RAPORT WARSZTATU INTEGRACJA CYFROWA

RAPORT WARSZTATU INTEGRACJA CYFROWA
Wykluczenie cyfrowe to obniżona jakość życia i kapitału społecznego Polaków
Spis treści:
I.
Podsumowanie wyników warsztatu
II. Cel warsztatu
III. Temat integracji cyfrowej w dokumentach strategicznych
IV. Skala wykluczenia cyfrowego w Polsce
V. Bariery włączania się obywateli w świat cyfrowy
VI. Główne sposoby motywowania osób wykluczonych do korzystania z mediów cyfrowych
VII. Czynniki sprzyjające integracji cyfrowej
VIII. Rekomendacje dotyczące działań na rzecz integracji cyfrowej
IX. Propozycja zapisów do Karty Wolności w Internecie, związanych z integracją cyfrową
i potrzebami osób wykluczonych cyfrowo.
I.
Podsumowanie wyników warsztatu
W odniesieniu do Karty Wolności w Internecie uczestnicy warsztatu uznali, że:
 Karta powinna uwzględniać prawo obywateli do korzystania z nowych technologii, ale także prawo do
niekorzystania z nich, o ile jest to świadomy wybór obywatela,
 Karta powinna także uwzględniać to, że państwo nie może ograniczać nikomu dostępu do treści obecnych
w Internecie, o ile są one zgodne z prawem oraz przyjętymi normami współżycia społecznego. Treści te
powinny być dostępne dla każdego obywatela, nie tylko w wymiarze techniczno-sprzętowym, ale także
mentalnym i użytkowym,
 Karta powinna także zwracać uwagę na potrzebę włączania osób obecnie wykluczonych cyfrowo, co jest
korzystne nie tylko dla nich samych, ale także dla wszystkich użytkowników Internetu.
W odniesieniu do inicjatyw służących włączaniu cyfrowemu osób e-wykluczonych uczestnicy warsztatu określili
konieczne do podjęcia działania w ramach pięciu następujących priorytetów:
A. Usprawnienie koordynacji działań w zakresie integracji cyfrowej.
B. Niwelowanie mentalnych barier w korzystaniu z Internetu oraz innych nowych technologii.
C. Rozwijanie kompetencji cyfrowych w społeczeństwie.
D. Poprawa dostępności i użyteczności stron internetowych.
E. Wspieranie osób niepełnosprawnych i starszych w przezwyciężaniu barier ekonomicznych w korzystaniu
z Internetu oraz innych nowych technologii.
Uczestnicy warsztatu z zadowoleniem przyjęli propozycję udziału we wspólnym opracowywaniu
niniejszych rekomendacji na rzecz integracji cyfrowej w Polsce oraz wyrażają wolę dalszej współpracy
na rzecz wypracowania propozycji szczegółowych rozwiązań w przypadku uzyskania akceptacji dla
rekomendowanych działań.
str. 1
II.
Cel warsztatu
Wypracowanie propozycji zapisów Karty Wolności w Internecie związanych z integracją
cyfrową oraz rekomendacji dotyczących działań służących włączeniu cyfrowemu.
III.
Temat integracji cyfrowej w dokumentach strategicznych
1. W związku z reformą systemu prowadzenia polityki rozwoju w Polsce sformułowano
Długookresową Strategię Rozwoju Kraju. Trzecia fala nowoczesności. Jej głównym celem
jest poprawa jakości życia Polaków. Jako jeden z trzech filarów realizacji tego celu określono
innowacyjność w oparciu o wzrost kapitału intelektualnego i wykorzystanie impetu cyfrowego. Ani
uzyskanie impetu cyfrowego, ani wzrost kapitału intelektualnego nie są możliwe bez włączenia
w proces jak największej rzeszy Polaków, którzy będą sprawnie i efektywnie posługiwać się
technologiami teleinformatycznymi. Dziś wiadomo, że wykluczenie cyfrowe (często
współwystępujące z wykluczeniem społecznym) wpływa na pogorszenie jakości życia, obniżenie
PKB oraz zmniejszenie innowacyjności i konkurencyjności polskiej gospodarki, stąd integracja
cyfrowa jest niezmiernie istotna dla osiągnięcia wyznaczonego celu.
2. Wszystkie priorytetowe kierunki interwencji w obszarze rozwoju społeczeństwa informacyjnego,
określone w średniookresowej Strategii Rozwoju Kraju 2020, obejmujące zapewnienie
powszechnego dostępu do Internetu, upowszechnienie wykorzystania technologii cyfrowych
i zapewnienie odpowiedniej jakości treści i usług cyfrowych łączą się z tematem integracji cyfrowej
i zrealizowane będą oddziaływać pozytywnie na redukcję wykluczenia cyfrowego.
3. Istotny wpływ na kształtowanie polityki rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce mają
również zapisy Europejskiej Agendy Cyfrowej (EAC), jednej z siedmiu inicjatyw
przewodnich strategii Europa 2020. Jej głównym celem jest wykorzystanie potencjału technologii
teleinformatycznych na rzecz wzrostu gospodarczego oraz poprawy jakości życia obywateli.
W EAC Komisja Europejska określiła dla państw członkowskich następujące zadania z obszaru
integracji cyfrowej:
 W pełni wykorzystać fundusze strukturalne i fundusze przeznaczone na rozwój obszarów
wiejskich, w ramach których przewidziano środki na inwestycje w infrastrukturę i usługi
teleinformatyczne;
 Wprowadzić do 2011 r. długoterminowe działania na rzecz e-umiejętności i umiejętności
wykorzystywania technologii cyfrowych oraz wprowadzać odpowiednie zachęty dla małych
i średnich przedsiębiorstw oraz mniej uprzywilejowanych grup społecznych;
 Wdrożenie przepisów dot. osób niepełnosprawnych w ramach prawnych dotyczących
telekomunikacji;
 Wdrożenie przepisów dot. osób niepełnosprawnych w ramach prawnych dotyczących
dyrektywy o medialnych usługach audiowizualnych;
 Uwzględnić e-kształcenie w głównym nurcie polityki krajowej na rzecz modernizacji
kształcenia i szkoleń, w tym w programach nauczania, w ocenach wyników nauczania
i w programach rozwoju zawodowego dla nauczycieli i instruktorów.
str. 2
IV.
Skala wykluczenia cyfrowego w Polsce
Zjawisko wykluczenia cyfrowego przejawia się w trzech następujących formach:
1. Brak dostępu do Internetu
W 2011 r., według danych GUS, 33 proc. gospodarstw domowych nie miało dostępu do Internetu.
Wśród 4,179 mln gospodarstw domowych bez dostępu do Sieci 52 proc. stanowią najuboższe
gospodarstwa domowe, których miesięczny dochód netto nie przekracza kwoty 1 536 zł. Aż 69
proc. takich gospodarstw nie ma dostępu do Internetu.
Gospodarstwa domowe bez dostępu do Internetu w 2011 r.
średnia dla Polski
dochód miesięczny netto powyżej 3760 zł
33
6
dochód miesięczny netto w przedziale 23233759 zł
19
dochód miesięczny netto w przedziale 15362323 zł
38
dochód miesięczny netto poniżej 1536 zł
69
Na podstawie danych GUS.
2. Nieskorzystanie z Sieci
9,5 mln osób w Polsce nie korzysta z Internetu (33% mieszkańców). Liczebność osób objętych
wykluczeniem cyfrowym tj. nigdy niekorzystających z Internetu w poszczególnych grupach
społecznych w 2011 r. wyniosła:

9,2 mln osób z wykształceniem średnim lub niższym

6,1 mln osób w wieku 55+

5,9 mln emerytów i rencistów

4,5 mln mieszkańców wsi

2,8 mln osób z gospodarstw o najniższych dochodach (netto poniżej 1 536 zł miesięcznie)

2 mln mieszkańców regionu wschodniego

1,6 mln osób niepełnosprawnych

558 tys. osób bezrobotnych.
W poszczególnych grupach społecznych skala e-wykluczenia, czyli odsetek niekorzystających
z Internetu przedstawiał się następująco:

85% w grupie wiekowej 65-74 lata

68% emerytów i rencistów

62% wśród osób niepełnosprawnych

61% w grupie wiekowej 55-64 lata

59% w gospodarstwach domowych o miesięcznych dochodach netto poniżej 1 536 zł

56% wśród rolników

54% osób z wykształceniem podstawowym lub gimnazjalnym
str. 3

42% wśród mieszkańców wsi

35% osób z wykształceniem średnim

33% osób bezrobotnych
3. Brak umiejętności informatycznych
Wyniki badań wspólnotowych z 2011 r. w zakresie wykorzystania technologii teleinformacyjnych
przez osoby indywidualne pozwalają stwierdzić, że poziom umiejętności cyfrowych mieszkańców
Polski jest niższy niż przeciętnie w UE, podobnie zresztą jak zainteresowanie szkoleniami w tym
obszarze. Wyjątek stanowi grupa osób w wieku 16-24 lata, w której odsetek osób o wysokich
umiejętnościach internetowych o 2 p. proc. przewyższył poziom średniej unijnej, a odsetek osób
z niskim zakresem umiejętności - o 5 p. proc.
Zupełnie inaczej jawi się sytuacja wśród osób w wieku 55+, gdzie wskaźniki dla Polski są poniżej 2/3
poziomu średniej unijnej. Niepokojący jest fakt, że w grupie osób w wieku produkcyjnym (24-64 lata)
z niższym wykształceniem tylko 5 proc. posiada średnie kompetencje informatyczne przy wyniku
średnim dla UE wynoszącym 19%. W tej samej grupie wiekowej wśród osób z wykształceniem
średnim tylko 20% wskazuje na posiadanie średniego poziomu umiejętności związanych z obsługą
Internetu. Biorąc pod uwagę szacunki KE, że do 2015 r. 90% stanowisk pracy będzie wymagało
umiejętności cyfrowych, powyższe wyniki nie skłaniają do optymizmu. Szanse tych osób na rynku
pracy będą niewielkie, podobnie jak konkurencyjność naszych zasobów ludzkich w Europie.
Należy również pamiętać, że bez skutecznego wdrażania koncepcji uczenia się przez całe życie
oprócz problemu wykluczenia cyfrowego osób z ww. grup społecznych będziemy mieć do czynienia
z wykluczeniem drugiego stopnia, powstającym wraz z rozwojem nowych technologii i metod
działania, za którym nie będą nadążać osoby znajdujące się obecnie w głównym nurcie.
V.
Bariery włączania się obywateli w świat cyfrowy
Z badań GUS w 2011 r. wynika, że brak potrzeby posiadania dostępu do Internetu jest największą
barierą wejścia w świat cyfrowy i dotyczy 18% gospodarstw domowych w Polsce. Brak potrzeby
oznacza między innymi brak motywacji, czyli wiedzy na temat korzyści, jakie daje korzystanie
z Internetu. Co ósme gospodarstwo jako przeszkodę deklaruje brak umiejętności. Trzecie w kolejności
są względy ekonomiczne.
Odsetek gospodarstw domowych według przyczyn braku dostępu do Internetu prezentuje poniższy
wykres:
28
24
23
20
22
19
brak potrzeby korzystania z
Internetu
18
brak umiejętności
15
14
12
12
11
12
3
3
2
2006
zbyt wysokie koszty dostępu
7
posiadanie dostępu do Internetu
w innym miejscu
1
brak techn. możliwości
podłączenia do Internetu
8
4
2008
2009
2010
zbyt wysokie koszty sprzętu
9
9
10
5
12
2
2011
str. 4
Z innych badań i analiz wynika, że:
1. Podstawową barierą w korzystaniu z Internetu jest bariera mentalna, związana z brakiem
motywacji, a czasami wręcz z obawą przed korzystaniem z mediów cyfrowych. Wiąże się
ona z tym, że osoby e-wykluczone nie mają zaufania do źródeł wiedzy, m.in. o nowych
technologiach, więc nie próbują samodzielnie korzystać z nich, nie wiedzą, jak działają media
cyfrowe, jak z nich korzystać, ile to kosztuje, a przede wszystkim - do czego im to się może
przydać i jakie korzyści odniosą z wykorzystując nowe technologie w codziennym życiu i pracy.
2. W przypadku niektórych grup e-wykluczonych, np. osób niepełnosprawnych czy starszych, barierą
jest niedostosowanie treści i formy przekazu za pośrednictwem mediów cyfrowych do ich potrzeb
i możliwości, a także niedostosowanie do tych możliwości oprogramowania oraz sprzętu.
3. Niskie kompetencje cyfrowe oraz niska motywacja do korzystania z cyfrowych mediów są często
powiązane z niskimi kompetencjami społecznymi i zawodowymi, skutkującymi wykluczeniem
społecznym.
4. W przypadku niektórych grup społecznych, przede wszystkim osób o niskich dochodach,
ograniczeniem są również koszty związane z korzystaniem z nowych technologii (sprzęt,
oprogramowanie, koszty użytkowania).
5. Ograniczeniem jest także wciąż nierówny dostęp (w wymiarze geograficznym, społecznym
i ekonomicznym) do edukacji, wsparcia w zakresie korzystania z mediów cyfrowych oraz sieci
szerokopasmowego Internetu.
VI.
Główne sposoby motywowania osób wykluczonych do korzystania z mediów cyfrowych
Nic tak nie motywuje do działania, jak obietnica odniesienia szybkiej korzyści. Używanie Internetu
niesie ze sobą między innymi następujące korzyści:
1. poprawa jakości życia,
2. zwiększanie samodzielności,
3. łatwy dostęp do bieżących informacji i usług,
4. przełamanie samotności, utrzymywanie bieżących kontaktów z bliskim czy znajomymi,
5. oszczędzanie pieniędzy i czasu,
6. zwiększanie szans na rynku pracy,
7. poprawa jakości i efektywności pracy,
8. ułatwienie dostępu do edukacji, także zawodowej,
9. rozwój zainteresowań,
10. źródło przyjemności i rozrywki.
VII.
Czynniki sprzyjające integracji cyfrowej
INTEGRACJA CYFROWA powinna obejmować programy wspomagające obywateli w dostępie do
technologii teleinformatycznych, cyfrowych treści i usług oraz budowaniu umiejętności i korzystnym
wykorzystaniu zasobów cyfrowych.
Na skuteczną integrację cyfrową wpływają:
1. Upowszechnienie wiedzy na temat korzyści z tytułu używania nowoczesnych technologii.
2. Powszechna świadomość konieczności walki z wykluczeniem.
str. 5
3. Rozwijanie umiejętności cyfrowych (medialnych).
4. Wsparcie dla istniejących i przyszłych projektów integracji cyfrowej, tworzenie, współdzielenie
i udostępnianie wiedzy oraz metod inicjowania i prowadzenia takich projektów.
5. Rozwój sieci szerokopasmowych.
6. Dostęp do użytecznych usług e-administracji oraz usług elektronicznych świadczonych przez
podmioty prywatne.
7. Upowszechnianie dostępnych i użytecznych stron WWW zarówno przez administrację publiczną
i inne podmioty finansowane z budżetu państwa, jak i organizacje pozarządowe oraz biznes.
8. Udostępnianie wartościowych treści w Internecie.
9. Przystępne ceny sprzętu i oprogramowania.
10. Zapewnienie bezpieczeństwa danych personalnych oraz utrzymanie bezpieczeństwa w Sieci.
11. Poszanowanie praw wszystkich stron działających w Sieci.
12. Rozwijanie komunikacji, dialogu i wymiany wiedzy administracji ze społeczeństwem za
pośrednictwem mediów elektronicznych (przezwyciężanie oporu urzędników i wdrożenie nowej
kultury organizacyjnej opartej na otwartości, transparentności i stawianiu obywatela i jego
potrzeby w centrum uwagi).
13. Efektywne wykorzystanie funduszy przeznaczonych na integrację cyfrową w obecnej i przyszłej
perspektywie finansowej UE.
14. Dobra koordynacja wysiłków na rzecz przeciwdziałania wykluczeniu cyfrowemu we współpracy
z administracją lokalną, organizacjami pozarządowymi oraz biznesem.
VIII. Rekomendacje dotyczące działań na rzecz integracji cyfrowej
W celu urzeczywistnienia integracji cyfrowej w społeczeństwie polskim rekomenduje się podjęcie
wymienionych poniżej działań w ramach pięciu następujących priorytetów:
A. Usprawnienie koordynacji działań w zakresie integracji cyfrowej.
B. Niwelowanie mentalnych barier w korzystaniu z Internetu oraz innych nowych technologii.
C. Rozwijanie kompetencji cyfrowych w społeczeństwie.
D. Poprawa dostępności i użyteczności stron internetowych.
E. Wspieranie osób niepełnosprawnych i starszych w przezwyciężaniu barier ekonomicznych
w korzystaniu z Internetu oraz innych nowych technologii.
A. Usprawnienie koordynacji działań w zakresie integracji cyfrowej
1.
Przeprowadzenie inwentaryzacji oraz stałe monitorowanie inicjatyw w zakresie integracji
cyfrowej w Polsce (zasoby wiedzy, doświadczenia, treści, zasoby ludzkie, sprzętowe, lokalowe
zgromadzone w ramach realizacji programów, projektów oraz uruchamiania publicznych punktów
dostępu do Internetu, itp.)
CEL: Zwiększenie skuteczności, synergii i efektywności działań podejmowanych na rzecz włączenia
cyfrowego. Wykorzystywanie istniejących zasobów do działań na rzecz integracji cyfrowej.
Korzystanie z wypracowanych rozwiązań, realizowanych zarówno przez administrację, jak
i organizacje pozarządowe i biznes, unikanie powielania działań. Podstawa do realizacji innych
rekomendacji np. A2, A3, C1.
str. 6
KTO: Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji we współpracy z innymi resortami i partnerami
społecznymi
2.
Połączenie istniejących telecentrów oferujących publiczny dostęp do Internetu (biblioteki, wioski
internetowe, Gminne Centra Informacji, Internetowe Centra Edukacyjno-Oświatowe na Wsi, Centra
Kształcenia na Odległość na Wsiach itp.) we współpracującą sieć publicznych punktów edukacji
medialnej, dysponującą wspólną bazą wiedzy, gromadzącą zasoby edukacyjne (utworzone np.
w ramach zakończonych lub realizowanych obecnie projektów, open source). Wspieranie i rozwój
sieci telecentrów np. przez ustanowienie zawodowych (etatowych) opiekunów pracowni, utworzenie
systemu wsparcia dla nich, także w zakresie podnoszenia ich kompetencji. Przeprowadzenie
konkursów na dotacje na lokalne inicjatywy rewitalizacji publicznych punktów dostępu do Internetu,
które nie są aktywne (na podstawie danych z inwentaryzacji).
CEL: pobudzenie aktywności lokalnej na rzecz integracji cyfrowej, rewitalizacji istniejących
publicznych punktów dostępu do Internetu jako ośrodków rozwoju kompetencji cyfrowych i kapitału
społecznego; wykorzystanie obecnego potencjału (pomieszczenia, sprzęt, oprogramowanie,
wykwalifikowana kadra) pracowni komputerowych i innych instytucji w zakresie oferowania dostępu
do komputera i Internetu, edukacji oraz podejmowania innych działań na rzecz integracji cyfrowej.
KTO: Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji we współpracy z instytucjami, które uczestniczyły
w projektach tworzenia telecentrów, partnerami społeczno-gospodarczymi oraz samorządami.
3.
Uwzględnienie niniejszych rekomendacji oraz innych działań na rzecz integracji cyfrowej
w programach współfinansowanych przez UE w przyszłym okresie programowania.
CEL: stworzenie strategicznych podstaw do podejmowania działań na rzecz integracji cyfrowej.
KTO: Rada Ministrów, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego (środki UE), Ministerstwo Administracji
i Cyfryzacji.
4.
Promowanie uwzględniania niniejszych rekomendacji oraz innych działań na rzecz integracji cyfrowej
w programach i strategiach opracowywanych przez samorządy na poziomie regionalnym
i lokalnym.
CEL: budowanie świadomości władz samorządowych o roli nowych technologii w procesach rozwoju
regionalnego i lokalnego.
KTO: Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.
B. Niwelowanie mentalnych barier w korzystaniu z Internetu i innych nowych technologii
1.
Przeprowadzenie ogólnopolskiego motywacyjno-edukacyjnego
programu społecznego
skierowanego do różnych grup wykluczonych cyfrowo, eksponującego pożytki z korzystania
z Internetu i innych nowych technologii, wykorzystującego media - telewizję, radio i prasę oraz
spotkania bezpośrednie.
CEL: Budowanie i podtrzymywanie motywacji do korzystania z Internetu, przełamywanie strachu,
wskazywanie korzyści, informowanie o dostępnym wsparciu.
KTO: Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji we współpracy z innymi resortami oraz partnerami
społecznymi, gospodarczymi, nauką i mediami.
2.
Przeprowadzenie ogólnopolskiej kampanii społecznej
wykluczonych cyfrowo tj. do osób włączonych cyfrowo.
skierowanej
do
otoczenia
osób
CEL: Zachęcenie osób włączonych cyfrowo do dzielenia się kompetencjami z e-wykluczonymi oraz
do pokazywania korzyści z włączenia cyfrowego, stworzenie klimatu społecznego przychylnego
integracji cyfrowej różnych grup społecznych.
KTO: Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji we współpracy z innymi resortami oraz partnerami
str. 7
społecznymi, gospodarczymi, nauką i mediami.
C. Rozwijanie kompetencji cyfrowych w społeczeństwie
1.
Wdrożenie systemowych rozwiązań zapewniających dostęp do edukacji cyfrowej dla osób
niepełnosprawnych i starszych, mieszkańców wsi i miasteczek, wymagających specjalnego programu
i odpowiednio przygotowanych edukatorów.
CEL: Zwiększanie motywacji i wiedzy oraz umiejętności w zakresie korzystania z komputera
i Internetu wśród grup osób wykluczonych cyfrowo.
KTO: Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej we współpracy z Ministerstwem Administracji
i Cyfryzacji.
2.
Uwzględnienie w pilotażowym programie
międzypokoleniowej edukacji cyfrowej.
„świetlików”
wykorzystania
ich
dla
potrzeb
CEL: wykorzystanie przestrzeni świetlików także do edukacji cyfrowej osób starszych oraz projektów
międzypokoleniowych.
KTO: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego we współpracy z samorządami terytorialnymi i partnerami
społecznymi.
3.
Inwestowanie w nowoczesne technologie w szkołach oraz umiejętność ich wykorzystania przez
nauczycieli w procesie nauczania.
CEL: rozwój i upowszechnienie edukacji cyfrowej w szkołach jako profilaktyka wykluczenia
cyfrowego.
KTO: Ministerstwo Edukacji Narodowej we współpracy z Ministerstwem Administracji i Cyfryzacji oraz
samorządami terytorialnymi.
4.
W nawiązaniu do zalecenia Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006r. w sprawie
kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie (2006/962/WE), wprowadzenie
kompetencji cyfrowych jako obowiązkowych kompetencji sprawdzanych w procesie rekrutacji
w instytucjach publicznych, w szczególności w instytucjach edukacyjnych.
CEL: wzmocnienie kompetencji cyfrowych w instytucjach publicznych, przeciwdziałanie sytuacji,
w której wykluczeni kształtują postawy młodzieży (i nie tylko) wobec technologii teleinformatycznych.
KTO: Rada Ministrów, Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji.
5.
Podjęcie działań prowadzących do większego włączenia cyfrowego sektora MŚP (w szczególności
firm mikro) i rozwoju kompetencji cyfrowych pracowników w nich zatrudnionych (także w ramach
kolejnej perspektywy finansowej).
CEL: wzrost konkurencyjności sektora MŚP oraz rozwój kompetencji cyfrowych społeczeństwa.
KTO: Ministerstwo Gospodarki, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Ministerstwo Pracy i Polityki
Społecznej, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, izby i organizacje pracodawców.
D. Poprawa dostępności i użyteczności stron internetowych
1.
Prowadzenie stałego monitoringu przestrzegania przez podmioty publiczne standardów i realizacji
rozporządzenia w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów
publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów
teleinformatycznych.
CEL: Zapewnienie wdrażania
niepełnosprawnych i starszych.
standardów
dostępności
treści
internetowych
dla
osób
str. 8
KTO: Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji.
2.
Promowanie i upowszechnianie wiedzy na temat standardów dostępności, sposobów ich wdrażania,
korzyści wynikających z ich stosowania oraz dobrych praktyk w tym obszarze.
CEL: Zwiększenie skali stosowania standardów dostępności treści w mediach cyfrowych dla osób
niepełnosprawnych i starszych jako element poszerzania rynku dla biznesu.
KTO: Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji we współpracy z Ministerstwem Gospodarki, organami
regulacyjnymi (UKE jako regulator widma i KRRiT jako regulator treści) oraz partnerami społecznogospodarczymi i środowiskami naukowymi.
3.
Promowanie oraz upowszechnianie zaleceń i dobrych praktyk w zakresie użyteczności stron
i narzędzi internetowych.
CEL: Ułatwienie dostępu i zachęcenie do korzystania przez różne grupy osób e-wykluczonych
(niepełnosprawnych, seniorów, osób z niższym wykształceniem, rolników, itd.) jako element
poszerzania rynku dla biznesu.
KTO: Ministerstwo
i gospodarczymi.
4.
Administracji
i
Cyfryzacji
we
współpracy
z
partnerami
społecznymi
Respektowanie zasady, aby tworzone za publiczne pieniądze treści i usługi w mediach cyfrowych
były dostępne dla osób niepełnosprawnych i starszych (zgodne ze standardami WCAG 2.0).
W szczególności dotyczy to treści i usług tworzonych w ramach środków unijnych.
CEL: Ułatwienie dostępu do treści i usług w mediach cyfrowych osobom niepełnosprawnym
i starszym.
KTO: Rada Ministrów w zakresie rozwiązań dotyczących środków budżetowych, Ministerstwo
Rozwoju Regionalnego jako Instytucja Zarządzająca programami unijnymi, Instytucje Pośredniczące,
szczególnie te odpowiedzialne za wdrażanie komponentu regionalnego.
E. Wspieranie osób niepełnosprawnych i starszych w przezwyciężaniu barier ekonomicznych
w korzystaniu z Internetu oraz innych nowych technologii.
1.
Wprowadzenie mechanizmu wsparcia finansowego (np. poprzez wprowadzenie zerowej bądź
obniżonej stawki VAT, jak ma to miejsce przy sprzedaży sprzętu komputerowego dla placówek
oświatowych lub innego rodzaju dofinansowania) zakupu sprzętu komputerowego, innych urządzeń
IT oraz specjalistycznego oprogramowania, ułatwiających osobom niepełnosprawnym i osobom
starszym korzystanie z Internetu oraz innych nowych technologii, a także promowanie takich
rozwiązań w tym zakresie, które są darmowe i użyteczne.
CEL: Umożliwienie korzystania z Internetu przez osoby niepełnosprawne i osoby starsze.
KTO: Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych we współpracy z samorządami
i organizacjami zrzeszającymi osoby niepełnosprawne, Ministerstwo Finansów.
2.
Wsparcie finansowe zakupu usług telekomunikacyjnych przez osoby niepełnosprawne i starsze
np. poprzez wprowadzenie w prawie telekomunikacyjnym możliwości dedykowania im ofert
specjalnych lub zastosowanie zerowej bądź obniżonej stawki VAT, jak ma to miejsce przy sprzedaży
sprzętu komputerowego dla placówek oświatowych lub innego rodzaju dofinansowania.
CEL: Ułatwienie dostępu do Internetu osobom niepełnosprawnym i starszym.
KTO: Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych we współpracy z samorządami
i organizacjami zrzeszającymi osoby niepełnosprawne, Ministerstwem Finansów, UKE i operatorami
telekomunikacyjnymi.
str. 9
IX. Propozycja zapisów do Karty Wolności w Internecie związanych z integracją cyfrową
i potrzebami osób wykluczonych cyfrowo
1. Obywatele mają prawo do korzystania z Internetu – bo to gwarantuje im dostęp do
informacji, samodzielność i niezależność
2. Obywatele mają prawo do niekorzystania z Internetu i nowych technologii, jeżeli taki jest
ich świadomy, wolny wybór. Nikt nie może być zmuszany do korzystania z technologii
cyfrowych. Państwo ma obowiązek zostawić obywatelowi możliwość wyboru sposobu, w jakim on
kontaktuje się z państwem, co w praktyce oznacza systemowe zapewnienie, że po pełnym
wdrożeniu e-administracji w każdym urzędzie pozostanie co najmniej jedno stanowisko obsługi
klienta, fizycznie obsługiwane przez pracownika, a nie automat czy komputer.
3. Państwo nie może ograniczać obywatelom treści obecnych w Internecie, o ile oczywiście
są one zgodne z prawem oraz przyjętymi normami współżycia społecznego. Filtry i innego
rodzaju spotykane dziś ograniczenia są niedopuszczalne. Obywatel ma prawo robić w sieci to,
czego nie zabrania mu prawo i co jest zgodne z zasadami współżycia społecznego.
4. „Dostępne” znaczy nie tylko „w zasięgu technicznym”. Dostępne (czyli przystępne) to
także zrozumiałe i łatwe w użyciu dla różnych grup społecznych, np. osób
niepełnosprawnych, starszych czy też osób z niskim wykształceniem.
5. Włączenie do Internetu osób obecnie wykluczonych cyfrowo, wzbogaci sam Internet,
będzie więc korzystne dla wszystkich użytkowników.
X. Materiały prezentowane w pracach Warsztatu Integracja Cyfrowa
1. Dane Eurostatu i GUS z badań wspólnotowych wykorzystania technologii informacyjnych
i komunikacyjnych w gospodarstwach domowych w 2011 r.
2. Estońskie Zasady wolności Internetu
3. Raport Pokolenie 50+. Pierwsze kroki
Stowarzyszenie „Miasta w Internecie”, 2011
w
cyfrowy świat.
Ku
sieciowej
codzienności,
4. Raport Wykluczenie cyfrowe osób niepełnosprawnych, Jacek Zadrożny, Niepełnosprawni Inaczej,
2010 r.
5. Raport Otwarcia Koalicji Dojrz@łość w Sieci, „Między alienacją a adaptacją” pod redakcją
Dominika Batorskiego i Jana M. Zająca, powstał z inicjatywy i dzięki wsparciu UPC Polska
6. Raport Koalicji Dojrz@łość w sieci „Internet wzbogacił moje życie. Wpływ Internetu na życie
codzienne osób 50+”, Dominika Czerniawska, Wojciech Fenrich, Marta Olcoń-Kubicka, powstał
z inicjatywy i dzięki wsparciu UPC Polska oraz Microsoft
7. Raport otwarcia „Cyfrowa przyszłość. Edukacja medialna i informacyjna w Polsce”, Fundacja
Nowoczesna Polska
8. Korzyści z dostępności, Fundacja Widzialni – strony internetowe bez barier
9. Raport "Pracownie komputerowe na obszarach wiejskich", Centrum Cyfrowe Projekt: Polska, 2011
10. Raport "Sieci publicznych punktów dostępu do Internetu w Polsce w 2011 roku", Stowarzyszenie
Społeczeństwa Wiedzy
11. RAPORT „Analiza przygotowania gospodarstw domowych do odbioru naziemnej telewizji
cyfrowej”, Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, 2012
12. Wykluczenie cyfrowe na rynku pracy, Elżbieta Kryńska i Łukasz Arendt, 2010 r.
13. Uczynić telewizję dostępną - raport KRRiT, 2011 r.
str. 10
XI. Uczestnicy Warsztatu
Współprowadzący:
Tomasz Schimanek - Akademia Rozwoju Filantropii, Koalicja Dojrzałość w Sieci
Violetta Szymanek - Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji
Lp.
Uczestnicy Warsztatu
Instytucja/organizacja
1 Łukasz Arendt
Uniwersytet Łódzki, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych
2 Zuzanna Balcer
Telekomunikacja Polska S.A.
3 Andrzej Bobiński
Telekomunikacja Polska S.A.
4 Hanna Brymarz
Urząd Komunikacji Elektronicznej
5 Anna Bugalska
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego
8 Mariusz Dąbrowski
Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji
9 Elżbieta Dydak
Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego
10 Patrycja Gołos
UPC Polska, Koalicja Dojrz@łość w Sieci
11 Małgorzata Janicka
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej
12 Monika Juszczyk
Telekomunikacja Polska S.A.
13 Jędrzej Kołtunowicz
Stowarzyszenie Miasta w Internecie
14 Rafał Kramza
Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego, Koalicja „Dojrzałość w Sieci”
15 Dagmara Krzesińska
UPC Polska, Koalicja Dojrz@łość w Sieci
16 Iwona Kurzępa
Ministerstwo Edukacji Narodowej
17 Artur Marcinkowski
Fundacja Widzialni
18 Ewa.Murawska-Najmiec
Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji
19 Józef Orzeł
Stowarzyszenie Miasta w Internecie
20 Adam Pietrasiewicz
AkcesLab Spółdzielnia Socjalna
21 Karol Warzecki
Urząd Komunikacji Elektronicznej
22 Jacek Zadrożny
Niepełnosprawni Inaczej
str. 11