22.03.2012
AT5
K2 111 WAWTAT
16:25
17:45
19.02.2012 18.03.2012
AT5
K2 116 TATWAW
16:15
17:45
01.02.2012 12.02.2012
AT5
K2 118 TATWAW
20:30
22:00
01.02.2012 09.02.2012
AT5
K2 112 TATWAW
21:00
22:20
16.02.2012 22.03.2012
AT5
K2 112 TATWAW
18:15
19:35
19.02.2012 18.03.2012
AT5
www.eurolot.com
49
Kokpit / Cockpit
miłego eurolotu / have a nice eurolot
Miłego eurolotu / Have a nice eurolot
życzy / wishes: Michał Petrykowski
stanowisko: Szef operacji naziemnych
position: Ground operations manager
W barwach eurolot.com: od początku działalności Eurolot, od 1997 roku.
W mojej pracy zajmuję się: procedurami związanymi z bezpieczeństwem
i obsługą samolotów na ziemi, kontraktowaniem i nadzorem nad obsługą
rejsów, dokumentacją i innymi.
Moja przygoda z lotnictwem zaczęła się: od 1980 roku – wtedy dostałem
pierwszy model samolotu.
Najbardziej w mojej pracy lubię: różnorodność tematów, jakimi się zajmuję,
a przede wszystkim ciągły kontakt z lotnictwem i zdobywanie wiedzy.
Najdłuższy lot w życiu: na pokładzie Eurolot – rejsy do Walencji, Antalii,
Pafos (Cypr)...
Najciekawsze miejsce, w którym wylądowałem to: wszystkie miejsca
otoczone wysokimi górami – czartery do Tivatu w Czarnogórze, Innsbrucku
w Austrii, Splitu w Chorwacji.
Zawsze dziwią mnie: różnice w standardzie życia i priorytety ludzi żyjących
w najuboższych zakątkach świata.
Pasażerowie znają mnie z: artykułów w eurolot.com ;) pośrednio – poprzez
standardy obsługi pasażerów i samolotów na ziemi.
Znajomi zawsze pytają mnie o: „gdzie tym razem byłeś?”
Na urlopie zwykle latam: na portugalskie wyspy pośrodku Atlantyku, i wszystkie dalekie miejsca, szczególnie do RPA.
Po pracy zamieniam się w: miłośnika podróży, muzyki, lotniczej fotografii
i historii, czasem autora artykułów na tematy lotnicze.
W domu zawsze czekają na mnie: dziewczyna, spokój, rodzinna atmosfera.
Moim marzeniem jest: zasiąść za sterami samolotu komunikacyjnego, być
może wkrótce ;)
50
Representing eurolot.com since: the beginning of the Company, since
1997.
In my work I deal with: procedures related to safety and operation of
aircraft on the ground, contracting and supervision over handling of flights,
documentation and other tasks.
My adventure with aviation started: in 1980 – when I got the first
model airplane.
The thing I like at my work most: the diversity of subjects I have to
deal with and above all, continuous contact with the aviation and gaining
knowledge about it.
The longest flight: on board of Eurolot aircraft – flights to Valencia,
Antalya, Paphos (Cyprus)…
The most interesting place I have landed: all locations surrounded by
high mountains – charters to Tivat in Montenegro, Innsbruck in Austria,
Split in Croatia.
I am always amazed at: the differences in the standard of living and
priorities of people living in the poorest parts of the world.
Passengers know me from: articles in eurolot.com magazine ;) indirectly – by the standards of passengers and aircraft services on the ground.
My friends always ask me: "where have you been this time"?
On holiday I usually fly to: Portuguese islands in the middle of the
Atlantic, and all the distant places, especially South Africa.
After my work I turn into: the fan of travelling, music, photography and
aviation history, sometimes the author of aviation articles.
At home I am always awaited by: my girlfriend, peace, a family
atmosphere.
My dream is to: Sit at the controls of a communication aircraft; perhaps
soon ;)
51
Slovakia Ski & Thermal
w w w. s l ova k i a . t ra ve l
GDA
Now
e po
WA Ń S K
RSZ
ł
/
z Po ączeni
AW POP
RAD
A/
lski a lot
P
n
do S icz
OPR - TA
łow e
AD TRY
acji
- TA
TR
Y
...mały kraj
wielkich
przygód
U
nas nie zmarzniesz!
52
UNIA EUROPEJSKA
Projekt współfinansowany
ze środków ERDF.