Baza wiedzy o nowotworze płuc

Informacje ogólne o nowotworze
Komórki organizmu wiodą spokojne uporządkowane życie według planu spisanego w DNA.
Bez zachęty z zewnątrz nie próbują się dzielić, ani przemieszczać. Ale wraz z docierającymi
czynnikami rakotwórczymi takimi, jak choćby składniki dymu tytoniowego, sytuacja
w organizmie się zmienia. Im więcej czynników rakotwórczych, tym więcej wolnych
rodników. To one wchodząc w reakcję z DNA przyczyniają się do zmian w jego budowie
zwanych mutacjami genetycznymi. Mutacja może spowodować nieprawidłowe dzielenie się
komórek zwane nowotworem.
Komórki nowotworowe są niezwykle inteligentne - potrafią być "niewidzialne" i oszukać
system immunologiczny. Poprzez tworzenie naczyń włosowatych umiejętnie potrafią zadbać
o własne odżywienie. Proces ten nazywa się angiogenezą.
Guz nie wykazujący tendencji do rozprzestrzeniania się w otaczające tkanki lub do innych
narządów jest niezłośliwy. Histolodzy określają taki nowotwór jako łagodny. Natomiast
komórki, z których zbudowany jest nowotwór złośliwy przedostają się do naczyń chłonnych
lub krwionośnych, krążą po organizmie tworząc przerzuty i zajmując coraz większy obszar.
Nowotwór złośliwy powoduje zniszczenie organów, które zaatakował.
Nowotwór złośliwy złożony z około miliarda komórek, które nie przekraczają błony
podstawowej jest w stadium przedinwazyjnym. Histolodzy określają to stadium łacińska
nazwą in situ.
W tym okresie choroby usunięcie zmienionej tkanki gwarantuje pełne wyleczenie. Aby
wykryć takie zmiany konieczne jest wykonywanie badań profilaktycznych.
Profilaktyka
Badania, które umożliwiają wczesne wykrycie oraz dokładne
zlokalizowanie a także ocenę rozwoju nowotworu to:
TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA - Skany uzyskiwane podczas tomografii
komputerowej pozwalają na utworzenie trójwymiarowego obrazu wewnątrz ciała. Oprócz
informacji o lokalizacji guza w płucu tomografia często dostarcza danych o zakresie
rozprzestrzeniania się nowotworu, a także o ewentualnych przerzutach do innych części
ciała.
BIOPSJA - Badanie to wykonuje się przy zastosowaniu tomografu komputerowego.
Biopsja z użyciem tomografu komputerowego może być przeprowadzana w celu dokonania
pobrania wycinka masy guza zlokalizowanego w płucu lub z błony opłucnej pokrywającej
płuco, jeśli jest ona pogrubiała i zachodzi podejrzenie wytworzenia się tam guza
nowotworowego.
BRONCHOSKOPIA - Badanie z użyciem bronchoskopii polega na wprowadzeniu
instrumentu stanowiącego rodzaj cienkiego, giętkiego teleskopu przez jamę nosową lub
jamę ustną do tchawicy i dalej do płuc. Pozwala to lekarzowi na obserwację wewnętrznej
struktury oskrzelików oraz pobranie próbek w celu poddania ich analizie laboratoryjnej.
Bronchoskopia jest zazwyczaj procedurą jednodniową.
PET - Obrazowanie metodą PET jest stosowane w celu określenia stopnia
rozprzestrzenienia się nowotworu. Wszystkie komórki i tkanki organizmu zużywają w cyklu
przemian metabolicznych i procesów energetycznych glukozę pozyskiwaną ze spożywanych
pokarmów. Obrazowanie metodą PET wykorzystuje fakt, że różne tkanki zużywają glukozę
w różnym tempie. Komórki nowotworowe, z których zbudowany jest guz, często zużywają
ją szybciej niż sąsiadujące z nim tkanki, dlatego w badaniu ukazują się jako obszar
wzmożonej aktywności, czyli tzw. gorące pola.
USG - Technika ultrasonografii wykorzystuje fale dźwiękowe w celu obserwacji tkanek
wewnątrz ciała.
MRI - Badanie metodą MRI można wykorzystać do obrazowania różnych części ciała,
jednak w przypadku pacjentów chorych na raka płuc najczęściej zachodzi potrzeba
uzyskania skanów mózgu, rdzenia kręgowego i niekiedy również kości. Obrazowanie
metodą MRI polega na zastosowaniu stałego pola magnetycznego o wysokiej energii oraz
jednoczesnej emisji przez aparaturę fal radiowych w celu uzyskania obrazu ludzkiego ciała.
Nie mamy tu do czynienia z jakimkolwiek promieniowaniem.
Z opisu można wnioskować , że badania te są niebolesne, ewentualnie można je odczuwać
jako nieprzyjemne.
Informacje o nowotworach
Siedem plag to najczęściej występujące nowotwory:
Rak piersi jest najczęstszym nowotworem złośliwym u kobiet. Roczna zachorowalność w Polsce
wynosi ponad 10.000. Zagrożenie rośnie wraz z wiekiem, szczególnie po menopauzie. Bardziej
narażone są kobiety, u których występował rak piersi u krewnych pierwszego stopnia (matka,
siostra), szczególnie gdy zachorowanie wystąpiło w okresie przed przekwitaniem.
Rak szyjki macicy zajmuje drugie miejsce na liście najczęstszych nowotworów złośliwych u
kobiet. Wśród czynników mających znaczny wpływ na jego powstawanie wymienia się m.in.
wczesne rozpoczęcie życia płciowego, niedostateczny poziom higieny osobistej kobiet i ich
partnerów seksualnych, znaczną płodność i porody we wczesnym wieku. Badanie cytologiczne
pobranego rozmazu pozwala wstępnie ocenić rodzaj procesu chorobowego. Wcześniejsze wykrycie
raka stwarza większe możliwości wyleczenia go. Ogólne zalecienia są takie, że kobiety 50. roku
życia życia powinny zgłaszać się na badania cytologiczne raz w roku, a młodsze co 2 – 3 lata.
Rak jelita to nowotwór złośliwy rozwijający się w okrężnicy, wyrostku robaczkowym lub
odbytnicy. Jest przyczyną 655 000 zgonów w ciągu roku na świecie. Najwyższe wskaźniki
zapadalności notuje się w Europie Zachodniej i Ameryce Północnej, a najniższe w rozwijających się
krajach Afryki i Azji. W Polsce 2 miejsce wśród przyczyn zgonów na nowotwory złośliwe. Rzadko
występuje u osób poniżej 40. roku życia. Najwięcej zachorowań przypada na 8. dekadę życia. Rak
okrężnicy jest nieco częstszy niż rak odbytnicy.
Nowotwory gruczołu krokowego należą do częstych nowotworów występujących u mężczyzn.
Rak tego narządu stanowi ponad 5% wszystkich nowotworów złośliwych u mężczyzn. Występuje
zwykle po 60. roku życia. Objawami tej choroby są przede wszystkim zaburzenia oddawania
moczu, aż do jego zatrzymania włącznie, oraz silne bóle. W późniejszych okresach – nawet
krwiomocz i objawy typowe dla przerzutów. Stopień zaawansowania choroby pozwala ocenić m.in.
badanie antygenu sterczowego. Jeśli nie ma przerzutów, notuje się nawet do 60% wyleczeń.
Rak jądra to najczęstszy nowotwór w grupie młodych mężczyzn pomiędzy 20 a 35 rokiem życia.
Nowotwory złośliwe jądra stanowią ok. 1% wszystkich nowotworów złośliwych. W Polsce w 2005
roku stwierdzono 860 nowych zachorowań i 128 zgonów, co daje odsetek zgonów poziomie ok.
14,9. Występują dwa szczyty zachorowań. Pierwszy dotyczy mężczyzn w wieku 19-29 lat. Drugi
szczyt dotyczy mężczyzn w wieku 60-75 lat. Liczba nowych zachorowań na świecie stale rośnie,
jest obecnie dwukrotnie wyższa niż przed 40 laty.
Chłoniaki to niejednolita grupa chorób nowotworowych wywodzących się z układu chłonnego.
Chłoniaki to choroba nowotworowa białych ciałek krwi - limfocytów, które są elementem systemu
odpornościowego. Istotą choroby nowotworowej układu chłonnego jest patologia tzw. białych
krwinek - limfocytów, które dzielą się i wzrastają bez zachowania jakiegokolwiek porządku.
Zmienione nowotworowo inicjują chorobę w węzłach chłonnych, które mają za zadanie chronić nas
przed chorobami, w tym jak na ironię, nowotworami. Nieleczony chłoniak doprowadza zawsze do
śmierci pacjenta.
Informacje o raku płuc
Najczęstszym nowotworem u mężczyzn jest rak płuca, którego przyczyną jest częste palenie. Rak
płuc jest guzem złośliwym, który co prawda powstaje w obrębie płuc i często początkowo
ogranicza się do jednego płuca, to ostatecznie jednak rozprzestrzenia się na inne części ciała.
Przyczyny raka płuc:
Wiek - ryzyko rozwoju raka płuc wzrasta wraz z wiekiem. Rak płuc występuje rzadko u
osób w wieku poniżej 50 lat – trzy czwarte zachorowań dotyczy osób w wieku powyżej 63
lat.
Palenie papierosów - wiadomo, że palenie tytoniu stanowi przyczynę ogromnej liczby
przypadków zachorowań na raka płuc. Około dziewięć na dziesięć osób, u których doszło
do rozwoju tego nowotworu, jest palaczami lub było nimi w przeszłości. Ryzyko, że u danej
osoby dojdzie do rozwoju raka płuc, jest związane z liczbą wypalanych papierosów oraz
tym, od jak dawna jest ona palaczem.
Palenie bierne - w ciągu ostatnich kilku lat wiele uwagi poświęca się zjawisku ryzyka
związanego z biernym paleniem, czyli wdychania dymu z papierosa wypalonego przez inną
osobę. Obecnie stwierdzono już, że bierne palenie może powodować raka płuc. Jeżeli osoba
niepaląca jest małżonkiem/małżonką osoby palącej papierosy, to ryzyko powstania u niej
tego nowotworu jest do 30% większe niż w przypadku osoby pozostającej w związku
małżeńskim z kimś niepalącym.
Azbest - ekspozycja na azbest stanowi czynnik ryzyka rozwoju raka płuc oraz innych
chorób płuc związanych z oddziaływaniem azbestu. Osoby narażone na działanie tej
substancji umierają na raka płuc 7 razy częściej niż pozostała część populacji. Jednak jeżeli
osoby, które w przeszłości podlegały ekspozycji na działanie azbestu, palą również
papierosy, to ryzyko powstania u nich raka płuc jest wielokrotnie większe – niektórzy
badacze szacują, że nawet 50 razy większe niż w ogólnej populacji.
Ekspozycja na związki chemiczne - panuje przekonanie, że ekspozycja na związki
chemiczne zawierając karcynogeny, takie jak uran, nikiel, arsen, cynk, węglowodory
policykliczne i chrom, może powodować powstanie raka płuc. Ryzyko to wydaje się nie
zależeć od palenia papierosów.
Zanieczyszczenie powietrza i spaliny z silników Uważa się, że nadmierna ekspozycja na
spaliny pochodzące z silników diesla i zanieczyszczenie powietrza w obszarach
zabudowanych również przyczynia się do powstawania tego schorzenia. Jednak stopień
ryzyka ocenia się w tym przypadku na bardzo niewielki. W dodatku jest on trudny do
zbadania oraz oddzielenia od ryzyka powodowanego przez inne czynniki, takie jak palenie
papierosów.
Historia zachorowań na raka płuc w rodzinie - jeżeli w przeszłości wystąpił w rodzinie
rak płuc, to jej członkowie znajdują się w grupie zwiększonego ryzyka rozwoju kolejnego
nowotworu. Są też dowody na to, że u braci, sióstr i dzieci osób cierpiących na raka płuc
występuje nieznacznie podwyższone ryzyko rozwoju tej choroby, zwłaszcza jeżeli
dodatkowo palą one tytoń. Aktualnie prowadzi się wiele badań naukowych mających na
celu szczegółowe przyjrzenie się tym zależnościom i określenie, czy ryzyko raka płuc jest
„dziedziczne”. Jednak do chwili obecnej nie udało się wyodrębnić żadnego specyficznego
genu, który byłby skojarzony z rakiem płuc.
Zbliznowacenia powstałe na skutek naświetleń obszaru klatki piersiowej - uważa się, że
u osób, u których na skutek naświetleń klatki piersiowej doszło do zbliznowaceń w obrębie
płuc, ryzyko wystąpienia raka płuc może być zwiększone. Niektóre złośliwe nowotwory
płuc prawdopodobnie biorą swój początek z obszarów starych blizn obecnych w obrębie
płuc. Pacjenci cierpiący na ,zwłóknienie płuc wydają się szczególnie podatni na rozwój raka
płuc, zwłaszcza jeżeli są dodatkowo obciążeni ryzykiem wynikającym z palenia tytoniu.
Leczenie raka płuc:
Dzięki nowym odkryciom naukowym i rozwojowi medycyny opieka nad chorymi wciąż się
poprawia. Zmiany może nie są radykalne, ale pozwalają na sukcesywne zwiększanie
skuteczności metod terapii oraz uzyskanie lepszej kontroli nad chorobą.
METODA CHIRURGICZNA -chirurgiczne usunięcie raka płuc stwarza największe szanse
wyleczenia tej choroby. Doświadczenia z przeszłości wykazały, że u pacjentów, u których
stwierdzono pierwszy lub drugi stopień zaawansowania niedrobnokomórkowego raka płuc,
największą szansę wyleczenia daje właśnie zabieg operacyjny. Bardzo ważne jest usunięcie
całego guza nowotworowego wraz z tymi węzłami chłonnymi, które są dotknięte
przerzutami. Jeżeli doszło do przerzutów raka płuc do węzłów chłonnych zlokalizowanych
we wnęce płuca, to zazwyczaj możliwe jest ich usunięcie wraz z masą guza
nowotworowego. Jeżeli jednak doszło do przerzutów do centralnego obszaru klatki
piersiowej (śródpiersia) lub też rak nacieka na inne struktury w obrębie klatki piersiowej,
takie jak serce czy też duże naczynia krwionośne, to prawdopodobieństwo wyleczenia
operacyjnego nie istnieje.
RADIOTERAPIA - radioterapia (terapia z użyciem napromieniowania) jest metodą leczenia
szeroko stosowaną w przypadku nowotworów, w tym raka płuc. Radioterapia polega na
zastosowaniu promieniowania jonizującego, zazwyczaj rentgenowskiego o dużej energii, tak
aby można było dokonać destrukcji komórek tworzących guz nowotworowy. Radioterapia
jest zazwyczaj terapią zewnętrzną, co oznacza, że promieniowanie jest nakierowane na guz
w urządzenia nazywanego akceleratorem liniowym.
CHEMIOTERAPIA - chemioterapia stanowi formę leczenia systemowego, czyli leczenia
całego organizmu, stosowanego w przypadku choroby nowotworowej, w tym raka płuc.
Istnieje wiele różnych postaci chemioterapii, w których stosuje się leki cytotoksyczne,
jednak we wszystkich przypadkach sposób zwalczania komórek nowotworowych jest
zbliżony. Komórki nowotworowe wzrastają i ulegają podziałom w szybszym tempie niż
większość komórek prawidłowych, lecz po uszkodzeniu przez leki cytotoksyczne nie są w
stanie „naprawić się” tak szybko, jak czynią to zdrowe komórki. Dotyczy to również
komórek szpiku kostnego, które same wytwarzają komórki wpływające na krzepliwość
krwi, przenoszące tlen i zwalczające infekcje. Do komórek, które w naturalny sposób
szybko się odnawiają, należą komórki mieszka włosowego i komórki nabłonka
wyścielającego wnętrze jelit. Dlatego też właśnie pewne leki cytotoksyczne mogą
powodować utratę włosów i problemy jelitowe. Większość prawidłowych tkanek jest w
stanie samodzielnie przeprowadzić procesy naprawcze i w pełni odnowić się po
zakończeniu chemioterapii. Istnieje ponad 50 rodzajów leków cytotoksycznych i wiele z
nich stosowanych jest w leczeniu raka płuc. Większość z nich podaje się drogą dożylną,
umieszczając specjalną kaniulę w żyle kończyny górnej; niektóre z tych leków mogą być
podawane w formie tabletek doustnych. Czasem łączy się kilka leków według schematów
chemioterapii stosowanych w leczeniu specyficznych postaci nowotworów złośliwych, w
tym raka płuc. Chemioterapię zwykle powtarza się co 3–4 tygodnie – schemat taki nosi
nazwę cyklu chemioterapeutycznego. Na pełną chemioterapię składa się kilka cykli, zwykle
3-6, zależnie od przyczyny uzasadniającej zastosowanie tego typu postępowania
leczniczego.
INHIBITORY CZYNNIKA WZROSTOWEGO KOMÓREK - inhibitory czynnika
wzrostowego stanowią nowy typ leku stosowanego w terapii nowotworów. Czynniki
wzrostowe są cząsteczkami obecnymi w organizmie, powodującymi wzrost i podział
komórek. Komórki nowotworowe, podobnie jak komórki prawidłowe, reagują na czynniki
wzrostowe i ulegają podziałowi. Jednak komórki nowotworowe często rosną szybciej niż
zdrowe komórki i w sposób „nieuporządkowany”. Czynniki wzrostowe pobudzają komórki,
przyłączając się do specjalnych receptorów zlokalizowanych na ich powierzchni i kierując
sygnały dotyczące ich wzrostu do jądra komórkowego. Inhibitory czynnika wzrostowego
blokują te receptory, blokując zarazem proces przekazywania sygnałów wzrostu. Obecnie
naukowcy pracują nad lekami, które blokowałyby sygnał wzrostu. Jednym z rodzajów
takich leków są przeciwciała monoklonalne, które przyłączają się do receptorów czynnika
wzrostowego na komórkach nowotworowych i powodują zablokowanie ich czynności. Inna
grupa opracowywanych leków ma za zadanie blokowanie sygnałów przekazywanych przez
enzymy, przenoszące z kolei sygnały z receptorów czynnika wzrostowego do jądra
komórkowego. Obecnie kilka leków z obu tych grup przechodzi badania kliniczne. Jeden z
tych leków, noszący nazwę inhibitora receptora czynnika wzrostowego naskórka, już okazał
się przydatny w terapii raka płuc i został wprowadzony do praktyki klinicznej
Skutki palenia papierosów
Spalanie w wysokiej temperaturze tytoniu w „papierowej koszulce” jest procesem chemicznym. W
jego wyniku powstaje wiele groźnych trucizn. Wszystkie są wprowadzane do najgłębszych
zakamarków organizmu palacza; ale także do organizmu wszystkich, którzy przebywają w
środowisku zanieczyszczonym dymem tytoniowym. Także płód w łonie matki, pali wraz z nią.
Palenie papierosów jest przyczyną nie tylko raka płuc ale też: raka języka, wargi, jamy ustnej,
krtani, gardła przełyku, nosa jak również nowotworów w odległych organach , niestykających się
bezpośrednio z dymem tytoniowym, którymi np. pęcherz moczowy, a u kobiet trzon macicy.
Oto przykłady tylko niektórych substancji występujących w dymie tytoniowym:
Arsen - stosowany także jako popularna trutka na szczury i inne gryzonie
Chlorek winylu - związek używany na przykład: do produkcji plastiku
Ciała smołowate - są odpowiedzialne za powstawanie nowotworów złośliwych u człowieka
Cyjanowodór -gaz używany przez hitlerowców w komorach gazowych do masowego ludobójstwa
Nikotyna - działa obkurczająco na ściany naczyń krwionośnych (w tym także naczyń wieńcowych
zaopatrujących serce ), zwiększa ciśnienie krwi , jest odpowiedzialna za niefizjologiczne
przyśpieszenie akcji serca oraz zaburzenia rytmu serca , a także wpływa negatywnie na gen , który
powstrzymuje niekontrolowany rozwój komórek , czyli powstrzymywanie nowotworów.
Polon - radioaktywny pierwiastek , odkryty przez naszą rodaczkę Marię Skłodowską-Curie
Tlenek węgla (czad CO) - zmniejsza zawartość tlenu we krwi , w znaczny sposób utrudnia pracę
serca i dotarcie tlenu do różnych części i narządów organizmu człowieka.
W Polsce około 10 milionów Polaków pali regularnie 15-20 sztuk papierosów dziennie. Wypalają
oni ponad 100 milionów papierosów rocznie. Prawie 5 milionów z tych osób pali dłużej niż 20 lat.
Z powodu raka płuc w Polsce umiera rocznie 18 tysięcy osób. Palenie papierosów jest przyczyną
co drugiego zgonu mężczyzny w wieku 35-69 lat. Jesteśmy niestety pod tym względem światowym
liderem.
W Polsce codziennie zaczyna palić 500 nieletnich chłopców i dziewcząt, a rocznie próbuje palenia
około 180 tysięcy dzieci.....
Jeśli chodzi o umieralność na raka płuc młodzi mężczyźni i mężczyźni w średnim wieku – trend
spadkowy, starsi mężczyźni wzrost umieralności, kobiety we wszystkich grupach wiekowych –
wzrost umieralności.
Stosunek zachorowań i zgonów mężczyźni do kobiet 4:1
BIERNE PALENIE
Największymi i zupełnie niewinnymi ofiarami biernego palenia są dzieci nałogowych
palaczy.
Dzieci zmuszane do wdychania dymu tytoniowego częściej zapadają nie tylko na choroby
infekcyjne układu oddechowego (zapalenie płuc, oskrzeli , górnych dróg oddechowych ), ale są też
narażone na rozwój miażdżycy tętnic i choroby serca
. Palenie tytoniu przez rodziców jest więc czynnikiem obniżającym odporność biologiczną , rozwój
fizyczny i umysłowy u dzieci.
Zwiększa też ryzyko wystąpienia zespołu nagłej śmierci niemowląt.
Poza tym palenie tytoniu przez rodziców przyczynia się w istotny sposób do występowania astmy
oskrzelowej u dziecka , a także przewlekłego zapalenia zatok oraz zapalenia ucha środkowego,
które jest główną przyczyną głuchoty w wieku dziecięcym.
Istnieją także dowody na związek palenia tytoniu z innymi poważnymi chorobami na przykład:
białaczką.
Zatruwanie dziecka zaczyna się już w łonie palącej matki . Noworodki takich kobiet rosną
zdecydowanie wolniej niż dzieci niepalących rodziców, są bardziej niedotlenione i rodzą się lżejsze.
Po urodzeniu częściej mają kłopoty z układem oddechowym i poważne zaburzenia metaboliczne
wymagające długotrwałego leczenia szpitalnego.
Prawie 1400 niemowląt umiera każdego roku , dlatego , że ich matki paliły w czasie ciąży.
Kobieta która pali musi mieć świadomość , że jej dziecko otrzymuje 25% tlenu mniej . Dodatkowo
jest ono zmuszone do palenia biernego , a więc kontaktu z wieloma substancjami chemicznymi również rakotwórczymi.
KODEKS WALKI Z RAKIEM
1. Nie pal; jeśli już palisz, przestań. Jeśli nie potrafisz przestać, nie pal przy niepalących.
2. Wystrzegaj się otyłości.
3. Bądź codziennie aktywny ruchowo, uprawiaj ćwiczenia fizyczne.
4. Spożywaj więcej różnych warzyw i owoców: jedz co najmniej 5 porcji dziennie.
5. Jeśli pijesz alkohol - piwo, wino lub napoje wysokoprocentowe - ogranicz jego spożycie.
6. Należy unikać nadmiernej ekspozycji na promienie słoneczne.
7. Przestrzegaj ściśle przepisów dotyczących ochrony przed narażeniem na znane substancje
rakotwórcze.
8. Kobiety po 25. roku życia powinny uczestniczyć w badaniach przesiewowych w kierunku
raka szyjki macicy.
9. Kobiety po 50. roku życia powinny uczestniczyć w badaniach przesiewowych w kierunku
raka piersi.
10.
Kobiety i mężczyźni po 50. roku życia powinni uczestniczyć w badaniach
przesiewowych w kierunku raka jelita grubego.
11.
Bierz udział w programach szczepień ochronnych przeciwko wirusowemu zapaleniu
wątroby typu B.