nauka czystości - Lek. wet. Remigiusz Cichoń

ALFABET BEHAWIORYSTY
WETERYNARIA W PRAKTYCE
lek. wet. Remigiusz Cichoń*, Joanna Cichoń**
*specjalista chorób psów i kotów, biegły sądowy, behawiorysta, członek ESAVS, Przychodnia Weterynaryjna DOG w Skarżysku-Kamiennej
**studentka Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu
Szczenięta
NAUKA CZYSTOŚCI
Wychowanie każdego zwierzaka
należy rozpocząć najwcześniej, jak
tylko jest to możliwe. Wychowanie,
które nie jest tresurą, jest procesem, który pozwala poznać charakter i predyspozycje oraz nawiązać
komunikację ze zwierzęciem.
W wieku 7 tygodni szczenięta samodzielnie zaczynają poznawać swoje nowe otoczenie, rejestrują wszystkie dochodzące
z niego odgłosy, takie jak dźwięki mowy
człowieka, sytuacje, w jakich są wypowiadane, ich barwa, natężenie, gesty
ludzkie, odgłosy otoczenia: trzask drzwi,
odgłos włączanego odkurzacza, szum ruchu ulicznego, pisk rozbawionych dzieci
czy odgłos wyładowań atmosferycznych.
Wraz z poznawaniem tych odgłosów
zwierzęta również przyzwyczajają się do
nich, co jest następnym ważnym etapem
w trakcie nauki wychowania. Ważne jest
to, w jaki sposób i czy w ogóle umożliwimy zwierzętom zdobycie tych doświadczeń i ułatwimy im wejście do nowego
środowiska, tak aby życie szczeniaka było
szczęśliwe i aby właściciel nie miał problemów z naszym pacjentem.
W okresie socjalizacji właściciel musi
postępować rozważnie, z możliwie jak największym zrozumieniem psychiki psa.
NAUKA POSŁUSZEŃSTWA
Wpojenie psu podstawowych zasad jest
obowiązkiem każdego właściciela po to,
aby zapewnić harmonijne stosunki między nim, psem, kotem i sąsiadami. Najlepszym sposobem na to, jak należy uczyć
psa, jest wizyta w lecznicy i rozmowa z lekarzem behawiorystą.
Na początek pies musi nauczyć się
dwóch słów:
1) swojego imienia – co jest bardzo
istotne dla dalszego treningu, gdyż
umożliwia przyciągnięcie uwagi psa
i jego przychodzenie na wołanie; imienia szczenięcia należy używać przy każdej zabawie, karmieniu i rozmowie
z nim;
2) słowa „nie” – zanim szczenię trafi do
domu właściciela, dobrze jest ustalić,
jakie zachowania są nie do przyjęcia,
na przykład skakanie na ludzi, wcho- dziennie wyprowadzany w to samo miejsce,
dzenie na meble, „skubanie” zębami wcześniejsze zapachy będą go pobudzały do
itp. Kiedy takie zachowanie pojawi się, wypróżniania. Większość szczeniaków ponależy natychmiast zareagować sta- trzebuje przed wydaleniem 15-20 minut na
nowczym „nie” i przerwać szczenię- pobieganie. Należy pozostać przy nim przez
ciu niepożądaną czynność. Ważna jest cały czas. Kłopoty mogą wynikać z fakszybkość i konsekwencja działania. tu, że właściciel nie jest pewien, czy szczeNiedopuszczalne jest działanie siłowe, nię rzeczywiście się wypróżniło i pozwala
mu za wcześnie wrócić
które najczęściej wywołuje u szczeniado domu. Należy rówNależy wychowywać psa od
ka niezrozumienie
nież pamiętać, że piesek
pierwszych minut kontaktu
ludzkich zachowań
musi się skupić na swoz człowiekiem i zawsze być
im zadaniu, nie należy
oraz niepożądany
konsekwentnym.
się z nim bawić, dopóki
strach.
się nie załatwi.
NAUKA CZYSTOŚCI
Jak wszystkie młode zwierzęta, szczeniak
nie będzie początkowo kontrolował załatwiania potrzeb fizjologicznych i „wypadki” są nie do uniknięcia. Naukę czystości
należy rozpocząć zaraz po przyniesieniu
psa do domu.
Piesek będzie potrzebował oddać odchody:
– z samego rana, zaraz po obudzeniu się;
– po każdym posiłku;
– po drzemce;
– po pozostawieniu go samego na krótki czas;
– zanim właściciel położy się spać;
– za każdym razem, kiedy jest niespokojny, kręci się, skamle, podchodzi do
drzwi.
I jeszcze kilka ważnych zaleceń, o których należy pamiętać…
Stosować ustalone hasło
kojarzące się z załatwieniem
potrzeb fizjologicznych
Powtarzanie tego samego zwrotu za każdym razem, gdy szczeniak się wypróżnia,
sprawia, że kojarzy on hasło z miejscem
i czasem przeznaczonym na załatwianie się.
Rozpoczynać naukę
w optymalnym wieku
Najlepszym momentem na rozpoczęcie
nauki czystości jest wiek między 7. a połową 9. tygodnia. W tym okresie można przyzwyczaić szczenię do załatwiania
się w wybranym miejscu, zanim nabierze
własnych upodobań. Nie należy się jednak niepokoić, jeśli szczenię jest starsze
– na pewno też się nauczy, choć może to
potrwać nieco dłużej.
Stale obserwować szczenię w domu
Najlepiej wybrać w mieszkaniu takie pomieszczenie, w którym szczenię będzie
pod stałym nadzorem. Pozwala to uchwycić moment, gdy piesek zaczyna się załatwiać. Aby łatwiej kontrolować miejsce
przebywania szczeniaka, można go przypiąć na smyczy lub przywiązać mu do obroży dzwonek.
Wyprowadzać psa na dwór 6-8 razy
dziennie
Należy wybrać odpowiednie miejsce, gdzie
szczeniak będzie wyprowadzany bezpośrednio po przebudzeniu, po zabawie oraz 15-20
minut po jedzeniu. Jeżeli piesek będzie co-
Nagrodzić szczenię natychmiast
po załatwieniu się na dworze
Nagrodą może być pochwała, smakołyk lub zabawa; musi ona nastąpić natychmiast po tym, jak piesek załatwi się
w odpowiednim miejscu. Jeżeli szczenię
zostanie nagrodzone dopiero po powrocie do domu, nie skojarzy tego z czynnością wydalania, lecz z samym powrotem do domu.
Zamykać szczeniaka w klatce
przed wyjściem z domu
W czasie gdy nie możesz mieć pieska
pod kontrolą, najlepiej zostaw go na niewielkiej, bezpiecznej dla niego przestrzeni, na przykład w klatce. Jeżeli klatka jest
duża i przeznaczona dla dużego psa, należy ją przedzielić, aby uniknąć sytuacji,
MAJ-CZERWIEC • 3/2007
www.weterynaria.elamed.pl
85
ALFABET BEHAWIORYSTY
WETERYNARIA W PRAKTYCE
w której szczenię w jednym końcu się
załatwia, a w drugim śpi. Należy pamiętać o tym, że pojemność pęcherza i jelit
szczeniąt jest ograniczona, a więc należy pieska wyprowadzić przynajmniej raz
na 4 godziny.
Nie zostawiać psu stałego dostępu
do jedzenia
Szczeniaka należy karmić o określonych
godzinach i zabierać miskę z jedzeniem
po 20 min. Dzięki temu ustalą się pory,
w których szczenię będzie miało potrzebę jedzenia.
Fot. 1. Pies usztywniony: jedna ręka lekarza weterynarii na okolicy krtani i tylnej części żuchwy, druga
– na podbrzuszu – bardzo powoli unosimy pieska
Fot. 2. Jedna ręka przesuwa się na przedpiersie,
druga – na okolicę lędźwiowo-krzyżową, powoli
zmuszająca szczeniaka do siedzenia
Fot. 3. Kolejna czynność następująca po poprzedniej
Fot. 4. Piesek zrelaksowany, rozluźniony
fot. Joanna Cichoń
Nigdy nie karać po fakcie
Jeżeli szczeniakowi zdarzy się załatwić
w domu, nie należy zanurzać jego nosa
w wydalinach. Takie postępowanie niczego nie uczy, ponieważ niepożądane
zachowanie już się zakończyło. Zamiast
tego należy spróbować przyłapać szczenię na gorącym uczynku. Jeżeli piesek
przygotowuje się do załatwienia w domu, nie można go bić, lecz należy tupnąć
nogą, potrząsnąć puszką wypełnioną monetami lub głośno krzyknąć „na dwór!”.
Prawdopodobnie szczenię przerwie rozpoczętą czynność i można je będzie wynieść na zewnątrz.
– komunikowanie się z psem (instruktaż
dla właściciela) – najtrudniejsza część
Starannie zmywać wszystkie
pracy lekarza weterynarii wymagająca
miejsca zabrudzone wydalinami
oceny percepcji właściciela;
Należy zalecić bezpieczny preparat usu- – określenie zasad wychowania psa
wający zarówno zapach, jak i plamy. Ważw pierwszym tygodniu pobytu w domu
ne, aby zabrudzone miejsce oczyścić do
– wpojenie właścicielowi konieczności
końca, w przeciwnym
i konsekwencji postępowania behawioralnewypadku szczeniak
Nigdy nie wolno karać psa
go oraz korzyści płynąmoże do niego wróza załatwianie się w nieodcić i znów się tam zacych z odpowiedniego
powiednim miejscu.
łatwić.
potraktowania zasad
postępowania behaPostępować konsekwentnie
wioralnego we wczesnym okresie żyWiększość szczeniąt uczy się czystości
cia szczeniaka.
do wieku 14-20 tygodni, jednak w przypadku braku konsekwencji trening ten Wiek szczeniaka: 8-12 tygodni
– określenie stanu dominacji psa nad
może trwać dłużej.
człowiekiem – najczęściej bardzo wyZCZENIAK W GABINECIE
raźna, jednak w tym wieku łatwa do
korekcji;
WETERYNARYJNYM
Wiek szczeniaka: 6-8 tygodni
– przeprowadzenie relaksacji szczeniaka
– ocena zachowania się podczas pierwna stole w gabinecie weterynaryjnym
szej wizyty – w tym wieku stosunko– trudniejsze do wykonania, częściej
wo prosta, duże prawdopodobieństwo
występuje protest ze strony szczeniaka, dość łatwo ulega utrwaleniu;
wykrycia nieprawidłowości;
– błędy zachowania wyraźne, mało utrwa- – postępowanie w przypadku wykrycia
lone, łatwo podlegające korekcie przy
niepożądanych zachowań z uwzględnieniem naturalnych prawidłowości
mało skomplikowanych programach
zachowania psów – przy dużej konsezaradczych;
kwencji łatwe do korekcji;
– przeprowadzenie relaksacji szczeniaka
na stole w gabinecie weterynaryjnym – relacje dominujące: szczeniak – lekarz.
Bardzo istotne jest niedopuszczanie do
(wg załączonych fotografii 1, 2, 3, 4)
dominacji nad lekarzem weterynarii –
– stosunkowo proste do wykonania,
prawidłowa relacja w tym wieku utrwala
rzadko występuje protest ze strony
się na całe życie psa. Bardzo istotne jest
szczeniaka, łatwo ulega utrwaleniu;
S
86
MAJ-CZERWIEC • 3/2007
www.weterynaria.elamed.pl
odpowiednie postępowanie, gdyż poprawia ono jakość pracy z psem po osiągnięciu przez niego dojrzałego wieku;
– instruktaż dla właściciela – musi
uwzględniać poziom intelektualny właściciela, jego determinację, domowników, zawierać konstruktywny, możliwie najprostszy program zaradczy.
Wiek szczeniaka: 12-16 tygodni
– relacje niepożądane (pies – człowiek);
– relaksacja trudna do przeprowadzenia,
jednak możliwa;
– analiza zachowań właściciela i zwierzęcia (nieprawidłowe – bardzo wyraźne,
prawidłowe – łatwe do wykrycia po zachowaniu zwierzęcia);
– odstąpienie od czynności lub terapia
(zależne od relacji pies – właściciel –

lekarz weterynarii).
lek. wet. Remigiusz Cichoń
Przychodnia Weterynaryjna DOG
26-110 Skarżysko-Kamienna,
ul. Żeromskiego 66
e-mail: [email protected]
www.dog.com.pl
Sposób relaksacji, wstępnie zasygnalizowany w tej publikacji, został
szczegółowo zaprezentowany 19 maja
2007 roku na Pierwszych Świętokrzyskich Spotkaniach Medycyny Weterynaryjnej – info: www.dog.com.pl.