docXXV Okręgowy Zjazd Aptekarzy Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej
download 
Reklamacja Transkrypt
XXV Okręgowy Zjazd Aptekarzy Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej
pharmakon jelenia góra Biuletyn Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej legnica wałbrzych ISSN 1640-9949 wrocław Nr 1-2/2014 (229-230) XXV Okręgowy Zjazd Aptekarzy Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej Anioły farmacji 2014 rozdane XXV OKRĘGOWY ZJAZD APTEKARZY DIA Za nami niełatwy rok Wystąpienie Prezesa na XXV Okręgowym Zjeździe Aptekarzy DIA Jelenia Góra 08-09.03 2014 r. Szanowne Koleżanki i Koledzy, Szanowni Goście ! Po dwunastu miesiącach – bardzo trudnych dla większości polskich aptekarzy – spotykamy się ponownie na Zjeździe, aby podsumować i ocenić działania podejmowane przez Dolnośląską Izbę Aptekarską w ubiegłym roku oraz wypracować strategię funkcjonowania naszej Izby na kolejny rok i w pewnym zakresie również na kolejne lata. Z pełnym przekonaniem mogę powiedzieć, że był to niełatwy rok dla Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej – rok pełnej determinacji walki o nasze podstawowe konstytucyjne i ustawowe prawa, również po raz pierwszy w trakcie wielu rozpraw w sądzie – był to rok walki o utrzymanie się na rynku indywidualnych aptek, utrzymanie miejsc pracy dla wielu aptekarzy i utrzymanie wysokiej pozycji zawodowej farmaceutów. Są to zagadnienia ściśle ze sobą związane i dlatego działania naszej Izby w takim samym stopniu mają na celu pomoc i wsparcie dla właścicieli jaki i pracowników aptek ogólnodostępnych, aptek szpitalnych, hurtowni farmaceutycznych czy uczelni wyższych – a nawet studentów, którzy już niedługo sami będą musieli zmierzyć się z wieloma problemami dotyczącymi polskiej farmacji. Zrozumienie powagi sytuacji w całym środowisku farmaceutycznym i wykazanie daleko idącej solidarności zawodowej będzie miało kluczowe znaczenie dla naszej przyszłości. Niestety dość często odnoszę jednak wrażenie, że wielu aptekarzy przyjmuje błędne założenia, które uniemożliwiają realna ocenę sytuacji: - pracownicy aptek często uważają, że efektem przejęcia detalicznej dystrybucji leków przez duże sieci apteczne będzie tylko zmiana właściciela, a pozostałe warunki pozostaną bez zmian, - właściciele aptek uważają, że w ostateczności sprzedadzą swoja aptekę i „pozbywając się kłopotu” będą po prostu pracownikami, - wielu parlamentarzystów nie zdaje sobie również sprawy z tego, że jeśli detaliczną dystrybucję leków w Polsce opanują dwie lub trzy sieci apteczne, to prowadzenie przez polski rząd szeroko rozumianej polityki lekowej stanie się praktycznie niemożliwe i sytuacja ta będzie właściwie nieodwracalna. Ale na to, czy będziemy tylko gasić pożary mają też istotny wpływ obecni na sali delegaci naszej Izby. Proszę, aby przez chwile każdy z Państwa zastanowił się – co w ciągu ostatniego roku zrobił, aby zwiększyć zrozumienie sytuacji wśród naszych koleżanek i kolegów, ile razy uczestniczył w comiesięcznych zebraniach w regionach i z iloma aptekarzami rozmawiał, aby bardziej zainteresowali się wsparciem Izby w walce o naszą przyszłość. Jest to potrzebne, ponieważ dużo naszych koleżanek i kolegów zaczyna interesować się przyszłością naszego zawodu dopiero, kiedy znajdują się w sytuacji dramatycznej, często wręcz w sytuacji bez wyjścia. Niestety nie jestem w stanie dotrzeć bezpośrednio do każdego członka naszej Izby. Jesteście Państwo elitą dolnośląskich aptekarzy i w tym tak trudnym okresie wasza pomoc w integrowaniu środowiska jest nieoceniona. Od naszych decyzji podejmowanych dzisiaj – będzie zależała nasza przyszłość. Jestem przekonany, że udział w naszej dzisiejszej dyskusji Pani Poseł Anny Zalewskiej – członka Sejmowej Komisji Zdrowia – oraz przedstawicieli władz województwa dolnośląskiego również będzie skutkowało większym zrozumieniem naszych najważniejszych problemów, których rozwiązanie w znacznym stopniu przyczyniłoby się do zwiększepharmakon nia poziomu i efektywności systemu ochrony zdrowia w Polsce. Rok 2013 był dla naszej Izby rokiem bardzo trudnych decyzji, ponieważ jest już powszechnie wiadomo, że aptekarstwo polskie znalazło się w bardzo trudnej sytuacji. W ostatnim czasie pojawiły się w ogólnopolskich mediach alarmujące doniesienia na ten temat, w szczególności dotyczące: - liczby aptek, które utraciły płynność finansową (około 40%), - liczby zamykanych aptek (w roku 2013 ponad 1300), - liczby zwalnianych farmaceutów w aptekach i hurtowniach, co jest również dowodem na to, że problemy ekonomiczne aptek dotyczą w takim samym stopniu pracowników, jak i właścicieli aptek – wielokrotnie zwracaliśmy już na to uwagę, Dla wielu naszych koleżanek i kolegów każdy dzień to nie tylko dzień ciężkiej pracy, ale również codziennej walki o przetrwanie. W zdecydowanej większości przypadków walka ta nie wynika z braku wiedzy, umiejętności czy kompetencji – jak niektórzy próbują to przedstawiać. Wynika ona z wielu błędnych decyzji podejmowanych w przeszłości – wprowadzających nadmierną liberalizację detalicznej dystrybucji leków w Polsce – i w znacznym stopniu z braku egzekwowania przez organy administracji państwowej obowiązującego prawa, przede wszystkim w zakresie egzekwowania: - zakazu reklamy aptek, - przepisów antykoncentracyjnych - zakazu stosowania systemu dystrybucji bezpośredniej. Nie rozumiemy zachowania administracji państwowej w tak ważnych dla naszego zawodu i polskiego państwa sprawach – dlaczego inspektorzy farmaceutyczni zachowują taką bierność w egzekwowaniu przepisów ustawy 3 uchwalonej przez polski Parlament, które są wyjątkowo korzystne dla polskich pacjentów i szeroko rozumianej polityki lekowej – są na to liczne dowody. Aptekarze widząc tę skalę łamania prawa i skalę bezkarności zadają sobie codziennie pytanie – czy żyjemy w państwie prawa, w którym powinna obowiązywać podstawowa zasada konstytucji dotycząca równości podmiotów i obywateli wobec prawa? Bezkarność łamania zakazu reklamy uderza przede wszystkim w indywidualne apteki, które w zdecydowanej większości przestrzegają tego zakazu, i zagraża bezpośrednio ich egzystencji, szczególnie przy równoczesnym braku właściwej kontroli posiadania max. 1% aptek na terenie województwa i wyegzekwowania zakazu stosowania systemu sprzedaży bezpośredniej do aptek, który jest również jednoznacznie zdefiniowany zarówno w Prawie farmaceutycznym, jak i w ustawie refundacyjnej. Polski Sejm wprowadził te trzy ważne regulacje mając na względzie przede wszystkim bezpieczeństwo i interes pacjentów. Powinny one być egzekwowane zarówno w interesie społecznym, jak i w interesie polskiego państwa. Są dowody na to, że w krajach, w których system detalicznej dystrybucji leków opanowały 2 lub 3 sieci apteczne, rządy tych państw mają bardzo ograniczony wpływ na politykę lekową. Brak właściwego nadzoru nad egzekwowaniem tych zasad jest też szczególnie przykry dla aptekarzy, ponieważ nowoczesny system dystrybucji deta- 4 licznej leków w Polsce został utworzony dzięki ich wieloletniej ciężkiej pracy i często wymagało to zainwestowania wszystkich oszczędności i/lub kredytu bankowego, a teraz aptekarzy się tego dorobku pozbawia. Dotyczy to w takim samym stopniu aptekarzy, którzy tracą pracę oraz absolwentów, którzy mają coraz większe problemy ze znalezieniem pracy – dorobek życia to również wykształcenie. My nie oczekujemy nadzwyczajnych przywilejów, oczekujemy tylko przestrzegania podstawowej zasady konstytucyjnej – równości wobec prawa! Dlatego w sytuacji, kiedy wszystkie wnioski DIA o wszczęcie postępowań administracyjnych dotyczących przypadków łamania zakazu reklamy aptek były odrzucane przez Dolnośląskiego Wojewódzkiego Inspektora Farmaceutycznego, członkowie Okręgowej Rady Aptekarskiej DIA podjęli decyzję, że w obronie naszych podstawowych konstytucyjnych i ustawowych praw musieliśmy wystąpić na drogę sądową. Nie była to decyzja łatwa, ale w tak trudnej i dla wielu aptekarzy wręcz dramatycznej sytuacji członkowie Okręgowej Rady Aptekarskiej z pełną świadomością uznali, że nie mieliśmy innego wyboru. Pozytywne dla DIA wyroki i szczególnie ich pierwsze uzasadnienia, które otrzymaliśmy w listopadzie 2013 r. wskazują jednoznacznie, że była to prawidłowa decyzja podjęta przez członków Okręgowej Rady Aptekarskiej. Uzasadnienia wyroków Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie potwierdzają, że działalność samorządu aptekarskiego nie służy partykularnym interesom organizacji społecznej lub jej członków, lecz interesom całego społeczeństwa, które korzysta z usług świadczonych przez farmaceutów w aptekach. Sąd uznał, że posiadanie tzw. zdolności inicjacyjnej w postępowaniu administracyjnym jest przejawem realizacji roli ustrojowej Izby jako organizacji samorządu aptekarskiego. Wyroki te mają fundamentalne znaczenie dla środowiska aptekarskiego, ponieważ od wielu lat liczne zgłoszenia izb aptekarskich dotyczące przypadków pharmakon łamania prawa w zakresie systemu dystrybucji leków w Polsce były często ignorowane przez inspekcję farmaceutyczną. Prowadziło to do narastania zjawisk patologicznych tak bardzo bulwersujących farmaceutów. Argumenty podnoszone w uzasadnieniach Sądu znacznie zwiększają rangę samorządu aptekarskiego, który zdaniem Sądu z mocy ustaw predysponowany jest do zabierania głosu w formach do tego przewidzianych przepisami procedury administracyjnej. W ocenie Sądu Dolnośląska Izba Aptekarska wykazała, iż mogłaby przyczynić się do właściwego prowadzenia postępowań administracyjnych. Bardzo ważne jest, że przedstawione uzasadnienia wyroków Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie będą mogły być odnoszone do zgłaszania przez samorząd aptekarski w trybie art. 31 k.p.a. wniosków do wojewódzkich inspektorów farmaceutycznych o wszczęcie postępowań administracyjnych we wszystkich przypadkach łamania prawa, w których organem wskazanym przez ustawodawcę do egzekwowania odpowiednich przepisów jest wojewódzki inspektor farmaceutyczny. Wielu aptekarzy zgodziło się ponieść poważne straty finansowe wynikające z wprowadzenia od 1 stycznia 2012 r. bardzo niekorzystnego systemu naliczania marż aptecznych w zamian za ustabilizowanie sytuacji i skończenie z „wolną amerykanką” dominującą w polskim systemie aptecznym. Zdecydowana większość aptekarzy będących właścicielami indywidualnych aptek dostosowała się do znowelizowanego Prawa Farmaceutycznego – chcemy wrócić do normalności będącej standardem w krajach Unii Europejskiej. Aptekarze liczyli też, że nastąpią powroty pacjentów, że wreszcie na pierwszym miejscu będzie stawiana jakość usług farmaceutycznych, a nie pozbawiona wszelkich zasad wojna cenowa. Tymczasem zamiast wprowadzania przez polski Parlament kolejnych pozytywnych zapisów zbliżających nasz system detalicznej dystrybucji leków do systemów funkcjonujących w większości krajów członkowskich Unii Europejskiej, dotyczących w szczególności: - dostosowania marż aptecznych na leki refundowane do kosztów ponoszonych przez apteki, - przepisów dotyczących dyżurów aptek, - ustawy o zawodzie aptekarza, - kryteriów dotyczących otwierania nowych aptek, - rekompensowania strat wynikających z nowelizacji list refundacyjnych, zmuszeni jesteśmy robić to, czym właściwie po ponad dwóch latach od wejścia w życie ustawy nie powinniśmy się wcale zajmować – musimy walczyć o egzekwowanie obowiązujących zapisów, których interpretacja została jednoznacznie przedstawiona w uzasadnieniach wyroków Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie w roku 2013. Kolejne pozytywne zapisy wprowadzane przez polski Parlament z pewnością umożliwiłyby w większym stopniu wykorzystanie olbrzymiego potencjału jaki w systemie ochrony zdrowia mają do zaoferowania apteki. W grudniu 2013 r. miałem okazję przedstawić liczne przykłady w tym zakresie w trakcie konferencji poświęconej Strategii Rozwoju Systemu Ochrony Zdrowia na Dolnym Śląsku na lata 2014 – 2020 w której uczestniczyli również Wojewoda Dolnośląski i Marszałek Województwa Dolnośląskiego. Mam nadzieję, że w najbliższym czasie znacznie zacieśnimy współpracę z Urzędem Marszałkowskim oraz Urzędem Wojewódzkim w tym zakresie. Szczególnie, kiedy weźmiemy pod uwagę, że codziennie dolnośląscy aptekarze pomagają ponad 150000 pacjentów, wydając im niezbędne produkty lecznicze i wyroby medyczne oraz udzielając im niezależnych porad fachowych dotyczących ich stosowania. W skali jednego miesiąca jest to już ogromna liczba – ponad 3 miliony pacjentów. Jeśli uzmysłowimy sobie fakt, że analizy przeprowadzone w wielu krajach wskazują, że z 10 statystycznych pacjentów odwiedzających aptekę, 4 do 6 nie potrzebuje już korzystać z pomocy innych elementów systemu ochrony zdrowia można stwierdzić, że dzięki ciężkiej pracy wysokiej klasy specjali- stów – aptekarzy – każdego miesiąca ponad milion pacjentów na Dolnym Śląsku nie musi korzystać z pomocy lekarzy pogotowia oraz lekarzy POZ. W żadnym wypadku nie są to działania antagonizujące grupy zawodowe aptekarzy i lekarzy, ponieważ dzięki temu lekarze przyjmujący pacjentów mają znacznie więcej czasu na wywiad z pacjentem i mogą się lepiej skoncentrować na leczeniu trudniejszych przypadków. Aptekarze odgrywają kluczową rolę również w zwiększaniu poziomu stosowania się pacjentów do zalecanej terapii – szczególnie w przypadku pacjentów przewlekle chorych, stosujących równocześnie wiele różnych leków. Można sobie tylko wyobrazić, jak ogromne byłoby dodatkowe obciążenie logistyczne i finansowe pogotowia, szpitali i zakładów POZ, jeśli każdego miesiąca zgłaszałoby się do tych ośrodków ponad milion dolnośląskich pacjentów. Obawiam się, że tak się stanie, kiedy apteki zostałyby przekształcone w sklepy z lekami. Swoje społeczna ma pewne priorytety działania, które wynikają z aktualnej sytuacji i postulatów jej członków. Dlatego priorytetem samorządu aptekarskiego jest obecnie wyegzekwowanie zakazu reklamy aptek, zakazu systemu sprzedaży bezpośredniej do aptek oraz ograniczenia posiadania max. 1% aptek na terenie województwa – ponieważ decyduje to o naszym być albo nie być – zarówno właścicieli, jak i pracowników aptek. W nie mniejszym stopniu będzie to wkrótce dotyczyć również wydziałów farmaceutycznych uniwersytetów medycznych, ponieważ kto będzie chciał studiować tak trudny kierunek jak farmacja, aby później zasilić rzeszę bezrobotnych? Poza tym najpierw należy wyegzekwować obowiązujące prawo, aby z optymizmem pracować nad nowelizacją kolejnych zapisów. Zagadnienia ekonomiczne są też dlatego tak ważne, ponieważ prowadzenie opieki farmaceutycznej na wysokim poziomie wymaga odpowiednich nakła- obawy opieram na wiedzy dotyczącej krajów, w których te niekorzystne procesy już zaszły. Właściwe funkcjonowanie aptek jest wyjątkowo korzystne dla społeczeństwa, jak również daje ogromne oszczędności dla budżetu ochrony zdrowia i budżetu państwa. To wielka wartość, której nie możemy stracić. Dorobku tego powinno strzec również Państwo Polskie uchwalając stosowne ustawy. Czasami słyszymy zarzuty, że samorząd aptekarski zajmuje się tyko reklamą aptek. Nie jest to prawda. Należy wziąć pod uwagę fakt, że każda organizacja dów finansowych i trudno jest mówić o wysokiej pozycji zawodowej pracując w aptece, która na skutek wprowadzonej najniższej marży aptecznej w Europie utraciła płynność finansową. Wielokrotnie dyskutujemy na te tematy w trakcie naszych comiesięcznych spotkań w regionach. W tym ważnym i trudnym dla aptekarzy okresie konieczna jest jak największa konsolidacja środowiska - wynikająca z merytorycznych dyskusji oraz opracowania skutecznej strategii. Dlatego wychodząc naprzeciw oczekiwaniom wielu dolnośląskich aptekarzy – od września 2013 r. wprowadzi- pharmakon 5 liśmy nowy harmonogram comiesięcznych spotkań w rejonach DIA, zgodnie z którym spotkania w rejonie legnickim, wałbrzyskim i jeleniogórskim odbywają się naprzemiennie w trzech różnych miastach tych rejonów. Zmiany te mają na celu ułatwienie wielu aptekarzom, którym dotychczas było bardzo trudno dotrzeć na zebrania jedynie w Legnicy, Wałbrzychu czy Jeleniej Górze, wzięcia udziału w dyskusji na najważniejsze tematy dotyczące naszego zawodu. W zebraniach, np. w Bolesławcu, Głogowie czy Zgorzelcu, wzięło udział wielu aptekarzy, którzy wcześniej nie uczestniczyli w zebraniach w rejonach DIA. W tak trudnym okresie dla zdecydowanej większości aptekarzy, jak najszersze konsultacje w naszym środowisku, dotyczące zarówno priorytetów strategii działania Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej, jak i bieżących problemów dotyczących np. realizacji recept czy dyżurów aptek, mają kluczowe znaczenie. Szerokie konsultacje z wieloma dolnośląskimi aptekarzami pozwalają na stwierdzenie, że po wielu miesiącach intensywnych i konsekwentnych działań Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej dotyczących egzekwowania zakazu reklamy aptek, udało się ograniczyć wiele bardzo negatywnych zjawisk, z którymi musielibyśmy się zmierzyć, jeśli nasza Izba wykazywałaby bierność w tym zakresie. Zakres prac prowadzonych w DIA jest bardzo szeroki, w większości przypadków obejmuje również opracowywanie wnikliwych analiz, które są wykorzystywane do merytorycznego uzasadnienia naszych postulatów. Dotyczą one w szczególności następujących zagadnień: - w ciągu ostatnich kilku miesięcy nasza Izba przedstawiła szczegółowe obliczenia dotyczące ekonomicznego aspektu dyżurów aptek oraz kosztów ich refundacji, jak również pierwsze doświadczenia wprowadzonego w 2013 r. systemu dopłat do dyżurów aptek w Niemczech (włącznie z tłumaczeniem odpowiedniej ustawy). Obszerne dokumenty na ten temat były publikowane na stronie DIA i NIA oraz w Biuletynie Pharmakon i w Aptekarzu Polskim - publikowaliśmy także kompleksowe opracowanie dotyczące marż ap- 6 tecznych – tabele marż, symulacje opłaty stałej (w sumie 20 stron A4) - również opublikowane na stronie DIA i NIA oraz w Biuletynie Pharmakon i w Aptekarzu Polskim - obszerny dokument dotyczący Projektu P1 – „Elektroniczna Platforma Gromadzenia, Analizy i Udostępniania zasobów cyfrowych o Zdarzeniach Medycznych”, który jest ściśle związany z pracami w zakresie Internetowego Konta Pacjenta, Karty Specjalisty Medycznego, Elektronicznej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego oraz recept elektronicznych. Prace w tym zakresie będą miały również wpływ na kształt ustawy o zawodzie aptekarza. - podejmujemy inicjatywy w sprawie ograniczenia sprzedaży pozaaptecznej - Komisja Integracji i Strategii Programowej DIA umożliwia każdemu członkowi naszej Izby przedstawienie interesujących propozycji, które będą wnikliwie rozpatrzone (często świeże spojrzenie pozwala na szukanie nowych rozwiązań), Również rozwiązujemy wiele problemów bieżących, dotyczących przede wszystkim dyżurów aptek, problemów z funkcjonowaniem systemu informatycznego NFZ, kontroli przeprowadzanych przez NFZ, strat finansowych wynikających z przecen stanów magazynowych na skutek zmian na listach refundacyjnych. W roku 2013 zmodernizowana została strona internetowa DIA oraz forum dyskusyjne. Jak Państwo widzicie, zakres prac prowadzonych przez Dolnośląską Izbę Aptekarską jest bardzo szeroki, ale w naszej Izbie określone zostały również priorytety działań – przede wszystkim przez Okręgowy Zjazdy Aptekarzy DIA oraz w trakcie posiedzeń Okręgowej Rady Aptekarskiej DIA. Również w trakcie obrad tegorocznego Zjazdu, odbywającego się w tak trudnym dla aptekarzy okresie, powinniśmy wytyczyć kierunek i najważniejsze priorytety działań naszej Izby. Będą to decyzje, które w dużym stopniu wpłyną na przyszłość naszego zawodu. Mam nadzieję, że zaproszeni goście wezmą aktywny udział w dyskusji nad strategią działania naszego samorządu oraz najbardziej skutecznymi metodami działania. Jak nigdy wcześniej pharmakon niezbędna jest wzajemna solidarność aptekarzy. Oczywiście oprócz wyżej wymienionych priorytetowych działań naszego samorządu bieżące prace w Dolnośląskiej Izbie Aptekarskiej obejmują również bardzo dobrze funkcjonujący system samopomocy koleżeńskiej dla aptekarzy znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej. Cieszy nas bardzo aktywna działalność Klubu Seniora, który w ubiegłym roku obchodził swoje XX-lecie, prowadzimy też liczne działania na rzecz konsolidacji środowiska aptekarskiego poprzez organizację imprez rekreacyjnych oraz zawodów sportowych. W wydarzeniach tych uczestniczyły niejednokrotnie setki aptekarzy nie tylko z Dolnego Śląska, ale również z wielu regionów Polski. Chciałbym na zakończenie mojego wystąpienia jeszcze raz bardzo serdecznie podziękować za wkład pracy i pomoc w wykonywaniu zadań naszego samorządu wszystkim członkom Rady, Prezydium i Komisji Problemowych, a także pani mecenas, pracownikom Biura Izby i wszystkim tym, którzy chociaż okazjonalnie wsparli swoją pracą działania naszej Izby. Bardzo dziękuję też wszystkim przybyłym delegatom, ponieważ nie należy ukrywać, że bez Państwa wsparcia, bez integracji środowiska, osiągnięcie nadrzędnego celu jakim jest stabilizacja aptekarstwa polskiego będzie praktycznie niemożliwa. To jest wyjątkowo trudna kadencja i będzie ona prawdopodobnie decydująca dla przetrwania indywidualnych aptek w Polsce oraz utrzymania wysokiej pozycji zawodowej farmaceutów i związanych z tym adekwatnych wysokości wynagrodzeń i komfortu pracy stosownych do posiadanych wysokich kwalifikacji. Jest to tak samo ważne dla właścicieli jak i pracowników aptek. Musimy sobie zdawać sprawę, że nikt nam nie da niczego w prezencie. Z pewnością osiągnięcie stabilizacji ekonomicznej aptek i obrona pozycji zawodowej farmaceutów będzie wymagać determinacji i ciężkiej pracy samorządu aptekarskiego oraz konsolidacji środowiska. Musimy być tego w pełni świadomi. Prezes Okręgowej Rady Aptekarskiej DIA mgr farm. Piotr Bohater XXV Okręgowy Zjazd Aptekarzy Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej W dniach 8-9 marca 2014 r. w Jeleniej Górze odbył się XXV Okręgowy Zjazd Aptekarzy Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej. Inaugurując obrady prezes ORA DIA Piotr Bohater powitał serdecznie zgromadzonych delegatów oraz honorowych gości: – Panią Annę Zalewską – Posła na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, członka Sejmowej Komisji Zdrowia – dr n. med. Grzegorza Kucharewicza – Prezesa Naczelnej Rady Aptekarskiej – Pana Zygmunta Korzeniowskiego – Naczelnika Wydziału Dialogu Społecznego Urzędu Miasta w Jeleniej Górze – dr n. wet. Wojciecha Hildebranda – Prezesa Dolnośląskiej Izby Lekarsko-Weterynaryjnej; członka Prezydium Krajowej Izby Lekarsko-Weterynaryjnej – Pana Waldemara Malinowskiego – członka Komisji Rewizyjnej Krajowej Izby Diagnostów Laboratoryjnych – mgr farm. Aline Fornal – Prezesa ORA Warszawskiej OIA; Wiceprezesa Naczelnej Rady Aptekarskiej – mgr farm Barbarę Jekot – Prezesa ORA Krakowskiej OIA; Członka Prezydium Naczelnej Rady Aptekarskiej – dr n. farm. Tadeusza Bąbelka – Prezesa ORA Wielkopolskiej OIA; Sekretarza Naczelnej Rady Aptekarskiej – dr n. farm. Grzegorza Pakulskiego – Prezesa ORA Kaliskiej OIA – mgr farm. Andrzeja Prygla – Prezesa ORA Opolskiej OIA – aplikanta radcowskiego mgr Piotra Sędłaka – autora licznych publikacji z zakresu prawa farmaceutycznego – dr n. farm. Piotra Brukiewicza – Prezesa ORA Śląskiej OIA – mgr farm. Andrzeja Bednarza – Wiceprezesa ORA Śląskiej OIA – mgr farm. Stanisławę Makuchowską – Przewodniczącą Klubu Seniora DIA Minął kolejny rok pracy samorządu aptekarskiego na Dolnym Śląsku. Rok trudnych decyzji, ale i ważnych sukcesów dających nadzieje na przyszłość. Tymi słowami zwrócił się do zebranych Prezes Piotr Bohater. Sytuacja ekonomiczna przeważającej części aptek jest nadal niepokojąca. Ponad 1300 aptek w skali kraju zostało w ubiegłym roku zamkniętych. Około 40% aptek utraciło płynność finansową. W świetle tych danych przyszłość naszego zawodu jest bardzo niepewna. Widmo rosnącego bezrobocia w naszej grupie zawodowej pharmakon 7 dotknie farmaceutów, właścicieli aptek, a także absolwentów. Jesteśmy jak naczynia połączone. Problemy jednej grupy odczują w krótkim czasie wszystkie pozostałe. Dlatego niezwykłej wagi, co mocno i wielokrotnie podkreślone zostało w przemówieniu, nabiera solidarność i konsolidacja środowiska farmaceutycznego. Nie ma dziś nic bardziej zgubnego niż pokutujące wśród wielu członków samorządu przeświadczenie, iż gdy sieci przejmą rynek apteczny to zmienią się tylko właściciele. Doświadczenia krajów, gdzie taki scenariusz miał miejsce, uczą, iż liczba aptek zostanie zmniejszona o połowę, a zwalniani z nich pracownicy zasilą rzesze bezrobotnych do których dołączą absolwenci wydziałów farmaceutycznych bez żadnych widoków na podjęcie pierwszej pracy. Okręgowa Rada Aptekarska uznała, iż największe zagrożenie stanowią: łamanie zakazu reklamy aptek, łamanie przepisów antykoncentracyjnych dopuszczających posiadanie maksymalnie 1% aptek na terenie województwa i tzw. system sprzedaży bezpośredniej. Bierność Inspekcji Farmaceutycznej zmusiła nas do wystąpienia na drogę sądową. Jak się okazało była to droga słuszna. Wygrane sprawy i jedno- 8 znaczne uzasadnienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie wskazują, iż zakaz reklamy aptek uchwalony przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej musi być respektowany a właściwe organy administracji publicznej muszą stać na straży jego przestrzegania. W uzasadnieniach została podniesiona jeszcze jedna fundamentalna dla naszego zawodu kwestia. Zostało jasno powiedziane, że samorząd aptekarski działa w interesie całego społeczeństwa i Państwa Polskiego oraz posiada niezwykle istotną zdolność inicjacyjną. Był to długo oczekiwany przełom. Skończyło się zakłamywanie rzeczywistości, jakoby działania nasze podyktowane były partykularnym interesem wąskiej grupy zawodowej. Kolejnym sukcesem było uzyskanie dostępu do informacji publicznej. Odmowy Dolnośląskiego Wojewódzkiego Inspektora Farmaceutycznego udzielenia informacji publicznej; dotyczącej wszczęcia bądź zakończenia postepowań. zostały przez Dolnośląską Izbę Aptekarską zaskarżone do Głównego Inspektora Farmaceutycznego, który uchylił decyzje Dolnośląskiego Wojewódzkiego Inspektora Farmaceutycznego i nakazał udzielenie wnioskowanych informacji. Mamy pharmakon teraz wiedzę, czy po złożeniu zawiadomienia o prawdopodobieństwie złamania prawa postępowanie zostało wszczęte, na jakim obecnie jest etapie i czy zostało zakończone. Były to niełatwe decyzje, ale troska o pozycję zawodową farmaceutów w Polsce wymaga skuteczności w działaniu. Przyszłość stawia przed nami wiele innych wyzwań i jesteśmy ich świadomi, lecz aby dotrwać i móc walczyć o pozostałe priorytety musimy bezwzględnie wyegzekwować zapisy ustawowe, które mamy już dziś. W Dolnośląskiej Izbie Aptekarskiej prowadzone są prace dotyczące wielu aspektów funkcjonowania aptek i wykonywania zawodu farmaceuty. Na stronie internetowej przedstawione zostały opracowania dotyczące dyżurów aptek, poparte wnikliwa analizą danych z większości okręgowych izb aptekarskich w Polsce. Szeroko opisana i przetłumaczona została ustawa o dofinansowaniu dyżurów aptek w Niemczech. Przedstawiona została analiza dotycząca marż aptecznych. Prowadzone są intensywne prace nad rozwiązaniami mającymi zapobiec obciążaniu aptek kosztami zmian cen na listach refundacyjnych. Wnikliwie analizowany jest projekt i założenia dotyczące ustawy o przepływie informacji w systemie ochrony zdrowia ze szczególnym uwzględnieniem systemu recept elektronicznych. Obecność farmaceutów w tym projekcie pozwoli uniknąć zredukowania naszej roli do mechanicznego wydawania kolejnych opakowań leków. Niezwykle istotny jest projekt, obecnie realizowany we współpracy w Urzędem Marszałkowskim Województwa Dolnośląskiego, dotyczący szeroko rozumianej profilaktyki chorób układu krążenia i nowotworów. Apteki w naszym województwie odwiedza dziennie około 150000 pacjentów, co daje przybliżoną liczbę trzech milionów pacjentów miesięcznie. W tym świetle stajemy się poważnym partnerem dla tego typu akcji na terenie województwa. Sukces zależeć będzie od zaangażowania każdego z nas. Stawką jest zaś wzrost pozycji aptek, jako niezwykle istotnego elementu systemu ochrony zdrowia na Dolnym Śląsku. Prowadzimy więc intensywne prace na wielu polach. W wielu dziedzinach mamy już gotowe propozycje rozwiązań oraz projekty zmian w prawie np. ustawa o zawodzie farmaceuty. Brakuje niestety woli politycznej zmierzającej do wprowadzenia ich w życie. Perspektywa przeforsowania naszych rozwiązań to w najlepszym razie 2-3 lata. Dlatego skupiamy się na wyegzekwowaniu zapisów prawa, które już mamy, co, miejmy nadzieję, pozwoli nam przetrwać i da czas na walkę o pozostałe nasze priorytety. Prezes Bohater podziękował delegatom, członkom Rady, członkom komisji problemowych, pracownikom biura Izby i wszystkim zaangażowanym w pracę samorządu za miniony rok ciężkiej pracy i wyraził nadzieję, iż już wkrótce przyniesie ona spodziewane owoce. Następnie głos zabrała Pani poseł Anna Zalewska. Wieloletnią współpracę z naszą Izbą oceniła bardzo wysoko. Jako członek Sej- mowej Komisji Zdrowia zaangażowana jest bezpośrednio w prowadzone prace nad szeregiem ustaw mających kluczowe znaczenie dla przyszłości aptekarstwa w Polsce. Pani poseł stwierdziła, iż czeka nas kolejny rok ciężkich zmagań. Rozpoczynają się niebawem prace nad ustawą refundacyjną, gdzie szczególnie istotna jest obrona korzystnych dla naszego zawodu zapisów i zdwojenie wysiłków na rzecz wprowadzenia kolejnych ważnych dla nas rozwiązań. Istotne jest, aby głos przedstawicieli naszego środowiska artykułowany na posiedzeniach Sejmowej Komisji zdrowia brzmiał jednoznacznie i stanowczo, abyśmy byli postrzegani, jako poważni partnerzy w pracach nad systemem ochrony zdrowia w Polsce. Pani poseł zadeklarowała głębokie zrozumienie dla naszych problemów i dalsze wsparcie w forsowaniu rozwiązań ważnych dla naszego zawodu. Zwracając się do zebranych Prezes NRA Grzegorz Kucharewicz zacytował pismo, które wystosował do Prezesa Rady Ministrów, zawierające spis najważniejszych bolączek polskiego aptekarstwa. Podkreślił, iż Naczelna Rada Aptekarska nie ustaje w dążeniach o wprowadzenie do polskiego porządku prawnego regulacji zapewniających prawidłowe funkcjonowanie aptek, które od lat obowiązują pharmakon w innych krajach członkowskich Unii Europejskiej. Za najistotniejsze Prezes Kucharewicz uznał przywrócenie apteki dla aptekarza lub spółki aptekarzy, co w połączeniu z zapisami o tzw. demografii i geografii dałoby niezależność aptekom i pracującym w nich farmaceutom. Zapewniłoby to właściwy i rzetelny nadzór nad dystrybucją detaliczną produktów leczniczych, czego ewidentnym zaprzeczeniem jest obrót poza apteczny prowadzony praktycznie poza kontrolą Państwa. Kolejnym poważnym problemem jest coraz częstsze łamanie przepisów antykoncentracyjnych stanowiących, iż jeden podmiot lub spółki od niego zależne nie mogą posiadać na terenie województwa więcej niż 1% ogółu aptek. Łatwość uzyskiwania kolejnych zezwoleń na prowadzenie aptek przez podmioty pozornie ze sobą niepowiązane jest kolejnym wyzwaniem, z którym będziemy się musieli zmierzyć. Prezes Kucharewicz stwierdził, iż eksport produktów leczniczych za granicę pozbawiający polskich pacjentów dostępu do leków ratujących życie i brak zdecydowanych działań Państwowej inspekcji Farmaceutycznej są nie do zaakceptowania. Otwierane tzw. kanały interwencyjne sprzedaży bezpośredniej to nic innego jak niedopuszczalna reglamentacja dostępu do produktów leczniczych niezgodna z obowiązującym porządkiem prawnym. Utrzymanie zakazu reklamy aptek, zmiana systemu naliczania marży detalicznej na leki refundowane, czy wreszcie wypracowanie wspólnie z Ministerstwem Zdrowia mechanizmu chroniącego apteki przed stratami wynikającymi z przecen list refundacyjnych są to elementy szerokiej strategii samorządu aptekarskiego. Następnie Prezes Bohater otworzył dyskusję. Była to wyjątkowa okazja, aby w tak szerokim gronie, korzystając z obecności Prezesa 9 NRA i Prezesów wielu okręgowych izb aptekarskich, delegaci mogli przedstawić nurtujące środowisko problemy. Mgr. Elżbieta Krupa stwierdziła, iż w jej odczuciu zbyt skromna jest obecność naszych przedstawicieli w mediach publicznych. Musimy szerzej wykorzystywać nowoczesne środki masowego przekazu, aby docierać z naszymi argumentami do jak największej części społeczeństwa. Odpowiadając Prezes Kucharewicz stwierdził, iż Naczelna Rada Aptekarska jest w stałym kontakcie z wieloma redakcjami, lecz problem leży w sposobie budowania przez media samego przekazu. W dzisiejszym świecie najlepszym, tzw. newsem jest informacja tragiczna, drastyczna, silnie oddziałująca na odbiorcę. Przebicie się z informacja merytoryczna jest mocno utrudnione. Prezes Bohater zauważył, iż problemem jest również konwencja często przyjmowana przez dziennikarzy, którzy bez zagłębiania się w istotę problemu zestawiają na równych prawach merytoryczne stanowisko samorządu aptekarskiego z tendencyjnymi czy nawet nieprawdziwymi wypowiedziami wygłaszanymi przez stronę przeciwną. Taka pozorna równość argumentacji w oczywisty sposób fałszuje ostateczny przekaz. 10 Prezes Bohater zwrócił uwagę na jeszcze jeden bardzo istotny fakt. Nie jest możliwe podniesienie prestiżu aptekarstwa w społeczeństwie bez stabilności ekonomicznej aptek. Na kondycję każdej apteki w największym stopniu mają wpływ dwa czynniki pozostające w ścisłej względem siebie zależności - wysokość marży oraz poziom obrotu. Z prostego rachunku wynika, iż na niewiele zda się wysoka marża przy niskim obrocie. Obrona art. 94a o zakazie reklamy aptek wyrównuje szanse między wszystkimi aptekami i sprowadza konkurencje o każdego pacjenta na pole jakości i rzetelności świadczonych usług farmaceutycznych. W wypadku zniesienia zakazu reklamy wielkie podmioty sieciowe uruchomiłyby machinę reklamową na olbrzymią skalę, co spowodowałoby masowy odpływ pacjentów z aptek indywidualnych, które takich nakładów na reklamę nie byłyby w stanie ponieść. Świadomi tych zagrożeń skupiamy się teraz na obronie art. 94a, aby zwyczajnie dotrwać do momentu, aż pojawią się sprzyjające warunki do wynegocjowania tego drugiego ważnego elementu, z którego cały czas nie rezygnujemy – podwyższenia marż aptecznych na leki refundowane. Gdybyśmy teraz zamienili zakaz reklamy na podwyżkę marż, na co i tak brak jest obecnie woli politycznej, straty pharmakon z tytułu spadku obrotu byłyby dwukrotnie wyższe niż spodziewane zyski wynikające z podwyższenia marży np. o 3 punkty procentowe, która to podwyżka wydaje się być obecnie szczytem możliwości w negocjacjach z Ministerstwem Finansów. Kolejnym zagadnieniem poruszonym przez delegatów była sprawa dyżurów nocnych aptek. Odpowiadając, Prezes Bohater stwierdził, iż prawdopodobieństwo całkowitego zniesienia tego obowiązku przez Polski Sejm jest znikome. Jedyną realną drogą jest rozpoczęcie starań w Ministerstwie Zdrowia o refundację dyżurów dla aptek. Przywołał tu przykład niemiecki, gdzie po wieloletnich staraniach takie dopłaty zostały przez państwo wprowadzone. Na stronach internetowych naszej Izby zostały przedstawione szczegółowe wyliczenia na podstawie danych z większości okręgowych izb aptekarskich w Polsce. Szczegółowo przedstawione zostało rozwiązanie wprowadzone u naszych zachodnich sąsiadów oraz przetłumaczona niemiecka ustawa w tym zakresie. Mamy, więc gotowe rozwiązania, potrzebne są tylko skoordynowane działania wszystkich Izb w kraju na rzecz zmian. Swoimi doświadczeniami w zakresie odmowy pełnienia przez apteki dyżurów nocnych podzielili się też obecni prezesi izb okręgowych, z których jasno wynikało jak daleko idącą ostrożność należy zachować w tym przedmiocie. Postulowanie radykalnej rezygnacji z obowiązku dyżurów daje do ręki poważny argument zwolennikom rozszerzenia obrotu poza aptecznego produktami leczniczymi. Jak groźne jest to zjawisko świadczyć może przykład Austrii, gdzie niektóre leki mogą wydawać lekarze i stanowi to już bez mała ¼ całego obrotu lekami w kraju. Następnie głos w dyskusji zabrał wiceprezes Paweł Łukasiński. Od- niósł się do dokumentu zawierającego strategię dla naszego zawodu połączoną z listą potencjalnych zagrożeń, jaką 10 lat temu złożył podczas Okręgowego Zjazdu Delegatów Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej na ręce ówczesnego Prezesa NRA Andrzeja Wróbla. Niestety niektórych celów nie udało się osiągnąć a niewyeliminowane zagrożenia przybrały na sile. Podstawową przyczyną takiego stanu rzeczy wtedy, jak i dzisiaj jest podział w naszym środowisku, a co za tym idzie brak skoordynowanych, skutecznych działań w skali całego kraju. Po drugiej stronie barykady nasi przeciwnicy działają metodycznie i zgodnie z założoną strategią. Kluczowym, więc w chwili obecnej dla każdego delegata czy członka samorządu jest postawienie sobie pytania czy jestem gotowy aktywnie włączyć się w ratowanie polskiego aptekarstwa. Zaangażowanie, nawet w tak ograniczonym zakresie jak przekazywanie koleżankom i kolegom w rejonie przyjętych założeń strategii samorządu, jest tą cegiełką, na której zbudować możemy solidny fundament do solidarnego wystąpienia w obronie naszych miejsc pracy. Czasu na decyzje nie pozostało wiele a z rachunku zysków i strat w tej rozgrywce wynika niestety, iż jesteśmy w defensywie. Odpowiadając na pytanie o możliwości zapobiegania brakom dostępności niektórych preparatów w hurtowniach, zasugerował każdorazowo pisemne zgłaszanie tego faktu do Inspekcji Farmaceutycznej. Przyznana decyzjami Głównego Inspektora Farmaceutycznego możliwość dostępu do informacji publicznej pozwoli po pewnym czasie uzyskać informację, na jakim etapie zgłoszenie się znajduje. Odpowiednio duża liczba takich zgłoszeń może wpłynąć na zmianę tej uciążliwej dla tak wielu aptek sytuacji. Wiceprezes Paweł Łukasiński jako niedopuszczalne określił również ograniczenia ilościowe stosowane przez niektóre firmy w prowadzonych interwencyjnych kanałach dystrybucji, oraz żądanie dokumentowania przez aptekę zapotrzebowania na leki w postaci przesyłania kserokopii recept. Dolnośląska Izba Aptekarska rozważać będzie w tej materii zalecenie, aby każdy odpowiednio udokumentowany, nieuzasadniony przypadek odmowy zrealizowania zamówienia był zgłaszany do pro- pharmakon kuratury, jako podejrzenie narażenia zdrowia pacjenta, oraz do Prezesa UOKIK. Po zakończeniu dyskusji z udziałem zaproszonych gości delegaci przeszli do formalnej części obrad Zjazdu. Na Przewodniczącego Zjazdu delegaci wybrali jednogłośnie Wiceprezesa Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej - mgr. farm. Pawła Łukasińskiego. Zgodnie z uchwałą Okręgowej Rady Aptekarskiej nr RA/34/VI/14 z dnia 11.02.2014 w sprawie uzupełnienia składu ORA DIA we Wrocławiu w związku z wygaśnięciem mandatu mgr farm. Bożeny Maćkowiak przeprowadzone zostały wybory uzupełniające. Na członka Rady wybrany został mgr farm. Przemysław Skibiński. Po wysłuchaniu przedstawicieli organów DIA we Wrocławiu do przyjęcia przez XXIV Okręgowy Zjazd Aptekarzy przedłożono następujące uchwały, apel i deklarację. UCHWAŁA 1/VI/2014 - o przyjęciu sprawozdania Okręgowej Rady Aptekarskiej za rok 2013 UCHWAŁA 2/VI/2014 - o przyjęciu sprawozdania Okręgowego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej za rok 2013 UCHWAŁA 3/VI/2014 - o przyjęciu sprawozdania Okręgowego Sądu Aptekarskiego za rok 2013 UCHWAŁA 4/VI/2014 - o przyjęciu sprawozdania Okręgowej Komisji Rewizyjnej za rok 2013 oraz o udzieleniu absolutorium ORA 11 UCHWAŁA 5/VI/2014 - preliminarz dochodów i wydatków Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej we Wrocławiu na 2014 rok Ponadto do przyjęcia przez Okręgowy Zjazd Aptekarzy przedłożono: 1. APEL XXV Okręgowego Zjazdu Aptekarzy Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej we Wrocławiu wzywający członków Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej do wzięcia udziału w programie Profilaktyki Udarów będącego częścią projektu „Perspektywy i kierunki rozwoju systemu ochrony zdrowia na Dolnym Śląsku 2014-2020” współorganizowanego wspólnie z Urzędem Marszałkowskim Województwa Dolnośląskiego i Urzędem Wojewódzkim. 2. DEKLARACJA XXV Okręgowego Zjazdu Aptekarzy Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej we Wrocławiu zobowiązująca organa Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej do dalszej pracy nad zmianami legislacyjnymi mającymi na celu ograniczenie wykazu produktów leczniczych dopuszczonych do obrotu poza aptecznego, jako wyraz troski o bezpieczeństwo zdrowotne społeczeństwa. W drugim dniu obrad Prezes Piotr Bohater wznawiając dyskusję przedstawił założenia prowadzonego wspólnie z Urzędem Wojewódzkim i Urzędem Marszałkowskim programu Profilaktyki Udarów. 12 Jest to część większego wieloletniego projektu „Perspektywy i kierunki rozwoju systemu ochrony zdrowia na Dolnym Śląsku 20142020”. Przedstawiając naszą ofertę zaangażowania się w ten projekt w urzędzie wojewódzkim prezes podkreślił jak ważnym elementem tego systemu są apteki, które co miesiąc odwiedza około 3 mln dolnośląskich pacjentów. Nasza oferta została bardzo pozytywnie przyjęta zarówno przez Wojewodę Dolnośląskiego jak i Marszałka Województwa Dolnośląskiego. Program realizowany będzie wielokierunkowo i na różnych płaszczyznach. Sukces naszego w nim udziału zależeć będzie od zaangażowania aptek. Należy wyraźnie podkreślić, iż nie wiąże się to z żadnymi kosztami, ponieważ wszelkie materiały apteki otrzymają bezpłatnie. Nasze zadanie polegać będzie jedynie na wyselekcjonowaniu w oparciu o posiadana wiedzę fachową popartą cyklem szkoleń, tych z pacjentów odwiedzających aptekę, którzy kwalifikują się do objęcia programem. Udzieleniu im fachowej porady farmaceutycznej i wręczeniu dedykowanych materiałów. Aby projekt zakończył się sukcesem musiałoby wziąć w nim udział, co najmniej 50% aptek z terenu naszego województwa. Należy z całą mocą podkreślić, iż jest to wyjątko- pharmakon wa szansa abyśmy stali się stałym i istotnym partnerem w planowaniu strategii ochrony zdrowia na naszym terenie. Z pewnością podobnych projektów będzie coraz więcej i z czasem uruchomione zostaną też fundusze unijne na ten cel. Wszystko zależy od powodzenia pierwszego obecnie realizowanego projektu. Przy stosunkowo niewielkim wysiłku zyskać możemy długofalowe korzyści i płaszczyznę stałej współpracy z przedstawicielami administracji rządowej i samorządowej. Możemy też odnieść niebywały sukces wizerunkowy. Zainteresowanie mediów tego typu projektami jest spore. Zyskalibyśmy szansę na zaprezentowanie nurtujących nas problemów w innym świetle, jako grupy zawodowej mocno zaangażowanej społecznie. W Europie tego typu programy są już codziennością a czynny udział aptek potwierdza ich prestiżową role w systemie edukacji pacjentów i profilaktyki zdrowotnej. Delegaci mając na uwadze jak niepowtarzalna jest to szansa dla dolnośląskiego aptekarstwa postanowili wystosować Apel do członków samorządu Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej wzywający do wzięcia udziału w projekcie „Perspektywy i kierunki rozwoju systemu ochrony zdrowia na Dolnym Śląsku 2014-2020” Remigiusz Komarczewski Elektroniczna Platforma Gromadzenia, Analizy i Udostępniania zasobów cyfrowych o Zdarzeniach Medycznych Projekt P1 realizowany przez CSIOZ i związany z nim system recept elektronicznych w kontekście wdrażania analogicznych systemów w Europie oraz prac samorządu aptekarskiego nad ustawą o zawodzie Wstęp Projekt P1 – „Elektroniczna Platforma Gromadzenia, Analizy i Udostępniania zasobów cyfrowych o Zdarzeniach Medycznych” – realizowany jest przez Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia (CSIOZ). Celem tego projektu jest podniesienie jakości i dostępności informacji o stanie zdrowia pacjenta i jego danych medycznych oraz usprawnienie obsługi pacjenta poprzez umożliwienie realizacji usług elektronicznych związanych z udzielaniem świadczeń zdrowotnych. Będzie to możliwe po wdrożeniu elektronicznej platformy usług w zakresie ochrony zdrowia umożliwiającej gromadzenie, analizę i udostępnianie zasobów cyfrowych o zdarzeniach medycznych. W systemie P1 będą gromadzone informacje o zdarzeniach medycznych wszystkich polskich pacjentów - niezależnie od płatnika. Projekt P1 jest realizowany w oparciu o ustawę z dnia 28 kwietnia 2011r. o systemie informacji w ochronie zdrowia. Jednak wiele założeń tego projektu wymaga nowelizacji tej ustawy, dlatego Ministerstwo Zdrowia przedstawiło do konsultacji społecznych Projekt założeń projektu ustawy o zmianie ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia oraz niektórych innych ustaw z dnia 21 października 2013r. Zarówno nowelizowana ustawa o systemie informacji w ochronie zdrowia, jak i sposób realizacji projektu P1 będą miały kluczowe znaczenie dla wykonywania zawodu przez polskich farmaceutów w przyszłości oraz prac samorządu aptekarskiego nad ustawą o zawodzie aptekarza. Wyjątkowo istotne jest, aby wdrażanie nowych rozwiązań informatycznych w systemie ochrony zdrowia związane było z równoczesnym podnoszeniem pozycji zawodowej farmaceutów. Poszczególne etapy wdrażania tych rozwiązań powinny być wykonywane w odpowiedniej kolejności i okresach czasowych. Ponadto wdrażanie Projektu P1 nie powinno być przyczyną walki konkurencyjnej między aptekami – np. obecnie w projekcie systemu recept elektronicznych opracowanym przez CSIOZ pacjent będzie wybierał aptekę, do której będą przesyłane wystawione recepty elektroniczne. Samorząd aptekarski powinien stanowczo przeciwstawić się tego typu rozwiązaniom. Projekt P1 obejmuje bardzo szeroki zakres wdrożeń: a) tworzenie, gromadzenie, analizowanie i udostępnianie elektronicznej dokumentacji medycznej pacjentów, b) elektroniczną obsługę recept, c) elektroniczną obsługę skierowań oraz wsparcia rezerwacji na porady lekarskie, d) udostępnienie podmiotom nadzorującym i kontrolującym system ochrony zdrowia w Polsce wiarygodnych i aktualnych informacji statystycznych, e) wymiana niezbędnych danych medycznych pomiędzy poszczególnymi krajami członkowskimi UE. Należy podkreślić, że tak szeroki zakres rozwiązań informatycznych nie został dotychczas wdrożony w żadnym kraju członkowskim Unii Europejskiej o liczbie ludności porównywalnej z Polską. Najbardziej zaawansowane pod tym względem są kraje skandynawskie, ale są to kraje o stosunkowo niewielkiej liczbie ludności w których apteki, zakłady opieki zdrowotnej i szpitale połączone są odrębną siecią światłowodową (co znacznie zwiększa bezpieczeństwo systemu w porównaniu z przesyłaniem danych przez Internet) i wdrażanie kolejnych rozwiązań informatycznych realizowane było w ciągu wielu lat. Obecnie jedynym dużym krajem członkowskim Unii Europejskiej, w którym wdrażany jest kompleksowy projekt informatyczny w systemie ochrony zdrowia o zakresie analogicznym do Projektu P1 jest Wielka Brytania. Projekt ten o nazwie National Programme for IT in the National Health System realizowany jest od roku 2002 i dotychczas koszty wdrożenia wynoszą około 10 miliardów funtów. Pomimo tego w styczniu 2013r. ostateczny termin wdrożenia tego systemu w Wielkiej Brytanii został przesunięty na rok 2018. Oznacza to, że czas wdrożenia kompleksowego systemu informatycznego w systemie ochrony zdrowia w Wielkiej Brytanii będzie obejmował ponad 15 lat. Natomiast liczne publikacje podsumowujące korzyści i problemy przy wdrażaniu tego systemu, np. Looking back, moving forward – Capturing lessons and building the evidence base for health informatics opracowywany przez University of Birmingham na zlecenie NHS Connecting for Health wyraźnie wskazują, że przyspieszanie procesu wdrażania poszczególnych elementów systemu informatycznego jest możliwe, ale wiąże się najczęściej ze znacznym zwiększeniem ryzyka pojawienia się błędów. Możliwe są wówczas spektakularne i niebezpieczne awarie systemu spowodowane również przez niewystarczającą kontrolę nadzoru – jak to miało miejsce w przypadku pharmakon 13 wdrażania systemu w londyńskim pogotowiu ratunkowym (London Ambulance). Jedynie w kilku pozostałych krajach członkowskich Unii Europejskiej prowadzone są - w ograniczonym zakresie prace nad wdrożeniem systemów informatycznych w systemie ochrony zdrowia: a) w Niemczech od stycznia 2014r. pacjenci będą się posługiwać nową elektroniczną kartą ubezpieczenia zdrowotnego, jednak recepty będą nadal wypisywane w formie papierowej, b) w Austrii elektroniczna karta ubezpieczenia zdrowotnego będzie obowiązywać od roku 2016, recepty będą nadal wypisywane w formie papierowej, c) elektroniczna karta ubezpieczenia zdrowotnego i system recept elektronicznych wdrażane są stopniowo w Holandii, d) w Finlandii i Włoszech realizowane są programy pilotażowe dotyczące recept elektronicznych na ograniczonym obszarze, e) system recept elektronicznych funkcjonuje w regionie Andaluzji w Hiszpanii, f) system recept elektronicznych został wdrożony w aptekach w Czechach, ale dotychczas recepty elektroniczne nie są wypisywane przez lekarzy. 2. Internetowe Konto Pacjenta (IKP) Należy podkreślić, że głównym elementem kompleksowego systemu informatycznego w systemie ochrony 14 zdrowia, którego zadaniem jest gromadzenie, analiza i udostępnianie zasobów cyfrowych, jest Internetowe Konto Pacjenta (IKP) – w literaturze anglojęzycznej określane również jako Electronic Health Record (EHR). Na indywidualnym koncie określonym dla każdego pacjenta będą zapisywane wszystkie dane medyczne związane zarówno ze stanem zdrowia pacjenta, jak i przeprowadzanymi zabiegami i badaniami laboratoryjnymi. Nie oznacza to jednak, że dane będą przechowywane w jednej centralnej bazie danych. Będą one przechowywane w poszczególnych bazach danych np. zakładów opieki zdrowotnej lub szpitali a system informatyczny Projektu P1 będzie indeksował poszczególne dane i umożliwiał dostęp do nich upoważnionym pracownikom fachowym systemu ochrony zdrowia. Dla aptekarzy kluczowe znaczenie będzie miało umożliwienie dostępu do odpowiedniej części danych zawartych w Internetowym Koncie Pacjenta, w celu zwiększenia kompetencji farmaceutów w zakresie prowadzenia szeroko pojętej opieki farmaceutycznej. Taki dostęp przewidziany jest np. w Wielkiej Brytanii, Holandii oraz Austrii. W Wielkiej Brytanii dane te będą ułatwiać farmaceutom również wystawianie w określonych przypadkach refundowanych tzw. recept powtórnych (repeat prescription) dla pacjentów. Właściwe zdefiniowanie praw dostępu farmaceutów do określonych danych zawartych w Internetowym Koncie Pacjenta będzie miało kluczowe znaczenie dla utrzymania wysokiej pozycji zawodowej farmaceutów w systemie ochrony zdrowia. Niestety zarówno w dostępnej dokumentacji dotyczącej Projektu P1 pharmakon jak i w opublikowanym projekcie założeń projektu ustawy o zmianie ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia oraz niektórych innych ustaw z dnia 21 października 2013r. nie ma żadnych zapisów dotyczących uprawnień farmaceutów w zakresie dostępu do określonych danych w Internetowym Koncie Pacjenta. W ustawie z dnia 28 kwietnia 2011r. o systemie informacji w ochronie zdrowia: Rozdział 3 System Informacji Medycznej Art. 12 ust. 6: 6. Pracownikom medycznym i usługodawcom, w zakresie wykonywanych przez nich zadań i posiadanych uprawnień, udostępniane są dane, w tym dane osobowe i jednostkowe dane medyczne usługobiorców, przetwarzane w SIM, w zakresie niezbędnym do realizacji zadań, o których mowa w ust. 1 pkt 9 i 10, oraz prowadzenia list oczekujących na udzielenie świadczenia, o których mowa w art. 20 i art. 22 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Określone zostały tylko bardzo ogólnie zasady dostępu pracowników medycznych do bazy SIM. Ponieważ dostęp do bazy SIM jest jednym z kluczowych zagadnień mających na celu zwiększenie jakości i efektywności funkcjonowania systemu ochrony zdrowia, powinny już teraz zostać określone założenia dostępu do danych różnych grup zawodowych w systemie ochrony zdrowia. Założenia te są bardzo ważne dla grupy zawodowej farmaceutów, ponieważ powinny uwzględniać zarówno obecne jak i nowe usługi farmaceutyczne i zadania, które będą wykonywane przez apteki w przyszłości i które będą niezbędne przy uwzględnieniu nieuniknionych niekorzystnych zmian demograficznych następujących również w Polsce. Nie bez znaczenia jest również fakt, że do dnia dzisiejszego żaden akt prawny nie zawiera wykazu zawodów medycznych. 3. Karta Specjalisty Medycznego (KSM) Dostęp do danych zawartych w Internetowym Koncie Pacjenta jest bezpośrednio związany z posługiwaniem się Kartą Specjalisty Medycznego, która powinna być równocześnie stosowana do transmisji danych z wykorzystaniem podpisu cyfrowego. Wysoki poziom bezpieczeństwa dostępu, przechowywania i transmisji danych medycznych pacjentów powinien być jednym z najważniejszych priorytetów przy wdrażaniu Projektu P1. Przesyłanie w sieci Internet danych pacjentów bez zastosowania zaawansowanych algorytmów szyfrujących byłoby wyjątkowo niebezpieczne. Dotychczas odpowiednio wysoki poziom bezpieczeństwa przy akceptowalnych kosztach zapewnia zastosowanie podpisu elektronicznego. Podpis elektroniczny zapewnia trzy bardzo ważne elementy bezpieczeństwa: a) szyfrowanie danych, b) uniemożliwienie zmian (fałszowania) danych w trakcie transmisji, c) jednoznaczną identyfikację nadawcy i odbiorcy. Ze względu na wyżej wymienione cechy podpisu elektronicznego Karta Specjalisty Medycznego wydawana dla farmaceutów powinna pełnić również bardzo ważną rolę w systemie recept elektronicznych. Niestety, w opublikowanym projekcie założeń projektu ustawy o zmianie ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia oraz niektórych innych ustaw z dnia 21 października 2013r. nie ma jednoznacznych zapisów dotyczących wydawania farmaceutom Kart Specjalisty Medycznego. Dlatego uwagi samorządu aptekarskiego do wyżej wymienionego projektu założeń nowelizacji ustawy zawierały bardzo ważne postulaty dotyczące zmian odpowiednich punktów wyżej wymienionego projektu założeń. Jeśli Karta Specjalisty Medycznego ma pełnić funkcję dokumentu potwierdzającego prawo wykonywania zawodu, to powinno to dotyczyć również farmaceutów. Należy również określić, czy karty te będą wykorzystywane do autoryzacji przez farmaceutów realizacji recepty elektronicznej – co byłoby działaniem analogicznym do potwierdzenia np. przez lekarza za pomocą KSM jego udziału w procesie udzielania świadczenia opieki zdrowotnej. Sposób autoryzacji recepty w postaci elektronicznej jest jednym z głównych aspektów w tym zakresie i powinien być określony już na etapie założeń projektu ustawy o zmianie ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia oraz niektórych innych ustaw. Jest to bardzo istotne również z tego względu, że jeśli do autoryzacji przez osoby realizujące recepty elektroniczne w aptece będą wykorzystywane karty KSM, to powinny być one również wydawane technikom farmaceutycznym – analogicznie jak karty te będą wydawane również osobom wykonującym u świadczeniodawcy tzw. czynności techniczne (m.in. rejestratorkom, sekretarkom medycznym, osobom zajmującym się sprawozdawczością). Karta Specjalisty Medycznego zawierająca klucze kryptograficzne oraz certyfikaty potwierdzające ważność związanych z nimi kluczy publicznych mogłaby być również wykorzystywana przez farmaceutów do przesyłania do NFZ rachunków refundacyjnych w postaci elektronicznej, bez konieczności przekazywania rachunków w postaci papierowej. 4. Elektroniczna Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego (eKUZ) Elektroniczna Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego powinna również odgrywać kluczowe znaczenie w dostępie do Internetowego Konta Pacjenta, ponieważ zgodnie z założeniami Projektu P1 oraz ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia także pacjenci będą mieli dostęp do swoich danych zawartych w Internetowym Koncie Pacjenta. Trudno sobie wyobrazić, aby dane przesyłane z IKN do pacjenta nie były odpowiednio szyfrowane. Ponadto eKUZ pacjenta będzie również wykorzystywana do potwierdzania poszczególnych zdarzeń medycznych (powinna być również stosowana przy realizacji recept elektronicznych). W opublikowanym projekcie założeń do ustawy znajduje się zapis zgodnie z którym eKUZ pacjenta nie będzie zawierała zdjęcia. Należy jednak przeanalizować doświad- pharmakon 15 czenia naszego zachodniego sąsiada w tym zakresie, ponieważ w Niemczech wszyscy ubezpieczeni pacjenci (około 70 milionów) muszą posługiwać się od 1 stycznia 2014r. jedynie nowymi kartami ubezpieczenia zdrowotnego, które zawierają również zdjęcie osoby ubezpieczonej. UWAGA: Ponieważ Karta Specjalisty Medycznego oraz Elektroniczna Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego mają kluczowe znaczenie zarówno dla funkcjonowania Internetowego Konta Pacjenta jak i systemu recept elektronicznych, doświadczenia innych krajów pokazują, że KSM i eKUZ powinny być wdrażane w pierwszej kolejności, z zachowaniem odpowiednio długiego czasu w celu wnikliwego przetestowania ich funkcjonalności ze szczególnym uwzględnieniem odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa. 5. Recepty elektroniczne Wdrażanie systemu recept elektronicznych powinno następować w dwóch etapach, dopiero po wcześniejszym wdrożeniu KSM i eKUZ: a) Etap 1 – równoległe funkcjonowanie recept papierowych i recept elektronicznych b) Etap 2 – wystawianie i realizacja recept w postaci elektronicznej, przy jednoczesnej możliwości drukowania papierowej kopii recepty zarówno przez lekarza jak i farmaceutę w aptece Pacjent powinien mieć możliwość realizacji wystawionej recepty elektronicznej w dowolnej aptece. Samorząd 16 aptekarski powinien zdecydowanie sprzeciwić się propozycji zawartej w Projekcie P1 zgodnie z którą pacjent będzie dokonywać wyboru apteki, do której będą przesyłane wystawione recepty elektroniczne. W rozdziale 5 projektu założeń projektu ustawy o zmianie ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia oraz niektórych innych ustaw z dnia 21 października 2013r. 5. Przepisy przejściowe i dostosowujące a) str. 30 ust 1: W ustępie 1 znajduje się zapis, że wdrożenie systemu e-Recept będzie procesem złożonym, długotrwałym i kosztownym, wymagającym kompleksowego przygotowania procesu wdrożenia oraz optymalnego rozłożenia kosztów zmian. Jednak przedstawiony projekt założeń nie zawiera żadnych bardziej szczegółowych danych dotyczących etapów wdrażania systemu recept elektronicznych poza zapisem, że „1) dla e-Recept – obowiązku wystawiania jedynie w postaci elektronicznej od 1 sierpnia 2016r. Poziom informatyzacji aptek jest na tyle wysoki, że uprawnia do nałożenia obowiązku e-Recepty (poza sytuacjami wyjątkowymi) wcześniej niż pozostałych dokumentów.” Poziom informatyzacji aptek w Polsce jest obecnie rzeczywiście wysoki ale należy pamiętać, że apteki są tylko jednym z elementów tego systemu. Kluczowe znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania systemu recept elektronicznych będzie miało również bezawaryjne działanie modułu zleceń Systemu Informacji Medycznej oraz programy komputerowe wykorzystywane przez wiele tysięcy lekarzy, którzy dotychczas nie wykorzystywali jeszcze komputera nawet do wydruku recept na drukach papierowych (wypisywali recepty jedynie ręcznie). Ewentualne błędy w funkcjonowaniu tego systemu mogą mieć bardzo groźne skutki dla zdrowia i życia pacjentów. Dlatego wydaje się zasadne, aby w tym zakresie już na etapie założeń do projektu nowelizacji ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia oraz niektórych innych ustaw wykorzystane zostały doświadczenia z wdrażania systemu recept elektronicznych w Wielkiej Brytanii i określone zostało, że system recept elektronicznych będzie wdrażany w dwóch etapach: Etap 1: Równolegle będą funkcjonowały recepty papierowe oraz recepty elektroniczne. Lekarz po wprowadzeniu recepty do komputera przesyła ją do modułu zleceń Systemu Informacji Medycznej oraz drukuje receptę papierową, na której drukuje dodatkowo specjalny identyfikator w postaci kodu kreskowego. Poniżej przedstawiam wygląd przykładowej recepty z wyżej wymienionym identyfikatorem w Wielkiej Brytanii. Drukowanie przez lekarza recepty na druku bardzo zbliżonym do aktualnie wykorzystywanych druków recept papierowych z jednym kodem kreskowym będzie ułatwiało wdrożenie tego etapu zarówno dla aptek jak i dla pacjentów. pharmakon Żródło: NHS Electronic Prescription Service Żródło: NHS Electronic Prescription Service W trakcie realizacji recepty w aptece farmaceuta skanuje kod kreskowy identyfikatora – w wyniku czego zawartość recepty jest przesyłana do apteki z modułu zleceń Systemu Informacji Medycznej. Następnie aptekarz porównuje zawartość elektronicznie wczytanej recepty z danymi zawartymi na recepcie papierowej. Po wydaniu przepisanych leków odpowiednie dane i adnotacje są przesyłane z apteki do modułu zleceń Systemu Informacji Medycznej. W przypadku np. awarii modułu zleceń Systemu Informacji Medycznej lub innych błędów uniemożliwiających pobranie z tego modułu zawartości recepty apteka realizuje taką receptę jak zwykłą receptę papierową. Etap 2: Recepty są przepisywane jedynie w postaci elektronicznej. Wydaje się być jednak zasadnym, aby w zależności od decyzji kierownika apteki, w aptece mogły być drukowane również papierowe kopie recept, co w wielu przypadkach ułatwi ich retaksację i ewentualne inne procedury kontrolne poprawności realizacji. Etap 2 powinien być wdrażany w życie dopiero wówczas, kiedy zdecydowana większość aptek i podmiotów uprawnionych do wystawiania recept będzie już bez problemów funkcjonować na poziomie Etapu 1. Bezawaryjne funkcjonowanie systemu recept elektronicznych na poziomie Etapu 1 wykaże, że wszystkie bazy danych i moduły transmisji funkcjonują właściwie oraz zarówno podmioty uprawnione do wystawiania recept jak i apteki nie mają problemów z funkcjonowaniem w tym systemie. Należy też podkreślić, że w Wielkiej Brytanii nawet po wdrożeniu drugiego etapu systemu recept elektronicznych, zarówno lekarze, jak i farmaceuci będą mieli możliwość drukowania kopii recepty w wersji papierowej nazywanej tokenem. UWAGA: W rozdziale 4 ustawy z dnia 28 kwietnia 2011r. o systemie informacji w ochronie zdrowia dotyczącym rejestrów medycznych wymienione są następujące rejestry centralne, które mają być utworzone: - Centralny Wykaz Usługobiorców, - Centralny Wykaz Usługodawców, - Centralny Wykaz Pracowników Medycznych. W celu prawidłowego działania systemu recept elektronicznych powinien być również utworzony Centralny Wykaz Produktów Leczniczych i Wyrobów Medycznych, który w postaci bazy danych o ściśle określonym formacie byłby wykorzystywany zarówno przez osoby uprawnione do wystawiania recept jak i farmaceutów – w tym celu wykaz ten powinien być wykorzystywany przez wszystkich producentów oprogramowania dla aptek i lekarzy. W chwili obecnej lekarze i farmaceuci w aptekach wykorzystują różne bazy danych w których najważniejszym elementem umożliwiającym ich wzajemne powiązanie jest kod EAN. Ponieważ nawet po wielu latach od wdrożenia systemów informatycznych w aptekach nadal zdarzają się błędy w przyporządkowaniu właściwego kodu EAN do nazwy leku. Można sobie wyobrazić, że problem ten może być znacznie poważniejszy, jeśli wszyscy lekarze będą zobowiązani do wystawiania recept elektronicznych. Bardzo istotny jest również fakt, że wdrażanie Etapu 1 systemu recept elektronicznych w Wielkiej Brytanii rozpoczęte zostało w roku 2005 i dopiero od niedawna rozpoczęte zostało wdrażanie Etapu 2, kiedy w realizacji recept elektronicznych na zasadach Etapu 1 uczestniczy już pharmakon 17 ponad 90% uprawnionych podmiotów. Pomimo tego na początku 2013 roku termin zakończenia wdrażania Etapu 2 w Wielkiej Brytanii został przesunięty na rok 2018. Oznacza to, że pełne wdrożenie Etapu 2 w Wielkiej Brytanii będzie trwało 5 lat, a obydwa etapy będą wdrażane w sumie ponad 10 lat. Ponieważ Wielka Brytania to na razie jedyny z większych krajów europejskich, który osiągnął wysoki poziom zaawansowania we wdrażaniu systemu recept elektronicznych należy poważnie rozważyć, czy proponowany termin 1 sierpnia 2016r. wystawiania w Polsce recept jedynie w postaci elektronicznej jest realny. Należy też wziąć pod uwagę, że równoległe wdrażanie w krótkim czasie wielu baz danych i modułów systemu platformy P1 obejmujących również eKUZ i KSM może powodować wiele poważnych problemów i faktycznych opóźnień we wdrażaniu systemu. Przewidziany w projekcie założeń zaledwie 6-miesięczny odstęp od zakończenia wydawania KSM i uruchomienie wydawania kart eKUZ zaledwie 8 miesięcy przed obowiązkiem wystawiania recept jedynie w formie elektronicznej wydaje się być okresem zbyt krótkim. 6. Podsumowanie Omówione zagadnienia dotyczące Projektu P1 – „Elektroniczna Platforma Gromadzenia, Analizy i Udostępniania zasobów cyfrowych o Zdarzeniach Medycznych” – przed- 18 stawione w bieżącym, jak również w poprzednim numerze Aptekarza Polskiego wskazują wyraźnie, że aktywny udział samorządu aptekarskiego w pracach legislacyjnych nad projektem nowelizacji ustawy o zmianie ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia oraz niektórych innych ustaw z dnia 21 października 2013r. będzie wyjątkowo ważny dla polskich aptekarzy. Zarówno nowelizowana ustawa o systemie informacji w ochronie zdrowia, jak i sposób realizacji projektu P1 będą miały kluczowe znaczenie dla wykonywania zawodu przez polskich farmaceutów w przyszłości oraz prac samorządu aptekarskiego nad ustawą o zawodzie aptekarza. Wyjątkowo istotne jest, aby wdrażanie nowych rozwiązań informatycznych w systemie ochrony zdrowia związane było z równoczesnym podnoszeniem pozycji zawodowej farmaceutów. Poszczególne etapy wdrażania tych rozwiązań powinny być wykonywane w odpowiedniej kolejności i okresach czasowych. Ponadto wdrażanie Projektu P1 nie powinno być przyczyną walki konkurencyjnej między aptekami – np. obecnie w projekcie systemu recept elektronicznych opracowanym przez CSIOZ pacjent będzie wybierał aptekę, do której będą przesyłane wystawione recepty elektroniczne. Samorząd aptekarski powinien stanowczo przeciwstawić się tego typu rozwiązaniom. Prezes Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej mgr farm. Piotr Bohater pharmakon [email protected] XIV Mistrzostwa Polski Farmaceutów w Narciarstwie Alpejskim Karpacz 2014 Prawdziwie wiosenna aura utrzymująca się praktycznie od początku tegorocznej zimy zmieniła przygotowania do XIV Mistrzostw Polski Farmaceutów w Narciarstwie Alpejskim w dreszczowiec. W zaplanowanym na styczeń, pierwszym terminie śniegu w Karpaczu nie było nawet na szczytach okolicznych gór. Zawody zostały przeniesione na 22 lutego. W tym czasie zaczęło śnieżyć, co wlało nieco otuchy w nasze serca. „Wiosenna pogoda” jednak nie dawała za wygraną i na 10 dni przed „godziną zero” śnieg z większości stoków w Karpaczu zniknął prawie całkowicie. Pozostał jedynie sztucznie naśnieżany stok „EURO” w kompleksie narciarskim na górze Kopa. Szczęśliwie udało się zdobyć konieczne pozwolenia i mogliśmy rozpocząć przygotowania. Pomimo tych wszystkich niedogodności przyjechali do nas farmaceuci z całego kraju, a także z zagranicy. W tym roku zaszczycił nas swoja obecnością prezes Czeskiej Izby Aptekarskiej Lubomir Chudoba z małżonką, również farmaceutką. Mieliśmy przyjemność gościć Prezesa ORA Okręgowej Izby Aptekarskiej w Olsztynie Romana Grzechnika z córkami, Prezesa ORA Pomorsko-Kujawskiej Okręgowej Izby Aptekarskiej Piotra Chwiałkowskiego, Wiceprezes ORA Pomorsko-Kujawskiej Okręgowej Izby Aptekarskiej Małgorzatę Pietrzak, Prezesa ORA Gdańskiej Okręgowej Izby Aptekarskiej Pawła Chrzana, Wiceprezesa ORA Okręgowej Izby Aptekarskiej w Warszawie Wojciecha Szkopańskiego. Organizacja tak dużej imprezy sportowej nie byłaby możliwa bez wsparcia sponsorów. Obecny był Prezes Hurtap S.A. Wiktor Napióra z rodziną. Zakład Farmaceutyczny Amara reprezentowali Dyrektor do spraw sprzedaży i marketingu Kamil Przyborowski i Specjalista do spraw sprzedaży Grzegorz Potelicki. Obecny był również Dyrektor wydawnictwa Medpharm Polska Dariusz Sapota. Dzień zawodów powitał nas piękną słoneczną pogodą. Temperatura utrzymywała się w okolicach zera stopni, było bezwietrznie. Stok został pięknie wyratrakowany i jak stwierdził sędzia główny zawodów – warunki były jak na puchar świata. W tym roku kierując się sugestiami uczestników z lat poprzednich postanowiliśmy rozszerzyć liczbę kategorii startowych, aby dać szanse na zwycięstwo jak największej liczbie zawodników. Rywalizacja odbywała się aż w 18-stu kategoriach. Prócz Juniorów przyjęliśmy podział na płeć i grupy wiekowe w odstępach, co 10 lat dla zawodników od 20-go do powyżej 60-go roku życia w kategoriach M2, M3, M4, M5, M6. Przyjaciele farmacji rywalizowali w kategoriach kobiet i mężczyzn do i od 40-go roku życia. Nowością była też klasy- WYNIKI ZAWODÓW Klasyfikacja KOBIET – OPEN imię i nazwisko izba I przej. II przej. Anna Bielasik DIA 31,26 30,4 Alicja Napióra Łódź 31,27 30,45 Mariola Suszko DIA Wrocław 32,30 30,48 Magdalena Hajduk DIA 31,73 31,23 Monika Makiela-Buczek DIA 33,73 32,31 Anna Bererzańska Wlkp. 36,88 35,20 Danuta Czerniachowicz DIA 36,28 35,65 Jolanta Krumplewska DIA 39,08 37,60 Joanna Lewandowska DIA 42,57 37,99 Małgorzata Hajduk DIA Strzegom 42,69 38,69 Małgorzata Matusz DIA 39,58 39,16 Bogumila Polakiewicz Olsztyn 41,85 41,97 Małgorzata Jakubowska Wlkp. 44,54 43,21 Grażyna Piotrowska DIA 46,67 45,45 Agnieszka Leśkiewicz- Szko- Warszawa 51,20 47,53 pańska 11 Beata Kocięcka Białystok 1,28,57 49,44 1 Izabela Bielecka Lubelska nr 4 7 3 2 6 5 15 8 16 9 12 17 10 13 14 pharmakon miejsce 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 NK 19 nr 20 32 22 24 35 30 33 25 28 36 41 39 34 27 26 40 42 37 38 21 23 29 31 nr 80 84 86 81 82 83 87 85 nr 54 50 57 52 56 51 53 55 nr 60 65 20 Klasyfikacja MĘŻCZYZN – OPEN imię i nazwisko izba I przej. II przej. miejsce Wojciech Szkopański Warszawa 31,24 27,34 1 Sebastian Jakubowski OIA Poznań 27,56 27,46 2 Wiktor Napióra Hurtap 28,93 27,73 3 Janusz Mazur DIA 30,26 30,85 4 Paweł Kotek Kielecka 31,3 30,3 5 Maciej Karbowiak DIA 31,49 32,62 6 Marek Rawski DIA 32,56 31,52 7 Jerzy Karasiński DIA 31,79 DS. 8 Grzegorz Lewandowski DIA 32,68 32,25 9 Janusz Nowaczyński Opole 33,44 33,48 10 Janusz Łazarczuk Olsztyn 35,14 34,36 11 Mariusz Czech Warszawa 35,14 DS. 12 Wojciech Rykaczewski Pom.-Kuj. 39,18 35,23 13 Wojciech Piotrowski DIA Karpacz 36,11 36,31 14 Piotr Bohater DIA 44,19 38,64 15 Roman Jan Grzechnik Olsztyn 42,47 40,07 16 Marcin Olszewski Olsztyn 40,67 42,08 17 Jerzy Kotek Kielecka 41,51 41,76 18 Andrzej Młyńczak DIA 1,07,21 59,83 19 Bartłomiej Bogucki Amara NK Jakub Bogucki Amara NK Bartłomiej Fidelus Beskidzka NK Michał Marcinkowski Gdańsk NK Klasyfikacja PRZYJACIELE FARMACJI – Dzieci do lat 11 imię i nazwisko lat I przej. II przej. miejsce Konrad Barcz 7 33,56 33,51 1 Zuzanna Buczek 8 41,12 37,25 2 Julia Karbowiak 11 38,36 38,18 3 Joanna Bielasik 9 41,22 38,84 4 Hania Bielasik 10 41,36 39,38 5 Zofia Jakubowska 8 43,89 DS. 6 Konrad Rawski 11 46,46 45,02 7 Agata Buczek 5 1,01,19 51,12 8 Klasyfikacja PRZYJACIELE FARMACJI – KOBIETY OPEN imię i nazwisko I przej. II przej. miejsce Karolina Sobczak 30,76 29,25 1 Marta Gleba 31,47 32,31 2 Izabela Grzechnik 46,73 43,01 3 Barbara Łysionek 44,29 43,47 4 Gabriela Grzechnik 1,47,53 44,19 5 Joanna Suszko NK Dorota Maciejczyk-Kotek NK Marta Rawska NK Klasyfikacja PRZYJACIELE FARMACJI – MĘŻCZYŹNI imię i nazwisko I przej. II przej. miejsce Radosław Bererzański 28,27 27,03 1 Sławomir Michalak 28,27 27,07 2 fikacja „Pucharu Rodzin” gdzie brane były pod uwagę najlepsze wyniki wszystkich startujących członków każdej z rodzin. Przygotowaniem stoku, ustawieniem slalomu i sędziowaniem, słowem kompletnym zabezpieczeniem technicznym, zajęła się podobnie jak w latach ubiegłych Szkoła Zdobywców Horyzont z Karpacza pod kierownictwem Pana Radosława Jęcka. Zabezpieczenie medyczne zapewniali ratownicy GOPR. Należy tu wspomnieć, iż zawody prowadzone i komentowane są przez Pana Radosława z wyjątkową swadą i humorem, co wprawia uczestników i kibiców w doskonały nastrój . Punktualnie o godzinie 11.00 Prezes Piotr Bohater powitał wszystkich uczestników i życzył udanej rywalizacji. Pan Radosław Jęcek, jako sędzia główny, podał podstawowe informacje na temat trasy slalomu oraz przedstawił obowiązujące podczas zawodów zasady i kolejność zawodników. Nadal utrz ymywała pharmakon 68 64 62 67 61 63 70 69 66 Tomasz Piotrowski Michał Karbowiak Zdzisław Suszko Jakub Hajduk Andrzej Czerniachowicz Andrzej Małecki Kazimierz Hajduk Dariusz Sapota Piotr Bujakiewicz 29,01 29,76 29,8 32,98 33,49 34 36,88 37,41 41,33 29,15 30,13 NK 32,6 33,71 34,78 40,14 37,73 38,92 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Klasyfikacja w poszczególnych kategoriach: się piękna pogoda. Z punktu startowego znajdującego się na wysokości około 1000 m n.p.m. roztaczała się panorama na całą Kotlinę Jeleniogórską, której niecodzienny o tej porze roku buro zielony kolor mocno kontrastował z bielą śniegu na trasie zjazdu. Pierwsze wystartowały panie farma- nr 80 84 86 81 82 83 87 85 nr 1 16 nr 4 7 nr 6 17 10 14 11 ceutki w swoich kategoriach, następnie najmłodsi uczestnicy - juniorzy do lat 11, wreszcie panowie farmaceuci, a kończyli pierwszy przejazd przyjaciele farmacji. Już po tej kolejce widać było, iż o zwycięstwie decydować będą ułamki sekund. Podczas przerwy technicznej na dokonanie niezbędnych poprawek na trasie, kibice zgromadzeni wokół biura zawodów żywo komentowali wyniki pierwszej tury. Na dany przez sędziego mety znak ruszyła druga kolejka. Gorący doping kibiców zagrzewał zawodników do jeszcze większego wysiłku. Około godziny 15.00, kiedy ostatni uczestnik ukończył slalom, sędzia główny zakończył zawody. nr 3 5 15 9 12 nr 8 13 nr 35 28 nr 32 42 nr 20 30 33 26 nr 22 41 39 34 40 37 JUNIORZY DO LAT 11 imię i nazwisko lat I przej. II przej. miejsce Konrad Barcz 7 33,56 33,51 I Zuzanna Buczek 8 41,12 37,25 II Julia Karbowiak 11 38,36 38,18 III Joanna Bilasik 9 41,22 38,84 IV Hania Bielasik 10 41,36 39,38 V Zofia Jakubowska 8 43,89 DS VI Konrad Rawski 11 46,46 45,02 VII Agata Buczek 5 1.01,19 51,12 VIII FARMACEUCI KOBIETY Kategoria M2 (do lat 30) imię i nazwisko OIA I przej. II przej. miejsce Magdalena Hajduk DIA 31,73 31,23 I Joanna Lewandowska DIA 42,51 37,99 II FARMACEUCI KOBIETY Kategoria M3 ( do lat 40) imię i nazwisko OIA I przej. II przej. miejsce Anna Bielasik DIA 31,26 30,4 I Alicja Napióra Łódź 31,27 30,45 II FARMACEUCI KOBIETY Kategoria M4 (do lat 50) imię i nazwisko OIA I przej. II przej. miejsce Monika Makiela- Buczek DIA 33,73 32,31 I Bogumiła Polakiewicz Olsztyn 41,81 41,97 II Małgorzata Jakubowska Wielkopolska 44,54 43,21 III Agnieszka Leśkiewicz- Szko- Warszawa 51,2 47,53 IV pańska Beata Kocięcka Białystok 1.28,57 49,44 V FARMACEUCI KOBIETY Kategoria M5 (do lat 60) imię i nazwisko OIA I przej. II przej. miejsce Mariola Suszko DIA 32,3 30,48 I Anna Bererzańska Wielkopolska 36,88 35,2 II Danuta Czerniachowicz DIA 36,28 35,65 III Małgorzata Hajduk DIA 42,69 38,69 IV Małgorzata Matusz DIA 39,58 39,16 V FARMACEUCI KOBIETY Kategoria M6 (powyżej lat 60) imię i nazwisko OIA I przej. II przej. miejsce Jolanta Krumplewska DIA 39,08 37,6 I Grażyna Piotrowska DIA 46,67 45,45 II FARMACEUCI MĘŻCZYŹNI Kategoria M2 (do lat 30) imię i nazwisko OIA I przej. II przej. miejsce Paweł Kotek Kielecka 31,3 30,3 I Grzegorz Lewandowski DIA 32,68 32,25 II FARMACEUCI MĘŻCZYŹNI Kategoria M3 (do lat 40) imię i nazwisko OIA I przej. II przej. miejsce Sebastian Jakubowski Wielkopolska 27,56 27,46 I Marcin Olszewski Olsztyn 40,67 42,08 II FARMACEUCI MĘŻCZYŹNI Kategoria M4 (do lat 50) imię i nazwisko OIA I przej. II przej. miejsce Wojciech Szkopański Warszawa 31,24 27,34 I Maciej Karbowiak DIA 31,49 32,62 II Marek Rawski DIA 32,56 31,52 III Piotr Bohater DIA 44,19 38,64 IV FARMACEUCI MĘŻCZYŹNI Kategoria M5 (do lat 60) imię i nazwisko OIA I przej. II przej. miejsce Wiktor Napióra Lódzka, 28,93 27,73 I Hurtap Janusz Łazarczuk Olsztyn 35,14 34,36 II Mariusz Czech Warszawa 35,14 DS III 39,18 35,23 IV Wojciech Rykaczewski Pom.- Kujawska Roman Grzechnik Olsztyn 42,47 40,07 V Jerzy Kotek Kielecka 41,51 41,76 VI pharmakon 21 nr 24 25 36 27 38 FARMACEUCI MĘŻCZYŹNI Kategoria M6 (powyżej lat 60) imię i nazwisko OIA I przej. II przej. miejsce Janusz Mazur DIA 30,26 30,85 I Jerzy Karasiński DIA 31,79 DS II Janusz Nowaczyński Opolska 33,44 33,48 III Wojciech Piotrowski DIA 36,11 36,31 IV Andrzej Młyńczak DIA 1.07,21 59,83 V PRZYJACIELE FARMACJI KOBIETY (do lat 40) nr imię i nazwisko I przej. II przej. miejsce 54 Karolina Sobczak 30,76 29,25 I 50 Marta Gleba 31,47 32,31 II 57 Izabela Grzechnik 46,73 43,01 III 52 Barbara Łysionek 44,29 43,47 IV 56 Gabriela Grzechnik 1.47,50 44,19 V PRZYJACIELE FARMACJI MĘŻCZYŻNI (do lat 40) nr imię i nazwisko I przej. II przej. miejsce 65 Sławomir Michalak 28,27 27,07 I 64 Michał Karbowiak 29,76 30,13 II 67 Jakub Hajduk 32,98 32,6 III PRZYJACIELE FARMACJI MĘŻCZYŻNI (powyżej lat 40) nr imię i nazwisko I przej. II przej. miejsce 60 Radosław Bererzański 28,27 27,03 I 68 Tomasz Piotrowski 29,01 29,15 II 62 Zdzisław Suszko 29,8 NK III 61 Andrzej Czerniachowicz 33,49 33,71 IV 63 Andrzej Małecki 34 34,78 V 70 Kazimierz Hajduk 36,88 40,14 VI 69 Dariusz Sapota 37,41 37,73 VII 66 Piotr Bujakiewicz 41,33 38,92 VIII Klasyfikacja – PUCHAR RODZIN nazwisko przejazd średnia* miejsce Napióra 30,56 I Karbowiak 33,14 II Hajduk 36,06 III Bielasik/Piotrowscy 36,53 IV Jakubowscy 38,19 V Buczek 40,23 VI Grzechnik 42,42 VII *Suma poszczególnych czasów podzielona przez członków rodziny Wieczorem podczas uroczystej kolacji miała miejsce dekoracja zwycięzców. Prezes Piotr Bohater powitał wszystkich zebranych. W szczególności gości z zagranicy i przedstawicieli samorządu aptekarskiego. Podziękował sponsorom, bo to dzięki ich wsparciu i zaangażowaniu taka impreza łącząca sport i integrację środowiska farmaceutycznego mogła zostać zorganizowana. Następnie odbyło się uroczyste wręczenie medali i pucharów dla zwycięzców. Były fanfary, gratulacje i burza oklasków dla najlepszych w swoich kategoriach. W trakcie dekoracji największe owacje miały miejsce podczas wręczania pucharów i medali dla najmłodszych uczestników zawodów. XIV Mistrzostwa Polski Farmaceutów w Narciarstwie Alpejskim Karpacz 2014 przeszły do historii. Do zobaczenia w przyszłym roku! Remigiusz Komarczewski Dane techniczne: długość trasy: 600 m; różnica start-meta: 110 m; ilość bramek: 14; ustawiacz: Kazimierz Mazur. Jury: Sędzia główny/kierownik techniczny: Radosław Jęcek; kierownik trasy: Kazimierz Mazur; sędzia startu: Przemysław Kurek; sędzia mety: Grzegorz Tarczewski; sędziowie bramkowi: Marcin Frątczak, Grzegorz Tarczewski SZKOŁA ZDOBYWCÓW HORYZONT ul. Konstytucji 3 Maja 25 58-540 Karpacz tel. +48 (0) 605 11 22 40; e-mail:[email protected] www.horyzont.karpacz.pl III Mistrzostwa Polski OIA w Piłce Nożnej Halowej Gniewino – 25-27 kwietnia 2014 r. Organizatorem mistrzostw była Gdańska Okręgowa Izba Aptekarska – zeszłoroczny triumfator imprezy. Do udziału w zawodach zgłosiło się 8 drużyn z następujących Okręgowych Izb Aptekarskich: Bielsko - Biała, Bydgoszcz, Gdańsk, Katowice, Kraków, Łódź, Poznań i Wrocław. Dolnośląską Izbę Aptekarską reprezentowali : Sławomir Mierzwa, Paweł Małecki, Łukasz Kaniuczak, Sławomir Batko, Łukasz Shreiber, Łukasz Zawodnik, Maciej Szydłowski, Adam Kucyniak. Turniej stał na bardzo wysokim poziomie. Nasza drużyna po zaciętych pojedynkach zajęła V miejsce. Serdecznie gratulujemy. W przyszłym roku gospodarzem będzie Wielkopolska Okręgowa Izba Aptekarska – tegoroczny zwycięzca. Remigiusz Komarczewski 22 pharmakon Anioły Farmacji 2014 r. 12 stycznia 2014r. w Filharmonii Narodowej w Warszawie odbyła się gala wręczenia prestiżowych nagród środowiska farmaceutycznego i medycznego Anioły Farmacji i Anioły Medycyny. Nagrody te są wyjątkowe ponieważ mają charakter społeczny. Laureaci wybierani są przez swoich pacjentów. Mają więc wymiar wdzięczności za rzeczywiste zaangażowanie w niesienie pomocy ludziom chorym. Z ponad 100000 nadesłanych zgłoszeń zostało wybrane elitarne grono laureatów 10-ciu w dziedzinie farmacji i 10-ciu w dziedzinie medycyny. Jedną z laureatek została Pani mgr farm. Danuta Dudek, absolwentka Wydziału Farmaceutycznego Akademii Medycznej we Wrocławiu. Właściciel i kierownik apteki na terenie Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej. pharmakon Świadomość misji w codziennej pracy farmaceuty i troskliwa opieka jaką otoczyła Pani Danuta swoich pacjentów zaowocowała nominacją do tej prestiżowej nagrody. W imieniu koleżanek i kolegów z Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej serdeczne gratulacje złożyli obecni na gali Prezes ORA DIA mgr farm. Piotr Bohater oraz Wiceprezes ORA DIA mgr farm. Paweł Łukasiński. Remigiusz Komarczewski 23 Praga w pigułce, czyli rajd farmaceutów Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej 2014 W słoneczny sobotni poranek 10-go maja br. wyruszyliśmy autokarem spod siedziby DIA przy ul. Matejki 6 we Wrocławiu na kolejny wiosenny rajd farmaceutów. Tym razem naszym celem była Praga. Prezes Piotr Bohater powitał wszystkich uczestników i przybliżył pokrótce plan dwudniowego pobytu w stolicy Czech. Każdy uczestnik otrzymał przygotowaną przez biuro Izby ogrodów ukrytych wśród zabudowań. Stanowią one cudowne oazy spokoju w tej tętniącej życiem metropolii. Nad wzgórzem zamkowym góruje potężna bryła katedry pod wezwaniem Św. Wita, Wacława i Wojciecha. Na dziedzińcu zamkowym, przed katedrą tłum ludzi. Nic dziwnego, jest piękne, słoneczne, majowe południe. Z relacji przewodnika wynika, iż jak na standardy Hradczan jest „prawie broszurę zawierająca harmonogram zwiedzania, mapkę oraz krótkie opisy najważniejszych zabytków. Na miejscu oczekiwali nas licencjonowani przewodnicy. Podzieleni na dwie grupy rozpoczęliśmy intensywny kurs praskiej historii. Wybór takiej formy zwiedzania, jak się okazało, był „strzałem w dziesiątkę”, ponieważ nikt nie zna miasta tak jak przewodnik, który swą wiedzę potrafi przekazać w formie zwięzłej i przystępnej okraszonej licznymi anegdotami i ciekawostkami. Na zamek praski weszliśmy przez piękne ogrody królewskie. Na marginesie należy wspomnieć, iż w Pradze znajduje się zaskakująco duża liczba pusto”. Czasami, aby zwiedzić katedrę, trzeba czekać w godzinnej kolejce. Sama katedra jest przykładem architektury dojrzałego gotyku, jej budowa trwała 585 lat od 1344r. do 1929r. Drugim architektem, ale zarazem tym, który nadał budowli niepowtarzalny charakter, był Peter Parler. Na jego planach wzorowali się przez wieki kolejni budowniczowie, aż do całkowitego ukończenia katedry. Znacjonalizowana w 1950 r. do dziś nie została zwrócona kościołowi. Zachodnią fasadę zdobi potężna rozeta z witrażem Stworzenie Świata. Bramę południową tzw. Złotą od zewnątrz zdobi mozaika przedstawiająca Sąd 24 pharmakon Ostateczny, wykonana z około miliona kawałeczków różnokolorowego kwarcu. Wewnątrz znajdują się bogato zdobione kaplice boczne. Z kaplicy Św. Wacława niepozorne drzwi wiodą do skarbca królewskiego . Na uwagę zasługuje grobowiec Św. Jana Nepomucena. Na jego budowę zużyto około dwóch ton srebra. Na szczęście Niemcy nie zdążyli go wywieźć w czasie wojny. Spoglądając z okien Starego Pałacu na panoramę praskiej starówki z bólem wspomina się zrujnowane zabytkowe centra polskich miast. Ponaglani przez nieubłaganą Panią przewodnik idziemy dalej. W Starym Pałacu Królewskim znajduje się piękna Sala Władysławowska. Jej unikalne siatkowe sklepienie zostało zaprojektowane przez Benedikta Rieda. Co ciekawe, mimo że znajduje się ona na piętrze, odbywały się tam konne turnieje rycerskie. Dziś zaprzysięgani są w niej prezydenci Czech. Obejrzeliśmy również okna, z których 23 maja 1618r wyrzucono dwóch namiestników cesarskich i jednego Bogu ducha winnego sekretarza, które to wydarzenie znane jest w historii pod nazwą II Defenestracji Praskiej i uznawane jest za przyczynę wybuchu wojny trzydziestoletniej. Kolejny etapem była Złota Uliczka. Urokliwe miejsce z bajkowymi malutkimi domkami przycupniętymi we wnękach muru obronnego. Wbrew wiedzy płynącej z opowiadań o przygodach „Pana Samochodzika” autorstwa Zbigniewa Nienackiego nie mieszkali tu alchemicy ani Golem, tylko ubodzy strzelcy i służba zamkowa. Dopiero w XIX w. zamieszkała tu cyganeria praska. W latach 50 XX w. domki zamienione zostały na sklepy z pamiątkami i galerie udostępnione zwiedzającym. Ponownie daliśmy się porwać nieustannie płynącej rzece turystów i wraz z nią z żalem opuściliśmy Zamek Królewski. Wychodząc, nasi przewodnicy uprzejmie zrobili nam pamiątkowe grupowe zdjęcie. Pierwszy raz byłem świadkiem udanej próby wywołania niewymuszonego uśmiechu na twarzach pozujących do zdjęcia i to z możliwością wykonania powtórek. Taką to moc mają niektóre słówka zaczerpnięte ze słownika naszych południowych sąsiadów, np. koparka . Następnym przystankiem, choć określenie przystanek nie jest tu na miejscu w odniesieniu do naszej małej grupki będącej praktycznie w ciągłym ruchu, były ogrody Księcia Albrechta von Wallensteina. Doskonale ukryte za murami pałacu są prawdziwą oazą spokoju. Atrakcji dodają spacerujące swobodnie miedzy zwiedzającymi pa- wie, wśród których szczególną uwagę zwraca paw albinos. Ciekawostka jest też tzw. Ściana Grozy z imitacjami nacieków skalnych i gdzieniegdzie ukrytymi paszczami potworów. Spacerem przez wyspę Kampa podeszliśmy pod Most Karola. To rozpoznawalna na całym świecie wizytówka Pragi. Most jest przepiękny. Lekko wygięty w kształt litery S spoczywa na 16 kamiennych filarach, zdobią go kamienne figury, a obu końców strzegą wierze bramne. Ciekawostką jest, iż znamy datę rozpoczęcia budowy co do minuty: 1357 r. 9 lipca godz. 5.31. Data wybrana została przez astrologów, aby siła liczb nieparzystych 1357 9 7531 chroniła most. W zasadzie się to udało, ponieważ stoi on po dziś dzień, choć na przestrzeni wieków nie oparł się powodziom i konieczna była rekonstrukcja kilku przęseł. Na most weszliśmy z wyspy Kampa po schodach znanych wszystkim miłośnikom filmu „Mission Impossible”. Na moście powódź, ale turystów. Po bokach stragany, a gdzieniegdzie grajkowie rozmaitej proweniencji . Aby pogłaskać płaskorzeźbę Św. Jana Nepomucena i zagwarantować sobie lata prosperity należy ustawić się w sporej kolejce. Z mostu rozciąga się piękny widok zarówno na Małą Stranę, jak i na Stare Miasto. Malowniczymi wąskimi uliczkami spieszymy na Rynek, aby zdążyć pod Wieżę Ratuszową o pełnej godzinie. Wybija 16.00 i Zegar Orłoj rozpoczyna swoje przedstawienie. Figurki przesuwają się, machają raczkami i kiwają głowami, i tak nieprzerwanie od 1410 r. Jest to jeden z najbardziej znanych zegarów astronomicznych na świecie. Składa się z trzech części: mechanizmu figurowego, części astronomicznej pokazującej położenie ciał niebieskich i odmierzającej czas, oraz kalendarzowej z medalionami przedstawiającymi sceny z życia wsi. Zmęczenie powoli dawało znać o sobie szczególnie dotyczyło to mojego 11-letniego syna, ale nie dajemy za wygraną i kierujemy się do kościoła Panny Maryi Śnieżnej. To najwyższy kościół pharmakon 25 gotycki Pragi. Jego budowę rozpoczęto w roku 1347. To tu w 1419 r. miało miejsce kazanie husyckiego kaznodziei Jana Żeliwskiego, po którym nastąpiła pierwsza defenestracja praska, co dało początek wojnom husyckim. Tuż obok kościoła znajduje się piękny Ogród franciszkański, gdzie kiedyś zakonnicy uprawiali zioła i kwiaty. Przy Placu Wacława mieści się kino Lucerna. Przed wejściem wisi potężna rzeźba autorstwa Davida Cernego przedstawiająca króla Wacława siedzącego na koniu zwisającym głowa w dół. Sprawia to osobliwe wrażenie, ale całość warta jest zobaczenia. Zwiedzanie zakończyliśmy na pobliskim Placu Wacława. Znużeni wędrówką, ale bardzo zadowoleni serdecznie podziękowaliśmy naszym przewodnikom za niezwykle interesująca wycieczkę po praskich zabytkach. Następnie udaliśmy się do hotelu autokarem. Dzięki uprzejmości prezesa czeskiej Izby Aptekarskiej otrzymaliśmy adres centrum konferencyjnego, z którego korzysta Czeska Izba, 26 mieszczącego się w pobliskim Beneszowie. Tam, po kolacji i obowiązkowym kufelku wyśmienitego czeskiego piwa, udaliśmy się na spoczynek. Dzień drugi naszego rajdu zaplanowany został jako czas wolny. Pogoda mimo niekorzystnych prognoz nadal nam sprzyjała. Po śniadaniu autokar podwiózł nas na Plac Wacława, skąd wyruszyliśmy, aby wypełnić ewentualne luki w zwiedzaniu z dnia poprzedniego, kupić upominki, pospacerować lub zapoznać się z rozmaitymi gatunkami czeskiego piwa. Dodatkową pharmakon atrakcją tego dnia lub przeszkodą był odbywający się Maraton Praski. Trasa maratonu utrudniała nieco przemieszczanie się w granicach starego miasta. O wyznaczonej godzinie z nieukrywanym żalem pożegnaliśmy się z pięknym grodem nad Wełtawą. Myślę, że ten fantastyczny dwudniowy rajd zaostrzył jedynie apetyt na poznanie pozostałych tajemnic tego pięknego miasta. Przecież Golem musi tam gdzieś być – „Pan Samochodzik” zawsze mówił prawdę. Remigiusz Komarczewski Maciej Gajda, Aneta Lubojańska Prawidłowe żywienie ma decydujący wpływ na rozwój fizyczny i intelektualny dziecka, procesy dojrzewania wielu narządów młodego organizmu, a także kształtuje przyszłe zwyczaje żywieniowe. Błędy w sposobie żywienia mogą objawiać się już w początkowym okresie życia. Manifestują się one najczęściej zaparciami, otyłością lub alergią na pokarmy. Należy pamiętać, że niewłaściwe odżywianie może mieć swoje odległe skutki, co w wieku dorosłym może przyczynić się do zwiększonej zapadalności na choroby cywilizacyjne, takie jak choroby układu krążenia, cukrzycę, czy nowotwory. W początkowym okresie życia najprostszym i najwłaściwszym sposobem żywienia jest karmienie piersią. Niesie ono ze sobą szereg powszechnie uznanych korzyści oraz wzmacnia więź matka – dziecko. Mleko matki jest źródłem wielu składników niezbędnych do prawidłowego rozwoju niemowlęcia, m.in. białek, tłuszczy, węglowodanów, enzymów, witamin, cholesterolu, składników mineralnych, a także zawiera czynniki wzrostu oraz elementy układu odpornościowego (m. in. przeciwciała IgA, lizozym, laktoferynę, neutrofile oraz makrofagi). Należy wiedzieć, że skład mleka matki różni się w zależności od etapu laktacji oraz zmienia w czasie trwania karmienia, dostosowując do potrzeb niemowlęcia, czego nigdy nie zapewni mieszanka oparta na mleku krowim. Mleko kobiece jest wygodnym, higienicznym i tanim oraz przyjaznym środowisku pokarmem dla noworodków i niemowląt. Zgodnie z aktualnym stanowiskiem Europejskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzie- ci (ESPGHAN), należy dążyć do wyłącznego lub pełnego karmienia piersią przez 6 miesięcy: wyłączne – bez dopajania lub dokarmiania niczym poza pokarmem matki; pełne (częściowe) – dopuszcza podawanie wody i innych płynów na bazie wody (w tym także dokarmianie mieszanką). Po ukończeniu 6. miesiąca życia, karmienie piersią powinno być dalej kontynuowane, a dieta uzupełniana o dodatek innych pokarmów stałych. Zarówno częściowe karmienie, jak również krótszy czas wyłącznego karmienia też są wartościowe i przyczyniają się do prawidłowego rozwoju dziecka. Wprowadzanie pokarmów uzupełniających (tzn. innych niż mleka modyfikowane, w tym gluten) u dzieci wyłącznie lub częściowo karmionych piersią nie powinno następować wcześniej niż przed upływem 17 tygodnia, ale nie później niż po 26 tygodniu życia. Gluten należy wprowadzać stopniowo jeszcze w okresie karmienia piersią, ponieważ takie postępowanie zmniejsza ryzyko zachorowania na celiakię (dwukrotnie mniejsze ryzyko), cukrzycę typu 1 i alergię na pszenicę. W okresie wprowadzania pokarmów uzupełniających u niemowlęcia karmionego piersią, ponad 90% zapotrzebowania na żelazo muszą zaspokoić pokarmy uzupełniające. Mleko krowie jest ubogim źródłem żelaza, dlatego nie powinno ono stanowić głównego napoju przed ukończeniem 12 miesiąca życia, chociaż małe ilości mleka można dodawać do pokarmów uzupełniających. Zaleca się również, aby nowe produkty wprowadzać osobno, po kolei, i w małych porcjach (np. 3-4 łyżeczki), obserwując reakcję dziecka. Nowe pożywienie najlepiej jest podać dziecku rano lub przed południem, żeby mieć możliwość obserwacji, jak reaguje ono na nowo wprowadzony pokarm. Dzieciom z grupy ryzyka chorób atopowych rekomendowane jest wyłączne karmienie piersią do końca 6 miesiąca. Aczkolwiek nie udowodniono, że celowe opóźnienie wprowadzenia pokarmów potencjalnie uczulających, takich jak ryby i jaja, zmniejszałoby częstość występowania alergii zarówno u niemowląt z grupy ryzyka wystąpienia alergii, jak i u nieobciążonych takim ryzykiem. Dowiedziono również, że stosowanie diet eliminacyjnych u matek karmiących nie zmniejszało ryzyka choroby atopowej pharmakon 27 u dziecka. U niemowląt i małych dzieci nie jest zalecana dieta wegańska. W momencie, gdy otrzymują one dietę wegetariańską, powinny spożywać dostateczną ilość (ok. 500 ml) mleka (kobiecego lub mieszanki) oraz produktów mlecznych. Niezwykle ważną rzeczą jest suplementacja niemowlęcia witaminami K i D. Zawartość wit. K w mleku kobiecym jest dość niska, dlatego zaleca się rutynowe, profilaktyczne podawanie wit. K wszystkim dzieciom karmionym naturalnie od 8. doby do 3. m-ca życia (w dawce dobowej wynoszącej 25 μg). Niemowlęta karmione piersią, ale również te karmione mlekiem modyfikowanym powinny otrzymywać wit. D w ilości 400 IU/24h od urodzenia. Zgodnie z najnowszymi zaleceniami komitetu ESPGHAN suplementacja wit. D powinna być kontynuowana nawet do 18 roku życia w odpowiednio dobranych dawkach (600 IU/24h). Warto również wspomnieć o wzbogacaniu mleka w pre-, pro-, i synbiotyki. Wiele przeprowadzonych badań należy uznać za obiecujące, jeżeli uzyskane w nich wyniki znajdą potwierdzenie w kolejnych próbach (np. zastosowanie synbiotyków skracało czas trwania biegunki o około 1 dzień; w leczeniu kolki niemowlęcej pomocne mogą być niektóre probiotyki – Lactobacillus reuteri podawany przez 28 dni niemowlętom karmionym wyłącznie piersią nie tylko znamiennie skracał czas trwania kolki, ale także zmniejszał okres trwania płaczu o połowę). Warte podkreślenia jest również duże bezpieczeństwo stosowanych dotychczas interwencji z użyciem pro-, pre- i synbiotyków. Nie można pominąć jak w ogólnym zarysie powinna wyglądać dieta kobiety karmiącej. Niezbędna jest podaż min. 200 mg DHA dziennie, a w przypadku małego spożycia ryb dawkę kwasów Ω-3 można zwiększyć nawet do 400 – 600mg DHA. Suplementacja wapniem jest wskazana w przypadku kobiet, które nie przyjmują jego wystarczającej ilości z dietą. Odnośnie jodu stwierdzono, że jego niedobory nie występują w okresie poporodowym, a zawartość jodu w mleku kobiecym jest wystarczająca do pokrycia zapotrzebowania niemowląt. Stąd nie wskazano na konieczność dodatkowej suplementacji jodu w krajach, które wdrożyły programy jodowania produktów spożywczych. Ciekawostką jest fakt, że matki niedożywione wytwarzają pokarm tak samo wartościowy, jak matki dobrze odżywione, tylko jego objętość jest mniejsza. Najczęstszą przyczyną braku pokarmu jest zła technika karmienia. Niedostatek pokarmu częściej jest notowany u kobiet otyłych niż szczupłych, co wynika zapewne z zaburzonej regulacji hormonalnej. Należy pamiętać o istniejących bezwzględnych przeciwwskazaniach do podawania mleka matki jakimi są: - galaktozemia u dziecka, natomiast fenyloketonuria pozwala na karmienie częściowe, - seropozytywność HTLV 1, HTLV 2, HIV w krajach rozwiniętych, - nieleczona bruceloza, 28 - nieleczona aktywna gruźlica, przyjmowanie PCP (fencyklidyna), kokainy, marihuany, stosowanie leków przeciwnowotworowych i przyjmowanie izotopów radioaktywnych. Matki narkomanki, HIV – negatywne, dobrze odżywione, w czasie terapii odwykowej, mogą karmić. W przypadku zmian opryszczkowych na piersiach lub brodawkach sutkowych mleko można podawać z drugiej zdrowej piersi. W przypadku, gdy dziecko nie może być karmione piersią lub ilość pokarmu matki jest niewystarczająca podajemy mleko modyfikowane, które zostało opracowane specjalnie dla niemowląt oraz małych dzieci. Zwykłe mleko krowie ma skład nieodpowiedni dla niemowlęcia - zawiera za mało witamin i żelaza, a za dużo białka i sodu. Układ pokarmowy małego dziecka nie radzi sobie z trawieniem zwykłego mleka krowiego. Podczas procesu produkcji mleka modyfikowanego zmienia się skład mleka krowiego - zostaje zmieniona proporcja białek i tłuszczów, obniżony poziomu sodu, potasu i chloru, natomiast wzrasta zawartości witamin, żelaza, wapnia i cynku. Mleka modyfikowane oznaczone symbolami 1 (dla niemowląt od urodzenia), 2 (dla niemowląt powyżej 6. miesiąca życia), 3 (dla dzieci powyżej 1. roku życia do 2. roku życia), 4 (dla dzieci powyżej 2. roku życia do 3. roku życia) bez żadnych innych informacji przy nazwie to mleka dla dzieci zdrowych, u których nie wystąpiła alergia ani specyficzne dolegliwości. Uzupełniające symbole mówią o dodatkowych właściwościach mleka np.: - AR – mleko antyrefluksowe, zawierające w swoim składzie mączkę z ziaren chleba świętojańskiego, która gęstnieje podczas trawienia i zapobiega ulewaniom, - Comfort, Pro – lekko strawne mleka, zawierające częściowo zhydrolizowane białko i obniżony poziom laktozy; zalecane przy dokuczliwych kolkach i zaparciach, - Nenatal, Premature – specjalne mieszanki żywieniowe przeznaczone dla wcześniaków i dzieci z niską masą urodzeniową, - HA – zawierające częściowo zhydrolizowane białko (hydrolizaty niskiego stopnia), nadaje się do profilak- pharmakon tycznego stosowania u dzieci zdrowych, ale pochodzących z rodzin obciążonych chorobami atopowymi (nie podaje się niemowlętom ze stwierdzoną alergią pokarmową, wtedy o wyborze mleka decyduje lekarz). Niestety alergia na białka mleka krowiego (ABMK) występuje u 2 – 3 % populacji niemowląt. Zgodnie z wytycznymi ESPGHAN, Europejskiej Akademii Alergologii i Immunologii Klinicznej (EAACI) oraz Amerykańskiej Akademii Pediatrii oraz wytycznych zawartych w „Polskim Stanowisku na temat alergii pokarmowej u dzieci i młodzieży”, w leczeniu przyczynowym alergii na białka mleka krowiego na całym świecie stosuje się 4 rodzaje preparatów mlekozastępczych. Mieszanki lecznicze pierwszego rzutu to mieszanki, w których zastąpiono szkodliwą dla chorego frakcje białkową mleka krowiego jego hydrolizatem: hydrolizat kazeiny + wolne aminokwasy (Nutramigen 1, Nutramigen 2) lub hydrolizat białek serwatkowych (Bebilon pepti 1, Bebilon pepti 2). Białko z hydrolizatu jest lepiej przyswajalne niż ze zwykłego mleka, gdyż białko niezhydrolizowane wymaga przed wchłonięciem strawienia, podczas gdy zhydrolizowane prawie nie potrzebuje takiej obróbki. Drugą podgrupą mieszanek pierwszego rzutu są mieszanki elementarne, w których zhydrolizowane frakcje białek mleka krowiego (kazein i białek serwatkowych) zostały zastąpione aminokwasami syntetycznymi (Neocate LCP, Neocate Advanced, Nutramigen AA). Mieszanki lecznicze drugiego rzutu to preparaty mlekozastępcze na bazie białka sojowego (Humana SL , Bebilon sojowy 2, Isomil 1 i 2). Preparaty sojowe są tańsze i smaczniejsze niż hydrolizaty białek, ale ich zastosowanie w grupie ABMK jest ograniczone z powodu braku przewagi nad hydrolizatami oraz z obawy przed rozwojem uczulenia na białko soi. Ocenia się, że alergia na soję występuje u 0,4% najmłodszych dzieci. U pacjentów z ABMK alergię na białka soi stwierdzono w 10–35% przypadków – może być to wynikiem współwystępowania u jednego pacjenta alergii na oba pokarmy, czy efektem reakcji krzyżowych. Głównym czynnikiem ograniczającym zastosowanie mieszanek sojowych (MS) jest wysoka zawartość fitoestrogenów i aluminium, składników o potencjalnie szkodliwym działaniu dla zdrowia. Wykazano, że MS zmniejszają jelitową absorpcję hormonów tarczycy, przez co nie są wskazane u niemowląt i młodszych dzieci z niedoczynnością tarczycy (gdy jest konieczne podawanie MS, należy rozważyć zwiększenie dawki hormonów tarczycy). Klinicznym – bezspornym – wskazaniem do zastąpienia preparatów mleka krowiego mieszankami sojowymi jest galaktozemia i wrodzona nietolerancja laktozy. Należy podkreślić, że zdaniem większości specjalistów mleko sojowe nie powinno być stosowane u dzieci do 6 miesiąca życia, ponieważ zwiększona w tym wieku przepuszczalność jelit powoduje bardzo łatwe uczulanie się dzieci na białka sojowe. Przy okazji omawiania wskazań do zastosowania różnych mieszanek mlecznych zasadne wydaje się wspomnieć o często spotykanym w naszym kraju stosowaniu u dzieci mleka koziego jako metody leczenia alergii na białka mleka krowiego. Włączenie mleka koziego daje poprawę u wielu dzieci mających objawy alergii na białko mleka krowiego. Należy jednak pamiętać, że mleko kozie zawiera antygeny białkowe podobne do białek mleka krowiego. U dużej części dzieci, po początkowej poprawie, z upływem czasu dochodzi do powstania alergii krzyżowej i nawrotu objawów. Co ważniejsze, skład mleka koziego nie odpowiada potrzebom dziecka. Zawiera ono zbyt wiele składników mineralnych, co nadmiernie obciąża nerki dziecka. Ponadto karmienie mlekiem kozim powoduje niedobory wielu ważnych witamin, takich jak: kwas foliowy, wit. B6, B12, C i D3. Grozi to zaburzeniami prawidłowego rozwoju fizycznego i intelektualnego dziecka. Mleko kozie zastosowane u dziecka z alergią pokarmową może dać poprawę, ale w porównaniu z dostępnymi obecnie preparatami mlekozastępczymi jest dla dziecka zarówno mniej bezpieczne jak i mniej skuteczne. Zgodnie z aktualnym stanem wiedzy medycznej zalecanie mleka koziego dziecku z objawami alergii na białko mleka krowiego jest błędem w sztuce lekarskiej. Podsumowując, mleko matki jest optymalnym źródłem pokarmu dla wszystkich niemowląt do szóstego miesiąca życia, bez względu na ryzyko wystąpienia chorób alergicznych. Karmienie piersią jest zalecane przez wszystkie światowe i rządowe organizacje medyczne z uwagi na udowodnione korzyści zarówno dla niemowląt, jak i matek. Karmienie piersią korzystnie wpływa na procesy rozwojowe układu pokarmowego i nerwowego oraz wzmacnia naturalną odporność młodego organizmu. W celu zwiększenia świadomości rodziców, powinny zostać wdrożone programy edukacyjne i wsparcia, które promowałyby karmienie piersią. Programy te powinny być wspomagane przez środowiska medyczne, a ich treść zapewniać matkom rzetelne informacje odnośnie prawidłowego żywienia dziecka. pharmakon 29 Problemy i niezgodności recepturowe w układach półstałych cz. II Dr Bożena Karolewicz Podłoża maściowe: Eucerinum podłoże absorpcyjne zawiera emulgator w/o, którego HLB emulgatora – cholesterolu wynosi 4,5, Niezgodności: Roztwór witaminy A solubilizowany z wykorzystaniem emulgatora o/w (Tween 20) – o HLB 13 przeciwstawne emulgatory, Roztwór witaminy D3 solubilizowany z wykorzystaniem elmulgatora o/w (Cremophor EL - polioksyetylenowany olej rycynowy 35) o HLB 13 – przeciwstawne emulgatory, liczbę wodną euceryny zmniejsza: - 1% mentol rozpuszczony w podłożu (o 6-7%) - 1% hydrokortyzon (o 10,7%) - 5% roztwór rezorcynolu (o 20-31%) niezgodna z lekami gotowymi zawierającymi przeciwstawny emulgator tj. Laticort krem, Hydrocortisonum krem. Problem stanowi również zróżnicowanie składów euceryn dostępnych do sporządzania leków recepturowych. Rodzaje i składy dostępnych euceryn. Euceryna bezwodna cholesterol 2,0 (Coel, Ziołolek, PPH alkohol cetylowy 3,0 Galfarm) wazelina biała 95,0 wg producenta liczba wodna co najmniej 300 Euceryna bezwodna parafina stała twarda (ozokeryt ROM II) S (Ziołolek) parafina stała miękka (TeCe Cezyryna H284) olej wazelinowy olej parafinowy alkohole lanolinowe (Super Hartolan). Euceryna bezwodna wazelina sztuczna – połączenie cerezyAmara (Amara®) ny, oleju parafinowego oraz oleju wazelinowego emulgatory: lanolina cholesterol wg producenta liczba wodna powyżej 250 30 Euceryna bezwodna DAB (Amara®) - produkt farmakopealny wg Farmakopei Niemieckiej wazelina biała parafina płynna emulgatory - alkohol lanolinowy oraz cetostearylowy wg producenta liczba wodnej od 220 do 300 Euceryna apteczna wazelina biała typu Extra z emulgatoPharma Cosmetic rem alkoholem lanolinowym, czyli eucerytem alkohol cetostearylowy. Rp. Hydrocortisoni 1,0 Eucerini 25,0 3% Sol. Acidi borici ad 100,0 M. f. ung. D. S. Nakładać na skórę cienką warstwę maści Zakładając, iż liczba wodna euceryny wynosi 300, a wprowadzenie 1% hydrokortyzonu zmniejsza ją o ponad 10%, w celu wykonania recepty, aby zachować wymagane stężenie hydrokortyzonu należałoby zwiększyć ilość euceryny o około 2 g, kosztem roztworu kwasu borowego. Rp. Vit. A liq. Aquae dest. Eucerini M. f. ung. 2,0 40,0 ad 100,0 Rp. Vit. A 80 000 j. m. Vit. D3 60 000 j. m. Aquae destillatae 10,0 Eucerini ad 200,0 M. f. ung. D. S. Na zgrubienie naskórka łokci i kolan W przypadku tych recepty rozwiązaniem może być zamiana euceryny na lekobazę, która zawiera oba typy emulgatorów lub zastosowanie dostępnych w obrocie olejowych roztworów witamin. pharmakon Graniczne stężenia solubilizowanych preparatów witaminy A i witamin A + D3 w uwodnionej eucerynie. Rodzaj antybiotyku Zawartość % preparatu w maściach Rp. Eucerinum Aqua purificata vel 3% Sol. Ac. boricum aa 20,0 Vit. A sol. aquosa guttae VI Rp. Eucerinum Aqua purificata vel 3% Sol. Ac. boricum aa 20,0 Vit. A + D3 sol. aquosa guttae II 0,6 0,2 Solubilizator Vit. A solutio aquosa – Cremophor El ; HLB=13 Solubilizator Vit. A +D3 solutio aquosa – Tween 80; HLB=15 Rp. Laticort krem vel Hydrocortisoni krem 0,1% 60,0 Eucerini Aquae dest. aa ad 100,0 M. f. ung. D. S. Na zmiany alergiczne dłoni W przypadku tej maści z powodu obecności przeciwstawnych emulgatorów w eucerynie i maści gotowej dochodzi do złamania emulsji. Rozwiązaniem może być w tym przypadku zamiana kremów na maści. Rp. Vit. A Mentholi Hydrocortisoni 3% Sol. acidi borici Eucerini M. f. ung. 50 000 j. m. 0,3 2,0 40,0 ad 200,0 Rp. Vit. A Anaesthesini 3% Sol. acidi borici Eucerini M. f. ung. 10 000 j. m. 2,0 25,0 ad 50,0 M. f. ung. D. S. Do smarowania krost trądzikowych na noc Maść o zwartej konsystencji, praktycznie nie do zastosowania przez pacjenta, trudna do rozsmarowania. Konsystencję maści można poprawić poprzez roztarcie siarki, kwasu salicylowego i detreomycyny z parafiną ciekłą (ok. 2,5 g) kosztem pasty cynkowej lub zastąpić podłożem złożonym w równych częściach z pasty cynkowej i lekobazy. Rp. Mentholi 0,3 Anaesthesini 0,2 Ethanoli 70° Zinci oxidi pastae aa ad 50,0 M. f. ung. D. S. Na miejsca swędzące W przypadku tej maści wprowadzenie mentolu i anestezyny rozpuszczonego w etanolu do podłoża w ilości podanej w recepcie trwa około 1,5 godziny. Do rozpuszczenia metanolu i anestezyny wystarczy użyć 7,0 g etanolu 70° pozostałą część etanolu można zastąpić emulgatorem np. maścią cholesterolową, co skraca czas wykonania. Inne Rp. Vit. A 10,0 Vit. E 10,0 Acidi salicylici 60,0 Laticort 0,1% krem tub. 2 3% Sol. acidi borici Lanolini Vaselini albi aa ad 100,0 M. f. ung. D. S. Na miejsca zmienione zapalnie W maściach wykonanych na eucerynie i wazelinie zawierających powyżej 20% składników płynnych często oddziela się faza ciekła od stałej, czemu może zapobiec dodatek 5 do 10% lekobazy, zapewniający odpowiednią konsystencję bez zmiany zawartości fazy ciekłej. W recepcie występuje niezgodność związana z obecnością przeciwstawnych emulgatorów w kremie Laticort i lanolinie, co powoduje złamanie i rozwarstwienie maści. W celu wykonania leku należy zastąpić Laticort w kremie, Laticortem w maści wykonanej na podłożu wazelinowym. Sporządzając maść, kwas salicylowy powinno rozetrzeć się ze stopioną lanoliną i wazeliną, dodać Laticort w maści, porcjami roztwór kwasu borowego i solubilizowanych roztworów witamin A i E. W przypadku, jeśli docelową postacią miałby być krem, należałoby zastąpić lanolinę i wazelinę lekobazą, pozostawiając w składzie leku Laticort w kremie. Pasta Zinci oxidi. Skład: Zinci oxydi Tritici amyli aa 12,5 Vaselini albi 25,0 M. f. ung. Rp. Urea Vit. A Lekobasae ad 100,0 M. f. ung. Rp. Ichtyoli Sulpuris ppt. Acidi salicylici Detreomycini Zinci oxidi pastae By prawidłowo wykonać lek należy mocznik rozpuścić w 30 g wody (rozpuszczalność 1:1) kosztem podłoża i wprowadzać stopniowo do lekobazy otrzymując maść-emulsję. Maści wykonane na lekobazie należy przechowywać w chłodnym miejscu, gdyż podłoże zawiera wodę w fazie zewnętrznej i łatwo ją traci w niekorzystnych warunkach. 2,0 3,0 2,0 3,0 ad 50,0 pharmakon 30,0 2 ml 31 Lekobaza – rodzaje i składy dostępnych podłoży Lekobaza olej parafinowy wazelina biała monostearynian glicerolu Lanetta O Tween 40 Miglyol 812 glikol propylenowy aerosil kwas sorbowy woda ad 3,0 32,0 3,0 (w/o) 9,0 7,0 (o/w) 2,0 (o/w) 5,0 0,1 0,2 100,0 Lekobaza, Lux (Pharma Cosmetic) Triglicerolu diizostearynian izopropylu palmitynian hydrofobowy żel bazowy (DAC) potasu sorbinian kwas cytrynowy bezwodny magnezy siarczan siedmiowodny glicerol 85% woda oczyszczona Lekobaza, Amara wazelina biała glicerolu monostearynian alkohol cetostearylowy Polisorbat triglicerydy nasyconych kwasów tłuszczowych o średniej długości łańcucha glikol propylenowy glicerol krzemionka koloidalna bezwodna kwas sorbinowy woda oczyszczona Piśmiennictwo: R. Dobrucki, M. Kaźmierczak, K. Lasecka, Interakcje farmaceutyczne oksytetracykjliny z anestezyną i sulfobituminianem amonowym w maściach, Farmacja Polska, 23, 1998. R. Dobrucki, M. Kaźmierczak, K. Lasecka, Interakcje farmaceutyczne niektórych antybiotyków z wodą wapienną w maściach, Farmacja Polska, 20, 1998. O. Sierpniowska, Balsam peruwiański jako składnik tradycyjnych preparatów recepturowych, Receptariusz, 6, 2009. R. Dobrucki, D. Partyka, M. Pawełek, Wpływ niektórych substancji leczniczych na właściwości emulgujące euceryny, Farmacja Polska, 20, 2004. D. Partyka, A. M. Winnicki, Przykłady interakcji recepturowych z wodą wapienną, Aptekarz Polski, 08, 2012. L. Krówczyński, E. Rybacki, Interakcje w fazie farmaceutycznej, PZWL, Warszawa, 1986. D. Partyka, R. Dobrucki, M. Samolik, S. Małycha, Trwałość witaminy A w postaciach recepturowych, Farmacja Polska, 61, 338-341, 2005. Z życia Klubu Seniora Grudzień 2013 – Wigilia 18.12.2013 r. w Klubie Seniora DIA odbyło się spotkanie opłatkowe. Na spotkanie zaprosiłyśmy prezesa DIA Pana mgr Piotra Bohatera oraz współzałożycielkę Klubu Seniora, czynną farmaceutkę, Przewodniczącą Komisji Pomocy Koleżeńskiej DIA Panią mgr Krystynę Szostak. Seniorki i Gości powitała przewodnicząca Klubu Seniora DIA Pani mgr Stanisława Makuchowska. Pan Prezes złożył życzenia Seniorkom i jak zwykle opowiedział o najnowszych pracach DIA na rzecz poprawy warunków pracy i bytu aptekarzy. Potem rozpoczęło się świętowanie. Przy choince i kolędach podzieliłyśmy się opłatkiem i złożyłyśmy sobie serdeczne życzenia. Atrakcją spotkania były pyszne, tradycyjne potrawy. W uroczystości wzięły udział 34 seniorki. W miłej atmosferze pożegnaliśmy rok 2013. Styczeń 2014 28.01.2014 r. Klub Seniora DIA Wrocław, na cyklicznym zebraniu, powitał Nowy Rok 2014. Toast szampanem wzniosła przewodnicząca Klubu Seniora, która życzyła dużo zdrowia, szczęścia i miłości przez cały rok. W zebraniu uczestniczyło 25 seniorek. Gościem Klubu Seniora był Prof. dr hab. Aleksander Kubis, który tym razem prezentował poezję farmaceuty 32 pharmakon Pana mgr Waltera Pyki. – To było naprawdę wzruszające doświadczenie – twierdzą zgodnie seniorki. Podczas zebrania przedstawiono także bieżące informacje z życia Klubu. Luty 2014 Comiesięczne zebranie Klubu Seniora DIA odbyło się 25.02.2014 roku. Spotkanie miało szczególne znaczenie, gdyż wspominaliśmy życie i działalność naszych Koleżanek Seniorek, które w latach 2008 - 2013 odeszły od nas na zawsze. Pani mgr Lidia Patorska Lenartowicz przygotowała prezentację p.t. „Nasze Koleżanki”. Prezentacja zawierała fotografie, zdjęcia okolicznościowe oraz krótkie życiorysy naszych byłych Koleżanek. Dyskusja była na tyle ożywiona, że pozwoliła na uzupełnienie niektórych życiorysów. W dalszej części zebrania wystąpiła przedstawicielka Gazety Wrocławskiej, proponując prenumeratę gazety z dostawą do domu. Następnie Zarząd Klubu zaproponował Paniom wyjście do Muzeum Archidiecezjalnego na Ostrowie Tumskim. Propozycja została przyjęta a już tydzień później wyruszyłyśmy na wycieczkę. Będąc tam podziwialiśmy „Madonnę pod jodłami” oryginał i kopię obrazu Lucasa Cranacha Starszego (1472-1553) oraz inne bardzo cenne eksponaty. Od styczniu 2013 roku w muzeum można oglądać oryginał obrazu „Madonny pod jodłami”, który po prawie 70 latach powrócił do Wrocławia. Historia obrazu jest tak barwna, że mogłaby posłużyć za fabułę niejednego filmu. Marzec 2014 W ostatni wtorek marca tj. 25.03.2014 r. Panie Seniorki zebrały się w Klubie DIA we Wrocławiu przy ul. Matejki 6. Po powitaniu, przewodnicząca złożyła serdeczne życzenia imieninowe Mirze, Kazimierze i Krystynom. „Sto lat” śpiewałyśmy dwa razy. Następnie zabrał głos Prof. dr hab. Aleksander A. Kubis. Zadał nam pytanie „Czy woda jest popiołem?”. Padały różne odpowiedzi. Wykład był bardzo inspirujący. Należało się skupić i uważnie słuchać wykładu, aby wziąć udział w dyskusji. W dalszej części spotkania odbyła się prezentacja farmaceutycznej firmy CERKO. Panie fachowo dyskutowały z przedstawicielem firmy. Na zakończenie interesującego spotkania dostałyśmy upominki. Zebranie zakończyło się minutą ciszy. W ten sposób uczciłyśmy pamięć Naszej Drogiej Seniorki Pani mgr Anny Zielińskiej. O śmierci Koleżanki dowiedziałyśmy się w dniu naszego spotkania. kwiecień 2014 Spotkanie w Klubie Seniora DIA w ostatni wtorek kwietnia 2014 r. przebiegało uroczyście. Przewodnicząca na wstępie powitała serdecznie honorowych Gości: Prezesa DIA Pana mgr Piotra Bohatera, oraz Panią mgr Barbarę Błaśkiewicz, a także zgromadzone Seniorki. Prezes w krótkim przemówieniu nawiązał do kanonizacji Jana Pawła II, którą z czcią i radością przeżywaliśmy w dniu 27.04.2014 r. W odświętnej atmosferze zasiedliśmy do stołu pełnego wielkanocnych przysmaków. Świątecznej atmosfery dopełniło odśpiewanie pieśni„Wesoły nam dzień dziś nastał”. Najserdeczniejsze życzenia wielu lat w zdrowiu złożyliśmy naszej koleżance Pani mgr Zofii Dubińskiej, która w marcu obchodziła 90-te urodziny. Nasza Mira wręczyła obecnym program Opery Wrocławskiej na miesiąc maj objaśniając jak korzystać z ulgowych biletów. Następnie przewodnicząca przeczytała krótki tekst „ Humor i jakość życia w starszym wieku”, z którego jasno wynikało, iż wrodzone poczucie humoru to najcenniejszy podarunek losu. I tak w dobrym nastroju minęło dwugodzinne spotkanie. Zarząd Klubu Seniora DIA pharmakon 33 WSPOMNIENIA POŻEGNANIA Anna Zielińska Nasza Babcia pozostawiła po sobie dużo dobra. Pomagała ludziom chorym, ubogim i nieszczęśliwym. Będąc już emerytowaną farmaceutką działała aktywnie jako wolontariuszka w kościelnych fundacjach charytatywnych. Przygotowywała w nich indywidualizowane zestawy leków dla ludzi potrzebujących i przewlekle chorych. Z głębokim żalem powiadamiamy, że 24 marca br. odeszła do wieczności nasza koleżanka ś. p. mgr farm. Anna Zielińska Jeździła z pomocą charytatywną dostarczając leki i środki opatrunkowe do walczącej Bośni. Przygotowywała też zestawy leków dla Ukrainy. Była kobietą ciekawą świata o szerokich zainteresowaniach. Szczególnie ulubiła sobie Francję, której kulturę i język doskonale znała. Po roku 1989 w przeciągu kilku lat zwiedziła prawie cały ten kraj. W wieku sześćdziesięciu paru lat jeździła z namiotem do Portugalii. Była osobą towarzyską i lubianą. Do ostatnich lat utrzymywała żywe kontakty ze środowiskiem farmaceutów. Jako córka inżyniera górnika była zapraszana na różne uroczystości górnicze do rodzinnego Lubiąża. Właśnie dziś otrzymaliśmy kondolencje od burmistrza tego miasta. Była kochającą Mamą, Babcią i Prababcią. Taką pozostanie w naszych myślach i niechaj taki Jej obraz zostanie w Waszej pamięci. Adam Zieliński wnuk mgr farm. Anny Zielińskiej Swoją dobrocią promieniowała na wszystkich. Silna duchem, pracowita, nigdy się nie skarżyła, zawsze uśmiechnięta, zawsze pomocna.... taką pozostanie na zawsze w naszej pamięci. Była aktywną uczestniczką Klubu Seniora. Koleżanki z Klubu Seniora Z głębokim żalem zawiadamiamy, iż odeszła od nas ś. p. mgr farm. Wanda Weiss-Gradzińska Z głębokim żalem zawiadamiamy iż 4 maja 2014r. zmarła ś. p. mgr farm. Krystyna Zawisza studia na Akademii Medycznej we Wrocławiu ukończyła w 1965 r. Wyrazy głębokiego współczucia rodzinie składają koleżanki i koledzy z Klubu Seniora DIA we Wrocławiu. Ze głębokim żalem powiadamiamy, że 15 kwietnia 2014 odeszła od nas w wieku 65 lat ś. p. mgr farmacji Elżbieta Mrozek wieloletni kierownik głogowskich aptek. Wyrazy głębokiego współczucia rodzinie składają Prezes Okręgowej Rady Aptekarskiej Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej, członkowie Okręgowej Rady Aptekarskiej, koleżanki i koledzy 34 Absolwentka wydziału farmaceutycznego Akademii Medycznej we Wrocławiu rocznik 1955. Specjalista II stopnia w zakresie farmacji aptecznej. Była wieloletnim, aktywnym członkiem samorządu aptekarskiego o nieposzlakowanej opinii. Przez dwie kadencje pełniła obowiązki zastępcy Okręgowego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej, przez jedną kadencję pełniła funkcje przewodniczącej Okręgowego Sądu Aptekarskiego, w ciągu dwóch kadencji była członkiem Okręgowej Rady Aptekarskiej, pięciokrotnie była wybierana delegatem na Okręgowy Zjazd Aptekarzy. Swoim olbrzymim doświadczeniem zawodowym zdobytym w aptekach ogólnodostępnych także na stanowisku kierowniczym dzieliła się z pokoleniami studentów wydziału farmaceutycznego jako pracownik dydaktyczny najpierw Akademii Medycznej a następnie Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu. W uznaniu zasług została odznaczona Medalem im. prof. Bronisława Koskowskiego. Wyrazy głębokiego współczucia rodzinie składają Prezes Okręgowej Rady Aptekarskiej Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej, członkowie Okręgowej Rady Aptekarskiej, koleżanki i koledzy. pharmakon 34 Wspomnienie o mgr farm. Marii Z. B. Łukasiak Mgr farm. Maria Zofia Bożena Łukasiak z domu Włodarska urodziła się 5 lipca 1934 r. w Chrzanowie w rodzinie nauczycielskiej. Ze strony matki pochodziła ze starego szlacheckiego i zasłużonego dla Polski rodu Stupnickich herbu Sas. Od 1947 roku zamieszkała w Cieplicach Śl.- Zdr., gdzie ukończyła szkołę powszechną i średnią. Studiowała na Wydziale Farmacji Akademii Medycznej we Wrocławiu. Dyplom magistra farmacji uzyskała w 1956 roku. W 1974 roku uzyskała II stopień specjalizacji w zakresie farmacji aptecznej. Całe swoje 40-letnie życie zawodowe związała z pracą w ochronie zdrowie. W Szpitalu Wojewódzkim w Jeleniej Górze – Cieplicach była długoletnim kierownikiem apteki szpitalnej. Dała się poznać jako dobry organizator i wzorowy farmaceuta. Była bardzo pozytywnie oceniana i lubiana przez swoich przełożonych, współpracowników i lekarzy szpitala, za dobrą organizację i realizację potrzeb farmaceutycznych. Interesowała się rozwojem farmacji, zwłaszcza farmacji klinicznej. Brała czynny udział w konferencjach naukowych, zjazdach i sympozjach farmaceutycznych. Udzielała wszelkiej pharmakon jelenia góra legnica wałbrzych pomocy praktykantom farmaceutycznym i kandydatom przygotowującym się do zdobycia stopnia specjalizacji zawodowej, wykorzystując swoją wiedzę i doświadczenie Działała również społecznie na forum Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego i Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej. Była też zastępcą Rzecznika Dobra Służby Zdrowia na ówczesne województwo jeleniogórskie, mianowaną przez Ministra Zdrowia. Mimo osiągnięcia wieku emerytalnego kontynuowała pracę zawodową, a w 1997 roku z powodu złego stanu zdrowia przeszła na emeryturę. Za wybitne osiągnięcia w pracy zawodowej została uhonorowana Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Srebrnym Krzyżem Zasługi, i innymi odznaczeniami resortowymi. Była bardzo skromnym i wielce szlachetnym człowiekiem, chętnym do niesienia pomocy innym. Nikomu pomocy nie odmawiała. Bardziej dbała o bliźniego niż o siebie. Była ukochaną żoną, matką i babcią. Zmarła 15 listopada 2013 r. Spoczywa na cmentarzu parafialnym w Jeleniej Górze – Cieplicach. Mieczysław Łukasiak, mąż Biuletyn Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej. Nakład 2850 egz. http://www.dia.com.pl/biuletyn e-mail: [email protected] wrocław Redaktor naczelny – Remigiusz Komarczewski. Skład, łamanie, kolportaż – SAVIO. Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń i tekstów sponsorowanych i zastrzega sobie prawo skracania tekstów oraz informuje, że nie zawsze zgadza się z opiniami zawartymi w artykułach zamieszczanych na łamach „Pharmakonu”. Skład kolegium redakcyjnego biuletynu DIA „Pharmakon”: Piotr Bohater, Grzegorz Carowicz, Katarzyna Cichowicz, Olga Fedorowicz, Ewa Hrynkiewicz-Kacała, Irena Knabel-Krzyszowska, Zbigniew Madurowicz, Agnieszka Mikoszewska, Artur Owczarek, Ewa Wąsik, Urszula Wirska. DOLNOŚLĄSKA IZBA APTEKARSKA 50-333 Wrocław, ul. Matejki 6, tel/fax 71 321 18 77, 71 321 32 77, http://www.dia.com.pl e-mail: [email protected] , tel. 71 322 00 70 (księgowość, ewidencja, PWZ, szkolenia), e-mail: [email protected]; ksiegowosc@ dia.com.pl; [email protected] Prezes ORA DIA – mgr farm. Piotr Bohater Dyżury: wtorek g. 12.00-13.00, czwartek g. 13.00-14.00 w DIA we Wrocławiu, tel. 71 321 18 77; e-mail: [email protected] Wiceprezesi ORA DIA: • mgr farm. Irena Knabel-Krzyszowska (region wrocławski), dyżur: poniedziałek g. 11.00-13.00, DIA we Wrocławiu, tel. 71 321 18 77; • mgr farm. Irena Litwa-Parużyńska (region legnicki), dyżur: poniedziałek g. 15.00–16.00, „Apteka Piastów” w Legnicy, tel. 076 856 52 20, e-mail: [email protected]; • dr n. farm. Wojciech Piotrowski (region jeleniogórski), dyżur: poniedziałek, godz. 11.00-12.00, apteka „Pod Złotą Wagą” Karpacz, tel. 757619312.; • mgr farm. Paweł Łukasiński (region wałbrzyski), dyżur w czwartki, godz. 13.00-14.00, apteka „Galen” w Świdnicy, tel. 748532909, e-mail: [email protected]. Sekretarz – mgr farm. Olga Fedorowicz, dyżur: czwartek, godz. 13.00 do 14.00, ASK, tel. 717332900, e-mail: [email protected] Skarbnik – dr n. farm. Artur Owczarek, dyżur: środa godz. 8.00-9.00, AM, tel. 717840321, e-mail: [email protected] Radca prawny – mgr Krystyna Bąkowska, dyżur: środa g. 15.00–16.00, DIA we Wrocławiu, tel. 71 321 18 77 Konta Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej: Bank Polskiej Spółdzielczości SA O/Wrocław 33 1930 1073 2009 0900 4949 0001 (składki, reklamy) 80 1930 1073 2009 0900 4952 0001 (Kasa Pomocy Koleżeńskiej) Składka członkowska na rzecz DIA wynosi: 74,- zł – kierownicy aptek i hurtowni; 23,- zł – kier. aptek szpitalnych i zakładowych oraz pozostali członkowie samorządu; pharmakon 35
