Wstęp Wpływ kwetiapiny na funkcje poznawcze w schizofrenii

Wstęp Wpływ kwetiapiny na funkcje poznawcze w schizofrenii

Neuropsychiatria. Przegląd Kliniczny
Review of Clinical Neuropsychiatry
ISSN 2080-4091; IC 3,31
2010; VOL. 2 (NR 1)/2010: 1-48
Redaktor naczelny/Editor-in-Chief
Prof. WUM dr hab. n. med. Bartosz Łoza
Redaktor prowadzący/Managing Editor
Dr Maja Polikowska
Redakcja/Editor
Dr Jonathan Britmann
Dr Anna Mosiołek
Dr Iwona Patejuk-Mazurek
Wstęp
3
Bartosz Łoza
Wpływ kwetiapiny na funkcje poznawcze w schizofrenii
4
Maja Polikowska, Bartosz Łoza, Anna Mosiołek, Joanna Pyrak
Jakość życia w zaburzeniach otępiennych
6
Bartosz Łoza, Paweł Bednarski
Znaczenie współpracy w terapii schizofrenii.
Efektywność i bezpieczeństwo risperidonu stosowanego
w formie długo działającej iniekcji
7
Andrzej Czernikiewicz, Bartosz Łoza
Rada Redakcyjna/Editorial Board
Prof. Andrzej Czernikiewicz (Przewodniczący/Chairman)
Prof. Aleksander Araszkiewicz
Prof. Dov R. Aleksandrowicz
Prof. Andrzej Bogucki
Prof. Teofan Domżał
Prof. Dominika Dudek
Prof. Jan Kochanowski
Prof. Jerzy Landowski
Prof. Henry Zvi Lothane
Prof. Joanna Meder
Prof. Tadeusz Nasierowski
Prof. Małgorzata Rzewuska
Prof. Jerzy Samochowiec
Prof. Adam Stępień
Adres Redakcji
Klinika Psychiatrii
Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
05-802 Pruszków, ul. Partyzantów 2/4
tel. (022) 758 60 05
fax (022) 758 75 70
www.tworki.eu
Kontakt i przesyłanie prac
[email protected]
Model czynnikowy wymiarów poznawczych schizofrenii
9
Anna Mosiołek, Bartosz Łoza
Wydawca
Wewnątrzkomorowy guz u pacjenta z zaburzeniami
psychotycznymi – opis przypadku
11
Medical Education Sp. z o.o.
02-201 Warszawa, ul. Opaczewska 60D
Dyrektor zarządzający
Andrzej Kowalczyk, [email protected]
Konrad Kraszewski, Joanna Araśniewicz
Product manager
Wioleta Banaszek, [email protected]
Rzecznik praw pacjenta szpitala psychiatrycznego: nowe
doświadczenia, stare błędy
12
Bartosz Łoza, Rafał Wójcik
Od Redakcji :
Śladami Schrebera, Radziwiłłowicza i Lothane’a
Redakcja i korekta
Joanna Królikowska, Marcin Kuźma
Redakcja techniczna/Projekt graficzny
Artur Weber
13
Publikacja ukazuje się we współpracy
z partnerem edukacyjnym
Wstęp
Drodzy Czytelnicy,
przekroczyliśmy pierwszy rok aktywności, a przybyło nam aż 3,31 punktu Index Copernicus!
To praktycznie tyle, ile otrzymują inne, znacznie dłużej obecne na rynku wydawniczym, pisma
naukowe. Ten sukces zawdzięczamy przede wszystkim konsekwentnemu drukowaniu wyłącznie prac oryginalnych, zorientowanych na podnoszenie praktycznej wiedzy. Tej tradycji pozostaniemy wierni. Gwarantuje to wspaniały odzew autorów polskich i zagranicznych. Z kolei,
wraz z końcem 2010 roku, liczymy na uzyskanie satysfakcjonującej punktacji „ministerialnej”.
Wiele planów, wiele dni wspólnej radości. Drodzy Czytelnicy, pozostańcie z nami!
Redaktor Naczelny
Prof. Bartosz Łoza
3
Tytuł aartykułu
Autor
Wpływ kwetiapiny na funkcje
poznawcze w schizofrenii
Effect of quetiapine on cognitive function
in schizophrenia
Maja Polikowska
Klinika Psychiatrii
WUM w Pruszkowie.
Zainteresowania
naukowe obejmują
psychofarmakologię,
funkcjonalny rezonans
magnetyczny oraz
psycho- i neurofizjologię
ośrodkowego układu
nerwowego. Organizuje
i prowadzi treningi
psychoedukacyjne i
treningi poznawcze. Hobby:
fotografia portretowa
oraz zagadkowy koloryt
języka Bo.
Maja Polikowska1, Bartosz Łoza1, Anna Mosiołek1, Joanna Pyrak2
1
2
Klinika Psychiatrii WUM w Pruszkowie
Szpital im. prof. Jana Mazurkiewicza (Szpital Tworkowski) w Pruszkowie
STRESZCZENIE
W ciągu ostatnich dwóch dekad stopniowo wzrastało znaczenie funkcji poznawczych dla zrozumienia istoty schizofrenii oraz jej terapii. Było to skojarzone z powszechnym uznaniem teorii
neurorozwojowej, jak i odkryciami nieprawidłowości strukturalnych i czynnościowych OUN. Badania nad funkcjonowaniem poznawczym pacjentów ze schizofrenią poświęcone były zwłaszcza wpływowi leczenia farmakologicznego, ze szczególnym uwzględnieniem grupy neuroleptyków atypowych. Podstawowe znaczenie, ze względu na wielowymiarowe działania kliniczne,
mają badania z wykorzystaniem kwetiapiny. Stosowane są w tym celu różne techniki pomiarowe, jak testy neurokognitywne, neuroobrazowanie (np. fMRI) oraz badania elektrofizjologiczne
(np. pomiar tzw. negatywnego potencjału niezgodności, MMN). Współczesne badania potwierdzają, że kwetiapina, stosowana długotrwale, poprawia funkcjonowanie poznawcze w takich
domenach, jak: funkcje wykonawcze (podejmowanie decyzji, hamowanie decyzji), sprawność
językowa (fluencja słowna), zdolność do podtrzymania uwagi oraz generalnie niemotoryczna
sprawność poznawcza.
Słowa kluczowe: kwetiapina, funkcje poznawcze, testy neurokognitywne, ujemny potencjał
niezgodności, MMN
4
Neuropsychiatria. Przegląd Kliniczny
Review of Clinical Neuropsychiatry
2010; VOL. 2 (NR 1): 1–48
Wpływ kwetiapiny na funkcje poznawcze w schizofrenii
M. Polikowska, B. Łoza, A. Mosiołek, J. Pyrak
ABSTRACT
During the last two decades the meaning of neurocognitive functioning for understanding
and therapy of schizophrenia has been gradually corroborated. It is related to the common acceptation of a neurodevelopmental theory of this disease, as well as deficits in structural and
functional activity of Central Nervous System. The main part of cognitive research is dedicated
to the class of atypical antipsychotics, and especially quetiapine because of clinical multidimensionality of this drug. Cognitive results of quetiapine treatment are being assessed with neurocognitive tests, neuroimaging studies (e.g. fMRI), and electrophysiological trials (e.g. mismatch
negativity potential, MMN). Long-term quetiapine treatment improves a wide array of cognitive
domains, like executive functions (decision making, decision stopping) word fluency, sustained
attention and a general effect of all non-motor cognitive functions.
Key words: quetiapine, neurocognitive functioning, neurocognitive tests, mismatch negativity
potential, MMN
Neuropsychiatria. Przegląd Kliniczny
Review of Clinical Neuropsychiatry
2010; VOL. 2 (NR 1): 1–48
5
Jakość życia w zaburzeniach
otępiennych
Quality of life in dementive disorders
Bartosz Łoza
Kierownik Kliniki Psychiatrii
Oddziału Fizjoterapii
II Wydziału Lekarskiego
Warszawskiego
Uniwersytetu Medycznego.
Zastępca Dyrektora
ds. Lecznictwa Szpitala
Tworkowskiego.
Zaangażowany w liczne
projekty naukowe,
kliniczne, organizacyjne,
artystyczne i inne. Hobby:
scenariusze filmowe
i niefilmowe.
Bartosz Łoza, Paweł Bednarski
Klinika Psychiatrii Oddziału Fizjoterapii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
STRESZCZENIE
Dla licznych pacjentów z zaburzeniami otępiennymi, ich opiekunów, a także członków rodzin
jakość życia wydaje się jednym z najważniejszych celów terapii. Dokonano przeglądu współczesnych koncepcji farmakologicznych i interwencji psychospołecznych, które koncentrują się
na poprawie jakości życia. Analizowano związki pomiędzy leczeniem farmakologicznym a wielowymiarowymi rezultatami leczenia zaburzeń otępiennych.
Słowa kluczowe: jakość życia, interwencje psychospołeczne, otępienie, choroba Alzheimera
ABSTRACT
Lots of patients with dementive impairment, their care providers, and family members understand the quality of life as one of the most important goals of the treatment. Some of the main
concepts of the pharmacological and psychosocial interventions focused on the improvement
of quality of life are reviewed. Links between the pharmacological treatment and the multidimensional outcomes of the treatment of dementive disorders are being analyzed.
Key words: quality of life, psychosocial interventions, dementia, Alzheimer’s disease
6
Neuropsychiatria. Przegląd Kliniczny
Review of Clinical Neuropsychiatry
2010; VOL. 2 (NR 1): 1–48
Znaczenie współpracy w terapii
schizofrenii. Efektywność
i bezpieczeństwo risperidonu
stosowanego w formie
długo działającej iniekcji
Importance of alliance in the treatment
of schizophrenia. Efficacy and safety
of the long-acting injection of risperidone
Andrzej Czernikiewicz1, Bartosz Łoza2
1
2
Andrzej Czernikiewicz
Kierownik Kliniki Psychiatrii
Uniwersytetu Medycznego
w Lublinie. Wybitny
polski psycholingwista,
twórca serii oryginalnych
warsztatów
psychoedukacyjnych,
reformator standardów
leczenia schizofrenii,
popularyzator psychiatrii.
Znawca fajek i zagadek
kabały.
Katedra i Klinika Psychiatrii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie
Klinika Psychiatrii Oddziału Fizjoterapii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
STRESZCZENIE
Konsekwencjami złej współpracy w terapii schizofrenii są: gorsze rokowanie i znacząco większe
koszty jej leczenia. Poprawa współpracy z pacjentem jest równie ważna dla uzyskania remisji,
jak korzyści wynikające z samego doboru leków. Współpraca w schizofrenii jest determinowana przez wiele czynników, ale najważniejsze, spośród możliwych interwencji psychofarmakologicznych, wydaje się być zastosowanie leków przeciwspychotycznych w postaciach długo działających, w tym w szczególności iniekcji risperidonu, obecnie jedynego dostępnego w Polsce
neuroleptyku o przedłużonym działaniu. Leczenie tą formą risperidonu, w porównaniu z innymi
środkami, a w szczególności z klasyczną, dosutną postacią risperidonu, charakteryzuje się szeregiem korzystnych właściwości zwiększających skuteczność i poprawiających tolerancję.
Słowa kluczowe: schizofrenia, współpraca, iniekcje długo działającego risperidonu
Neuropsychiatria. Przegląd Kliniczny
Review of Clinical Neuropsychiatry
2010; VOL. 2 (NR 1): 1–48
7
Znaczenie współpracy w terapii schizofrenii. Efektywność i bezpieczeństwo risperidonu stosowanego w formie długo działającej iniekcji
A. Czernikiewicz, B. Łoza
ABSTRACT
The consequences of low adherence to long-term therapies in schizophrenia are poor health
outcomes and increased health care costs. Increasing the effectiveness of adherence may have
the equally beneficial impact on the health of the population of schizophrenics as any improvement in specific medical treatments. Adherence in schizophrenia is simultaneously influenced
by several factors, however the most important one is the administration of long-acting antipsychotics, especially the injections of long-acting risperidone, the only nowadays available
long-acting atypical antipsychotic in Poland. This form of risperidone offers the combination of
high efficacy with high tolerance, comparing with other antipsychotics, and especially with an
oral form of risperidone.
Key words: schizophrenia, adherence, risperidone long-acting injections
8
Neuropsychiatria. Przegląd Kliniczny
Review of Clinical Neuropsychiatry
2010; VOL. 2 (NR 1): 1–48
Tytuł artykułu
Autor
Model czynnikowy wymiarów
poznawczych schizofrenii
Factorial model of cognitive dimensions
in schizophrenia
Anna Mosiołek, Bartosz Łoza
Klinika Psychiatrii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego w Pruszkowie
Szpital im. prof. Jana Mazurkiewicza (Szpital Tworkowski) w Pruszkowie
Anna Mosiołek
Adiunkt Kliniki Psychiatrii
Warszawskiego
Uniwersytetu Medycznego,
Lekarz Naczelny
i Ordynator Szpitala
im. Prof. Jana
Mazurkiewicza
w Tworkach. W badaniach
skoncentrowana głównie
na psychofizjologii
i neurofizjologii funkcji
poznawczych zaburzeń
psychicznych. Organizator
służby zdrowia.
Hobby: niewielkie odlewy
z metali szlachetnych.
STRESZCZENIE
Cel: Zaburzenia poznawcze schizofrenii stanowią odrębny wymiar psychopatologiczny. W pracy wyodrębniono jego skład z danych uzyskanych za pomocą testów neurokognitywnych.
Materiał i metoda: 128 hospitalizowanych chorych na schizofrenię paranoidalną wg ICD-10,
w stosunku płci 1:1. Funkcje neurokognitywne oceniano przy użyciu testów: WCST, RAVLT, RCFT,
TMT A, TMT B, Stroopa, fluencji słownej i podtestu pamięci Wechslera (WMT).
Wyniki: Wyniki uzyskane podczas wykonywania testów poddano analizie czynnikowej z rotacją, zakładając wartość własną >1, stosując m.in. kryterium wykresu osypiska. Model 7-czynnikowy funkcji poznawczych wyjaśniał 63,64% zmienności. Uzyskany model obejmował następujące domeny poznawcze: I – uczenie/pamięć słowna – dane uzyskane podczas wykonywania
testu RAVLT oraz testu fluencji słownej, II – koncepcyjność – zawiera aż 6 kategorii testu WCST
oceniających poziom koncepcyjny, III – uwaga – wyodrębniony z wyników testu Stroopa,
IV – perseweracyjność – zawierał trzy podtesty WCST, V – pamięć operacyjna – dane uzyskane
z obu testów TMT A i B oraz WMT, a także wskaźnik rozpoznawania z testu RAVLT, VI – scalanie
przestrzenne – dane z testu RCFT, VII – funkcjonowanie psychomotoryczne – dane z testu RCFT
dotyczące sprawności psychomotorycznej.
Słowa kluczowe: schizofrenia paranoidalna, wymiar poznawczy, testy neurokognitywne, analiza czynnikowa
Neuropsychiatria. Przegląd Kliniczny
Review of Clinical Neuropsychiatry
2010; VOL. 2 (NR 1): 1–48
9
Model czynnikowy wymiarów poznawczych schizofrenii
A. Mosiołek, B. Łoza
ABSTRACT
Aim: Cognitive disorders of schizophrenia constitute one of the independent psychopathological dimensions. We derived its contents from the results of neurocognitive tests.
Material and methods: 128 hospitalized patients suffering from paranoid schizophrenia
(ICD-10). Men vs women: 1:1. Neurocognitive functioning was assessed with several tests: WSCT,
RAVLT, RCFT, TMT A, TMT B, Stroop Test, Verbal Fluency Test, and Wechsler Memory Test.
Results: Factor analysis, including matrix rotation, was performed with eigenvalue >1, and
scree plot criterion. 7-factor model of cognitive functions in schizophrenia explained 63, 64%
of the total variance. The obtained model comprised several cognitive domains: I – verbal learning and memory (RAVLT and verbal fluency test), II – conceptual thinking – included 6 categories of WCST, targeting the level of conceptuality, III – attention – Stroop Test, IV – perseverity
– included 3 subtests of WCST, V – working memory – TMT A, TMT B, WMT and recognition rate
from RAVLT, VI – spatial integration (RCFT), and VII – psychomotor functioning – psychomotor
efficacy according to RCFT.
Key words: paranoid schizophrenia, cognitive dimension, neurocognitive tests, factor analysis
10
Neuropsychiatria. Przegląd Kliniczny
Review of Clinical Neuropsychiatry
2010; VOL. 2 (NR 1): 1–48
Tytuł artykułu
Autor
Wewnątrzkomorowy guz
u pacjenta z zaburzeniami
psychotycznymi – opis przypadku
Intraventricular tumor in patient
with psychotic symptoms – case study
Konrad Kraszewski, Joanna Araśniewicz
Szpital im. prof. Jana Mazurkiewicza (Szpital Tworkowski) w Pruszkowie
Konrad Kraszewski
Specjalista
radiodiagnostyki.
Kierownik Zakładu
Diagnostyki Obrazowej
Szpitala Tworkowskiego.
Adiunkt Zakładu
Pedagogiki Zdrowia
Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego
im. Jana Kochanowskiego
w Kielcach, filii
w Piotrkowie Trybunalskim.
Zainteresowania naukowe:
neuroradiologia.
Hobby: literatura, podróże,
nurkowanie.
STRESZCZENIE
Autorzy opisują przypadek pacjenta, który zgłosił się do szpitala z dość skąpym kontaktem słownym, spowolniały psychoruchowo, blady afektywnie, nieufny, wypowiadał treści urojeniowe
prześladowcze i oddziaływania, miał poczucie zagrożenia i omamy słuchowe słowne od ponad
tygodnia. W czasie badania pacjent był w lęku. W wykonanej tomografii komputerowej głowy
wykryto w komorze bocznej prawej hiperdensyjny, wzmacniający się po podaniu kontrastu guz
o gładkich zarysach. Rozpoznano oponiaka wewnątrzkomorowego.
Wnioski: Zaburzenia psychiczne mogą być jedynym objawem w przypadku guzów wewnątrzkomorowych.
Słowa kluczowe: tomografia komputerowa, guz wewnątrzkomorowy, zaburzenia psychotyczne
ABSTRACT
The authors describe the case of a patient who went to the hospital in a skimpy verbal contact,
inhibited, pale, suspicious, with influence and persecution delusions, a sense of danger and auditory verbal hallucinations for over a week. During the examination, the patient was in fear. In
computed tomography, it was found that there was a hyperdense tumor in a right ventricle, with
smooth outline and typically reinforcement after contrast. Diagnosed – intraventricular meningioma.
Conclusion: Psychiatric disturbances may be the only symptom of intraventricular tumors.
Key words: computed tomography, intraventricular tumor, psychotic disorders
Neuropsychiatria. Przegląd Kliniczny
Review of Clinical Neuropsychiatry
2010; VOL. 2 (NR 1): 1–48
11
Rzecznik praw pacjenta szpitala
psychiatrycznego: nowe
doświadczenia, stare błędy
Bartosz Łoza
Kierownik Kliniki Psychiatrii
Oddziału Fizjoterapii
II Wydziału Lekarskiego
Warszawskiego
Uniwersytetu Medycznego.
Zastępca Dyrektora
ds. Lecznictwa Szpitala
Tworkowskiego.
Zaangażowany w liczne
projekty naukowe,
kliniczne, organizacyjne,
artystyczne i inne. Hobby:
scenariusze filmowe
i niefilmowe.
Case of psychiatric ombudsman:
new experiences, old faults
Bartosz Łoza, Rafał Wójcik
Klinika Psychiatrii Oddziału Fizjoterapii WUM
STRESZCZENIE
Powstanie nowego stanowiska, Rzecznika Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego miało pomóc i upewnić, że pacjenci będą rozumieć swoje prawa oraz będą z nich korzystać. Od trzech
lat niezależni konsultanci medyczni obejmują stanowiska rzeczników w polskich szpitalach psychiatrycznych. Zgodnie z nowymi przepisami, rolą rzecznika jest gwarantować, by w ramach
psychiatrycznego systemu udzielano odpowiedzi na skargi i zapytania beneficjentów dotyczące
systemu świadczeń, udzielano im pomocy w zbieraniu informacji koniecznych w sprawach sądowych oraz udzielano pomocy w problemach związanych z przyjęciami i wypisami. W artykule opisano prawie 2-letnie funkcjonowanie jednego z rzeczników. Przedstawiono pierwsze
doświadczenia związane z powstaniem i rozwojem tej nowej instytucji.
Słowa kluczowe: rzecznik praw pacjenta szpitala psychiatrycznego, ustawa o ochronie zdrowia
psychicznego
ABSTRACT
The new position of psychiatric ombudsman can help ensure that patients understand and can
exercise their rights. For three years, independent health care consultants have been appointed
as first ombudsmen in Polish psychiatric hospitals. According to new rules, the ombudsman’s
role will be to ensure that the psychiatric health system does the following: handles complaints
and inquiries from beneficiaries about aspects of the psychiatric health system, assists beneficiaries in collecting information necessary to fill an appeal and helps beneficiaries with enrollment and disenrollment issues. In this article, a two-year period of being on duty as a psychiatric
ombudsman in one of Polish hospitals was presented. The individual and general experiences
related to this office are summarized.
Key words: psychiatric ombudsman, mental health act
12
Neuropsychiatria. Przegląd Kliniczny
Review of Clinical Neuropsychiatry
2010; VOL. 2 (NR 1): 1–48
Tytuł artykułu
Autor
Od Redakcji:
Śladami Schrebera,
Radziwiłłowicza i Lothane’a
Jako uzupełnienie artykułu Zviego Lothane’a „W obronie Paula Schrebera” (Neuropsychiatria
2009; vol.1, nr 3: 4-15) warto wskazać na liście piśmiennictwa pozycje łączące w szczególny sposób kulturę polską z rodziną Schreberów. Czy można byłoby przypuścić, że w środku
tych związków znajdzie się sam Rafał Radziwiłłowicz? Poniekąd tak, w wymiarze mistycznym,
prof. Radziwiłłowicz był nie tylko postacią ze spiżu, godną trudnych pytań na egzaminie specjalizacyjnym z psychiatrii, ale także gnostykiem i wizjonerem. Był ponadto pozytywistą, uporczywą pracą ratującym naród z porozbiorowego upadku. Stąd zapewne propozycja ćwiczeń
hartujących i ducha, i ciało. A przecież nieświadomie czujemy, że gdzieś u podstawy zainteresowanie Rafała Radziwiłłowicza pracami Schrebera jest wywiedzione z diagnostycznej intuicji
wobec ponadprzeciętnego autorytetu ojca, który zapoczątkował wieloletni ciąg wydarzeń,
prowadzący do powstania pamiętników syna, Paula, a potem „założycielskich” prac Freuda
i Junga. Najwyraźniej prof. Radziwiłłowicz rozpoznał i postanowił spożytkować nie tylko energię fizyczną „Gimnastyki”, ale i tę ukrytą – psychodynamiczną.
Faksymile stron tytułowych:
Neuropsychiatria. Przegląd Kliniczny
Review of Clinical Neuropsychiatry
2010; VOL. 2 (NR 1): 1–48
13