PDF995, Job 3 - Kolbuszowski

RADA I ZARZ D POWIATU
W
KOLBUSZOWEJ
WERSJA ROBOCZA
Plan Rozwoju Lokalnego
dla
Powiatu Kolbuszowskiego
2004 - 2006
Kolbuszowa 2004 r.
Spis tre ci
I. Wst pne zało enia Planu Rozwoju Lokalnego Powiatu Kolbuszowskiego...................1
II. Analiza uwarunkowa rozwoju gospodarczego powiatu kolbuszowskiego. ...........2
1. Wst pne zało enia analizy uwarunkowa rozwoju gospodarczego powiatu
kolbuszowskiego..............................................................................................................................2
2. Geograficzne i przyrodnicze uwarunkowania rozwoju powiatu kolbuszowskiego.3
2.1. Poło enie, otoczenie, powierzchnia, rozmieszczenie ludno ci, główny układ
komunikacyjny powiatu kolbuszowskiego. ................................................................... 3
2.2. Wpływ klimatu, ukształtowania terenu i lokalnych bogactw naturalnych na
kształtowanie gospodarki w powiecie kolbuszowskim. ................................................ 7
2.3. Analiza mo liwo ci rozwoju turystyki i rekreacji w powiecie kolbuszowskim
w oparciu o walory przyrodnicze, obiekty dziedzictwa kulturowego, oraz
infrastruktur turystyczn ............................................................................................ 13
3. Gospodarcze Uwarunkowania rozwoju powiatu kolbuszowskiego.........................20
3.1. Stan infrastruktury technicznej w powiecie kolbuszowskim.............................. 20
3.2. Analiza rynku pracy w powiecie kolbuszowskim................................................. 25
3.3. Analiza uwarunkowa mieszkaniowych w powiecie kolbuszowskim................ 35
4. Analiza SWOT gospodarki powiatu kolbuszowskiego................................................39
4.1. Mocne strony gospodarki powiatu kolbuszowskiego........................................... 39
4.2. Słabe strony gospodarki powiatu kolbuszowskiego............................................. 39
5. Podsumowanie uwarunkowa rozwojowych powiatu kolbuszowskiego...............41
III. Lista zada , które nale y w celu poprawy sytuacji społeczno – gospodarczej
powiatu kolbuszowskiego..........................................................................................................42
1. Zadania słu ce poprawie sytuacji na rynku pracy w powiecie kolbuszowskim. 42
2. Zadania słu ce poprawie sytuacji rolnictwa w powiecie kolbuszowskim........... 42
3. Zadania słu ce poprawie sytuacji mieszkalnictwa w powiecie kolbuszowskim. 42
4. Zadania słu ce ochronie rodowiska naturalnego. ............................................... 43
5. Zadania słu ce poprawie stanu infrastruktury w powiecie kolbuszowskim. ..... 43
6. Zadania słu ce wspieraniu rozwoju przedsi biorczo ci w powiecie
kolbuszowskim................................................................................................................ 43
IV. Pola strategiczne Strategii Rozwoju Powiatu Kolbuszowskiego.............................44
V. Powi zanie planowanych projektów z działaniami realizowanymi w obr bie i
poza obr bem obszaru powiatu kolbuszowskiego.............................................................46
VI. Oczekiwane wska niki osi gni planu rozwoju lokalnego......................................47
VII. Plan finansowy powiatu na lata 2004 – 2006 oraz prognoza na kolejne lata......49
1. Struktura bud etów powiatu za lata ubiegłe (2001 – 2003) ................................... 49
2. Harmonogram wydatków powiatu na lata 2004 - 2006 ........ 57
3. Harmonogram realizacji inwestycji ................................................... 58
4. Wst pna prognoza finansowa na lata 2007 - 20013 ................. 60
Droga Nowa Wie – Zapole - Hucina.....................................................................................60
Droga Nowa Wie – Zapole - Hucina.....................................................................................61
VIII. System wdra ania i monitorowania planu rozwoju lokalnego powiatu
kolbuszowskiego...........................................................................................................................62
1. Metodologia wdra ania planu rozwoju lokalnego .................................................. 62
2. System monitorowania sposoby oceny, oraz promocja Planu Rozwoju Lokalnego.
.......................................................................................................................................... 63
2
I. Wst pne zało enia Planu Rozwoju Lokalnego Powiatu
Kolbuszowskiego.
Wraz z uzyskaniem pełnego statusu członka Unii Europejskiej przez Polsk ,
dla polskich samorz dów pojawiła si mo liwo skorzystania z pomocy funduszy
strukturalnych w pobudzaniu rozwoju gospodarczego obszarów wiejskich, oraz
innych obszarów słabiej rozwijaj cych si .
Na obszarach słabiej rozwijaj cych si gospodarczo wyst puje wiele barier
rozwoju, a dodatkowo bud ety samorz dów s znacznie skromniejsze ni bud ety
samorz dów terenów dobrze rozwini tych gospodarczo. Dlatego te maj c do
dyspozycji ograniczone rodki finansowe bardzo wa ne jest, aby trafnie
identyfikowa główne bariery rozwoju, oraz okre li najskuteczniejsz drog do
ich przezwyci enia. Tak, wi c wszelkie działania powinny by podejmowane
w oparciu o analiz uwarunkowa rozwojowych tak, aby inwestycje jak najlepiej
słu yły pomna aniu potencjału rozwojowego, oraz usuwaniu barier rozwoju. W
celu identyfikacji głównych problemów, oraz okre lenia najwa niejszych zada
samorz du powiatowego opracowany został niniejszy dokument, który jest
Planem Rozwoju Lokalnego Powiatu Kolbuszowskiego na lata 2004 –2006.
Celem Planu Rozwoju Lokalnego Powiatu Kolbuszowskiego jest zapewnienie
koncentracji rodków na strategicznych działaniach samorz du i efektywno ci ich
wykorzystania.
Plan Rozwoju Lokalnego Powiatu Kolbuszowskiego zawiera:
• Aktualn Analiz uwarunkowa rozwoju społeczno-gospodarczego
powiatu kolbuszowskiego;
• Identyfikacj działa , które przy piesz dynamik rozwoju społecznogospodarczego;
• Harmonogram projektów inwestycyjnych zaplanowanych do realizacji
w okresie 2004 – 2008;
• ródła finansowania zaplanowanych inwestycji;
• Sposoby wdra ania, monitorowania osi gni i komunikacji społecznej
Planu Rozwoju Lokalnego.
Opracowanie niniejszego Planu Rozwoju ma równie na celu wł czenie
w proces wyznaczania celów rozwoju społeczno-gospodarczego, lokalnych
społeczno ci - odbiorców pó niejszych działa , zwłaszcza dla priorytetu trzeciego,
„Rozwój lokalny” działania „Obszary wiejskie”– Zintegrowanego Programu
Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. Zało enia niniejszego dokumentu b d
monitorowane przez partnerów społecznych i b d podlega czasowej aktualizacji.
Wa ne projekty wytypowane do realizacji w niniejszym planie, które nie zostan
zrealizowane w zakładanym okresie b d mogły by realizowane w nast pnym
okresie programowania.
W celu zapewnienia współfinansowania projektów, które znajduj si
w niniejszym dokumencie, a które b d ubiega si o wsparcie finansowe
w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego,
projekty b d mie pokrycie w uchwalonym, i aktualizowanym przez Rad
Powiatu „Wieloletnim planie inwestycyjnym” lub te w uchwałach intencyjnych.
-1-
II. Analiza uwarunkowa rozwoju gospodarczego powiatu
kolbuszowskiego.
1. Wst pne zało enia analizy uwarunkowa rozwoju gospodarczego
powiatu kolbuszowskiego.
Analiza uwarunkowa rozwoju gospodarczego powiatu kolbuszowskiego ma
za zadanie okre li specyficzne dla powiatu kolbuszowskiego czynniki
wpływaj ce na dynamik jego rozwoju. Okre lenie cech charakterystycznych dla
gospodarki omawianego powiatu b dzie pomocne w:
• Okre leniu głównych barier rozwoju gospodarczego.
• Okre leniu potencjału rozwoju gospodarczego.
• Wyznaczeniu zada , które nale y wykona w celu przyspieszenia
dynamiki rozwoju gospodarczego.
• Wytypowania projektów, poprzez które b d realizowane zadania.
Niniejsza analiza jest przeprowadzona w oparciu o dane statystyczne
pochodz ce z:
• Głównego Urz du Statystycznego.
• Urz du Statystycznego w Rzeszowie.
• Urz dów gmin powiatu kolbuszowskiego.
• Zarz du Dróg Powiatowych w Kolbuszowej.
• „Powiatowego
Planu
Ochrony
rodowiska
dla
Powiatu
Kolbuszowskiego”.
• „Powiatowego Planu Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu
Kolbuszowskiego”.
• Powiatowego Urz du Pracy w Kolbuszowej.
• Wcze niejszych opracowa wydanych przy współpracy Starostwa
Powiatowego w Kolbuszowej, dotycz cych powiatu kolbuszowskiego,
oraz „Strategii Rozwoju Powiatu Kolbuszowskiego 2000 - 2006”.
• Nadle nictwa w Kolbuszowej.
• ródeł internetowych.
2
2. Geograficzne i przyrodnicze uwarunkowania rozwoju powiatu
kolbuszowskiego.
2.1. Poło enie, otoczenie, powierzchnia, rozmieszczenie ludno ci,
główny układ komunikacyjny powiatu kolbuszowskiego.
Specyfika gospodarcza danego obszaru wynika w du ym stopniu
z uwarunkowa geograficznych, a wi c: klimatu, wyst puj cych bogactw
naturalnych, usytuowania wzgl dem innych o rodków gospodarczych,
oraz powi zania komunikacyjnego z otoczeniem. Niniejszy punkt jest analiz
uwarunkowa
rozwojowych
powiatu
kolbuszowskiego
w
skali
makroekonomicznej w oparciu o jego poło enie, rozmieszczenie ludno ci, oraz
otoczenie i układ powi za komunikacyjnych z otoczeniem.
Powiat kolbuszowski poło ony jest w północno – zachodniej cz ci
Województwa Podkarpackiego.
Powiat kolbuszowski s siaduje z powiatami:
• tarnobrzeskim - od północnego zachodu,
• stalowowolskim – od północy,
• ni a skim – od północnego wschodu,
• rzeszowskim –od południa i wschodu,
• ropczycko – s dziszowskim od południa,
• mieleckim od zachodu.
Jedynym miastem w granicach powiatu jest Kolbuszowa, jest to ok. 9 - cio
tysi czne miasto, które znajduje si w centralnym punkcie powiatu, nieco
przesuni tym na południe.
W stosunku do powiatu kolbuszowskiego, spo ród wszystkich s siaduj cych
powiatów powiaty ropczycko – s dziszowski, oraz ni a ski maj porównywalny
potencjał gospodarczy, pozostałe dysponuj o wiele wi kszym potencjałem,
a spo ród nich najwi kszy posiada miasto Rzeszów – stolica województwa.
Kolbuszowa – siedziba władz powiatowych znajduje si w odległo ci ok. 31
km od Rzeszowa, ok. 35 km od Tarnobrzega, ok. 25 km od Mielca i ok. 45 km
od Stalowej Woli.
Powierzchnia powiatu wynosi 774 km2 i zamieszkuje go ok. 61,2 tys.
mieszka ców.
Powiat kolbuszowski tworz gminy: Cmolas, Kolbuszowa (Miasto i Gmina),
Majdan Królewski, Niwiska, Rani ów, Dzikowiec.
Rozmieszczenie gmin, oraz usytuowanie powiatu kolbuszowskiego
wzgl dem wi kszych o rodków przemysłowych przedstawia rysunek 1.
-3-
Rys. 1. Powiat Kolbuszowski, oraz otaczaj ce go miasta.
ródło: opracowanie na podstawie mapy topograficznej.
W Kolbuszowej przecinaj si dwa szlaki komunikacji samochodowej:
• Rzeszów – Tarnobrzeg, Radom (droga krajowa nr 9)– biegnie przez cały
powiat (z południa na północ);
• Le ajsk – Mielec (droga wojewódzka nr 875) - biegnie przez cały powiat
ze wschodu na zachód.
Ponadto przez powiat przebiegaj jeszcze dwie drogi wojewódzkie:
• W kierunku Niska (droga wojewódzka nr 872) – północna cz
powiatu;
• W kierunku S dziszowa (droga wojewódzka nr 987) południowo
zachodnia cz
powiatu.
Przez powiat przebiega te linia kolejowa Rzeszów – Tarnobrzeg, która
jednak obecnie jest praktycznie nie wykorzystywana.
Przez Gmin Majdan Królewski przebiega linia kolei szerokotorowej (dawna
linia hutniczo siarkowa - „LHS”), która równie obecnie nie jest
wykorzystywana..
4
Charakterystyczn cech układu drogowego w powiecie kolbuszowskim
(droga krajowa, wojewódzkie i powiatowe) jest to, e „wszystkie drogi prowadz
do Kolbuszowej”. Mo na, wi c przypuszcza , i Kolbuszowa jest na terenie
powiatu o rodkiem o najwi kszym oddziaływaniu gospodarczym, co potwierdza
równie rozmieszczenie ludno ci, oraz omówiona w dalszej cz ci pracy
koncentracja podmiotów gospodarczych.
Poni ej tabela przedstawia wielko
powierzchni, oraz liczb ludno ci
poszczególnych gmin powiatu.
Tab. 1. Powierzchnia, liczba mieszka ców, g sto
powiatu kolbuszowskiego w 2002 r.
NAZWA :
MIASTA,
GMINY,POWIATU
m. Kolbuszowa
w. Kolbuszowa
Miasto i Gm.
Kolbuszowa
gm. Majdan
Królewski
gm. Cmolas
gm. Rani ów
gm. Dzikowiec
gm. Niwiska
Powiat
Kolbuszowski
zaludnienia, liczba sołectw poszczególnych gmin
LICZBA
POWIERZ
MIESZ
CHNIA (km2 ) KA CÓW
(osoby)
G STO
ZALUD
NIENIA
(osoby na
km2)
ILO
LICZBA PODMIOTÓW
SOŁECTW GOSPODAR
CZYCH
7,9
162,6
9016
15144
1141
93
nie dotyczy
nie dotyczy
762
552
171,5
24160
141
14+miasto
1314
155,8
9726
62
7
303
134
96,8
121,6
95
7883
7169
6510
5714
59
74
54
60
10
8
9
7
242
189
149
151
ok. 774
61162
ok. 79
(117 w woj.)
55+miasto
2348
ródło: Obliczenia na podstawie danych z urz dów gmin.
Z powy szej tabeli wynika, e najwi ksze skupienie ludno ci znajduje si
w mie cie Kolbuszowa, gdzie g sto zaludnienia wynosi 1141 osób / km2.
W obr bie granic administracyjnych powiatu kolbuszowskiego nie ma drugiego
skupiska mieszka ców o zbli onym zag szczeniu, a rednia g sto zaludnienia
w całym powiecie (79 osób / km2 ), jest ponad dziesi razy mniejsza ni
w mie cie. rednia g sto zaludnienia w województwie – 117 osób / km2 jest
wy sza ni rednia powiatu kolbuszowskiego.
Gminy, przez które przebiega droga krajowa nr 9 (Kolbuszowa, Cmolas,
Majdan Królewski) maj najwi ksz liczb mieszka ców i znajduje si w nich
najwi cej podmiotów gospodarczych..
Na terenie powiatu kolbuszowskiego nie znajduje si
adne lotnisko,
jednak e w stosunkowo niewielkiej odległo ci ok. 30 km od Kolbuszowej
znajduje si du e lotnisko w Mielcu, oraz w odległo ci ok. 30 km od
Kolbuszowej znajduje si drugie du e lotnisko w Jasionce. Wzrost znaczenia
tych lotnisk, oraz rozwój infrastruktury i przedsi biorczo ci wokół nich b dzie
mie pozytywny wpływ na rozwój gospodarczy regionu, a tym samym powiatu
kolbuszowskiego.
5
Z powy szej analizy wynika, e najwi kszy wpływ na kształtowanie
gospodarki powiatu kolbuszowskiego w skali makroekonomicznej maj
nast puj ce czynniki:
• Powiat Kolbuszowski znajduje si w bezpo rednim otoczeniu du ych
o rodków gospodarczych o znaczeniu regionalnym (Rzeszów, Stalowa Wola,
Mielec, Tarnobrzeg).
• Zdecydowanie najwi kszym o rodkiem gospodarczym w powiecie
kolbuszowskim, niemal e umieszczonym centralnie jest jedyne w granicach
powiatu miasto Kolbuszowa.
• O rodkiem gospodarczym najsilniej oddziałuj cym na powiat kolbuszowski
jest Rzeszów – stolica województwa.
• Dost p do drogi krajowej nr 9 jest w powiecie kolbuszowskim czynnikiem
decyduj cym o osiedlaniu si i alokacji podmiotów gospodarczych
w powiecie.
• Dost p do drogi krajowej, linii kolejowych i niedaleka odległo od du ych
lotnisk stanowi znacz cy przyszły potencjał rozwojowy dla powiatu
kolbuszowskiego.
6
2.2. Wpływ klimatu, ukształtowania terenu i lokalnych bogactw
naturalnych na kształtowanie gospodarki w powiecie
kolbuszowskim.
Klimat, ukształtowanie terenu, rodzaje i zasoby bogactw naturalnych
przes dzaj o lokalnych uwarunkowaniach rozwoju gospodarczego. Od tych
czynników zale y np. czy dany obszar ma charakter rolniczy, czy te obfito
i łatwy dost p do surowców mineralnych spowoduje rozwój okre lonych bran
przemysłu, w którym te surowce b d przetwarzane. Ukształtowanie terenu ma
wpływ np.: na pracochłonno w rolnictwie, specyfik poł cze drogowych,
przydatno terenów dla celów budownictwa mieszkaniowego. Tak wi c aby
pozna uwarunkowania rozwoju gospodarki danego obszaru nale y równie
przeprowadzi analiz specyficznych uwarunkowa kształtowania si gospodarki
w oparciu o ukształtowanie terenu, klimat, lokalne bogactwa naturalne
i przyrod .
Powiat kolbuszowski le y na terenie mało zró nicowanym pod wzgl dem
ukształtowania powierzchni. Powiat ma charakter równinny o słabo urze bionej
powierzchni, tylko miejscami pofałdowanej. Na terenie Powiatu
kolbuszowskiego nie wyst puj zjawiska zwi zane z osuwiskami. rednie
wysoko ci si gaj około 200 m npm. Wzdłu Płaskowy u wznosz si lokalne
wzniesienia. Najwy sze wzniesienia to Góra Królewska (266 m n.p.m), Góra
Wery ska (259 m n.p.m.), Góra Hadykowska (250 m n.p.m.). Wzniesienia te
wprowadzaj c urozmaicenie do krajobrazu.
Pomimo równinnego charakteru, łagodnego obni enia, doliny licznych rzek
i potoków tworz malowniczy krajobraz powiatu kolbuszowskiego.
Powiat charakteryzuje si niezbyt ostr zim , umiarkowanie wilgotnym
latem, o długim okresie wegetacyjnym, rednim rocznym zachmurzeniem,
redni roczn sum opadów na poziomie 600-700 mm. Dominuj tu wiatry
z kierunków zachodnich. Obszar powiatu kolbuszowskiego odznacza si
przewag korzystnych cech klimatycznych dla rolnictwa. rednia roczna
temperatura powietrza to ok. 8° C. Najcieplejszym miesi cem jest lipiec
z redni temperatur ok. 19° C, najchłodniejszym stycze z temperatur ok.
4°C.
Powiat kolbuszowski le y w dorzeczu rodkowej Wisły. W systemie
zarz dzania gospodark wodn obszar powiatu nale y do Regionalnego Zarz du
Gospodarki Wodnej w Krakowie. Powiat Kolbuszowski poło ony jest w obr bie
zlewni nast puj cych rzek;
• Zlewnia rzeki Przyrwa;
• Zlewnia rzeki Ł g.
Oceniaj c wielko
zasobów wód powierzchniowych nale y stwierdzi ,
i powiat kolbuszowski cierpi na deficyt zasobów wód powierzchniowych.
W powiecie kolbuszowskim znajduje si jeden du y sztuczny zbiorniki
wodny zlokalizowany w Wilczej Woli – Zbiornik „Maziarnia”. Zbiornik ten
powstał w wyniku spi trzenia wód rzeki Ł gu. Jest zbiornikiem o podwójnym
-7-
przelewie i maksymalnym pi trzeniu 8,5 m. Jest to zbiornik długo ci około 3 km
i szeroko ci 400 - 600 m, oraz powierzchni wody ponad 160 ha. Jego pojemno
wynosi około 3,9 mln m3.
Wa nym elementem małej retencji s stawy, które w istotny sposób
zwi kszaj retencj wody, oraz podnosz walory przyrodnicze, oraz turystyczno
-wypoczynkowe powiatu. Na terenie omawianego powiatu zlokalizowane s
stawy do prowadzenia hodowli ryb. Do najwi kszych nale stawy w Wilczej
Woli, Weryni, Kolbuszowej, Por bach Kupie skich, Kłapówce.
Polska zaliczana jest do krajów o ubogich zasobach wodnych. Wielko
zasobów wód powierzchniowych jest zmienna, zarówno w skali roku, jak
utrudniaj
i wielolecia. Niskie parametry retencjonowania wezbra
zagospodarowanie wód powierzchniowych.
Obecnie najwi kszy wpływ na stan zasobów wodnych ,oraz ich pobór ma
wykorzystanie wody do odprowadzania cieków. W powiecie kolbuszowskim
dla zaopatrzenia ludno ci i gospodarki korzysta si głównie z wód podziemnych.
Wody powierzchniowe praktycznie nie s wykorzystywane. Obecna wielko
poboru jest znacznie mniejsza ni faktyczne zasoby eksploatacyjne uj wód ze
zbiorników podziemnych.
Z powy szej analizy wynika, e warunki klimatyczne, oraz zasobno
w wod o dobrej jako ci, na terenie powiatu kolbuszowskiego sprzyjaj
gospodarowaniu.
Kolejnym omawianym czynnikiem maj cym wpływ na gospodark powiatu
jest bogactwo szaty ro linnej.
Lasy w powiecie kolbuszowskim zajmuj ponad 30% (lesisto – 33,7%)
całej powierzchni powiatu. S to zarówno lasy b d ce własno ci Skarbu
Pa stwa stanowi ce około 75% cało ci, oraz b d ce własno ci osób fizycznych,
wspólnot lub innych wła cicieli stanowi ce około 25% cało ci powierzchni
lasów. S to przewa nie lasy sosnowe z domieszk d bu i brzozy, rzadziej jodły
z domieszk d bu, buka, graba, brzozy, osiki. Wyst puj w ród nich równie
jałowiec, jarz bina, urawiec i kruszyna. Runo tworz m.in. widłak gwia dzisty,
wrzos, macierzanka, go dzik piaskowy, kostrzewa owcza, borówka brusznica,
m cznica lekarska, ukwap dwupienny. Spotka mo na te pojedyncze okazy
modrzewia.
Lasy s jednym z bogactw naturalnych powiatu kolbuszowskiego.
Gospodark le n i łowieck w powiecie prowadz nadle nictwa, podległe pod
Regionaln Dyrekcj Lasów Pa stwowych w Kro nie: Tuszyma, Głogów,
Kolbuszowa, Mielec, oraz nadle nictwo Buda Stalowska podległe pod
Regionaln Dyrekcj Lasów Pa stwowych w Lublinie.
Lasy podległe Regionalnej Dyrekcji Lasów Pa stwowych w Kro nie s to
lasy południowo-wschodniej Polski - prawie cały obszar województwa
podkarpackiego. Jest to Region o bardzo wysokiej lesisto ci (38 %), dochodz cej
w nadle nictwach bieszczadzkich nawet do 90%.
Pozyskanie drewna, jako odnawialnego surowca dla przemysłu, odbywa si
w ramach niezb dnych ci piel gnacyjnych i odnowieniowych - jest to zaledwie
ok. 50% rocznego, bie cego przyrostu drewna na pniu. Dzi ki temu ka dego
roku zasoby le ne Podkarpacia powi kszaj si o ok. milion m3 drewna.
8
Tab. 2. Gospodarka le na w nadle nictwach woj. podkarpackiego.
Gospodarka le na w regionie
(województwie podkarpackim)
Rok
1999 r.
2002 r.
Powierzchnia lasów
w tys. ha
649,9
651,7
36,3
36,4
Pozyskiwanie drewna
(grubizny) na 100 ha lasu
w m3
254,4
267
Pozyskiwanie drewna
(grubizny) ogółem w woj.
w m3
1 653 346
1 740 039
Lesisto
w%
ródło: Obliczenia na podstawie: Urz d Statystyczny w Rzeszowie, „Rocznik Statystyczny
Województwa Podkarpackiego 2003”. Rzeszów 2003 r., s.38.
Jak wida w tab. 2 w latach 1999 – 2002 wzrastało pozyskiwanie drewna,
a jednocze nie powi kszały si obszary le ne, co wiadczy o potencjalnie du ych
mo liwo ciach regionu w pozyskiwaniu surowca, jakim jest drewno, oraz jego
przeróbki.
W regionie wzrasta równie redni wiek drzewostanów – jest tutaj najwy szy
w Polsce i wynosi 69 lat. Co roku nadle nictwa Regionalnej Dyrekcji Lasów
Pa stwowych w Kro nie zakładaj nowe lasy, wysadzaj c ponad 35 mln
sadzonek drzew, oraz zalesiaj ok. 500 ha gruntów porolnych.
Dla gospodarki rolnej wa ne jest, na jakich glebach prowadzone s uprawy.
Gleby powiatu kolbuszowskiego s to głównie gliny, piaski, wiry i iły,
oraz aluwia rzeczne. Najwi ksz powierzchni zajmuj gleby wytwarzane
z piasków całkowitych, słabo gliniastych i gliniastych, gleby darniowo bielicowe o du ym stopniu zbielicowania, wirowe, piaskowe, gliniaste i sapy gleby podmokłe i zimne, zaj te przede wszystkim pod ł ki i pastwiska. Lepsze
gleby tj. piaski gliniaste, naglinowe, bielice lekkie, rednie i ci kie (gliny)
wyst puj lokalnie i stanowi niewielki procent terenów rolnych.
Warunki glebowe dla rolnictwa pod wzgl dem klas bonitacyjnych gruntów
ornych w powiecie kolbuszowskim przedstawia rys. 2.
9
Rys. 2. Udział poszczególnych klas bonitacyjnych gruntów ornych terenu powiatu kolbuszowskiego.
I
II
III
VI
6%
V
16%
IV
V
VI
I
II
1% 6%
III
28%
IV
43%
ródło: Urz d Statystyczny w Rzeszowie, „Rolnictwo w Województwie Podkarpackim w 2000
r.”, Rzeszów 2001 r., s. 22.
Z rys. 2 wynika, e jako gruntów ornych w powiecie jest przeci tna
i umiarkowanie sprzyja rolnictwu. Gleby pierwszej i drugiej klasy praktycznie
nie wyst puj . Przewa aj kolejno gleby klasy: IV (40,1 %), III ( 27,7%), oraz V
(16,5%).
Dla rozwoju przemysłu istotny jest dost p do zasobów mineralnych.
W powiecie kolbuszowskim wyst puj zło a kopalin pospolitych, tj. kruszyw
naturalnych, surowców ilastych, torfów, oraz podstawowych tj. gazu ziemnego
wyst puj na terenie powiatu kolbuszowskiego stosunkowo rzadko.
Ponad to na terenie powiatu stwierdzano wyst powanie torfów, głównie
w dolinach rzek. Jednak e do chwili obecnej zło a te nie zostały
udokumentowane. Tabela 3 przedstawia obecnie udokumentowane zło a
surowców mineralnych powiatu kolbuszowskiego.
10
Tab. 3. Udokumentowane zło a surowców mineralnych na terenie gmin powiatu kolbuszowskiego.
Nazwa zło a
Kopalina
Stan zagospodarowania
Gmina Cmolas
Hadykówka
surowiec ilasty
Eksploatowane
Ostrowy Tuszowskie
kruszywo naturalne
perspektywiczne
Gmina Kolbuszowa
Kupno
surowiec ilasty
Eksploatowane
Kolbuszowa Dolna
surowiec ilasty
rezerwowe, nieeksploatowane
Gmina Majdan Królewski
Brzostowa Góra
kruszywo naturalne
Eksploatowane
Brzostowa Góra I
kruszywo naturalne
rezerwowe, nieeksploatowane
Krz tka III
kruszywo naturalne
Zaniechane
Komorów
kruszywo naturalne
rezerwowe, nieeksploatowane
Niwiska
surowce energetyczne - gaz
Zaniechane
Niwiska
kruszywo naturalne
Zaniechane
Niwiska II
kruszywo naturalne
rezerwowe, nieeksploatowane
Przył k
kruszywo naturalne
rezerwowe, nieeksploatowane
Przył k II
kruszywo naturalne
Eksploatowane
Gmina Niwiska
Smoczka
kruszywo naturalne
Eksploatowane
Smoczka II
kruszywo naturalne
rezerwowe, nieeksploatowane
Gmina Dzikowiec
Lipnica – Dzikowiec
surowce energetyczne - gaz
rezerwowe, nieeksploatowane
Sudoły
kruszywo naturalne
rezerwowe, nieeksploatowane
Gmina Rani ów
Zielonka
kruszywo naturalne
Eksploatowane
ródło: Powiatowy Plan Ochrony rodowiska dla Powiatu Kolbuszowskiego.
Z tab. 3 wynika, i do bogactw naturalnych wyst puj cych obficie na terenie
powiatu kolbuszowskiego nale piaski, kruszywo, oraz iły wykorzystywane
powszechnie w budownictwie (np. produkcja pustaków, betonu).
Przy analizie uwarunkowa przyrodniczych rozwoju gospodarczego warto
równie wspomnie o tym, i powiat kolbuszowski le y w tej samej jednostce
geologiczno – poszukiwawczej, co i północna cz
Rzeszowa. W obszarze tym
wyst puj na ró nych gł boko ciach wody geotermalne. Obecnie brakuje jednak
bada , które okre liłyby optymalne miejsce odwiertu, gł boko ,
zmineralizowanie, oraz wydajno energetyczn pokładów tych wód dla powiatu
kolbuszowskiego.
Analizuj c klimat, ukształtowanie terenu, oraz bogactwa naturalne
powiatu kolbuszowskiego mo na stwierdzi , e:
• Klimat, oraz równinny charakter powierzchni terenu powiatu sprzyja jego
zagospodarowywaniu.
• Klimat i ukształtowanie terenu s sprzyjaj ce dla rolnictwa, jednak mniej
korzystnie dla rolnictwa przedstawiaj si wska nik bonitacyjne klas
11
gruntów ornych, bowiem niska klasa gleby podwy sza koszty produkcji
rolniczej o konieczno stosowania nawozów sztucznych.
• Zasoby wód zbiorników podziemnych wystarczaj z zapasem na obecne
zapotrzebowanie w gospodarce powiatu.
• Zasoby wód powierzchniowych s niewielkie – na cały obszar powiatu
przypada tylko jeden wi kszy zbiornik retencyjny - w Wilczej Woli.
• Wysokie i wzrastaj ce wska niki mo liwo ci pozyskiwania drewna,
oraz wysoka lesisto ci powiatu i okolic wskazuj na znacz cy udział
przemysłu drzewnego w przyszłej gospodarce powiatu (produkcja tarcicy,
produkcja płyt wiórowych, produkcja mebli).
• Lokalne zasoby mineralne pozwalaj na rozwijanie przemysłu zwi zanego
z bran budownictwa.
• Ewentualne wykorzystanie zasobów wód geotermalnych pozwoliłoby np. na
obni enie kosztów grzewczych pomieszcze , oraz wzbogacenie oferty
turystycznej powiatu kolbuszowskiego o uzdrowiska.
12
2.3. Analiza mo liwo ci rozwoju turystyki i rekreacji w powiecie
kolbuszowskim w oparciu o walory przyrodnicze, obiekty
dziedzictwa kulturowego, oraz infrastruktur turystyczn .
Kolejnym czynnikiem, który ma wpływ na rozwój gospodarczy powiatu
kolbuszowskiego, jest znacz cy udział w powierzchni powiatu terenów cennych
przyrodniczo. Skłania to, bowiem do kształtowania zrównowa onego rozwoju,
szczególnie w dziedzinie uprzemysłowienia, a jednocze nie, daje mo liwo ci
uzyskiwania dochodów z innych ni przemysł, czy rolnictwo ródeł, np.
ró norodnych form turystyki rekreacyjno – wypoczynkowej. Przy analizie
gospodarki istnieje, wi c potrzeba analizy mo liwo ci i kierunków rozwoju
turystyki powiatu kolbuszowskiego, oraz obecnego i przyszłego znaczenia tej
bran y dla gospodarki powiatu.
Tereny powiatu kolbuszowskiego znajduj si w bezpo rednim otoczeniu
du ych obszarów le nych – „pozostało ci po Puszczy Sandomierskiej”. Od
południowego i północnego wschodu powiat otacza Sokołowsko – Wilczowski
Obszar Chronionego Krajobrazu, od północnego i południowego zachodu powiat
kolbuszowski jest otoczony Mielecko – Kolbuszowsko – Głogowskim Obszarem
Chronionego Krajobrazu. Obszary le ne odgradzaj obszary zamieszkałe
w powiecie od o rodków przemysłowych: Rzeszowa, Stalowej Woli, Mielca,
Tarnobrzega.
Dla zachowania walorów przyrodniczych ochron prawn w powiecie
kolbuszowskim obj te jest około 50% powierzchni powiatu.
Tabela 4 przedstawia formy ochrony przyrody wyst puj ce w powiecie
kolbuszowskim, oraz ich udział w ogólnej powierzchni powiatu.
Tab. 4. Obszary podlegaj ce formom ochrony przyrody w powiecie kolbuszowskim.
Ochrona przyrody w powiecie
kolbuszowskim w 2002 r.
W ha
W%z
całej pow.
rezerwaty przyrody
247,9
3,33%
obszary chronionego
krajobrazu
3716
49,95%
u ytki ekologiczne
90,8
pomniki przyrody szt.
1,22%
54
ródło: Urz d Statystyczny w Rzeszowie, Rocznik Statystyczny Województwa Podkarpackiego 2003
r. Rzeszów 2003 r., s. 304.
W granicach powiatu kolbuszowskiego znajduj si nast puj ce formy
ochrony przyrody:
1. Rezerwaty przyrody:
• „JA WIANA GÓRA”. Znajduje si w Ostrowach Baranowskich. Jest to
enklawa zespołu naturalnego, jakim jest tu fragment lasu jodłowo –
bukowego. Wyst puje tu równie d b, jodła, buk (pomnikowy buk liczy
ponad 300 lat). Nazw rezerwat przej ł od borsuków (inaczej ja wców)
zamieszkuj cych ten teren.
- 13 -
• „ZABŁOCIE”. Ochron obj te s stanowiska l gowe rzadkiej ornitofauny,
kompleks stawów rybnych wraz z obrze ami i pasem lasu w okolicy Por b
Kupie skich. yj tutaj: bocian czarny, błotniak stawowy, bekas kszyka,
brz czki, orlik krzykliwy, trzmielojad, kureczka nakrapiana, perkoz
rdzawoszyjny, dzierzba, wiele gat. kaczek i in. Obszar ten bogaty jest
równie w ro linno wodn , - grzybie biały, pióropusznik biały, mieczyk
dachówkowaty.
• „BUCZYNA”. Powstał w celu zachowania zbiorowiska le nego typu
przej ciowego, miedzy ubog form buczyny karpackiej, a lasem d bowograbowym tworzy wysepk naturalnego lasu li ciastego w ród sztucznych
drzewostanów sosnowych oraz piaszczysk. Ro nie tu kostrzewa górska,
osobliwo ci s tak e: wawrzynek wilczełyko, kłokoczka południowa,
buławnik mieczolistny, bluszcz pospolity. W obr bie rezerwatu yj : dziki,
sarny, dzi cioły czarne, wistunka le na.
2. Obszary chronionego krajobrazu:
• Mielecko – Kolbuszowsko – Głogowski Obszar Chronionego
Krajobrazu – le y na terenie miejscowo ci Przył k, Ostrowy Tuszowskie,
Cmolas, wierczów, Siedlanka, Niwiska, Trze , Domatków, Bukowiec,
Por by Kupie skie. Rze ba terenu to wytworzone z piasków wydmy
tworz ce "górki" np. Góra Biesiadna (222 m n.p.m.), Góra Cyga ska (279
m n.p.m.).
Dominuj lasy sosnowe bogate w cenne runo le ne, a w okolicach
Przył ku równie wyst puje las bukowy. W cennych ekologicznie
biocenozach podmokłych, wodnych i bagiennych, wyst puje wiele ro lin
obj tych ochron , np. rosiczka okr głolistna, długosz królewski, grzybie
biały, gniadosz rozesłany, oraz zwierz t i ptaków, np. ło , bóbr europejski,
wilk, czapla biała, oraz bocian czarny. Fragmenty rodzimej przyrody
chronione s tutaj w rezerwatach: "Buczyna", "Ja wiana Góra", "Zabłocie",
a tak e jako pomniki przyrody np. d b szypułkowy (600 lat) rosn cy we
wsi Leszcze.
• Sokołowsko-Wilczowolski Obszar Chronionego Krajobrazu obejmuj cy: Rani ów, Dzikowiec, Lipnic , Wilcz Wol . Wyró nia si on
wysokimi walorami przyrodniczymi i krajobrazowymi w skład, których
wchodz obszary le ne, zbiorniki wodne, wydmy ródl dowe, wzgórza
morenowe, mokradła, oczka wodne, torfowiska.
Jest to wiat pełen ro lin chronionych: rosiczka okr głolistna, długosz
królewski, wawrzynek główkowy, gr el ółty oraz ptaków: bocian czarny,
trzmielojad, kobuz, błotniak stawowy. Do szczególnie interesuj cych
nale y wiele obiektów obj tych ochron jako u ytki ekologiczne, pomniki
przyrody. Zaliczamy tutaj ł ki ródle ne, ostoje bobrów, torfowiska,
ródliska i uroczyska, np. 282 d by szypułkowe w Morgach, głaz
polodowcowy w Dzikowcu, cisy w Weryni i Rani owie-Zembrzy ( w XVIII
- XIX-wiecznej zagrodzie pszczelarskiej).
3. Pomniki przyrody w liczbie 54.
14
4. U ytki ekologiczne na terenie nast puj cych gmin:
- Cmolas;
- Kolbuszowa;
- Dzikowiec;
- Niwiska.
Ponadto na terenie powiatu kolbuszowskiego planowane jest w najbli szym
czasie utworzenie kolejnych form ochrony przyrody:
• Park Krajobrazowy Puszczy Sandomierskiej;
• Rezerwat „Ko skie błota” (gm. Niwiska);
• Rezerwat „Komorów” (gm. Majdan Król.);
• Rezerwat „Wilcza Wola” (gm. Dzikowiec).
Z informacji uzyskanych w Nadle nictwie Kolbuszowa, wynika, e na
terenie powiatu działaj koła łowieckie i corocznie prowadzony jest odstrzał
ptactwa i zwierzyny le nej, głównie kuropatw, ba antów, zaj cy, oraz dzików.
Tutejsze lasy charakteryzuj si bogactwem runa le nego – Przy głównych
drogach cz sto mo na spotka miejscow ludno , która zarobkuje sprzedaj c
podró nym zebrane w lasach np. jagody czy grzyby. W odró nieniu od lasów
górskich, lasy wyst puj ce w powiecie kolbuszowskim s bardziej przyjazne dla
„mniej wprawionych traperów” nie spotyka si tu, bowiem stromych pochyło ci,
skał, kamieni, rzadziej te wyst puje bardzo g ste podszycie.
Przeprowadzona powy ej analiza potwierdza wysokie walory przyrodnicze
okolic badanego powiatu. Aby jednak mie pełny obraz stanu rodowiska
w powiecie kolbuszowskim, nale y dodatkowo przeanalizowa ewentualne
zanieczyszczenie rodowiska, oraz główne tego przyczyny.
W celu przeprowadzenia uproszczonej analizy zanieczyszcze rodowiska
przyrodniczego powiatu kolbuszowskiego, w niniejszej pracy zakłada si , e:
Na zanieczyszczenie powietrza decyduj cy wpływ ma emisja gazów.
Na zanieczyszczenie wód powierzchniowych decyduj cy wpływ maj cieki
komunalne z gospodarstw.
Na ogólny stan zanieczyszczenia decyduj cy wpływ ma uprzemysłowienie
powiatu kolbuszowskiego.
Analiz stopnia uprzemysłowienia, oraz zanieczyszczenia powietrza
w powiecie kolbuszowskim zawiera tabela nr 5, która przestawia stopie
uprzemysłowienia powiatu kolbuszowskiego w oparciu o ilo podmiotów
z bran przemysłowych przypadaj cych na jednostk powierzchni, oraz emisj
zanieczyszcze
gazowych na jednostk
powierzchni, w powiecie
i w województwie.
15
Tab. 5. Zestawienie ilo ci podmiotów gospodarczych wybranych bran , oraz emisja zanieczyszcze
gazowych w powiecie i w województwie.
Podmioty gospodarki narodowej na 10 km 2
zarejestrowane w systemie REGON w
bran ach
Województwo, powiat,
Przemysł
Ogółem
Budownictwo
Ł czno ,
transport,
gospodarka
magazynowa
Ogółem
Woj. podkarpackie
86,1
77,0
57,3
220,4
Pow. kolbuszowski
43,9
50,4
33,1
127,4
Roczna emisja
zanieczyszcze
gazowych w tys.
ton na 10 tys km2
1,49
0,131
ródło: Opracowanie na podstawie: Urz d Statystyczny w Rzeszowie, „Rocznik Statystyczny
Województwa Podkarpackiego 2003 r.,” Rzeszów 2003 r., s. 520, Główny Urz d Statystyczny, „Powiaty
w Polsce”, Warszawa 2003 r., s. 274.
Z analizy przeprowadzonej w tab. 5 wynika, e liczba podmiotów
gospodarczych z bran
przemysłowych przypadaj cych na jednostk
powierzchni w powiecie kolbuszowskim jest blisko o połow mniejsza ni
rednia dla całego województwa podkarpackiego, wiadczy to o niskim stopniu
uprzemysłowienia badanego powiatu w odniesieniu do całego województwa,
co potwierdza si równie w analizie emisji zanieczyszcze gazowych, która
w powiecie jest ponad jedena cie razy ni sza od redniej w województwie,
a odnotowana emisja dotyczy wył cznie dwutlenku w gla.
Obiektywnie jednak nale y stwierdzi , e negatywny wpływ na stan
powietrza w powiecie kolbuszowskim mog mie równie s siaduj ce
z powiatem o rodki przemysłowe.
Znacznie mniej korzystnie powiat kolbuszowski wypada pod wzgl dem
klasy czysto ci wód powierzchniowych. Wska niki dla głównych rzek powiatu
kolbuszowskiego przedstawia tabela nr 6.
Tab. 6. Klasyfikacja jako ci wód głównych rzek powiatu kolbuszowskiego.
Badana rzeka
Nazwa
Ł g
Przyrwa
Grupa wska ników zanieczyszcze
Miejsce
Wska niki fizykochemiczne
Stan sanitarny
Hydrobiologia
Klasyfikacja
ogólna
Stece zalew "Maziarnia"
pozaklasowa
III
III
pozaklasowa
Spie-poni ej uj cia
Przyrwy
III
pozaklasowa
III
pozaklasowa
Wilcza wola -uj cie do
Ł gu
pozaklasowa
pozaklasowa
pozaklasowa
pozaklasowa
ródło: opracowanie na podstawie:„Powiatowy Plan Ochrony rodowiska dla Powiatu
Kolbuszowskiego”, Kolbuszowa 2004 r., s. 35.
Z tabeli 6 wynika, e wody głównych rzek powiatu, oraz zbiornika w Wilczej
Woli w badanych miejscach s pozaklasowe. Mo na przypuszcza , e stan taki
wynika po rednio z zale no ci przedstawionej w tab. 9, według której ok. 85%
1
Według podanego ródła w badanym powiecie odnotowano jedynie emisj dwutlenku w gla, która była
ni sza ni np. w powiecie bieszczadzkim. Powiat kolbuszowski pod wzgl dem emisji gazów klasuje si
z minimaln ró nic w pierwszej pi tce najczystszych powiatów w województwie podkarpackim. W skali
całego województwa odnotowuje si emisj wszystkich rodzajów gazów, obj tych badaniem.
16
gospodarstw w powiecie kolbuszowskim korzysta z wodoci gu, a zaledwie 26 %
gospodarstw jest podł czonych do kanalizacji sanitarnej. Nie ma, bowiem
pewno ci, czy cieki z gospodarstw nie obj tych kanalizacj sanitarn s we
wła ciwy sposób neutralizowane.
Podsumowuj c nale y stwierdzi , e niska jako wód powierzchniowych
psuje pozytywny wizerunek przyrody powiatu kolbuszowskiego, oraz mo e
wpływa hamuj co na rozwój turystyki i rekreacji.
Czynnikiem pozytywnie wpływaj cym na rozwój turystyki jest
wyst powanie ciekawych obiektów dziedzictwa kulturowego, jak np. muzea,
zabytki pałacowe, pomniki przyrody. W powiecie kolbuszowskim obiekty takie
licznie wyst puj , nale do nich min.:
Park Etnograficzny w Kolbuszowej (Skansen), na terenie, którego znajduje
si 50 obiektów budownictwa drewnianego (chałupy, stodoły, stajnie, spichlerze,
chlewy), obiekty przemysłowe (młyn wodny, wiatrak, ku nie), oraz obiekty
małej architektury (kapliczki przydro ne, mostki, studnie, ule kłodowe
i ramowe). Park ten odtwarza histori i materialny dorobek dwóch grup
etnicznych: Lasowiaków i Rzeszowiaków, z przełomu XIX i XX w.
Usytuowanie obiektów w Parku, ciekawy krajobraz tworz swoisty klimat
tamtego czasu i stanowi niew tpliwie atrakcje turystyczn ;
Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej;
Secesyjny pałac hr. J. Tyszkiewicza, wraz z rz dcówk , neogotyck
kapliczk i spichlerzem, otoczony rozległym parkiem i stawami;
Park podworski w Trz sówce - przykład chronionego prawnie okazu
starodrzewia;
Eklektyczny dwór z ko ca XIX w. dr. J. Hupki z secesyjn polichromi
z 1909 r., wykonan przez Karola Frycza, wraz z oficyn , spichlerzem i parkiem
w Niwiskach;
Pó no klasyczny dwór, wraz z oficyn i spichlerzem z I poł. XIX w.,
klasycystyczna kapliczka z drewnian figur w. Jana Nepomucena w rozległym
parku z rzadkim gatunkowo drzewostanem w Stary Dzikowcu.
Kompleks budownictwa sakralnego w Cmolasie (Sanktuarium Przemienienia
Pa skiego, ko ciółek drewniany z XVII w., oraz jeden z najwi kszych w Polsce
ołtarzy polowych).
Zabytkowe drewniane wi tynie w Por bach Dymarskich i Trz sówce.
Ko cioły parafialne.
Nale y ponadto stwierdzi , e w celu rozwijania bran y turystyczno rekreacyjnej walory przyrodnicze, rekreacyjne powiatu powinny by
uzupełniane o cz ste organizowanie imprez kulturalnych, które s doskonał
okazj na promocj miejscowo ci turystycznych powiatu. Szczególnie du e
znaczenie maj wi ksze imprezy kulturalne, rozrywkowe o znaczeniu
regionalnym.
Kolejnymi obiektami, które wzbogacaj ofert turystyczn i poprawiaj
mo liwo ci obcowania z natur s zbiorniki retencyjne, cie ki przyrodnicze,
obiekty rekreacyjne jak np. parki wodne, baseny.
17
Na terenie powiatu kolbuszowskiego jest zorganizowane trzy cie ki
przyrodnicze, o du ych walorach widokowych: „Białkówka”, „Maziarnia”
i „Dymarka”. Obecnie powstaje kolejna cie ka „ wierczów”.
W powiecie kolbuszowskim znajduje si te kryta pływalnia w Cmolasie
o wymiarach 12 x 25 m, wzbogacona o 41 m zje d alni . Kryta pływalnia
funkcjonuje w ramach O rodka Wypoczynku i Rekreacji w Cmolasie. Planuje
si równie powstanie podobnego obiektu w Kolbuszowej.
W powiecie Kolbuszowskim znajduje si jeden du y zbiornik retencyjny zalew „Maziarnia”( ok. 150 ha powierzchni) w Wilczej Woli, usytuowany w
s siedztwie du ych terenów le nych. W pobli u zbiornika wodnego usytuowane
s pola biwakowe, oraz domki letniskowe. Powstał równie pierwszy
z planowanych czterech zbiorników retencyjnych w Cmolasie - D brówce.
Ponad to planuje si budow du ego zbiornika wodnego na pograniczu gminy
Rani ów i Głogów Małopolski, oraz kilku mniejszych zbiorników na terenie
całego powiatu.
W Kolbuszowej Dolnej- powstał kort tenisowy (sauna, solarium).
W ostatnich latach powstały pierwsze gospodarstwa agroturystyczne.
Obecnie na terenie powiatu kolbuszowskiego funkcjonuje sze gospodarstw
agroturystycznych, oraz trzy stadniny koni.
Powstawanie nowych obiektów rekreacyjnych jest bardzo pozytywnym
czynnikiem i jednym z najwa niejszych dla przyszło ci rozwoju turystyki
i rekreacji w powiecie kolbuszowskim. Realizacja planów budowy zbiorników
małej retencji na terenie powiatu kolbuszowskiego znacznie przyczyniłaby si
do wzbogacenia oferty rekreacyjnej powiatu, oraz do powstawania nowych
podmiotów gospodarczych.
Prawdziwy stan rozwoju turystyki w powiecie kolbuszowskim, oraz jej
udział w gospodarce powiatu mo na jednak oceni na podstawie analizy tabeli
nr 7.
Tab. 7. Porównanie bazy noclegowej powiatu kolbuszowskiego i leskiego
Powiaty
kolbuszowski
leski
Liczba miejsc
noclegowych
Liczba
obiektów
noclegowych
Korzystaj cy
z noclegów
Udzielone noclegi.
6
251
3405
6956 = 1,9%
53
6476
106799
375180 = 100%
ródło: Główny Urz d Statystyczny, „Powiaty w Polsce”, Warszawa 2003 r., s. 541.
Z powy szej tabeli wynika, e liczba udzielonych noclegów w powiecie
kolbuszowskim stanowi zaledwie ok. 1,9% liczby udzielonych noclegów
w powiecie leskim, który jest pod tym wzgl dem liderem w woj. podkarpackim.
Tak wi c udział bran y turystycznej w gospodarce powiatu kolbuszowskiego
jest obecnie stosunkowo niewielki.
Nale y jednak obiektywnie stwierdzi , i bior c pod uwag usytuowanie
powiatu kolbuszowskiego, oraz bogactwo przyrody i zabytki dziedzictwa
kulturowego, rozwój bran y turystyki i rekreacji w powiecie kolbuszowskim jest
uzasadniony i powinien si opiera przede wszystkim o stwarzanie mo liwo ci
korzystania z walorów przyrodniczych, oraz popraw i rozwój infrastruktury
18
podstawowej i rekreacyjnej. Niezb dnym warunkiem rozwoju turystyki jest
ponadto promocja powiatu poprzez aktywn działalno
kulturaln (np.:
organizowanie impez kulturalnych o zasi gu regionalnym). W zwi zku z tym
warto by było zlokalizowa na terenie powiatu kolbuszowskiego obiekty (np.
amfiteatry), które mogły by by wykorzystywane do organizacji du ych imprez
kulturalnych (np.festiwali, koncertów).
Rozwijanie bran y turystyki i rekreacji w powiecie kolbuszowskim jest
uzasadnione równie ze wzgl du na wła ciwe wykorzystanie specyfiki terenu
powiatu kolbuszowskiego do dywersyfikacji zatrudnienia na lokalnym rynku
pracy, co ma szczególne znaczenie w odniesieniu do rolnictwa, które zostało
omówione w punkcie 3.2.
Podsumowuj c niniejszy rozdział nale y stwierdzi , e:
• Powiat kolbuszowski posiada atrakcyjn przyrod , co sprzyja rozwojowi
turystyki i rekreacji. Brak szczególnych walorów przyrodniczych, takich
jak np. gór, czy dost pu do linii brzegowej morza jest w powiecie
kolbuszowskim rekompensowany bogactwem flory i fauny, oraz ogólnie
nie zanieczyszczonym rodowiskiem przyrodniczym.
• Niska klasa czysto ci wód powierzchniowych psuje ogólnie atrakcyjny
wizerunek przyrody powiatu kolbuszowskiego i mo e hamowa
w znacz cy sposób rozwój turystyki i rekreacji.
• Usytuowanie
powiatu
kolbuszowskiego
pomi dzy
wi kszymi
aglomeracjami mo e zapewni w powiecie kolbuszowskim du liczb
osób z tych aglomeracji ch tnych do wypoczynku na łonie natury
w powiecie kolbuszowskim.
• Mo liwo zwiedzania licznych obiektów dziedzictwa kulturowego dobrze
uzupełnia ofert turystyczn powiatu.
• Pozytywnym jest równie fakt, e w powiecie przybywa infrastruktury
słu cej do rekreacji. (Powstaj nowe formy ochrony przyrody, cie ki
edukacyjne, piesze i rowerowe, zacz ły powstawa gospodarstwa
agroturystyczne, stadniny koni, planowane s do budowy nowe obiekty
rekreacyjne, zbiorniki retencyjne”.)
• Obecna skala rozwoju turystyki w powiecie kolbuszowskim jest nie
adekwatnie mała do potencjalnych mo liwo ci, a obecny udział turystyki
i rekreacji w gospodarce powiatu jest niewielki.
19
3. Gospodarcze Uwarunkowania rozwoju powiatu kolbuszowskiego.
3.1. Stan infrastruktury technicznej w powiecie kolbuszowskim.
Obok uwarunkowa przyrodniczych kolejnym czynnikiem, który ma
decyduj cy wpływ na dynamik rozwoju społeczno - gospodarczego jest
dost pno i stan infrastruktury technicznej. Od dost pno ci i stanu technicznego
urz dze infrastruktury zale koszty prowadzenia działalno ci gospodarczej,
koszty i standardy mieszkania i zarobkowania, bezpiecze stwo, wizerunek danej
miejscowo ci, a wi c ogólnie perspektywy dalszego rozwoju.
W niniejszym dokumencie za infrastruktur podstawow przyj to:
• Układ poł cze drogowych;
• Zaopatrzenie w wod ;
• Zaopatrzenie w energi ;
• Odprowadzanie cieków i neutralizacja odpadów;
• Ł czno telekomunikacyjn .
Wska niki dotycz ce infrastruktury drogowej
w powiecie kolbuszowskim przedstawia tabela nr 8.
(dróg
powiatowych)
Tab. 8. Infrastruktura techniczna powiatu kolbuszowskiego –drogi powiatowe, rok 2002 .
Charakterystyka dróg powiatowych w województwie i w powiecie
kolbuszowskim
2002 r.
Nawierzchnia twarda w %
Nie ulepszona Ulepszona
Ogółem
Długo
Gruntowa
ogółem
w%
w km
G sto
w km na
100km2
woj.podkarpackie
3,3%
89,7%
93,1%
6,9%
6820,3
38,0
pow. kolbuszowski
11,7%
78,8%
90,5%
9,5%
321,8
41,6
ródło: Opracowanie na podstawie Urz d Statystyczny w Rzeszowie, „Rocznik Statystyczny
Województwa Podkarpackiego 2003 r”. Rzeszów 2003 r., s. 477.
Z porównania wska ników dotycz cych powiatu kolbuszowskiego na tle
województwa wynika, e g sto dróg powiatowych w powiecie przemawia
nieznacznie na korzy powiatu (41,6/38 km/ km2). Nieco gorzej ni rednia
w województwie wypadły pozostałe wska niki dotycz ce rodzaju nawierzchni
dróg.
Dost pno
do kanalizacji, wodoci gu, gazu i wyposa enie mieszka ,
w województwie, powiecie kolbuszowskim i jego gminach przedstawiaj rys. 3
i tabela 12.
- 20 -
Rys. 3. Infrastruktura techniczna w mieszkaniach województwa i powiatu, rok 2002.
w oj. podkarpackie
100%
80%
93,1%
91,2%
60%
pow . kolbuszow ski
86,0%
84,8%
78,4%
84,7%
80,8%
80,5%
72,8%
72,0%
65,5%
59,8%
40%
centralne
ogrzewanie
gaz
sieciowy
ciepła woda
łazienka
ust p
0%
wodoci g
20%
ródło: Opracowania na podstawie Urz d Statystyczny w Rzeszowie, „Rocznik Statystyczny
Województwa Podkarpackiego 2003 r. ”Rzeszów 2003 r., s. 372.
Z rys. 3. wynika, e w dziedzinie zaopatrzenia mieszka w wod
z wodoci gu, ciepł wod , wyposa enie w łazienk , powiat kolbuszowski ma
wska niki nieco gorsze od redniej województwa. Znacznie gorzej powiat
wypada, je li chodzi o sie gazoci gu, oraz centralne ogrzewanie i ust p
spłukiwany.
Wyposa enie mieszka w podstawow infrastruktur dla poszczególnych
gmin powiatu przedstawia tabela nr 9.
zbiorowe
indywidualne
26,2
33,3
20,0
32,8
76,0
2,8
27,3
17,6
butle
78,6
77,8
66,7
85,2
96,0
77,8
77,3
76,9
70,6
sie
84,8
88,9
80,0
83,6
96,0
75,0
81,8
92,3
88,2
CIEPŁ WOD
91,0
88,9
86,7
90,2
96,0
86,1
95,5
92,3
88,2
CENTRALNE
OGRZEWANIE
GAZ
ŁAZIENK
w tym
podł czone
do sieci
UST P
SPŁUKIWANY
razem
14,5
1,8
1,5
6,1
2,5
3,6
2,2
1,3
1,7
WODOCI G
w tym
z sieci
powiat
Gm. Cmolas
Gm. Dzikowiec
m i w Kolbuszowa
m. Kolbuszowa
w. Kolbuszowa
Gm. Majdan Król.
Gm. Niwiska
Gm. Rani ów
w tym mieszkania wyposa one w: [w %]
razem
wyszczególnienie
Ogółem liczba
mieszka w tys.
Tab. 9. Infrastruktura techniczna gmin powiatu kolbuszowskiego –wyposa enie mieszka , rok 2002.
80,7
77,8
73,3
85,2
96,0
80,6
77,3
76,9
76,5
80,7
77,8
73,3
85,2
92,0
80,6
77,3
76,9
76,5
60,0
55,6
26,7
75,4
92,0
66,7
63,6
69,2
23,5
26,9
22,2
53,3
13,1
4,0
19,4
22,7
15,4
64,7
8,3
0,0
0,0
18,0
44,0
0,0
0,0
-
57,2
61,1
53,3
55,7
48,0
61,1
63,6
61,5
58,8
ródło: Powiatowy Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Kolbuszowskiego -projekt, Kolbuszowa
2004 r., s.10.
Z tabeli nr 9 wynika, e procentowa ilo
mieszka przył czonych
do wodoci gu sieciowego wahała si od 88,2% w gminie Rani ów, do 96%
21
w mie cie Kolbuszowa. Zaopatrzenie w ciepł wod i w łazienk miało od 73%
mieszka w gminie Dzikowiec, do 96% w mie cie Kolbuszowa. Ust p
spłukiwany posiada dwie trzecie mieszka w gminie Dzikowiec i 96 %
w mie cie Kolbuszowa. W gaz sieciowy najmniej jest zaopatrzonych mieszka
w gminie Rani ów – 23,5% a najwi cej znów w mie cie Kolbuszowa. Pod
wzgl dem wyposa enia w instalacj centralnego ogrzewania wska nik miał
rozpi to od 53% w gm. Dzikowiec do 92% w mie cie Kolbuszowa.
Z powy szego zestawienia wynika, e pod wzgl dem wyposa enia mieszka
w infrastruktur niekorzystnie wypadaj gminy wiejskie, a najkorzystniej
wypada miasto Kolbuszowa.
Oprócz dost pno ci do infrastruktury technicznej warto równie zwróci
uwag na jej jako . Obecny stan techniczny podstawowej infrastruktury
w powiecie kolbuszowskim charakteryzuje tabela nr 10.
Cmolas
Dzikowiec
M. i Gm. Kolbuszowa
Majdan Królewski
Niwiska
Rani ów
Ok. 60% to drogi polne,
ok. 20%- wirowe,
ok. 20% asfaltowe, przewa nie w złym
stanie technicznym.
Ok. 65%
NIE
NIE
NIE
Nie
Ok. 60%
NIE
NIE
NIE
Nie
Ok. 40 %
TAK
miasto
NIE
NIE
Cz ciowo
Ok. 60%
NIE
NIE
NIE
Cz ciowo
Ok. 60%
NIE
NIE
NIE
Nie
Ok. 75 %
NIE
NIE
NIE
Cz ciowo
(Stan na 30 - 05 - 2004
)2
Mo liwo posiadania
stałego ł cza
internetowego
Tak/Nie/Cz ciwo
Potrzeba remontu
wodoci gów
TAK/NIE
Potrzeba remontu
gazoci gu TAK/NIE
Potrzeba modernizacji
istniej cej kanalizacji
sanitarnej TAK/NIE
Potrzeba remontu dróg
powiatowych
Gminy powiatu
kolbuszowskiego
Potrzeba remontu dróg
gminnych
Tab. 10. Potrzeby modernizacji infrastruktury technicznej w gminach powiatu kolbuszowskiego, rok
2002.
ródło: Opracowanie na podstawie danych z urz dów poszczególnych gmin, Zarz du Dróg
Powiatowych, oraz danych uzyskanych od operatora TP. S.A.
Z tabeli nr 10 wynika, i najbardziej wymagaj ce poprawy s : drogi gminne,
których stan przedstawia si podobnie we wszystkich gminach powiatu,
praktycznie mo na oceni , e drogi gminne posiadaj standard dróg wirowych.
Bardzo nie korzystnie przedstawia si równie sytuacja z drogami powiatowymi
w poszczególnych gminach, gdzie od ok. 40 % do ok. 75 % długo ci dróg
2
Dane uzyskane od operatora TP. S.A. Nale y równie wzi pod uwag , e operatorzy instaluj
urz dzenia techniczne na tych centralach, gdzie znajdzie si dostateczna ilo osób ch tnych na
korzystanie w dany sposób (np. „SDI”, „NEOSTRADA”) z usług internetowych. W mniejszych
miejscowo ciach rozpowszechnione jest korzystanie z internetu poprzez modemy. Ponad to, je eli
w gminie istnieje mo liwo korzystania ze stałego ł cza, to dotyczy to tych abonentów, którzy mieszkaj
w odległo ci mniejszej ni 8 km od centrali, a przewody telekomunikacyjne spełniaj okre lone
parametry, co do mo liwo ci przesyłu. Alternatywnym rozwi zaniem jest, wi c przesył danych drog
radiow i prawdopodobnie takie rozwi zania b d stosowane, co raz cz ciej na obszarach
o rozproszonej zabudowie.
22
wymaga modernizacji, z czego połowa pilnie. Dobrze wypada stan wodoci gów,
gazoci gów i kanalizacji sanitarnej, zapewne dla tego, e stosunkowo nie dawno
powstały, z wyj tkiem kanalizacji w mie cie Kolbuszowa – gdzie nale y
w perspektywie kilku lat przeprowadzi jej modernizacj . Kanalizacja
w Kolbuszowej ma ju wiele lat i w roku 2002 miały miejsce powa ne awarie,
kosztowne dla miasta. Telekomunikacja w gminach powiatu kolbuszowskiego,
według danych z gmin jest rozwini ta w pełni, ponadto jest uzupełniana telefoni
komórkow . Niekorzystnie jednak przedstawia si sytuacja obszarów wiejskich,
pod wzgl dem mo liwo ci technicznych korzystania z internetu przez stałe ł cze.
Omawiaj c infrastruktur techniczn w powiecie, nale y równie podda
analizie gospodark ciekow i odpadami. Z tabeli nr 12 wynika, e 84 %
mieszka korzysta z wodoci gu, za 26 % korzysta z ust pu podł czonego do
kanalizacji. Zachodz , wi c obawy, czy cieki w ilo ci ró nicy pomi dzy 84%
a 26 % s we wła ciwy sposób neutralizowana bez zagro enia dla rodowiska
i uj wody pitnej?
Na terenie powiatu działa 5 oczyszczalni cieków komunalnych o ł cznej
przepustowo ci 5057 m3/d obsługuj cych 18049 osób, co stanowi 28,9%
ludno ci. Planuje si , e do roku 2015 b dzie funkcjonowało 11 oczyszczalni
cieków, obsługuj cych 46490 mieszka ców, co b dzie stanowiło ok. 74,5%
mieszka ców.
W ogólnym zarysie kierunki przepływu odpadów komunalnych kształtuj si
nast puj co:
Odpady komunalne wytworzone na terenie powiatu s składowane na
nast puj cych wysypiskach:
- w Kolbuszowej z terenów gmin Cmolas, Kolbuszowa, Niwiska
i Dzikowiec. Wysypisko to przeznaczone jest do zamkni cia z ko cem
2005r. i rekultywacji.
- w Krz tce z terenów gminy Majdan Królewski. Wojewódzkie
Przedsi biorstwo Gospodarki Odpadami zakłada koniec jego eksploatacji
w roku 2010.
- w Dynowie z terenu gminy Dzikowiec i Cmolas.
- w Kozodrzy z terenu gmin Ranizów, Niwiska i Cmolas.
Po zamkni ciu w/w składowisk cały strumie odpadów zostanie skierowany
do zakładu pirolizy w Tarnobrzegu. Mniej zalecan mo liwo ci jest ich wywóz
na składowiska w Kozodrzy i/lub w Mielcu.
„Import” odpadów, tj. przywóz odpadów z poza powiatu nie wyst puje w tej
grupie odpadów.
„Eksport” dotyczy odpadów z terenu gminy Rani ów, Cmolas i Niwiska,
które s cz ciowo wywo one do Kozodrzy oraz z terenu gminy Dzikowiec
i Cmolas, które s cz ciowo wywo one do Dynowa.
Stosunkowo małe ilo ci surowców wtórnych i cz
odpadów z rejonu
Majdan Królewski usuwanych jest przez MPGKiM Nw. D ba. Stanowi one
jednak strumie rz du kilku procent ogólnej masy odpadów komunalnych
obj tych obecnym systemem.
Z danych urz dów gmin wynika, i selektywna zbiórka odpadów jest słabo
rozwini ta i mało popularna w gospodarstwach powiatu kolbuszowskiego.
23
Na podstawie powy szej analizy gospodarki odpadami w mo na stwierdzi ,
i w celu obni enia kosztów składowania odpadów wskazane jest podj cie
segregacji mieci, oraz ogólnie prowadzenie takiej gospodarki odpadami, która
spowoduje zmniejszenie ilo ci odpadów deponowanych na składowiskach
w jednostce czasu.
Obecno w gminie zorganizowanego ich odbioru i umiarkowana cena b d
powszechna opłata na ten cel, skłania mieszka ców do zbiórki, segregacji
mieci. Brak łatwo dost pnych rozwi za powoduje, e ludzie pozbywaj si
odpadów „na dziko”: np. wyrzucaj c je do lasu, potoków, zakopuj w ziemi,
spalaj , itp.
Problemem w powiecie kolbuszowskim jest równie kwestia usuwania
materiałów zawieraj cych azbest, np. pokry dachowych, których transport na
miejsce składowania jest kosztowny i cz sto przewy sza mo liwo ci finansowe
zarówno powiatu, jak i jego mieszka ców.
Podsumowuj c infrastruktur w powiecie nale y stwierdzi , e:
• Zaznaczaj si wyra ne dysproporcje wska ników pomi dzy miastem
Kolbuszowa, a reszt gmin wiejskich, na niekorzy tych drugich.
• Sie gazoci gowa, a szczególnie kanalizacji sanitarnej wymaga jeszcze
rozbudowy, głównie na terenach wiejskich.
• Bardzo nie korzystnie przedstawiaj si wska niki dotycz ce dróg
powiatowych i gminnych. Drogi powiatowe i gminne w zdecydowanej
wi kszo ci wymagaj modernizacji nawierzchni.
• Aby uporz dkowa gospodark odpadami w powiecie kolbuszowskim warto
popularyzowa segregacj odpadów.
24
3.2. Analiza rynku pracy w powiecie kolbuszowskim.
Rynek pracy odzwierciedla specyfik uwarunkowa rozwojowych danego
obszaru poniewa pozwala okre li , czy powiat kolbuszowski jest dla jego
mieszka ców terenem atrakcyjnym pod wzgl dem osi gania dochodów. Ponadto
analiza rynku pracy pomo e w charakterystyce i okre leniu głównych
problemów lokalnego rynku pracy.
Z rozmieszczenia ludno ci, oraz z układu komunikacyjnego mo na
wnioskowa , e miasto Kolbuszowa jest najsilniej oddziałuj cym o rodkiem
gospodarczym na terenie powiatu kolbuszowskiego. Przedstawiona poni ej
analiza struktury i rozmieszczenia podmiotów gospodarczych w powiecie
kolbuszowskim pomo e równie w okre leniu, gdzie w badanym powiecie
znajduj si najwi ksze lokalne centra rozwoju gospodarczego.
Tabela 11 pokazuje liczb podmiotów gospodarczych skoncentrowanych
w poszczególnych gminach omawianego powiatu.
Tab. 11. Ilo ciowe zestawienie podmiotów gospodarczych w poszczególnych gminach powiatu
kolbuszowskiego.
Ogółem
Budownictwo
Handel, naprawy
Ł czno ,
transport,
gospodarka
magazynowa
Obsługa
nieruchomo ci,
firm, nauka
Edukacja
Ochrona zdrowia,
opieka społeczna
Przemysł
woj. podkarpackie
15188
15443
13799
48763
10264
17545
3847
6112
pow. Kolbuszowski
332
340
390
913
256
247
84
118
m. Kolbuszowa
101
103
71
338
44
115
20
71
Województwo,
powiat, gminy
W tym
przetwórstwo
przemysłowe
Cmolas
34
36
69
82
31
14
9
1
Dzikowiec
18
19
29
58
17
11
8
7
Kolbuszowa
87
88
76
208
82
60
20
18
Majdan Królewski
33
34
85
120
26
20
8
10
Niwiska
27
27
32
41
30
10
9
2
Rani ów
32
33
28
66
26
17
10
9
Ogółem
Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w systemie REGON w bran ach
Na
km2
115773
2348
762
242
149
552
303
151
189
6,5
3,0
96,5
1,8
1,2
7,7
1,9
1,6
2,0
ródło: Urz d Statystyczny w Rzeszowie, Rocznik Statystyczny Województwa Podkarpackiego 2003
r. Rzeszów 2003 r., s. 520.
Z tabeli 11 wynika, i najwi ksza koncentracja podmiotów gospodarczych
ma miejsce w mie cie Kolbuszowa (ilo – 762, 96,5na km2 ). Nast pnie 552
podmioty znajduje si w pozostałych miejscowo ciach gminy Kolbuszowa.
Mo na, wi c stwierdzi , e w powiecie kolbuszowskim wyst puje cisły
zwi zek pomi dzy rozmieszczeniem ludno ci, oraz rozmieszczeniem podmiotów
gospodarczych. Kolejnymi wi kszymi na skal powiatu centrami rozwoju
gospodarczego s gmina Majdan Królewski (303 podmioty) i Cmolas (242
podmioty). Liczby dwustu podmiotów nie przekraczaj gminy Rani ów,
Niwiska i Dzikowiec. Tak, wi c na gmin Kolbuszowa przypada 1314 z
wszystkich 2348 podmiotów powiatu. W sumie na pozostałe gminy przypada
1034 podmioty, a w tym na gminy Cmolas i Majdan Królewski- ł cznie 545
- 25 -
podmioty, za na pozostałe trzy gminy przypada w sumie 489 podmiotów
gospodarczych. Je li by wzi pod uwag usytuowanie gmin, ich siedzib, oraz
układ komunikacji dróg w powiecie, to mo na by stwierdzi , e 1859
podmiotów gospodarczych na 2348 wszystkich (blisko 80%), jest rozmieszczone
wzdłu drogi krajowej nr 9, co wskazuje na cisły zwi zek lokalizacji
działalno ci gospodarczych, oraz dost pno ci do komunikacji drogowej.
Znacznie ni sza ni w skali całego województwa liczba podmiotów
gospodarczych przypadaj ca na jednostk powierzchni wskazuje na stosunkowo
słaby stopie uprzemysłowienia powiatu kolbuszowskiego.
Miasto i Gmina Kolbuszowa wiedzie wyra ny prymat pod wzgl dem ilo ci
we wszystkich kategoriach działalno ci podmiotów, z wyj tkiem budownictwa,
które jest porównywalne z gmin Cmolas i nawet mniejsze od gminy Majdan
Królewski. Potwierdza to tabela 12 gdzie wida du y udział bran y
budownictwa w obu tych gminach (ponad 28 %).
Tab. 12: Procentowy udział bran podmiotów gospodarczych w poszczególnych gminach powiatu
kolbuszowskiego.
Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w systemie REGON w bran ach w 2002 r.
Województwo,
powiat,
gminy
Przemysł
W tym
przetwórstwo
przemysłowe
Handel,
Ogółe Budownictwo naprawy
m
Ł czno ,
transport,
gospodarka
magazynowa
Obsługa
nieruchomo ci, Edukacja
firm, nauka
Ochrona
zdrowia,
opieka
społeczna
woj. podkarpackie
13,1%
13,3%
11,9%
42,1%
8,9%
15,2%
3,3%
5,3%
pow. Kolbuszowski
14,1%
14,5%
16,6%
38,9%
10,9%
10,5%
3,6%
5,0%
M. Kolbuszowa
13,3%
13,5%
9,3%
44,4%
5,8%
15,1%
2,6%
9,3%
Cmolas
14,0%
14,9%
28,5%
33,9%
12,8%
5,8%
3,7%
0,4%
Dzikowiec
12,1%
12,8%
19,5%
38,9%
11,4%
7,4%
5,4%
4,7%
Kolbuszowa
15,8%
15,9%
13,8%
37,7%
14,9%
10,9%
3,6%
3,3%
Majdan Królewski
10,9%
11,2%
28,1%
39,6%
8,6%
6,6%
2,6%
3,3%
Niwiska
17,9%
17,9%
21,2%
27,2%
19,9%
6,6%
6,0%
1,3%
Rani ów
16,9%
17,5%
14,8%
34,9%
13,8%
9,0%
5,3%
4,8%
ródło: Opracowanie na podstawie: Urz d Statystyczny w Rzeszowie, Rocznik Statystyczny
Województwa Podkarpackiego 2003 r. Rzeszów 2003 r., s. 520.
Z tabeli 12 wynika, e w całym powiecie, oraz w najwi kszym o rodku
rozwoju gospodarczego (Kolbuszowej) dominuje handel i naprawy (38,9
i 44,4%). W powiecie kolbuszowskim o 4,7% wi kszy jest udział bran y
budownictwa ni
redni udział tej bran y podmiotów w województwie.
Potwierdza si wi c to, e rozwój gospodarczy powiatu kolbuszowskiego jest
ci le powi zany z obfito ci i rodzajem wyst puj cych tu surowców
mineralnych3.
W gminie Kolbuszowa w przyległych do miasta miejscowo ciach wyra nie
wi kszy ni w mie cie jest udział procentowy nast puj cych bran : ł czno ,
transport i gospodarka magazynowa o 8,9%, budownictwo o 4,5%, natomiast
mniejszy o 4,2% jest udział podmiotów z bran y obsługi nieruchomo ci, firm,
nauka.
Ró nice mo na wyja ni w ten sposób, e w obr bie miasta trudniej jest
o du y plac z dobrym dojazdem dla potrzeb bran y magazynowej,
3
Zobacz punkt 1.2.
26
i budownictwa, za biura obsługi nie zajmuj du o miejsca i ekonomicznie
uzasadnione jest by były skoncentrowane tam gdzie potencjalnie mo na spotka
najwi cej klientów, a wi c w centrum.
W gminie Majdan królewski dominuje równie handel i naprawy – 39,6%,
oraz budownictwo – 28,1% i przemysł 11,2%
W gminie Cmolas podobnie jak w gminie Majdan Królewski procentowo
dominuje handel i naprawy, oraz budownictwo i przemysł (33,9% – 28,5% –
14,9%).
W gminie Dzikowiec procentowo dominuje równie handel i naprawy,
oraz budownictwo i przemysł (38,9% – 19,5% – 12,8%).
W gminie Niwiska procentowo dominuje kolejno handel i naprawy,
budownictwo, ł czno , transport i gospodarka magazynowa, oraz przemysł
(27,2% – 21,2% – 19,9% – 17,9%).
W gminie Rani ów procentowo dominuje kolejno handel i naprawy,
przemysł, budownictwo, oraz ł czno , transport i gospodarka magazynowa
(34,9% – 17,5% – 14,8% – 13,8%).
Du koncentracj podmiotów gospodarczych w mie cie Kolbuszowa na tle
całego powiatu potwierdza równie tabela nr 13.
Tab. 13. Procentowy udział bran podmiotów gospodarczych w poszczególnych gminach powiatu
kolbuszowskiego.
Ogółem 2002 r.
pow. kolbuszowski
m. Kolbuszowa
Stacje
Paliw
17
5
Sklepy
500
200
ródło: Urz d Statystyczny w Rzeszowie, Rocznik Statystyczny Województwa Podkarpackiego 2003
r. Rzeszów 2003 r., s. 480.
Z tabeli 13 wynika, i prawie jedna trzecia stacji paliw i ponad jedna trzecia
sklepów całego powiatu znajduje si w mie cie Kolbuszowa.
Charakterystyk rynku pracy w oparciu o procentowe rozmieszczenie osób
pracuj cych w podmiotach o poszczególnych przedziałach liczby osób w nich
zatrudnionych, przedstawia tabela 14.
Tab. 14. Rozkład zatrudnienia ogółu pracuj cych.
Województwo
i powiat
Procentowe zatrudnienie w podmiotach gospodarczych o liczbie
zatrudnionych pracowników w 2002 r.
mniej ni 9
10 - 49
50 - 200
woj. podkarpackie
35,6
18,4
16,1
201 i wi cej
29,9
pow. kolbuszowski
39,5
25,0
11,8
23,7
ródło: Urz d Statystyczny w Rzeszowie, Rocznik Statystyczny Województwa Podkarpackiego
2003 r. Rzeszów 2003 r., s. 526.
Z tabeli 14 wynika, e w powiecie kolbuszowskim najwi cej osób znajduje
prac w małych podmiotach, kilkuosobowych – 39,5%. Wska nik ten jest
wy szy od redniej w województwie o 3,9%. W kolejnej grupie podmiotów 10 –
49 osób w powiecie kolbuszowskim zatrudnienie znajduje 25 % ogółu
pracuj cych Wska nik ten jest wy szy od redniej dla województwa o 6,5%.
Kolejna grupa podmiotów zatrudniaj cych 201 i wi cej osób klasuje si na
trzecim miejscu i zatrudnia 23,7% ogółu pracuj cych w powiecie. Wska nik jest
27
ni szy od redniej dla województwa o 6,2%. Najmniej (11,8%) osób pracuje
w podmiotach o liczbie zatrudniaj cych pomi dzy 50 a 200 osób. Wska nik ten
jest równie ni szy od redniej dla województwa o 4,3%.
Podsumowuj c mo na stwierdzi , e obecnie pod wzgl dem zatrudnienia
najwi ksze znaczenie w powiecie kolbuszowskim maj podmioty małe, razem
pracuje w nich 64,5% ogółu osób zatrudnionych. W podmiotach rednich
i wi kszych pracuje razem 35,5% ogółu. rednia dla woj. podkarpackiego
przedstawia si podobnie, jednak e ze stosunkiem 54% małe i 46% rednie
i wi ksze. Tak, wi c w podmiotach du ych w powiecie pracuje stosunkowo o ok.
10% mniej ogółem zatrudnionych ni w du ych podmiotach w województwie.
W charakterystyce rynku pracy warto przeanalizowa rednie miesi czne
dochody mieszka ców powiatu kolbuszowskiego. Tabela 15 przedstawia rednie
- miesi czne zarobki mieszka ców powiatu kolbuszowskiego z 2002 r.,
oraz redni w województwie.
Tab. 15. rednie sektorowe miesi czne zarobki w powiecie kolbuszowskim i w województwie
podkarpackim.
Miesi czne rednie zarobki sektorowo 2002 r.
w PLN
sektor prywatny sektor publiczny
rednio
pow. kolbuszowski
1448
2023
1742
woj. podkarpackie
1713
2026
1875
ródło: Urz d Statystyczny w Rzeszowie, Rocznik Statystyczny Województwa Podkarpackiego 2003
r. Rzeszów 2003 r., s. 354, 495.
Z tabeli 15 wynika, e rednie zarobki w powiecie kolbuszowskim s ni sze
od redniej dla województwa. Najwi ksza ró nica na niekorzy powiatu
wyst puje w sektorze prywatnym, zarobki w tym sektorze w powiecie
kolbuszowskim s ni sze od redniej w województwie o 265 złotych.
Nie korzystnie przedstawiaj si równie dochody bud etowe powiatu
kolbuszowskiego na mieszka ca. Przy redniej w kraju ok. 1100 złotych,
w powiecie kolbuszowskim wska nik ten mie ci si w najni szym przedziale
186 – 412 złotych.
Analizuj c rynek pracy warto zbada rozkład zatrudnienia w sektorach:
rolniczym, przemysłowym i w usługach. Tabela 16 przedstawia procentowe
rozmieszczenie pracuj cych w wymienionych wcze niej sektorach.
Tab. 16. Rozkład zatrudnienia w powiecie kolbuszowskim i w województwie podkarpackim w 2002 r.
W % ogółem
woj. podkarpackie
pow. kolbuszowski
Rolnictwo, łowiectwo,
le nictwo, rybołówstwo, Przemysł, budownictwo
rybactwo
30
( Polska 22)
56,5
28,9
16
Usługi ogółem
41,1
27,5
ródło: Główny Urz d Statystyczny, „Powiaty w Polsce”, Warszawa 2003 r., s. 357.
Z powy szej tabeli wynika, e ponad połowa (56, 5%) z pracuj cych
w powiecie kolbuszowskim pracuje w rolnictwie. W przemy le i w usługach
28
pracuje kolejno 16 i 27,5% ogółu zatrudnionych. Zatrudnienie w rolnictwie
w badanym powiecie (56,5%) jest zdecydowanie wy sze ni rednia tego
wska nika dla województwa (30%), i dla kraju (22%).
Nawi zuj c do analizy tabeli 16 dosy zaskakuj co wypadaj wska niki
dotycz ce głównych ródeł utrzymania przedstawione w tabeli nr 217.
Tab. 17. Ludno
według głównych ródeł utrzymania w 2002 r.
W % ogólnej liczby
mieszka ców
w rolnictwie
poza rolnictwem
niezarobkowe
na utrzymaniu
woj. podkarpackie
4,0%
24,3%
26,9%
40,1%
pow. kolbuszowski
7,3%
22,5%
26,6%
43,6%
ródło: Opracowanie na podstawie: Główny Urz d Statystyczny, „Powiaty w Polsce”, Warszawa
2003 r., s.186,187.
Na podstawie tabeli 16 mo na by było wst pnie przypuszcza , i udział rolnictwa
w głównych
ródłach utrzymania mieszka ców powiatu kolbuszowskiego,
oraz województwa ogółem powinien by do znaczny. Z tabeli 17 wynika jednak co
innego, mianowicie 56,5% mieszka ców powiatu i 30%mieszka ców województwa
podkarpackiego deklaruj c prac w rolnictwie, zadeklarowało jednocze nie, e tylko dla
7,3% mieszka ców powiatu i dla 4% mieszka ców województwa ogółem, rolnictwo jest
głównym ródłem dochodu. Sytuacja taka wskazuje, e generalnie mieszka cy
województwa, oraz powiatu kolbuszowskiego utrzymuj si z poza rolniczych ródeł
dochodu, (cho w powiecie kolbuszowskim udział 7,3% rolnictwa w głównych ródłach
dochodu jest znacz cym ródłem dochodu).
Z analizy specyfiki powiatu kolbuszowskiego (niski stopie uprzemysłowienia, mała
g sto ci zaludnienia, oraz wysokie deklarowane zatrudnienie w rolnictwie) wynika, i
powiat kolbuszowski ma zdecydowanie charakter rolniczy. Warto, wi c przeanalizowa
rolnictwo w powiecie kolbuszowskim, aby pozna struktur obszarow gospodarstw
rolnych w kontek cie ródła dochodów.
Niew tpliwie w gospodarowaniu zachodzi zwi zek pomi dzy skal ,
a efektywno ci , a tym samym dochodowo ci produkcji rolnej. Skala produkcji ma
bezpo redni zwi zek z wielko ci obszarow gospodarstw rolnych. Struktur obszarow
gospodarstw rolnych w powiecie kolbuszowskim przedstawia tabela 18.
Tab. 18. Struktura obszarowa gospodarstw rolnych w powiecie kolbuszowskim w roku 2002.
Województwo,
powiat, gminy
woj. podkarpackie
Struktura obszarowa gospodarstw rolnych w % z ogólnej ich liczby w 2002 r.
do 1 ha
1,01 - 1,99 ha
2-2,99 ha
3-4,99 ha
5-9,99 ha 10 i wi cej ha Przeci tna wielko
36,5%
24,0%
13,8%
15,1%
8,9%
1,7%
2,60
pow. Kolbuszowski
15,4%
18,1%
15,3%
26,9%
22,1%
2,3%
3,52
M. Kolbuszowa
47,4%
28,6%
10,7%
6,0%
4,3%
3,0%
4,44
Cmolas
12,4%
13,9%
13,3%
31,8%
26,2%
2,3%
5,36
Dzikowiec
8,8%
13,2%
10,4%
28,0%
34,2%
5,3%
6,28
Kolbuszowa
19,5%
21,9%
17,0%
24,3%
15,6%
1,7%
7,20
Majdan Królewski
19,9%
19,7%
17,4%
25,9%
16,4%
0,6%
8,12
Niwiska
9,3%
19,5%
18,9%
31,5%
19,3%
1,5%
9,04
Rani ów
9,1%
13,5%
13,0%
27,1%
33,5%
3,8%
9,96
(6,6 Polska)
ródło: Urz d Statystyczny w Rzeszowie, Rocznik Statystyczny Województwa Podkarpackiego 2003
r. Rzeszów 2003 r., s. 471 - 472.
29
w ha
Z tabeli 18 wynika, e rednia wielko
gospodarstw w powiecie
kolbuszowskim (3,52 ha) jest nieco wy sza ni rednia w województwie (2,6
ha), ale zdecydowanie mniejsza ni rednia dla kraju (6,6 ha).
Z tabeli 18 mo na zaobserwowa prawidłowo , e im bardziej rozwini ta
gospodarczo gmina, (miasto), tym wi ksze rozdrobnienie gospodarstw rolnych
(wi ksza liczba gospodarstw o powierzchni do1,99 ha i mniejsza liczba
gospodarstw od 3 ha i wi kszych). Np. w mie cie Kolbuszowa gospodarstwa do
2 ha stanowi 76% wszystkich za od 3 ha i wi ksze to tylko 13,3%ogółu, a w
gminie Dzikowiec gospodarstwa do 2 ha stanowi 22% wszystkich za od 3 ha
i wi cej - 67,5%ogółu. Na podstawie tej zale no ci mo na wnioskowa , e
znaczna cz
gospodarstw rolnych, szczególnie tych małych obszarowo
bardziej pełni rol
działek uprawnych ni
gospodarstwa rolnego
funkcjonuj cego samodzielnie w oparciu o własn produkcj roln . Kolejny raz
potwierdza si wi c teza, e znaczna cz
gospodarstw rolnych pełni jedynie
funkcj uzupełniaj c w strukturze ródeł utrzymania wła cicieli gospodarstw
rolnych4 5.
Pomimo niekorzystnych wska ników nie nale y jednak umniejsza przeszłej
ani te przyszłej roli rolnictwa dla rozwoju powiatu kolbuszowskiego. Rolnictwo
dla mieszka ców powiatu kolbuszowskiego było zawsze zabezpieczeniem
minimum bytowego w trudniejszych dla gospodarki powiatu okresach. Ponadto
usytuowanie obszarów rolniczych pomi dzy aglomeracjami miejskimi daje
potencjalnie du y rynek zbytu dla płodów rolnych, a jednocze nie mo liwo
zabezpieczenia „zdrowej” ywno ci dla tych aglomeracji. Ponadto otwarcie
rynków zachodnich mo e spowodowa zwi kszenie zapotrzebowania na polskie
płody rolne i ich przetwory.
Warto równie wspomnie , i zgodnie z wymogami ochrony rodowiska,
w przyszło ci rósł b dzie udział surowców odnawialnych (np. słoma, drewno)
w surowcach energetycznych wykorzystywanych np. do ogrzewania
pomieszcze , co równie b dzie czynnikiem sprzyjaj cym rozwojowi rolnictwa.
Obecnie jednak bior c pod uwag du e zatrudnienie w rolnictwie nale y
przypuszcza , e w powiecie kolbuszowskim mamy równie do czynienia ze
znacznym bezrobociem ukrytym, (przeludnieniem agrarnym) gdy w miar
wzrostu wydajno ci gospodarstw, oraz przybywania miejsc pracy poza
rolnictwem b dzie post powało odchodzenie od rolnictwa, przez co stopa
bezrobocia w powiecie b dzie miała stale wysok tendencj .
Bior c pod uwag niski stopie uprzemysłowienia, dwukrotnie mniejsz
liczb podmiotów gospodarczych na jednostk powierzchni ni
rednia
w województwie, znacznie ni sze rednie dochody na mieszka ca ni w innych
powiatach, mo na przypuszcza , e lokalna poda miejsc pracy jest równie nie
wielka w stosunku do innych powiatów.
Aby móc okre li w przybli eniu ile osób z pracuj cych i zamieszkuj cych
w powiecie kolbuszowskim pracuje poza powiatem, mo na zbudowa
4
Nale y jednak obiektywnie stwierdzi , e wielko obszarowa nie jest głównym determinantem
zyskowno ci gospodarstwa rolnego, np. małe wyspecjalizowane gospodarstwo rolne, w którym
wyprodukowany efekt finalny nie jest liczny, ale jest drogi i wyprodukowany ekologicznie mo e przynosi
równie znacz ce dochody.
5
Zobacz równie główne dochody z tab. 17.
30
uproszczony model rynku pracy powiatu kolbuszowskiego i okolic, w których
potencjalnie zatrudnieni s mieszka cy badanego powiatu. Zgodnie, z tab. 19
model zamyka si w obr bie lokalnego rynku pracy, oraz kilku najbli szych
i najmocniej oddziaływuj cych rynków pracy.
Tab. 19. Ilo podmiotów gospodarczych przypadaj cych na 10 osób w poszczególnych powiatach
wybranych do celu przeprowadzenia analizy.
Kolbuszowski
Ilo podmiotów gospodarczych
danego powiatu przypadaj ca na 10
osób pracuj cych zamieszkuj cych
dany powiat
2,0
Powiat
Mielecki
2,3
Stalowowolski
2,7
Tarnobrzeski - grodzki
Rzeszowski - grodzki
rednia
4,2
2,7
2,76
ródło: Opracowanie na podstawie: Główny Urz d Statystyczny, „Powiaty w Polsce”, Warszawa
2003 r., s.357,367,368.
osób
Z tabeli 19 wida , e w powiecie kolbuszowskim na dziesi
pracuj cych przypada najmniejsza liczba podmiotów gospodarczych (2). rednio
w przyj tym modelu na 10 osób przypada 2,76 podmiotu gospodarczego.
W powiecie kolbuszowskim znajduje si ok. 2760 podmiotów, które dadz
zatrudnienie ([2760 x 10]/2,76 = 10000) 10 - ciu tys. osób. Osób
zamieszkuj cych i pracuj cych w powiecie jest 14117. Z tego wynika, e dla
(14117 – 10000 = 4117) 4117 osób brakuje miejsc pracy w granicach powiatu
kolbuszowskiego, co stanowi (4117 / 1417 x 100%) 29,2% ogółu osób
pracuj cych zamieszkałych na terenie powiatu kolbuszowskiego. Według
modelu, w sytuacji gdyby wszystkie miejsca pracy w powiecie kolbuszowskim
były obsadzone wył cznie przez mieszka ców powiatu, to pracy w badanym
powiecie zabrakłoby dla ok. 4117 osób (ok. 30%osób, które obecnie pracuj , nie
licz c bezrobotnych). Tak, wi c liczb 4117 nale y powi kszy o liczb tych
osób, które nie zamieszkuj powiatu kolbuszowskiego, ale w nim pracuj .
Z powy szej analizy wynika, wi c, e pobliskie o rodki gospodarcze, dla
mieszka ców powiatu kolbuszowskiego maj bardzo du e znaczenie,
oraz pozytywny wpływ na mo liwo znalezienia pracy.
Analizuj c rynek pracy warto równie zwróci uwag na problem społeczny,
jakim jest bezrobocie. Według danych Głównego Urz du Statystycznego
w grudniu 2002 r. stopa bezrobocia w powiecie kolbuszowskim wynosiła 17,
1%, tj. o 0,2% wy sza od redniej w województwie podkarpackim i zaledwie o
0,9% ni sza ni rednia w całym kraju.
W powiecie kolbuszowskim bezrobotni z obszarów wiejskich stanowili
ponad 86% ogółu wszystkich bezrobotnych powiatu, wskazuje to na istnienie
najwi kszych barier w dost pie do rynku pracy dla mieszka ców obszarów
wiejskich.
Ogóln charakterystyk osób bezrobotnych w powiecie kolbuszowskim
przedstawia tab. 20.
31
Tab. 20. Bezrobotni powiatu kolbuszowskiego pod wzgl dem struktury wiekowej, wykształcenia,
sta u, czasu oczekiwania na prac w roku 2003.
Bezrobotni pod wzgl dem
struktury wiekowej
Przedział
wiekowy
% ogółu
bezrobotnych
Bezrobotni pod wzgl dem wykształcenia
Bezrobotni pod wzgl dem sta u Bezrobotni pod wzgl dem czasu
pracy.
oczekiwania na prac
Wykształcenie
% ogółu
bezrobotnych
Przedziały
w latach
% ogółu
Czas oczekiwania
% ogółu
bezrobotnych
na prac
bezrobotnych
15-17 lat
0,02%
wy sze
3%
Do roku
40,74
do miesi ca
7
18-24
28,40%
6%
1-5
11,20
1-3 miesi ce
12
25-34
30,60%
19%
5 - 10
6,63
3-6 miesi cy
11
35-44
25,90%
ogólnokształc ce
policealne i rednie
podstawowe
podstawowe
32%
10 - 20
8,30
6-12 miesi cy
14
45-55
13,30%
40%
20 - 30
4
12-24 miesi ce
18
55-59
1,30%
30 i wi cej
0,37
pow. 24 miesi cy
38
Bez sta u
28,76
60 i wi cej
0,03%
zasadnicze zawodowe
suma bezrobotnych
w powiecie
kolbuszowskim
w XII 2002 r.
5758
ródło. Powiatowy Urz d Pracy w Kolbuszowej, „Analiza Problemów Bezrobocia w Powiecie
Kolbuszowskim w 2003 r.” – opracowanie roczne, Kolbuszowa 2004 r. s. 11, 12, 14, 15.
Z tab. 20 wynika, e problem bezrobocia dotyczy szczególnie osób w wieku
od 18 do 44 lat, przy czym najwi kszy udział w ród osób bezrobotnych
przypada na osoby w przedziale wiekowym 18 – 24 lat. Jest to równie
potwierdzone faktem, i najwi kszy udział osób bezrobotnych to osoby bez
sta u (28,7%) i praktyki (w tym z praktyk do roku) – 40,74%.
Je liby przeanalizowa struktur osób bezrobotnych pod wzgl dem
wykształcenia, to wyra nie zaznacza si ,
e osób bezrobotnych
z wykształceniem wy szym (3%) jest znacznie mniej ni osób bezrobotnych
z wykształceniem podstawowym i zasadniczym zawodowym (72%).
Niepokoj cy jest fakt, e w ród osób bezrobotnych najwi kszy jest udział
osób pozostaj cych bez pracy dłu ej ni rok, a wi c trwale (56%).
Z analizy struktury osób bezrobocia w powiecie kolbuszowskim wynika,
e bezrobocie najbardziej dotyka ludzi młodych, bez sta u, oraz osoby o niskim
poziomie wykształcenia.
Na redukcj wska nika stopy bezrobocia w badanym powiecie znacz cy
wpływ ma korzystne usytuowanie powiatu pomi dzy du ymi o rodkami
gospodarczymi znajduj cymi si w niedalekiej odległo ci od granicy powiatu
kolbuszowskiego (Rzeszów Mielec, Stalowa Wola, Tarnobrzeg, Nowa D ba,
Nisko). Dzi ki temu znaczna cz
mieszka ców wiejskich miejscowo ci
powiatu kolbuszowskiego (ok. 30%) ma mo liwo podj cia pracy poza terenem
powiatu, doje d aj c po kilkana cie - kilkadziesi t kilometrów.
Dla analizy rynku pracy wa ne s równie wska niki demograficzne
okre laj ce udział osób w wieku produkcyjnym, przedprodukcyjnym
i poprodukcyjnym w ogólnej liczbie mieszka ców. Wska niki te bowiem
pozwalaj okre li , potencjał siły roboczej na danym obszarze.
Warto ci procentowe tych wska ników w roku 2002 przedstawia rys. 4.
32
Rys. 4. Procentowy udział ludno ci w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym, poprodukcyjnym w
ogólnej liczbie w powiecie kolbuszowskim, województwie podkarpackim, oraz w kraju.
pow. kolbuszowski
woj. podkarpackie
Polska
70,0%
62,2%
60,0%
50,0%
58,3%
40,0%
30,0%
20,0%
10,0%
0,0%
27,4%
59,9%
25,6%
14,3% 14,5% 15,1%
22,7%
przedprodukcyjny
produkcyjny
poprodukcyjny
ródło: Opracowanie na podstawie: Główny Urz d Statystyczny, „Powiaty w Polsce”, Warszawa
2003 r., s.141 ....
Według danych Głównego Urz du Statystycznego, zgodnie z rys. 4
w powiecie kolbuszowskim osoby w wieku przedprodukcyjnym w 2002 r.
stanowiły 27,4%, (w woj. 25,6%, a w kraju 22,7%). Osoby w wieku
produkcyjnym stanowiły 58,3%, (w woj. 59,9%, a w kraju 62,2%). Osoby
w wieku poprodukcyjnym stanowiły 14,3%, (w woj. 14,5%, a w kraju 15,1%).
Przytoczone wska niki wiadcz , i społecze stwo, oraz potencjalne kadry
pracownicze w powiecie kolbuszowskim s na tle kraju i województwa
podkarpackiego stosunkowo młode.
Podsumowuj c analiz rynku pracy mo na wyci gn nast puj ce wnioski:
• Powiat kolbuszowski jest obszarem stosunkowo słabo uprzemysłowionym
i mało atrakcyjny pod wzgl dem osi gania dochodów.
• Niewielka poda miejsc pracy w obr bie powiatu kolbuszowskiego jest
znacznie rekompensowana mo liwo ci doje d ania (na odległo
od
kilkunastu, kilkudziesi ciu kilometrów) do pracy w o rodkach
gospodarczych s siaduj cych z powiatem kolbuszowskim.
• Społecze stwo, oraz potencjalne kadry pracownicze w powiecie
kolbuszowskim s stosunkowo młode.
• Lokalny rynek pracy jest w stanie da prac ok. 70 - ciu % z osób
pracuj cych i zamieszkuj cych w powiecie kolbuszowskim, za , co najmniej
30 % z nich doje d a do pracy poza teren powiatu.
• W oparciu o rozmieszczenie podmiotów gospodarczych mo na stwierdzi , e
na lokalnym rynku pracy powiatu kolbuszowskiego najatrakcyjniejszym
miejscem pod wzgl dem mo liwo ci znalezienia pracy jest miasto
Kolbuszowa.
33
• Najwi ksze znaczenie dla lokalnego rynku pracy maj podmioty małe
zatrudniaj ce kilka - kilkadziesi t osób, nast pnie, kolejno du e i rednie.
• W ród lokalnych bran podmiotów gospodarczych dominuje handel
i naprawy, a nast pnie bran a budownictwa.
• rednie dochody miesi czne mieszka ców powiatu kolbuszowskiego s
wyra nie ni sze od rednich dochodów mieszka ców dla województwa .
• Dochody bud etowe powiatu kolbuszowskiego na mieszka ca s znacznie
ni sze od redniej w kraju i klasuj si w najni szym przedziale
w województwie podkarpackim.
• Powiat kolbuszowski ma bardzo wysoki wska nik zatrudnienia w rolnictwie.
• Główne ródła utrzymania mieszka ców powiatu to ródła nie zarobkowe
i poza rolnicze, przy czym udział rolniczych ródeł dochodu mieszka ców
powiatu kolbuszowskiego jest znacz cy i du o wy szy ni rednia dla
województwa podkarpackiego.
• Wysoki wska nik zatrudnienia w rolnictwie, oraz znacz cy udział rolnictwa
jako głównego ródła dochodu wiadczy o rolniczym charakterze powiatu.
• Nie adekwatnie wysoki wska nik zatrudnienia mieszka ców w rolnictwie
(ok. 56%) w stosunku do głównych ródeł dochodu pochodz cych
z rolnictwa (ok. 7%) powiatu kolbuszowskiego, oraz wysoka stopa
bezrobocia wiadczy o znacznym przeludnieniu agrarnym i bezrobociu
ukrytym na terenach rolniczych powiatu kolbuszowskiego.
• Bezrobotni z terenów wiejskich stanowi ponad 86% ogółu osób
bezrobotnych powiatu kolbuszowskiego.
• Stopa bezrobocia w powiecie kolbuszowskim jest wy sza ni rednia stopa
bezrobocia w województwie podkarpackim.
• Brak pracy zarobkowej najbardziej dotyka w powiecie kolbuszowskim ludzi
młodych, bez sta u, oraz osoby o niskim poziomie wykształcenia.
34
3.3. Analiza uwarunkowa mieszkaniowych w powiecie kolbuszowskim.
Z analizy tabeli 12 przedstawionej we wcze niejszym punkcie wynika,
e w powiecie kolbuszowskim istnieje mocna zale no pomi dzy g sto ci
zaludnienia, a ilo ci podmiotów gospodarczych na danym obszarze. Wi ksza
liczba mieszka ców oznacza wi kszy rynek zbytu, a na wi kszym rynku zbytu
mo e funkcjonowa wi cej podmiotów gospodarczych. Tak, wi c mo na
wnioskowa , e o dynamice rozwoju gospodarczego decyduj równie czynniki,
które charakteryzuj lokalne uwarunkowania mieszkaniowe. W zwi zku
z powy szym analiza uwarunkowa rozwoju gospodarczego powinna równie
zawiera analiz warunków mieszkaniowych. Z analizy uwarunkowa
przyrodniczych wynika, e równinny charakter powierzchni, ogólnie nie
zanieczyszczone
rodowisko naturalne, oraz bogactwo
rodowiska
przyrodniczego, wpływaj korzystnie na warunki zamieszkania. Uwarunkowania
przyrodnicze nie s jednak decyduj ce. Wydaje si , e czynnikiem decyduj cym
o osiedlaniu si jest mo liwo uzyskiwania dochodów, o czym wiadczy rozwój
aglomeracji miejskich. Tak wi c aby móc przeanalizowa uwarunkowania
rozwoju gospodarczego nale y równie przeprowadzi analiz uwarunkowa
mieszkaniowych danego obszaru.
W analizie uwarunkowa mieszkaniowych powiatu kolbuszowskiego warto
przeanalizowa warunki mieszkaniowe w powiecie i porówna je ze rednimi
wska nikami w województwie.
mieszka
Dla poszczególnych gmin powiatu kolbuszowskiego, ilo
oddanych do u ytku, ilo osób na mieszkanie, oraz powierzchni u ytkow
mieszka przedstawia tabela nr 21.
Tab. 21. Ilo mieszka oddanych do u ytku, ilo osób na mieszkanie, oraz powierzchnia u ytkowa
mieszka w gminach powiatu kolbuszowskiego w roku 2002.
Gmina / powiat 2002 r.
Mieszkania oddane
Osób na mieszkanie
do u ytku szt.
Powierzchnia u ytkowa
w m2
miasto Kolbuszowa
18
3,69
20,9
gm. Cmolas
18
4,40
18,9
gm. Dzikowiec
0
4,51
20,6
gm. Kolbuszowa
21
4,45
19,4
gm. Majdan Królewski
11
4,25
19,6
gm. Niwiska
1
4,36
19,7
gm. Rani ów
8
4,35
18,6
powiat kolbuszowski*
77
4,25
19,7
3,77
20,2
woj. podkarpackie
ródło: Urz d Statystyczny w Rzeszowie, Rocznik Statystyczny Województwa Podkarpackiego 2003
r. Rzeszów 2003 r., s. 373 - 377, 367, 371, 312.
- 35 -
Z powy szej tabeli wynika, e w roku 2002 w powiecie kolbuszowskim
najwi cej mieszka oddano do u ytku w gminie Kolbuszowa (21), nast pnie
w gminie Cmolas (18) i Majdan Królewski (11).
W powiecie kolbuszowskim wska nik ilo ci osób przypadaj cych na jedno
mieszkanie wynosił 4,25 i był znacznie mniej korzystny od redniej
w województwie –3,77 osób. Najmniej osób na mieszkanie w powiecie
kolbuszowskim przypadało na terenie miasta Kolbuszowa – 3,69 i był
nieznacznie korzystniejszy od redniej w województwie. Na terenach wiejskich
powiatu kolbuszowskiego wska nik ten był znacznie mniej korzystny
w porównaniu z rednia w województwie i mie cił si w przedziale od 4,25 do
4,51 osoby na mieszkanie.
Nieco lepiej w porównaniu ze redni w województwie (20,2 m2) wypadł
w powiecie kolbuszowskim wska nik powierzchni u ytkowej mieszka . rednio
w powiecie wynosił on 19,7 m2, a w mie cie Kolbuszowa wynosił on 20,9 m2.
Spo ród wszystkich gmin wska nik powierzchni u ytkowej mieszka
najkorzystniej przedstawiał si w gminie Dzikowiec (20,6 m2), pozostałe gminy
nie przekroczyły redniej w województwie.
Z powy szej analizy wynika, e w powiecie kolbuszowskim warunki
mieszkaniowe pod wzgl dem powierzchni i ilo ci osób przypadaj cych na
mieszkanie s mniej korzystne w porównaniu do redniej w województwie,
szczególnie dotyczy to obszarów wiejskich.
Kolejne wska niki, dotycz ce społecznej sfery warunków mieszkaniowych
w powiecie kolbuszowskim przedstawia tab. 22. Aby analiza była trafniejsza,
wska niki powiatu s zestawione z wska nikami powiatów o podobnej liczbie
mieszka ców.
Tab. 22. Migracje ludno ci, liczba przest pstw i wypadków drogowych w powiecie kolbuszowskim,
oraz w wybranych powiatach woj. podkarpackiego o zbli onej liczbie mieszka ców.
Migracje
na tys.
ludno ci
Przest pstwa
w zako czonych
post powaniach
przygotowawczych
na 1 tys. ludno ci
w 2002 r.
pow. Le ajski
-2,5
pow. Lubaczowski
-3,9
pow. Ni anski
Powiaty (50 - 70 tys. ludno ci),
woj. podkarpackie
Wypadki drogowe
Liczba
ludno ci
Oółem
Zabici
Ranni
25,0
41
5
46
69 168
23,4
40
6
39
57 808
-1,0
27,1
73
7
80
67 117
pow. Strzy owski
-1,4
19,1
83
11
100
61 931
pow. Tarnobrzeski
-2,7
74,8
121
20
145
54 009
pow. Kolbuszowski
-0,3
16,0
34
6
40
61 409
-
23,7
2252
224
2746
woj. podkarpackie
pow. Rzeszowski
2 105 050
3,5
ródło: Opracowanie na podst.: Urz d Statystyczny w Rzeszowie, Rocznik Statystyczny
Województwa Podkarpackiego 2003 r. Rzeszów 2003 r., s. 309 - 318, 336-341.
Z powy szej tabeli wynika, e spo ród wszystkich wymienionych powiatów
o podobnej liczbie mieszka ców w powiecie kolbuszowskim odnotowało si
36
w 2002 r. najmniej przest pstw na tysi c mieszka ców (16). Jest to jednocze nie
znacznie mniej ni rednia (23,7) w województwie podkarpackim.
W powiecie kolbuszowskim miało miejsce w roku 2002 ogółem 34 wypadki
drogowe, i jest to równie najbardziej korzystny wska nik spo ród wska ników
dotycz cych wszystkich powiatów z tabeli 22.
Z omówienia dwóch pierwszych wska ników wynika, e powiat
kolbuszowski to stosunkowo spokojne i bezpieczne okolice.
Wska nik migracji ludno ci jest ujemny (-0,3 osoby na tys. ludno ci), ale jest
on najmniejszy w grupie powiatów z tabeli 23, co mo e oznacza , e powiat
kolbuszowski jest relatywnie bardziej atrakcyjny pod wzgl dem osiedlania si
ni pozostałe powiaty z tab. 22. Warto równie podkre li , e w roku 2002
w powiecie kolbuszowskim odnotowano najwy szy przyrost naturalny spo ród
wszystkich powiatów w województwie podkarpackim i wynosił on 4 os. na
tysi c ludno ci co równie wiadczy o tym, e w powiecie kolbuszowskim
istniej relatywnie dobre warunki do osiedlania si i zakładania rodziny.
Dodatni wska nik migracji w powiecie rzeszowskim (3,5), oznacza, e jest to
jeden z najcz ciej wybieranych powiatów w celu osiedlenia si . Tak, wi c
potwierdza si przypuszczenie, e ruch ludno ci odbywa si z obszarów
wiejskich w kierunku wi kszych aglomeracji.
W kontek cie powy szej analizy a szczególnie kwestii dotycz cej wypadków
drogowych warto ogólnie przeanalizowa stan ochrony zdrowia w powiecie
kolbuszowskim. Pomocna w tym b dzie tabela nr 23
Tab. 23. Wybrane wska niki dotycz ce stanu ochrony zdrowia w powiecie kolbuszowskim,
oraz w woj. podkarpackim w 2002 r.
Ochrona zdrowia
Lliczba
ludno ci
w tys. na 1
szpital
Liczba ludno ci
na 1 łó ko
Liczba
ludno ci
w tys. na 1
o rodek
zdrowia
Liczba
ludno ci
w tys.
na 1 aptek
woj. podkarpackie
84
238,9
8
4,3
pow. Kolbuszowski
61
311
4
6,8
ródło: Urz d Statystyczny w Rzeszowie, Rocznik Statystyczny Województwa Podkarpackiego 2003
r. Rzeszów 2003 r., s. 435, 438, 439.
Z tabeli 23 wynika, ze w stosunku do redniej w województwie, w powiecie
kolbuszowskim dost pno do usług medycznych jest lepsza. Wyj tkiem jest
wska nik liczby ludno ci przypadaj cej na jedn aptek , który dla powiatu
kolbuszowskiego wynosi 6,8 tys. na aptek , a rednia w województwie to 4,3
tys. osób na jedn aptek .
Na podstawie ogólnej analizy mo na stwierdzi , e zadawalaj cy stan
dost pno ci do usług medycznych, jest kolejnym czynnikiem pozytywnie
wpływaj cym na atrakcyjno osiedlania si w powiecie kolbuszowskim.
Na atrakcyjno osiedlania si , oprócz czynników omówionych w tym
punkcie ma jeszcze wpływ wiele innych czynników, z których cz
została
omówiona w poprzednich punktach.
37
Podsumowuj c kwesti atrakcyjno ci powiatu kolbuszowskiego pod
wzgl dem osiedlania si nale y stwierdzi , e:
• Ukształtowanie terenu, bogactwo przyrody, klimat, oraz zasobno w wod
pitn sprzyjaj osiedlaniu si w powiecie kolbuszowskim.
• W dłu szej perspektywie rozrastaj ce si wokół powiatu o rodki
gospodarcze, zapewni mieszka com powiatu kolbuszowskiego dost p do
ródeł dochodu.
• W dłu szej perspektywie zachowanie istniej cego bogactwa przyrody
b dzie skutkowało wykreowaniem si pozytywnego wizerunku powiatu
kolbuszowskiego, jako „zielonej enklawy” otoczonej du ymi
aglomeracjami, co w poł czeniu z poprawieniem mobilno ci zawodowej
poprzez rozwój infrastruktury drogowej znacznie podniesie atrakcyjno
powiatu kolbuszowskiego jako miejsca osiedlania si .
• Obecnie pod wzgl dem mo liwo ci osi gania dochodów, powiat
kolbuszowski jest mało atrakcyjny.
• Obecnie pod wzgl dem stanu infrastruktury, powiat kolbuszowski jest
równie umiarkowanie atrakcyjnym miejscem do osiedlania si . Dotyczy to
głównie kwestii złego stanu infrastruktury drogowej, kanalizacji sanitarnej,
oraz zaopatrzenia w gaz z sieci.
• Z analizy przedstawionej w tym rozdziale wynika, e warunki
mieszkaniowe w powiecie kolbuszowskim s nieco gorsze, ni rednio
w województwie podkarpackim.
• Powiat kolbuszowski to stosunkowo spokojne i bezpieczne okolice.
• Dost pno
do słu by zdrowia w powiecie kolbuszowskim jest
zadawalaj ca.
• Saldo migracji jest ujemne, ale jest stosunkowo niskie (-0,3 os./tys.
mieszk.), a przyrost naturalny w badanym powiecie jest najwy szy spo ród
wszystkich powiatów w województwie podkarpackim i wiadczy o tym, e
brak dobrych mo liwo ci zarobkowania skutecznie rekompensowany jest
przez inne czynniki pozytywnie wpływaj ce na atrakcyjno osiedlania si ,
jak np. korzystne usytuowanie wzgl dem o rodków gospodarczych
i atrakcyjne warunki przyrodnicze, które stanowi znacz cy potencjał
rozwojowy dla miejscowo ci powiatu kolbuszowskiego.
38
4. Analiza SWOT gospodarki powiatu kolbuszowskiego.
4.1. Mocne strony gospodarki powiatu kolbuszowskiego.
• Ukształtowanie terenu, bogactwo przyrody, klimat, oraz zasobno w wod
pitn sprzyjaj osiedlaniu si , oraz zagospodarowywaniu terenów powiatu
kolbuszowskiego.
• Powiat kolbuszowski to stosunkowo spokojne i bezpieczne okolice pod
wzgl dem ilo ci przest pstw i wypadków drogowych.
• Dost pno
do słu by zdrowia w powiecie kolbuszowskim jest
zadawalaj ca.
• Lokalne zasoby mineralne pozwalaj na rozwijanie przemysłu zwi zanego
z bran budownictwa.
• Wysokie i wzrastaj ce wska niki mo liwo ci pozyskiwania drewna,
oraz wysoka lesisto ci powiatu i okolic wskazuj na dobre warunki dla
rozwoju przemysłu drzewnego w przyszłej gospodarce powiatu (produkcja
tarcicy, produkcja płyt wiórowych, produkcja mebli).
• Powiat kolbuszowski posiada atrakcyjn przyrod , co sprzyja rozwojowi
turystyki i rekreacji. Mo liwo zwiedzania licznych obiektów dziedzictwa
kulturowego dobrze uzupełnia ofert turystyczn powiatu. Usytuowanie
powiatu kolbuszowskiego pomi dzy wi kszymi aglomeracjami mo e
zapewni w powiecie kolbuszowskim du liczb osób z tych aglomeracji
ch tnych do wypoczynku na łonie natury w powiecie kolbuszowskim.
• Powiat kolbuszowski jest korzystnie usytuowany pomi dzy du ymi
o rodkami gospodarczymi. W dłu szej perspektywie rozrastaj ce si wokół
powiatu o rodki gospodarcze, zapewni
mieszka com powiatu
kolbuszowskiego dost p do ródeł dochodu.
• Saldo migracji w powiecie kolbuszowskim jest ujemne, ale jest stosunkowo
niskie i mo na by przypuszcza , e brak dobrych mo liwo ci zarobkowania
skutecznie rekompensowany jest przez inne czynniki sprzyjaj ce osiedlaniu
si , co wiadczy o istnieniu potencjału rozwojowego omawianego powiatu.
4.2. Słabe strony gospodarki powiatu kolbuszowskiego.
• Powiat
kolbuszowski
ma
zdecydowanie
rolniczy
charakter,
a zadeklarowane przez mieszka ców zatrudnienie w rolnictwie jest bardzo
wysokie i dotyczy ok. 56% mieszka ców powiatu. To w zestawieniu
z niskim wska nikiem głównych ródeł dochodu z rolnictwa, przeci tn
klas bonitacyjn gruntów ornych, oraz znacznym rozdrobnieniem
gospodarstw rolnych, daje podstawy, aby s dzi , i rolnictwo w powiecie
kolbuszowskim jest nisko dochodowe, a wysoki poziom zatrudnienia
w rolnictwie i wysoki wska nik bezrobocia wiadczy o przeludnieniu
agrarnym i bezrobociu ukrytym na obszarach wiejskich powiatu
kolbuszowskiego.
- 39 -
• Powiat kolbuszowski jest terenem słabo uprzemysłowionym, na co
wskazuje blisko o połow mniejsza liczba podmiotów gospodarczych
przypadaj cych na 10 km2 , w stosunku do redniej w województwie
podkarpackim. wiadczy to, i lokalny rynek pracy oferuje mało ródeł
dochodu alternatywnych dla rolnictwa.
• Rynek pracy w powiecie kolbuszowskim jest mało atrakcyjny pod
wzgl dem wysoko ci dochodów, poniewa rednie zarobki miesi czne
mieszka ców powiatu s znacznie ni sze od redniej w województwie.
• Powiat kolbuszowski jest dotkni ty problemem bezrobocia, które w 2002 r.
było wy sze od redniej w województwie i wynosiło 17,1%.
• Bezrobotni mieszka cy obszarów wiejskich stanowi ok. 86% z ogółu
bezrobotnych w powiecie kolbuszowskim, co wiadczy o tym, e
mieszka cy obszarów wiejskich maj najbardziej utrudniony dost p do
ródeł dochodu.
• Na terenie powiatu kolbuszowskiego zaznaczaj si wyra ne dysproporcje
wska ników dost pno ci do podstawowej infrastruktury pomi dzy miastem
Kolbuszowa, a reszt gmin wiejskich, na niekorzy tych drugich.
• Uporz dkowania wymaga kwestia gospodarki odpadami w powiecie
kolbuszowskim gdy obecny stan.
• Niedostateczny stan rozbudowy kanalizacji sanitarnej negatywnie wpływa
na czysto ci wód powierzchniowych, co z kolei pogarsza ogólnie
atrakcyjny wizerunek przyrody powiatu kolbuszowskiego i mo e hamowa
w znacz cy sposób rozwój turystyki i rekreacji.
• Obecna skala rozwoju turystyki i rekreacji w powiecie kolbuszowskim
w małym stopniu wykorzystuje potencjał mo liwo ci, które stwarza
bogactwo przyrody powiatu.
• Zły stan infrastruktury drogowej w powiecie kolbuszowskim, co
szczególnie dotyczy dróg gminnych i powiatowych – z których mieszka cy
miejscowo ci wiejskich powiatu korzystaj najcz ciej, niekorzystnie
zawodow , dost p do pozarolniczych ródeł
wpływa na mobilno
dochodu, oraz potencjał rozwoju gospodarczego.
• Dochody bud etowe powiatu kolbuszowskiego na mieszka ca s znacznie
ni sze od redniej w kraju i klasuj si w najni szym przedziale
w województwie podkarpackim, co wiadczy o nieadekwatnie małych
mo liwo ciach finansowych powiatu, w stosunku do potrzeb wynikaj cych
z opó nienia rozwoju podstawowej infrastruktury.
40
5. Podsumowanie uwarunkowa rozwojowych powiatu
kolbuszowskiego.
Analiza uwarunkowa rozwojowych powiatu kolbuszowskiego wykazała,
e omawiany powiat posiada znacz cy potencjał rozwojowy, jednak e
problemem jest zbyt niska dynamika rozwoju. Słabo gospodarki w powiecie
kolbuszowskim przejawia si min. w niskim stopniu rozwoju przedsi biorczo ci,
niskich dochodach mieszka ców, niskich dochodach powiatu na mieszka ca,
wysokim wska niku bezrobocia, złym stanie infrastruktury. Wszystko to
w poł czeniu ze skromnymi mo liwo ciami finansowymi powiatu sprawia, e
potencjał rozwojowy powiatu, który tkwi, głównie w jego korzystnym
usytuowaniu, oraz bogactwie przyrody jest dotychczas słabo wykorzystywany.
Optymalnymi warunkami do tego, aby dany obszar był atrakcyjny pod
wzgl dem osiedlania si s głównie: dost pno do ródeł utrzymania, „zdrowe”
rodowisko przyrodnicze, oraz dobrze rozwini ta infrastruktura, która daje
mo liwo powi zania ze sob czerpania po ytków zarówno z atrakcyjnego
rodowiska przyrodniczego jak i dost pno ci do ródeł dochodów. W powiecie
rodowisko
kolbuszowskim dwa pierwsze warunki s spełnione, gdy
przyrodnicze jest z pewno ci ponad przeci tnie atrakcyjne, a w pobli u granic
powiatu znajduj si du e o rodki gospodarcze, które potencjalnie mog
zapewni ródła dochodu mieszka com powiatu. Problemem w omawianym
powiecie jest jednak niedostateczny stopie rozwoju infrastruktury, szczególnie
drogowej, co wpływa niekorzystnie na powi zanie gospodarcze terenów powiatu
kolbuszowskiego z o rodkami gospodarczymi otaczaj cymi powiat. Zły stan
infrastruktury drogowej nie korzystnie wpływa równie na mobilo zawodow
mieszka ców powiatu, oraz potencjał rozwoju lokalnej przedsi biorczo ci, co
ma szczególne znaczenie dla mieszka ców omawianego powiatu pod wzgl dem
mo liwo ci uzyskiwania dochodów, gdy lokalny rynek pracy nie jest w stanie
da dostatecznej ilo ci ródeł dochodu dla mieszka ców omawianego powiatu.
Zły stan infrastruktury, a szczególnie drogowej powoduje izolacj od „ ycia
gospodarczego” obszarów wiejskich. Ponadto zły stan dróg fatalnie wpływa na
potencjał rozwoju przedsi biorczo ci, oraz turystyki na obszarach wiejskich,
gdy to wła nie zły stan techniczny drogi b dzie pierwszym – mawia si
najwa niejszym, wra eniem dla potencjalnego przedsi biorcy, czy podró nego,
który zjechał np. z drogi krajowej na powiatow , a nie korzystne usytuowanie
miejscowo ci, czy walory przyrodnicze okolicy.
- 41 -
III. Lista zada , które nale y w celu poprawy sytuacji społeczno –
gospodarczej powiatu kolbuszowskiego.
Znaczna cz
ci aru działa , które maj sprzyja pozytywnym przemianom
gospodarczym w powiecie kolbuszowskim spoczywa na samorz dach gminnych
i samorz dzie powiatu kolbuszowskiego. Główne zadania maj ce na celu
przyspieszenie dynamiki rozwoju gospodarczego w powiecie kolbuszowskim,
które le w gestii samorz du powiatowego przedstawiaj poni sze punkty.
1. Zadania słu ce poprawie sytuacji na rynku pracy w powiecie
kolbuszowskim.
Zwi kszenie dost pno ci do poza rolniczych
ródeł dochodu dla
mieszka ców powiatu kolbuszowskiego poprzez rozwój infrastruktury
komunikacyjnej i rozwój powi za gospodarczych powiatu kolbuszowskiego
z otoczeniem.
Dywersyfikacja lokalnego rynku pracy poprzez wspieranie rozwoju lokalnej
przedsi biorczo ci, popraw wykorzystania potencjału rozwoju turystyki
i rekreacji, oraz popraw mobilno ci zawodowej mieszka ców powiatu.
Organizowanie dla osób pozostaj cych bez pracy szkole i kursów za
po rednictwem Powiatowego Urz du Pracy - zgodnie z potrzebami rynku.
Ułatwianie młodym osobom podj cia pierwszej pracy.
Promowanie, szczególnie w ród młodych osób, zakładania własnej
działalno ci gospodarczej, oraz pomoc w zakresie obsługi prawnej dla osób
rozpoczynaj cych własn działalno gospodarcz .
2. Zadania słu ce
kolbuszowskim.
poprawie
sytuacji
rolnictwa
w
powiecie
Poprawa mo liwo ci zbytu płodów rolnych poprzez tworzenie warunków
sprzyjaj cych rozwojowi lokalnych zakładów przetwórstwa płodów rolnych
przerobu mleka, oraz uboju bydła, trzody i drobiu.
Usprawnianie obsługi prawnej rolników w urz dach.
wspieranie doradztwa rolniczego.
Wspieranie ł czenia małych działek rolnych w wi ksze.
Wspieranie organizowania si rolników w np. grupy producenckie,
spółdzielnie rolnicze, ogrodnicze, czy pszczelarskie.
Promowanie nowych dochodowych form rolnictwa, jak ekologiczna
produkcja ywno ci, produkcja odnawialnych surowców energetycznych (słoma,
olcha)
3. Zadania słu ce poprawie sytuacji mieszkalnictwa w powiecie
kolbuszowskim.
Poprawa podstawowej infrastruktury komunikacyjnej, a w tym głównie
poprawa jako ci dróg powiatowych zapewniaj cych komunikacj samochodow
z otoczeniem.
- 42 -
Wspieranie działa zmierzaj cych do rozwi zania problemów gospodarki
odpadami komunalnymi.
Tworzenie warunków sprzyjaj cych dywersyfikacji i rozwijaniu lokalnego
rynku pracy w celu poprawy mo liwo ci osi gania dochodu dla mieszka ców
powiatu.
Polepszanie dost pno ci do ochrony zdrowia, szkolnictwa i urz dów dla
mieszka com powiatu.
Wspieranie inicjatyw maj cych na celu wzbogacanie oferty kulturalnej
i rekreacyjnej dla go ci i mieszka ców powiatu.
Ochrona zasobów wodnych, oraz ochrona rodowiska naturalnego.
4. Zadania słu ce ochronie rodowiska naturalnego.
Rozwi zanie problemu gospodarki odpadami komunalnymi w powiecie.
Wspieranie działa
w celu polepszenie stanu czysto ci wód
powierzchniowych.
Wła ciwa gospodarka zasobami wód powierzchniowych i ochrona
podziemnych zbiorników wodnych.
Wspieranie i promowanie działa w celu przeprowadzenia modernizacji
systemów urz dze ciepłowniczych na terenie powiatu.
Podjecie działa w celu przyspieszenia usuwania azbestu z gospodarstw
domowych w powiecie.
Promowanie i wspieranie inicjatyw maj cych na celu organizowanie zbiórki
i utylizacji odpadów szczególnie szkodliwych (np.: opakowa po rodkach
ochrony ro lin, zu ytych olei silnikowych, opakowaniach po farbach itd.)
Promowanie i wspieranie inicjatyw prowadzenia segregacji odpadów
komunalnych.
5. Zadania słu ce poprawie stanu infrastruktury w powiecie
kolbuszowskim.
Poprawa jako ci dróg powiatowych.
Poprawa bezpiecze stwa ruch pieszego i drogowego na drogach
powiatowych.
Działania sprzyjaj ce rozwi zaniu problemów gospodarki odpadami
komunalnymi.
Działania sprzyjaj ce poprawie dost pno ci do podstawowej infrastruktury
na terenach wiejskich powiatu kolbuszowskiego.
6. Zadania słu ce wspieraniu rozwoju przedsi biorczo ci w powiecie
kolbuszowskim.
Tworzenie lepszych powi za komunikacji drogowej z du ymi o rodkami
gospodarczymi znajduj cymi si poza granicami powiatu kolbuszowskiego
poprzez popraw jako ci dróg powiatowych.
Tworzenie dobrych warunków do prowadzenia działalno ci gospodarczej
poprzez działania sprzyjaj ce dost pno ci do podstawowej infrastruktury.
Usprawnianie obsługi prawnej przedsi biorstw w urz dach.
43
Wspieranie działa zmierzaj cych do rozwoju innowacyjnych form i dziedzin
działalno ci gospodarczej.
Wspieranie działa ułatwiaj cych rozpoczynanie i prowadzenie działalno ci
gospodarczej.
Promowanie pozytywnego wizerunku powiatu kolbuszowskiego, oraz jego
potencjału rozwojowego przy okazji organizowania imprez kulturalnych.
IV. Pola strategiczne Strategii Rozwoju Powiatu Kolbuszowskiego.
Pola strategiczne s to „punkty ci ko ci” rozwoju powiatu i na nich skupione
zostan najwi ksze rodki własne samorz du powiatowego, oraz pozyskane
z zewn trz. Zgodnie ze „Strategi Rozwoju Powiatu Kolbuszowskiego na lata
2000 – 2006” dla powiatu kolbuszowskiego zidentyfikowane s nast puj ce
główne pola strategiczne rozwoju powiatu:
Infrastruktura.
Edukacja, kultura i rekreacja.
rodowiska wiejskie.
Przedsi biorczo .
W polu strategicznym „Infrastruktura” głównym kierunkiem zmian jest
stopniowa eliminacja ró nic w dost pno ci do podstawowej infrastruktury
pomi dzy miastem, a obszarami wiejskimi w powiecie.
Dotyczy to w szczególno ci :
- odprowadzania i oczyszczania cieków;
- infrastruktury drogowej i kolejowej;
- telekomunikacji;
- gospodarki odpadami.
W polu strategicznym „Edukacja, kultura i rekreacja” głównym kierunkiem
zmian jest ogólny wzrost poziomu wykształcenia mieszka ców powiatu, oraz
wyprofilowanie produktu turystyczno – rekreacyjnego specyficznego dla powiatu
kolbuszowskiego. Dotyczy to w szczególno ci:
- szkół ponad gimnazjalnych i kształcenia ustawicznego;
- o rodków rekreacyjnych;
- działalno ci kulturalnej;
- informacji.
W polu strategicznym „ rodowiska wiejskie” zasadniczym kierunkiem zmian
jest wzrost kultury rolnej, przekształcanie si gospodarstw rolnych i ich
wł czanie w ła cuch warto ci „zdrowa ywno ”, oraz rozwój lokalnej
przedsi biorczo ci i drobnego rzemiosła na obszarach rolniczych. Dotyczy to
w szczególno ci:
- edukacji i realizacji promocji produkcji rolnej;
- warzyw i owoców, drobnego przetwórstwa;
- usług i rzemiosła;
44
- gospodarstw agroturystycznych.
W polu strategicznym „Przedsi biorczo ” zasadniczym kierunkiem
zmian jest wzrost liczby firm i nowych miejsc pracy. Chodzi tu głównie o firmy
i miejsca pracy anga uj ce wewn trzne potencjały rozwojowe powiaty. Odnosi
si to w szczególno ci do:
- ludzi młodych;
- terenów z kompletn infrastruktur ;
- miejscowych walorów i zasobów naturalnych;
- tradycji wytwórczych.
45
V. Powi zanie planowanych projektów z działaniami realizowanymi w obr bie i poza obr bem
obszaru powiatu kolbuszowskiego.
Rys.5. Schemat powi za projektów Planu Rozwoju lokalnego Powiatu Kolbuszowskiego.
Studium Uwarunkowa
Kierunków i Zagospodarowania
Przestrzennego
Sektorowe
Programy
Operacyjne
Narodowy
Plan
Rozwoju
Podstawy
Wsparcia
Wspólnot
Strategie Rozwoju
Miasta i Gmin
Powiatu
Strategia Rozwoju
Powiatu
Kolbuszowskiego
Zintegrowany
Program
Operacyjny
Rozwoju
Regionalnego
Obszary
Rozwojowe
Plan Rozwoju
Lokalnego
Strategia
Województwa
46
VI. Oczekiwane wska niki osi gni
planu rozwoju lokalnego
Plan Rozwoju Lokalnego Powiatu Kolbuszowskiego zdeterminowany jest
przez wytyczone w Strategii Rozwoju Powiatu Kolbuszowskiego priorytety
rozwoju, cele strategiczne i kierunki działania. Aby móc monitorowa efekty
działa samorz du powiatowego, oraz wpływ realizacji Planu Rozwoju
Lokalnego Powiatu Kolbuszowskiego na gospodark powiatu przyjmuje si
wska niki produktu, rezultatu i oddziaływania realizowanych projektów.
Wska niki te s tak dobrane, aby w odpowiedni do specyfiki przedsi wzi cia
sposób oddawa czytelny obraz stanu gospodarki przed i po zako czeniu
realizacji zamierzonych przedsi wzi .
Zgodnie z list zada które nale y wykona celem poprawy sytuacji
społeczno-gospodarczej powiatu kolbuszowskiego przyj te zamierzenia
inwestycyjne maj na celu:
Popraw sytuacji na rynku pracy,
Popraw sytuacji mieszkalnictwa,
Popraw stanu infrastruktury,
Wspieranie rozwoju przedsi biorczo ci,
Rozwijanie rolnictwa,
Ochron rodowiska,
Realizacja poszczególnych zada mierzona b dzie poprzez zastosowanie
nast puj cych wska ników:
Wska niki produktu – okre laj one bezpo redni wynik podj tych działa
(np. modernizacja 5 km drogi powiatowej),
Wska niki rezultatu – przedstawiaj bezpo redni i natychmiastowy efekt po
zako czeniu inwestycji. Wska niki te pokazuj o jak wielko nast pił przyrost
danego dobra (np. ilo dróg powiatowych o nawierzchni twardej zwi kszyła si
o 2%, skrócił si czas przejazdu z miejsca X doY).
Wska niki oddziaływania – obrazuj
długofalowe konsekwencje
zrealizowania danego zadania. Ukazuj długoterminowy wpływ danej inwestycji
na sytuacj gospodarcz i społeczn w regionie (np. skrócenie czasu przejazdu z
miejscowo ci x do miejscowo ci y o 20 minut). Wska niki te wskazuj te na
po redni wpływ danej inwestycji na rozwój lokalnej gospodarki (np.,
zmniejszenie liczby wypadków, utrzymanie 300 miejsc pracy, powstanie 5
nowych miejsc pracy).
- 47 -
Tabela nr 24 Wska niki monitoringu Planu Rozwoju Lokalnego Powiatu Kolbuszowskiego.
Lp.
Wska nik
Stan
wyj ciowy
(Rok 2004)
2005
I półrocze
II półrocze
2006
I półrocze
2
3
4
5
6
7
8
9
10
ródło: Opracowanie własne na podstawie materiałów ródłowych Starostwa Powiatowego w Kolbuszowej
- 48 -
II półrocze
VII. Plan finansowy powiatu na lata 2004 – 2006 oraz prognoza na kolejne
lata.
1. Struktura bud etów powiatu za lata ubiegłe (2001 – 2003)
Na dochody powiatu składaj si dotacje celowe na realizacj zada z zakresu
administracji rz dowej, dotacje celowe otrzymane z bud etu pa stwa na realizacj
zada własnych powiatu, subwencja ogólna, wpływy z podatków i opłat oraz dochody
z maj tku. rednie roczne dochody bud etu powiatu (dane za lata 2001 – 2003)
kształtuj si na kwot ok. 20 536 904 zł.
Na wydatki powiatu składaj si wydatki na zadania własne oraz wydatki na
zadania zlecone. rednie roczne wydatki bud etu powiatu (dane za lata 2001 – 2003)
kształtuj si na kwot ok. 21 606 562 zł.
Bud et powiatu kolbuszowskiego na lata 2001 - 2003 oraz prognoza bud etów na
lata 2005 -2006 przedstawia poni sza tabela:
Tabela nr25
. Zestawienie bud etów oraz prognoz bud etów powiatu kolbuszowskiego w latach 2001 – 2006.
Bud et powiatu kolbuszowskiego na lata 2001- 2003 oraz
prognoza bud etów na lata 2005 - 2006
Lata
Dochody (w zł)
Wydatki (w zł)
2001
21 863 181
22 177 028
2002
21 071 409
21 529 655
2003
18 676 122
21 113 002
2004
21 744 517
22 995 446
2005
18 000 000
18 000 000
2006
18 500 000
18 500 000
ródło: Opracowanie własne na podstawie danych ródłowych Starostwa Powiatowego w Kolbuszowej
- 49 -
Dochody
Dochody powiatu kolbuszowskiego w rozbiciu na działy klasyfikacji bud etowej w
latach 2001 – 2003 przedstawiaj si nast puj co:
Tabela nr 26 . Zestawienie dochodów bud etowych Powiatu kolbuszowskiego w latach 2201 – 2003(w rozbiciu
na działy klasyfikacji bud etowej).
Dochody powiatu kolbuszowskiego w rozbiciu na działy klasyfikacji
bud etowej w latach 2001 – 2003 (w zł)
Lata
Razem
Dział
Wyszczególnienie
1
010
020
600
700
710
750
754
756
758
801
851
853
854
Razem
2
Rolnictwo i
łowiectwo
Le nictwo
Transport i ł czno
Gospodarka
mieszkaniowa
Działalno
usługowa
Administracja
publiczna
Bezpiecze stwo
publiczne
Dochody od os.
prawnych
fizycznych i innych
jednostek nie
posiadaj cych osob.
prawnej
Ró ne rozliczenia
O wiata i
wychowanie
Ochrona zdrowia
Opieka społeczna
Edukacyjna opieka
wychowawcza
2001
2002
3
2003
4
5
(3+5)
6
174 000
212000
259 000
645 000
84 000
820
66903
0
69 566
850 000
220 469
850 820
214 000
328000
217 000
759 000
233 520
169300
288 000
690 820
932 600
920000
1 168 000
3 020 600
5 688 500
6055750
2 125 000
13 869 250
168 171
167694
172 662
508 527
11 022 100
9766062
10 515 736
31 303 898
60 750
0
24 369
85 119
1 621 630
1 662 740
1348000
2037700
888 479
2098 310
3 858 109
5 798 750
350
0
21 863 181
21071409
350
21 071 409
ródło: Opracowanie na podstawie danych ródłowych Starostwa Powiatowego w Kolbuszowej
50
61 610 712
Rysunek nr6 . Procentowy udział poszczególnych działów dochodów bud etowych powiatu kolbuszowskiego
latach 2001 – 2003.
rednie dochody w latach 2001 - 2003
0%
1%
0%
1%
1%
1%
9%
0%
5%
6%
23%
1%
52%
010
020
600
851
853
854
700
710
750
754
756
758
801
ródło: Opracowanie na podstawie danych ródłowych Starostwa Powiatowego w Kolbuszowej
Analizuj c dochody bud etowe Starostwa Powiatowego w Kolbuszowej w latach
2001 – 2003 nale y stwierdzi , i najwi ksze wpływy uzyskano z tytułu ró nych
rozlicze (przede wszystkim subwencje z bud etu pa stwa) 52% a tak e w ramach
działu Bezpiecze stwo publiczne 23%. Suma wymienionych dochodów stanowi 78%
cało ci rednich dochodów uzyskanych w badanym okresie. Mniejsze dochody
uzyskano na opiek społeczn 9%, ochron zdrowia 6% oraz administracj publiczn
5%. Ł cznie dochody te stanowiły 20% ogółu. Pozostałe wpływy stanowi ok. 2%
cało ci dochodów i w najwi kszej cz ci zostały uzyskane z w dziale Transport i
ł czno .
Wydatki
51
Wydatki powiatu kolbuszowskiego w rozbiciu na działy klasyfikacji bud etowej w
latach 2001 – 2003 przedstawiaj si nast puj co:
Tabela nr 27 . Zestawienie wydatków bud etowych Powiatu kolbuszowskiego w latach 2201 – 2003(w rozbiciu
na działy klasyfikacji bud etowej.
Wydatki powiatu kolbuszowskiego w rozbiciu na działy klasyfikacji
bud etowej w latach 2001 – 2003 (w zł)
Lata
Razem
Dział
Wyszczególnienie
1
2
010
020
600
700
710
750
754
757
758
801
851
853
854
921
926
Razem
Rolnictwo
i łowiectwo
Le nictwo
Transport i ł czno
Gospodarka
mieszkaniowa
Działalno
usługowa
Administracja
publiczna
Bezpiecze stwo
publiczne
Obsługa długu
publicznego
Ró ne rozliczenia
O wiata
i wychowanie
Ochrona zdrowia
Opieka społeczna
Edukacyjna opieka
wychowawcza
Kultura i ochrona
dziedzictwa narod.
Kultura fizyczna
i sport
2001
2002
3
4
2003
5
(3+5)
6
174000
212000
259000
645 000
92570
1669556
66903
1000000
69566
2994000
229 039
5 663 556
12000
12000
10000
34 000
227800
169300
288000
685 100
3523584
4639810
4558140
12 721 534
5686000
6065750
2139000
13 890 750
43800
64070
290000
397 870
32422
218088
68560
319 070
6866531
5630016
6459147
18 955 694
1621600
1675230
920000
2035586
1293479
2106810
3 835 079
5 817 626
428935
382132
443800
1 254 867
115000
102000
115000
332 000
8000
12000
18500
38 500
22 177 028
21 529 655
21 113 002
64 819 685
ródło: Opracowanie na podstawie danych ródłowych Starostwa Powiatowego w Kolbuszowej
52
Rysunek nr 7 . Procentowy udział poszczególnych działów wydatków bud etowych powiatu kolbuszowskiego
latach 2001 – 2003.
rednie wydatki w latach 2001 - 2003
0%
1%
1%
0%
2%
6%
0%
9%
9%
1%
20%
29%
0%
21%
1%
010
020
600
700
710
750
801
851
853
854
921
926
754
757
758
ródło: Opracowanie na podstawie danych ródłowych Starostwa Powiatowego w Kolbuszowej
Analizuj c wydatki bud etowe poniesione przez Starostwo Powiatowe w
Kolbuszowej w latach 2001 – 2003 nale y stwierdzi , i najwi ksze wydatki
poniesiono na o wiat i wychowanie (29%), bezpiecze stwo publiczne (21%), a tak e
na administracj publiczn (20%). Wydatki na przytoczone powy ej działy stanowiły
razem 70 % ogółu wydatków poniesionych w badanym okresie. Wydatkami
stanowi cymi mniejszy procent bud etu powiatu były obci enia ponoszone z tytułów
opieki społecznej (9%), transportu (9%), oraz ochrony zdrowia (7%). Przytoczona
grupa wydatków stanowiła ł cznie 25% ogółu wydatków. Pozostałe wydatki w
najmniejszym stopniu obci aj ce bud et powiatu stanowiły ł cznie 5% ogółu
wydatków i zostały poniesione przede wszystkim na le nictwo.
53
Dochody i wydatki w przeliczeniu na jednego mieszka ca
Dochody Starostwa Powiatowego w Kolbuszowej w przeliczeniu na mieszka ca (w
latach 2001 – 2003) obrazuje poni sza tabela:
Tabela nr 28
– 2003).
Lata
.Dochody bud etowe powiatu kolbuszowskiego w przeliczeniu na jednego mieszka ca (lata 2001
Dochody ogółem (w zł)
Liczba
mieszka ców
Dochód/liczb
mieszka ców (w zł)
2001
21 863 181
62 135
351,87
2002
21 071 409
61 182
344,41
2003
18 676 122
61 495
303,12
20 536 904
61 606
333,37
rednio
ródło: Opracowanie na podstawie danych ródłowych Starostwa Powiatowego w Kolbuszowej
Tabela nr 29
2003).
Lata
.Wydatki bud etowe powiatu kolbuszowskiego w przeliczeniu na jednego mieszka ca (lata 2001 –
Wydatki ogółem (w zł)
Liczba
mieszka ców
Wydatki/liczb
mieszka ców (w zł)
2001
22 177 028
62 135
356,92
2002
21 529 655
61 182
351,90
2003
21 113 002
61 495
343,33
21 606 562
61 604
350,73
rednio
ródło: Opracowanie na podstawie danych ródłowych Starostwa Powiatowego w Kolbuszowej
Rysunek nr 8
.Tendencje dochodów i wydatków bud etowych powiatu kolbuszowskiego w latach 2001 – 2003.
Kwota w zł
Kształtowanie si dochodów i wydatków w latach
2001- 2003
23 000 000
22 000 000
21 000 000
20 000 000
dochody
wydatki
19 000 000
18 000 000
17 000 000
16 000 000
Lata
2001
2002
2003
ródło: Opracowanie własne na podstawie danych ródłowych Starostwa Powiatowego w Kolbuszowej
54
Jak pokazuje powy sze zestawienie w przeci gu badanego okresu tak dochody jak i
wydatki wykazuj nieznaczne (kwotowo) tendencje spadkowe. Silniej zarysowuje si
spadek dochodów pomi dzy latami 2002 – 2003.
55
Tabela 30
Lista zada według hierarchii wa no ci:
Lp.
Nazwa Zadania
1
Termoizolacja obiektów szpitala ZOZ w Kolbuszowej
2
Budowa Szpitalnego Oddziału Ratunkowego (SOR) – Izba Przyj
3
4
Termoizolacja obiektu Zespołu Szkół Agrotechniczno –
Ekonomicznych w Weryni
Termoizolacja obiektu Centrum Kształcenia Praktycznego w
Kolbuszowej
5
Modernizacja ul. 11-go Listopada w Kolbuszowej
6
Droga Nr 374 Dzikowiec – Widełka (2 285 m)
7
Od drogi Nr 860 Trzosowa cie ka (1 270 m)
8
Dokumentacja przyszło ciowa na lata 2005 – 2006 i dalsza
9
Termoizolacja obiektu Liceum Ogólnokształc cego w Kolbuszowej
10
Parking Szpitala Powiatowego w Kolbuszowej (ok. 4 500 m2)
11
12
13
Droga Nr 353 Trze
– Domatków – Bukowiec (1 376 m)
Modernizacja drogi powiatowej nr 753 Huta Komorowska –
Koniecpól (1 438 m)
Modernizacja drogi powiatowej nr 327 Komorów – Trz sówka –
Cmolas (2 700 m)
- 56 -
2. Harmonogram wydatków powiatu na lata 2004 - 2006
Projekty planowane do realizacji w latach 2004 – 2006 w układzie nazwa projektu, harmonogram realizacji.
Lp.
Nazwa projektu
Harmonogram realizacji planowanych inwestycji
I
2005 r.
II
III
IV
I
2006 r.
II
III
-
IV
0,56
0,56
0,78
0,56
-
Budowa Szpitalnego Oddziału Ratunkowego (SOR) – Izba Przyj
-
0,15
0,15
-
-
0,20 0,20
-
8
Termoizolacja obiektu Zespołu Szkół Agrotechniczno – Ekonomicznych w Weryni
Termoizolacja obiektu Centrum Kształcenia Praktycznego w Kolbuszowej
Modernizacja ul. 11-go Listopada w Kolbuszowej
Droga Nr 374 Dzikowiec – Widełka (2 285 m)
Od drogi Nr 860 Trzosowa cie ka (1 270 m)
Dokumentacja przyszło ciowa na lata 2005 – 2006 i dalsza
-
0,20
0,25
0,40
0,25
0,25
0,20
0,25
0,30
0,40
0,20
-
-
-
0,20
0,25
-
9
Termoizolacja obiektu Liceum Ogólnokształc cego w Kolbuszowej
-
-
-
-
-
0,20 0,20
-
10
Parking Szpitala Powiatowego w Kolbuszowej (ok. 4 500 m2)
-
-
-
-
-
0,25 0,20
-
11
Droga Nr 353 Trze
-
-
-
-
-
0,25 0,20
-
12
Modernizacja drogi powiatowej nr 753 Huta Komorowska – Koniecpól (1 438 m)
-
-
-
-
-
-
0,45 0,45
13
Modernizacja drogi powiatowej nr 327 Komorów – Trz sówka – Cmolas (2 700 m)
-
-
-
-
-
-
0,50 0,50
1
Termoizolacja obiektów szpitala ZOZ w Kolbuszowej
2
3
4
5
6
7
– Domatków – Bukowiec (1 376 m)
Uwaga: W roku 2004 r. wydatkowano 0,75
- 57 -
-
-
3. Harmonogram realizacji inwestycji
Plan finansowy na lata 2004 – 2006, projekty planowane do realizacji w latach 2004 – 2006 w układzie: nazwa projektu,
planowane nakłady, instytucje uczestnicz ce we wdra aniu i finansowaniu projektów.
Tabela 32
LP
1
Planowane
nakłady
Nazwa projektu
(mln PLN)
Termoizolacja obiektów szpitala ZOZ w Kolbuszowej
Procentowy udział finansowania projektów przez instytucje
finansuj ce i wdra aj ce
Bud et
Bud et
Bud et
rodki
Inne rodki UE
powiatu gminy
pa stwa prywatne
2,52
0,64
-
-
-
1,88
-
Budowa Szpitalnego Oddziału Ratunkowego (SOR) – Izba
Przyj
Termoizolacja obiektu Zespołu Szkół Agrotechniczno –
Ekonomicznych w Weryni
Termoizolacja obiektu Centrum Kształcenia Praktycznego w
Kolbuszowej
0,70
0,30
-
-
-
-
0,40
0,40
0,10
-
0,20
-
-
0,10
0,70
0,10
-
0,25
-
0,20
0,15
5
Modernizacja ul. 11-go Listopada w Kolbuszowej
0,30
0,10
-
0,10
-
-
0,10
6
Droga Nr 374 Dzikowiec – Widełka
0,80
0,20
0,20
0,40
-
-
-
7
8
Od drogi Nr 860 Trzosowa cie ka
(1 270 m)
Dokumentacja przyszło ciowa na lata 2005 – 2006 i dalsza
Termoizolacja obiektu Liceum Ogólnokształc cego w
Kolbuszowej
Parking Szpitala Powiatowego w Kolbuszowej (ok. 4 500 m2)
0,45
0,50
0,10
0,30
0,10
-
0,25
-
-
-
0,20
0,40
0,10
-
0,20
-
-
0,10
0,45
0,10
-
-
-
-
0,35
Droga Nr 353 Trze – Domatków – Bukowiec (1 376 m)
Modernizacja drogi powiatowej nr 753 Huta Komorowska –
Koniecpól (1 438 m)
Modernizacja drogi powiatowej nr 327 Komorów – Trz sówka –
Cmolas (2 700 m)
0,55
0,10
0,20
-
-
0,10
0,15
0,90
0,225
0,225
0,45
-
-
-
1,00
0,25
0,25
0,50
-
-
-
2
3
4
9
10
11
12
13
(2 285 m)
- 58 -
Nr
Nr drogi Gmina/
pojektu
gminy
1
2
322, 323,
324, 326
1230R,
1227R,
1228R,
1325R
3
1216R
4
1218R
1205R
Długo
dróg w
projekcie w
km
Szacowany koszt zada
Cało
Gmina
%
PLN
Powiat
%
ERDF
PLN
%
PLN
Nr Rok
Dziarealizabud et pa stwa
łania cji
%
PLN
200510,00%
800000
3.1
2006
Cmolas
16,174
8000000
7,50%
683000
7,50%
515000
75,00%
5998500
Razem
29,382
10443700,00
13,79%
1439993,75
7,50%
1200931,25
75,00%
7832775,00
10,00%
0,00
Kolbuszowa
Niwiska
Kolbuszowa
Kłapówka
Razem
Kolbuszowa
Dzikowiec
Rani ów
17,075
12,307
5976250,00
14,75%
881562,50
10,25%
612500,00
75,00%
4482187,50
0,00%
0,00
4467450,00
12,50%
558431,25
13,17%
588431,25
75,00%
3350587,50
0,00%
0,00
5,627
1969450
15,00%
295417,50
0,00%
0,00
75,00%
1477087,50
10,00%
196945,00
3.1
29,413
18,884
2,059
8,47
10694550,00
15,89%
1699665,00
9,19%
983152,50
75,00%
8020912,50
0,00%
0,00
1.1
920650,00
25,98%
239162,50
0,00%
0,00
75,00%
690487,50
0,00%
0,00
6809400,00
16,01%
1089850,00
8,99%
612500,00
75,00%
5107050,00
0,00%
0,00
2964500,00
12,50%
370652,50
12,50%
370652,50
75,00%
2223375,00
0,00%
0,00
1.1
5
1206R
1207R
1208R
1209R
Rani ów
Por by
13,724
5603400,00
12,41%
695347,50
2,59%
145162,50
75,00%
4202550,00
10,00%
560340,00
3.1
6
1235R
1034R
Majdan
Królewski
18,31
6408500
9,27%
593775
5,73%
367500
75,00%
4806375
10,00%
640850
3.1
7
1222R
1212R
Dzikowiec
8,015
2805250
15,00%
420787,50
0,00%
0,00
75,00%
2103937,50
10,00%
280525,00
3.1
8
753, 725
stara nr
Majdan
Królewski
5,644
1975400
15,00%
296310
0,00%
0
75,00%
1481550
10,00%
197540
3.1
59
4. Wst pna prognoza finansowa na lata 2007 - 20013
Projekty planowane do realizacji w latach 2007 – 2013.
LP
Nazwa projektu
Okres
realizacji
Planowane
nakłady
1
Droga Nowa Wie – Zapole - Hucina
2007
500
2
Droga Domatków – Bukowiec – Kupno
2007
4050
3
Droga Nowa Wie – Domatków
2007
750
4
Most na rzece Tuszymka, droga Przedbórz –
Por by Kupie kie
2007
200
5
Droga Wola Rani owska (przez wie ) – prz. m.
2008
600
6
Droga Rani ów – Por by Wolskie – p. mostu
2008
1300
7
Droga Por by Wolskie – Turka – p. mostu
2008
1800
8
Droga Zielonka – Korczowiska – p. mostu
2008
200
9
Droga Brzostowa Góra - Krz tka
2009
3200
10 Droga (przyl.) Krz tka – Trzosowa cie ka
2009
3250
11 Droga Kolbuszowa Dolna – Kopcie
2010
3500
2010
1700
13 Droga Lipnica – Dzikowiec - Widełka
2010
1150
14 Droga Kolbuszowa Górna – Kłapówka
2010
2000
15 Droga Majdan Królewski – Kopcie – Lipnica
2011
2050
16 Droga Wilcza Wola – Wola Rani owska
2011
3100
Droga Kosowy – Niwiska – Kamionka S dziszów
2011
2000
12
17
Droga Jagodnik – Cmolas – Mechowiec –
Dzikowiec
Zało enie: Koszt remontu 1 km drogi – 350 000,00 zł.
Koszt remontu 1 mostu – 200 000,00 zł.
- 60 -
5. Wska niki efektów realizacji planowanych projektów
Tabela 34
Lp.
Przedsi wzi cie
1
Droga Nowa Wie –
Zapole - Hucina
Droga Domatków –
Bukowiec – Kupno
Droga Nowa Wie –
Domatków
Most na rzece Tuszymka,
droga Przedbórz – Por by
Kupie kie
Droga Wola Rani owska
(przez wie ) – prz. m.
Droga Rani ów – Por by
Wolskie – p. mostu
Droga Por by Wolskie –
Turka – p. mostu
Droga Zielonka –
Korczowiska – p. mostu
Droga Brzostowa Góra Krz tka
Droga (przyl.) Krz tka –
Trzosowa cie ka
Droga Kolbuszowa Dolna
– Kopcie
Droga Jagodnik – Cmolas
– Mechowiec – Dzikowiec
Droga Lipnica – Dzikowiec
- Widełka
Droga Kolbuszowa Górna
– Kłapówka
Droga Majdan Królewski –
Kopcie – Lipnica
Droga Wilcza Wola –
Wola Rani owska
Droga Kosowy – Niwiska
– Kamionka - S dziszów
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
Wska niki
Okres
realizacji
Produktu
2007
2007
2007
2007
2008
2008
2008
2008
2009
2009
2010
2010
2010
2010
2011
2011
2011
61
Rezultatu
Oddziaływania
VIII. System wdra ania i monitorowania planu rozwoju lokalnego powiatu
kolbuszowskiego
1. Metodologia wdra ania planu rozwoju lokalnego
Plan rozwoju lokalnego jest kontynuacj i uszczegółowieniem – planem
operacyjnym Strategii Rozwoju Powiatu Kolbuszowskiego. Aby Plan Rozwoju
Lokalnego mógł przynosi zakładane efekty nale y sprecyzowa metodologi jego
wdra ania, która pozwoli na sprawne monitorowanie i dostosowywanie zapisów planu
do zmieniaj cej si sytuacji, oraz kontrolowanie realizacji zada wynikaj cych z Planu
Rozwoju.
System wdra ania niniejszego planu rozwoju opiera si na trzech głównych
zasadach: partnerstwa, planowania i kierowania.
Zasadza partnerstwa polega głównie na wł czeniu w proces planowania i realizacji
Planu Rozwoju Lokalnego instytucji odpowiedzialnych za realizacj zada własnych
powiatu, oraz samorz dów gminnych i innych instytucji. Istotne jest tu równie
partnerstwo ponad lokalne z udziałem s siednich powiatów, oraz instytucji
wojewódzkich.
Zasada planowania odnosi si głównie do planowania inwestycji zgodnie
z mo liwo ciami finansowania przez beneficjenta. Dla Planu Rozwoju Lokalnego
kluczowym referatem jest referat finansów, gdy dla zapewnienia realizacji zada
wynikaj cych z niniejszego Planu najistotniejsz kwesti jest bie ce monitorowanie
mo liwo ci finansowych samorz du powiatowego, mo liwo ci pozyskiwania
zewn trznych rodków – zdolno ci kredytowych, oraz mo liwo ci zapewnienia tzw.
wkładu własnego.
Zasada kierowania okre la, kto b dzie odpowiadał za nadzór nad realizacj
projektów zapisanych w Planie Rozwoju. Wi kszo tych zada spoczywa na Staro cie
Powiatu, oraz Radzie i Zarz dzie Powiatu. Znacz c rol w tej kwestii odgrywa równie
powołana Komisja ds. Planu Rozwoju Lokalnego, której głównymi zadaniami s :
- bie ca analiza stanu realizacji Planu, w tym w szczególno ci nadawanie
priorytetów poszczególnym zadaniom;
- obserwacj
uwarunkowa
zewn trznych jak i wewn trznych powiatu
wpływaj cych na realizacj Planu;
- opiniowanie ródeł finansowania;
- opiniowanie umów partnerskich.
62
2. System monitorowania sposoby oceny, oraz promocja Planu Rozwoju Lokalnego.
Monitorowanie Planu Rozwoju w kwestii efektów realizacji Planu polega na
gromadzeniu, systematyzowaniu i analizie danych statystycznych zmieniaj cych si w
miar wdra ania Planu Rozwoju. Dane te musz by wiarygodne (pochodzi
z wiarygodnych ródeł), musz by łatwo mierzalne i musz by podawane w adekwatnych
do rodzaju zjawiska, prostych jednostkach miary.
Monitorowanie Planu Rozwoju w kwestii jego aktualizacji polegało b dzie na okresowej
weryfikacji zało e Planu Rozwoju Lokalnego.
Wydatkowanie funduszy publicznych, a w tym rodków z funduszy strukturalnych
i z innych ródeł zagranicznych na wspieranie rozwoju lokalnego i regionalnego wymaga
stworzenia instytucji, oraz procedur, które zapewni , e rodki te b d wydawane
efektywnie i oszcz dnie. Elementem takiego systemu s instrumenty słu ce do
monitoringu, a w tym sprawozdawczo . W zale no ci od analizowanej problematyki
raporty b d składane w okresach rocznych, oraz półrocznych. Raporty b d przedkładane
Zarz dowi i Radzie Powiatu Kolbuszowskiego, i b d podstaw do oceny, oraz weryfikacji
celów Planu Rozwoju.
Rys. Schemat nadzorowania realizacji Planu Rozwoju Lokalnego.
Komisja ds. Planu
Rozwoju Lokalnego
Starosta Powiatu
Osoba odpowiedzialna za
przygotowanie wniosków
Rada i Zarz d Powiatu
Referat
Finansów
- 63 -