Nowe zasady gry - Czublun Trębicki

REGULACJE UNIJNE
MIESIĘCZNIK UBEZPIECZENIOWY
Nowe zasady gry
W celu zapewnienia ochrony interesów zakładów ubezpieczeń, ubezpieczających i ubezpieczonych, przyjęto dyrektywę reasekuracyjną, która zmierza do ustanowienia ram prawnych nakładających nadzór ostrożnościowy na reasekurację w UE. – PIOTR CZUBLUN
B
Bez większego echa ze strony rynku
ubezpieczeniowego weszły w życie przepisy implementujące do naszego systemu
prawnego zasady związane z prowadzeniem działalności reasekuracyjnej. Tymczasem nowelizacja ustawy o działalności
ubezpieczeniowej, jaka weszła w życie
ponad rok temu (18 czerwca 2009 r.),
wprowadziła szczegółowe i dość wymagające regulacje w zakresie prowadzenia
działalności reasekuracyjnej.
DALEKO IDĄCE ZMIANY
Poza szczątkowymi regulacjami, zawartymi
głównie w ustawie o działalności ubezpieczeniowej, działalność reasekuracyjna była
wcześniej praktycznie nieuregulowana prawnie i
dlatego też tak do umów reasekuracji, jak
i do zasad prowadzenia działalności przez
reasekuratorów stosowano odpowiednio
przepisy odnoszące się do szeroko rozumianej działalności ubezpieczeniowej.
Sytuacja zmieniła się diametralnie z chwilą wejścia w życie ustawy o zmianie
ustawy o działalności ubezpieczeniowej
oraz niektórych innych ustaw (dalej:
nowelizacja). Nowelizacja była wynikiem
konieczności implementacji Dyrektywy
2005/68/WE Parlamentu Europejskiego
i Rady z dnia 16 listopada 2005 r. w sprawie reasekuracji (dalej: dyrektywa reasekuracyjna) oraz zmieniającej dyrektywy
Rady 73/239/EWG, 92/49/EWG, a także
dyrektywy 98/78/WE i 2002/83/WE.
Zakres wprowadzonych przepisów jest
dość obszerny, dlatego też opracowanie to
zostanie poświęcone omówieniu najważniejszych rozwiązań prawnych wynikających z nowelizacji.
W uzasadnieniu do nowelizacji czytamy, że brak jednolitych zasad dotyczących
reasekuracji w Unii Europejskiej doprowadził
do istotnych różnic w poziomie nadzorowania
europejskich zakładów reasekuracji. W celu
wyeliminowania tego ryzyka i zapewnienia ochrony interesów zakładów ubezpieczeń, ubezpieczających i ubezpieczonych,
przyjęto dyrektywę reasekuracyjną, która
zmierza do ustanowienia ram prawnych
nakładających nadzór ostrożnościowy na
reasekurację we Wspólnocie. Dyrektywa
odnosi się do podmiotów wykonujących
Piotr Czublun
jest partnerem w Kancelarii Prawnej Czublun
Trębicki. Specjalizuje się
m.in. w prawie ubezpieczeniowym i prawie IT.
wyłącznie działalność reasekuracyjną,
tzn. niewykonujących równolegle działalności ubezpieczeniowej bezpośredniej.
Niektóre z przepisów dyrektywy, odnoszące się do zasad obliczania wysokości
marginesu wypłacalności i kapitału gwarancyjnego, ustalania wysokości środków
własnych na pokrycie marginesu wypłacalności i kapitału gwarancyjnego oraz
zasad polityki lokacyjnej, dotyczą również
zakładów ubezpieczeń wykonujących,
obok działalności ubezpieczeniowej
bezpośredniej, reasekurację czynną, pod
warunkiem że stanowi ona istotną część
wykonywanej działalności. W konsekwencji zakres podmiotowy nowelizacji
odnosi się do reasekuratorów wyłącznych,
a także do zakładów ubezpieczeń wykonujących reasekurację czynną w szczególności w zakresie gospodarki finansowej.
KWESTIA WYŁĄCZNOŚCI
Dyrektywa reasekuracyjna ustanawia
ramy prawne dla podejmowania i prowadzenia działalności reasekuracyjnej
i wyodrębnia w ten sposób nowy rodzaj
podmiotów na rynku finansowym – reasekuratorów wyłącznych. Konsekwencją
implementacji zasad wynikających z dyrektywy reasekuracyjnej, jest wprowadzenie w nowelizacji zakresu działalności
reasekuracyjnej. Zgodnie z postanowieniami ust. 1a. dodanego do art. 3 ustawy
o działalności ubezpieczeniowej, przez
działalność reasekuracyjną rozumie się
wykonywanie czynności związanych
z przyjmowaniem ryzyka cedowanego
przez zakład ubezpieczeń lub przez zakład reasekuracji oraz dalsze cedowanie
przyjętego ryzyka, w szczególności:
1. zawieranie i wykonywanie umów reasekuracji czynnej i umów retrocesji;
36
2. składanie oświadczeń woli w sprawach
roszczeń o odszkodowania lub inne
świadczenia należne z tytułu umów,
o których mowa w pkt. 1;
3. ustalanie składek i prowizji należnych
z tytułu zawieranych umów, o których
mowa w pkt. 1;
4. wypłacanie odszkodowań i innych
świadczeń należnych z tytułu umów,
o których mowa w pkt. 1;
5. prowadzenie kontroli przestrzegania
przez cedentów warunków umów,
o których mowa w pkt. 1.
Nowelizacja wprowadza również zasadę,
zgodnie z którą zakład reasekuracji nie może
wykonywać innej działalności poza działalnością
reasekuracyjną i czynnościami bezpośrednio z
nią związanymi, dopuszczając jednocześnie
możliwość prowadzenia takiej działalności przez ubezpieczyciela działającego jako
zakład ubezpieczeń i reasekuracji.
W świetle przepisów nowelizacji czynnościami bezpośrednio związanymi
z działalnością reasekuracyjną są w szczególności czynności w zakresie doradztwa
statystycznego, doradztwa aktuarialnego,
analizy ryzyka, badań na rzecz klientów,
lokowania środków zakładu reasekuracji,
a także czynności zapobiegania powstawaniu lub zmniejszeniu skutków wypadków
ubezpieczeniowych lub finansowanie
tych działań z funduszu prewencyjnego.
W porównaniu z działalnością ubezpieczeniową na szczególną uwagę zasługuje
fakt, że działalność reasekuracyjną, zgodnie z wymogami dyrektywy reasekuracyjnej, zakłady reasekuracji mogą wykonywać w zakresie reasekuracji ubezpieczeń
na życie, reasekuracji ubezpieczeń majątkowych i osobowych lub obu rodzajów
reasekuracji równocześnie.
FORMY PRAWNE
Nowelizacja dzieli zakłady reasekuracji na:
— krajowe,
— zagraniczne pochodzące z państwa
członkowskiego Unii Europejskiej
wykonujące działalność na terytorium
RP w ramach swobody świadczenia
usług oraz
REGULACJE UNIJNE
WRZESIEŃ 2010
— główne oddziały zagranicznych zakładów reasekuracji z państw niebędących
członkami Unii Europejskiej.
REASEKURATORZY KRAJOWI
Zakład reasekuracji może wykonywać
działalność reasekuracyjną wyłącznie
w formie spółki akcyjnej albo towarzystwa reasekuracji wzajemnej, jak również
w formie spółki europejskiej, określonej
w rozporządzeniu Rady nr 2157/2001/WE
z dnia 8 października 2001 r. w sprawie
statutu spółki europejskiej (SE) (Dz. Urz.
WE L 294 z 10.11.2001).
Zasady prowadzenia działalności reasekuracyjnej przez ww. podmioty zostały uregulowane
w nowo dodanym dziale III w ustawie o działalności ubezpieczeniowej.
Zakład reasekuracji, wykonujący działalność w formie spółki akcyjnej, ma
obowiązek i wyłączne prawo używania
w nazwie lub firmie wyrazów „towarzystwo reasekuracji”, „towarzystwo
reasekuracyjne” lub „zakład reasekuracji”.
Dopuszczalne jest używanie w obrocie
odpowiednio skrótów „TR” lub „ZR”.
Warto podkreślić, że członkiem organu
zarządzającego zakładu reasekuracji nie
może być osoba będąca jednocześnie
członkiem organu zarządzającego:
Æ narodowego funduszu inwestycyjnego
lub firmy zarządzającej majątkiem narodowego funduszu inwestycyjnego;
Æ towarzystwa funduszy inwestycyjnych;
Æ podmiotu prowadzącego działalność
maklerską w rozumieniu ustawy z dnia
29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi lub inną działalność
w zakresie obrotu maklerskimi instrumentami finansowymi w rozumieniu
tej ustawy;
Æ powszechnego towarzystwa emerytalnego;
Æ banku;
Æ zakładu ubezpieczeń.
Towarzystwem reasekuracji wzajemnej
jest zakład reasekuracji, który przyjmuje
ryzyko cedowane przez swoich członków
na zasadzie wzajemności. Reasekurator
wykonujący działalność w formie towarzystwa reasekuracji wzajemnej ma obowiązek i wyłączne prawo używania w nazwie wyrazów „towarzystwo reasekuracji
wzajemnej”. Dopuszczalne jest używanie
w obrocie skrótu „TRW”.
ZAGRANICZNE ZAKŁADY Z UE
Zagraniczny zakład reasekuracji z państwa
członkowskiego Unii Europejskiej może
wykonywać działalność na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej w oparciu o zasadę świadczenia usług lub przez oddział.
Podobną działalność na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej
może również wykonywać polski zakład
reasekuracji.
GŁÓWNE ODDZIAŁY SPOZA UE
Zagraniczny zakład reasekuracji, mający
siedzibę w kraju niebędącym państwem
członkowskim Unii Europejskiej, może
podejmować i wykonywać działalność
reasekuracyjną na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:
Æ przez główny oddział;
Æ bezpośrednio z terytorium państwa, w
którym ma swoją siedzibę, jeżeli z państwem tym została zawarta umowa, o
której mowa w art. 50 dyrektywy reasekuracyjnej (chodzi tu o umowy w sprawie środków pełnienia nadzoru, które
w szczególności mają na celu zapewnienie na warunkach równoważności
regulacji ostrożnościowej, skutecznego
dostępu do rynku zakładom reasekuracji na terytorium każdej z umawiających się stron oraz zabezpieczenia
wzajemnego uznawania zasad i praktyk
nadzoru reasekuracyjnego).
Podjęcie działalności reasekuracyjnej przez
główny oddział wymaga zezwolenia KNF.
INNE REGULACJE
Zakłady reasekuracji mogą być, na zasadzie dobrowolności, członkami Polskiej
Izby Ubezpieczeń.
Nowelizacja zobowiązuje reasekuratorów do
gromadzenia danych statystycznych w celu
ustalania na ich podstawie składek reasekuracyjnych i rezerw techniczno-ubezpieczeniowych.
Składkę reasekuracyjną dla danej umowy
reasekuracji zakład reasekuracji i cedent
mają ustalać w wysokości, która powinna
co najmniej zapewnić wykonanie wszystkich zobowiązań z tytułu zawartej umowy
i pokrycie kosztów wykonywania działalności reasekuracyjnej.
Nowelizacja wprowadziła również przepisy regulujące szczegółowo m.in.:
Æ warunki wykonywania działalności
reasekuracyjnej przez krajowe zakłady
reasekuracji,
Æ gospodarkę finansową zakładów reasekuracji,
Æ sprawozdawczość zakładu reasekuracji,
Æ łączenie się zakładów reasekuracji,
przeniesienie portfela reasekuracji,
Æ postępowanie naprawcze i likwidacja
zakładów reasekuracji,
37
Æ zasady sprawowania nadzoru ubezpieczeniowego nad zakładami reasekuracji.
PRZEPISY PRZEJŚCIOWE
Przepisy nowelizacji stosuje się do podmiotów, które do dnia wejścia w życie
nowelizacji wykonywały działalność
ubezpieczeniową wyłącznie jako zakłady
reasekuracji.
Do zakładów ubezpieczeń wykonujących
działalność ubezpieczeniową wyłącznie
jako zakłady reasekuracji, które do dnia
wejścia w życie nowelizacji zaprzestały
zawierania nowych umów reasekuracji
i zarządzają portfelem reasekuracji w celu
zakończenia działalności, stosuje się przepisy dotychczasowe.
Z kolei ubezpieczyciele, którzy do dnia wejścia
w życie nowelizacji uzyskali zezwolenie organu
nadzoru na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej jako zakłady reasekuracji, mogą
wykonywać działalność reasekuracyjną w zakresie uzyskanych zezwoleń.
Zakłady reasekuracji mające siedzibę
w państwie niebędącym państwem członkowskim Unii Europejskiej, które w dniu
wejścia w życie nowelizacji wykonywały
działalność reasekuracyjną na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej, mogą wykonywać tę działalność na podstawie przepisów dotychczasowych, nie dłużej jednak
niż przez okres kolejnych 2 lat. Z tego
przepisu wynika, że najpóźniej 18 czerwca 2011 r. zakłady reasekuracji z krajów
trzecich (spoza Unii Europejskiej) powinny albo przekształcić się w główne
oddziały, albo zakończyć działalność na
terytorium Polski. q