Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych dla

Transkrypt

Uchwała Nr XXVI/167/08
Rady Miasta Otwocka
z dnia 18 września 2008 r.
w sprawie: przyjęcia “Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych dla Miasta Otwocka
na lata 2008-2014”
Na podstawie art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (tekst
jednolity Dz.U. z 2001r. Nr 142 poz. 1591, zm.: Dz.U. z 2002r. Nr 23 poz. 220, Nr 62 poz.
558, Nr 113 poz. 984, Nr 153 poz. 1271, Nr 214 poz. 1806. Dz.U. z 2003r. Nr. 80 poz. 717,
Nr 162 poz. 1568, Dz.U. z 2004r., Nr 116 poz. 1203, Dz.U. z 2005r. Nr 172 poz. 1441, Dz.U.
z 2006r. Nr 17 poz. 128, Dz.U. z 2005r. Nr 175 poz. 1457, Dz.U. z 2006r. Nr 181 poz. 1337,
Dz.U. z 2007r. Nr 48 poz. 327, Dz.U. z 2007r. Nr 138 poz. 974, Dz.U. z 2007r. Nr 173 poz.
1218) oraz art. 17 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (tekst
jednolity Dz.U. z 2008r. Nr 115 poz. 728) Rada Miasta Otwocka uchwala, co następuje:
§1.
Przyjmuje się “Strategię Rozwiązywania Problemów Społecznych dla Miasta Otwocka na lata
2008-2014” stanowiącą Załącznik Nr 1 do niniejszej uchwały.
§2.
Wykonanie uchwały powierza się Prezydentowi Miasta Otwocka.
§3.
Uchwała wchodzi w Ŝycie z dniem podjęcia.
Przewodniczący Rady Miasta
mgr Dariusz Kołodziejczyk
UZASADNIENIE:
Jednym z zadań własnych samorządu terytorialnego określonych w ustawie z dnia 12 marca
2004r. o pomocy społecznej jest opracowanie oraz realizacja gminnej strategii rozwiązywania
problemów społecznych, która ma słuŜyć ukierunkowaniu działań władz samorządowych
oraz instytucji pomocy społecznej dla poprawy jakości Ŝycia społeczności Otwocka.
Celem Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych ma być przeprowadzenie diagnozy
problemów społecznych występujących na terenie Otwocka, określenie kierunków
strategicznych działań odniesionych do rzeczywistych problemów społeczności lokalnej oraz
integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka.
Strategia stanowi dokument ogólny i otwarty, który ma stanowić podstawę do opracowywania
programów i projektów szczegółowych dotyczących rozwiązywania najwaŜniejszych kwestii
społecznych występujących w mieście oraz umoŜliwić pozyskiwanie przez otwocki samorząd
środków zewnętrznych, głównie w ramach programów rządowych oraz z Europejskiego
Funduszu Społecznego.
Ponadto zgodnie z punktem 4 rozdziału czwartego Zasad przygotowania, realizacji i
rozliczenia projektów systemowych Ośrodków Pomocy Społecznej, Powiatowych Centrów
Pomocy Rodzinie oraz Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w ramach Programu
Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013 jednym z wymogów merytorycznych wobec
beneficjentów w projekcie systemowym jest posiadanie przez gminę strategii rozwiązywania
problemów społecznych. Dla beneficjentów nie posiadających strategii wyznaczony został
termin opracowania i przyjęcia dokumentu do 31.12.2008r.
Strategia
Rozwiązywania
Problemów
Społecznych
dla Miasta Otwocka
Otwock 2008
Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych dla Miasta Otwocka
___________________________________________________________________________
Spis treści
CZĘŚĆ I
1. Wstęp
1.1. Podstawy i cel opracowania
1.2. Procedura przygotowania Strategii Rozwiązywania
Problemów Społecznych dla Miasta Otwock
1.3. Podstawa prawna systemu pomocy społecznej w Polsce
Diagnoza problemów społecznych Miasta Otwocka
2. Charakterystyka Miasta Otwocka
2.1. Sytuacja demograficzna Miasta
3. Charakterystyka problemów społecznych Miasta
3.1. Obszary problemów objęte pomocą socjalną zgodnie
z Ustawą „o pomocy społecznej”
3.1.1. Ubóstwo
3.1.2. Sieroctwo
3.1.3. Bezdomność
3.1.4. Bezrobocie
3.1.5. Niepełnosprawność
3.1.6. Długotrwała lub cięŜka choroba
3.1.7. Przemoc w rodzinie
3.1.8. Ochrona macierzyństwa lub wielodzietności
3.1.9. Bezradność w sprawach opiekuńczo –
wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa
domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub
wielodzietnych
3.1.10. Brak umiejętności w przystosowaniu do Ŝycia
młodzieŜy opuszczającej placówki opiekuńczowychowawcze
3.1.11. Trudności w integracji osób, które otrzymały status
uchodźcy
3.1.12. Trudności w przystosowaniu do Ŝycia po
opuszczeniu zakładu karnego
3.1.13. Alkoholizm i narkomania
3.1.14. Wystąpienie zdarzenia losowego i sytuacji
kryzysowej
3.1.15. Klęska Ŝywiołowa lub ekologiczna
3.2. Pozostałe problemy społeczne występujące w Otwocku
3.2.1. Problemy dzieci i młodzieŜy
3.2.2. Problemy ludzi starszych
2
str.
str.
4
4
str.
str.
5
6
str.
str.
str.
25
38
40
str.
str.
str.
str.
str.
str.
str.
str.
str.
40
40
44
45
46
50
53
57
61
str.
63
str.
65
str.
68
str.
str.
68
69
str.
str.
str.
str.
str.
81
82
82
83
84
___________________________________________________________________________
4.
5.
3.2.3. Problem zagospodarowania czasu wolnego
i wypoczynku
Działalność Ośrodka Pomocy Społecznej
Podsumowanie sytuacji społecznej w Mieście Otwock
str.
str.
str.
85
89
94
CZĘŚĆ II
Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych dla Miasta Otwock
1. Konsultacje społeczne
str.
96
1.1. Wnioski z przeprowadzonych ankiet „Identyfikowanie
problemów społecznych w Mieście Otwock
str.
96
1.2. Analiza SWOT dla sytuacji społecznej w Mieście Otwock
str.
98
2. Wizja rozwoju oraz cele główne i pośrednie Miasta
Otwocka w zakresie rozwiązywania problemów
społecznych
str.
99
3. Kierunki działań i zadania na lata 2008-2014
str.
104
4. WdraŜanie i monitoring realizacji strategii
str.
126
5. Potencjalne źródła finansowania
str.
127
6. Wykaz materiałów źródłowych
str.
134
3
___________________________________________________________________________
Część I
1. WSTĘP
1.1. Podstawy i cel opracowania
W związku ze wstąpieniem Polski w struktury Unii Europejskiej przed
władzami samorządowymi postawiono nowe zadania wynikające z prowadzenia
polityki regionalnej. RównieŜ sfera społeczna naleŜy do zadań lokalnych
samorządów. Od dnia 1 maja 2004 roku w Polsce obowiązuje nowa ustawa
o „Pomocy społecznej” – ustawa z dnia 12 marca 2004 r. (Dz. U. Nr 64, poz.
593), która reguluje sprawy związane z realizacją zadań z zakresu pomocy
społecznej.
Opracowanie gminnej „Strategii rozwiązywania problemów społecznych” ma
słuŜyć ukierunkowaniu działania lokalnych władz i instytucji opieki społecznej
dla poprawy jakości Ŝycia w danej społeczności. W art. 17 ust. 1. znajduje się
zapis o obowiązkach samorządu: „opracowanie i realizacja gminnej strategii
rozwiązywania problemów społecznych ze szczególnym uwzględnieniem
programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania problemów
alkoholowych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup
szczególnego ryzyka; …”.
Celem „Strategii” jest przeprowadzenie diagnozy problemów społecznych
występujących na terenie Miasta w oparciu o dane będące w dyspozycji
Ośrodka Pomocy Społecznej (uzyskane w toku bieŜącej jego działalności),
Urzędu Miejskiego, Powiatowego Urzędu Pracy oraz instytucji i organizacji
współpracujących z OPS. Druga część Strategii ma określić kierunki
strategicznych działań odniesionych do rzeczywistych problemów społeczności
lokalnej (m.in. bezrobocia i problemów z zatrudnieniem, pomocy na rzecz osób
dotkniętych problemem alkoholowym, osób niepełnosprawnych, starszych,
rodzin i dzieci z problemami opiekuńczo-wychowawczymi itd.), wskazanie
skutecznych kierunków działań dla ich rozwiązywania, a takŜe ustalenie
współpracy instytucjonalnej dla poszczególnych problemów społecznych.
Kolejnym etapem jest stworzenie optymalnego programu działania. Pomoc ma
opierać się nie tylko na wsparciu materialnym, ale i pomocy psychologicznej
(wsparciu w umacnianiu postaw aktywnych), ścisłej współpracy instytucji
i organizacji społecznych.
Opracowywany przez gminę dokument musi spełniać równieŜ poniŜsze
warunki:
• być zgodny z dokumentami strategicznymi na poziomie powiatu,
województwa i kraju oraz innymi dokumentami strategicznymi Miasta,
4
___________________________________________________________________________
• kształtować aktywny model polityki społecznej w Mieście (współpraca
wszystkich instytucji rządowych, samorządowych, pozarządowych oraz
przedstawicieli biznesu).
• zakładać budowanie szerokiego partnerstwa lokalnego.
„Strategia” ma być konsekwencją unijnych dokumentów: Strategii Lizbońskiej
(marzec 2000) oraz „celów nicejskich” (grudzień 2000), które stanowią
konkretyzację ogólnych załoŜeń lizbońskich w zakresie integracji społecznej.
NajwaŜniejszymi celami w tym zakresie są:
• zapewnienie wszystkim dostępu do pracy, zasobów, praw, dóbr i usług,
• zapobieganie ryzyku „wykluczenia”,
• pomoc dla osób najbardziej naraŜonych na „wykluczenie” (wspieranie
najsłabszych),
• mobilizacja organizacji ze sfery polityki gospodarczej i społecznej.
Działania zawarte w „Strategii” pozwolą na zminimalizowanie przyczyn
tkwiących w sferze społecznej i psychologicznej, pomogą skuteczniej
rozwiązywać problemy grup docelowych i rozszerzą pomoc instytucjonalną.
1.2. Procedura przygotowania Strategii Rozwiązywania Problemów
Społecznych dla Miasta Otwock
Opracowanie Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych dla Miasta
Otwock poprzedzone zostało spotkaniem przedstawicieli środowisk
i grup społecznych oraz instytucji z terenu gminy – odbyły się Warsztaty
Planowania Strategicznego. Podstawę opracowania stanowiły materiały
źródłowe (praca Ośrodka Pomocy Społecznej i Urzędu Miejskiego) oraz
materiały będące wynikiem badań ankietowych róŜnych środowisk, a takŜe
informacje z działających na terenie Miasta instytucji społecznych.
Realizacja zadań postawionych przed pomocą społeczną (zarówno na poziomie
społeczności lokalnej, jak i na poziomie rodziny i jednostki), a takŜe
konieczność wypracowania niekonwencjonalnych form pomocy, wymaga
profesjonalnego i systemowego diagnozowania problemów społecznych w skali
gminy. W oparciu o diagnozę sytuacji społecznej, została opracowana strategia
rozwiązywania problemów społecznych na najbliŜsze lata, która jest
rozwinięciem działań oraz załoŜeń programowych realizowanych w sferze
pomocy społecznej na terenie Miasta Otwock. W ramach prac strategicznych
dokonano przejścia od modelu pomocy, którego zasadniczą funkcją jest
udzielanie wsparcia materialnego, do modelu nastawionego na wzmocnienie
postaw aktywnych oraz wspieranie osób i rodzin zgłaszających się z prośbą
o pomoc w rozwiązywaniu problemów.
5
___________________________________________________________________________
Prace nad Strategią nadzorować będzie Zespół ds. opracowania strategii
wyznaczony Zarządzeniem Prezydenta Miasta Otwocka Nr 106/2007 w dniu 25
czerwca 2007 roku.
Skład zespołu:
1. Przewodnicząca - p. Wiesława Ejsmont – Kierownik Ośrodka Pomocy
Społecznej w Otwocku
2. p. Edward Zdzieborski – Wiceprezydent Miasta Otwocka
3. p. Wanda Kowalska – Naczelnik Ośrodka Psychoprofilaktyki Rodzinnej
4. p. Robert Rataj – Dyrektor Oświaty Miejskiej
5. p. Ludwik Antczak – Przewodniczący Komisji Spraw Społecznych,
Zdrowia i Porządku Publicznego
6. p. Bogumiła Kołtan – Z-ca Kierownika Ośrodka Pomocy Społecznej
Zadaniem pracowników oraz Kierownika OPS w Otwocku jest przygotowanie
materiałów niezbędnych do opracowania Strategii Rozwiązywania Problemów
Społecznych oraz współpraca z wykonawcą opracowania, jak równieŜ
przygotowanie raportów z realizacji strategii, aktualizacja i dostosowane do
zmieniającej się rzeczywistości i otoczenia społeczno-gospodarczego
w kolejnych latach.
1.3. Podstawa prawna systemu pomocy społecznej w Polsce
Ustawa o pomocy społecznej
Obowiązująca od 1 maja 2004 roku „Ustawa o pomocy społecznej” (Dz. U. Nr 64, poz. 593 z
dn. 12.03.2004 r. z późn.zm), określa:
zadania w zakresie pomocy społecznej,
rodzaje świadczeń z pomocy społecznej oraz zasady i tryb ich udzielania,
organizację pomocy społecznej;
zasady i tryb postępowania kontrolnego w zakresie pomocy społecznej.
Według ustawy (Art. 2.1.) pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa,
mającą na celu umoŜliwienie osobom i rodzinom przezwycięŜenie trudnych sytuacji
Ŝyciowych, których nie są w stanie same pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby
i moŜliwości. Pomoc społeczna wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do
zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umoŜliwia im Ŝycie w warunkach odpowiadających
godności człowieka (Art. 3.1.).
Ustawa określa przypadki, w których udziela się pomocy społecznej osobom i rodzinom.
Pomocy społecznej udziela się w szczególności z powodu (Art.7):
ubóstwa,
sieroctwa,
bezdomności,
bezrobocia,
niepełnosprawności,
długotrwałej i cięŜkiej choroby,
przemocy w rodzinie,
potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności,
6
___________________________________________________________________________
bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa
domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych,
braku umiejętności w przystosowaniu do Ŝycia młodzieŜy opuszczającej placówki
opiekuńczo-wychowawcze,
trudności w integracji osób, które otrzymały status uchodźcy,
trudności w przystosowaniu do Ŝycia po zwolnieniu z zakładu karnego,
alkoholizmu lub narkomanii,
zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej,
klęski Ŝywiołowej lub ekologicznej.
Ustawy regulujące system pomocy społecznej:
1. Ustawa z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych (tj. Dz.U
z 2006 r. Nr 139 poz.992 z późn. zm)
Ustawa
o
świadczeniach
rodzinnych
reguluje
nowy
system
świadczeń
pozaubezpieczeniowych, finansowanych w całości z budŜetu państwa, całkowicie odrębny od
systemu pomocy społecznej. Ustawa weszła w Ŝycie z dniem 1 maja 2004 roku. Od tej daty
Ośrodki Pomocy Społecznej przejęły część zobowiązań Zakładów Ubezpieczeń Społecznych
dotyczących wypłaty zasiłków rodzinnych i dodatków do nich. Ustawa określa warunki
nabycia prawa do świadczeń rodzinnych oraz zasady ustalania, przyznawania
i wypłacania tych świadczeń. Świadczeniami rodzinnymi są:
o zasiłek rodzinny oraz dodatki do zasiłku rodzinnego;
o świadczenia opiekuńcze: zasiłek pielęgnacyjny i świadczenie pielęgnacyjne.
Zasiłek rodzinny ma na celu częściowe pokrycie wydatków na utrzymanie dziecka. Prawo do
zasiłku rodzinnego i dodatków do tego zasiłku przysługuje:
o rodzicom, jednemu z rodziców albo opiekunowi prawnemu dziecka;
o opiekunowi faktycznemu dziecka;
o osobie uczącej się.
Do zasiłku rodzinnego przysługują dodatki z tytułu:
o urodzenia dziecka;
o opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego;
o wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej;
o samotnego wychowywania dziecka;
o kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego;
o rozpoczęcia roku szkolnego;
o rozpoczęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania.
Ustawa o świadczeniach rodzinnych reguluje nowy system świadczeń.
2. Ustawa o zatrudnieniu socjalnym z dnia 13 czerwca 2003 roku(Dz. U. Nr
122, poz. 1143 z późn.zm.)
Ustawa o zatrudnieniu socjalnym wychodzi naprzeciw postulatom organizacji
pozarządowych, które oczekują od państwa większego zaangaŜowania w aktywizację
i edukację środowisk dotkniętych długotrwałym bezrobociem. Stwarza przede wszystkim
szansę na powrót do społeczeństwa osobom, które z róŜnych powodów znalazły się na
marginesie Ŝycia społecznego. Zapis ustawy kładzie nacisk na edukację i aktywizację
środowisk marginalizowanych zawodowo i społecznie, a takŜe na wspieranie zatrudnienia dla
tych grup. Nowa regulacja ma zastosowanie przede wszystkim do osób, które nie posiadają
7
___________________________________________________________________________
własnych dochodów, a w szczególności:
osób bezdomnych realizujących indywidualny program wychodzenia z bezdomności,
osób uzaleŜnionych od alkoholu w procesie leczenia po zakończeniu programu
psychoterapii w zakładzie lecznictwa odwykowego,
osób uzaleŜnionych od narkotyków lub innych środków odurzających po zakończeniu
programu terapeutycznego w zakładzie opieki zdrowotnej,
osób chorych psychicznie,
długotrwale bezrobotnych,
zwalnianych z zakładów karnych mających trudności w integracji ze środowiskiem,
uchodźców realizujących indywidualny program integracji.
Tym osobom nowa ustawa oferuje zatrudnienie socjalne, rozumiane jako uczestnictwo
w „inkubatorach społecznych” – Centrach Integracji Społecznej – lub jako wspierane
zatrudnienie socjalne u przedsiębiorców, w Centrach Integracji Społecznej, bądź w ramach
własnej działalności gospodarczej w formie spółdzielni.
Drugą formą pomocy przewidzianą w ustawie jest wsparcie zatrudnienia osób, które uległy
wykluczeniu społecznemu. Wsparcie moŜe polegać na skierowaniu danej osoby przez
Powiatowy Urząd Pracy do pracy u przedsiębiorcy. W tej sytuacji pracodawca zobowiązuje
się do zatrudnienia danej osoby przez okres do 18 miesięcy, zaś Powiatowy Urząd Pracy do
refundowania ze środków Funduszu Pracy przedsiębiorcy części wynagrodzenia przez
pierwsze 12 miesięcy zatrudnienia takiej osoby.
Nowa ustawa powołuje do Ŝycia Centra Integracji Społecznej, w których osoby znajdujące się
w trudnej sytuacji Ŝyciowej, np. bezdomne lub uzaleŜnione od alkoholu, będą mogły liczyć na
zatrudnienie socjalne. Osoby te będą przebywały w centrach od 1 do 1,5 roku oraz będą
otrzymywały pieniądze za wykonywaną pracę. W pierwszym miesiącu pracy wynagrodzenie
będzie równe 40% zasiłku dla bezrobotnych, a w okresie do jednego roku – 80% zasiłku.
3. Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 19 sierpnia 1994 r.(Dz. U.
Nr 111, poz. 535 z późn. zm.)
Według ustawy ochronę zdrowia psychicznego zapewniają organy administracji rządowej
i samorządowej oraz instytucje do tego powołane. Ustawa przewiduje, Ŝe w działaniach
z zakresu ochrony zdrowia psychicznego mogą uczestniczyć stowarzyszenia i inne
organizacje społeczne, fundacje, samorządy zawodowe, kościoły i inne związki wyznaniowe
oraz grupy samopomocy pacjentów i ich rodzin, a takŜe inne osoby fizyczne i prawne.
W świetle ustawy ochrona zdrowia psychicznego polega w szczególności na:
promocji zdrowia psychicznego i zapobieganiu zaburzeniom psychicznym,
zapewnianiu osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie
dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy niezbędnych do Ŝycia
w środowisku rodzinnym i społecznym,
kształtowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi, właściwych postaw
społecznych, a zwłaszcza zrozumienia, tolerancji, Ŝyczliwości, a takŜe
przeciwdziałaniu ich dyskryminacji.
4. Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych z dnia 27 sierpnia 1997 roku (Dz. U. Nr 123, poz. 776
z późn. zm.)
Ustawa dotyczy osób, których niepełnosprawność została potwierdzona orzeczeniem
o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności
(znaczny, umiarkowany, lekki), o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy (na
8
___________________________________________________________________________
podstawie odrębnych przepisów) lub o niepełnosprawności, wydanym przed ukończeniem 16
roku Ŝycia.
Rehabilitacja osób niepełnosprawnych oznacza zespół działań, w szczególności
organizacyjnych,
leczniczych,
psychologicznych,
technicznych,
szkoleniowych,
edukacyjnych i społecznych, zmierzających do osiągnięcia, przy aktywnym uczestnictwie
tych osób, moŜliwie najwyŜszego poziomu ich funkcjonowania, jakości Ŝycia i integracji
społecznej.
• Rehabilitacja zawodowa ma na celu ułatwienie osobie niepełnosprawnej uzyskania
i utrzymania odpowiedniego zatrudnienia i awansu zawodowego przez umoŜliwienie
jej korzystania z poradnictwa zawodowego, szkolenia zawodowego i pośrednictwa
pracy.
• Rehabilitacja społeczna ma na celu umoŜliwianie osobom niepełnosprawnym
uczestnictwa w Ŝyciu społecznym.
Do podstawowych form aktywności wspomagającej proces rehabilitacji zawodowej
i społecznej osób niepełnosprawnych zalicza się uczestnictwo tych osób w:
• warsztatach terapii zajęciowej - wyodrębniona organizacyjnie i finansowo placówka
stwarzająca osobom niepełnosprawnym niezdolnym do podjęcia pracy moŜliwość
rehabilitacji społecznej i zawodowej w zakresie pozyskania lub przywracania
umiejętności niezbędnych do podjęcia zatrudnienia;
• turnusach rehabilitacyjnych - zorganizowana forma aktywnej rehabilitacji połączonej
z elementami wypoczynku, której celem jest ogólna poprawa psychofizycznej
sprawności oraz rozwijanie umiejętności społecznych uczestników, między innymi
przez nawiązywanie i rozwijanie kontaktów społecznych, realizację i rozwijanie
zainteresowań, a takŜe przez udział w innych zajęciach przewidzianych programem
turnusu.
5. Ustawa o poŜytku publicznym i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873
z 2003 r.)
Ustawa o działalności poŜytku publicznego i o wolontariacie jest waŜnym aktem prawnym,
wprowadzającym kompleksowe rozwiązania dotyczące podstawowych dziedzin działalności
organizacji pozarządowych w Polsce.
Obszary, które reguluje ustawa to:
prowadzenie działalności poŜytku publicznego (działalność odpłatna i nieodpłatna
poŜytku publicznego),
uzyskiwanie przez organizacje pozarządowe statusu organizacji poŜytku publicznego
oraz konsekwencje z tym związane (warunki uzyskania statusu organizacji poŜytku
publicznego),
nadzór nad prowadzeniem działalności poŜytku publicznego,
wolontariat.
6. Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi
z dnia 26 października 1982 r.( tekst jednolity z 2007 r. Dz.U. Nr 70, poz.473 )
Rozwiązywanie problemów alkoholowych zakłada, iŜ większość kompetencji i środków
finansowych jest zlokalizowana na poziomie samorządów gmin, które na mocy ustawy
o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi uzyskały kompetencje do
rozwiązywania problemów alkoholowych w społecznościach lokalnych. Zadania w zakresie
przeciwdziałania alkoholizmowi wykonuje się przez odpowiednie kształtowanie polityki
społecznej, w szczególności:
9
___________________________________________________________________________
tworzenie warunków sprzyjających realizacji potrzeb, których zaspokajanie motywuje
powstrzymanie się od spoŜywania alkoholu,
działalność wychowawczą i informacyjną,
ustalanie odpowiedniego poziomu i właściwej struktury produkcji napojów
alkoholowych przeznaczanych do spoŜycia w kraju,
ograniczanie dostępności alkoholu,
leczenie, rehabilitację i reintegrację osób uzaleŜnionych od alkoholu,
zapobieganie negatywnym następstwom naduŜywania alkoholu i ich usuwanie,
przeciwdziałanie przemocy w rodzinie.
7. Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 29 lipca 2005 roku(Dz.U. Nr
179 poz.1485 z późn.zm)
Przeciwdziałanie narkomanii naleŜy do zadań własnych gminy. Obejmują one:
zwiększanie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób
uzaleŜnionych i osób zagroŜonych uzaleŜnieniem,
udzielanie rodzinom, w których występują problemy narkomanii, pomocy
psychospołecznej i prawnej,
prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej, edukacyjnej oraz
szkoleniowej w zakresie rozwiązywania problemów narkomanii (w szczególności dla
dzieci i młodzieŜy, w tym prowadzenie zajęć sportowo- rekreacyjnych dla uczniów,
a takŜe działań na rzecz doŜywiania dzieci uczestniczących w pozalekcyjnych
programach opiekuńczo-wychowawczych i socjoterapeutycznych),
wspomaganie działań instytucji, organizacji pozarządowych i osób fizycznych
słuŜących rozwiązywaniu problemów narkomanii,
pomoc społeczną osobom i rodzinom osób uzaleŜnionych dotkniętym ubóstwem
i wykluczeniem społecznym i integrowanie ze środowiskiem lokalnym tych osób
z wykorzystaniem pracy socjalnej i kontraktu socjalnego.
8. Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z dnia 29 lipca 2005
roku (Dz.U.Nr 180 poz.1493)
Do zadań własnych gminy naleŜy w szczególności:
tworzenie gminnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie,
prowadzenie poradnictwa i interwencji w zakresie przeciwdziałania przemocy
w rodzinie,
opracowanie i realizacja programów ochrony ofiar,
prowadzenie gminnych ośrodków wsparcia.
9. Ustawa o postępowaniu wobec dłuŜników alimentacyjnych oraz zaliczce
alimentacyjnej z dnia 22 kwietnia 2005 roku (Dz. U. Nr 86, poz. 732 z
późn.zm.)
Ustawa o postępowaniu wobec dłuŜników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej
określa zasady:
1) postępowania wobec osób zobowiązanych do świadczenia alimentacyjnego na
podstawie tytułu wykonawczego, jeŜeli egzekucja prowadzona przez komornika
sądowego jest bezskuteczna,
10
___________________________________________________________________________
2) przyznawania zaliczek alimentacyjnych dla osób samotnie wychowujących dzieci,
uprawnionych do świadczenia alimentacyjnego na podstawie tytułu wykonawczego,
którego egzekucja jest bezskuteczna.
Prawo do otrzymania zaliczki alimentacyjnej przysługuje osobie, która:
• wychowuje samotnie dziecko,
• ma zasądzone alimenty na dzieci,
• osoba zobowiązana do alimentacji nie wywiązuje się z tego obowiązku,
• prowadzona przez komornika egzekucja zasądzonych alimentów jest bezskuteczna.
Prawne podstawy planowania polityki społecznej w państwach naleŜących do
Unii Europejskiej:
Rozporządzenie Rady z dnia 21 czerwca 1999r. wprowadzające ogólne przepisy
dotyczące Funduszy Strukturalnych (1260/99 WE)
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 czerwca 1999 w sprawie
Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (1783/99WE)
Rozporządzenie Rady z dnia 21 czerwca 1999r. dotyczące koordynacji pomocy
w ramach strategii przedakcesyjnej dla krajów ubiegających się o członkostwo w Unii
Europejskiej oraz zmieniające rozporządzenie 3906/89EWG (1266/99WE)
Rozporządzenie Rady z dnia 21 czerwca 1999r. ustanawiające Instrument
Przedakcesyjnej Polityki Strukturalnej (1267/1999WE)
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 lipca 1999r. w sprawie
Europejskiego Funduszu Społecznego (1784/99WE)
Dokumenty programowe:
Narodowa Strategia Integracji Społecznej dla Polski
Cele polityki integracji społecznej w Polsce wynikają przede wszystkim z priorytetów
określonych w przyjętej w czerwcu 2004 r. Narodowej Strategii Integracji Społecznej.
Priorytety zawarte w Narodowej Strategii Integracji Społecznej stworzone zostały
z perspektywą ich realizacji do 2010 roku i brzmią następująco:
W zakresie realizacji prawa do edukacji:
- Wzrost uczestnictwa dzieci w wychowaniu przedszkolnym,
- Poprawa jakości kształcenia na poziomie gimnazjalnym i średnim,
- Upowszechnianie kształcenia na poziomie wyŜszym i jego lepsze
dostosowanie do potrzeb rynku pracy,
- Rekompensowanie deficytów rozwoju intelektualnego i sprawnościowego
dzieci,
- Upowszechnianie kształcenia ustawicznego;
W zakresie realizacji prawa do zabezpieczenia socjalnego:
- Radykalne ograniczenie ubóstwa skrajnego, którego poziom jest obecnie
nieakceptowalny i wymaga podjęcia natychmiastowych, zdecydowanych
działań,
- Ograniczenie tendencji wzrostowych rozwarstwienia dochodowych tak, aby
róŜnice te nie odbiegały od przeciętnego poziomu w krajach UE;
W zakresie działań dotyczących realizacji prawa do pracy:
- Ograniczenie bezrobocia długookresowego,
- Zmniejszenie bezrobocia młodzieŜy,
11
___________________________________________________________________________
- Zwiększenie poziomu zatrudnienia wśród niepełnosprawnych,
- Zwiększenie liczby uczestników aktywnej polityki rynku pracy;
W zakresie realizacji prawa do ochrony zdrowia:
- WydłuŜenie przeciętnego dalszego trwania Ŝycia w sprawności,
- Upowszechnianie dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze
środków publicznych,
- Zwiększenie zakresu objęcia kobiet i dzieci programami zdrowia publicznego;
W zakresie realizacji innych praw społecznych:
- Zwiększenie dostępu do lokali (mieszkań) dla grup najbardziej zagroŜonych
bezdomnością,
- Zapewnienie lepszego dostępu do pracowników socjalnych,
- Rozwinięcie pomocy środowiskowej i zwiększenie liczby osób objętych jej
usługami,
- Zwiększenie zaangaŜowania obywateli w działalność społeczną,
- Realizacja Narodowej Strategii Integracji Społecznej przez samorządy
terytorialne,
- Zwiększenie dostępu do informacji obywatelskiej i poradnictwa.
Program Operacyjny Kapitał Ludzki
Celem głównym Programu jest: umoŜliwienie pełnego wykorzystania potencjału zasobów
ludzkich, poprzez wzrost zatrudnienia i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw i ich
pracowników, podniesienie poziomu wykształcenia społeczeństwa, zmniejszenie obszarów
wykluczenia społecznego oraz wsparcie dla budowy struktur administracyjnych państwa.
Priorytet I: Zatrudnienie i integracja społeczna
A. Podniesienie potencjału instytucji działających w obszarze rynku pracy, integracji
i pomocy społecznej;
B. Upowszechnienie i wdraŜanie ogólnopolskich i ponadregionalnych programów
wspierających zatrudnienie i integrację społeczną.
Priorytet II: Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw
A. Podniesienie konkurencyjności przedsiębiorstw poprzez zwiększenie inwestowania
w kapitał ludzki przedsiębiorstw;
B. Poprawa jakości i dostępności usług szkoleniowo-doradczych wspierających rozwój
przedsiębiorczości.
Priorytet III: Wysoka jakość systemu oświaty
PodwyŜszenie jakości i efektywności kształcenia w systemie oświaty odpowiadających
warunkom gospodarki opartej na wiedzy.
Priorytet IV: Szkolnictwo wyŜsze i nauka
Zapewnienie wysokiej jakości kształcenia na poziomie wyŜszym i lepsze wykorzystanie
potencjału szkolnictwa wyŜszego na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia.
Priorytet V: Dobre rządzenie
A. Podniesienie potencjału administracji publicznej w obszarze stanowienia prawa oraz
wzmacnianie zdolności administracji publicznej i wymiaru sprawiedliwości do świadczenia
usług wysokiej jakości;
B. Wspieranie współpracy administracji publicznej i sektora pozarządowego w zakresie
realizacji zadań publicznych.
Priorytet VI: Profilaktyka, promocja i poprawa stanu zdrowia ludności w wieku
produkcyjnym
12
___________________________________________________________________________
A. Podniesienie potencjału zdrowia osób w wieku produkcyjnym poprzez ograniczenie
ogólnej chorobowości pracowników;
B. Zapobieganie chorobom zawodowym poprzez zwiększenie ich wykrywalności;
C. Optymalizacja zarządzania zasobami kadrowymi systemu słuŜby zdrowia.
Priorytet VII: Rynek pracy otwarty dla wszystkich oraz promocja integracji społecznej
A. Podniesienie poziomu aktywności zawodowej i zatrudnienia;
B. Zapewnianie równego dostępu do zatrudnienia wszystkim osobom doświadczającym
róŜnego rodzaju dyskryminacji na rynku pracy.
Priorytet VIII: Regionalne kadry gospodarki
A. Podniesienie konkurencyjności regionów poprzez podniesienie kwalifikacji osób
pracujących;
B. Wsparcie przedsiębiorstw i pracowników w dostosowaniu się do potrzeb regionalnej
strategii rozwoju.
Priorytet IX: Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach
Zwiększenie dostępności kształcenia oraz podniesienie poziomu wykształcenia regionalnych
zasobów ludzkich.
Priorytet X: Partnerstwo na rzecz rozwoju obszarów wiejskich
Zmniejszenie dysproporcji w zakresie rozwoju zasobów ludzkich pomiędzy wsią a miastem.
Priorytet XI: Pomoc techniczna
Podstawowym celem Priorytetu Pomoc Techniczna jest zapewnienie właściwego zarządzania,
wdraŜania oraz promocji EFS.
Narodowy Plan Rozwoju na lata 2007-2013
W dniu 6 września 2005 r. został przyjęty przez Radę Ministrów Narodowy Plan Rozwoju na
lata 2007-2013, który jest strategią obejmującą całokształt działań rozwojowych kraju, bez
względu na pochodzenie środków finansowych (środki UE i środki krajowe), zawiera cele
i kierunki działania dla organów państwa ukierunkowane na realizację długofalowej strategii
integracji Polski z krajami UE, określającej miejsce Polski w Unii i polską wizję jej rozwoju.
Cele strategiczne określone w projekcie Narodowego Planu Rozwoju:
Utrzymanie gospodarki na ścieŜce wysokiego wzrostu gospodarczego.
Wzmocnienie konkurencyjności przedsiębiorstw i regionów oraz wzrost zatrudnienia.
Podniesienie poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej.
Priorytety Narodowego Planu Rozwoju na lata 2007-2013:
Inwestycje:
− Wspieranie gospodarki opartej na wiedzy,
− Przebudowa otoczenia działania przedsiębiorstw,
− Poprawa stanu środowiska przyrodniczego,
− Usprawnienie infrastruktury technicznej i zwiększenie bezpieczeństwa
energetycznego,
− Tworzenie nowoczesnej sieci transportowej,
− Rozwój infrastruktury miast i obszarów wiejskich;
Zatrudnienie:
− Zwiększenie poziomu zatrudnienia (podaŜ),
− Wspieranie tworzenie nowych miejsc pracy,
− Modernizacja organizacji i funkcjonowania rynku pracy i jego instytucji;
Eksport:
13
___________________________________________________________________________
−
−
Poprawa warunków eksportu,
Promocja eksportu;
Przedsiębiorczość:
− Poprawa efektywności przedsiębiorstw,
− Współpraca i integracja przedsiębiorstw;
Innowacyjność:
− Postęp organizacyjno-techniczny,
− Innowacyjność w regionach,
− Komercjalizacja badań naukowych i prac rozwojowych;
Ochrona rynku:
− Ochrona reguł konkurencji,
− Wzmacnianie mechanizmów rynkowych w gospodarce,
− Pomoc publiczna;
Integracja społeczna:
− Ograniczenie wykluczenia społecznego,
− Budowanie kapitału społecznego,
− Wsparcie rodzin:
− Tworzenie i rozwijanie rozwiązań słuŜących godzeniu pracy zawodowej
z wychowywaniem dzieci,
− Rozwijanie sieci placówek edukacyjnych i instytucji kultury dla dzieci i młodzieŜy,
− Budowanie pozytywnego wizerunku rodziny;
Wiedza i kompetencje:
− WyŜszy poziom kształcenia,
− Zwiększenie dostępu do edukacji:
− Alternatywne formy edukacji przedszkolnej,
− Wyrównywanie szans uczniów,
− Zwiększenie dostępu do kształcenia na poziomie szkół wyŜszych,
− Wspieranie kształcenia ustawicznego,
− Powszechna edukacja teleinformatyczna;
Aktywizacja i mobilność:
− Poprawa dostępności mieszkań,
− Integracja systemów transportowych,
− Poprawa warunków bezpiecznego Ŝycia:
− Systemy zapobiegania katastrofom,
− Poprawa skuteczności i jakości leczenia,
− Opieka nad osobami w podeszłym wieku;
Gospodarowanie przestrzenią:
− Racjonalne gospodarowanie przestrzenią,
− Zapewnianie bezpieczeństwa ekologicznego kraju,
− Sprawiedliwy dostęp do zasobów naturalnych.
Narodowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych na lata 2006 – 2010
Obszar I. Szkody zdrowotne i rozwojowe występujące u młodych Polaków spowodowane
piciem alkoholu.
Cel 1. Zmniejszenie ilości i częstotliwości picia alkoholu przez młodzieŜ.
14
___________________________________________________________________________
Cel 2. PodwyŜszenie wieku inicjacji alkoholowej.
Cel 3. Zwiększenie odsetka abstynentów wśród młodzieŜy.
Obszar II. Szkody zdrowotne i rozwojowe spowodowane piciem alkoholu przez dorosłych.
Cel 1. Zwiększenie wiedzy na temat wpływu alkoholu na zdrowie wśród lekarzy i innych
przedstawicieli systemu ochrony zdrowia.
Cel 2. Zmniejszenie rozmiarów populacji osób pijących szkodliwie i ryzykownie.
Cel 3. Redukcja odsetka kobiet pijących alkohol w okresie ciąŜy i karmienia piersią.
Cel 4. Zwiększenie wykrywalności problemów i szkód zdrowotnych związanych
z naduŜywaniem alkoholu u pacjentów podstawowej i specjalistycznej opieki zdrowotnej.
Obszar III. Uszkodzenia zdrowia związane z uzaleŜnieniem od alkoholu.
Cel 1. Zmniejszenie śmiertelności i degradacji psychofizycznej osób uzaleŜnionych od
alkoholu.
Cel 2. Zwiększenie odsetka osób korzystających z profesjonalnej pomocy terapeutycznej
w zakresie leczenia uzaleŜnienia.
Cel 3. Poprawa funkcjonowania zdrowotnego i społecznego osób uzaleŜnionych
utrzymujących abstynencję.
Cel 4. Zwiększenie odsetka osób uzaleŜnionych od alkoholu korzystających z pomocy
i wsparcia środowisk samopomocowych (klubów abstynenckich i AA).
Cel 5. Skrócenie okresu od wystąpienia uzaleŜnienia do podjęcia interwencji
specjalistycznej.
Obszar IV. Szkody zdrowotne i psychospołeczne osób Ŝyjących w rodzinach z problemem
alkoholowym w tym przemoc domowa
Cel 1.Poprawa sytuacji psychospołecznej osób współuzaleŜnionych poprzez zwiększenie
odsetka osób korzystających z profesjonalnej pomocy.
Cel 2.Zmniejszenie rozmiarów przemocy w rodzinach z problemem alkoholowym.
Cel 3.Zmniejszenie zagroŜenia wykluczeniem społecznym członków rodzin dotkniętych
alkoholizmem.
Cel 4.Poprawa sytuacji psychospołecznej Dorosłych Dzieci Alkoholików (DDA).
Obszar V. Zaburzenia zdrowotne i rozwojowe dzieci z rodzin alkoholowych.
Cel 1. Poprawa jakości i zwiększenie dostępności opieki zdrowotnej i pomocy
psychospołecznej dla dzieci alkoholików.
Cel 2. Zwiększenie odsetka dzieci z rodzin alkoholowych objętych profesjonalną pomocą
specjalistyczną.
Obszar VI. Przestępstwa i wykroczenia spowodowane przez osoby nietrzeźwe,
w szczególności przez nietrzeźwych kierowców.
Cel 1. Zmniejszenie ilości wypadków spowodowanych przez nietrzeźwych uŜytkowników
dróg, w tym wypadków ze skutkiem śmiertelnym.
Cel 2Zmniejszenie ilości nietrzeźwych kierowców na drogach.
Cel 2.Zmniejszenie zagroŜeń bezpieczeństwa i porządku publicznego powodowanych przez
osoby nietrzeźwe.
Cel 3.Zmniejszenie ilości przestępstw i wykroczeń powodowanych przez osoby nietrzeźwe.
Obszar VII. Szkody ekonomiczne związane z naduŜywaniem alkoholu.
Cel 1. Oszacowanie rzeczywistych rozmiarów szkód ekonomicznych związanych
z uŜywaniem alkoholu.
Cel 2. Zmniejszenie szkód ekonomicznych w środowisku pracy powodowanych przez
nietrzeźwych pracowników.
Cel 3. Zmniejszenie innych szkód ekonomicznych spowodowane nietrzeźwością.
15
___________________________________________________________________________
Obszar VIII. Niewystarczająca wiedza i szkodliwe postawy społeczne wobec problemów
alkoholowych i metod ich rozwiązywania.
Cel 1.Zwiększenie wiedzy na temat problemów oraz kosztów społecznych i ekonomicznych
związanych z piciem alkoholu a takŜe kształtowanie postaw i przekonań społecznych
wspierających racjonalną kontrolę nad obecnością alkoholu w codziennym Ŝyciu.
Cel 2.Utrwalanie w społeczeństwie przekonania, Ŝe alkohol jest specyficznym towarem,
innym niŜ pozostałe, który generuje znaczne ryzyko oraz szereg powaŜnych problemów
i szkód zdrowotnych, społecznych i ekonomicznych obciąŜających całą populację.
Obszar IX. Nadmierna dostępność i promocja napojów alkoholowych.
Cel 1. Zmniejszenie ilości przypadków naruszania przepisów prawnych regulujących obrót
alkoholem.
Cel 2. Ograniczanie ilości punktów sprzedaŜy napojów wysokoprocentowych oraz godzin
sprzedaŜy napojów alkoholowych.
Cel 3. Zmniejszenie negatywnego wpływu polityki fiskalnej na poziom spoŜycia alkoholu.
Cel 4. Ograniczanie reklamy i promocji napojów alkoholowych.
Obszar X. Ryzykowne wzory picia i wysoki poziom spoŜycia alkoholu.
Cel 1. Zmiana struktury spoŜycia alkoholu na rzecz napojów niskoprocentowych.
Cel 2. Zmniejszanie odsetka osób o wysokim i ryzykownym poziomie konsumpcji alkoholu
(10 litrów 100% alkoholu wśród męŜczyzn oraz 7,5 litra 100% w grupie kobiet).
Cel 3. Zmniejszenie średniego spoŜycia alkoholu w populacji.
Strategia Antynarkotykowa UE (2005-2012)
Strategia Antynarkotykowa opiera się przede wszystkim na podstawowych zasadach prawa
UE i w kaŜdym względzie przestrzega podstawowych zasad Unii, takich jak: szacunek dla
godności ludzkiej, wolności, demokracji, równości, solidarności, zasad państwa prawnego
i praw człowieka. Ma na celu ochronę i podniesienie poziomu dobrobytu społeczeństw
i jednostek, ochronę zdrowia publicznego, zapewnienie wysokiego poziomu bezpieczeństwa
publicznego i przyjęcie zrównowaŜonego, zintegrowanego podejścia do problemu
narkotyków.
Polityka europejska określa dwa ogólne cele w odniesieniu do narkotyków:
1. UE ma na celu przyczynianie się do osiągnięcia wysokiego poziomu ochrony zdrowia,
dobrobytu i spójności społecznej poprzez uzupełnienie działań Państw Członkowskich
skierowanych na zapobieganie i ograniczanie spoŜycia narkotyków, uzaleŜnienia od oraz
szkód zdrowotnych i społecznych spowodowanych zaŜywaniem narkotyków.
2. UE i jej Państwa Członkowskie mają na celu zapewnienie wysokiego poziomu
bezpieczeństwa dla ogółu społeczeństwa poprzez podejmowanie działań mających na celu
przeciwdziałanie produkcji narkotyków, transgranicznemu nielegalnemu handlowi
narkotykami i nielegalnemu wykorzystaniu prekursorów oraz poprzez zintensyfikowanie
działań zaradczych skierowanych przeciwko przestępczości związanej z narkotykami
z wykorzystaniem skutecznej współpracy w ramach wspólnego podejścia.
Strategia określa cele stawiane do osiągnięcia poprzez realizację działań antynarkotykowych:
• Ograniczenie popytu - wymierne zmniejszenie zaŜywania narkotyków, uzaleŜnienia
oraz szkód zdrowotnych i zagroŜeń społecznych spowodowanych zaŜywaniem
narkotyków poprzez opracowanie i usprawnienie skutecznego i zintegrowanego,
wszechstronnego
systemu
zmniejszania
popytu
opartego
na
wiedzy,
z uwzględnieniem zapobiegania, wczesnej interwencji, leczenia, redukcji szkód,
16
___________________________________________________________________________
•
•
•
•
rehabilitacji i środków społecznej reintegracji w ramach Państw Członkowskich UE.
Środki mające na celu zmniejszenie popytu na narkotyki muszą uwzględniać
problemy zdrowotne i społeczne spowodowane zaŜywaniem nielegalnych środków
psychoaktywnych i zaŜywaniem róŜnego rodzaju narkotyków w połączeniu
z legalnymi środkami psychoaktywnymi takimi jak tytoń, alkohol i leki,
Ograniczenie podaŜy - wymierne zwiększenie wydajności, skuteczności i wiedzy nt.
interwencji organów ścigania oraz działań UE i jej Państw Członkowskich
wymierzonych w produkcję, nielegalny handel, niezgodne z prawem wykorzystanie
prekursorów, z uwzględnieniem nielegalnego wykorzystania prekursorów narkotyków
syntetycznych przywoŜonych do UE, nielegalny handel narkotykami i finansowanie
terroryzmu, pranie pieniędzy w związku z przestępczością związaną z narkotykami.
Wynik ten powinien zostać osiągnięty poprzez skupienie się na przestępczości
zorganizowanej związanej z narkotykami z wykorzystaniem istniejących
instrumentów i struktur, a w stosownych przypadkach, wybierając współpracę
regionalną lub tematyczną oraz poszukując środków wzmacniających działania
prewencyjne w odniesieniu do przestępczości związanej z narkotykami,
Koordynacja jest kluczem do ustanowienia i realizacji przynoszącej rezultaty strategii
antynarkotykowej. Koordynacja polityki antynarkotykowej na poziomie UE powinna
mieć miejsce za pośrednictwem Horyzontalnej Grupy Roboczej ds. Narkotyków
(HGRN). HGRN powinna regularnie poświęcać uwagę aspektom zewnętrznym
polityki antynarkotykowej. Organy krajowe odpowiedzialne za koordynację zagadnień
i polityk związanych z narkotykami będą przyczyniać się do praktycznej realizacji
planów działań UE w kontekście realizacji programów krajowych,
Współpraca międzynarodowa - wymierne wzmocnienie skutecznej i bardziej
widocznej koordynacji pomiędzy Państwami Członkowskimi oraz pomiędzy nimi
a Komisją dla promowania i rozwijania zrównowaŜonego podejścia do problemu
narkotyków i prekursorów w kontaktach z międzynarodowymi organizacjami
i państwami trzecimi oraz na międzynarodowych forach. Wzmocnienie to oraz
zmierzanie do celu, którym jest zmniejszenie produkcji i podaŜy narkotyków w
Europie oraz pomoc krajom trzecim w obszarach priorytetowych zmierzająca do
zmniejszenia popytu ma narkotyki stanowią integralną część współpracy politycznej i
na rzecz rozwoju,
Informacje, badania i ocena - Lepsze zrozumienie problemu narkotyków
i opracowanie optymalnej reakcji na to zagadnienie za pomocą wymiernego i stałego
rozwijania wiedzy i związanej z nią infrastruktury. Aby jednoznacznie określić
korzyści i braki obecnych działań na poziomie UE, naleŜy kontynuować ocenę, która
będzie stanowić integralną część podejścia UE do polityki antynarkotykowej.
Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego
Poprawa konkurencyjności regionu i zwiększanie spójności społecznej, gospodarczej
i przestrzennej województwa.
1. Rozwój gospodarki, w tym gospodarki opartej na wiedzy
I. Tworzenie warunków dla rozwoju potencjału innowacyjnego i przedsiębiorczości na
Mazowszu
Poprawa konkurencyjności Mazowsza poprzez tworzenie korzystnych warunków dla
rozwoju potencjału innowacyjnego i wsparcie rozwoju przedsiębiorczości, szczególnie na
obszarach pozametropolitalnych i zdegradowanych gospodarczo.
17
___________________________________________________________________________
Cele szczegółowe:
− Zwiększenie transferu innowacji do gospodarki poprzez wspieranie inwestycji w badania
i przedsięwzięcia rozwojowe,
− Rozwój sieci powiązań gospodarczych poprzez wspieranie powstawania i rozwoju
klastrów przemysłowych i powiązań kooperacyjnych między przedsiębiorstwami
i przedsiębiorstwami a sferą badawczo-rozwojową,
− Rozwój sieci instytucji otoczenia biznesu i zwiększenie dostępności do usług doradczych
i szkoleniowych,
− Zwiększenie dostępności firm do kapitału zewnętrznego poprzez tworzenie systemu
wsparcia finansowego przedsiębiorstw,
− Podniesienie konkurencyjności mikroprzedsiębiorstw i MSP poprzez dostosowanie do
wymogów rynkowych, w tym zapewnienie dostępu do nowych technologii, systemów
certyfikacji i jakości,
− Poprawa infrastruktury technicznej oraz instytucjonalnej poprzez wykorzystanie
endogenicznego potencjału, w tym atrakcyjnego połoŜenia regionu i rezerw terenowych
dla inwestycji oraz wzmocnienie potencjału infrastrukturalnego w sferze badawczorozwojowej.
II - e - Rozwój Województwa Mazowieckiego.
Rozwój społeczeństwa informacyjnego poprzez wsparcie dla przedsięwzięć wynikających
z e-Strategii Województwa Mazowieckiego
Cele szczegółowe:
- Przeciwdziałanie wykluczeniu informacyjnemu
- Rozwój e- usług
2. Poprawa i uzupełnienie istniejącej infrastruktury technicznej
III Regionalny system transportowy,
Poprawa spójności komunikacyjnej i przestrzennej Mazowsza oraz wspomaganie
dyfuzji procesów rozwojowych z głównego ośrodka regionu – Warszawy oraz z ośrodków
subregionalnych na pozostałe obszary województwa.
Cele szczegółowe
− Poprawa standardu i jakości regionalnej sieci drogowej oraz bezpieczeństwa ruchu
drogowego
− Poprawa dostępności i jakości usług w zakresie regionalnego transportu publicznego
− Rozwój regionalnego transportu lotniczego
IV Inwestycje w ochronę środowiska.
Poprawa stanu środowiska naturalnego województwa mazowieckiego.
Cele szczegółowe
− Ograniczenie ilości zanieczyszczeń przedostających się do powietrza, wód i gleb.
− Rozbudowa i modernizacja infrastruktury energetycznej regionu i zwiększenie
wykorzystania energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych i kogeneracyjnych o wysokiej
sprawności.
− Wzrost bezpieczeństwa mieszkańców Mazowsza poprzez tworzenie systemów
zapobiegania i zwalczania zagroŜeń naturalnych i katastrof ekologicznych oraz
usprawnienie zarządzania środowiskiem.
3. Wzmacnianie endogenicznych czynników rozwoju województwa mazowieckiego
V Wzmacnianie roli miast w rozwoju regionu,
Wykorzystanie potencjału endogenicznego miast dla aktywizacji społeczno-gospodarczej
regionu
Cele szczegółowe
18
___________________________________________________________________________
−
−
−
Poprawa stanu systemów komunikacji publicznej w miastach
Odnowa obszarów zdegradowanych i zagroŜonych marginalizacją
Wzrost atrakcyjności miast poprzez rozwój kultury, turystyki i rekreacji
VI Wykorzystanie walorów naturalnych i kulturowych dla rozwoju turystyki i rekreacji.
Wzrost znaczenia turystyki jako czynnika stymulującego rozwój społeczno-gospodarczy
regionu.
Cele szczegółowe
− Promocja i zwiększanie atrakcyjności turystycznej regionu
− Wzrost konkurencyjności regionalnych produktów turystycznych na rynku krajowym
i zagranicznym.
4. Podniesienie standardów warunkujących rozwój kapitału ludzkiego w regionie
VII Tworzenie i poprawa warunków dla rozwoju kapitału ludzkiego.
Poprawa dostępności i jakości infrastruktury o charakterze społecznym.
Cele szczegółowe
− podniesienie standardów ochrony zdrowia i Ŝycia oraz upowszechnienie leczenia, takŜe
specjalistycznego
− poprawa jakości infrastruktury słuŜącej opiece społecznej
− poprawa jakości infrastruktury edukacyjnej
Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego do roku 2020
1
2Wizja:
3Mazowsze konkurencyjnym regionem w układzie europejskim i globalnym
Cel nadrzędny:
Wzrost konkurencyjności gospodarki i równowaŜenie rozwoju społeczno-gospodarczego
podstawą poprawy jakości Ŝycia mieszkańców
Obszary priorytetowe:
• Społeczeństwo: edukacja, rynek pracy, ochrona zdrowia, kultura, kultura fizyczna,
bezpieczeństwo
• Gospodarka: gospodarka oparta na wiedzy i innowacjach, rozwój
przedsiębiorczości, budownictwo mieszkaniowe, inwestycje zagraniczne, rolnictwo
i obszary wiejskie
• Terytorium: transport i komunikacja, ochrona środowiska, rozwój miast
(rewitalizacja), efektywność struktur przestrzennych (ład przestrzenny), atrakcyjność
inwestycyjna, promocja regionu.
Cele długookresowe/strategiczne:
1. Poprawa jakości Ŝycia mieszkańców województwa
2. Zwiększenie konkurencyjności regionu w układzie europejskim i globalnym
3. DąŜenie do spójności społecznej, przestrzennej i gospodarczej
Cele średniookresowe:
1. Rozwój zasobów ludzkich
1.1. Wzrost poziomu wykształcenia i wyrównanie szans edukacyjnych
1.2. Rozwój społeczeństwa informacyjnego
1.3. Wzrost zatrudnienia w regionie i przeciwdziałanie bezrobociu
19
___________________________________________________________________________
1.4. Doskonalenie jakości kadr
1.5. Podniesienie standardów ochrony zdrowia i zmniejszenie róŜnic w dostępie do świadczeń
zdrowotnych
1.6. Poprawa warunków mieszkaniowych
1.7. Intensyfikacja działań na rzecz rozwiązywania problemów społecznych
1.8. Poprawa bezpieczeństwa publicznego
2. Wzrost innowacyjności i konkurencyjności gospodarki w regionie
2.1. Rozwój oraz wzrost konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw
2.2. Tworzenie i wspieranie efektywnego systemu instytucji otoczenia biznesu
2.3. Rozwój nowoczesnych technologii z wykorzystaniem własnego potencjału B+R
2.4. Rozwój regionalnej sieci kooperacyjnych i przepływu nowoczesnych technologii
2.5. Budowa systemu innowacyjnego w regionie
3. Stymulowanie funkcji metropolitalnych Warszawy
3.1.Wzmocnienie powiązań Warszawy z otoczeniem regionalnym, krajowym
i międzynarodowym
3.2. Rozwój i integracja transportu publicznego
3.3. Poprawa sytuacji w zakresie ochrony środowiska i gospodarki komunalnej
3.4. Poprawa bezpieczeństwa energetycznego
3.5.Zahamowanie narastania chaosu w przestrzennym zagospodarowaniu stolicy i jej
otoczenia
3.6.Wykorzystanie potencjału endogenicznego OMW do stymulowania rozwoju całego
regionu
3.7.Stymulowanie rozwoju m. ST Warszawy i obszaru metropolitalnego poprzez
policentryczny rozwój przestrzenny i oŜywienie funkcji centrotwórczych
4. Aktywizacja i modernizacja obszarów pozametropolitalnych
4.1. Wzmocnienie potencjału ośrodków subregionalnych i małych miast
4.2. Wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich
4.3. Rozwój infrastruktury społecznej
4.4. Przeciwdziałanie degradacji i rewaloryzacja środowiska przyrodniczego
4.5.
Poprawa
dostępności
teleinformatycznej,
komunikacyjnej
w regionie w tym lotnictwa cywilnego
i
transportu
5. Poprawa atrakcyjności regionu. Kształtowanie jego wizerunku oraz promocja
5.1. Poprawa i promocja atrakcyjności inwestycyjnej w regionie
5.2. Promocja i zwiększenie atrakcyjności turystycznej i rekreacyjnej regionu w oparciu
o walory środowiska przyrodniczego i dziedzictwo kulturowe
5.3. Kreowanie produktu regionu
5.4. Współpraca międzyregionalna i międzynarodowa
5.5. Integracja regionalna
5.6. Wzmocnienie więzi kulturowo-społecznych w regionie
Program Współpracy Samorządu Województwa Mazowieckiego
z Organizacjami Pozarządowymi
Celem Programu jest rozwój społeczno – ekonomiczny Województwa Mazowieckiego,
20
___________________________________________________________________________
zaspakajanie potrzeb i poprawa warunków oraz podnoszenie poziomu Ŝycia mieszkańców
regionu poprzez podejmowanie i prowadzenie wspólnych działań samorządu Województwa
z organizacjami pozarządowymi.
Obszary współpracy samorządu Województwa Mazowieckiego z organizacjami
pozarządowymi oraz pozostałymi podmiotami prowadzącymi działalność poŜytku
publicznego obejmują sferę zadań publicznych określonych w art. 4 ust. 1 ustawy
o działalności poŜytku publicznego i o wolontariacie. Jako priorytetowe dla samorządu
Województwa Mazowieckiego zostały określone zadania z następujących obszarów:
I. Promocja zdrowia i polityka społeczna:
1. Aktywizacja środowisk lokalnych na rzecz pomocy i samopomocy społecznej;
2. Działania opiekuńczo-wychowawcze i socjoterapeutyczne dla dzieci
i młodzieŜy z rodzin ubogich zagroŜonych problemem alkoholowym;
3. Działania na rzecz poprawy warunków Ŝycia ludzi starszych na Mazowszu;
4. Działania na rzecz integracji i aktywizacji społeczności lokalnych
w rozwiązywanie lokalnych problemów społecznych;
5. Działania na rzecz zapobiegania i zwalczania marginalizacji grup społecznych
oraz rozwiązywania konkretnych problemów społecznych;
6. Działania zmierzające do wyrównania szans osób niepełnosprawnych
i przeciwdziałania ich wykluczeniu społecznemu;
7. Działania edukacyjno-profilaktyczne z zakresu uzaleŜnień od alkoholu;
8. Działania w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie i agresji
rówieśniczej;
9. Programy profilaktyczne dla kandydatów na kierowców z zakresu skutków
prowadzenia pojazdów pod wpływem alkoholu i innych środków
psychoaktywnych;
10. Programy szkoleniowe o charakterze edukacyjno-profilaktycznym dla
przedstawicieli róŜnych środowisk zawodowych (psychologów, policji,
pedagogów szkolnych, lekarzy, sędziów, prokuratorów, pracowników
socjalnych) i samorządowych w zakresie działań na rzecz profilaktyki
i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przemocy;
11. Działania edukacyjne i profilaktyczne adresowane do mieszkańców
województwa mazowieckiego;
12. Programy szkoleniowe o charakterze edukacyjno-profilaktycznym dla
przedstawicieli róŜnych środowisk zawodowych (psychologów, policji,
pedagogów szkolnych, lekarzy, sędziów, prokuratorów, pracowników
socjalnych) i samorządowych w zakresie przeciwdziałania narkomanii;
II. Sport, kultura fizyczna i ratownictwo:
Celem strategicznym współpracy z organizacjami pozarządowymi w zakresie sportu, kultury
fizycznej i ratownictwa wodnego jest rozwój społeczno – ekonomiczny Mazowsza,
zaspakajanie potrzeb i poprawa warunków oraz podnoszenie poziomu Ŝycia mieszkańców
regionu, a w szczególności przeciwdziałanie patologiom społecznym, zapewnienie edukacji
zdrowotnej przede wszystkim dzieci i młodzieŜy, wyrównywanie szans Ŝyciowych osób
niepełnosprawnych, zagospodarowanie czasu wolnego, podniesienie bezpieczeństwa
publicznego.
III. Nauka, edukacja, oświata i wychowanie:
1. Przeciwdziałanie dysproporcjom w rozwoju edukacyjnym Mazowsza oraz
zwiększenie jego konkurencyjności;
2. Ukształtowanie toŜsamości kulturowej regionu;
21
___________________________________________________________________________
IV. Kultura, promocja i turystyka:
Celem strategicznym jest pielęgnowanie polskości oraz rozwój i kształtowanie świadomości
narodowej, obywatelskiej i kulturowej mieszkańców Mazowsza, a takŜe pielęgnowanie
i rozwijanie ich toŜsamości lokalnej i historycznej, która jest integralną częścią toŜsamości
całego narodu.
V. Rolnictwo i modernizacja terenów wiejskich:
1. Promocja rolnictwa i przetwórstwa w Województwie Mazowieckim;
2. Rozwój rolnictwa zrównowaŜonego w tym rolnictwa ekologicznego
i programów rolnośrodowiskowych w Województwie Mazowieckim;
3. Poprawa jakości Ŝycia mieszkańców obszarów wiejskich;
VI. Ochrona środowiska;
Celem strategicznym w zakresie ochrony środowiska jest polepszenie stanu środowiska
Województwa Mazowieckiego oraz aktywizacja społeczności w szczególności
zamieszkującej tereny wiejskie oraz małe miasteczka w realizacji wojewódzkiej polityki
ekologicznej, przy współpracy z organizacjami pozarządowymi.
VII. Strategia, rozwój regionalny i fundusze strukturalne:
1. Działania na rzecz integracji europejskiej, rozwijania kontaktów i współpracy,
a takŜe przygotowania Województwa Mazowieckiego do absorpcji i wdraŜania
Funduszy Strukturalnych w tym opracowanie dokumentów programowych dla
Województwa Mazowieckiego i związane z tym konsultacje z partnerami
społecznymi;
2. Działalność wspomagająca rozwój gospodarczy, w tym rozwój
przedsiębiorczości;
VIII. Polityka rynku pracy:
Celem strategicznym jest podniesienie jakości usług w zakresie ograniczania bezrobocia
w Województwie Mazowieckim poprzez współdziałanie z organizacjami pozarządowymi
i innymi podmiotami oraz finansowanie realizowanych programów.
IX. Integracja europejska oraz rozwijanie kontaktów i współpracy między
społecznościami:
1. Informowanie organizacji pozarządowych o spotkaniach, seminariach,
konferencjach, prawodawstwie i inicjatywach Unii Europejskiej, waŜnych dla
organizacji pozarządowych;
2. Pomoc w nawiązywaniu kontaktów przez mazowieckie organizacje
pozarządowe z organizacjami pozarządowymi lub instytucjami zrzeszającymi
te organizacje działającymi na terenie regionów partnerskich Województwa
Mazowieckiego.
Strategia Rozwoju Powiatu Otwockiego
Misja powiatu:
Powiat Otwocki to powiat rozwijający się z poszanowaniem tradycji i przyrody.
Cele strategiczne w zakresie spraw społecznych w powiecie:
1. PROMOCJA I OCHRONA ZDROWIA, ZAPOBIEGANIE ZAGROśENIOM
ZDROWIA I śYCIA, WSPIERANIE OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH, POMOC
SPOŁECZNA, POLITYKA PRORODZINNA
− Powszechnie dostępna, szeroka oferta usług medycznych na wysokim poziomie
w szpitalu powiatowym;
− Rozwinięta profilaktyka chorób społecznych;
22
___________________________________________________________________________
−
−
−
−
Poprawa dostępności profilaktyki zdrowotnej w szkołach;
Rozwinięta baza sportowa szkół średnich;
Rozwinięta i ogólnodostępna baza sportowo-rekreacyjna;
Wysoki poziom uczestnictwa biernego i czynnego mieszkańców powiatu w sporcie
i rekreacji;
− Większa dostępność miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych;
− Budynki uŜyteczności publicznej dostosowane dla osób niepełnosprawnych;
− Zapewniona i efektywna pomoc społeczna dla wszystkich osób będących w potrzebie;
− Ograniczenie zjawisk patologii społecznej;
− Zmniejszenie bezrobocia wśród młodzieŜy (18 –25 lat);
− Rozwinięta oferta kształcenia ustawicznego;
− Stworzone warunki do rozwoju budownictwa mieszkaniowego;
2. KULTURA I OCHRONA DÓBR KULTURY, EDUKACJA PUBLICZNA, KULTURA
FIZYCZNA
− Zachowanie dziedzictwa kulturowego dla przyszłych pokoleń;
− Stworzone warunki techniczne i organizacyjne dla rozwoju nowych form aktywności
kulturalnej i artystycznej;
− Rozwinięta baza rekreacyjno – sportowa;
− Rozwinięta oferta kształcenia ustawicznego w bazie edukacyjnej powiatu;
− Nowoczesna baza dydaktyczna szkół;
3. PORZĄDEK PUBLICZNY I BEZPIECZEŃSTWO OBYWATELI, OBRONNOŚĆ,
OCHRONA PRAW KONSUMENTA
− Zwiększenie poczucia bezpieczeństwa mieszkańców powiatu;
− Ograniczenie przestępczości młodzieŜy;
− Podniesienie poziomu skuteczności działań policji;
− Ograniczenie zjawisk patologicznych w rodzinach;
− Poprawa stopnia przygotowania powiatu do stanów zagroŜenia bezpieczeństwa
mieszkańców;
− Zwiększenie świadomości mieszkańców w zakresie praw konsumenta
Strategia Rozwoju Społeczno Gospodarczego Miasta Otwocka
Misja:
ZrównowaŜony rozwój miasta w harmonii między środowiskiem przyrodniczym, gospodarczym
i społecznym zapewniający przekształcenie Otwocka w wyróŜniający się w Regionie
Mazowieckim ośrodek świadczący szeroko rozumiane i o wysokim standardzie usługi z zakresu
lecznictwa uzdrowiskowego, odnowy biologicznej, rekreacji, turystyki a takŜe administracji
i szkolnictwa oraz w atrakcyjne o wysokim poziomie warunków Ŝycia miejsce zamieszkania.
Cele strategiczne:
A. Osiągnięcie wysokiego standardu miejsca zamieszkania.
B. Wykształcenie silnych funkcji ponadlokalnych, w tym w zakresie: lecznictwa typu
uzdrowiskowego, odnowy biologicznej, rekreacji, administracji oraz szkolnictwa.
C. Wzmocnienie unikalnych w regionie mazowieckim walorów mikroklimatycznych
miasta.
23
___________________________________________________________________________
Cele operacyjne (realizacja wspólnie z władzami powiatu i województwa):
1. Dostosowanie zarządzania miastem do warunków gospodarki rynkowej.
2. Wzmocnienie i ochrona zasobów środowiska przyrodniczego.
3. Wykształcenie korzystnego urbanistycznego wizerunku Otwocka, poprawa jego
funkcjonalnej i przestrzennej struktury.
4. Poprawa układów komunikacji lokalnej i zewnętrznej.
5. Modernizacja i rozwój infrastruktury technicznej.
6. Poprawa warunków mieszkaniowych.
7. Aktywna gospodarka nieruchomościami.
8. Wykreowanie Otwocka jako regionalnego ośrodka lecznictwa uzdrowiskowego
i odnowy biologicznej.
9. Prowadzenie aktywnej działalności promocyjnej na wybranych rynkach docelowych
(w ramach strategii marketingowej) w celu przyciągnięcia inwestorów i kapitału
zainteresowanych świadczeniem usług m.in. związanych z odnową biologiczną.
10. Rozwój funkcji z zakresu usług rekreacyjno-sportowych
11. Dostosowanie profilu kształcenia szkół ponadgimnazjalnych do potrzeb rynku
i wymogów nowoczesności.
12. Wzmocnienie i konsolidacja środowisk twórczych z zakresu kultury na terenie
Otwocka.
13. Działania na rzecz wykształcenia silnego ośrodka powiatowego.
14. Pobudzanie i wspomaganie rozwoju lokalnej przedsiębiorczości.
15. Poprawa stanu bezpieczeństwa publicznego.
24
___________________________________________________________________________
Diagnoza problemów społecznych
Miasta Otwock
2. Charakterystyka Miasta Otwock
Informacje ogólne:
Otwock połoŜony jest w centrum województwa mazowieckiego, na południowy
wschód od Warszawy (od stolicy dzieli Otwock odległość 25 km). Miasto leŜy
na pograniczu Doliny Środkowej Wisły i Równiny Garwolińskiej, na lewym
brzegu Świdra, w pobliŜu jego ujścia do Wisły. Miasto graniczy: od północy
z miastem Józefów, od wschodu z gminą Wiązowna, od południa z gminą
Celestynów oraz miastem i gminą Karczew. Zachodnią, naturalną granicę
stanowi rzeka Wisła, za którą znajduje się powiat piaseczyński.
Miasto zajmuje obszar 47 km2, z czego 44% stanowią tereny leśne - Otwock ma
charakter miasta parku. Dzisiejszy Otwock jest ośrodkiem administracyjnym,
usługowym, leczniczym i wypoczynkowym.
Historia:
Nazwa miasta wzięła się najprawdopodobniej od nazwy dóbr otwockich
z pałacem zlokalizowanym na wyspie w starorzeczu wiślanym – „od wody”,
czyli strony rzeki Wisły. W starych materiałach źródłowych moŜna napotkać
rozmaitą pisownię nazwy Otwocka.
Historia miasta Otwocka ma swój początek w II połowie XIX wieku, kiedy
miasto zaczyna być atrakcyjne jako teren rekreacyjny o unikalnym
mikroklimacie. Czynnikiem kształtującym Otwock jako osadę, była zbudowana
w 1887 r. Kolej Nadwiślańska, która biegła przez: Mławę, Ciechanów, Nasielsk,
Modlin, Warszawę, Otwock, Lublin i Chełm. Przy stacji kolejowej powstała
osada letniskowa zwana wtedy Otwockiem Kolejowym z czasem Otwockiem
Uzdrowiskowym. Jednym z pierwszych osadników Otwocka był Michał Elwiro
Andriolli znany ilustrator arcydzieł literatury polskiej, który pobudował
kilkanaście domów z myślą o wynajmowaniu – pomysł okazał się niezwykle
owocny. JuŜ na przełomie XIX i XX wieku Otwock miał 600 willi, a w okresie
letnim przebywało w Otwocku ok. 2 000 osób. W 1893r. lekarz Józef Marian
Geisler załoŜył w Otwocku stałe sanatorium nizinne chorób płucnych. Powstał
takŜe filialny kościół parafii Karczew.
Prawa miejskie Otwock uzyskał 9 listopada 1916r. W 1917 roku znajdowały się
aŜ 22 pensjonaty i 3 sanatoria. Oficjalnie statut miasta-uzdrowiska uzyskał
Otwock w 1923 roku. Miasto rozwijało się bardzo dynamicznie, pobudowano
magistrat, remizę, stadion, kasyno, gimnazjum, kilka szkół powszechnych.
Warunki prawne sprzyjały osiedlaniu się w tych okolicach ludności Ŝydowskiej
przybyłej głównie z Litwy i Rosji. W 1939 stanowili około 75% wszystkich
25
___________________________________________________________________________
mieszkańców tego miasta. Głównie oni byli posiadaczami sanatoriów, szkół
prywatnych, ośrodków kulturowych, podmiotów gospodarczych. W 1938 roku
było ok. 20 tys. stałych mieszkańców Otwocka, liczba kuracjuszy dochodziła do
40 tys. Po wojnie Otwock liczył 12 tys. mieszkańców i liczba ta stale rosła.
W 1958r. uruchomiono w Świerku (dzielnicy Otwocka) pierwszy reaktor
atomowy „Ewa”.
Do 1952 roku Otwock leŜał w powiecie warszawskim, następnie powołano
powiat miejsko - uzdrowiskowy Otwock, funkcjonujący do 1975r., w jego skład
wchodziły: m. Otwock, i gminy: Celestynów, Halinów, Józefów, Ostrówiec,
Sulejówek, Karczew, Wiązowna i Wesoła. Od 1 stycznia 1999 roku Otwock jest
znowu miastem powiatowym.
PołoŜenie i rzeźba terenu:
Miasto połoŜone jest w obrębie dwóch bardzo róŜnych mezoregionów Niziny
Środkowomazowieckiej: Równiny Garwolińskiej i Doliny Środkowej Wisły.
Równina Garwolińska to silnie zdenudowana i zerodowana wysoczyzna
polodowcowa zlodowacenia Warty. Od chwili recesji tego lądolodu
powierzchnia akumulacyjna wysoczyzny podlegała praktycznie wyłącznie
procesom niszczenia.
Mezoregion Doliny Środkowej Wisły ukształtował się w plejstocenie głównie
w wyniku powtarzających się cyklicznie procesów erozji i akumulacji rzecznej.
Oba mezoregiony rozcięte są przez erozyjną dolinę Świdra. W dolinie Świdra
mamy do czynienia z odpowiednikami wszystkich tarasów akumulacyjnych
Wisły.
Granica morfologiczna pomiędzy 2 częściami miasta (wschodnią – Mlądz,
Wólka Mlądzka, Jabłonna i Świerk oraz zachodnią – Otwock, Świder, Zamlądz,
Śródborów, Soplicowo, Anielin) biegnie z północnego-zachodu na południowywschód, maskowana przez wydmy i dość słabo czytelna w terenie. Oddzielną
jednostką geomorfologiczną jest erozyjna dolina Świdra. Główną osią
krajobrazową regionu jest rzeka Wisła, w jej szerokiej dolinie wyróŜnia się kilka
poziomów równoległych tarasów. NajbliŜszy rzeki i najmłodszy taras zalewowy
obfituje w liczne starorzecza z Jeziorem Otwockim, kolejne trzy są urozmaicone
wydmami – obszar ten zyskał potoczną nazwę Pasma Otwockiego.
Charakterystycznym krajobrazem okolic są porośnięte lasami wydmy
z zabudową osiedlową.
Warunki klimatyczne:
Wg regionalizacji klimatycznej Polski W.Okołowicza środkowo-wschodnia
część Niziny Środkowomazowieckiej naleŜy do regionu
MazowieckoPodlaskiego o cechach kontynentalnych klimatu, charakteryzującego się:
występowaniem długiego lata i zimy, średnią roczną suma opadu niŜszą od
przeciętnej dla Polski. Warunki kilmatyczne regionu są dosyć monotonne, choć
26
___________________________________________________________________________
na skutek urbanizacji klimat lokalny nabiera cech klimatu miejskiego. Klimat
miejski wykazuje wiele cech osobliwych o charakterze ogólnym, tj.: mniejsze
natęŜenie promieniowania całkowitego, wzrost średniej temperatury powietrza,
niŜszą wilgotność względną powietrza, wzrost zachmurzenia nieba, wzrost rocznej
sumy opadów, częstość występowania zamglenia, mniejszą średnią prędkość
wiatru.
Elementy klimatu charakteryzujące rejon powiatu otwockiego:
−
średnia temperatura okresu rocznego – od 7,4 do 8,10C;
−
najcieplejszy miesiąć – lipiec z średnią temp. od 17,5 do 18,20C;
−
najzimniejszy miesiąc – styczeń z średnią temp. powyŜej – 30C;
− roczna suma opadów – od 550 do ponad 600mm (na posterunku
meteorologicznym w Świdrze około 630mm);
− okres wegatacyjny trwa średnio około 220 dni;
− okres bezprzymrozkowy trwa przeciętnie od 167 do 185 dni.
Hydrografia:
Pasmo Otwockie nie jest obszarem bogatym hydrograficznie. Dominującą
pozycję wśród rzek ma Wisła, następnie: Świder, Mienia, Jagodzianka.
Zbiorników wodnych jest niewiele i mają niewielkie powierzchnie, występują
w starorzeczu Wisły lub jako stałe lub sezonowe zbiorniki zatorfionych niecek
bezodpływowych.
Ze względu na ukształtowanie powierzchni występuję odmienność warunków
hydrogeologicznych. Na Równinie Garwolińskiej występują 2 czwartorzędowe
poziomy wodonośne – oba nieciągłe i mało zasobne. Na obszarze doliny Wisły
występuje 1 poziom wód podziemnych w utworach czwartorzędowych.
Warstwę wodonośną tworzą piaski rzeczne akumulowane w róŜnych okresach
jej rozwoju. Łączna miąŜszość róŜnowiekowych piasków rzecznych dochodzi
do 40 m. Występująca tu warstwa wodonośna o bardzo duŜych zasobach
odnawialnych wchodzi w skład tzw. zbiornika doliny Wisły. Zasoby wód
podziemnych zbiornika są powszechnie eksploatowane – wszystkie ujęcia wód
podziemnych na terenie Otwocka, a takŜe obszarów sąsiednich, korzystają
z tego poziomu wodonośnego.
Obszary leśne:
Podstawową bazą przyrodniczą Pasa Otwockiego są lasy (1.769 ha, w tym:
publicznych 544 ha i prywatnych 1.252 ha). Kompleks lasów otwockich stanowi
największy masyw leśny wschodniej części województwa mazowieckiego. Na
piaszczystych obszarach wydmowych dominują bory sosnowe (w zaleŜności od
warunków wodnych przyjmują postać suchych borów chrobotkowych – wydm,
borów świeŜych i wilgotnych a nawet borów bagiennych – w rejonach niecek
deflacyjnych). W zbiorowiskach borowych dominuje sosna z domieszką brzozy
i dębu. Tereny zalewowe w obrębie doliny Wisły i dolin dopływów Wisły
27
___________________________________________________________________________
zajmują zbiorowiska łęgowe – leśne i krzewiaste. Dominują tu róŜne gatunki
wierzb i topoli, olchy i wiązu. Na bardziej zasobnych siedliskach Równiny
Garwolińskej występują zbiorowiska grądu zdominowane przez gatunki liściaste
drzew. Zwierzyna znajdująca ostoję w okolicznych lasach to: łoś, kuna leśna,
wydra, borsuk i ptactwo: łabędź niemy, bocian czarny, Ŝuraw, kruk, dudek,
zimorodek.
Tereny pod ochroną:
Okolice Otwocka pod względem przyrodniczym są po Puszczy Kampinoskiej
najcenniejsze w okolicach Warszawy. Dlatego teŜ utworzono tu Mazowiecki
Park Krajobrazowy, który chroni najcenniejsze przyrodniczo tereny wchodzące
w skład powiatu otwockiego (częściowo teŜ w granicach Warszawy) i obejmuje
ponad 23 ty. ha. Celem ochrony tych terenów jest zachowanie pozostałości
pasma lesistego, ciągnącego się równolegle do doliny Wisły po jej wschodniej
stronie, nazywanych Borami Nadwiślańskimi. Powierzchnia Parku
ukształtowana została przez lodowiec i działalność wód powierzchniowych. Na
bogactwo form krajobrazowych składają się łańcuchy wydm, których względna
wysokość dochodzi nawet do 20 m. w rejonie Reguta i Ponurzycy – tzw. Góry
Ponurzyckie oraz liczne dolinki strumieni i małych jeziorek. Około 70%
powierzchni Parku zajmują lasy, w większości iglaste.
Najcenniejsze przyrodniczo tereny objęte ochroną w formie rezerwatów
przyrody głównie torfowiskowych to:
− „Las im. Króla Jana III Sobieskiego” - ochrona pozostałości lasów
grądowych,
− „Celestynowski Grąd” - ochrona fragmentu lasu grądowego,
− „Bocianowskie Bagno” – ochrona zróŜnicowanych leśnych zbiorowisk
borowych porastających wydmy i obniŜenia międzywydmowe
i towarzyszące im mszary bagienne,
− „Pogorzelski Mszar” – ochrona torfowisk wysokich i przejściowych,
− „Czarci Dół” – ochrona torfowisk wysokich i przejściowych,
− „Szerokie Bagno” – ochrona torfowisk wysokich i przejściowych,
− „śurawinowe Bagno” – ochrona torfowisk wysokich i przejściowych,
− „Na Torfach” – ochrona największego w Parku jeziorka torfowego wraz
z otaczającym go lasem, będącym ostoją wielu gatunków,
− „Świder” – ochrona najciekawszych krajobrazowo i przyrodniczo
odcinków rzek Mieni i Świdra, posiadającego w wielu miejscach
charakter rzeki górskiej. Oprócz walorów przyrodniczych rzeka Świder
jest bardzo popularnym miejscem odpoczynku wakacyjnego w rejonie
Otwocka. MoŜe być szczególnie polecana rodzicom z małymi dziećmi,
które beztrosko mogą się kąpać w płytkiej rzece,
− „Wyspy Świderskie” – ochrona wysp na Wiśle, będących miejscem
lęgowym i ostoją wielu gatunków ptaków.
28
___________________________________________________________________________
Infrastruktura techniczna Miasta Otwock
System komunikacji:
Otwock połoŜony jest przy szlakach komunikacyjnych: Warszawa – Lublin
i Warszawa – Puławy. Drogami publicznymi zarządzają: Powiatowy Zarząd
Dróg i Zarząd Miasta. Długość sieci dróg publicznych w Otwocku wynosi
ogółem 230,5 km. Na drogi niepubliczne składają się drogi: zakładowe,
wewnętrzne osiedlowe, prywatne, dojazdowe do posesji i gruntów.
Zestawienie długości dróg przedstawia poniŜsza tabela.
Wyszczególnienie
krajowe
wojewódzkie
powiatowe
gminne
Długość w km
2,5
1
44
183
Nawierzchnia
bitumiczna
bitumiczna
bitumiczna
bitumiczna/
utwardzona/
gruntowa
Stan nawierzchni
dobry
dobry
średni
średni
* wg Urzędu Miasta w Otwocku
Przez centrum miasta przechodzi linia kolejowa PKP. Poza dworcem
kolejowym w centrum miasta, na terenie Otwocka są jeszcze 2 przystanki
kolejowe w Świdrze i Śródborowie – obsługujące zachodnie i południowe
tereny miasta.
Wodociągi:
Zaopatrzeniem miasta w wodę zajmuje się Otwockie Przedsiębiorstwo
Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. Długość sieci w mieście wynosi ok. 81
km, z której korzysta 49,5% ogółu mieszkańców. Na terenie Otwocka działa 13
studni, dodatkowo 4 odwierty są w rezerwie.
Kanalizacja:
Długość sieci kanalizacyjnej na terenie Otwocka wynosi ok. 70 km. Z sieci
kanalizacyjnej korzysta ok. 50% mieszkańców. System kanalizacji obejmuje
głównie śródmieście miasta, dzielnice Świerk i Jabłonnę, Kresy, Świder
Wschodni i Świder Zachodni. Tylko nieliczne kolektory obejmują północną
i wschodnią część miasta. Główny kolektor odprowadzający ścieki z centrum
i śródmieścia miasta przebiega ulicami: Batorego, Przewoską, Karczewską,
Powstańców Warszawy, Orlą pod torami kolejowymi, ul. śeromskiego do
skrzyŜowania z ul. M. Konopnickiej.
W Otwocku działa mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków przy ul.
Karczewskiej, jej wydajność wynosi 24.000 m³/dobę. Odbiornikiem ścieków
jest Wisła poprzez końcowy odcinek rzeki Jagodzianki. Oczyszczalnia, w chwili
29
___________________________________________________________________________
obecnej, odbiera ścieki z Otwocka i sąsiedniego miasta Józefowa. Dla ścieków
dowoŜonych uruchomiono stację zlewną.
Gazyfikacja:
Siecią gazową w Otwocku zarządza Mazowiecka Spółka Gazownictwa Sp.
z o.o. w Warszawie Oddział Gazownia Warszawska. Źródłami zasilania w gaz
ziemny miasta Otwock są gazociągi wysokiego ciśnienia: relacji Świerk - Mory
oraz relacji Wronów – Rembelszczyzna poprzez stacje redukcyjno– pomiarowe:
„Karczew” i „Wola Karczewska”. Długość sieci średniego ciśnienia na terenie
miasta wynosi ok. 90 km, a sieci niskiego ciśnienia ok. 4,5 km. Z sieci korzysta
ponad 9.100 mieszkańców. W celu pokrycia zapotrzebowania na gaz w mieście
planuje się: rozbudowę istniejącej stacji redukcyjno-pomiarowej I stopnia
,,Świerk” o wydajności 3000nm3/h do wydajności 6000nm3, budowę stacji
redukcyjno-pomiarowej I stopnia ,,Wólka Mlądzka” oraz dalszą rozbudowę
rozdzielczej sieci gazowej średniego ciśnienia w obszarach dotychczas jej
pozbawionych lub obszarach, gdzie standard obsługi jest nie pełny (zbyt małe
przekroje przewodów, częste awarie) .
Energetyka:
Siecią na terenie miasta zarządza Zakład Energetyczny Warszawa – Teren S.A..
Miasto Otwock otacza układ pierścieniowy sieci napowietrznej 110kV o łącznej
długości około 26,58 km, która dostarcza energię elektryczną do zasilających
miasto stacji: RPZ Otwock, RPZ Karczew, RPZ Józefów. Łączna długość linii
wysokiego napięcia 110kV przebiegającej przez obszar Otwocka (głównie
tereny peryferyjne) wynosi około 16,78 km. Podstawowy układ zasilania
elektroenergetycznego dla poszczególnych koncentracji zabudowy stanowią
ciągi liniowe SN wyprowadzone ze stacji 110/15kV. Długość linii Sn
napowietrznych wynosi 63,34 km, kablowych 44,52 km. Na terenie miasta
zainstalowanych jest ponad 5.000 punktów oświetlenia ulicznego.
Zaopatrzenie w ciepło:
Źródłem zaopatrzenia w energię cieplną dla Miasta Otwock są:
− lokalne sieci osiedlowe z własną ciepłownią, których administratorem jest
Otwocki Zakład Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. ul. Andriollego, działający
w formie jednoosobowej spółki skarbu gminy;
− kotłownie lokalne, w tym równieŜ eksploatowane przez OZEC;
− karczewska ciepłownia Komunalnego Przedsiębiorstwa Energetyki
Cieplnej Sp. z o.o., ul. Ciepłownicza;
− indywidualne systemy grzewcze zaspokajające potrzeby własne domu lub
mieszkania.
Na terenie miasta funkcjonuje: 14 kotłowni, 49 węzłów cieplnych oraz 95
rozdzielni ciepła. Ciepło dostarczane jest do 170 budynków o łącznej
30
___________________________________________________________________________
powierzchni ogrzewanej 173.614 m2.
Pozostałe obiekty są zaopatrywane w ciepło ze źródeł indywidualnych. Ze
względu na warunki środowiska naturalnego Otwocka preferuje się ogrzewanie
gazowe lub elektryczne.
Telekomunikacja:
Usługi z zakresu telefonii przewodowej w obrębie miasta świadczą operatorzy:
Telekomunikacja Polska S.A. oraz Netia Telkom S.A. z siedzibą w Warszawie.
Poziom telefonizacji jest stosunkowo wysoki i wynosi około 30 abonentów/100
mieszkańców. Uzupełnieniem systemu telefonii stacjonarnej są systemy
telefonii komórkowej.
Gospodarka odpadami:
Na terenie miasta w Świerku znajduje się składowisko odpadów komunalnych –
Ekologiczne Składowisko Odpadów Komunalnych w Świerku. Składowisko
zarządzane jest przez spółkę „SATER-OTWOCK” Sp. z o.o. i stanowi
współwłasność spółki SATER (67%) i Miasta Otwock (33%). Zadania z zakresu
gospodarki odpadami realizuje równieŜ punkt przeładunku i zgniatania odpadów
– prowadzone są działania w kierunku upowszechnienia wśród mieszkańców
selektywnej zbiórki odpadów. Na terenie miasta znajduje się ponadto Zakład
Unieszkodliwiania Odpadów Promieniotwórczych, świadczący usługi z zakresu
odbioru, transportu, unieszkodliwiana i składowania odpadów powstających
u krajowych uŜytkowników materiałów promieniotwórczych. ZUOP
eksploatuje, zlokalizowane w RóŜannie, Krajowe Składowisko Odpadów
Promieniotwórczych.
Infrastruktura społeczna Miasta Otwock
Instytucje społeczne:
Na terenie Miasta Otwock funkcjonują następujące instytucje publiczne:
Starostwo Powiatowe, Urząd Miejski, Powiatowy Urząd Pracy, Komenda
Powiatowa Policji, Państwowa StraŜ PoŜarna, Ośrodek Pomocy Społecznej,
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie.
Warunki mieszkaniowe:
Otwock jest atrakcyjnym miejscem dla inwestycji mieszkaniowych. Świadczą
o tym: utrzymujące się w ostatnich latach dodatnie saldo migracji oraz stale
powiększające się zasoby mieszkaniowe miasta.
Struktura własnościowa zasobów mieszkaniowych w Otwocku przedstawia się
następująco:
− 26% mieszkań naleŜy do zasobów gminnych,
− 28% stanowią mieszkania spółdzielcze,
31
___________________________________________________________________________
− 3% to mieszkania zakładów pracy,
− 33% to mieszkania prywatne.
Od kilku lat w Otwocku rozwija się budownictwo jedno- i wielorodzinne
prowadzone indywidualnie lub przez spółdzielnie mieszkaniowe – w planach
zagospodarowania przestrzennego pod róŜne formy zabudowy mieszkaniowej
przeznaczone jest ok. 12,4% powierzchni gminy.
Porównanie zasobów mieszkaniowych gminy i regionu:
Przeciętna
Liczba izb w 1
mieszkaniu
osób w 1 mieszkaniu
osób na 1 izbę
Powierzchnia uŜytkowa
mieszkania (m2)
Powierzchnia uŜytkowa
na 1 osobę (m2)
Miasto
Otwock
3,38
Powiat
Otwocki
3,72
Subregion
Warszawski
3,77
Województwo
Mazowieckie
3,8
2,65
0,78
61,3
2,87
0,77
75,4
2,89
0,77
76,8
3,26
0,86
75,8
23,1
26,3
26,6
23,1
* wg danych Rocznika Statystycznego Województwa Mazowieckiego, 2006
Otwock podzielony jest na dzielnice: Centrum, Kresy, Świder, Śródborów,
Mlądz, Świerk.
Osiedla mieszkaniowe Otwocka to: Wólka Mlądzka, Warszawska, Geislera,
Batorego, Ługi, Wronia, „GiŜycka”, „Morskie Oko” i „Wioska Szwajcarska”.
SłuŜba Zdrowia:
Na terenie Otwock działają placówki medyczne:
− Zespół Publicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej – ul. Batorego 44,
w którego skład wchodzą: Szpital Rejonowy, Pogotowie Ratunkowe,
Przychodnia Specjalistyczna, Przychodnia Protetyczna, Przychodnie
Rejonowe w Otwocku i w Świdrze,
− Mazowieckie Centrum Leczenia Chorób Płuc i Gruźlicy –
ul. Narutowicza 80,
− Szpital Kliniczny Nr 2 im. Prof. Adama Grucy – ul. Konarskiego 13,
− Szpital Specjalistyczny Ministerstwa Spraw Wewnętrznych
i Administracji – ul. Prusa 1/3.
Rozwojowi funkcji usługowych Otwocka w zakresie lecznictwa sprzyja rozwój
działalności produkcyjnej związanej z medycyną – w dawnych obiektach
Instytutu Badań Jądrowych w Świerku produkuje się nowoczesną aparaturę
medyczną, radiofarmaceutyki oraz wykonuje są analizy lekarskie z uŜyciem
izotopów.
Na terenie miasta znajdują się niezwykle atrakcyjne nieruchomości oraz obiekty,
które przy aktywnym udziale inwestorów prywatnych, mogłyby pełnić funkcje
32
___________________________________________________________________________
leczniczo-rehabilitacyjno-wypoczynkowe.
Bezpieczeństwo:
Na terenie miasta działa Komenda Powiatowa Policji w Otwocku oraz StraŜ
Miejska.
W strukturze organizacyjnej Starostwa Powiatowego utworzono Wydział
Zarządzania Kryzysowego, Ochrony Ludności i Spraw Obronnych. Zadaniem
wydziału jest zapobieganie nadzwyczajnym zagroŜeniom Ŝycia i zdrowia
ludności oraz koordynacja działań w zakresie przeciwdziałania zagroŜeniom
ludności i środowiska.
W Otwocku ma siedzibę Komenda Powiatowa Państwowej StraŜy PoŜarnej.
Oświata:
Na terenie gminy działają:
− Szkoła Podstawowa Nr 1, ul. Karczewska 14/16,
− Szkoła Podstawowa nr 12, ul. Andriollego 76,
− Szkoła Podstawowa nr 5, ul. Słowackiego 66,
− Szkoła Podstawowa nr 6, ul. Ambasadorska 1,
− Szkoła Podstawowa nr 8, ul. śeromskiego 235,
− Szkoła Podstawowa nr 9, ul. G. Narutowicza 275,
− Szkoła Podstawowa Niepubliczna nr 96, ul. Kołłątaja 80/82,
− Szkoła Podstawowa przy Mazowieckim Centrum Leczenia Chorób Płuc i
Gruźlicy, ul. śeromskiego 57,
− Gimnazjum nr 1, ul. Majowa 267,
− Gimnazjum nr 2, ul. Poniatowskiego 47/49,
− Gimnazjum nr 3, ul. Kościuszki 28,
− Gimnazjum nr 4, ul. Szkolna 31,
− Gimnazjum przy Specjalnym Ośrodku Wychowawczym, ul. Majowa
17/19,
− Gimnazjum Specjalne przy Szpitalu Klinicznym im. A. Grucy, ul.
Konarskiego 13,
− Gimnazjum Specjalne przy Zespole Szkół Specjalnych w Zagórzu filia,
ul. Borowa 6/12
Oraz szkoły gimnazjalne, nie będące w strukturach gminy:
− Powiatowe Gimnazjum dla dzieci Niesłyszących, ul. Literacka 8,
− Powiatowe Gimnazjum w Zespole Ognisk Wychowawczych
ul.Mickiewicza 43/47
− Społeczne Gimnazjum nr 1 im. Świętej Rodziny, ul. Kołłątaja 80/82,
− Społeczne Gimnazjum nr 2 im. Św. Jadwigi Królowej Polski,
ul. śeromskiego 6.
Szkoły ponadgimnazjalne na terenie Otwocka to:
33
___________________________________________________________________________
− Katolickie Liceum Humanistyczne, ul. śeromskiego 6,
− Liceum Ogólnokształcące im. K. Gałczyńskiego, ul. Filipowicza 9,
− Zespół Szkół nr 2: Liceum Ogólnokształcące nr II : Liceum Profilowane
nr II, ul. Pułaskiego 7,
− Liceum Ogólnokształcące nr III, ul. Słowackiego 4/10,
− Zespół Szkół Ekonomiczno-Gastronomicznych: Liceum Ekonomiczne,
Liceum Handlowe Technikum Gastronomiczne, Zasadnicza Szkoła
Zawodowa, ul. Konopnickiej 3,
− Liceum Ogólnokształcące w Zespole Szkół Ogólnokształcących
w Mazowieckim Centrum Leczenia Chorób Płuc i Gruźlicy,
ul. Narutowicza 80,
− Zasadnicza Szkoła Zawodowa Specjalna w Specjalnym Ośrodku Szkolno
–Wychowawczym, ul. Majowa 17/19.
Ponadto w Otwocku funkcjonuje Medyczna Szkoła Policealna, ul. Andriollego
90 oraz WyŜsza Szkoła Przedsiębiorczości i Nauk Społecznych przy ul. Armii
Krajowej 13.
Działają u równieŜ ośrodki szkolno wychowawcze:
− Ośrodek Szkolno Wychowawczy dla Dzieci Niesłyszących i Słabo
Słyszących, ul. Literacka 8,
− Państwowy Zespół Ognisk Wychowawczych im. K. Lisieckiego
“Dziadka”, ul. Mickiewicza 43/47,
− Specjalny Ośrodek Szkolno Wychowawczy, ul. Majowa 17/19.
Na terenie gminy funkcjonuje 10 przedszkoli, które są rozmieszczone w róŜnych
częściach miasta.
Kultura:
Instytucje kulturalne w mieście to:
− Otwockie Centrum Kultury Otwock, ul. Warszawska 11/13 z: 2 klubami
kultury, Amatorskim Teatrem Miejskim i Muzeum Ziemi Otwockiej,
Otwock, ul. Narutowicza 2,
− Miejska Biblioteka Publiczna, Otwock, ul. Andriollego 45 oraz 10 filii,
− Biblioteka Pedagogiczna, Otwock, ul. Pułaskiego 3A,
− 4 kluby osiedlowe prowadzona prze spółdzielczość mieszkaniową
− MłodzieŜowy Domu Kultury, Otwock. ul. Poniatowskiego 10.
Na terenie miasta ponadto działają środowiska twórcze – głównie plastyczne
i teatralne.
Dobra kulturowe:
Do zabytków architektonicznych na terenie miasta Otwocka naleŜą:
− Ratusz z XIX wieku, ul. Armii Krajowej 5,
− Uzdrowisko A. Gurewicza, ul. Armii Krajowej 6,
− Kościół z 1930-35. pw. Świętego Wincentego a'Paulo, ul. Kopernika 1,
− Obserwatorium magnetyzmu ziemskiego, ul. Brzozowa 2,
34
___________________________________________________________________________
−
−
−
−
−
−
−
Willa „Albinów”, ul. Lelewela 3,
Willa „Kolonia Jadzin”, ul. Kochanowskiego 6/7/8,
Willa, ul. Bagatela 24,
Willa „Julija”, ul. Warszawska 23,
Synagoga w Otwocku (ul. Górna 6),
Synagoga w Otwocku (ul. Wąska 30),
Synagoga Goldbergów w Otwocku, ul. Warszawska 41 (zniszczona
podczas II wojny światowej),
− Dworzec Kolejki Wąskotorowej z lat 20. XX w., ul.Wawerska 9,
− Sąd (dawna Willa Racówka), ul.Czaplickiego 7,
− Dom ul.Zamenhofa 4,
− Dom, ul.Poniatowskiego 11,
− Kasyno z lat 30 XX w., ul. Gen. J. Filipowicza 9,
− Cmentarz Ŝydowski przy ulicy Hrabiego,
− Bunkry niemieckie z 1943r, lasy w kierunku Dąbrówki.
Do zabytków sztuki zalicza się obraz Matki Boskiej Swojczowskiej – Kościół
Parafialny Świętego Wincentego a'Paulo, Otwock, ul. Kopernika 1.
Baza noclegowa i turystyczna:
Baza hoteli, ośrodków turystyczno-wypoczynkowych i ośrodków rekreacyjnosportowych i punktów gastronomicznych w ostatnich latach zmalała głównie ze
względu na likwidację domów wczasowych FWP. W chwili obecnej odbudowuje
się jako przedsięwzięcia komercyjne.
Sport i rekreacja:
Na terenie miasta działa prywatne Biuro Usług Turystycznych. Oddział PTTK
reaktywował Biuro Obsługi Ruchu Turystycznego.
W mieście działa szereg klubów sportowych: uczniowskich, młodzieŜowych, dla
osób dorosłych oraz kluby zrzeszając osoby niepełnosprawne.
Na wyróŜnienie zasługuje Otwocki Klub Sportowy, którego historia sięga 1924
roku. Były to początki piłki noŜnej w Otwocku. W 1928 r. zaczęła działalność
sekcja lekkoatletyczna natomiast w latach trzydziestych sekcja pingpongowa,
kolarska, siatkówki, tenisa ziemnego i sportów zimowych. W okresie
międzywojennym otwoccy piłkarze naleŜeli do czołówki okręgu.
W czasie II wojny światowej stadion uległ całkowitej dewastacji, jednakŜe
otwoccy piłkarze pomimo zakazu okupanta spotykali się i grali w róŜnych
okolicach Otwocka.
W okresie powojennym OKS przeŜywał okresy wzlotów i upadków, natomiast
współcześnie odnosi sukcesy w takich dyscyplinach sportowych jak piłka noŜna
oraz podnoszenie cięŜarów.
Przy OKS-ie znajduje się Stadion im. Tadeusza Ślusarskiego na ok. 200 miejsc
siedzących. Dookoła boiska znajduje się bieŜnia. Na terenie OKS funkcjonują 2
35
___________________________________________________________________________
boiska boczne, korty tenisowe, hotel, restauracje oraz parking. Obecnie w klubie
działa sekcja piłki noŜnej, lekkoatletyka, biegi na orientację oraz podnoszenie
cięŜarów.
BudŜet Miasta Otwock
Dochody Miasta Otwock na przestrzeni lat 2002-2006 (w tys. zł):
Subwencja ogólna z
budŜetu
Dotacje celowa na zadania
zlecone
Dotacje na dofinansowanie
własnych zadań bieŜących
Dotacja na dofinansowanie
inwestycji
Dochody z majątku gminy
Podatki i opłaty
Pozostałe dochody własne
RAZEM
2002
14032
2003
15385
2004
12890
2005
12746
2006
13134
3351
2834
5046
6390
73333
558
422
381
1185
1523
452
885
1208
1454
700
5937
13229
17939
4791
12952
18309
3903
13577
23580
6504
14739
27717
7687
14936
34690
55498
55079
60585
70735
80003
Dochody i wydatki budŜetu
Miasta Otwocka
90000
80000
70000
60000
Dochody ogółem
50000
Wydatki ogółem
40000
Wydatki na inwestycje
30000
20000
10000
0
2002
2003
2004
2005
36
2006
___________________________________________________________________________
Wykonanie wydatków gminy w latach 2002-2006 (w tys. zł):
Wydatki
ogółem
Wydatki na
inwestycje
2002
2003
2004
2005
2006
56868
57093
70786
65666
72058
4815
3996
14222
5506
8188
W roku 2005 wydatki miasta na pomoc społeczną wyniosły 9991,9 tys. zł.,
natomiast w 2006 r. 10 716,1 tys. zł
WaŜniejsze inwestycje w sferze społecznej przeprowadzone na terenie miasta
Otwocka w ostatnich latach:
− adaptacja lokali na jadłodajnię w budynku połoŜonych w OtwockuŚwidrze dla Ośrodka Pomocy Społecznej,
− adaptacja lokali na Otwockie Centrum Informacji w Otwocku-Świdrze,
− budowa przedszkola nr 3 przy ul. Jodłowej,
− termomodernizacja Gimnazjum Nr 3 w Otwocku,
− termomodernizacja Szkoły Podstawowej Nr 5 w Otwocku,
− budowa budynków socjalnych przy ul. Samorządowej i Reymonta oraz
przy ul. Hallera,
− budowa boiska szkolnego przy Szkole Podstawowej Nr 5 w Otwocku.
Gospodarka
Wśród największych pracodawców w Otwocku najliczniejszą grupę stanowią
instytucje: administracyjne, oświatowe oraz słuŜby zdrowia. Poza nimi
w gminie działa ok. 5300 podmiotów gospodarczych, wśród których dominują
przedsiębiorstwa handlowe i usługowe.
Podmioty gospodarki narodowej wg wybranych sekcji (stan w dn. 31.12.2005):
Wyszczególnienie
Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo
Przemysł
w tym: przetwórstwo przemysłowe
Budownictwo
Handel i naprawy
Hotele i restauracje
Transport, gospodarka magazynowa i
łączność
Pośrednictwo finansowe
Obsługa nieruchomości i firm
Razem
Liczba podmiotów
33
780
775
649
1795
113
354
205
693
5350
37
___________________________________________________________________________
W sektorze publicznym działa 122, w sektorze prywatnym 5228 podmiotów.
Liczba podmiotów gospodarczych w Otwocku w latach 2002-2006:
Rok
2002
2003
2004
2005
2006
Handel
134
126
108
128
118
Usługi
259
201
212
309
279
Gastronomia
11
16
6
10
9
Miasto prowadzi aktywną politykę wspierania lokalnego biznesu, np. poprzez
konferencje i sympozja, tematycznie związane ze współpracą samorządu,
organizacji pozarządowych, przedsiębiorców. Co roku odbywają się Otwockie
Forum Gospodarcze, na którym poruszane są najbardziej istotne problemy
lokalnej przedsiębiorczości.
2.1. Sytuacja demograficzna Miasta
Teren gminy Otwock zamieszkuje 41.847 osób (wg danych Urzędu Miasta, stan
na dzień 31.12.2006) w tym 19.427męŜczyzn i 22420 kobiet. Wskaźnik gęstości
zaludnienia w gminie wynosi 669 osoby na 1 km2. Na 100 męŜczyzn przypada
115 kobiet.
Zmiany w zasobach ludzkich Miasta Otwock przedstawiają poniŜsze
zestawienia.
Dane demograficzne dla Miasta Otwock w latach 2002-2006:
Wyszczególnienie
Liczba mieszkańców
MęŜczyźni
Kobiety
Kobiety na 100 męŜczyzn
Ludność na km²
Urodzenia
Zgony
Przyrost naturalny
Zameldowania
Wymeldowania
Saldo migracji
•
2002
41741
19444
22264
114
993
326
425
-99
608
547
61
2003
41628
19403
22186
114
990
360
503
-143
590
547
-10
wg Urzędu Miasta w Otwocku
38
2004
41693
19436
22257
115
992
320
473
-153
753
640
113
2005
41803
19441
22362
115
995
430
479
-49
1094
579
515
2006
41847
19427
22420
115
996
402
424
-22
1093
705
388
___________________________________________________________________________
Prognoza liczby ludności miasta Otwock do 2030 roku:
Wyszczególnienie:
Miasto Otwock
2010
41.790
2015
41.706
Do roku:
2020
41.355
2025
40.630
2030
39.608
* Projekt załoŜeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Miasta
Otwock, Otwock 2005
Liczba osób wg płci i grup wiekowych w gminie Otwock w 2006 roku:
Grupy wiekowe
0-6
7-15
16-18
19-65
19-60
PowyŜej 65
PowyŜej 60
Ogółem
MęŜczyźni
1423
2099
824
12864
2217
19427
Kobiety
1355
1875
723
13200
5267
22420
Ogółem
2778
3974
1547
26064
7484
41847
Liczba mieszkańców gminy (stan na 31.12.2005 roku)
według ekonomicznych grup wiekowych:
Grupy wiekowe
Przedprodukcyjny
Produkcyjny
Mobilny
Poprodukcyjny
Ogółem
MęŜczyźni
Kobiety
8.533
26.656
16.599
7.787
4.455
13.256
4.078
13.400
brak danych
brak danych
2.335
5.452
* wg Rocznika Statystycznego Województwa Mazowieckiego, 2006
Struktura wykształcenia mieszkańców gminy przedstawia się następująco:
Wykształcenie
wyŜsze
policealne
średnie ogólnokształcące i zawodowe
Średnie zawodowe
zasadnicze zawodowe
podstawowe ukończone
podstawowe nieukończone i bez wykształcenia
szkolnego
nieustalone
Ogółem
•
Narodowy Spis Powszechny, Otwock 2002
39
Ogółem
4428
1880
4135
8507
7037
8984
943
750
___________________________________________________________________________
3. Charakterystyka problemów społecznych Miasta Otwock
Ustawa o pomocy społecznej, z dnia 12 marca 2004 r. (Dz. U. Nr 64, poz. 593),
nakłada na gminy obowiązek świadczenia pomocy społecznej mieszkańcom,
którzy tego potrzebują. Do obowiązkowych zadań gminy (wg art. 17 Ustawy)
naleŜą m.in.:
- przyznawanie i wypłacanie przewidzianych ustawą świadczeń,
- świadczenie usług opiekuńczych,
- udzielanie schronienia, posiłku, niezbędnego ubrania osobom tego
pozbawionym,
- prowadzenie i zapewnienie miejsc w placówkach opiekuńczowychowawczych wsparcia dziennego lub mieszkaniach chronionych,
- organizowanie pracy socjalnej,
- sprawienie pogrzebu (w tym równieŜ bezdomnym),
- kierowanie do domu pomocy społecznej i ponoszenie odpłatności za pobyt
mieszkańca gminy w tym domu,
- zapewnienie środków na wynagrodzenie dla pracowników oraz warunków do
realizacji powyŜszych zadań.
Pomoc społeczna to nie tylko świadczenia pienięŜne, ale takŜe świadczenia
w naturze, poradnictwo specjalistyczne (np. psychologiczne i prawne), praca
socjalna.
3.1.
Obszary problemów społecznych objęte pomocą socjalną zgodnie
z Ustawą o pomocy społecznej
W Mieście Otwock problemami pomocy społecznej zajmuje się przede
wszystkim Ośrodek Pomocy Społecznej, który współpracuje z innymi
instytucjami społecznymi i stowarzyszeniami działającymi na terenie miasta.
Najbardziej dotkliwymi problemami występującymi w Mieście Otwock od
wielu lat są: ubóstwo, bezrobocie i alkoholizm. Wiele świadczeń wypłacanych
jest równieŜ z powodu niepełnosprawności czy długotrwałej choroby.
3.1.1. Ubóstwo
Za ubóstwo uznaje się stan, kiedy jednostce czy grupie społecznej brakuje środków na
zaspokojenie, uznawanych za niezbędne, potrzeb. Za potrzeby podstawowe, poza
wyŜywieniem, uznaje się: ubranie, mieszkanie, ochrona zdrowia, wykształcenie.
40
___________________________________________________________________________
Ubóstwo jest obecnie jednym z powaŜniejszych powodów przyznawania pomocy przez
Ośrodek Pomocy Społecznej. Niestety zjawisko to staje się coraz bardziej widoczne, ze
względu na pogłębiające się dysproporcje w społeczeństwie. Ubóstwo jest zjawiskiem
niebezpiecznym, poniewaŜ moŜe powodować m.in. trwałe urazy psychiczne
i długotrwałe skutki społeczne, np.:
-
zmniejszenie popytu na towary, chłonności rynku i zahamowania rozwoju gospodarczego,
-
utrudnienie lub uniemoŜliwienie korzystania z szans zdobycia wykształcenia i zachowania
dobrego stanu zdrowia,
-
wzrost przestępczości (przestępstwa przeciw mieniu) i patologii społecznych (narkomania,
bezdomność).
Jednym z najwaŜniejszych skutków ubóstwa jest fakt jego samodzielnej reprodukcji – ubodzy
rodzą dzieci skazane na pozostawanie w tej sferze. Dlatego teŜ forma pomocy dla osób
ubogich powinna z jednej strony zabezpieczać ich byt, a z drugiej motywować ich do podjęcia
starań zmiany swego Ŝycia.
Zjawisko niedostatku lub braku środków do Ŝycia jest dość dotkliwe na terenie
Otwocka, dotyka znacznej liczby rodzin. Kryterium przyznawania świadczenia
z Ośrodka Pomocy Społecznej jest wysokość dochodu na członka rodziny,
w chwili obecnej wynosi ona 351zł.
Liczba rodzin korzystająca z pomocy socjalnej z powodu ubóstwa:
Ogółem liczba rodzin
Liczba osób w rodzinach
2002
2003
2004
2005
2006
1130
2552
1444
2637
1114
2424
1087
2237
1094
2373
*dane OPS w Otwocku
Zasiłki wypłacane z powodu występowania w rodzinie ubóstwa objęły w 2006r.
2.373 osoby tj. 5,67% mieszkańców miasta. Według oceny pracowników OPS
ponad połowa rodzin korzystających z pomocy Ośrodka jest w trudnej sytuacji
materialnej. Przyczyną tego stanu rzeczy jest bezrobocie lub sytuacje
patologiczne: bezradność i alkoholizm. ZauwaŜalne w gminie jest zjawisko tzw.
dziedziczenia biedy.
Osoby ubogie, których nie stać na własne mieszkanie, mogą ubiegać się
o przyznanie mieszkania socjalnego. Miasto dysponuję 75 mieszkaniami
socjalnymi. Z zasobów miasta w ostatnich latach przyznano:
− w 2002r. – 84 lokale,
− w 2003r. – 89 lokali,
− w 2004r. – 84 lokale,
− w 2005r. – 84 lokale,
− w 2006r. – 79 lokali.
Problem braku środków na utrzymanie widać przede wszystkim w szkołach.
Rodzice nie mają środków na: pomoce naukowe, wyjścia np. do kina, na basen,
41
___________________________________________________________________________
zorganizowanie wycieczki lub „zielonej szkoły” oraz właściwe Ŝywienie dzieci.
Problemem dla niektórych rodzin z pewnością będzie zakup mundurka do
szkoły. Dlatego teŜ władze gminy, szkoły i OPS starają się zapewnić wsparcie
dla dzieci najbardziej potrzebujących. W szkołach wypłacane są stypendia
socjalne oraz organizowane jest doŜywianie dzieci.
Liczba dzieci objęta programem doŜywiania w szkołach finansowanych
z Ośrodka Pomocy Społecznej w Otwocku:
Liczba dzieci
Liczba wydanych posiłków
w tym:
- pełen obiad
- jedno gorące danie
Koszt posiłków ogółem (zł)
Koszt 1 posiłku (zł)
2002
2003
2004
2005
2006
500
45.070
498
53.161
351
40.697
724
49832
526
67.073
24.252
20.818
33.809
19.352
25.093
15.604
29.162
16.823
35.800
27.999
133.186
2,92
161.083
3,03
123.783
3,04
146.788
2,94
202.773
3,02
*dane OPS w Otwocku
Do roku 2003 włącznie w finansowaniu obiadów dla dzieci w szkołach brały
udział równieŜ: Towarzystwo Przyjaciół Dzieci, wydziały Urzędu Miasta –
Kultury, Sportu i Turystyki oraz Polityki Społecznej. W związku z tym w roku
2002 na terenie gminy doŜywianych było łącznie 1717 dzieci, a w roku 2003 –
1366.
W roku 2004 Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 19 października
wprowadzono Rządowy program „Posiłek dla potrzebujących”. Celem
programu jest zagwarantowanie posiłków, w tym posiłku gorącego, osobom
samotnie gospodarującym lub osobom w rodzinie, jeśli dochód na jednego
członka nie przekracza 150% kryterium dochodowego. W przypadku braku
moŜliwości zapewnienia posiłku lub, gdy przyznanie pomocy w takiej formie
byłoby nieuzasadnione, pomoc moŜe być przyznana w postaci zasiłku celowego
z przeznaczeniem na zakup posiłku lub Ŝywności. Adresatami programu są
przede wszystkim:
- uczniowie szkół podstawowych i gimnazjów,
- dzieci młodsze (0-7 lat) z rodzin spełniających przyjęte kryterium
dochodowe,
- uczniowie szkól ponadgimnazjalnych,
- osoby starsze (powyŜej 65 roku Ŝycia), chore i niepełnosprawne.
Program ten realizowany był w Otwocku poprzez Ośrodek Pomocy Społecznej
od roku 2005, kiedy to pomocą objęto ogółem 1334 osoby (w tym: 107 dzieci
do lat 7, 724 uczniów szkól podstawowych i gimnazjów, 12 uczniów szkół
42
___________________________________________________________________________
ponadgimnazjalnych, 231 osoby niepełnosprawne i 260 innych osób
kwalifikujących się do świadczenia). Łączny koszt programu w 2005 r. wyniósł
277.500 zł.
Realizacja programu „Posiłek dla potrzebujących” w 2006 roku:
Liczba osób korzystających
w tym:
- pełen obiad
- jedno gorące danie
-posiłek zastępczy
Liczba rodzin
Liczba wydanych posiłków
Koszt posiłków ogółem (zł)
w tym:
- środki własne
- dotacja
Koszt 1 posiłku (zł)
Dzieci
do 7
roku
Ŝycia
Uczniowie do czasu
ukończenia nauki w
szkole
ponadgimnazjalnej
Pozostałe
osoby
otrzymujące
pomoc na
podst. art.7 o
pomocy
społecznej
Ogółem
44
526
160
730
34
10
304
217
29
8
152
-
346
369
39
b.d.
b.d.
3702
9661
b.d.
b.d.
67073
202773
b.d.
b.d.
23265
77229
459
1451
94040
289663
279
9382
46983
155790
26491
50738
73753
215910
2,61
3,02
3,32
3,08
*dane OPS w Otwocku
Dzieci doŜywiane są w szkołach takŜe poprzez sponsorów, np. parafie katolickie
czy osoby prywatne płacące za obiad dla kilku osób.
DoŜywianie jest prowadzone w większości placówek oświatowych, niestety nie
we wszystkich zaplecze jest ku temu odpowiednie. W niektórych szkołach
wydawanie posiłków odbywa się w świetlicach, nie wszystkie kuchnie są dobrze
wyposaŜone i nie spełniają wymogów HACCP. W większych szkołach, gdzie
wydaje się znaczne ilości posiłków brakuje równieŜ pracowników.
W Szkole Podstawowej Nr 1 prowadzone jest równieŜ doŜywianie ok. 30 osób
dorosłych podopiecznych Ośrodka Pomocy Społecznej.
Osoby ubogie zamieszkujące w Otwocku mogą równieŜ liczyć na wsparcie
„Caritas Diecezji Warszawsko Praskiej”. „Caritas” to największa organizacja
charytatywna związana z Kościołem Katolickim. Do jej najwaŜniejszych
obszarów zaangaŜowania naleŜą problemy dotyczące:
43
___________________________________________________________________________
- kryzysu środowiska rodzinnego,
- przeprowadzania leczenia i rehabilitacji, oraz leczenia uzaleŜnień
(narkomani),
- problemów osób ubogich i bezdomnych, a takŜe imigrantów i uchodźców,
- pomocy dla ofiar klęsk Ŝywiołowych,
- pomocy dla osób starszych,
- pomocy dla osób bezrobotnych.
Działalność Caritas Polska jest prowadzona programowo i profesjonalnie,
natomiast poszczególne parafie kościelne prowadzą akcje organizujące pomoc
dla swoich parafian okazjonalnie.
3.1.2. Sieroctwo
Sieroctwo jest sytuacją społeczną i prawną, jak równieŜ stanem psychicznym dziecka
pozbawionego rodziców na skutek śmierci (sieroctwo naturalne) lub na skutek rozbicia
rodziny (sieroctwo społeczne).
W obecnych czasach sieroctwo społeczne jest wynikiem, w większości przypadków, patologii
społecznych – sierotami są dzieci pochodzące z rodzin dysfunkcyjnych. Czynnikami, które
wpływają na powstawanie tzn. sieroctwa patologicznego są m.in.:
-
przemoc,
-
nie poczuwanie się do odpowiedzialności za dzieci,
-
niewłaściwa atmosfera panująca w domu oraz konflikty rodzinne,
-
popełnianie błędów wychowawczych,
-
zła sytuacja rodziny: materialna mieszkaniowa, problemy społeczne – bezrobocie,
ubóstwo, itp.,
-
brak związków uczuciowych między członkami rodziny, a szczególnie brakiem miłości do
dziecka.
Na dezintegrację rodziny wpływa równieŜ zła sytuacja materialna, mieszkaniowa,
narastająca frustracja spowodowana bezrobociem.
W ostatnich latach Ośrodek Pomocy Społecznej w Otwocku wypłacał zaledwie
kilka świadczeń z powodu sieroctwa.
Liczba rodzin korzystających z pomocy OPS w tytułu sieroctwa:
2002
2003
2004
2005
2006
2
4
0
0
1
3
1
5
2
7
*dane OPS w Otwocku
44
___________________________________________________________________________
Pomocą dla dzieci częściowo lub w pełni pozbawionymi opieki rodziców
biologicznych sprawuje Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Otwocku,
które udziela świadczeń, umieszcza dziecko w rodzinie zastępczej lub domu
dziecka, wspomaga wychowanie dziecka w rodzinie zastępczej, itp.. Przy
Starostwie Powiatowym w Otwocku działa Towarzystwo Przyjaciół Dzieci
reprezentujące interesy wszystkich dzieci w powiecie.
3.1.3. Bezdomność
Osobą bezdomną w polskim porządku prawnym (art. 6 pkt.8 ustawy z dnia 12 marca 2004
roku o pomocy społecznej) jest osoba niezamieszkująca w lokalu mieszkaniowym
w rozumieniu przepisów o ochronie lokatorów i mieszkaniowym zasobie Miasta
i niezameldowana na pobyt stały, w rozumieniu przepisów o ewidencji ludności i dowodach
osobistych, takŜe osoba niezamieszkująca w lokalu mieszkalnym i zameldowana na pobyt
stały w lokalu, w którym nie ma moŜliwości zamieszkania. Bezdomność spowodowana moŜe
być:
- czynnikami społecznymi – m.in. brakiem miejsc dla rencistów, emerytów osób starszych
w domach pomocy społecznej, zaburzonym procesem usamodzielniania się
wychowanków placówek opiekuńczo-wychowawczych,
-
czynnikami związanymi z patologiami i chorobami; bezdomności sprzyjają m.in.
alkoholizm, narkomania, przestępczość, rozpad rodziny, odrzucenie i brak opieki ze
strony najbliŜszych
-
czynnikami natury psychologicznej – świadomy wybór sposobu Ŝycia i odmiennego
systemu wartości;
-
czynnikami natury prawnej – bezradność osób wobec niepowodzeń związanych z ich
Ŝyciem.
W myśl ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej bezdomnemu naleŜy się
tymczasowe miejsce noclegowe, odzieŜ i posiłek, a w niektórych przypadkach równieŜ zasiłek
i inne formy pomocy.
Osoby bezdomne często w sposób automatyczny zostają wyrzucone poza margines
społeczeństwa, co bardzo utrudnia im powrót do normalnego Ŝycia. Bezdomność jest w chwili
obecnej jednym z groźniejszych zjawisk patologii społecznej, poniewaŜ jego skala
systematycznie rośnie
Problem bezdomności na terenie Miasta Otwock jest niepokojący, poniewaŜ
dotyczy znacznej liczby osób.
Liczba rodzin otrzymujących pomoc z tytułu bezdomności w latach 2002-2006:
Bezdomność
2002
2003
2004
2005
2006
47
77
59
88
36
38
20
24
30
31
*dane OPS w Otwocku
Jeśli zajdzie potrzeba Ośrodek
organizuje osobie bezdomnej miejsce w
45
___________________________________________________________________________
noclegowni lub w ośrodku dla bezdomnych, jednakŜe są to placówki znajdujące
się poza powiatem otwockim, szczególnie na terenie Warszawy. Miasto
dysponuję 75 mieszkaniami socjalnymi, w chwili obecnej na mieszkania
oczekuje nadal 185 osób, w tym 3 osoby bezdomne.
3.1.4. Bezrobocie
Za bezrobotną uznaje się osobę, która do dnia 31 maja 2004 r. spełniała kryteria określone
w art. 2 ust.1 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o „zatrudnieniu i przeciwdziałaniu
bezrobociu” (Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. 514, z późn. zm.), a takŜe osobę, która od 1 czerwca
2004 r. spełnia kryteria określone w art. 2 ust.1, pkt. 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r.
o „promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy” (Dz.U. Nr 99, poz. 1001).
Bezrobocie to sytuacja, kiedy większa lub mniejsza liczba osób zdolnych do pracy i pracy tej
poszukująca nie znajdzie zatrudnienia. Bezrobocie rozumie się jako zjawisko towarzyszące
gospodarce rynkowej, oznaczające brak pracy zarobkowej dla osób zdolnych do jej
wykonywania i deklarujących chęć jej podjęcia. Bezrobocie jest powaŜną kwestią społeczną,
która dotyczy znacznych obszarów społecznych oraz która kumuluje szereg negatywnych cech
połoŜenia materialnego i społecznego.
W chwili obecnej zjawisko to jest najbardziej niepokojącym problemem społecznym,
poniewaŜ dotyka jego szerokie kręgi, a straty jakie za sobą niesie są trudne do oszacowania.
Problemu tego nie jest w stanie rozwiązać gmina czy powiat, które starają się minimalizować
jego skutki.
Bezrobocie poprzez zuboŜenie materialne wywołuje wiele negatywnych zjawisk społecznych –
najbardziej powaŜny jest jego wpływ na Ŝycie rodzinne. Skutkami bezrobocia są:
-
ryzyko wykluczenia społecznego spowodowane zmianą sytuacji rodziny,
-
dezintegracja rodziny – zmiana jej sytuacji emocjonalnej (osłabienie autorytetu rodziców,
zakłócenie socjalizacji ról, frustracja, zmniejszenie wsparcia emocjonalnego
i solidarności wewnątrzrodzinnej),
-
zwiększenie moŜliwości wystąpienia patologii Ŝycia rodzinnego (przypadki przemocy,
sięganie po alkohol i inne),
-
izolacja społeczna (ograniczenie kontaktów ze znajomymi i dalszą rodziną),
-
zasadnicza zmiana poziomu Ŝycia, standardu materialnego rodziny, co moŜe powodować
konieczności korzystania z pomocy społecznej.
Bezrobocie nie jest najpowaŜniejszym problemem społecznym na terenie
miasta. Stopa bezrobocia w mieście wynosi ok. 15%, w powiecie ok. 11% (ok.
4,5 tys. osób pozostaje bez pracy). Otwock znajduje się w pobliŜu Warszawy i
dlatego jest miejscem dość atrakcyjnym dla inwestorów oraz istnieje moŜliwość
dojazdu mieszkańców do stolicy.
Bezrobotni z terenu Otwocka i powiatu otwockiego zarejestrowani
w Powiatowym Urzędzie Pracy w Otwocku w latach 2002-2006:
Rok
Osoby bezrobotne z terenu miasta
2002
2003
2004
2005
2006
2646
2578
2609
2542
2228
46
___________________________________________________________________________
Ogółem zarejestrowanych w PUP
z terenu powiatu
6409
6269
6300
6065
5365
* dane Powiatowego Urzędu Pracy w Otwocku
W roku 2006 nastąpił spadek ogólnej liczby bezrobotnych w Otwocku o 314
osób (tj. o 5,2%).
Największą liczbę bezrobotnych w ogólnej liczbie bezrobotnych w powiecie
notuje się w: m. Otwocku (41,5%), gm. Karczew (14,2%), m. Józefów (13,8%)
i gm. Celestynów (10,7%). Największe spadki liczby bezrobotnych dotyczą: m.
Otwocka (-5,2%), gm. Karczew (-1,9%) oraz gm. Celestynów (-1,5%). W skali
powiatu spadek bezrobocia wyniósł 3,7%.
Stopa bezrobocia w powiecie otwockim w końcu kwietnia 2007r. wyniosła
11,8%
Osoby bezrobotne z terenu miasta
2700
2600
2500
2400
2300
2200
2100
2000
2002
2003
2004
2005
2006
Struktura bezrobocia w Otwocku w latach 2005-2006:
Rok
2005
2006
Kobiety
Zwolnieni z przyczyn dotyczących zakładu pracy
Bez prawa do zasiłku
Z prawem do zasiłku
Poprzednio pracujący
Dotychczas nie pracujący
Osoby w okresie 12 mies. od dnia ukończenia nauki
Cudzoziemcy
Ogółem
% ogólnej liczby bezrobotnych z terenu powiatu
1199
171
2268
280
2029
519
66
2
2542
41,9
1069
179
1969
259
1781
444
67
2
2228
41,5
* dane Powiatowego Urzędu Pracy w Otwocku
47
___________________________________________________________________________
Według statystyk z 2006 roku prowadzonych przez Powiatowy Urząd Pracy
w Otwocku zarejestrowano następujące liczby osób bezrobotnych:
− do 25 roku Ŝycia – 323 osoby (162 kobiety),
− które ukończyły szkołę wyŜszą do 27 roku Ŝycia – 10 osób (94 kobiety),
− długotrwale bezrobotne – 1394 osoby (667 kobiet),
− powyŜej 50 roku Ŝycia – 619 osób (235 kobiet),
− bez kwalifikacji zawodowych – 923 osoby (401 kobiet),
− samotnie wychowujące co najmniej jedno dziecko do lat 7 – 91 osób 86
kobiet),
− niepełnosprawni – 55 osób (27 kobiet).
Na terenie miasta obserwuje się zjawiska związane z bezrobociem:
− sukcesywny spadek osób bezrobotnych od roku 2002,
− przewagę męŜczyzn w strukturze osób bez pracy,
− zmniejszenie się liczby osób zwolnionych w przyczyn zakładu pracy,
− pozostający, wysoki wskaźnik osób długotrwale bezrobotnych i osób bez
prawa do zasiłku,
− wysoki udział osób bez kwalifikacji lub z niskimi kwalifikacjami
zawodowymi.
Liczba osób pracujących z terenu gminy Otwock w 2005 roku:
Pracujący
Ogółem
ogółem
ogółem
w tym:
kobiety
8621
5218
sektor
publiczny
sektor
prywatny
5703
2918
z ogólnej liczby
usługi
usługi
rynkowe
nierynkowe
2728
4084
Rodziny osób długotrwale bezrobotnych, nie radzące sobie z utrzymaniem,
zgłaszają się po pomoc do OPS.
Liczba rodzin otrzymujących świadczenia z powodu bezrobocia:
2002
2003
2004
2005
2006
653
1623
689
1707
637
1382
641
1393
585
1306
*dane OPS w Otwocku
W roku 2006 w OPS w Otwocku przyznano świadczenia dla 585 rodzin
z powodu bezrobocia. Liczba przyznawanych świadczeń z tego tytułu od roku
2002 maleje. Jednocześnie obserwuję się zjawisko niechęci przyjmowania
propozycji z Powiatowego Urzędu Pracy wśród osób otrzymujących zasiłki
48
___________________________________________________________________________
z pomocy społecznej.
W Powiatowym Urzędzie Pracy w Otwocku pojawia się wiele ofert pracy dla
osób posiadających niskie kwalifikacje zawodowe (praca fizyczna, okresowa,
itp.). DuŜo trudniej znaleźć pracę osobom wykształconym, mającym większe
ambicje zawodowe lub szukającym pracy jedynie w swoim zawodzie. Dlatego
teŜ wśród wykształconej młodzieŜy obecne jest zjawisko migracji zarobkowej.
PUP w Otwocku prowadzi wszelkie działania wspierające zarejestrowane osoby
pozostające bez pracy. Do form pomocy finansowanych z Funduszu Pracy
zalicza się:
− programy
pasywne
(zasiłki
dla
bezrobotnych,
świadczenia
przedemerytalne, wcześniejsze emerytury finansowane przez ZUS),
− programy aktywne (pośrednictwo pracy i poradnictwo zawodowe,
szkolenie i przekwalifikowanie bezrobotnych i zasiłki szkoleniowe, prace
interwencyjne i roboty publiczne, aktywizacja zawodowa absolwentów,
przygotowanie zawodowe młodocianych, poŜyczki na tworzenie małych
przedsiębiorstw, dopłaty dla pracodawców zatrudniających osoby
bezrobotne).
W Powiatowym Urzędzie Pracy w Otwocku organizowanych jest wiele form
aktywnych, zwłaszcza Ŝe wzrasta zainteresowanie nimi. Wzrasta równieŜ
zainteresowanie pracodawców współpracą z Urzędem Pracy w zakresie
organizowania i inicjowania zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych, robót
publicznych, staŜy, przygotowania zawodowego oraz w zakresie refundowania
wyposaŜenia lub doposaŜenia stanowisk pracy organizowanych dla osób
bezrobotnych.
Otwocki Urząd Pracy organizuje m.in.:
− szkolenia dla osób bezrobotnych i zagroŜonych utratą pracy: przyuczenie
do zawodu, przekwalifikowanie zawodowe z moŜliwością zmiany
dotychczas wykonywanego zawodu, doskonalenie zawodowe w zawodzie
dotychczas wykonywanym. Podczas szkoleń zwracane są koszty dojazdu
na kursy oraz wypłacane dodatki szkoleniowe.
− zajęcia aktywizacyjne prowadzone przez Lidera w ramach Klubu Pracy.
Celem zajęć jest wyposaŜenie uczestników w niezbędną wiedzę
i umiejętności pozwalające samodzielnie poszukiwać pracy: zmiana
dotychczasowej postawy z pasywnej na aktywną, wytworzenie
przekonania o swoich moŜliwościach oraz wyrobienia poczucia pewności
siebie, poznanie technik i metod poszukiwania pracy, redagowanie
i pisanie CV oraz listu motywacyjnego, nabycie umiejętności
prezentowania siebie podczas rozmowy kwalifikacyjnej,
− wypłata dodatku aktywizacyjnego dla osób które w okresie pobierania
zasiłku podjęły zatrudnienie z własnej inicjatywy (w latach 2005-2006
49
___________________________________________________________________________
dla 378 osób w powiecie)
− organizowanie prac społecznie uŜytecznych (od 2006r. – 49 osób z terenu
powiatu),
− organizowanie aktywizacji zawodowej absolwentów,
− wypłatę stypendiów na kontynuowanie nauki dla bezrobotnych do 25
roku Ŝycia bez kwalifikacji zawodowych, z rodzin o niskich dochodach.
Stypendium przysługuje przez 12 miesięcy, jeśli w ciągu 6 miesięcy od
zarejestrowania się podejmie się naukę w szkole ponadpodstawowej lub
ponadgimnazjalnej dla dorosłych lub w szkole wyŜszej w systemie
studiów wieczorowych lub zaocznych.
3.1.5. Niepełnosprawność
Niepełnosprawność jest stanem będącym efektem dysfunkcji natury fizycznej lub psychicznej,
ubytku anatomicznego wynikły z urazów, schorzeń lub zaburzeń rozwojowych i powodujący
znaczące ograniczenie moŜliwości wykonywania podstawowych czynności Ŝyciowych, tj.
samoobsługa, przemieszczanie się, czynności manualne, orientacja w otoczeniu, zdolności
komunikowania się z innymi ludźmi oraz czynności związane z uczeniem się, wykonywaniem
pracy, Ŝyciem rodzinnym czy prowadzeniem gospodarstwa domowego. Za osobę
niepełnosprawną uznać naleŜy „osobę, której stan fizyczny lub psychiczny trwale lub
okresowo utrudnia, ogranicza albo uniemoŜliwia wypełnianie zadań Ŝyciowych i ról
społecznych zgodnie z normami społecznymi i prawnymi”.
Orzeczenia o stopniu niepełnosprawności wystawiane są przez Zespół ds. Orzekania
o Niepełnosprawności, Komisję przy ZUS i KRUS.
Sytuacja osób niepełnosprawnych jest trudna. Niepełnosprawni fizycznie mają olbrzymie
trudności m.in.: ze swobodnym poruszaniem się (bariery architektoniczne w mieszkaniach
i w budynkach uŜyteczności publicznej, brak środków komunikacji), tzw. samoobsługą,
dostępnością do fachowej opieki medycznej i rehabilitacji, niemoŜnością edukacji na miarę
swoich moŜliwości i predyspozycji. Bariery te nie tylko utrudniają ale wręcz uniemoŜliwiają
osobom niepełnosprawnym uczestnictwo w normalnym Ŝyciu. Osoby niepełnosprawne
psychicznie postrzegane są zazwyczaj jako nieprzewidywalne, a co za tym idzie równieŜ
niebezpieczne. Największym jednak problemem dla ludzi niepełnosprawnych są czynniki
psychologiczne i społeczne – trudność w akceptacji samego siebie i swoich schorzeń oraz
brak zrozumienia ze strony ludzi zdrowych.
Problemy osób niepełnosprawnych róŜnicują się ze względu na rodzaj
schorzenia i wiek. Na terenie miasta mieszka 836 osób niepełnosprawnych,
problemami tym:
− 219 dzieci (64 dzieci do 3 lat, 58 dzieci od 4 do 7 lat problemami 96
dzieci od 8 do 16 lat),
− 617 osób dorosłych.
Osoby niepełnosprawne według stopnia niepełnosprawności:
50
___________________________________________________________________________
Stopień
niepełnosprawności
Znaczny
Umiarkowany
Lekki
Niepełnosprawność dzieci
Liczba osób
116
285
216
219
* dane Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Otwocku
Osoby niepełnosprawne według rodzaju schorzenia:
Schorzenie
Liczba osób
Dorośl
Dzieci
i
Schorzenie dermatologiczne
Upośledzenie narządu ruchu
Upośledzenie centralnego układu nerwowego
Upośledzenie układu pokarmowego
Upośledzenie układu oddechowego
Upośledzenie układu krąŜenia
Upośledzenie narządu słuchu
Upośledzenie narządu wzroku
Upośledzenie neurologiczne
Schorzenia psychiczne
Upośledzenie umysłowe
Schorzenia układu moczowo-płciowego
Epilepsja
Inne schorzenia
146
24
113
23
5
68
40
12
97
51
29
17
11
77
17
2
21
14
12
9
18
30
* dane Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Otwocku
Osoby niepełnosprawne często odczuwają izolację społeczną, mają poczucie
odrzucenia, braku zainteresowania ich sprawami. Problemy ich moŜna
podzielić na: finansowe, zdrowotne, mieszkaniowe i funkcjonalne. WaŜnym
problem są niskie świadczenia emerytalno-rentowe, w związku z tym pojawiają
się kłopoty związane z zakupem leków lub sprzętu rehabilitacyjnego, częstym
51
___________________________________________________________________________
problemem są trudności z dotarciem do lekarza lub innych placówek
medycznych i rehabilitacyjnych. Osoby niepełnosprawne często mieszkają
w starych budynkach nie posiadających wygód wobec tego mają problemy
w codziennym samodzielnym funkcjonowaniu i zaspokajaniu podstawowych
potrzeb. Osoby i ich rodzin zwracają uwagę na brak placówek dziennych,
wspierających i ułatwiających sprawowanie opieki i organizacji dnia osób
niepełnosprawnych. Osoby młodsze odczuwają brak miejsc pracy
dostosowanych do ich moŜliwości zdrowotnych lub intelektualnych.
Jednymi z podstawowych problemów takich osób są: bariery architektoniczne,
niedostateczne zaopatrzenie chorych w sprzęt ortopedyczny i rehabilitacyjny,
mało rozpowszechniona i niedoceniana potrzeba stosowania odpowiednich do
rodzaju niepełnosprawności udogodnień technicznych w domu chorego, brak
odpowiedniej opieki pielęgnacyjnej. Poza tym osoby takie mają słabszy dostęp
do oświaty, a co za tym idzie równieŜ do rynku pracy.
W szkołach podstawowych i gimnazjach w Otwocku są oddziały dla osób
niepełnosprawnych (np. w Gimnazjum Nr.1). Występują jednak problemy
z barierami architektonicznymi zwłaszcza dla osób poruszających się na
wózkach: w kilku szkołach zainstalowane są jedynie podjazdy, w innych nie ma
podjazdów oraz dostosowanych łazienek czy szatni (często szatnie
zlokalizowane są w piwnicach), w niektórych placówkach przydałby się
podnośnik umoŜliwiający wjechanie wózka na piętro.
Podobne problemy istnieją w budynkach uŜyteczności publicznej (zwłaszcza
w starym budownictwie – np. Urząd Miasta) na terenie miasta. Budynki
uŜyteczności publicznej nowobudowane lub po remontach tj. urzędy, większe
sklepy, przychodnie, apteki posiadają podjazdy dla osób niesprawnych ruchowo.
Problem braku dostępności dotyczy równieŜ placówek kulturalnych
i gastronomicznych.
Osoby niepełnosprawne borykają się często z brakiem środków na rehabilitację,
leki, leczenie itp.. Dlatego teŜ często zgłaszają się o wsparcie finansowe do
Ośrodka Pomocy Społecznej.
Liczba świadczeń przyznanych z OPS w latach 2002-2006
z tytułu niepełnosprawności:
2002
2003
2004
2005
2006
665
1141
701
1259
560
940
541
886
582
961
*dane OPS w Otwocku
Ze świadczeń pomocy społecznej najczęściej korzystają osoby, które posiadają
niepełnosprawność z tytułu: chorób psychicznych, niedoboru intelektualnego,
52
___________________________________________________________________________
chorób somatycznych, schorzeń narządu ruchu.
Pomoc dla osób niepełnoprawnych i ich rodzin na terenie miasta Otwocka
świadczą dla:
• osób chorych psychicznie: Środowiskowy Dom Samopomocy dla osób
chorych psychicznie ul. Pułaskiego7,
• osób upośledzonych umysłowo: Dom Pomocy Społecznej ul. Moniuszki
41 oraz przy ul. Ziemowita 7
• osób niepełnosprawnych ruchowo: oddziały szpitalne rehabilitacyjne
w Szpitalu Klinicznym im. A. Grucy ul. Konarskiego13 i Szpitalu MSW
ul. Prusa 1/3,
• dla osób włączających się do Ŝycia społecznego: warsztaty terapii
zajęciowej,
• dla rodziców dzieci niepełnosprawnych: grupy wsparcia prowadzone
przez Zespół Poradnictwa Rodzinnego przy PCPR w Otwocku.
3.1.6. Długotrwała lub cięŜka choroba
Osoby przewlekle lub cięŜko chore spotykają się z podobnymi problemami jak osoby
niepełnosprawne, poniewaŜ często nie są w stanie aktywnie uczestniczyć w tzw. normalnym
Ŝyciu. Borykają się równieŜ z: bezrobociem, utrudnieniami w dostępie do specjalistycznej
opieki medycznej, czy kosztownością procesu leczenia. W chwili obecnej problemem są
równieŜ tzw. choroby cywilizacyjne, dotykające najczęściej ludzi młodych i w średnim wieku.
Otwock jest silnym, ponadlokalnym centrum słuŜby zdrowia, gdzie funkcjonują
równieŜ zakłady o charakterze zdrowotno-uzdrowiskowym. Placówki medyczne
w Otwocku to:
− Zespół Publicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej,
− Mazowieckie Centrum Leczenia Chorób Płuc i Gruźlicy,
− Szpital Kliniczny Nr 2 im. Prof. Adama Grucy,
− Szpital Specjalistyczny MSWiA.
Wszystkie Szpitale w Otwocku finansowane są z Narodowego Funduszu
Zdrowia. Organem załoŜycielskim dla Szpitala Klinicznego im. A. Grucy jest
Ministerstwo Zdrowia, natomiast dla MCLCHPiG Urząd Marszałkowski
Województwa Mazowieckiego. Zespół Publicznych Zakładów Opieki
Zdrowotnej został załoŜony przez Starostwo Powiatowe. W jego skład wchodzi:
– Szpital Powiatowy, ul. Batorego 44
– Poradnia Specjalistyczna
53
___________________________________________________________________________
– Poradnie Rejonowe w Otwocku i Świdrze.
W skład ZPZOZ wchodzi takŜe Odział Opiekuńczo- Leczniczy w Józefowie
przy ul. Sienikiewicza ( 40 łóŜek).
ZPZOZ zatrudnia 475 osób.
Pozostałe Poradnie Rejonowe w powiecie otwockim przekształciły się
w Niepubliczne Poradnie Podstawowej Opieki Zdrowotnej.
Szpital Powiatowy posiada następujące Oddziały:
–
Wewnętrzny z kardiologią,
–
Chirurgiczny,
–
Ginekologii i połoŜnictwa z odziałem noworodkowym,
–
Pediatryczny.
Na miejsce oddziału neurologii utworzono Oddział Rehabilitacji Neurologicznej
dla chorych po udarach itp.
Usługi Pogotowia Ratunkowego świadczy firma FALCK. Poza godzinami pracy
Poradni, porady ambulatoryjne w powiecie świadczy NOCNA POMOC
LEKARSKA- STACJONARNA I WYJAZDOWA.
W ostatnich latach na terenie Miasta i Powiatu utworzono liczne prywatne
Domy Opieki. Spowodowało to lawinowy napływ starszych, schorowanych
ludzi do Szpitala Powiatowego, co jest
główną przyczyną ciągłego
przepełnienia Oddziału wewnętrznego.
Działalność Przychodni Rejonowych:
Wyszczególnienie
Liczba porad udzielanych dzieciom
Liczba wizyt domowych udzielonych
dzieciom
Liczba wykonanych patronaŜy u dzieci
do 1 m-ca Ŝycia przez lekarza i
pielęgniarkę
Liczba wykonanych patronaŜy u dzieci
do 1 roku Ŝycia
Liczba wykonanych szczepień
ochronnych
Liczba porad lekarskich udzielonych
dorosłym
Liczba wizyt domowych udzielonych
dorosłym
Liczba porad lekarskich ogółem
w 2006 roku
Liczba wykonanych badań
laboratoryjnych
- w tym morfologia
- w tym badanie moczu
Przychodnia Rejonowa
Przychodnia Rejonowa
Świder, ul. Mickiewicza 8 Otwock, ul. Armii Krajowej 3
2684
20133 (5136 dzieci
zdrowych)
47
536
54
16
160
10
281
276
2460
10437
37355
250
2156
13121
60172
4924
108756
1349
1094
5508
22596
___________________________________________________________________________
- w tym badanie poziomu cukru
- w tym badanie OB
- w tym badanie poziomu
cholesterolu
Liczba wykonanych zabiegów
pielęgniarsko-połoŜniczych
- w tym iniekcje
- RR
- EKG
- inne zabiegi
1119
1037
325
3989
3882
4871
4187
27638
1735
1979
435
38
11917
5789
2309
10296
* dane Przychodni Rejonowych
Usługi Poradni Specjalistycznej:
Nazwa poradni
Otolaryngologiczna
Okulistyczna
Endokrynologiczna
Alergologiczna
Diabetologiczna
Gastroenterologiczna
Kardiologiczna
Dermatologiczna
Chirurgiczna
Ortopedyczna
Onkologiczna
Neurologiczna
Urologiczna
Medycyny pracy
Ginekologiczno-połoŜnicza
Liczba przyjmowanych pacjentów
5878
9702
3216
701
521
656
972
4444
8790
1383
1145
5910
5113
1646
12610
* dane Przychodni Specjalistycznej
Szpitale w Otwocku cieszą się renomą (np. Szpital Kliniczny w zakresie
ortopedii), świadczą usługi specjalistyczne m.in. dla kuracjuszy.
Osoby chore, jak i przewlekle chore, zamieszkujące w Otwocku, mają dostęp do
podstawowej jak i specjalistycznej opieki medycznej. Często jednak borykają
się z problemami finansowymi w związku ze swoją chorobą. Zwiększone
nakłady na leczenie czy rehabilitację powodują nadszarpnięcia w budŜecie
rodzinnym. Takie osoby często nie mogą ubiegać się i wykonywać pracy
zarobkowej (osoby w wieku produkcyjnym) lub teŜ przybywają na rencie czy
emeryturze (osoby starsze). Osobom długotrwale chorym pomaga Ośrodek
55
___________________________________________________________________________
Pomocy Społecznej w Otwocku.
Liczba rodzin korzystająca z pomocy OPS z powodu długotrwałej choroby
w latach 2002-2006:
2002
2003
2004
2005
2006
460
904
488
949
440
804
514
869
468
775
*dane OPS w Otwocku
Świadczenia z powodu choroby są jednym z częściej udzielanych świadczeń
przez Ośrodek Pomocy Społecznej w Otwocku. Najczęściej świadczenia te są
wypłacane z powodu: chorób wieku podeszłego (układu krąŜenia, układu
oddechowego, niepełnosprawności ruchowej) oraz ze względu na występowanie
schorzeń psychicznych i upośledzenia umysłowego.
Osoby długotrwale i przewlekle chore, które są samotne lub nie mogą otrzymać
wystarczającej pomocy ze strony rodziny, mogą skorzystać z pomocy z OPS
w formie:
• wypłaty zasiłków celowych dla osób mających niskie świadczenia
emerytalno-rentowe na zakup leków lub usług medycznych,
• wypłaty świadczeń okresowych,
• wypłacie zasiłków pielęgnacyjnych,
• świadczeniu usług pielęgnacyjnych lub gospodarczych przez opiekunki
środowiskowe w domu chorego (w zaleŜności od posiadanego dochodu
świadczone usługi są bezpłatne lub częściowo odpłatne - zgodnie
z zasadami określonymi w Uchwale Rady Miasta Otwocka),
• gorącego posiłku wydawanego w dwóch jadłodajniach prowadzonych
przez OPS na terenie miasta: jadłodajni przy ul. śeromskiego
8 i jadłodajni przy ul. Marszałkowskiej 23,
• wolontariatu – wolontariusze mogą odwiedzać osoby chore w celu
podtrzymania kontaktów z otoczeniem, wsparcia psychicznego i pomocy
w drobnych czynnościach domowych,
• pomocy stacjonarnej – osoby, które ze względu na stan zdrowia lub wiek
wymagają pomocy całodobowej, są samotne lub nie mogą liczyć na
pomoc najbliŜszej rodziny mogą ubiegać się o skierowanie do domu
pomocy społecznej,
• pomocy dziennej dla osób do 40 roku Ŝycia z zaburzeniami psychicznymi
mogą ubiegać o skierowanie do Środowiskowego Domu Samopomocy
dla osób ze schorzeniami psychicznymi, w placówce są prowadzone
zajęcia terapeutyczne, zajęcia plastyczne, wydawany jest posiłek,
• pomocy medycznej – poza podstawową i specjalistyczną opieką lekarską
osoby wymagając opieki terminalnej mogą uzyskać skierowanie do
56
___________________________________________________________________________
Hospicjum Stacjonarnego lub Domowego funkcjonującego przy
Mazowieckim Centrum Leczenia Chorób Płuc i Gruźlicy przy ul.
Narutowicza 80. Pacjenci objęci zostają opieką: lekarską, pielęgniarską,
socjoteraupetyczną oraz pomocą wolontariuszy.
Na terenie miasta Otwocka działają trzy domy finansowane w ramach środków
publicznych:
• Dom Pomocy Społecznej “Wrzos” ul. Zagłoby 8/10,
• Dom Pomocy Społecznej ul. Konopnickiej 17 oraz Filia przy ul.
Ziemowita 7
• Dom Pomocy Społecznej dla osób z upośledzeniem umysłowym ul.
Moniuszki 41,
oraz cztery placówki prywatne:
• Prywatny Dom Pomocy ul. Legionów 2,
• Prywatny Dom Pomocy Społecznej ul. Grunwaldzka 20,
• Prywatny Dom Pomocy Społecznej ul. Poniatowskiego 28,
• Prywatny Dom Pomocy Społecznej ul. śurawia 1.
Osoby starsze nie posiadają na terenie miasta Otwocka placówki dziennego
pobytu proponującej bezpłatnie lub za niewielką opłatą np.: organizację czasu
wolnego, zajęcia kulturalne, rozwijające zainteresowania, zajęcia rekreacyjne
z elementami rehabilitacji ruchowej, moŜliwość spoŜycia posiłku.
Uczniowie szkół na terenie Otwocka biorą udział w programach
profilaktycznych i wychowawczych mających na celu propagowanie zdrowego
stylu Ŝycia, zapobiegania chorobom, higieny, zdrowego odŜywiania, udzielania
pierwszej pomocy. Są to programy: „Smak zdrowia”, „Jem kolorowo”, Wolność
oddechu – zapobiegaj astmie”, „Czas przemian – higiena okresu dojrzewania”,
Radosny uśmiech – radosna przyszłość”, „Szkołą równych szans”,
„Zapobieganie wypadkom, urazom oraz nauka pierwszej pomocy” oraz zajęcia
koordynujące wady postawy. Programy te prowadzone są przy współudziale
środków zewnętrznych, np. Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów
Ludzkich- Priorytet 2.1., oraz instytucji (Sanepid, Rada Promocji śywienia
Człowieka, Instytut śywności i śywienia), firm (Allways, Colgate).
3.1.7. Przemoc w rodzinie
Przemoc występująca w rodzinie jest jedną z najpowaŜniejszych dysfunkcji. Art. 207 §1
Kodeksu Karnego definiuje, iŜ: „przemoc w rodzinie to zamierzone, wykorzystujące przewagę
sił działanie przeciwko członkowi rodziny, naruszające prawa i dobra osobiste, powodujące
cierpienie i szkody”. Przemoc w rodzinie jest przestępstwem. Niestety zjawisko to stale
wzrasta, jego główną przyczyną jest naduŜywanie alkoholu lub alkoholizm członka rodziny.
Przemoc dotyka głównie kobiety oraz dzieci. Przejawem okrucieństwa jest równieŜ tzw.
57
___________________________________________________________________________
„chłodna przemoc” niszcząca psychikę i poczucie wewnętrznej godności.
Przemoc w rodzinie charakteryzuje się tym, Ŝe:
-
jest intencjonalna – przemoc jest zamierzonym działaniem człowieka i ma na celu
kontrolowanie i podporządkowanie ofiary,
-
siły są nierównomierne – w relacji jedna ze stron ma przewagę nad drugą, ofiara jest
słabsza a sprawca silniejszy,
-
narusza prawa i dobra osobiste – sprawca wykorzystuje przewagę siły narusza
podstawowe prawa ofiary (np. Prawo do nietykalności fizycznej, godności, szacunku itd.),
-
powoduje cierpienie i ból - sprawca naraŜa zdrowie i Ŝycie ofiary na powaŜne szkody.
Doświadczanie bólu i cierpienia sprawia, Ŝe ofiara ma mniejszą zdolność do samoobrony.
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. „o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie” w Art.6. §2
określa zadania gminy tym zakresie. NaleŜą do nich:
-
tworzenie gminnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie,
-
prowadzenie poradnictwa i interwencji,
-
opracowanie i realizacja programów ochrony ofiar przemocy w rodzinie,
-
prowadzenie gminnych ośrodków wsparcia.
Zjawisku przemocy domowej najczęściej towarzyszą równieŜ inne dysfunkcje –
naduŜywanie alkoholu, bezrobocie. Przemocą jest takŜe zaniedbanie obowiązku
rodzicielskiego w stosunku do dziecka. Skala zjawiska jest trudna do
oszacowania, ale charakteryzuje się tendencją rosnącą.
Pracownicy Ośrodka Pomocy Społecznej i Komendy Powiatowej Policji zostali
przeszkoleni i przygotowani do wprowadzenia rządowego programu
przeciwdziałania przemocy w rodzinie, tzw. „Niebieskiej karty”. Program ten
wszedł w Ŝycie w październiku 1998 roku. Jednym z jego realizatorów jest
Policja (szczególnie policjanci kompanii patrolowo-interwencyjnych oraz
dzielnicowi). Działania Policji mają na celu skuteczne reagowanie wobec
przemocy w rodzinie poprzez:
- informowanie pokrzywdzonych o przysługujących im prawach oraz
moŜliwości korzystania z pomocy i wsparcia wyspecjalizowanych instytucji,
- rejestrację śladów i przebiegu wydarzeń oraz podjętych czynności,
gromadzenie informacji z interwencji domowych i stały kontakt z zagroŜoną
rodziną,
- rozpoznawanie skali zjawiska i zagroŜeń w rodzinie,
- motywowanie ofiar przemocy w rodzinie do Ŝądania ochrony swoich praw
i szukania pomocy.
W skład dokumentów wypełnianych przez policjantów wchodzą cztery „niebieskie karty”.
Pierwsza tzw. meldunek – Karta „A” – jest wypełniana przez dyŜurnego jednostki po
zgłoszeniu przez patrol zakończenia czynności.
Kartę "B" wypełnia policjant przeprowadzający interwencję, w którym opisuje: szczegóły
58
___________________________________________________________________________
zajścia, ocenę przebiegu zdarzenia, dane o dzieciach obecnych w mieszkaniu oraz działania
podjęte wobec sprawcy.
Karta "C" zawiera informacje dla ofiary przemocy (jej prawa, moŜliwość ochrony)
i wręczana jest w czasie interwencji. Karta zawiera rubrykę „Zanotuj przebieg zdarzenia,
pamięć bywa zawodna”, gdzie pokrzywdzeni wpisują odpowiedzi na pytania: „kto i kiedy cię
skrzywdził?”, „kim jest dla ciebie sprawca?”, „na czym polegała przemoc?”, „czy byli
świadkowie zdarzenia?”. Pozwala to, z jednej strony, na otwarcie się ofiary przemocy,
a jednocześnie stwarza dla organów procesowych i organizacji społecznych podstawę do
podjęcia odpowiednich działań.
Karta "D" to prośba o pomoc wypełniana przez ofiarę przemocy. Pokrzywdzeni decydują czy
Ŝądać pomocy „w ramach kompetencji Policji” czy zainteresowania odpowiednich słuŜb
społecznych. Wypełniony dokument nie stanowi podstawy do wszczęcia postępowania.
Schemat postępowania w przypadku stwierdzenia występowania
zjawiska przemocy domowej
INFORMACJA
O PRZEMOCY
POMOC
SPOŁECZNA
POLICJA
Wspólna wizyta w
domu pokrzywdzonych
Opracowanie planu
pomocy
Uruchomienie lokalnego
systemu wsparcia
INSTYTUCJE TWORZĄCE LOKALNY SYSTEM WSPARCIA
Pomoc
SłuŜba Pedagog Pomoc MKRPA
Policja Punkt
Grupa
Sąd
psycho- zdrowia szkolny społeczna
konsul- wsparcia
logiczna
tacyjny
Prokuratura
Informacja o wystąpieniu zjawiska przemocy w rodzinie powinna docierać do Policji,
Ośrodka Pomocy Społecznej lub innej słuŜby społecznej działającej na terenie gminy lub
w najbliŜszym jej sąsiedztwie. Policja i OPS przyjmując zgłoszenie powinna poinformować
pokrzywdzonych o przysługujących im prawach i pouczyć sprawcę czynu. Po dobrowolnym
wypełnieniu wniosku z prośbą o pomoc przez pokrzywdzonych moŜe dojść do dalszych
kroków przeciwko sprawcy.
59
___________________________________________________________________________
Problem przemocy w rodzinie monitorowany jest przez Komendę Powiatową
Policji w Otwocku.
Problem przemocy domowej na terenie Miasta Otwocka:
Wyszczególnienie
Ilość interwencji domowych ogółem
w tym: dotyczącej przemocy
2004
2005
2006
157
156
351
342
272
242
* wg Komendy Powiatowej Policji w Otwocku
Problem występowania przemocy domowej w latach 2004-2006
na terenie powiatu otwockiego:
Wyszczególnienie
Ofiary przemocy ogółem
w tym: kobiety
męŜczyźni
dzieci do lat 13
nieletni 13-18 lat
Sprawcy przemocy ogółem
w tym: kobiety
męŜczyźni
Sprawcy przemocy po alkoholu
Przypadki udzielenia pomocy medycznej
- poszkodowanemu
- sprawcy
2004
2005
2006
682
370
11
152
149
381
2
379
294
21
5
16
855
556
46
159
94
602
16
586
401
20
2
18
788
468
32
182
101
500
21
479
369
18
2
16
* wg Komendy Powiatowej Policji w Otwocku
Ośrodek Pomocy Społecznej w Otwocku przyznaje świadczenie z powodu
występowania przemocy domowej od momentu wprowadzenia tej kategorii do
powodów otrzymania wsparcia.
Liczba rodzin otrzymująca wsparcie z powodu
występowania w ich środowisku przemocy:
2002
2003
2004
2005
2006
0
0
0
0
28
83
20
62
24
68
*dane OPS w Otwocku
Największym problemem w gminie jest brak moŜliwości izolowania sprawców
przemocy do ich rodzin. Konieczność izolacji sprawców jest w pełni zasadna
z uwagi na fakt powtarzania się aktów agresji w tych samych rodzinach.
60
___________________________________________________________________________
Z dniem 29 lipca 2005 roku weszła w Ŝycie ustawa o przeciwdziałaniu
przemocy w rodzinie, która określa zadania gminy w tym zakresie. Gmina
Otwock realizuje załoŜenia ustawy poprzez prowadzenie m.in.: Punktu
Konsultacyjnego, gdzie moŜliwe jest prowadzenie poradnictwa dla osób
dotkniętych przemocą tego rodzaju.
Problem przemocy domowej jest nadal tematem wstydliwym dla społeczności
gminy. W przypadku interwencji Policji rodziny z reguły odmawiają udziału
innych instytucji i nie tłumaczą awantur domowych jako przemocy.
Przy Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Otwocku funkcjonuje Zespół
Poradnictwa Rodzinnego, który oferuje pomoc w zakresie:
− wsparcia dla osób doświadczonych przemocą,
− terapii rodzin i osób indywidualnych, konsultacje psychologiczne,
− kształcenie z zakresu umiejętności wychowawczych,
− prowadzenie grup wsparcia dla rodzin osób niepełnosprawnych.
W powiecie otwockim prowadzona jest ponadto akcja PCPR przeciw przemocy
w rodzinie. Akcja prowadzona jest poprzez nagłośnienie problemu w lokalnych
mediach i wydaniu folderów informacyjnych.
W szkołach prowadzone są ponadto programy wychowawcze dla uczniów (np.
„Bezpieczeństwo dziecka”, „Przemoc wobec dzieci”), aby wiedziały kiedy mają
do czynienia z przemocą ze strony dorosłych i jak na nią reagować.
3.1.8. Ochrona macierzyństwa lub wielodzietności
Rodzina jako podstawowa komórka społeczna powinna być pod specjalną ochroną państwa.
ZwaŜywszy na występowanie niekorzystnych zjawisk demograficznych (ujemny przyrost
naturalny) i gospodarczych (zmiany statusu materialnego), rodzina powinna móc liczyć na
pomoc materialną, społeczną i prawną. Na środowisko rodzinne składa się: struktura
rodziny, atmosfera wychowawcza w domu, warunki materialne i zdrowotne, stopień
wykształcenia rodziców i ogólna struktura środowiska.
Ochrona macierzyństwa oraz pomoc dla rodzin wielodzietnych jest jednym
z waŜniejszych zadań opieki społecznej. Z pomocy OPS w Otwocku w roku
2006 korzystały ogółem 2223 rodziny tj. 4731 osób, co stanowi 10,44%
mieszkańców miasta.
Struktura rodzin korzystających z pomocy społecznej w roku 2006:
Wyszczególnienie
Rodziny ogółem
o liczbie osób: 1
2
3
4
Liczba rodzin
korzystających z pomocy
2223
1050
451
336
229
61
Liczba osób
w rodzinach
4731
1050
902
1008
916
___________________________________________________________________________
5
6 i więcej
Rodziny z dziećmi
o liczbie dzieci: 1
2
3
4
5
6
7 i więcej
Rodziny niepełne
o liczbie dzieci: 1
2
3
4 i więcej
Rodziny emerytów i rencistów
o liczbie osób: 1
2
3
4 i więcej
108
49
554
230
175
89
41
11
4
4
229
105
71
33
20
436
329
59
22
26
540
315
2003
586
629
412
236
72
29
39
671
214
213
132
112
629
329
118
66
116
*dane OPS w Otwocku
Liczba zasiłków przyznanych na ochronę macierzyństwa w latach 2002-2006:
Liczba rodzin wielodzietnych
wielodzietnych
2002
2003
2004
2005
2006
54
229
59
88
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
34
134
3
23
42
155
7
46
47
174
7
47
*dane OPS w Otwocku
Od 1 maja 2004 roku Ośrodek Pomocy Społecznej w Otwocku rozpoczął
wypłatę świadczeń rodzinnych w ramach realizacji ustawy z dnia 28 listopada
2003 roku o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. Nr 228, poz. 2255). Ośrodki
Pomocy Społecznej przejęły część zobowiązań Zakładów Ubezpieczeń
Społecznych dotyczących wypłaty zasiłków rodzinnych i dodatków do nich.
Ustawa określa warunki nabywania prawa do świadczeń rodzinnych oraz zasady
ustalania, przyznawania i wypłacania tych świadczeń. Świadczeniami
rodzinnymi są:
- zasiłek rodzinny oraz dodatki do zasiłku rodzinnego,
- świadczenia opiekuńcze: zasiłek pielęgnacyjny i świadczenie pielęgnacyjne.
Zasiłek rodzinny ma na celu częściowe pokrycie wydatków na utrzymanie
dziecka.
62
___________________________________________________________________________
Wydatki na świadczenia oraz liczba przyznanych świadczeń rodzinnych
w roku 2006:
Rodzaj świadczenia
Zasiłki rodzinne
Dodatki do zasiłków rodzinnych
w tym z tytułu:
-urodzenia dziecka
- opieki nad dzieckiem w okresie korzystania
z urlopu wychowawczego
- samotnego wychowywania dziecka i utraty
prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek
upływu ustawowego okresu jego pobierania
- samotnego wychowywania dziecka
- kształcenia i rehabilitacji dziecka
niepełnosprawnego
- rozpoczęcia roku szkolnego
- podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza
miejscem zamieszkania
- wychowania dziecka w rodzinie
wielodzietnej (od 1.09.2005)
Zasiłki rodzinne z dodatkami
Zasiłki pielęgnacyjne
Świadczenia pielęgnacyjne
Świadczenia opiekuńcze
Jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia
dziecka
Razem
Zaliczka alimentacyjna
Wydatki na
świadczenia
rodzinne (w zł)
1.583.947
1.923.027
Liczba przyznanych
świadczeń
183.500
739
186
1.874
16.400
41
354.670
127.770
1.807
1.819
189.390
41.100
1.895
912
270.760
4.550
3.506.974
792.423
296.940
1.089.363
454.000
44.558
5.382
707
6.089
454
5.050.337
884.065
51.101
3.719
31.474
13.084
*dane OPS w Otwocku
W chwili obecnej świadczenia rodzinne dominują w działalności Ośrodka
Pomocy Społecznej w Otwocku.
3.1.9. Bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia
gospodarstwa
domowego
zwłaszcza
w
rodzinach
niepełnych
i wielodzietnych
Środowisko rodzinne jest pierwszym środowiskiem wychowawczym w Ŝyciu dziecka. Tu
nawiązuje ono pierwsze kontakty z innymi ludźmi i zdobywa pierwsze doświadczenia
z dziedziny współŜycia społecznego. Zaburzona struktura rodziny ujemnie wpływa na sytuację
dziecka i jego więź z rodziną. Rodziny mające trudności opiekuńczo-wychowawcze
w większości przypadków mają równieŜ inne dysfunkcje:
-
niepełnosprawność umysłowa rodziców,
-
uzaleŜnienie,
63
___________________________________________________________________________
-
występowanie przemocy domowej,
-
problemy w pełnieniu ról rodzicielskich, małŜeńskich, zawodowych,
-
niezaradność w prowadzeniu gospodarstwa domowego,
-
problemy wychowawcze dzieci występujące w domu i w szkole.
Bezradność rodzin moŜe wynikać z róŜnych sytuacji społecznych, najczęściej
ma związek z niezaradnością Ŝyciową związaną z występowaniem jeszcze
jakiejś dysfunkcji (uzaleŜnienia, niepełnosprawności). Rodzina dysfunkcyjna nie
jest w stanie spełnić swoich podstawowych zadań: nie realizuje właściwie
funkcji opiekuńczo-wychowawczych, nie zaspokaja potrzeb materialnych
i duchowych oraz nie przekazuje właściwych społecznie wzorów postępowania.
Bezradność jest jedną z częstszych przyczyn przyznawania pomocy społecznej.
Liczba rodzin korzystających z pomocy OPS w Otwocku
w latach 2002-2006 z powodu bezradności opiekuńczo-wychowaczej:
Rodziny niepełne
Rodziny wielodzietne
2002
2003
2004
2005
2006
340
1177
264
63
318
1082
255
54
268
878
204
42
276
936
197
46
311
1080
229
60
*dane OPS w Otwocku
Z danych OPS w Otwocku wynika, ze bezradność dotyka najczęściej rodzin
niepełnych, które maja problemy z zabezpieczeniem materialnym.
Rodziny otrzymujące wsparcie z tytułu bezradności
w sprawach opiekuńczo-wychowawczych
400
350
300
250
200
Rodziny niepełne
150
Rodziny wielodzietne
100
50
0
2002
2003
2004
2005
64
2006
___________________________________________________________________________
W Otwocku działa Ośrodek Psychoprofilaktyki Rodzinnej (ul. Czaplickiego 7),
którego oferta przeznaczona jest przede wszystkim dla młodzieŜy z problemami
w zakresie adaptacji społecznej (tj. uzaleŜnienie, trudności wychowawcze,
trudności szkolne) i ich rodzin oraz grup zawodowych (nauczyciele, kuratorzy,
pracownicy socjalni, pedagodzy, psycholodzy, policja itd.). Ośrodek
przeprowadzi następujące inicjatywy:
− Punkt Konsultacyjny – prowadzi poradnictwo z zakresu profilaktyki
uzaleŜnień i problematyki rodzinnej. W Punkcie przyjmują psycholog
i konsultant ds. uzaleŜnień,
− szkolenia dla grup zawodowych: policjantów, kuratorów sądowych
pedagogów i pracowników oświaty oraz organizacji pozarządowych,
− inicjatywy młodzieŜowe: prowadzenie wolontariatu, działania liderów
młodzieŜowych, prowadzenie druŜyny piłki noŜnej, wydawanie gazetki
profilaktycznej, pomoc w odrabianiu lekcji przez nauczycieli z: języka
polskiego i angielskiego, matematyki, biologii, historii i chemii,
− działalność Świetlicy Socjoterapeutycznej (ul. Kubusia Puchatka 28) dla
dzieci od 7 do 10 roku Ŝycia, 3 dni w tygodniu.
3.1.10. Brak umiejętności w przystosowaniu
opuszczającej placówki opiekuńczo-wychowawcze
do
Ŝycia
młodzieŜy
W ostatnich latach w Polsce moŜna zaobserwować wzrost zjawiska przestępczości,
a szczególnie przestępczości wśród nieletnich. Przestępstwa dokonywane przez ludzi młodych
to przede wszystkim rozboje oraz kradzieŜe, jak równieŜ przestępstwa przeciwko porządkowi
publicznemu. Sprawcy w chwili dokonania przestępstw najczęściej są osobami bezrobotnymi
i nie uczącymi się. Pomoc społeczna powinna zatem objąć swym zasięgiem takŜe młodzieŜ
opuszczającą placówki opiekuńczo-wychowawcze. Konieczna jest dalsza resocjalizacja
trudnej młodzieŜy w środowisku domowym, przystosowanie jej do Ŝycia w społeczeństwie
i niedopuszczenie do popełniania kolejnych wykroczeń.
W ciągu ostatnich lat OPS w Otwocku wypłacał kilka świadczeń dla nieletnich
opuszczających placówki opiekuńczo wychowawcze.
Liczba osób otrzymująca świadczenia z OPS w latach 2002-2006:
2002
2003
2004
2005
2006
0
0
0
0
1
1
1
3
1
1
*dane OPS w Otwocku
Sprawami młodzieŜy opuszczającej placówki opiekuńczo-wychowawcze
zajmuje się głównie Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Otwocku .
65
___________________________________________________________________________
Przestępczość nieletnich
Przestępczość nieletnich jest jednym ze zjawisk narastającej patologii społecznej.
Przestępczość osób, które nie ukończyły 18 roku Ŝycia charakteryzuje się tym, Ŝe:
- sprawcami przestępstw w ponad 90% są chłopcy,
- w większości sprawcami są starsi uczniowie szkół gimnazjalnych i zawodowych,
- ok. 80% popełnianych przestępstw to kradzieŜe,
- większość przestępstw popełnianych jest pod wpływem alkoholu
- przestępcy działają w zorganizowanych grupach, często razem z dorosłymi,
- w ostatnich latach zwiększa się udział dziewcząt, które popełniają przestępstwa z
uŜyciem przemocy,
- coraz częściej nieletni popełniają przestępstwa o znacznym cięŜarze, tj. bójki, gwałty,
rozboje ,a takŜe zabójstwa, charakteryzujące się brutalnością i sadyzmem.
Zachowania przestępcze nieletnich zagraŜają rozwojowi dzieci i młodzieŜy oraz
bezpieczeństwu społecznemu.
Nauczyciele w ciągu ostatnich lat zauwaŜyli wzrost nieuzasadnionej agresji
wśród młodzieŜy. Zazwyczaj jest to agresja słowna, wulgaryzm. Przyczyną
takiego stanu rzeczy jest najczęściej brak zainteresowania oraz brak dobrego
przykładu ze strony rodziców oraz zły przykład mediów epatujących przemocą.
Agresja młodych ludzi uwaŜana jest przez nauczycieli za największe zagroŜenie
dla ich wychowania.
Według danych z Komendy Powiatowej Policji w Otwocku najwięcej
przestępstw wśród osób nieletnich stanowią wykroczenia przeciwko ustawie
o przeciwdziałaniu narkomanii, w poprzednich latach wśród nieletnich
najwięcej było rozbojów i wymuszeń.
Przestępczość nieletnich na terenie miasta:
Rodzaj przestępstwa
KradzieŜ z włamaniem
Rozboje, wymuszenia rozbójnicze,
kradzieŜe rozbójnicze
KradzieŜ cudzej rzeczy
Przestępstwa drogowe
Bójka, pobicie
Uszkodzenia mienia
Ustawa o przeciwdziałaniu
narkomanii
Razem
2002
2003
2004
2005
2006
3
38
4
18
1
5
5
15
6
9
7
2
54
25
15
2
6
41
29
1
2
4
16
45
17
3
2
44
17
7
6
9
6
20
129
115
74
103
63
* Komenda Powiatowa Policji w Otwocku
66
___________________________________________________________________________
Zestawienie sprawców nieletnich w poszczególnych grupach wiekowych:
Grupy wiekowe sprawców
do 13 lat
13 – 16 lat
2002
2003
2004
2005
2006
1
56
4
82
4
73
3
79
10
70
Według badań przeprowadzonych w szkołach w 2006r. szkoły podstawowe
i gimnazja na terenie miasta uznano za bezpieczne. Nie ma w nich przemocy
fizycznej, wymuszeń, itp. W Ŝadnej ze szkół nie ma zainstalowanego
monitoringu wizyjnego (1 szkołę obsługuję firma ochroniarska), nauczyciele
w czasie przerw pełnią dyŜury na korytarzach, wejścia pilnują pracownicy
szkoły.
W środowisku młodzieŜy obserwuje się jednak zjawiska patologii
i demoralizacji, dlatego teŜ na terenie miasta zaznacza się obecność
nieformalnych grup przestępczych złoŜonych z małoletnich. Z danych Policji
wynika, Ŝe corocznie zatrzymuję się od 40 do 50 osób poniŜej 18 lat, część
z nich trafia do Sądu dla Nieletnich.
Wszystkie szkoły w gminie prowadzą działania profilaktyczne przeciwko agresji
(zajęcia: Trening Zastępowania Agresji). Zajęcia mają najczęściej charakter
informacyjno–szkoleniowy, zapobiegawczy. Są to m.in. programy: „Odczuwaj,
Ufaj, Mów”, „Młodzi gniewni”, „Saper, czyli jak rozładować agresję”, „Emocje
i agresja”, „Sobą być – dobrze Ŝyć”. Celem działań psychoedukacyjnych
skierowanych na eliminację zachowań agresywnych młodzieŜy jest: radzenie
sobie ze stresem, lękiem, umiejętność radzenia sobie z zachowaniem
agresywnym lub upokarzającym innych, połoŜenie nacisku na ocenę wartości
osobowych, moralnych i intelektualnych w wychowaniu dziecka, kształcenie
rozwoju umiejętnego, otwartego i bezpośredniego wyraŜania swoich potrzeb
i pragnień, rozwijanie efektywnego porozumiewania się z otoczeniem,
rozwiązywanie konfliktów.
Wszelkie działania profilaktyczne wspierane są przez zajęcia dodatkowe
prowadzone w szkołach (koła zainteresowań, zajęcia wyrównawcze, zajęcia
sportowe, imprezy wyjazdowe, konkursy, spotkania z ciekawymi ludźmi),
mające na celu ukształtowanie w młodych ludziach nawyku aktywnego
i zdrowego spędzania czasu wolnego oraz kierowania nadpobudliwości i agresji
w stronę rozwijania swych umiejętności.
WaŜnym elementem realizacji takich działań jest stała pedagogizacja rodziców
– uświadamiania im zagroŜeń jakie niesie wiek dojrzewania oraz zagroŜeń
środowiska.
67
___________________________________________________________________________
3.1.11. Trudności w integracji osób posiadających status uchodźcy
Status uchodźcy otrzymują osoby, które opuściły swój kraj zazwyczaj z przyczyn politycznych.
W Polsce osoby te mają powaŜne problemy związane głównie z bezrobociem, ubóstwem czy
brakiem zaufania i akceptacji (zwłaszcza w małych społecznościach). Pomoc (udzielana przez
starostę na podstawie wniosku złoŜonego przez uchodźcę) taka realizowana jest w ramach
indywidualnego programu integracji, uzgodnionego między powiatowym centrum pomocy
rodzinie a uchodźcą, w którym w zaleŜności od indywidualnej sytuacji Ŝyciowej uchodźcy
i jego rodziny, określona jest wysokość, zakres i forma pomocy. Środki na realizację
indywidualnego programu integracji przekazuje wojewoda.
W gminie Otwock problem osób posiadających status uchodźców nie jest
obecny. W latach 2002-2006 Ośrodek Pomocy Społecznej w Otwocku nie
wypłacał świadczeń z tego tytułu.
3.1.12. Trudności w przystosowaniu do Ŝycia po zwolnieniu z zakładów
karnych
Osoby opuszczające zakłady karne mają zazwyczaj ogromne trudności z przystosowaniem się
do Ŝycia w społeczeństwie – są dyskryminowane, często rozpadły się ich wcześniejsze związki
rodzinne, nie mogą znaleźć pracy. Ponowne włączenie do społeczeństwa jest koniecznym
etapem ich resocjalizacji, dlatego teŜ osoby takie często korzystają z pomocy społecznej.
Przestępstwa popełniane na terenie miasta Otwocka w latach 2002-2005:
Wyszczególnienie
KradzieŜ mienia
KradzieŜ z włamaniem
KradzieŜ z włamaniem do
samochodu
Rozbój, kradzieŜe z rozbojem
Bójka, pobicie
Zabójstwo
Zgwałcenie
Nietrzeźwi kierujący
Zatrzymani do wytrzeźwienia
Przemoc domowa
Groźby karalne
Niealimentacja
Inne przestępstwa
Razem
2002
2003
2004
2005
2006
402
450
180
367
362
121
452
365
101
419
262
91
358
197
73
127
19
4
218
220
29
61
58
12
1780
95
24
1
2
243
210
26
49
55
12
1577
93
19
5
256
250
43
41
34
10
1669
48
19
3
4
394
320
44
47
18
13
1972
41
21
6
3
538
250
32
51
19
10
1599
Osoby opuszczające zakłady karne są pod opieką Kuratora Sądowego,
otrzymują pomoc z Ośrodka Pomocy Społecznej, jeśli same się do niego
68
___________________________________________________________________________
zgłoszą.
Liczba rodzin otrzymująca wsparcie z OPS
z powodu opuszczenia zakładu karnego:
2002
2003
2004
2005
2006
36
52
41
48
40
55
45
56
23
29
*dane OPS w Otwocku
3.1.13. Alkoholizm i narkomania
Problem alkoholizmu
Alkoholizm czyli uzaleŜnienie od alkoholu to choroba, która zaczyna się
oraz rozwija najczęściej bez wiedzy chorego i moŜe doprowadzić do przedwczesnej śmierci.
Jej objawy to:
- subiektywne poczucie łaknienia alkoholu - pojawiają się doznania podobne do głodu
i wewnętrznego przymusu wypicia oraz poczucie paniki i obawa, Ŝe nie wytrzyma się
długo bez alkoholu,
- utrata kontroli nad piciem - po rozpoczęciu picia pojawia się niemoŜność
decydowania o ilości wypijanego alkoholu i o momencie przerwania picia,
- objawy abstynencyjne - przerwa w piciu wywołuje miedzy innymi niepokój
i draŜliwość, dreszcze i drŜenia mięśniowe, poty, nudności, zaburzenia świadomości
i majaczenia; osoba uzaleŜniona stara się usunąć dolegliwości przy pomocy alkoholu,
- zmiana tolerancji na alkohol - zwiększenie tolerancji - wypicie tej samej ilości
powoduje słabsze efekty; obniŜenie tolerancji - przy mniejszych dawkach alkoholu
podobne efekty nietrzeźwości,
- koncentracja Ŝycia wokół picia - obecność alkoholu staje się bardzo waŜna,
koncentruje uwagę i zachowania wokół okazji do wypicia i dostępności alkoholu,
- zaburzenia pamięci i świadomości - po wypiciu pojawiają się „dziury pamięciowe”,
fragmenty wydarzeń znikają z pamięci; coraz więcej rzeczy dzieje się poza
świadomością osoby uzaleŜnionej,
- nawroty do picia po próbach utrzymania okresowej abstynencji - człowiek dostrzega,
Ŝe picie wymyka się spod jego kontroli i próbuje bez powodzenia udowodnić, Ŝe
potrafi nad tym zapanować.
NaduŜywanie alkoholu bardzo często wynika z nieumiejętności radzenia sobie z problemami
jakie niesie Ŝycie i w ostateczności prowadzi do fizycznego i psychicznego wyniszczenia
jednostki. Alkoholik jest osobą niedojrzałą emocjonalnie, skłonną do wahań i wybuchowych
reakcji radości lub rozpaczy, które mogą prowadzić do gwałtownych, nieprzemyślanych
zachowań. Cechuje go takŜe mała odporność na frustracje, kryje w sobie lęk przed wyjściem
na jaw jego uzaleŜnienia. Jego kontakty z innymi ludźmi zazwyczaj dość płytkie i luźne,
nasycone są wysokim poziomem niepokoju. Nadmierne spoŜywanie alkoholu znajduje swoje
odbicie nie tylko w Ŝyciu jednostki, ale takŜe w Ŝyciu społeczeństwa.
Problemy, których przyczyną jest alkohol mogą pojawić się w róŜnych dziedzinach. MoŜna
mówić o następstwach rodzinnych, problemach w pracy, łamaniu porządku publicznego.
Bardzo waŜnym skutkiem naduŜywania alkoholu jest pogarszanie się sytuacji ekonomicznej
i społecznej rodziny. Nie bez znaczenia jest wpływ alkoholizmu rodzica na rozwój dzieci,
69
___________________________________________________________________________
które Ŝyją w atmosferze ciągłego niepokoju, lęku i napięcia, uczą się destruktywnych dla
siebie i otoczenia zachowań. Nierzadko członkowie rodziny alkoholika popadają we
współuzaleŜnienie. Zjawisko naduŜywania alkoholu jest problemem złoŜonym i trudnym do
przezwycięŜenia.
W chwili obecnej najbardziej niepokojące jest zjawisko związane z obniŜaniem się wieku
pierwszego kontaktu z alkoholem. Zdecydowany wpływ na taki stan rzeczy mają: dostępność
alkoholu – zwłaszcza piwa, przyzwolenie społeczne oraz zaniedbania ze strony rodziców.
Według raportu sporządzonego na terenie Otwocka dotyczącego uzaleŜnień na
przestrzeni ostatnich lat stwierdzono, ze liczba osób zaŜywających i leczonych
z powodu uzaleŜnienia wzrosła o 30%. Dlatego teŜ w Otwocku aktywnie
działają wyspecjalizowane instytucje dla osób i rodzin mających problem
z alkoholem. Głównymi instytucjami zajmującymi się problemem alkoholizmu
w gminie są: działający przy Urzędzie Miejskim w Otwocku Naczelnik Ośrodka
Psychoprofilakyki Rodzinnej, Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych, Przychodnia Leczenia UzaleŜnienia i WspółuzaleŜnienia oraz
Ośrodek Pomocy Społecznej w Otwocku.
Ośrodek Pomocy Społecznej w Otwocku monitoruje zjawiska związane
z uzaleŜnieniem: przygotowuje wywiady środowiskowe oraz udziela rodzinom
z problemem alkoholowym pomocy psychospołecznej, prawnej i materialnej.
Liczba rodzin korzystający ze wsparcia OPS w Otwocku
z powodu alkoholizmu w latach 2002-2006:
2002
2003
2004
2005
2006
82
158
98
164
76
141
99
147
120
183
*dane OPS w Otwocku
Głównym zadaniem koordynatora ds. profilaktyki uzaleŜnień i rozwiązywania
problemów alkoholowych jest prowadzenie profilaktyki:
− profilaktyka pierwszorzędowa – prowadzenie profilaktycznej działalności
informacyjnej i edukacyjnej w zakresie rozwiązywania problemów
alkoholowych i przeciwdziałania narkomanii dla dzieci i młodzieŜy oraz
dorosłych (m.in.: realizacja programów informacyjno-edukacyjnych,
organizacja pro zdrowotnych festynów i imprez, prowadzenie
pozalekcyjnych zajęć, doŜywianie dzieci uczestniczących w programach
socjoterapeutycznych, uczestnictwo w ogólnokrajowych kampaniach
informacyjno-edukacyjnych, szkolenia i spotkania z zakresu profilaktyki
uzaleŜnień dla pedagogów i rad pedagogicznych szkół, zakup materiałów
informacyjno-dydaktycznych dla placówek oświatowych),
70
___________________________________________________________________________
−
profilaktyka drugorzędowa – udzielanie rodzinom, w których występują
problemy alkoholowe pomocy psychospołecznej i prawnej oraz ochrony
przed przemocą w rodzinie poprzez: prowadzenie profesjonalnych form
pomocy psychologicznej i socjoterapeutycznej dla osób z grup
podwyŜszonego ryzyka oraz ich rodzin, współdziałanie z policją i sądem
w kontekście zapobiegania przemocy w rodzinie – „Niebieskie karty”,
stałe prowadzenie Ośrodka Psychoprofilaktyki Rodzinnej, tworzenie
i prowadzenie alternatywnych form spędzania wolnego czasu dla
młodzieŜy z grup podwyŜszonego ryzyka, szkolenia i spotkania dla grup
zawodowych zajmujących się profilaktyką uzaleŜnień,
− profilaktyka
trzeciorzędowa – zwiększenie dostępności pomocy
terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzaleŜnionych od alkoholu.
Readaptacja społeczna i postrehabilitacja poprzez: współpracę ze
specjalistycznymi
placówkami,
instytucjami
i
organizacjami
trzeźwościowymi w celu zwiększenia motywacji do podjęcia leczenia
osób uzaleŜnionych, doposaŜanie i dofinansowywanie placówek leczenia
odwykowego oraz innych ośrodków profilaktyczno-terapeutycznych,
pomoc finansowo-rzeczowa dla osób uzaleŜnionych poddających się
terapii.
Do zadań Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych naleŜy:
− prowadzenie działań profilaktycznych,
− propagowanie zdrowego stylu Ŝycia,
− motywowanie do podjęcia leczenia osób uzaleŜnionych,
− kierowanie do sądu wniosków o przymusowe leczenie,
− opiniowanie wniosków na sprzedaŜ napojów alkoholowych,
− kontrolowanie placówek prowadzących sprzedaŜ napojów alkoholowych.
MKRPA kieruje osoby na przymusowe leczenie. W roku 2005 sporządzono 48
wniosków, w 2006r. – 50 wniosków, do 30 września 2007 – 41 wniosków.
Prowadzenie profilaktycznej działalności MKRPA opiera się głównie na
wspomaganiu szkół w prowadzeniu ogólnopolskich programów edukacyjnych
(np. „Spójrz inaczej”, „Drugi elementarz”, zakup materiałów do zajęć, fachowej
literatury) oraz starając się rozwiązywać problemy zagospodarowania czasu
wolnego poprzez: stałe zajęcia świetlicowe i opiekuńczo-wychowawcze oraz
zajęcia sportowe, plastyczne, zajęcia w okresie ferii i wakacji, organizowanie
wyjazdu wakacyjnego dla grupy dzieci zagroŜonych patologią – wypoczynek
połączony z programem terapeutycznym.
Miejski Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
i Narkomanii w Otwocku na rok 2007 zakłada:
− zmniejszenie rozmiarów uszkodzeń zdrowia i zaburzeń Ŝycia rodzinnego
spowodowanych naduŜyciem alkoholu poprzez:
71
___________________________________________________________________________
• zwiększenie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla
osób uzaleŜnionych od alkoholu i narkotyków,
• udzielnie rodzinom, w których występują problemy alkoholowe,
pomocy psychospołecznej i prawnej, a w szczególności ochrony przed
przemocą w rodzinie,
• realizacja
przedsięwzięć
opiekuńczo-wychowawczych
i socjoterapeutycznych dla dzieci z rodzin alkoholowych oraz
młodzieŜy zagroŜonej uzaleŜnieniami,
− propagowanie i modelowanie zdrowego oraz świadomego stylu Ŝycia
poprzez:
• prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej
w
zakresie
rozwiązywania
problemów
alkoholowych
i przeciwdziałania narkomanii,
• realizacja przedsięwzięć z zakresu kultury, kultury fizycznej
i prowadzenie pozalekcyjnych zajęć sportowych,
• wspomaganie działalności instytucji, stowarzyszeń i osób fizycznych,
słuŜącej rozwiązywaniu problemów alkoholowych.
Za realizację zadań Miejskiego Programu odpowiada Ośrodek Psychoprofilatyki
Rodzinnej oraz MKRPA i Wydział Promocji, Rozwoju i Działalności
Gospodarczej Urzędu Miasta w Otwocku. Realizacja odbywa się poprzez
działania w/w we współpracy z instytucjami, organizacjami pozarządowymi
i osobami fizycznymi zainteresowanymi osiągnięciem celów programu.
W Otwocku działa Przychodnia Leczenia UzaleŜnienia i WspółuzaleŜnienia
przy Poradni Rejonowej (Otwock – Świder ul. Mickiewicza 8). Przychodnia
Leczenia UzaleŜnienia i WspółuzaleŜnienia realizuje: program psychoterapii
uzaleŜnień, program pomocy psychologicznej dla osób współuzaleŜnionych oraz
udziela
indywidualnych
świadczeń
zapobiegawczo-leczniczych
i rehabilitacyjnych osobom uzaleŜnionym od alkoholu i członkom ich rodzin.
W Poradni prowadzony jest równieŜ dzienny oddział terapii uzaleŜnienia od
alkoholu.
Ośrodek Psychoprofilaktyki Rodzinnej został powołany na mocy
zarządzenia Prezydenta Miasta Otwocka nr 14/2004 z dnia 20 lutego 2004 r. do
realizacji zadań własnych gminy, wynikających z art. 41 ustawy o wychowaniu
w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26 października 1982 r.
(tekst jednolity Dz. U. Nr 147 poz. 1231 z 2002 r. z późn. zm.).
Ośrodek jest finansowany ze środków uzyskanych z opłat za korzystanie
z zezwoleń na sprzedaŜ napojów alkoholowych w Otwocku.
Działalność Ośrodka Psychoprofilaktyki Rodzinnej realizowana jest w
czterech podstawowych obszarach: Punkt Konsultacyjny , Ambulatorium dla
72
___________________________________________________________________________
młodzieŜy uzaleŜnionej od narkotyków, Inicjatywy młodzieŜowe , Szkolenia
grup zawodowych .
I. Punkt konsultacyjny
Działalność Punktu konsultacyjnego obejmuje:
- diagnozę stopnia uzaleŜnienia i określenie rodzaju niezbędnej pomocy;
- diagnozę sytuacji rodzinnej osoby uzaleŜnionej lub eksperymentującej ze
środkami uzaleŜniającymi;
- konsultacje dla młodzieŜy eksperymentującej z alkoholem i innymi
środkami psychoaktywnymi;
- porady dla rodziców eksperymentującej młodzieŜy;
- poradnictwo z elementami terapii dla osób nie wymagających leczenia
ośrodkowego i ich rodzin;
- motywowanie do podjęcia leczenia w ośrodku dla osób uzaleŜnionych od
alkoholu lub środków psychoaktywnych;
- wsparcie psychologiczne rodzin przeŜywających kryzys w związku z
uzaleŜnieniem członka rodziny;
- wsparcie osób współuzaleŜnionych w podjęciu działań zmierzających do
poprawy swojej sytuacji Ŝyciowej;
- wsparcie dzieci w wieku szkolnym (szkoła podstawowa), zagroŜonych
patologią i ich rodzin;
- elementy mediacji rodzinnych (rodzic – uzaleŜnione / eksperymentujące
dziecko);
- informowanie i ułatwianie dostępu do placówek zajmujących się
leczeniem uzaleŜnień
i innych;
- kierowanie do placówek leczenia stacjonarnego, poradni zdrowia
psychicznego itp.;
- porady dla młodzieŜy przeŜywającej problemy wieku młodzieńczego;
- interwencje kryzysowe;
- porady telefoniczne dla osób szukających pomocy w zakresie
uzaleŜnienia i innych sytuacji trudnych;
- porady i konsultacje dla grup zawodowych (pedagodzy, kuratorzy,
73
___________________________________________________________________________
pracownicy socjalni itp.);
W ramach działalności Punktu Konsultacyjnego kontynuowana jest
współpraca z placówkami oświatowymi, sądem, organizacjami pozarządowymi
i poŜytku publicznego oraz innymi podmiotami zajmującymi się pracą na rzecz
społeczności gminy Otwock. Pracownicy Punktu Konsultacyjnego utrzymują
współpracę z działającą w Ośrodku Psychoprofilaktyki Rodzinnej Grupą
Ambulatoryjną dla młodzieŜy zaŜywającej narkotyki. Pracownicy Punktu
Konsultacyjnego udzielają porad podczas festynów organizowanych bądź
współorganizowanych przez Urząd Miasta Otwocka (festyn rodzinny, festyn z
okazji Dnia Dziecka).
II. Ambulatorium dla młodzieŜy uzaleŜnionej od narkotyków:
Ambulatorium obejmuje opieką młodzieŜ z terenu Otwocka
i najbliŜszych okolic, z którą podpisano kontrakty terapeutyczne. Ambulatorium
współpracuje z punktem konsultacyjnym Ośrodka Psychoprofilaktyki
Rodzinnej, gdzie kieruje swoich podopiecznych na terapię indywidualną.
Ambulatorium nawiązało współpracę z placówkami opiekuńczowychowawczymi. Przed rozpoczęciem pracy w grupie wykonywane są testy na
obecność narkotyków w moczu.
Praca w grupie dotyczy realizacji 3 etapów załoŜonego leczenia.
Oprócz realizacji poszczególnych zadań, zgodnych z programem,
terapeuci zajmują się aktualną sytuacją pacjenta , sytuacją rodzinną , trudnością
organizacji trzeźwego stylu Ŝycia, pomocą w rozwiązaniu problemów szkolnych
czy sądowych.
Program ambulatorium obejmuje równieŜ konsultacje z rodzicami, którym
udziela się porad i wsparcia w trudnej dla nich sytuacji.
III. Inicjatywy młodzieŜowe
Wolontariat
Działania wolontariatu w Ośrodku Psychoprofilaktyki Rodzinnej w okresie
obejmują:
• akcję promocyjną Ośrodka;
• współpracę ze wszystkimi słuŜbami na terenie gminy;
• współpracę z Centrum Wolontariatu w Warszawie i innymi organizacjami
prowadzącymi działalność woluntarystyczną;
• konsultacje i porady dla młodzieŜy zainteresowanej pracą wolontarystyczną
74
___________________________________________________________________________
•
•
•
•
•
•
•
•
w Ośrodku Psychoprofilaktyki Rodzinnej;
konsultacje i porady dla profesjonalistów (dyrektorzy szkół, pedagodzy,
wychowawcy
placówek
opiekuńczo-wychowawczych,
świetlic
socjoterapeutycznych);
motywowanie młodzieŜy do podejmowania konstruktywnych form spędzania
czasu wolnego;
wsparcie młodzieŜy uczestniczącej w programie woluntarystycznym;
organizowanie pomocy materialnej i poszukiwanie sponsorów;
organizowanie dzieciom pomocy w nauce;
organizowanie spotkań integracyjnych i wycieczek edukacyjnych;
porady telefoniczne dla osób zainteresowanych działalnością Ośrodka;
informowanie młodzieŜy studiującej i pozostającej bez pracy na temat
placówek prowadzących działalność wolontarystyczną na terenie Miasta
Otwocka;
W ramach działalności wolontarystycznej młodzieŜ uczestniczy w akcjach
i imprezach o charakterze masowym, organizowanych na terenie Miasta
Otwocka.
Ponadto młodzieŜ wolontariatu obejmuje pomocą młodszych kolegów,
udzielając im korepetycji, pomaga w pozyskiwaniu sponsorów.
W ramach pracy Ośrodka oferowane są usługi z zakresu nauczania: języka
polskiego i angielskiego, matematyki, biologii, historii, oraz chemii. Pomocą w
odrabianiu lekcji zajmują się nauczyciele pracujący w szkołach na terenie
Otwocka oraz wolonatriusze.
Świetlica socjoterapeutyczna w Śródborowie
Opieką świetlicy socjoterapeutycznej objęte są dzieci w wieku 7 – 14 lat.
Działalność świetlicy obejmuje:
− udział w konkursach organizowanych przez miasto Otwock;
− uczestniczenie w profilaktycznych imprezach na terenie parku
miejskiego;,
− organizowanie wycieczek krajoznawczych;
− prowadzenie zajęć plastycznych (malarstwo, rzeźba, kompozycja
przestrzenna)
i zajęć reedukacyjnych i terapeutycznych;
− pomoc w odrabianiu lekcji;
− spotkania integrujące rodzinę;
− wdraŜanie polskich tradycji;
75
___________________________________________________________________________
− przygotowywanie podwieczorków dla podopiecznych;
Grupa szóstek piłkarskich
Spotkania „Szóstek piłkarskich”, podczas których realizowany jest program
profilaktyczny, odbywają się w kaŜdą sobotę na terenie:
1. S. P. nr 5 w Świdrze – w okresie letnim,
2. hali sportowej OKS „START” Otwock – w okresie zimowym.
Program profilaktyki uzaleŜnień jest przeznaczony dla młodzieŜy gimnazjalnej
oraz uczącej się w liceach i innych szkołach ponadgimnazjalnych. Głównym
celem programu jest zorganizowanie alternatywnego wobec stania na klatkach ,
ulicach , siedzenia na ławkach , wałęsania się bez celu, co sprzyja sięganiu po
substancje psychoaktywne (alkohol i narkotyki) ,spędzania czasu wolnego przez
w/w młodzieŜ oraz przekazanie innych treści pomocnych w radzeniu sobie z
problemami Ŝycia codziennego oraz zaspokajania potrzeb emocjonalnych.
CELE PROGRAMU:
• alternatywne ( zdrowe ) spędzanie czasu wolnego
• propagowanie zdrowego , trzeźwego stylu Ŝycia
• integracja grupy
• tworzenie warunków do swobodnego wypowiadania się oraz poprawy relacji
z innymi ludźmi
• wykazanie się przez młodzieŜ kreatywnością , potencjałem twórczym oraz
zdolnością do podejmowania decyzji
• wyławianie osób i rodzin z problemem uzaleŜnieniowym , przemocy w
rodzinie itp.(młodzieŜ , rodzice).
Oprócz powyŜszego, młodzieŜ raz w miesiącu bierze udział w
psychoedukacyjnych w Ośrodku Psychoprofilaktyki Rodzinnej.
zajęciach
IV. Szkolenia grup zawodowych.
Spotkania pedagogów
Do podstawowych zadań realizowanych spotkań naleŜą min: integracja
środowiska zajmującego się animacją działań profilaktycznych na terenie
placówek oświatowych, wypracowywaniem wspólnych standardów w pracy z
dziećmi i młodzieŜą, dzielenie się własnymi doświadczeniami w pracy
wychowawczo-profilaktycznej, planowanie oraz realizacja wspólnych
76
___________________________________________________________________________
przedsięwzięć.
Spotkania z organizacjami pozarządowymi i poŜytku publicznego Spotkania dotyczą przede wszystkim współpracy organizacji z Urzędem Miasta
Otwocka w obszarze rozwiązywania problemów alkoholowych i profilaktyki
uzaleŜnień, która wynika z ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności
poŜytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873 ze zm.).
Oferta programowa OPR przeznaczona jest przede wszystkim dla młodzieŜy
z problemami w zakresie adaptacji społecznej (uzaleŜnienie, trudności
wychowawcze, złe wyniki w nauce) i ich rodzin oraz grup zawodowych
(nauczyciele, kuratorzy, pracownicy socjalni, pedagodzy, psychologowie,
policjanci itd.) jak równieŜ dla ludzi borykających się z innymi sytuacjami
trudnymi.Wszystkie oferowane usługi są bezpłatne.
Ponadto OPR corocznie zabezpiecza środki na dotacje dla organizacji
pozarządowych i poŜytku publicznego na zadania z zakresu profilaktyki
uzaleŜnień i rozwiązywania problemów alkoholowych i narkomanii, ogłaszane
otwartymi konkursami ofert, których zadania szczegółowe obejmują m. in.:
9. Realizację programów profilaktycznych podczas wypoczynku
zimowego dzieci „Akcja Zima”.
10.Wsparcie
świetlic
opiekuńczo-wychowawczych
i
świetlicy
socjoterapeutycznej dla dzieci z rodzin dysfunkcyjnych.
11.Realizację programów i działań samopomocowych dla osób
wychodzących z uzaleŜnienia
12.Realizację programów profilaktyczno-edukacyjnych z zakresu
przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii na terenie otwockich
szkół podstawowych i gimnazjów.
13.Realizację programów profilaktyczno-motywacyjnych dla pacjentów
podstawowej opieki zdrowotnej z Otwocka
14.Realizację programów profilaktycznych podczas wypoczynku
letniego „Akcja Lato” dla dzieci z terenu Otwocka.
15. Prowadzenie i zapewnienie miejsc w placówkach dla samotnych
matek z dziećmi
w formie programów
wsparcia i
usamodzielniania .
16.Zorganizowanie i przeprowadzenie profilaktycznego spływu
kajakowego dla grupy dzieci z terenu Otwocka.
17. Zorganizowanie i przeprowadzenie festynów profilaktycznych w
Parku Miejskim w Otwocku – „Otwocka Majówka”, Dzień Dziecka,
„PoŜegnanie Lata”, wiosennych oraz jesiennych festynów
trzeźwościowych z elementami profilaktyki dla osób
77
___________________________________________________________________________
z problemem alkoholowym i ich rodzin.
Ośrodek Psychoprofilaktyki bierze równieŜ udział w Ogólnopolskiej Kampanii
„Zachowaj Trzeźwy Umysł” oraz jest współorganizatorem wielu imprez.
W Otwocku działają ponadto:
− Otwockie Stowarzyszenie Trzeźwościowe „Klub Abstynenta Panaceum”
(ul. Andriolliego 77). Klub zrzesza osoby niepijące alkoholu, osoby
niepijące z problemem alkoholowym, jak równieŜ członków ich rodzin.
Cele i zadania Stowarzyszenia to:
• promowanie trzeźwego stylu Ŝycia z elementami profilaktyki i terapii
rodzin z problemem alkoholowym,
• organizowanie Ŝycia towarzyskiego członków Klubu oraz ich rodzin w
obyczajowości, zwyczajach i tradycjach bez alkoholu,
• integracja środowiska abstynenckiego ze społecznością lokalną
(imprezy kulturalno – oświatowe),
• pogłębianie wiedzy o chorobie alkoholowej,
• działanie na rzecz rozwoju osobistego (spotkania z osobą duchowną,
wspieranie amatorskich ruchów turystycznych i kulturalnych),
• działalność informacyjna słuŜąca promocji zdrowego, trzeźwego stylu
Ŝycia.
„Panaceum” organizuje od 4 lat Jesienny Trzeźwościowy Piknik
Rodzinny z cyklem spotkań ze specjalistami od uzaleŜnień, Otwarte
Mistrzostwa w wędkarstwie spławikowym i gruntowym „Trzeźwa
ryba” oraz umoŜliwie spotkania w ramach Ogólnopolskiego
Turystycznego Zlotu Abstynenckiego.
− Wspólnota AA (spotkania w Otwocku i okolicy)
− Wspólnota Al – Anon (grupy dla wspóluzaleŜnionych)
− Świetlice socjoterapeutyczne na terenie Otwocka:
Celem zajęć jest przekazanie dzieciom wiedzy na temat uzaleŜnień oraz
umoŜliwienie realizacji podstawowych potrzeb: akceptacji, aktywności,
rozwoju itp. Na zajęciach dzieci uczą się umiejętnego rozwiązywania
swoich problemów.
W roku 2006 z Urzędu Miasta Otwocka przyznano środki na prowadzenie
7 świetlic opiekuńczo- wychowawczych z programem profilaktycznym
dla dzieci w wysokości 15.000 dla kaŜdej oraz dla świetlicy
socjoterapeutycznej w wysokości 30.000 zł.
• Caritas – ul. Marszałkowska 23
• Ognisko Wychowawcze im. K. Lisieckiego „Dziadka”, Otwock –
Świder ul. Mickiewicza 43/47
78
___________________________________________________________________________
• Towarzystwo Przyjaciół Dzieci – ul. Kopernika 12 oraz ul. Szosa
Lubelska 23,
• Szkoła Podstawowa nr 9 – Otwock Świerk 86,
• Parafia Kresy – ul. Czerska 21.
W szkołach podstawowych i gimnazjach w mieście problem zaŜywania
alkoholu przez młodzieŜ nie jest raczej zauwaŜany. Według ankiety
„Identyfikacja problemów społecznych w Mieście Otwock” nauczyciele nie
widzą tego zjawiska wśród młodzieŜy, natomiast naduŜywanie alkoholu
w rodzinach stawiają na 3 miejscu problemów mających wpływ na sytuacje
(materialną, zdrowie psychiczne itp.) uczniów. Uczniowie równieŜ widzą ten
problem w rodzinach swoich kolegów i uznają go za znaczący. Jednocześnie
ankietowani gimnazjaliści twierdzą, Ŝe ich wiedza związana z uzaleŜnieniami
jest wystarczająca.
Zwalczanie patologii alkoholowej wymaga podejmowania zespolonych działań
instytucji działających przy Urzędzie Miejskim w Otwocku, rozmaitych
organizacji z terenu miasta, słuŜby zdrowia, współpracy Policji, społeczeństwa,
oraz osób sprzedających alkohol.
Problem narkomanii
Narkomania to nałóg stałego uŜywania narkotyków, z czasem całkowite uzaleŜnienie się od
nich. Pojęcie narkomanii ma szerokie znaczenie i obejmuje nie tylko nałogowe uŜywanie
narkotyków, ale posługiwanie się wszelkimi środkami wywołującymi euforię. Nałóg ten
prowadzi do zaburzeń osobowości, zaniku uczuć wyŜszych i zmian w narządach – zwłaszcza
w układzie nerwowym.
Najczęstszymi przyczynami sięgania po narkotyki,, zwłaszcza przez dzieci i młodzieŜ są:
-
trudne sytuacje Ŝyciowe,
-
poszukiwanie ucieczki od problemów Ŝycia codziennego,
-
bezradność Ŝyciowa,
-
wpływ grupy rówieśniczej,
-
ciekawość,
-
ukształtowanie w toku wychowania pewnych szczególnych cech osobowości, określanych
jako skłonność do nałogów.
Narkomania to zjawisko zdecydowanie częściej występujące w miastach niŜ na terenach
wiejskich. W miastach, gdzie jest większa dostępność środków odurzających, problem ten
dotyczy wszystkich grup wiekowych i społecznych, natomiast na wsiach rejestrowany jest
głównie w środowisku młodzieŜy. Dlatego teŜ niebagatelną rolę w zwalczaniu narkomanii
odgrywa edukacja, która uświadamia zagroŜenie, a przede wszystkim kształtuje właściwe
postawy.
79
___________________________________________________________________________
Problem narkomanii na terenie miasta Otwocka jest obecny. Świadczyć o tym
mogą chociaŜby dane z Ośrodka Pomocy Społecznej oraz dane z Komendy
Powiatowej Policji w Otwocku.
Liczba rodzin otrzymujących świadczenia z OPS w Otwocku
z powodu narkomanii:
2002
2003
2004
2005
2006
1
1
3
5
6
11
4
8
4
8
*dane OPS w Otwocku
Liczba nieletnich sprawców przestępstw przeciwko ustawie o przeciwdziałaniu
narkomanii na terenie miasta Otwocka w latach 2002-2006:
Sprawcy przestępstw
2002
2003
2004
2005
2006
25
29
45
17
20
* dane Komenda Powiatowa Policji w Otwocku
W ankietach na potrzeby opracowania SRPS nauczyciele stwierdzili, Ŝe
zjawisko zaŜywania narkotyków lub innych środków odurzających przez
uczniów gimnazjum jest incydentalne – większość ankietowych nie widzi
takiego problemu. Nieliczni uczniowie przyznają się do braku wiedzy na temat
zagroŜeń związanych z zaŜywaniem narkotyków, większość twierdzi, ze raczej
ma wiedzę na ten temat.
Działania profilaktyczne prowadzone
w szkołach na terenie miasta Otwock
Głównym celem prowadzenia programów profilaktycznych przeciw
uzaleŜnieniom w placówkach oświatowych jest kształtowanie postaw
promujących zdrowy i higieniczny tryb Ŝycia, nie uleganie namowom
i wpływom środowiska oraz wykształcenie nawyku odmowy i niezgody na
postępowania niewłaściwe. Są to m.in.:
− lekcje
wychowawcze o róŜnorodnej tematyce wg programów
realizowanych w szkole lub indywidualnie przez nauczyciela,
− spotkania z policjantami z zakresie: bezpieczeństwa, wychowania
komunikacyjnego, zagroŜenia środkami psychotropowymi,
− spotkania z fachowcem z zakresu ratownictwa medycznego i poŜarowego
i w zakresie zasad bezpieczeństwa,
− profilaktyka zdrowotna prowadzona przez lekarzy i pielęgniarki
środowiskowe, szkolne,
− cykle zajęć dla uczniów obejmujące tematykę okresu dojrzewania.
Mają one na celu: kształtowanie właściwych postaw i zachowań obywatelskich,
wdraŜanie dbałości o własne prawa i poszanowanie praw innych, troskę
80
___________________________________________________________________________
o bezpieczeństwo dziecka w kaŜdej Ŝyciowej sytuacji, przeciwdziałanie agresji
i innym patologiom.
Programy profilaktyczne realizowane są we współpracy z Miejską Komisją
Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz z Koordynatorem ds.
profilaktyki uzaleŜnień i rozwiązywania problemów alkoholowych a takŜe
z Policją, słuŜbą zdrowia i jednostkami pomocniczymi w pedagogizacji.
Programy profilaktyczne przeciw uzaleŜnieniom prowadzone w szkołach
w mieście Otwock:
• papierosy; „Nie pal przy mnie, proszę”,
• alkohol: „Siedem Kroków”, „Razem gramy i wygramy”, Warsztaty
„Profilaktyka uzaleŜnień” i „Piątki z tarapeutą”, „Zanim spróbujesz”
• narkotyki: „Cukierki”.
Poza programami ogólnopolskimi prowadzone są równieŜ autorskie programy
szkół, nauczycieli, pedagogów i psychologów oraz zapraszani są specjaliści ds.
uzaleŜnień (spotkania dla uczniów i rodziców), a takŜe teatry
z przedstawieniami profilaktycznymi.
3.1.14. Wystąpienie zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej
Pomoc społeczna udzielana jest równieŜ w sytuacjach niezaleŜnych od uwarunkowań
społecznych, np.: wystąpienie sytuacji kryzysowej lub tragicznego w skutkach zdarzenia
losowego.
Ośrodek Pomocy Społecznej w Otwocku w ostatnich latach udzielał pomocy
w wyniku wystąpienia zdarzenia losowego. O pomoc taką mogą się starać
osoby, które doświadczyły zniszczeń swojego mienia np. z powodu poŜaru,
podtopienia, kradzieŜy itp. Pomoc moŜe być oferowana w formie pienięŜnej lub
rzeczowej.
Liczba rodzin, które otrzymały świadczenia w wyniku
wystąpienia zdarzenia losowego:
2002
2003
2004
2005
2006
0
0
0
0
11
18
20
32
38
90
*dane OPS w Otwocku
Świadczenia z powodu wystąpienia sytuacji kryzysowej równieŜ były
wypłacane ze środków OPS. W ostatnich latach dotyczyły one zaledwie kilku
rodzin.
Liczba rodzin otrzymująca pomoc z OPS w latach 2002-2006
81
___________________________________________________________________________
z powodu wystąpienia sytuacji kryzysowej:
2002
2003
2004
2005
2006
0
0
0
0
2
5
1
4
0
0
*dane OPS w Otwocku
3.1.15. Klęska Ŝywiołowa lub ekologiczna
Ze zjawiskiem klęski ekologicznej mamy do czynienia w chwili, kiedy to w wyniku degradacji
środowiska naturalne procesy wspierające i przywracające równowagę ekologiczną
przestaną działać. Klęska ekologiczna i Ŝywiołowa najczęściej jest wynikiem zbytniej
ingerencji w przyrodę przez człowieka.
Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 roku o stanie klęski Ŝywiołowej (Dz. U. Nr 62, poz. 558)
określa tryb wprowadzenia i zniesienia stanu klęski Ŝywiołowej, a takŜe zasady działania
organów władzy publicznej oraz zakres ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela
w czasie stanu klęski Ŝywiołowej. Ustawa definiuje pojęcia klęski Ŝywiołowej, katastrofy
naturalnej i awarii technicznej. Przez pojęcie klęski Ŝywiołowej rozumiemy katastrofę
naturalną lub awarię techniczną, których skutki zagraŜają Ŝyciu lub zdrowiu duŜej liczby
osób, mieniu w wielkich rozmiarach albo środowisku na znacznych obszarach, a pomoc
i ochrona mogą być skutecznie podjęte tylko przy zastosowaniu nadzwyczajnych środków, we
współdziałaniu róŜnych organów i instytucji oraz specjalistycznych słuŜb i formacji
działających pod jednolitym kierownictwem. Katastrofa naturalna rozumiana jest jako
zdarzenie związane z działaniem sił natury, w szczególności wyładowania atmosferyczne,
wstrząsy sejsmiczne, silne wiatry, intensywne opady atmosferyczne, długotrwałe
występowanie ekstremalnych temperatur, osuwiska ziemi, poŜary, susze, powodzie, zjawiska
lodowe na rzekach i morzu oraz jeziorach i zbiornikach wodnych, masowe występowanie
szkodników, chorób roślin lub zwierząt albo chorób zakaźnych ludzi albo teŜ działanie innego
Ŝywiołu. Przez awarię techniczną rozumie się gwałtowne, nieprzewidziane uszkodzenie lub
zniszczenie obiektu budowlanego, urządzenia technicznego lub systemu urządzeń
technicznych powodujące przerwę w ich uŜywaniu lub utratę ich właściwości.
Ośrodek Pomocy Społecznej w Otwocku jest w stanie udzielić poszkodowanym
rodzinom wsparcia w formie materialnej w wyniku wystąpienia klęski
Ŝywiołowej lub ekologicznej. MoŜe równieŜ udzielić np. tymczasowego
schronienia, jak równieŜ specjalistycznego poradnictwa psychologicznego.
W ostatnich latach świadczenia z tego tytułu nie były przyznawane.
3.2.
Pozostałe problemy społeczne występujące w Mieście
W Mieście Otwock zaobserwować moŜna równieŜ inne problemy społeczne,
które niekoniecznie wymagają wsparcia finansowego skierowanego do
konkretnych osób czy rodzin, ale często podjęcia działań organizacyjnych.
Działania te to np.: udostępnienie młodzieŜy na zajęcia pozalekcyjne sal
szkolnych, zorganizowanie klubów, świetlic i organizowanie w nich spotkań dla
82
___________________________________________________________________________
poszczególnych grup wiekowych, tworzenie organizacji mających na celu
poprawę Ŝycia społecznego w mieście.
Zadania te powinny być organizowane w taki sposób, aby zachęcić
potencjalnych odbiorców i pobudzić ich aktywność.
3.2.1. Problemy dzieci i młodzieŜy
Głównymi problemami młodzieŜy są:
-
brak perspektyw co do Ŝycia, zdobycia wykształcenia i pracy na terenie rodzinnej
miejscowości, gminy czy najbliŜszego jej sąsiedztwa,
-
właściwe spędzanie wolnego czasu, związana z tym dostępność do obiektów sportowych,
rekreacyjnych, kulturalnych, klubów itp.,
-
brak środków na kształcenie, dokształcenie, realizacje zainteresowań.
Na terenie miasta dzieci i młodzieŜ mają zagwarantowane dobre warunki do
nauki. W Otwocku funkcjonują placówki oświatowe od przedszkola po szczebel
szkół średnich. Do szkół wyŜszych młodzieŜ dojeŜdŜa głównie do Warszawy
lub do innych miast akademickich.
W centrum miasta istnieje zorganizowana baza do aktywnego spędzania czasu
wolnego przez dzieci i młodzieŜ (oferta MDK), kluby, których jest więcej są
dostępne dla dzieci mieszkających głównie na terenie zwartych osiedli
mieszkaniowych, w dzielnicach obrzeŜnych (Świder, Świerk) są z tym
problemy. Otwock jest specyficznym miastem o bardzo rozciągniętej zabudowie
i dotarcie do placówki z oddalonych obszarów miasta jest trudne i kosztowne.
Ofertę spędzania czasu wolnego, dla dzieci i młodzieŜy, organizują w Otwocku:
•
MłodzieŜowy Dom Kultury ul. Poniatowskiego 10
MDK zaprasza na zajęcia: tańca nowoczesnego, tańca ludowego,
akrobatyki, zespołu teatralnego, zespołów instrumentalno-wokalnych,
studia piosenki, gry na gitarze, fortepianie, na zajęcia malarstwa, rysunku
i grafiki, na zajęcia dziecięcej grupy edukacyjnej, koła dziennikarskoliterackiego, fotografii i filmu, tenisa stołowego, sekcji szachowej,
siatkówki, koszykówki, modelarstwa lotniczego, elektroniki, informatyki
z internetem, Harcerskiego Klubu Łączności “Pająk”. Większość zajęć
jest prowadzona odpłatnie.
•
Klub SMOK ul. Warszawska 11/13 – organizuje zajęcia w ramach kółek
zainteresowań: rzeźby, muzyki, tańca, cyklicznie odbywają się koncerty
muzyczne dla młodzieŜy, w trakcie organizacji jest świetlica dla dzieci i
młodzieŜy mającej problemy edukacyjne,
•
Klub MLĄDZ ul. Majowa 202 – zajęcia dla dzieci i młodzieŜy
w sekcjach: plastyki,, teatru, tańca, wikliniarstwa, zajęcia arteterapii,
83
___________________________________________________________________________
•
•
•
•
•
•
•
Klub PERŁA ul. Sportowa 3, zaprasza dzieci i młodzieŜ na zajęcia:
plastyczne, tańca, zajęcia sportowo-rekreacyjne (tenis stołowy, piłka
noŜna), oraz zajęcia świetlicowe, gry stolikowe oraz odrabianie lekcji,
Klub BATORY ul. Batorego 34, oferuje dzieciom gry stolikowe, zajęcia
świetlicowe, pomoc w odrabianiu lekcji,
Klub PROTON ul, Poniatowskiego 1
Klub GROTA oś Ługi, oferuje zajęcia taneczne, plastyczne, gimnastykę
w tym artystyczną, karate, aerobik, tenis stołowy,
Wspólnota Nadziei przy Parafii św Teresy, która w ofercie dla dzieci
posiada: zajęcia świetlicowe, tenis stołowy, zajęcia plastyczne, szkółkę
szachową i pomoc w nauce,
Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej “Apollo” ul. Kopernika 12,
zaprasza na zajęcia rekreacyjne: aerobik, gimnastyka, taniec nowoczesny,
samoobrona , ponadto dostępne są korty tenisowe i siłownia.
Otwocki Klub Sportowy ul. Sportowa 1, prowadzi zajęcia sportowe dla
uzdolnionej fizycznie młodzieŜy w sekcjach takich jak piłka noŜna,
lekkoatletyka, biegi na orientację, podnoszenie cięŜarów.
3.2.2. Problemy ludzi starszych
Przy powszechnym zjawisku występowania procesu starzenia się społeczeństwa, problem
opieki nad osobami starszymi staje się coraz powaŜniejszy. Niekorzystnym zjawiskiem jest
równieŜ liczba osób starszych samotnych. Osobom takim naleŜy zagwarantować dostępność
do usług bytowych, urzędowych, mieszkaniowych oraz intelektualnych i zdrowotnych. Ludzie
starsi i samotni potrzebują szczególnego rodzaju wsparcia – jak najdłuŜsze utrzymanie ich we
własnym środowisku. NaleŜy podejmować działania, które ułatwią im Ŝycie, a takŜe
wydłuŜają okres ich samodzielności społecznej.
W Otwocku działają stowarzyszenia, które zrzeszają osoby starsze. NaleŜy do
nich przede wszystkim Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów.
Związek prowadzi swą działalność w celu: poprawy warunków socjalnobytowych oraz uczestniczenia w Ŝyciu społecznym swych podopiecznych,
organizowania Ŝycia kulturalnego emerytów, rencistów i inwalidów,
reprezentowania ich interesów wobec organów władzy oraz popularyzowania
ich problemów wśród społeczeństwa.
Często miejscem spotkań ludzi starszych jest Kościół i organizacje wokół niego
zorganizowane. Problemem jest równieŜ mentalność ludzi starszych i brak
zainteresowania innymi moŜliwościami spędzania wolnego czasu niŜ te formy
wynikające z przyzwyczajenia.
Na terenie miasta nie ma zbyt bogatej oferty kulturalno-rozrywkowej, gdzie
osoby starsze mogą rozwijać swoje zdolności i zainteresowania w czasie
wolnym. Działają:
• Klub SMOK ul. Warszawska 11/13 – w siedzibie klubu funkcjonuje
84
___________________________________________________________________________
Uniwersytet III wieku, który proponuje osobom dorosłym, niezaleŜnie od
wieku i wykształcenia zajęcia w sekcjach: nauka języków, kurs
komputerowy, sekcja fotograficzna, sekcja krajoznawczo-turystyczna,
sekcja piesza i rowerowa, sekcja imprez kulturalno-rozrywkowych,
gimnastyka ogólno- rozwojowa, zajęcia na basenie. Ponadto w klubie
2 razy w miesiącu odbywa się projekcja filmów dla dorosłych,
• Klub MLĄDZ ul. Majowa 202 – przy klubie funkcjonuje zespół ludowy
oraz koło śpiewacze w którym kultywowane są pieśni regionalne,
• Klub PERŁA ul. Sosnowa 3 – w klubie odbywają się okolicznościowe
spotkania organizowane spontanicznie,
• Chór Miejski dla dorosłych działający przy Związku Nauczycielstwa
Polskiego ul. M. Skłodowskiej-Curie 15
W ramach zadań własnych i zleconych Ośrodek Pomocy Społecznej w Otwocku
organizuje w miejscu zamieszkania usługi opiekuńcze m.in. dla osób
samotnych, chorych i w podeszłym wieku oraz usługi specjalistyczne dla osób
z zaburzeniami psychicznymi. Osoby starsze mogą starać się równieŜ o zasiłek
z OPS,jeśli spełniają kryterium dochodowe i jeśli ich wiekowi towarzyszy
dysfunkcja. Dla osób przebywających w rodzinie kwota kwalifikująca do
udzielenia wsparcia wynosi 351 zł, dla osób samotnych – 477 zł.
3.2.3. Problemy zagospodarowania czasu wolnego i wypoczynku
Pogorszenie się sytuacji ekonomicznej całych grup i warstw społecznych narzuciło
konieczność zmian w strukturze wydatków gospodarstw domowych. W ostatnich czasach
wydatki na rozrywkę i wypoczynek zajmują coraz mniej miejsca w budŜetach domowych.
Zdecydowaną przewagę w budŜecie przeciętnego gospodarstwa mają wydatki na dobra
i usługi niezbędne do zapewnienia bytu rodziny. W społeczeństwie kształtuje się zjawisko
powszechnego spędzania czasu wolnego w domu. Zazwyczaj czas ten jest wykorzystywany
w sposób bierny – nie zapewniający rozwoju fizycznego i intelektualnego oraz nie
regenerujący sił witalnych. Na wyjazdy na dłuŜszy wypoczynek decydują się głównie osoby
lepiej wykształcone, pracujący na wyŜszych stanowiskach.
Z problemem nadmiaru czasu wolnego spotykają się osoby bezrobotne oraz ludzie starsi.
Aktywność mieszkańców
Na terenie miasta Otwock działa wiele organizacji poŜytku publicznego, które
aktywnie włączają się w rozwój społeczny miasta. Organizacje, które zostały
umieszczone na „Mapie Aktywności organizacji pozarządowych działających na
terenie Miasta Otwocka” to:
− „Arkadia” Mazowiecki Klub Sportowy Niesłyszących Strzelców
Głuchoniewidomych,
− Bractwo Strzelców Kurkowych „Lechity”,
− CARITAS Diecezji Warszawsko Praskiej,
85
___________________________________________________________________________
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
Dom „Nazaret” dla Samotnych Kobiet i Matek z Dziećmi,
Fundacja „Posłaniec”,
Klub Tenisowy „Kultura”,
Ochotnicza StraŜ PoŜarna w Wólce Mlądzkiej,
Otwockie Stowarzyszenie Trzeźwościowe,
Otwockie Towarzystwo Naukowo-Kulturalne,
Otwockie Towarzystwo Opieki Paliatywnej,
Polski Czerwony KrzyŜ,
Polski Klub Ekologiczny Koło „Otwockie Sosny”,
Polskie Stowarzyszenie Bluesowe – Oddział Otwock,
Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym,
Polskie Towarzystwo Turystyczno – Krajoznawcze,
Przywrócić Dzieciństwo. Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Ulicy im.
Kazimierza Lisieckiego „Dziadka”,
Stowarzyszenie „Komuna Otwock”
Stowarzyszenie na Rzecz Dzieci i MłodzieŜy „Nieśmy Radość”,
Stowarzyszenie Obywatelskie „Przyjazne Miasto i Przyjazny Powiat”,
Stowarzyszenie Taksówek Osobowych,
Stowarzyszenie Wielokierunkowej Pomocy Dziecku i Rodzinie „Moje
Miejsce”,
Stowarzyszenie Właścicieli Pawilonów Handlowo-Usługowych,
Stowarzyszenie Wspólnota Samorządowa Powiatu Otwockiego,
Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej „Apollo”,
Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami w Polsce,
Towarzystwo Przyjaciół Dzieci,
Towarzystwo Przyjaciół Otwocka,
Towarzystwo Przyrodnicze „Bocian”,
Uczniowski Klub Sportowy „GEMINI”,
Uczniowski Klub Sportowy „SŁOWACKI”,
Związek Harcerstwa Polskiego Komenda Hufca w Otwocku.
Uchwałą Nr VIII/102/07 Rady Miasta Otwocka z dnia 18 grudnia 2007 r.
ustalono zasady współpracy Gminy Otwock z organizacjami pozarządowymi
oraz innymi podmiotami, o których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24
kwietnia 2003 r. o działalności poŜytku publicznego i o wolontariacie.
Współpraca z organizacjami obejmuje zadania o zasięgu lokalnym i opiera się
na zasadach pomocniczości, partnerstwa, efektywności, uczciwej konkurencji,
jawności i dotyczy:
− kultury i ochrony dziedzictwa narodowego,
− kultury fizycznej, sportu i rekreacji,
86
___________________________________________________________________________
−
−
−
−
krajoznawstwa i turystyki,
organizacji wypoczynku zimowego i letniego dzieci i młodzieŜy,
profilaktyki uzaleŜnień i rozwiązywania problemów alkoholowych,
pomocy społecznej, w tym pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji
Ŝyciowej oraz wyrównywania szans tych rodzin i osób,
− działalności wspomagającej rozwój wspólnot i społeczności lokalnej,
− ekologii i ochrony zwierząt oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego.
Zadania programu w 2008 roku obejmują:
− wspomaganie działań lokalnych i ponadlokalnych na rzecz organizacji,
rozwoju i upowszechniania kultury poprzez pomoc przy podejmowanych
inicjatywach, np.: wspomaganie amatorskiej i profesjonalnej twórczości
artystycznej, obejmowanie opieką młodzieŜy szczególnie uzdolnionej
artystycznie), wspieranie i wspomaganie organizowania wystaw,
konkursów, koncertów i festiwali, wspieranie inicjatyw z zakresu ochrony
dziedzictwa kulturowego gminy w tym zabytkowej architektury willowej
i miejsc pamięci narodowej,
− wspomaganie działań na rzecz popularyzacji, rozwoju i upowszechniania
sportu, turystyki i rekreacji poprzez: wspieranie inicjatyw słuŜących
popularyzacji i rozwojowi sportów masowych, rekreacji fizycznej, sportu
wykwalifikowanego, obejmowanie opieką i wspomaganie szkolenia w
klubach sportowych młodzieŜy wybitnie uzdolnionej sportowo,
wspomaganie organizowanych zawodów sportowych, spartakiad,
turniejów, rajdów itp.,, wspieranie działań słuŜących modernizacji
i rozwojowi bazy sportowej,
− wspieranie i wspomaganie działań na rzecz popularyzacji, rozwoju
i upowszechniania turystyki i krajoznawstwa poprzez: wspieranie
inicjatyw z zakresu popularyzowania walorów turystycznych miasta
i okolic w szczególności poprzez wspomaganie organizowania rajdów,
zlotów i innych form z zakresu turystyki i krajoznawstwa, wspieranie
przedsięwzięć słuŜących zagospodarowania terenów do uprawiania
turystyki (trasy , ścieŜki rowerowe, szlaki turystyczne i spacerowe)
− wspomaganie działalności z zakresu organizacji wypoczynku zimowego
i letniego dzieci i młodzieŜy,
− wspomaganie działalności stowarzyszeń i związków (inwalidów
wojennych, kombatantów, emerytów i rencistów) ,
− wsparcie prowadzenia świetlic socjoterapeutycznych i opiekuńczowychowawczych działających na terenie Otwocka,
− wspomaganie realizacji programów profilaktycznych z zakresu
alkoholizmu i palenia papierosów,
− wspomaganie realizacji działań samopomocowych dla osób
wychodzących z uzaleŜnień,
87
___________________________________________________________________________
− wspomaganie programów wsparcia i usamodzielnienia w placówkach dla
samotnych matek z dziećmi ,
− współpraca przy rozwijaniu sieci dróg rowerowych w Otwocku,
− współpraca przy organizowaniu edukacji ekologicznej mieszkańców
Otwocka.
Kultura
Oferta kulturalna dla dzieci i młodzieŜy oraz osób dorosłych przedstawiona
została w poprzednich rozdziałach.
Sport i rekreacja
Sport w mieście funkcjonuje m.in. w oparciu o placówki oświatowe.
Prowadzony jest głównie w formie dodatkowych zajęć rekreacyjno-sportowych.
Działające w gminie kluby sportowe to: Towarzystwo Krzewienia Kultury
Fizycznej „Apollo”, Klub tenisowy „Kultura”, klub Sportowy „ŚwiderKarczew-Józefów” oraz „Arkadia” Mazowiecki Klub Sportowy Niesłyszących
i Głuchoniewidomych. Uczniowskie kluby sportowe to: „Buski”, „Gemini”,
„Bielinki, „Dwunastka”.
Teren miasta i okolic jest bardzo atrakcyjny pod względem turystycznym.
Poprzez teren miasta Otwocka przebiega wiele szlaków turystycznych pieszych
i rowerowych
Trasy piesze i rowerowe na terenie miasta:
− Trasa 1 „Starego Otwocka” – ok. 4 km. Pozwala zaznajomić się
z najstarszymi obiektami i ulicami Otwocka „Stacyjnego” - po
wschodniej stronie torów skupiała się elita dawnego Otwocka, tu
powstały pierwsze sanatoria i pensjonaty, osiedlali się zamoŜni
obywatele.
− Trasa 2 „Nowego Otwocka” – ok. 8 km.
− Trasa 3 „Sanatoriów” – ok. 11 km, w duŜej mierze ulicami Śródborowa
i Soplicowa. Zaznajamia z sanatoriami porozrzucanymi w otwockich
lasach i z najwyŜszym wzniesieniem w okolicy – wydmą Meran.
− Mała pętla po Soplicowie,
− Trasa 4 „Andriollego” – ok. 11 km po najciekawszych zakątkach Świdra.
Trasy turystyczne w okolicach Otwocka:
− Szlak Lasów Wawerskich – 17 km, Warszawa Marysin Wawerski Warszawa Anin - znaki zielone,
− Łącznik Stara-Miłosna – 2,3 km, Barciuch, znaki czarne,
− Szlak Borów Nadwiślańskich Glinianka – 80 km, Garwolin, znaki
niebieskie,
88
___________________________________________________________________________
− Łącznik Pilawski – 6,5 km, Pilawa – Łucznica, znaki zielone,
− Szlak PejzaŜowy – 31 km, Kołbiel – Otwock, znaki zielone,
− Otwocki Szlak Krajoznawczy – 17,3 km, Świdry Wielkie - Biała Góra,
znaki czarne,
− Świderski Łącznik – 1,7 km, Świder PKP – Zamlądz, znaki Ŝółte,
− Piaszczystą Percią – 23 km, Warszawa Międzylesie – Józefów, znaki
Ŝółte,
− Łącznik Falenicki – 3 km, Warszawa Falenica - Borowa Góra, znaki
czarne,
− Łącznik Józefowski, 95, km, Białek - Świdry Małe, znaki zielone,
− Na przedpolach stolicy – 28,5 km, Okuniew - Warszawa Radość, znaki
niebieskie,
− Szlak nad brzegiem Wisły – 14,5 km, Błota - Karczew Las, znaki Ŝółte,
− Szlak czartów mazowieckich – 17,5 km, ZabieŜki – Chrosna, znaki
zielone,
− Szlak wiejski – 20, 7 km, Stara Wieś – Osiek, znaki Ŝółte,
− Łącznik Ponurzycki – 1,7 km, Ponurzyca – Podbiel, znaki czarne,
− Warszawska Obwodnica Turystyczna – 54,3 km, odcinek Warszawa
Rembertów - Góra Kalwaria, znaki czerwone,
− Łącznik Otwocki – 4,5 km, Otwock PKP – Meran, znaki Ŝółte.
Przez teren Miasta Otwocka wiodą 4 ciekawe trasy rowerowe:
− trasa 1, ok. 53 km (Otwock, rezerwat „Na Torfach”, Tabor, Podbiel,
Całowanie, Warszawice, Robienie, Kosumce, Ostrówek, Kępa Gliniecka,
Glinki, Otwock Wielki, NadbrzeŜe, Karczew, Otwock),
− tasa 2, ok. 40 km (Augustówka, Ocznia, Kąciki, Osiek, Pogorzel, Osieck,
Czarnowiec, Lipiny, Natolin, Łucznica, Górki, Jaźwiny, Pilawa),
− trasa 3, ok. 36 km (Celestynów, Bocian, Dobrzyniec, Rudzienko, Rudno,
Głupianka, Sufczyn, Gadka, Kołbiel, Karpiska),
− trasa 4, ok. 27 km (Warszawa Radość, Zagórze, Olszyny, Wiązowa,
Emów, Mlądz, Otwock).
4. Działalność Ośrodka Pomocy Społecznej w Otwocku
Ośrodek Pomocy Społecznej w Otwocku jest gminną jednostką organizacyjną
utworzoną w celu realizacji zadań z zakresu pomocy społecznej. Ośrodek
Pomocy Społecznej mieści się w Otwocku przy ul. Sosnowej 4.
OPS w Otwocku realizuje zadania własne i zadania zlecone z zakresu pomocy
społecznej na podstawie obowiązujących przepisów. Przy realizacji zadań OPS
współdziała z organizacjami społecznymi i pozarządowymi, kościołem
katolickim, innymi kościołami, związkami wyznaniowymi oraz osobami
fizycznymi i prawnymi.
89
___________________________________________________________________________
OPS realizuje swe zadania na podstawie:
− ustawy o pomocy społecznej,
− ustawy o świadczeniach rodzinnych,
− ustawy o dodatkach mieszkaniowych,
− ustawy o ochronie zdrowia psychicznego,
− ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi,
− ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii,
− ustawy o postępowaniu wobec dłuŜników alimentacyjnych oraz zaliczce
alimentacyjnej,
− przepisów dotyczących samorządu gminnego, finansów publicznych,
rehabilitacji
zawodowej
i
społecznej,
zatrudnienia
osób
niepełnosprawnych, zamówień publicznych i systemu ubezpieczeń
społecznych, Kodeksu Postępowania Administracyjnego,
− przepisów wykonawczych do ustaw.
Podstawowymi zadaniami pracowników OPS jest:
− przeprowadzanie analizy i oceny zjawisk dotyczących konieczności
świadczenia pomocy społecznej,
− przyznawanie i wypłacanie przewidzianych ustawą świadczeń,
− pobudzanie społecznej aktywności w zaspakajaniu niezbędnych potrzeb
Ŝyciowych osób i rodzin
− pomoc we wzmocnieniu lub odzyskaniu zdolności do funkcjonowania
w społeczeństwie.
Ośrodek Pomocy Społecznej prowadzi gospodarkę finansową na zasadach
obowiązujących samorządowe jednostki budŜetowe. Pomoc społeczna
finansowana jest ze środków:
− budŜetu Miasta (realizacja zadań własnych),
− dotacji budŜetu państwa (realizacja zadań zleconych),
− dotacji budŜetu państwa przeznaczonych na dofinansowanie zadań
własnych,
− fundusze mogą pochodzić równieŜ z: darowizn, spadków, zapisów osób
fizycznych i prawnych oraz z wpływów samoopodatkowania się
mieszkańców.
Działalność Ośrodka Pomocy Społecznej w Otwocku w latach 2002-2006
Rzeczywista liczba rodzin objętych pomocą Ośrodka Pomocy Społecznej:
Wyszczególnienie
Rok
Liczba osób,
którym
wydano decyzję
90
Liczba rodzin
Liczba osób w
rodzinach
___________________________________________________________________________
Świadczenia przyznane
w ramach zadań zleconych
i zadań własnych
w ramach zadań zleconych
w ramach zadań własnych
Pomoc udzielona w postaci
pracy socjalnej
2002
2003
2004
2005
2006
2002
2003
2004
2005
2006
2002
2003
2004
2005
2006
2002
2003
2004
2005
2006
1779
1829
1529
1665
1830
726
614
309
217
219
1475
1578
1381
1608
1777
-
1569
1608
1390
1431
1539
713
604
308
214
217
1281
1375
1246
1377
1491
1674
1560
1407
1434
1773
3599
3671
2915
2903
3233
1623
1542
652
283
298
2930
2888
2455
2775
3089
3466
3284
2839
2664
3428
*dane OPS w Otwocku
Liczba rodzin otrzymująca świadczenia w latach 2002-2006
według powodu ich przyznania:
Ubóstwo
Bezdomność
Bezrobocie
Niepełnosprawność
Długotrwała choroba
Przemoc w rodzinie
Ochrona macierzyństwa
Bezradność w sprawach opiekuńczowychowawczych
Alkoholizm
Trudności w przystosowaniu do Ŝycia
po opuszczeniu zakładu karnego
Klęska Ŝywiołowa lub ekologiczna/
Zdarzenie losowe
2002
1130
47
653
665
460
0
54
340
2003
1444
59
689
701
488
0
59
318
2004
2424
36
637
560
440
28
34
268
2005
1087
20
641
541
514
20
42
276
2006
1094
30
585
582
468
24
47
311
82
36
98
41
76
40
99
45
120
23
0
0
13
21
38
*dane OPS w Otwocku
Zadania zlecone gminom – liczba osób przyjmujących świadczenia
w latach 2002-2003:
2002
43
Zasiłki stałe ogółem
91
2003
52
___________________________________________________________________________
Zasiłki stałe wyrównawcze
Zasiłki okresowe
Zasiłek okresowy gwarantowany
Renta socjalna
Zasiłki celowe na pokrycie wydatków związanych
z klęską Ŝywiołową lub ekologiczną
Specjalistyczne usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania
dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Zasiłki rodzinne
Zasiłki pielęgnacyjne
Pomoc kombatantom
Ogółem
191
285
10
179
49
0
199
106
12
191
59
0
8
12
22
111
0
726
38
105
0
614
*dane OPS w Otwocku
Powody przyznania pomocy społecznej w 2006 roku
Klęska Ŝywiołowa
Opu szcze zakładu karnego
Alkoholizm
Bezradność opie kuńczo-wychowacza
Przemoc w rodzinie
Długotrwała choroba
Niepełnosprawność
Bezrobocie
Bezdomność
Ubóstwo
0
200
400
600
800
1000
1200
Zadania zlecone gminom – liczba osób przyjmujących świadczenia
w latach 2004-2006:
Zasiłki stałe ogółem
w tym dla osoby:
- samotnie gospodarującej
- pozostającej w rodzinie
Macierzyński zasiłek okresowy
Zasiłki celowe na pokrycie wydatków
związanych z klęską Ŝywiołową lub
ekologiczną
Specjalistyczne usługi opiekuńcze w miejscu
zamieszkania dla osób z zaburzeniami
92
2004
210
2005
210
2006
213
161
35
34
0
172
38
0
172
41
3
7
8
7
___________________________________________________________________________
psychicznymi
Ogółem
309
217
219
*dane OPS w Otwocku
W roku 2006 na zadania zlecone wydatkowano sumę 769.697 zł, w tym na:
zasiłki stałe 740.707 zł (2.109 świadczeń), zasiłki celowe 2.000 zł,
specjalistyczne usługi opiekuńcze 26.990 zł. Ogółem pomocą objęto 217 rodzin.
Realizacja zadań własnych – liczba osób przyjmujących
świadczenia w latach 2002-2006:
Rok
Zasiłki okresowe ogółem
w tym z powodu:
- bezrobocia
- długotrwałej choroby
- niepełnosprawności
- moŜliwości utrzymania lub nabycia
2002
-
2003
-
uprawnień do świadczeń z innych
systemów zabezpieczenia społecznego
Udzielanie schronienia
Posiłek
w tym:
- dzieci
Ubranie
Usługi opiekuńcze
na świadczenia zdrowotne osobom nie
mającym dochodu i moŜliwości
uzyskania świadczeń na podst.
przepisów powszechnych
w wyniku zdarzenia losowego
Zasiłki celowe w formie biletu
kredytowego
Sprawianie pogrzebu
w tym:
- bezdomnym
Zasiłki celowe i pomoc w naturze
w tym:
- zasiłki specjalne celowe
Praca socjalna (liczba rodzin)
Odpłatność za pobyt w domu
pomocy społecznej
2004
505
2005
740
2006
651
374
78
43
491
126
59
394
89
66
0
697
0
586
10
0
436
64
0
618
102
0
730
500
0
200
498
0
180
351
79
169
485
42
173
570
73
166
87
102
111
145
165
15
26
11
20
38
-
-
19
18
27
8
-
15
-
9
9
21
0
911
8
947
210
1434
12
273
1773
20
945
992
5
931
80
1674
0
135
1560
0
127
1407
0
93
___________________________________________________________________________
*dane OPS w Otwocku
Ogółem w ramach zadań własnych gminy w roku 2006 pomocą objęto 1.777
osób w 1.491 rodzinach (3.089 osób w rodzinach). Na zadania własne wydano
kwotę 2.124.543 zł.
Środki finansowe na opiekę społeczną wg źródeł pochodzenia (zł):
Ogółem środki na działalność
Ośrodka Pomocy Społecznej
w Otwocku
w tym:
- zadnia własne
- zadania zlecone
- dotacja na zadania własne
2003
2004
2005
2006
4.525.182 7.079.527 9.530.320 10.865.383
2007
12.560.750
2.203.720 2.168.410 2.485.820
2.232.233 4.547.498 4.547.498
89.229
363.619
363.619
2.896.650
8.705.300
958.800
2.753.500
7.061.200
1.050.683
*dane OPS w Otwocku
5. Podsumowanie sytuacji społecznej w Mieście Otwock
Z przeprowadzonej diagnozy sytuacji społecznej w Mieście Otwock moŜna
wyciągnąć następujące wnioski:
- z pomocy społecznej korzysta 1569 rodzin, tj. ok. 3600 osób (stanowi to
8,6% ogólnej liczby mieszkańców miasta);
- głównym problemem na terenie gminy jest ubóstwo. Liczba świadczeń
z tego tytułu zmniejsza się rok rocznie, choć nadal jest zapotrzebowanie na
mieszkania socjalne oraz doŜywianie dzieci i dorosłych;
- w ostatnich latach największe liczby świadczeń OPS wypłacał z powodu
występowania ubóstwa, bezrobocia, niepełnosprawności, długotrwałej
choroby i bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowaczych;
- rośnie liczba świadczeń udzielanych rodzinom z problemem alkoholowym.
W mieście działają róŜnego typu organizacje pomagające takim rodzinom,
np.:
• przy Urzędzie Miejskim w Otwocku funkcjonuje Miejska Komisja
Rozwiązywania Problemów Alkoholowych,
94
___________________________________________________________________________
• Ośrodek Psychoprofilaktyki Rodzinnej,
• Przychodnia Leczenia UzaleŜnienia i WspółuzaleŜnienia przy
Poradni Rejonowej Otwock – Świder,
• Otwockie Stowarzyszenie Trzeźwościowe,
• kluby abstynencie i świetlice socjoterapeutyczne;
- młodzieŜ ma dostęp do oświaty i szerszej edukacji oraz moŜliwości
spędzania atrakcyjnie wolnego czasu (zajęcia pozalekcyjne, koła
zainteresowań, zajęcia świetlicowe, kluby i zajęcia sportowe);
- działania władz miasta zmierzają do sukcesywnej poprawy standardu Ŝycia
mieszkańców i opierają się na:
• zadaniach organizujących pomoc i doradztwo społeczne,
zwiększeniu skuteczności podejmowanej pomocy społecznej poprzez
szkolenia kadry, itp.,
• ułatwieniach w dostępie do urzędów i instytucji, do usług bytowych,
mieszkaniowych, intelektualnych, zdrowotnych i kulturalnych,
• na zadaniach inwestycyjnych polegających na, np.: poprawie
warunków lokalowych i wyposaŜenia słuŜby zdrowia, oświaty,
kultury i sportu.
Szansą dla Miasta Otwock jest udoskonalenie systemu pomocy społecznej oraz
zmniejszenie ilości osób zmuszonych do korzystania z niej. Wsparcie udzielane
na rzecz rodzin i osób tego wymagających powinno umoŜliwić im samodzielną
egzystencję, dać szansę zaspokojenia podstawowych potrzeb, zapewnić
skuteczną realizację ról społecznych oraz stworzyć moŜliwości pełnego
rozwoju. Zadaniem głównym pomocy społecznej i organizacji działających
w mieście jest wyprowadzenie rodziny z tzw. grupy ryzyka, jeśli tylko jest to
moŜliwe. Osobom, które nie są w stanie same zadbać o siebie lub potrzebują
pomocy tylko w niektórych sprawach (niepełnosprawni, osoby starsze, osoby
z zaburzeniami psychicznymi, osoby chore) władze miasta powinny
zagwarantować moŜliwość funkcjonowania w społeczeństwie. Ogólna
dostępność do usług bytowych, urzędowych, mieszkaniowych, a nawet
intelektualnych i zdrowotnych ułatwi Ŝycie wszystkim mieszkańcom gminy.
Zintegrowanie oraz zaktywizowanie społeczeństwa powinno wspomóc działania
instytucji państwowych.
Poprawę standardu Ŝycia mieszkańców Miasta Otwocka powinny przynieść
zamierzenia inwestycyjne miasta z zakresie poprawy dostępności do opieki
medycznej, kultury, oświaty i rekreacji. Inwestycje te mogą być
przeprowadzone dzięki wykorzystaniu funduszy pomocowych z Unii
Europejskiej.
95
___________________________________________________________________________
Część II
Strategia rozwiązywania problemów społecznych
w Mieście Otwock
1. Konsultacje społeczne
1.1. Wnioski z przeprowadzonych ankiet „Identyfikacja problemów
społecznych w Mieście Otwock ”
W ramach prac nad „Strategią Rozwiązywania Problemów Społecznych dla
Miasta Otwock” wśród mieszkańców gminy przeprowadzono akcję ankietową
na temat: „Identyfikacja problemów społecznych w Mieście Otwock”. Na
pytania ankiet odpowiadali uczniowie i nauczyciele z 5 szkół z terenu gminy:
Gimnazjum Nr 1, Nr 2, Nr 3 i Nr 4 w Otwocku i Gimnazjum Społecznego w
Świdrze.
Wnioski z ankiet dla nauczycieli
1. Nauczyciele zauwaŜają wśród uczniów głównie problemy wynikające
z ich sytuacji materialnej. Dlatego teŜ ok. 65% wypowiedzi potwierdza
problem niedoŜywienia dzieci, brak warunków do nauki oraz środków na
pomoce szkolne.
2. Ankietowani nauczyciele najczęściej nie mają zdania na temat
występowania przemocy w rodzinie.
3. Nauczyciele często spotykają z przypadkami nieuzasadnionej agresji
uczniów, rzadko z problemem zaŜywania alkoholu lub narkotyków
i środków odurzających (ok. 60% nie widzi takiego problemu).
4. Według ankiet uczniowie mają słaby dostęp do obiektów sportowych
i rekreacyjnych oraz klubów młodzieŜowych, komputerowych, innych
bezpłatnych form spędzania czasu wolnego. Zaplecze kulturalne oraz
dostępność sal komputerowych i Internetu są wystarczające.
5. Na sytuację dzieci w szkole największy wpływ mają problemy
opiekuńczo-wychowawcze rodzin. W dalszej kolejności to: ubóstwo,
naduŜywanie alkoholu i bezrobocie.
6. Szkoły realizują szeroko zakrojone programy profilaktyczne (promujące
zdrowy tryb Ŝycia, sposoby uodpornienia na stres, radzenie sobie
w trudnych sytuacjach np. prowadzenie „Treningu Zastępowania
Agresji”, uświadamiające zagroŜenia ze strony alkoholu i narkotyków).
Organizowane są tematyczne apele, spotkania z przedstawicielami
96
___________________________________________________________________________
róŜnych zawodów, np. z lekarzami, osobami pracującymi w środowiskach
patologicznych, pielęgniarką, policjantem itp.. Działania te są
prowadzone we współpracy z pedagogiem szkolnym, MKRPA, słuŜbą
zdrowia, Policją, Sądem dla Nieletnich. W Gimnazjum w Świdrze
prowadzone są przez fundację „Otwarte Serce” dodatkowe zajęcia
z profilaktyki.
7. Pomoc ze strony szkoły dla uczniów z rodzin ubogich lub dysfunkcyjnych
polega na: organizowaniu doŜywiania ze środków OPS, wyznaczaniu
stypendiów socjalnych i naukowych, oferowaniu darmowych
podręczników, organizowanie funduszy na wycieczki np. z Towarzystwa
Przyjaciół Dzieci, współpracę z rodzicami i instytucjami społecznymi
pomagającymi uczniom na terenie gminy.
Wnioski z ankiet dla uczniów
1. Za najbardziej widoczne problemy społeczne występujące w gminie
uczniowie uwaŜają: bezrobocie, ubóstwo i naduŜywanie alkoholu
w rodzinach. Uczniowie raczej nie zauwaŜają problemu
niepełnosprawności oraz przemocy w rodzinie – są to zjawiska, z którymi
znacznie rzadziej się spotykają.
2. Ankietowani uczniowie w większości (ok. 90%) uwaŜają, Ŝe ich wiedza
na temat zagroŜeń związanych z uzaleŜnieniami (palenie papierosów,
zaŜywanie alkoholu, narkotyków) jest wystarczająca. Najlepszym
sposobem uzyskiwania informacji i nauki o problemach społecznych
i zagroŜeniach są spotkania z ludźmi róŜnych profesji znających temat od
strony praktycznej oraz środki masowego przekazu: Internet, akcje
telewizyjne, itp.
3. Uczniowie mają świadomość istnienia problemu agresji i przestępczości
w szkołach. Większość uczniów spotkała się z agresją w formie zaczepek,
wyzwisk i ośmieszeń. Bójki pomiędzy uczniami zdarzają się głównie po
zajęciach w szkole. Niektórzy ankietowani spotkali się równieŜ
z kradzieŜami czy wyłudzeniami pieniędzy ze strony starszych kolegów.
4. Uczniom na terenie gminy zdecydowanie brakuje miejsc, gdzie mogliby
bezpiecznie, atrakcyjnie i w miłej atmosferze spędzić czas. MłodzieŜ
narzeka równieŜ na dostępność obiektów rekreacyjno-sportowych.
5. Gimnazjaliści w zdecydowanej większości stwierdzili, Ŝe na terenie
miasta mają dostęp do edukacji na właściwym poziomie.
6. Na pytanie o działania, które powinny być prowadzone przez instytucje
samorządowe na terenie miasta, młodzieŜ odpowiedziała:
− zagwarantowanie dzieciom i młodzieŜy dostępu do aktywnych,
bezpłatnych form spędzania wolnego czasu oraz klubów czy świetlic
młodzieŜowych gdzie moŜna byłoby odrabiać lekcję, uczestniczyć
w zajęciach dodatkowych, spotkać się z kolegami,
97
___________________________________________________________________________
− stworzenie właściwych warunków do nauki w szkołach,
− przygotowanie młodzieŜy do wyboru właściwej szkoły i przyszłego
zawodu,
− zwiększenie bezpieczeństwa na ulicach miasta.
1. 2. Analiza SWOT dla sytuacji społecznej w Mieście Otwock
Analiza SWOT to analiza strategiczna opierająca się na zidentyfikowaniu problemów
w ramach czterech haseł obrazujących wszelkie aspekty charakteryzowanego zjawiska.
Hasłami tymi są: mocne i słabe strony, szanse i zagroŜenia rozwoju.
Dla opisu aktualnej sytuacji społecznej w Mieście Otwock przeprowadzono
następującą analizę:
Mocne strony:
1. Strategiczne połoŜenie Miasta Otwock: ośrodek podmiejski Warszawy,
lokalizacja przy waŜnych szlakach komunikacyjnych.
2. Wzrastająca liczba mieszkańców świadcząca o korzystnych warunkach
mieszkaniowych w mieście.
3. Walory przyrodnicze, klimat oraz tradycja miasta - stanowiące bazę do
rozwoju turystyki i rekreacji.
4. Atrakcyjne tereny leśne – największy masyw leśny wschodniej części
województwa mazowieckiego.
5. Dostępność infrastruktury społecznej: podstawowa i specjalistyczna opieka
medyczna, zagwarantowana edukacja, dostępność instytucji społecznych.
6. Sprawnie funkcjonujący system pomocy społecznej reagujący na bieŜące
potrzeby.
7. Aktywnie działające instytucje i organizacje pomagające osobom
uzaleŜnionym i ich rodzinom.
8. Przeprowadzone inwestycje w sferze społecznej.
9. Aktywność społeczna i gospodarcza mieszkańców.
Słabe strony:
1. Dysproporcje wśród mieszkańców miasta pod względem statusu
materialnego i zawodowego.
2. Niepełna infrastruktura techniczna.
3. Niewystarczające fundusze na pokrycie potrzeb inwestycyjnych gminy.
4. Niewykorzystanie walorów miasta do jej rozwoju (przedsiębiorczość,
turystyka).
5. NajwyŜszy wskaźnik bezrobocia w powiecie.
6. Istnienie barier architektonicznych w budynkach uŜyteczności publicznej.
98
___________________________________________________________________________
7. Brak moŜliwości spędzania wolnego czasu dla dzieci i młodzieŜy poza
ścisłym centrum miasta.
8. Brak mieszkań komunalnych.
ZagroŜenia:
1. Ujemny wskaźnik przyrostu naturalnego.
2. Zwiększające się dysproporcje wśród mieszkańców miasta.
3. Wzrost zjawisk patologicznych w społeczeństwie: uzaleŜnienia, przemoc,
agresja młodzieŜy.
4. Niepełne wykorzystanie zasobów miasta dla jego rozwoju.
Szanse:
1. Pozyskanie środków z Unii Europejskiej oraz innych środków zewnętrznych na
współfinansowanie zaplanowanych inwestycji.
2. Wzrost aktywności mieszkańców.
3. Skuteczna promocja na rzecz rozwoju gospodarczego i społecznego gminy.
4. Przekształcanie się miasta Otwocka w wielofunkcyjny ośrodek turystyczny.
5. Likwidacja barier architektonicznych – ułatwienia dla niepełnosprawnych.
6. Rozwój organizacji działających w zakresie pomocy społecznej (domy
wsparcia, fundacje, organizacje pozarządowe) oraz rozwój wolontariatu
i społecznych grup wsparcia.
7. Rozwijanie współpracy pomiędzy gminami, powiatem i regionem w sferze
polityki społecznej.
2. Wizja rozwoju oraz cele główne i pośrednie Miasta w zakresie
rozwiązywania problemów społecznych
Wizja rozwoju jest określeniem takiego obrazu Miasta i Gminy, jaki chcieliby
osiągnąć za 10 lat mieszkańcy – uczestnicy procesu planowania. Wizja określa
bardzo ogólnie dlaczego działamy, do czego dąŜymy, jakie chcemy osiągnąć
cele, jeśli podejmiemy działania strategiczne.
Wizja:
Miasto Otwock realizuje potrzeby sfery społecznej oraz poprawia standard
Ŝycia mieszkańców poprzez działania inwestycyjne i organizacyjne oraz
aktywizację środowisk lokalnych.
Pomoc społeczna jest realizowana profesjonalnie – opiera się na prowadzeniu
działań prewencyjnych i profilaktycznych minimalizujących zagroŜenia
patologiami społecznymi.
99
___________________________________________________________________________
Cele główne:
I.
Cel główny
Wysoki standard Ŝycia mieszkańców
II.
Cel główny
Przeciwdziałanie zjawiskom patologicznym na terenie miasta
I Cel główny
Cele pośrednie:
3. Podniesienie standardu usług społecznych.
4. Profesjonalna opieka medyczna.
5. Edukacja i rozwój zasobów ludzkich oraz inwestowanie w młodzieŜ.
6. Organizacja czasu wolnego dla mieszkańców.
7. Profesjonalna, kompleksowa i efektywna pomoc w rozwiązywaniu
problemów społecznych .
8. Aktywizacja i integracja środowiska lokalnego.
II Cel główny
Cele pośrednie:
1. Prewencja, profilaktyka i leczenie uzaleŜnień.
2. Zapobieganie występowaniu zjawisk patologicznych w społeczeństwie.
Opis celów głównych
Wysoki standard Ŝycia mieszkańców
Zapewnienie mieszkańcom Miasta Otwocka wysokiego poziomu Ŝycia
uwarunkowane jest realizacją zadań z róŜnych dziedzin: edukacji, zdrowia,
bezpieczeństwa, integracji społecznej. Są to zarówno zadania inwestycyjne –
realizowane głównie przez Urząd Miejski (m.in.: poprawa warunków
lokalowych i wyposaŜenia placówek uŜyteczności publicznej, zapewnienie
dostępu do obiektów sportowych i rekreacyjnych), jak i zadania organizacyjne
(organizacja zajęć pozalekcyjnych i czasu wolnego młodzieŜy, zorganizowanie
poradnictwa, kursów i szkoleń dla zainteresowanych rolników, osób
bezrobotnych, przedsiębiorców) realizowane przez wszystkie instytucje
społeczne funkcjonujące w mieście tj.: Ośrodek Pomocy Społecznej, oświatę,
słuŜbę zdrowia, Policję i inne oraz przez stowarzyszenia działające na polu
społecznym. Zadania inwestycyjne leŜą głównie w kompetencjach władz
miejskich i zaleŜą od moŜliwości finansowych miasta oraz wielkości
otrzymanego wsparcia z zewnątrz, np. z funduszy Unii Europejskiej, dlatego teŜ
będą rozłoŜone w czasie i dostosowane do budŜetu.
Cel główny realizowany będzie poprzez następujące cele pośrednie:
1. Podniesienie standardu usług społecznych.
100
___________________________________________________________________________
2. Profesjonalna opieka medyczna.
3. Edukacja i rozwój zasobów ludzkich oraz inwestowanie w młodzieŜ.
4. Organizacja czasu wolnego dla mieszkańców.
5. Profesjonalna, kompleksowa i efektywna pomoc w rozwiązywaniu
problemów społecznych.
6. Aktywizacja i integracja środowiska lokalnego.
Przeciwdziałanie zjawiskom patologicznym na terenie miasta
Zwiększenie dostępności do pomocy terapeutycznej, prawnej, psychologicznej
oraz prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej dla
osób i rodzin zagroŜonych występowaniem patologii powinno zaowocować
spadkiem niekorzystnych zjawisk społecznych. WaŜnym elementem realizacji
celu jest ograniczenie zjawisk patologicznych w środowisku domowym takich
jak: alkoholizm i uzaleŜnienia, bezradność Ŝyciowa, przemoc w rodzinie.
ZałoŜeniem jest ograniczenie zagroŜeń zjawiskami patologicznymi poprzez:
- pomoc osobom uzaleŜnionym – przeciwdziałanie występowaniu zjawisk
alkoholizmu i narkomanii oraz ich skutkom,
- zagwarantowanie bezpieczeństwa i pomocy dla dzieci i młodzieŜy z rodzin
dysfunkcyjnych,
- zapobieganie
zjawisku
bezradności
w
sprawach
opiekuńczowychowawczych, która moŜe stać się przyczyną innych dysfunkcji,
- zapewnienie pomocy dla ofiar przemocy w rodzinie i ochrony przed nią.
Cel ten wymaga działań wspomagających ze strony instytucji pozarządowych,
stowarzyszeń, organizacji poŜytku publicznego oraz osób fizycznych.
Osiągnięcie celu głównego warunkowane jest realizacją celów pośrednich, które
zdefiniowane zostały następująco:
1. Prewencja, profilaktyka i leczenie uzaleŜnień.
2. Zapobieganie występowaniu zjawisk patologicznych w społeczeństwie.
Opis celów pośrednich
Podniesienie standardu usług społecznych
Na poprawę standardu Ŝycia w mieście ma wpływ jakość świadczonych usług
przez instytucje publiczne tj.: Urząd Miejski, OPS, Szkoły i instytucje
społeczne, słuŜbę zdrowia, Policję. Instytucje te powinny wyjść na przeciw
oczekiwaniom mieszkańców i przede wszystkim: ułatwić dostęp do informacji,
usprawnić obsługę i komunikację z mieszkańcami, uprościć procedury, słuŜyć
pomocą merytoryczną, zagwarantować bezpieczeństwo oraz właściwe
wykonywanie zadań statutowych w/w instytucji.
WaŜnym elementem jest równieŜ ich dostępność (w tym ułatwienia
101
___________________________________________________________________________
architektoniczne dla osób niepełnosprawnych) oraz właściwe wyposaŜenie.
Profesjonalna opieka medyczna
Zagwarantowanie mieszkańcom miasta dostępu do profesjonalnej opieki
medycznej – zarówno na poziomie podstawowym jak i specjalistycznym –
powinno podnieść stan zdrowotności społeczeństwa. Działania powinny
zmierzać w kierunku: podniesienia standardu obsługi pacjentów, usprawnieniu
działalności placówek zdrowotnych, poprawy stanu wyposaŜenia gabinetów,
zwiększaniu liczby specjalistów zatrudnionych w placówkach. NaleŜy takŜe
poprawiać warunki lokalowe placówek słuŜby zdrowia poprzez zwiększenie
funkcjonalności budynków oraz dostosowanie ich do potrzeb osób
niepełnosprawnych. Ponadto placówki słuŜby zdrowia powinny włączać się
w działania organizacyjne promujące zdrowy styl Ŝycia oraz prowadzić program
wczesnej interwencji oraz programy profilaktyczne.
Edukacja i rozwój zasobów ludzkich oraz inwestowanie w młodzieŜ
Działanie w ramach tego celu wpłyną na poziom wykształcenia i dalszą
edukację młodzieŜy, zwiększą szansę osób dorosłych na rynku pracy.
Do zadań z tego zakresu naleŜy:
− zagwarantowanie uczniom dobrych warunków nauki (dobre warunki
lokalowe, sale gimnastyczne, wyposaŜenie klas i pracowni), opracowanie
programu rozwoju zainteresowań uczniów w ramach zajęć
pozaszkolnych,
− stworzenie
odpowiednich
warunków
nauki
dla
dzieci
niepełnosprawnych, co pomoŜe w ich integracji społecznej,
− prowadzenie poradnictwa zawodowego dla uczniów gimnazjum (pomoc
w wyborze szkoły, przyszłego zawodu),
− organizacja szkoleń i kursów dla osób dorosłych, które podniosą ich
atrakcyjność na rynku pracy,
− zagwarantowanie dostępu do edukacji na róŜnych poziomach,
− organizacja Ŝycia kulturalnego (powstawanie świetlic i klubów oraz ich
nowoczesne wyposaŜenie, wyposaŜenie bibliotek, organizacja imprez
kulturalnych, festynów rodzinnych itp.),
− wytworzenie nawyku aktywnego wypoczynku (zapewnienie dostępu do
obiektów rekreacyjnych i sportowych, wytyczenie ścieŜek turystyki
pieszej i rowerowej, organizacja terenów rekreacyjnych).
UmoŜliwienie doskonalenia zawodowego i podnoszenia kwalifikacji na róŜnych
poziomach edukacyjnych przyczyni się zasadniczo do wzrostu jakości zasobów
ludzkich w mieście oraz do ograniczenia niekorzystnych zjawisk społecznych.
Organizacja czasu wolnego dla mieszkańców
102
___________________________________________________________________________
Poprzez cel ten rozumie się, m.in.: poprawę warunków lokalowych placówek
oświatowych i kulturalnych, organizację świetlic środowiskowych, rozwój
infrastruktury sportowo-rekreacyjnej (boiska, ścieŜki rowerowe, zbiorniki
wodne), organizację imprez kulturalnych, festynów rodzinnych itp.,
promowanie działalności ludowej (rękodzieło, zespoły folklorystyczne). Bogata
oferta miasta powinna zachęcić mieszkańców do aktywnego spędzania wolnego
czasu, co wpłynie na jego rozwój, kondycję fizyczną oraz integrację.
Profesjonalna, kompleksowa i efektywna pomoc w rozwiązywaniu
problemów społecznych
Cel ten zakłada prowadzenie dalszych działań pomocowych przez Ośrodek
Pomocy Społecznej w Otwocku w stosunku do: osób potrzebujących (np.
bezrobotnych),
osób
zagroŜonych
wykluczeniem
społecznym
(niepełnosprawnych, chorych, starszych itp.). Osobom tym, które często nie
z własnej winy znajdują się w trudnej sytuacji społecznej – naleŜy proponować
programy wspierające, umoŜliwiające integrację. Konieczne jest równieŜ
wspieranie macierzyństwa, udzielanie pomocy osobom uzaleŜnionym i ich
rodzinom oraz osobom poszkodowanym w zdarzeniach losowych i w innych
przypadkach.
Warunkiem profesjonalnie prowadzonej opieki społecznej jest doskonalenie
pracy pracowników OPS. Świadczenie pomocy dla mieszkańców miasta
powinno opierać się na rzetelnym wywiadzie środowiskowym, znajomości
potrzeb i problemów wszystkich grup społecznych. WaŜnym elementem jest
takŜe wzmocnienie rozwoju zintegrowanej pomocy społecznej tj. aktywnej
współpracy wszystkich instytucji społecznych w mieście i regionie (OPS,
GKRPA, szkoły, Policja, słuŜba zdrowia, instytucje społeczne i stowarzyszenia).
Realizacja tych działań powinna poprawić jakość usług świadczonych przez
Ośrodek Pomocy Społecznej oraz zwiększyć zaufanie osób potrzebujących
pomocy do organizacji społecznych.
Aktywizacja i integracja środowiska lokalnego
Zadaniem władz miasta jest wspieranie działań mieszkańców, które mają na
celu poprawę Ŝycia społecznego w mieście, czyli np.: wspomaganie
stowarzyszeń, organizacji pozarządowych i organizacji poŜytku publicznego,
pomoc w ich organizowaniu, promowanie idei wolontariatu, pomoc
w organizowaniu inicjatyw słuŜących społeczeństwu, itp..
Aktywni i zintegrowani mieszkańcy łatwiej i szybciej potrafią rozwiązywać
bieŜące problemy.
Prewencja, profilaktyka i leczenie uzaleŜnień
NajwaŜniejszym elementem realizacji celu jest zwiększenie świadomości
społecznej na temat uzaleŜnień oraz poprawienie kondycji osób i rodzin
103
___________________________________________________________________________
mających takie problemy. Główne działania profilaktyczne powinny być
skierowane w stronę dzieci i młodzieŜy. Zakorzenienie w nich zdrowych
nawyków i przyzwyczajeń zaprocentuje w przyszłości zdrowszym
społeczeństwem. WaŜnym elementem jest monitorowanie środowisk
patologicznych i prowadzenie w nich działań prewencyjnych. Pozostałe
działania zaleŜą od stworzonego w mieście sytemu leczenia uzaleŜnień
i pomocy osobom z takimi problemami. W skład tego sytemu wchodzą:
MKRPA, Poradnia Leczenia UzaleŜnienia i WspółuzaleŜnienia, Ośrodek
Psychoprofilaktyki Rodzinnej, Otwockie Stowarzyszenie Trzeźwościowe, kluby
abstynencie i świetlice socjoterapeutyczne.
Zapobieganie występowaniu zjawisk patologicznych w społeczeństwie
Celem głównym jest ograniczenie występowania zjawisk patologicznych
w środowisku domowym, tj.: alkoholizmu, bezradności Ŝyciowej, przemocy
w rodzinie, itp.. Cel ten zostanie osiągnięty poprzez m.in.: zwiększenie
dostępności do pomocy terapeutycznej, psychologicznej i prawnej dla osób
i rodzin z problemami społecznymi oraz dzięki prowadzeniu profilaktycznej
działalności edukacyjnej. WaŜne jest, aby w działaniach tych
współuczestniczyły jednostki ze sfery społecznej: Urząd Miejski, OPS, Policja,
szkoły, słuŜba zdrowia, kościół oraz inne instytucje społeczne i stowarzyszenia
działające na terenie miasta.
WaŜnym działaniem w walce z patologiami społecznymi i ich skutkami jest
tworzenie zintegrowanych systemów pomocy. Nie wszystkie zadania
i inwestycje muszą być realizowane przez miasto samodzielnie, dlatego teŜ
zasadnym jest nawiązanie ścisłej współpracy w regionie (z gminami
ościennymi, powiatem, regionem) w celu rozwiązywania problemów
społecznym, np. tworzenie punktów konsultacyjnych, ośrodków interwencji
kryzysowej itp. dla mieszkańców kilku gmin.
3. Kierunki działań i zadania na lata 2008-2014
Realizacja celów głównych „Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych
dla Miasta Otwock” odbywać się będzie poprzez realizacje celów pośrednich
w poszczególnych latach. Działania realizowane w ramach Strategii
Rozwiązywania Problemów Społecznych przedstawione zostały na lata 20082014 z podziałem na zadania inwestycyjne i organizacyjne.
104
I Wysoki standard Ŝycia mieszkańców
9. Podniesienie standardu usług społecznych
Zadania inwestycyjne:
Lp.
Zadania
Harmonogram
realizacji
2008-2014
1
Ratowanie unikatowego w skali
regionu dziedzictwa kulturowego
Otwocka
(Kierunki zagospodarowania
przestrzennego)
2
Zapewnienie poprawy standardu usług 2008-2014
komunalnych w mieście
przestrzennego)
3
Budowa nowego zasobu budownictwa 2008-2014
komunalnego oraz tworzenie lokali
o charakterze socjalnym
(Lokalny Program Rewitalizacji)
Opis inwestycji/
Wskaźnik osiągnięcia celu
Szacunkowe
koszty
Opracowanie programu ochrony
dziedzictwa kulturowego Otwocka, w tym
zabytków poprzez: powołanie
samorządowych słuŜb, pobudzenie
aktywności społecznej, prowadzenie
edukacji młodzieŜy, współpraca z
Państwową SłuŜbą Ochrony Zabytków,
komponowanie nowej zabudowy z
obiektami zabytkowymi, utrzymanie
obiektów zabytkowych w naleŜytym stanie
technicznym, opracowanie bazy danych
obiektów zabytkowych unikatowego
budownictwa w mieście.
Prowadzenie działań na rzecz osiągnięcia
wysokich standardów świadczenia usług
komunalnych w mieście: zwiększenie
niezawodności systemów infrastruktury,
zminimalizowanie niekorzystnego
działania infrastruktury technicznej na
środowisko.
Budowa mieszkań komunalnych
i socjalnych. Modernizacja istniejących
zasobów mieszkaniowych miasta.
Koszty zostaną
oszacowane
przed
przystąpienie
m do realizacji
zadania
BudŜet Miasta
Środki z funduszy
strukturalnych
Inwestorzy prywatni
Koszty zostaną
oszacowane
przed
przystąpienie
m do realizacji
zadania
BudŜet Miasta
Środki z funduszy
strukturalnych
Inwestorzy prywatni
Koszty zostaną
oszacowane
przed
przystąpienie
m do realizacji
zadania
BudŜet Miasta
Środki z funduszy
strukturalnych
Inwestorzy prywatni
105
Źródła środków
___________________________________________________________________________
4
Zwiększenie bezpieczeństwa w ruchu 2008-2012
ulicznym w mieście
przestrzennego)
5
Budowa bogatej oferty
wypoczynkowo-uzdrowiskowej
przestrzennego)
6
Unowocześnienie istniejących i
od 2008
budowa nowych obiektów sportowych
przestrzennego)
2008-2014
Modernizacja dróg i ulic na terenie miasta,
budowa przepraw mostowych.
Rozwój infrastruktury towarzyszącej tzn.
modernizacja chodników, modernizacja
oświetlania ulicznego, budowa parkingów,
itp.
Zmniejszenie uciąŜliwości ruchu
samochodowego w mieście (wprowadzanie
ograniczeń w ruchu samochodów
cięŜarowych, wyznaczenie stref z ruchem
„uspokojonym” na osiedlach mieszkalnych
i w strefie uzdrowiskowej).
Systematyczny rozwój oferty poprzez:
budowę wielofunkcyjnych kompleksów
rekreacyjnych, przystosowanie lasów
klimatycznych do terenoterapii i innych
lasów do pełnienia funkcji rekreacyjnych,
budowę urządzeń dla turystyki
krajoznawczej, rozwój zaplecza
hotelowego, urządzenie zieleńców
istniejących parków miejskich, stworzenie
ciągów pieszo-rowerowych, szlaków.
Budowa Centrum SportowoRekreacyjnego
zawierającego następujące elementy:
-budowę kompleksu basenowego
-budowę hali sportowo-widowiskowej
-budowę kompleksów fitness(pow.1000m²)
-budowę obiektu gastronomii(pow.200m²)
-modernizacja stadionu i zespołu boisk
-budowa hotelu na 120 miejsc
-adaptacja istniejącej hali sportowej na 8
torową kręgielnię
-zagospodarowanie terenów zielonych,
106
Koszty zostaną BudŜet Miasta
oszacowane
Policja
przed
przystąpienie
m do realizacji
zadania
Koszty zostaną
oszacowane
przed
przystąpienie
m do realizacji
zadania
BudŜet Miasta
Środki z funduszy
strukturalnych
Inwestorzy prywatni
Koszty zostaną
oszacowane
przed
przystąpienie
m do realizacji
zadania
BudŜet Miasta
Środki z funduszy
strukturalnych
Inwestorzy prywatni
___________________________________________________________________________
7
Budowa zalewu „Bojary” oraz
zaplecza turystyczno-rekreacyjnego
przestrzennego)
od 2008
8
Rozwój centrum w Otwocku
przestrzennego)
od 2008
9
Budowa ścieŜek rowerowych
przestrzennego)
2008-2012
parkingi, ciągi komunikacyjne itp.)Budowa
Centrum ma być poszerzeniem
prowadzonej obecnie przez Klub „OKS
Start” działalności.
Stworzenie zbiornika wodnego przy
wschodniej granicy miasta w świdrach
Wielkich na rekultywowanych terenach
wysypiska oraz terenach starorzecza
Jagodzianki.
Zagospodarowanie terenu przy zbiorniku:
budowa bazy noclegowej,
gastronomicznej, usługi turystyczne,
zaplecze rekreacyjno-sportowe.
Wykreowanie estetycznej przestrzeni
publicznej z szerokim wachlarzem usług
handlowych, kulturalnych i innych.
Budowa podstawowych tras rowerowych:
1. Trasa ekspresowa północ-południe
prowadzona po terenach kolejowych
z Józefowa do Pogorzeli z moŜliwością
kontynuacji w obu kierunkach;
2. Mała obwodnica wokół Centrum
miasta prowadzona wzdłuŜ ulic:
Grunwaldzka/Reymonta/śeromskiego/
Filipowicza/Matejki/Batorego oraz po
terenie lasu na Kresach i wydmą na
południe od Świdra Zachodniego;
3. Trasa zmiennych krajobrazów od
mostu w Mlądzu do Pogorzeli z
moŜliwością kontynuacji w obu
kierunkach;
107
Koszty zostaną
oszacowane
przed
przystąpienie
m do realizacji
zadania
BudŜet Miasta
Środki z funduszy
strukturalnych
Inwestorzy prywatni
Koszty zostaną
oszacowane
przed
przystąpienie
m do realizacji
zadania
Koszty zostaną
oszacowane
przed
przystąpienie
m do realizacji
zadania
BudŜet Miasta
Środki z funduszy
strukturalnych
Inwestorzy prywatni
BudŜet Miasta
Środki z funduszy
strukturalnych
___________________________________________________________________________
4. Promenada uzdrowiskowa wzdłuŜ
ulicy Grunwaldzkiej
5. Promenada Andriollego łącząca
Centrum z Mazowieckim Parkiem
Krajobrazowym;
6. Trasa kolejki wąskotorowej łącząca
małą obwodnicę z terenami
rekreacyjnymi nad Świdrem
wytyczona śladem dawnej kolejki
z moŜliwością kontynuacji
w Józefowie poprzez most na ul.
Turystycznej;
7. Trasa nad Świdrem łącząca trasę po
wale przeciwpowodziowym z
Wiązowną, prowadzona wzdłuŜ
Świdra;
8. Trasa Nadwiślańska prowadzona
wałem przeciwpowodziowym wzdłuŜ
Wisły
DuŜa obwodnica krajoznawcza
prowadzona od wału
przeciwpowodziowego w sąsiedztwie
projektowanego Zbiornika Bojary, wzdłuŜ
Świdra do Mlądza, wschodnią krawędzią
tarasu wydmowego obok wzgórza Meran
do Jabłonnej i do Mazowieckiego Parku
Krajobrazowego i dalej szlakami w ramach
Parku do granicy z Karczewiem i dalej do
trasy wałem przeciwpowodziowym wzdłuŜ
Wisły – łącząca fragmenty wcześniej
wymienione trasy.
108
___________________________________________________________________________
10
Rewaloryzacja Parku Miejskiego w
Otwocku
2008-2009
11
Rewitalizacja terenów Instytutów
Atomowych w Świerku wraz z
utworzeniem ogrodów edukacyjnorekreacyjnych „Świerkolandia”
2008
12
Remont i adaptacja budynku Ośrodka
Psychoprofilkatyki Rodzinnej
2008
Celem projektu jest nadanie parkowi
dawnego charakteru rekreacyjnego poprzez
reorganizację układu przestrzennego,
przywrócenie zieleni i drzewostanu,
budowę deptaków i ścieŜek rowerowych.
Stworzenie atrakcyjnego miejsca rekreacji
mieszkańców i turystów.
Projekt zakłada utworzenie zespołu
parkowego, który mógłby stać się
unikalną atrakcją całego regionu.
Stworzenie miejsc pracy: punkty małej
gastronomii, sprzedaŜy ksiąŜek popularnonaukowych, publikacji edukacyjnych,
pomocy naukowych, zabawek
dydaktycznych.
Ogrody edukacyjno-rekreacyjne
poświęcone będą róŜnym dziedzinom
nauki: fizyce, matematyce,
biologii i in. gdzie za pomocą prostych
przedstawień i odpowiedniej architektury
krajobrazu wykonane byłyby ilustracje
wielu praw fizyki, matematyki, symetrii,
ewolucji roślin, wizualizacja muzyki.
Cześć urządzeń miałaby charakter
interaktywny i była miejscem zabaw oraz
wykonywania prostych doświadczeń.
Remont budynku dawnego Sądu (ul.
Czaplickiego 7) i adaptacja piętra na
potrzeby OPR wraz z Punktem
Konsultacyjnym świadczącego pomoc dla
osób zagroŜonych wykluczeniem
społecznym i uzaleŜnieniami oraz pomoc
dla dzieci z rodzin patologicznych.
109
2.400.000
BudŜet Miasta
Bezzwrotna dotacja
z MGiP
Środki z funduszy
strukturalnych
Ok.
40.000.000
Instytut atomistyki
Bezzwrotna dotacja
z MGiP
Środki z funduszy
strukturalnych
2.000.000
BudŜet Miasta
Bezzwrotna dotacja z
MGiP
Środki z funduszy
strukturalnych
___________________________________________________________________________
13
Utworzenie Centrum Informacji
Turystycznej
2008
14
Remont i adaptacja budynku
przedszkola przy ul. Kochanowskiego
6/8
2008
15
Budowa boiska do gry w siatkówkę
i koszykówkę oraz skyteparku
2008
16
Termomodernizacja szkół
2008
Projekt zakłada utworzenie punktu
informacji turystycznej czynnego
codziennie wraz z jego doposaŜeniem
w sprzęt niezbędny do bieŜącego
funkcjonowania.
Projekt obejmuje modernizacje siedziby
oddziału PTTK.
Projekt zakłada generalny remont dachu,
wzmocnienie stropów oraz remont
elewacji, a takŜe modernizacje kotłowni w
budynku przedszkola, wpisanym do
rejestru zabytków pod nr 939.
Docelowo przewiduje się przeniesienie
przedszkola w inne miejsce i adaptacje
budynku na cele gospodarcze, społeczne,
edukacyjne, turystyczne, szkoleniowe lub
kulturalne związane z funkcjonowaniem
jednostek samorządu gminnego.
Projekt zakłada budowę otwartego boiska
do gry w siatkówkę i koszykówkę,
parkingów oraz budowę skateparku na
terenie TKKF-u w Otwocku. Skatepark
miałby zawierać m.in. tor rowerowy
i rampę.
Projekt zakłada termomodernizację
obiektów uŜyteczności publicznej
spełniających funkcje oświatowo –
wychowawcze:
- Szkoła Podstawowa nr 6,
- Szkoła Podstawowa nr 12,
- Gimnazjum nr 2.
110
110.000
PTTK w Otwocku
MGiP
Środki z funduszy
strukturalnych
1.000.000
BudŜet Miasta
MGiP
Środki z funduszy
strukturalnych
100.000
BudŜet Miasta
MGiP
Środki z funduszy
strukturalnych
5.282.082
Środki własne
Środki MF EOG/NMF
___________________________________________________________________________
Projekt ma na celu stworzenie stref
rekreacji i sportu dla dzieci i młodzieŜy z
placówek oświatowych:
- Szkoły Podstawowe nr 1, nr 5, nr 8, nr 9,
nr 12
- Gimnazja nr 1, nr 2, nr 3 oraz nr 4.
ZałoŜeniem jest ogólnodostępność
tworzonej bazy.
Rozbudowa i modernizacja istniejącej
infrastruktury sporotwej i
okołoturystycznej oraz budowa nowej
infrastruktury.
10.761.310
Środki własne
Środki MF EOG/NMF
8.000.000
2008
Budowa Miejskiego Ośrodka Kultury
z salą widowiskowo-teatralną.
Budowa sali gimnastycznej przy
Szkole Podstawowej Nr 9 w Świerku
(Plan Rozwoju Lokalnego)
2008
Budowa sali gimnastycznej.
Informatyzacja Otwocka
(Strategia Informatyzacji)
2008-2013
Informatyzacja Otwocka poprzez:
− przygotowanie urzędu do komunikacji
z zewnętrznymi systemami danych
oraz do funkcjonowania zgodnie z
programem e-urząd,
− wdroŜenie elektronicznego obiegu
dokumentów,
Koszty zostaną
oszacowane
przed
przystąpienie
m do realizacji
zadania
Koszty zostaną
oszacowane
przed
przystąpienie
m do realizacji
zadania
Koszty zostaną
oszacowane
przed
przystąpienie
m do realizacji
zadania
OKS „START”
BudŜet Miasta
MGiP
Środki z funduszy
strukturalnych
Środki własne
ERDF
PFRON
17
Tworzenie stref rekreacji i sportu dla
dzieci i młodzieŜy
2008-2011
18
Modernizacja i rozbudowa obiektów
sportowych na terenie Otwockiego
Klubu Sportowego „START”
2008
19
Budowa Miejskiego Ośrodka Kultury
(Plan Rozwoju Lokalnego)
20
21
111
Środki własne
ERDF
BudŜet Miasta
BudŜet Powiatu
Środki z funduszy
strukturalnych
___________________________________________________________________________
−
22
Likwidacja barier architektonicznych Zadanie ciągłe
w budynkach uŜyteczności publicznej
wykorzystanie zastosowań
elektronicznej obsługi obywatela i
firm,
− podniesieni umiejętności oraz
rozszerzenie moŜliwości korzystania
z usług opartych na technologiach
teleinformatycznych,
− rozwój i powszechne korzystanie
z usług teleinformatycznych,
− tworzenie podstaw do dalszego
rozwoju technologii informatycznych
w zakresie gospodarki, ludności,
kultury i turystyki,
− budowę publicznych punktów dostępu
do Internetu (infomaty),
− budowa interaktywnego portalu
miejskiego,
− budowa miejskiej sieci optycznej,
radiowej,
− stworzenie sieci edukacyjnej,
− wdroŜenie systemu telefonii IP,
− wdroŜenie systemu zarządzania
zamówieniami publicznymi,
− wdroŜenie systemu e-Lerning,
e-Transport, e-Tourism,
− integracja systemów
teleinformatycznych w ramach
powiatu.
Likwidacja barier architektonicznych
w budynkach uŜyteczności publicznej na
terenie miasta.
Poprawa dostępności do instytucji
społecznych dla osób niepełnosprawnych.
112
Koszty zostaną
oszacowane
przed
przystąpienie
m do realizacji
BudŜet Miasta
BudŜet PCPR
PFRON
Środki zewnętrzne: EFRR,
ES, EOG, NMF
___________________________________________________________________________
zadania
Zadania organizacyjne:
Lp.
Zadania
Harmonogram
realizacji
1
Podniesienie standardu usług
społecznych w Mieście Otwock
Zadanie ciągłe
2
Wzrost poczucia bezpieczeństwa
w mieście
Zadanie ciągłe
Wskaźnik osiągnięcia
celu/minimum realizacyjne
Poprawa jakości pracy instytucji
gminnych, słuŜby zdrowia, placówek
oświatowych, kulturalnych, Policji,
itp.).
Świadczenie profesjonalnych usług na
rzecz ludności przez wszystkie
instytucje społeczne.
Doskonalenie jakości pracy przez
szkolenia, wprowadzanie standardów
jakości usług.
Tworzenie programów prewencyjnych
w celu poprawy poczucia
bezpieczeństwa mieszkańców.
113
Źródła środków
Partnerzy/
koordynatorzy
BudŜet Miasta
BudŜety i zasoby
kadrowe placówek
sfery społecznej
Środki pomocowe
Wszelkie instytucje
społeczne działające
w mieście
Fundacje
i stowarzyszenia
BudŜet Miasta
BudŜety i zasoby
kadrowe placówek
sfery społecznej
Środki pomocowe
Administracja państwowa
Urząd Miasta
Instytucje społeczne
Organizacje pozarządowe
___________________________________________________________________________
10. Profesjonalna opieka medyczna
Lp.
Zadania
Harmonogram
realizacji
1
Zapewnienie mieszkańcom
odpowiedniej opieki medycznej
Zadanie ciągłe
Zapewnienie mieszkańcom
odpowiedniej opieki medycznej
w oparciu o istniejące placówki oraz
powstawanie nowych zakładów
specjalizujących się w medycynie
paliatywnej i rozwijających się
dziedzinach medycyny.
2
Opracowanie i wdroŜenie programu
promocji zdrowego stylu Ŝycia
Zadanie ciągłe
Propagowanie zdrowego stylu Ŝycia
poprzez wypracowanie nawyków:
aktywności fizycznej, odpoczynku,
zdrowego Ŝywienia, Ŝycia bez
nałogów, itp.
Poprawa zdrowia mieszkańców.
Prowadzenie profilaktyki.
114
Źródła środków
BudŜet Miasta
BudŜety i zasoby
kadrowe placówek
sfery społecznej
Środki pomocowe
PFRON
Fundusze pomocowe
UE i inne
BudŜet Miasta
NFZ
Środki pomocowe
Partnerzy/
koordynatorzy
Urząd Miasta
Prezydent Miasta
SłuŜba Zdrowia
Stowarzyszenia, fundacje i
organizacje pozarządowe
___________________________________________________________________________
11. Edukacja i rozwój zasobów ludzkich oraz inwestowanie w młodzieŜ
Lp.
Zadania
Harmonogram
realizacji
1.
Rozwój zasobów ludzkich
Zadanie ciągłe
2.
Wyrównanie szans rozwojowych
i edukacyjnych dzieci i młodzieŜy
z róŜnych środowisk
Zadanie ciągłe
3.
Tworzenie społeczeństwa
informacyjnego
Zadanie ciągłe
Motywowanie do podnoszenie
poziomu wykształcenia
-upowszechnienie dostępu do
wiedzy poprzez inicjowanie
i wspieranie programów edukacyjnych.
UmoŜliwienie przekwalifikowania
osobom zagroŜonym utratą źródeł
dochodu.
Organizacja szkoleń dla osób
rozpoczynających działalność
gospodarczą i bezrobotnych,
pobudzenie ludności do rozpoczynania
działalności gospodarczej.
Poszerzanie zdolności adaptacyjnych
MłodzieŜy.
Zwiększenie mobilności zawodowej
mieszkańców.
Stworzenie równych szans
rozwojowych i edukacyjnych dzieci
i młodzieŜy z róŜnych środowisk
miasta.
Tworzenie warunków dalszego
wdraŜania systemów stypendialnych
dla dzieci, młodzieŜy oraz studentów.
Działania na rzecz budowy
społeczeństwa informacyjnego poprzez
115
Źródła środków
Partnerzy/
koordynatorzy
BudŜet Miasta
BudŜety i zasoby
kadrowe placówek
sfery społecznej
Środki pomocowe
Urząd Miasta
BudŜet Miasta
BudŜety i zasoby
kadrowe placówek
sfery społecznej
Środki pomocowe
Urząd Miasta
BudŜet Miasta
BudŜety i zasoby
Urząd Miasta
___________________________________________________________________________
4.
Dostosowanie programu nauczania
i kierunków nauki do potrzeb rynku
pracy
Zadnie ciągłe
5.
Doskonalenie zawodowe kadry
pedagogicznej
Zadanie ciągłe
doposaŜenie placówek oświatowych w
sprzęt komputerowy z dostępem do
Internetu.
Upowszechnianie nauki języków
obcych.
Organizowanie nowych kierunków
kształcenia i nowoczesnych
programów edukacyjnych zgodnych
z aspiracjami młodzieŜy i potrzebami
rynku pracy.
Podniesienie poziomu nauczania
poprzez: poprawę poziomu nauczania
języków obcych (dofinansowanie
dokształcania nauczycieli), dostęp do
nowoczesnych technologii (pracownie
komputerowe, Internet), dostęp do
kultury, sportu i rekreacji (poprawa
kondycji fizycznej).
Zapewnienie młodzieŜy optymalnych
warunków do startu w dorosłe Ŝycie.
Zmniejszenie zagroŜenia patologiami
społecznymi.
Doskonalenie zawodowe i aktywizacja
kadry dydaktyczno –
wychowawczej na rzecz poprawy
jakości nauczania i aktywizacji
środowisk młodzieŜowych i
dziecięcych.
Podnoszenie kwalifikacji nauczycieli,
profesjonalne szkolenia dla rodziców.
Udoskonalenie metod współpracy
nauczycieli z rodzicami.
Identyfikacja potrzeb i problemów
związanych z uzaleŜnieniem.
116
kadrowe placówek
sfery społecznej
Środki pomocowe
BudŜet Miasta
BudŜety i zasoby
kadrowe placówek
sfery społecznej
Środki pomocowe
Urząd Miasta
BudŜet Miasta
BudŜety i zasoby
kadrowe placówek
sfery społecznej
Środki pomocowe
Urząd Miasta
___________________________________________________________________________
12.Organizacja czasu wolnego dla mieszkańców
Lp.
1
Zadania
Powołanie Świetlicy MłodzieŜowej
Harmonogram
realizacji
2008-2010
Opis inwestycji/
Celem jest zapewnienie dzieciom i
młodzieŜy ze środowisk zagroŜonych
marginalizacją alternatywnych form
spędzania czasu wolnego poprzez
włączenia ich w zorganizowany program
kulturalno-oświatowy
Szacunkowe
koszty
Źródła środków
Koszty zostaną
oszacowane
przed
przystąpienie
m do realizacji
zadania
Urząd Miasta,
Ośrodek Pomocy
Społecznej
Organizacje pozarządowe)
ES, EOG, NMF
Lp.
Zadania
Harmonogram
realizacji
1
Kontynuacja kalendarza imprez
kulturalnych na terenie miasta
Zadanie ciągłe
2
Organizacja czasu wolnego dzieci
i młodzieŜy
Zadanie ciągłe
Podniesienie kultury społeczeństwa
gminy.
Kultywowanie miejscowej tradycji i
kultury.
Zorganizowanie wolnego czasu
mieszkańców.
Wzrost atrakcyjności miasta.
Integracja społeczności.
Organizacja zajęć pozaszkolnych
(kulturalnych, sportowych,
rekreacyjnych, wyrównawczych dla
dzieci mających problemy w szkole,
informacyjnych dla gimnazjalistów
wybierających szkołę i przyszły
zawód).
Aktywna działalność świetlic.
117
Źródła środków
Partnerzy/
koordynatorzy
BudŜet Miasta
Środki pomocowe
Prezydent Miasta
Ośrodki kultury, świetlice,
placówki oświatowe
z terenu miasta
BudŜet Miasta
BudŜety i zasoby
kadrowe placówek
sfery społecznej
MKRPA
Środki pomocowe
Prezydent Miasta
z terenu miasta
___________________________________________________________________________
Aktywizacja mieszkańców.
Zmniejszenie zagroŜenia patologiami
społecznymi.
13.Profesjonalna, kompleksowa i efektywna pomoc w rozwiązywaniu problemów społecznych
Lp.
Zadania
Harmonogram
realizacji
1
Kontynuacja działań z zakresu
pomocy społecznej dla osób
potrzebujących wsparcia przez
Ośrodek Pomocy Społecznej
Zadanie ciągłe
2
podnoszenia kwalifikacji
pracowników pomocy społecznej
Zadanie ciągłe
Pogłębianie diagnozy środowiska
– spełnienie standardów zatrudnienia
kadry pomocy społecznejjeden pracownik socjalny na dwa
tysiące mieszkańców
Dalsze działania pomocowe dla osób
potrzebujących (ubogich i
bezrobotnych) oraz dla osób
zagroŜonych wykluczeniem
społecznym (niepełnosprawnych,
chorych, itp.).
Podniesienie jakości usług oraz
skuteczniejsze działania pracowników
OPS.
118
Źródła środków
Partnerzy/
koordynatorzy
BudŜet Państwa
BudŜet Miasta
Prezydent Miasta
z terenu miasta
BudŜet OPS
BudŜet PCPR
Środki pomocowe
Powiatowe Centrum
Pomocy Rodzinie
Otwocku
w
___________________________________________________________________________
3
Zacieśnienie współpracami
pomiędzy gminami regionu w celu
sprawniejszego rozwiązywania
problemów społecznych
Zadanie ciągłe
Nawiązanie współpracy z róŜnymi
instytucjami wspomagającymi pomoc
społeczną w regionie
BudŜet Miasta
Prezydent Miasta
4
Współpraca ze stowarzyszeniami,
fundacjami i organizacjami
pozarządowymi działającymi na
terenie miasta
Właściwe odŜywianie dzieci
i młodzieŜy
Zadanie ciągłe
Zintegrowanie działań stowarzyszeń
i fundacji i innych organizacji
w kierunku poprawy warunków
socjalnych w mieście.
BudŜety Miasta
BudŜet Powiatu
Środki pomocowe
Prezydent Miasta
Zadanie ciągłe
Działania na rzecz doŜywiania dzieci
z rodzin najuboŜszych i dzieci
z przedszkoli oraz realizacja dopłat do
spoŜycia mleka i jego
przetworów przez dzieci i młodzieŜ.
BudŜet Miasta
BudŜety i zasoby
kadrowe placówek
sfery społecznej
Środki pomocowe
Urząd Miasta
5
14. Aktywizacja i integracja środowiska lokalnego
Lp.
Zadania
1
Powołanie Klubu Integracji
Społecznej (Lokalny Program
Rewitalizacji)
2
Utworzenie Otwockiego Centrum
Harmonogram
realizacji
2008-2010
2008-2010
Opis inwestycji/
Szacunkowe
koszty
Źródła środków
Powołanie Klubu jako formy zapobiegania
wykluczeniu społecznemu i zawodowemu
ludności. Celem jest reintegracja
społeczna i zawodowa osób długotrwale
bezrobotnych, klientów pomocy
społecznej, osób dotkniętych
dysfunkcjami.
Koszty zostaną
oszacowane
przed
przystąpienie
m do realizacji
zadania
Środki podmiotów
uczestniczących w
tworzeniu Klubu (Urząd
Miasta, Starostwo
Powiatowe, Powiatowy
Urząd Pracy, Organizacje
pozarządowe)
ES, EOG, NMF
Integracja lokalnego środowiska
Koszty zostaną
Środki podmiotów
119
___________________________________________________________________________
Organizacji Pozarządowych
3
Powołanie Izby PrzemysłowoHandlowej
2008-2010
organizacji pozarządowych.
Adaptacja pomieszczeń na Centrum wraz
z wyposaŜeniem.
oszacowane
przed
przystąpienie
m do realizacji
zadania
Integracja lokalnego środowiska
gospodarczego.
Zadaniem Izby będzie aktywizacja
i uruchomienie lokalnego potencjału
przedsiębiorczości.
Koszty zostaną
oszacowane
przed
przystąpienie
m do realizacji
zadania
uczestniczących w
tworzeniu Centrum (Urząd
Miasta, Starostwo
Urząd Pracy, Organizacje
pozarządowe w Otwocku)
ES, EOG, NMF
Środki podmiotów
uczestniczących w
tworzeniu Centrum (Urząd
Miasta, Starostwo
Urząd Pracy,
przedsiębiorcy w
Otwocku)
ES, EOG, NMF
Lp.
Zadania
Harmonogram
realizacji
120
Źródła środków
Partnerzy/
koordynatorzy
___________________________________________________________________________
1
Aktywizacja mieszkańców miasta
Zadanie ciągłe
2
Popularyzacja idei wolontariatu
Zadanie ciągłe
Powstawanie świetlic organizacja
wokół nich Ŝycia kulturalnotowarzyskiego mieszkańców.
Powstawanie stowarzyszeń na rzecz
rozwoju gminy oraz promowanie idei
pomocy samopomocy, pomocy
sąsiedzkiej i wolontariatu.
Poprawa dostępu do informacji dla
zainteresowanej zdobywaniem
doświadczenia młodzieŜy.
Zwiększenie aktywności młodzieŜy.
Pomoc najbardziej potrzebującym.
BudŜet Miasta
Środki pomocowe
Prezydent Miasta
BudŜet Miasta
Środki pomocowe
Prezydent Miasta
II Przeciwdziałanie zjawiskom patologicznym na terenie miasta
3. Prewencja, profilaktyka i leczenie uzaleŜnień
Lp.
Zadania
Harmonogram
realizacji
1
Kontynuacja zadań z zakresu
przeciwdziałania alkoholizmowi
Zadanie ciągłe
2
Kontynuacja zadań z zakresu
przeciwdziałania narkomanii
Zadanie ciągłe
Kontynuacja działań MKRPA,
Pełnomocnika ds. UzaleŜnień oraz
Grup AA.
Realizacja zadań wynikających
z „Gminnego Programu
Przeciwdziałania Alkoholizmowi”.
Dalsza działalność Punktu
Konsultacyjnego.
Realizacja zadań wynikających
z „Miejskiego Programu Profilaktyki
rozwiązywania problemów
alkoholowych i narkomanii “.
121
Źródła środków
Partnerzy/
koordynatorzy
BudŜet Miasta
MKRPA
Środki pomocowe
Prezydent Miasta
MKRPA
Placówki oświatowe
SłuŜba Zdrowia
BudŜet Miasta
MKRPA
Środki pomocowe
Prezydent Miasta
MKRPA
SłuŜba Zdrowia
___________________________________________________________________________
3
WdraŜanie programów
profilaktycznych przeciw
uzaleŜnieniom zwłaszcza wśród
dzieci i młodzieŜy
Zadanie ciągłe
Monitorowanie środowisk
zagroŜonych.
Prowadzenie aktywnej działalności
profilaktycznej we wszystkich
środowiskach.
Zwiększenie świadomości
społeczeństwa na temat uzaleŜnień.
Wprowadzenie programów
edukacyjnych i profilaktycznych w
szkołach na terenie gminy.
Uświadomienie zagroŜeń
wynikających z uzaleŜnień, działania
pod wpływem stresu, potrzeby
reagowania na agresję itp.
Wskazanie moŜliwości znalezienia
pomocy przez dziecko w chwili
wystąpienia dysfunkcji w rodzinie.
Ograniczenie zjawisk patologicznych
w środowisku szkolnym i domowym.
Wzrost bezpieczeństwa w szkole
i w rodzinach.
BudŜet Miasta
MKRPA
Środki pomocowe
Prezydent Miasta
MKRPA
SłuŜba Zdrowia
4. Zapobieganie występowaniu zjawisk patologicznych w społeczeństwie
Lp.
Zadania
Harmonogram
realizacji
122
Źródła środków
Partnerzy/
koordynatorzy
___________________________________________________________________________
1
Koordynacja i promocja działań na
rzecz zwalczania patologii
społecznych
Zadanie ciągłe
2
Podejmowanie działań na rzecz
złagodzenia skutków ubóstwa
Zadanie ciągłe
3
Zapobieganie i ograniczanie
zjawiska bezdomności
Zadanie ciągłe
4
Stworzenie gminnego systemu
profilaktyki i opieki nad dzieckiem i
rodziną.
Wprowadzenie sprawnego systemu
zapobiegania kryzysom rodziny ze
szczególnym uwzględnieniem
Zadanie ciągłe
Zwalczenie patologii społecznych
poprzez: przeciwdziałanie trwałej
marginalizacji pewnych grup
społecznych, edukację społeczeństwa
w zakresie problemów związanych z
patologiami społecznymi, promocję i
wsparcie dla inicjatyw obywatelskich,
prowadzenie monitoringu sytuacji w
rodzinach patologicznych.
Opracowanie i wdroŜenie systemu
reagowania na niekorzystne zjawiska
społeczne.
w środowisku domowym.
Wzrost bezpieczeństwa w rodzinach.
Współpraca z instytucjami,
stowarzyszeniami i innymi
organizacjami na rzecz złagodzenia
skutków ubóstwa.
Prowadzenie monitoringu sytuacji
mieszkaniowej osób ubogich lub
innych zagroŜonych wykluczeniem
społecznym.
Rozwój budownictwa socjalnego.
Prowadzenie monitoringu sytuacji
dzieci i młodzieŜy z rodzin
dysfunkcyjnych.
Pomoc dzieciom z rodzin
dysfunkcyjnych (poprawa ich kondycji
fizycznej, psychicznej).
Rozwój specjalistycznego poradnictwa,
123
BudŜet Miasta
BudŜety i zasoby
kadrowe placówek
sfery społecznej
Środki pomocowe
Urząd Miasta
BudŜet Miasta
Środki pomocowe
Prezydent Miasta
BudŜet Miasta
Środki pomocowe
Prezydent Miasta
BudŜet Miasta
MKRPA
Środki pomocowe
Prezydent Miasta
Powiatowe Centrum
Pomocy Rodzinie
w Otwocku
MKRPA
SłuŜba Zdrowia
___________________________________________________________________________
potrzeb dzieci i młodzieŜy.
WdroŜenie Programu
Przeciwdziałania Przemocy w
Rodzinie
5
Zapobieganie marginalizacji osób
starszych
2009 -2011
6
Wyrównywanie szans osób
niepełnosprawnych i
przeciwdziałanie ich wykluczeniu
społecznemu.
Zadania ciągłe
a takŜe terapii rodzinnej przy Ośrodku
Pomocy Społecznej
Szkolenie i podnoszenie kwalifikacji
kadry społecznej do pracy
z rodziną.
pomocy dla dzieci i młodzieŜy z rodzin
patologicznych.
w środowisku domowym.
Wzrost bezpieczeństwa w rodzinach.
Utworzenie dziennego domu pobytu
dla osób starszych.
Organizowanie zajęć rekreacyjnych,
edukacyjnych i usprawniających w
ramach pobytu w w/w domu .
Dalszy rozwój środowiskowej pomocy
dla osób starszych i
niepełnosprawnych- usługi opiekuńcze
w miejscu zamieszkania.
Uaktywnienie działalności klubów dla
seniorów .
Zwiększanie wiedzy na temat
niepełnosprawności poprzez
organizowanie szkoleń pracowników
administracji samorządowej,
pedagogów, pracodawców i innych
osób.
Rozwój środowiskowego wsparcia
124
BudŜet Miasta
Środki pomocowe
Prezydent Miasta
Ośrodki Kultury
BudŜet Miasta
Środki pomocowe
Prezydent Miasta
___________________________________________________________________________
poprzez:
pomoc rodzinom wychowującym
niepełnosprawne dziecko (system
świadczeń , praca socjalna,
poradnictwo),
utworzenie dziennego punktu opieki
nad dzieckiem niepełnosprawnym,
zwiększenie pomocy i wsparcie dla
osób niepełnosprawnych w
codziennym Ŝyciu (usługi opiekuńcze,
asystent osoby niepełnosprawnej)
125
4. WdraŜanie i monitoring realizacji strategii
„Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych dla Miasta Otwocka” jest
dokumentem otwartym, uwzględniającym zmiany wynikające z prowadzonego
monitoringu zjawisk społecznych.
„Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych dla Miasta Otwock”
zostanie przyjęta w formie uchwały Rady Miejskiej. Zmiany w Strategii
inicjowane będą przez Prezydenta Miasta Otwock, Ośrodek Pomocy Społecznej
oraz grupy społeczno-gospodarcze uczestniczące w procesie wdraŜania
i realizacji Strategii. Proponowane zmiany w Strategii będą równieŜ podlegały
uchwaleniu przez Radę Miejską.
Schemat wdraŜania i monitoringu realizacji zadań
Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych
Zespół zadaniowy
Prezydent
Miasta
Ośrodek Pomocy
Społecznej
Urząd Miejski
Organizacje Społeczne
Instytucje zewnętrzne
Rada Miejska
Proponowany system monitoringu prac nad Strategią zakłada:
- składanie przez Prezydenta Miasta – Zespół Zadaniowy – corocznych
sprawozdań z realizacji Strategii (na podstawie danych statystycznych
i innych informacji będących w posiadaniu: OPS, instytucji i organizacji
oraz grup środowiskowych biorących udział w programach związanych
z poszczególnymi celami realizacji Strategii).
- sporządzanie bilansu potrzeb Miasta w zakresie pomocy społecznej oraz
weryfikacja działań i zadań na corocznych zebraniach Rady Miejskiej,
- sporządzanie rocznych sprawozdań oraz przekazywanie ich Wojewodzie.
126
___________________________________________________________________________
Wskaźniki oceny monitorowania Strategii:
• Ilość zlikwidowanych barier architektonicznych,
• Ilość zmodernizowanych obiektów oświatowych, kulturalnych
i sportowych,
• Ilość nowo powstałych miejsc spędzania wolnego czasu,
• Ilość uruchomionych działalności gospodarczych,
• Ilość nowo powstałych miejsc pracy,
• Liczba nowo powstałych mieszkań socjalnych,
• Liczba osób uchronionych przed przemocą w rodzinie,
• Liczba osób, które podjęły leczenie odwykowe,
• Liczba osób mających problemy opiekuńczo-wychowawcze, którym
skutecznie udzielono pomocy,
• Liczba świadczeniobiorców Ośrodka Pomocy Społecznej,
• Liczba interwencji domowych Policji,
• Ilość realizowanych programów profilaktycznych,
• Liczba atrakcji (zajęć pozaszkolnych, imprez sportowych, kulturalnych
itp.) organizowanych głównie dla dzieci i młodzieŜy, mających na celu
rozwijanie zainteresowań młodych ludzi oraz promocje zdrowego stylu
Ŝycia.
5. Potencjalne źródła finansowania
Podstawowymi źródłami środków, z których mogą korzystać samorządy dla
realizacji programów pomocy społecznej są:
środki wewnętrzne – budŜety samorządów gminnych, powiatowych,
wojewódzkich,
środki zewnętrzne:
- Europejski Fundusz Społeczny (EFS),
- Fundusz Pracy,
- fundusze pomocowe (RPO, fundusze strukturalne, fundusze sektorowych
programów pomocowych),
- rezerwa "uwłaszczeniowa",
- poŜyczka z Banku Rozwoju Rady Europy.
Fundusze i programy wspierające pomoc społeczną:
•
Europejski Fundusz Społeczny (EFS) – jest najwaŜniejszym instrumentem Unii
Europejskiej w zakresie przeciwdziałaniu bezrobociu i rozwoju zasobów ludzkich. EFS
wspiera działania podejmowane w ramach Europejskiej Strategii Zatrudnienia. Środki
127
___________________________________________________________________________
•
Europejskiego Funduszu Społecznego przeznacza się w Polsce na realizację Sektorowego
Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich, Zintegrowanego Programu
Operacyjnego Rozwoju Regionalnego oraz Inicjatywy Wspólnotowej EQUEL. Priorytety
EFS realizowane są w ramach pięciu obszarów wsparcia, które obejmują:
1. Aktywną politykę rynku pracy mającą na celu przeciwdziałanie i zapobieganie
bezrobociu, przeciwdziałanie zjawisku długotrwałego bezrobocia zarówno wśród
męŜczyzn, jak i kobiet, ułatwianie ponownej integracji z rynkiem pracy długotrwale
bezrobotnych, a takŜe wspieranie integracji zawodowej ludzi młodych oraz osób
powracających na rynek pracy po okresie nieobecności na nim;
2. Przeciwdziałanie zjawisku wykluczenia społecznego mające na celu ograniczenie
zjawiska marginalizacji społecznej i przygotowanie osób zagroŜonych wykluczeniem
społecznym do wejścia na rynek pracy, utrzymania zatrudnienia lub powrotu do
czynnego Ŝycia zawodowego. Skierowane jest ono do osób, które ze względu na
trudną sytuację Ŝyciową nie potrafią samodzielnie odnaleźć się na rynku pracy, nie
potrafią rozwiązać osobistych i zawodowych problemów oraz korzystają długotrwale,
w sposób bierny, ze świadczeń pomocy społecznej;
3. Kształcenie ustawiczne mające na celu ułatwienie i polepszenie dostępu do rynku
pracy oraz integrację z rynkiem pracy, podwyŜszenie i utrzymanie potencjału
zatrudnieniowego osób oraz promowanie mobilności zawodowej, poprzez
zwiększenie dostępu do szkoleń zawodowych, edukacji oraz doradztwa;
4. Doskonalenie kadr gospodarki (promocja potencjału adaptacyjnego) oraz rozwój
przedsiębiorczości poprzez promocję wykwalifikowanej, przeszkolonej i zdolnej do
adaptacji w zmiennych warunkach pracy kadry pracowniczej, popieranie
innowacyjności i potencjału adaptacyjnego w zakresie organizacji pracy, rozwijanie
przedsiębiorczości oraz warunków sprzyjających tworzeniu miejsc pracy
i podwyŜszaniu kwalifikacji, rozwój potencjału ludzkiego w sferze badań, nauki
i technologii;
5. Zwiększenie dostępu i uczestnictwa kobiet na rynku pracy, włączenie z moŜliwością
rozwijania kariery zawodowej, zwiększeniem dostępu kobiet do nowych miejsc pracy,
pomocą w uruchamianiu działalności gospodarczej, a takŜe działania zakładające
zmniejszenie dysproporcji, których podstawą jest dyskryminacja ze względu na płeć
zarówno w ramach pionowych, jak i poziomych struktur rynku pracy.
Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Norweski
Mechanizm Finansowy – od roku 2004 Polska stała się beneficjentem pomocy
w ramach tych mechanizmów. Środki z tych źródeł _ moŜliwe do uzyskania do roku 2009
– mają przyczynić się do zmniejszania róŜnic ekonomicznych i społecznych w obrębie
Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Projekty finansowane z tych środków powinny
być zbieŜne z wszystkimi projektami realizowanymi w ramach funduszy strukturalnych,
Funduszu Spójności oraz innych przedsięwzięć finansowanych przez Unię Europejską.
W dziedzinie społecznej wyróŜniono priorytety:
-
rozwój zasobów ludzkich – promowanie wykształcenia i szkoleń dla pracowników
administracji samorządowej, rozwój zasobów kadrowych na poziomie regionalnym,
doskonalenie wiedzy i umiejętności zawodowych pracowników administracji
powiatowej i gminnej,
-
opieka zdrowotna i opieka nad dzieckiem – podniesienie poziomu Ŝycia przez wzrost
świadomości społeczeństwa w zakresie opieki zdrowotnej, programy wspierające
zdrowie rodziny, promocja zdrowia i profilaktyki, zapobieganie przestępczości wśród
dzieci i młodzieŜy, integracja społeczna dzieci niepełnosprawnych.
128
___________________________________________________________________________
•
•
EQUAL – jedna z czterech (EQUAL, INTERREG, LEADER+, URBAN),
przewidzianych na lata 2000-2006, Inicjatyw Wspólnotowych. W ramach EQUAL
wsparcie kierowane jest dla projektów mających na celu współpracę transnarodową
słuŜącą promowaniu nowych sposobów zwalczania wszelkich form dyskryminacji
i nierówności na rynku pracy (zarówno wśród osób bezrobotnych, jak i zatrudnionych).
Inicjatywa ta finansowana jest z Europejskiego Funduszu Społecznego.
Program Access – inicjatywa Unii Europejskiej mająca na celu wspieranie rozwoju
społeczeństwa obywatelskiego. Program ma wspierać działania organizacji
pozarządowych i organizacji nie nastawionych na zysk w dwóch głównych obszarach:
-
działania ułatwiające proces przejmowania i wdraŜania prawodawstwa UE
w dziedzinach: ochrona środowiska i rozwój społeczno-gospodarczy,
-
•
działania w sferze polityki społecznej, ze szczególnym uwzględnieniem zagroŜonych
marginalizacją grup społecznych.
Bank Rozwoju Rady Europy – udziela poŜyczek na finansowanie projektów
o znaczeniu społecznym. Bank posiada specjalne fundusze, z których dotowane są stopy
procentowe kredytów udzielonych m.in. na:
-
tworzenie nowych miejsc pracy w regionach upośledzonych (zwłaszcza w małych
i średnich przedsiębiorstwach),
-
rozwój infrastruktury w sektorach: ochrony środowiska, szkolnictwa i słuŜby
zdrowia,
-
wydatki związane z katastrofami i klęskami naturalnymi (usuwanie skutków
powodzi i budowa ochrony przeciwpowodziowej),
-
pozostałe projekty: pomoc uchodźcom, budowę mieszkań dla rodzin o niskich
dochodach, renowację zamków z przeznaczeniem na hotele i centra kulturalne.
Programy wspierające działania na rzecz osób bezrobotnych lub zagroŜonych
bezrobociem:
•
Program „PIERWSZA PRACA” - podstawowym celem programu jest nie
dopuszczenie do tego, aby absolwenci szkół stawali się i pozostawali bezrobotnymi.
Niezbędne jest zatem zwiększenie szans absolwentów na uzyskanie pierwszego
doświadczenia zawodowego. Intencją programu jest pobudzenie aktywności lokalnej
w projektowaniu przyszłości zawodowej, uruchomienie mechanizmów rozwiązywania
lokalnych problemów społecznych poprzez angaŜowanie młodych osób do pracy
w organizacjach pozarządowych w charakterze wolontariuszy, sprzyjanie projektom
wzmacniającym zdolność do samodzielnego poruszania się po rynku pracy, do
samokształcenia i kreatywności. Program obejmuje 5 segmentów:
-
małe i średnie przedsiębiorstwa,
-
samozatrudnienie,
-
kształcenie,
-
wolontariat,
-
informacja, poradnictwo zawodowe i pośrednictwo pracy.
129
___________________________________________________________________________
•
•
•
Program „ABSOLWENT” – organizowany przez urzędy pracy program pomagający
w starcie zawodowym absolwentom szkół wyŜszych. Program wykorzystuje środki
z Funduszu Pracy.
Program „JUNIOR” – celem programu jest aktywizacja zawodowa młodych osób
niepełnosprawnych z wykorzystaniem środków z Funduszu Pracy i Funduszu
Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Program zakłada udział trenera pracy
odpowiadającego za przygotowanie osoby niepełnosprawnej do podjęcia pracy.
Program „50 PLUS” – zakłada konieczność podwyŜszenia produktywności
i konkurencyjności osób zdolnych do pracy, podjęcia zdecydowanych działań w celu
utrzymania i przywracania do zatrudnienia osób w wieku powyŜej 50 lat. Przewiduje się,
Ŝe realizacja celów programu przyczyni się do zaktywizowania rocznie około 50-80 tys.
osób bezrobotnych oraz pobierających zasiłki i świadczenia przedemerytalne.
Do najpowaŜniejszych funduszy unijnych wspierających edukację naleŜą:
• SOCRATES – jego zadaniem jest rozszerzanie współpracy europejskiej w dziedzinie
edukacji, która obejmuje dzieci, młodzieŜ i dorosłych. Przystąpienie Polski do programu
SOCRATES nastąpiło w marcu 1998 roku, do roku 2006 realizowana jest II faza
programu. Komponentami programu SOCRATES są:
- COMENIUS - wspiera inicjatywy mające na celu podniesienie jakości edukacji
szkolnej i promowanie świadomości wymiaru europejskiego w procesach
edukacyjnych, czyli pomaga w kształtowaniu poczucia przynaleŜności do szerszej
i otwartej na świat społeczności europejskiej.
•
•
- ERASMUS – jego celem jest podnoszenie poziomu kształcenia i
wzmacnianie jego europejskiego wymiaru w szkołach wyŜszych. W
Polsce prawo uczestnictwa
w programie Erasmus mają
państwowe i prywatne szkoły wyŜsze wpisane do rejestru Ministerstwa
Edukacji Narodowej i Sportu, kształcące studentów na poziomie
licencjackim, inŜynierskim, magisterskim, doktoranckim.
LEONARDO DA VINCI - program stworzony z myślą o promocji i poprawie jakości
systemów kształcenia i szkolenia zawodowego. Program ten jest kontynuacją
wcześniejszych programów UE w zakresie: wstępnego kształcenia zawodowego,
kształcenia ustawicznego, kształcenia otwartego i na odległość, doskonalenia umiejętności
językowych, wspierania współpracy uczelni i przedsiębiorstw w zakresie transferu
nowych technologii oraz wyrównywania szans dostępu róŜnych grup społecznych do
rynku racy.
Program MŁODZIEś – składa się z pięciu części – akcji – róŜniących się rodzajem
wspieranej działalności:
-
Akcja 1: MłodzieŜ dla Europy – Wymiana MłodzieŜy – polega na realizacji wspólnego
pomysłu przez grupę młodych ludzi róŜnej narodowości.
-
Akcja 2: Wolontariat Europejski – EVS Wolontariat – umoŜliwia młodym
kilkumiesięczne wyjazdy za granicę do pracy społecznej.
-
Akcja 3: Inicjatywy MłodzieŜowe – dofinansowanie na konkretne przedsięwzięcia
o charakterze lokalnym, które są inicjowane i realizowane przez młodzieŜ.
130
___________________________________________________________________________
-
Akcja 4 Wspólne Działania - przedsięwzięcia łączące edukację szkolną, pozaszkolną
oraz szkolenie zawodowe, czyli trzy programy edukacyjne Unii Europejskiej:
SOCRATRES, MŁODZIEś i LEONARDO DA VINCI.
-
Akcja 5: Działania Wspierające – staŜe, seminaria, wizyty, kursy, sieci informacyjne
oraz inne działania, dzięki którym uczestnicy podnoszą swoje kwalifikacje.
• TEMPUS - jest programem wspierającym współpracę między uczelniami z krajów UE i z
krajów partnerskich, a takŜe pomagającym w podnoszeniu jakości kształcenia i reformy
w sektorze szkolnictwa wyŜszego. W chwili obecnej realizowany jest program TEMPUS
III przewidziany na lata 2000 – 2006, którego celem jest wspieranie procesu zmian
i reform w krajach partnerskich (będących beneficjentami programu) poprzez pomoc
w realizacji róŜnorodnych przedsięwzięć w sferze szkolnictwa wyŜszego (wielostronne
projekty międzynarodowe, mobilność).
Pozarządowe instytucje i fundacje wspierające działania w sferze polityki
społecznej
Organizacje pozarządowe, zwane równieŜ „trzecim sektorem”, skupione wokół
róŜnorodnych problemów Ŝycia społecznego stanowią jeden z filarów
współczesnych społeczeństw demokratycznych. Niektóre organizacje mają
charakter pojedynczych działań (lokalne), inne mają bardziej rozbudowane
struktury w postaci oddziałów terenowych.
PoniŜej przedstawiono kilka najbardziej znanych organizacji działających
w Polsce.
•
Caritas - największa organizacja charytatywna związana z Kościołem Katolickim
(Cariats Polska posiadająca strukturę diecezjalną) i realizująca swą pomoc w kraju
i zagranicą. Do najwaŜniejszych obszarów zaangaŜowania Caritas naleŜą problemy
dotyczące:
-
kryzysu środowiska rodzinnego,
-
przeprowadzania leczenia i rehabilitacji, oraz leczenia uzaleŜnień (narkomani),
-
problemów osób ubogich i bezdomnych, a takŜe imigrantów i uchodźców,
-
pomocy dla ofiar klęsk Ŝywiołowych,
-
pomocy dla osób starszych – stworzono tzn. Stacje Opieki Caritas (placówki opieki
pielęgnacyjnej nad starszymi osobami chorymi i niepełnosprawnymi),
-
•
pomocy dla osób bezrobotnych – realizowano projekt “Aktywizacja personalna,
zawodowa i społeczna osób długotrwale bezrobotnych”. W ramach struktur Caritas
diecezjalnych powstają tzw. BAB-y, czyli Biura Aktywizacji Bezrobotnych. Biuro
takie działa równieŜ w diecezji kieleckiej.
Działalność Caritas Polska jest prowadzona programowo i profesjonalnie, natomiast
poszczególne parafie kościelne prowadzą akcję organizujące pomoc dla swoich parafian
okazjonalnie.
MONAR – stowarzyszenie (załoŜone przez Marka Kotańskiego), które od 1981 roku
prowadzi szereg działań profilaktycznych propagujących Ŝycie bez narkotyków, promocję
zdrowia (przeciwdziałanie rozprzestrzenianiu się wirusa HIV i innych chorób zakaźnych)
131
___________________________________________________________________________
i przeciwdziałanie kryminalizacji. MONAR prowadzi prace środowiskowe, Świetlice
Socjoterapeutyczne, programy edukacyjne i alternatywne. Główne obszary działalności
Monaru:
-
programy dla osób aktywnie zaŜywających narkotyki, ukierunkowane na poprawę ich
sytuacji zdrowotnej i socjalnej oraz programy redukcji szkód spowodowanych
uŜywaniem narkotyków. MONAR oferuje osobom z problemem narkotykowym
pomoc specjalistyczną w zakresie: konsultacji, poradnictwa, terapii indywidualnej
i grupowej oraz detoksykację, pomoc ambulatoryjną oraz stacjonarną terapię
i rehabilitację dla osób uzaleŜnionych.
-
pomoc dla osób bezdomnych, samotnych, chorych terminalnie. „Ruch Wychodzenia
z Bezdomności MARKOT” – załoŜony został w ramach Stowarzyszenia MONAR
w roku 1993 i adresowany jest do ludzi bezdomnych, samotnych, skrzywdzonych
społecznie, ofiar przemocy domowej i niepełnosprawnych społecznie. W chwili
obecnej istnieją w Polsce 62 domy Markot, w roku 2003 z ich pomocy skorzystało
ponad 15 000 osób.
-
•
pomoc dla osób opuszczających zakłady karne, Ŝyjących na marginesie Ŝycia –
wykluczonych społecznie. MONAR we współpracy z Centralnym Zarządem SłuŜb
Więziennych prowadzi programy w placówkach penitencjarnych oraz oferuje pomoc
terapeutyczną osobom opuszczającym zakłady karne.
Fundacja Domy Wspólnoty Chleb śycia powstała z inspiracji siostry Małgorzaty
Chmielewskiej. Jednym z zasadniczych celów działania Fundacji jest poprawa sytuacji
osób zagroŜonych wykluczeniem społecznym. Cele realizuje się poprzez:
-
wspieranie edukacji i rozwoju dzieci i młodzieŜy pochodzących z ubogich środowisk
wiejskich. Stworzony został system stypendialny i oferta zajęć pozalekcyjnych dla
uczniów gimnazjów i liceów,
-
organizowanie szkoleń umiejętności zawodowych oraz miejsc pracy, zarówno dla
mieszkańców domów Wspólnoty jak i mieszkańców okolicznych wsi,
-
działania na rzecz Domów Wspólnoty Chleb śycia i ich mieszkańców (osób
bezdomnych).
• Fundacja dla Polski – jej zadaniem jest działanie na rzecz rozwoju polskich organizacji
pozarządowych. Fundacja wspiera nowatorskie projekty w dziedzinie pomocy społecznej,
oświaty, kultury i rozwoju lokalnego.
W ramach Fundacji dla Polski działają m.in.:
-
Program Rozwoju Regionalnego i Lokalnego – wspiera rozwój produkcji
i sprzedaŜy produktów regionalnych, co wzmacnia lokalne rynki pracy oraz rozwój
regionów.
-
Fundusz im. A. Bączkowskiego – propaguje idee słuŜby publicznej, ze szczególnym
uwzględnieniem dialogu społecznego i reform w sferze polityki społecznej.
-
Fundusz im. M. Baczko i P. Zakrzewskiego – wspiera rozwój młodych architektów
i
inŜynierów
budowlanych
zainteresowanych
proekologicznymi
i energooszczędnymi rozwiązaniami w dziedzinie budownictwa społecznopublicznego, renowacji starego budownictwa i jego adaptacji na cele społeczne.
-
Polsko-Francuski Fundusz Współpracy – współpraca w dziedzinie kształcenia
zawodowego (podstawowego i ustawicznego), na zasadach partnerskiego
132
___________________________________________________________________________
współdziałania z przedsiębiorstwami oraz z samorządami obu krajów.
-
Fundusz Krzyś – ma na celu poprawę warunków Ŝycia dzieci przebywających
w Domach Małych Dzieci.
-
Fundusz na Rzecz Dzieci z Wadami Serca - celem jest pomoc dzieciom z wadami
serca poprzez: wsparcie dla rodziców uczestniczących we wszystkich etapach
leczenia, umoŜliwienie dzieciom kontaktu z innymi dziećmi z wadami serca oraz
informowanie o moŜliwościach wykrywania i leczenia skomplikowanych wad serca
w Polsce.
-
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Program Dzieci Ulicy - adresowany do lokalnych organizacji pozarządowych
prowadzących pracę środowiskową z dziećmi i młodzieŜą, dla których ulica stała się
miejscem Ŝycia
Polska Akcja Humanitarna – współpracuje z organizacjami pozarządowymi i agendami
ONZ przy realizacji swoich zadań statutowych, zarówno w Polsce i zagranicą. Akcja
pomaga głównie uchodźcom. W Polsce najbardziej znany jest program doŜywiania dzieci
w szkołach i świetlicach – Pajacyk (prowadzony od 1998 roku). Fundacja stara się
poprawić sytuację bytową dzieci, ich warunki Ŝycia i nauki. Pomoc polega na
finansowaniu obiadów dla dzieci, które nie są objęte pomocą gmin. W ciągu 7 lat
prowadzenia programu Fundacja zapewniła dla 30 tys. dzieci przeszło 900 tys. posiłków.
Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności – jej głównym zadaniem jest działanie na
rzecz umacniania demokracji i społeczeństwa obywatelskiego, wyrównywania szans
rozwoju indywidualnego i społecznego oraz wspieranie gospodarki rynkowej w Polsce.
Fundacja realizuje swoje cele statutowe w sposób elastyczny i otwarty. Fundacja oferuje
granty oraz na inne sposoby wspomaga organizacje pozarządowe i inicjatywy lokalnych
społeczności oraz młodych liderów. Działa na rzecz równych szans startu Ŝyciowego
i zawodowego oraz reform w dziedzinie edukacji, administracji publicznej i słuŜby
zdrowia, a takŜe wspiera przemiany systemowe oraz rozwój obszarów wymagających
szczególnej pomocy, w tym zwłaszcza terenów wiejskich.
Fundacja im. Stefana Batorego – udziela wsparcia finansowego w ramach
wyznaczonych programów na realizacje projektów z dziedzin: nauka, społeczeństwo
obywatelskie, medycyna, zdrowie, środowisko, kultura i organizacje pozarządowe.
Polska Fundacja Dzieci i MłodzieŜy - przyznaje dotacje na programy prewencyjnorozwojowe dla dzieci i młodzieŜy.
Fundacja J&S Pro Bono Poloniae – wspiera inicjatywy społeczne realizowane przez
organizacje pozarządowe, dofinansowuje programy na rzecz poprawy sytuacji
w lokalnych społecznościach, np.: program dla dzieci i młodzieŜy, program stypendialny,
program dla kultury.
Fundacja Brata Alberta – zajmuje się opieką nad ludźmi chorymi, starszymi, ubogimi
oraz znajdującymi się na marginesie Ŝycia. Fundacja oferuje schronienie, posiłek, opiekę
lekarską.
„Porozumienie Bez Barier” – pomaga łamać stereotypy oraz bariery utrudniające
osobom z upośledzeniem fizycznym i psychicznym Ŝycie w społeczeństwie.
Fundacje pomagające w ratowaniu zdrowia i Ŝycia dzieci to m.in.: Wielka Orkiestra
Świątecznej Pomocy, Fundacja Jolanty Kwaśniewskiej, Fundacja TVN „nie jesteś sam”,
Fundacja Polsat.
Program „Równać Szanse” - podstawowy cel programu stanowi wsparcie inicjatyw
społecznych słuŜących wyrównywaniu szans edukacyjnych, a tym samym startu
133
___________________________________________________________________________
Ŝyciowego dzieci i młodzieŜy z terenów wiejskich oraz miejscowości do 20 tys.
mieszkańców. DąŜeniem programu jest:
-
podniesienie jakości edukacji i pracy z młodymi ludźmi w szkole i w warunkach
pozaszkolnych,
-
integracja środowisk lokalnych wokół edukacji,
-
podniesienie jakości,
-
stworzenie sieci organizacji pozarządowych współpracujących z młodzieŜą,
-
aktywizacji młodych ludzi do działań na rzecz własnego środowiska lokalnego oraz
rówieśników,
-
•
twórcze zagospodarowanie czasu wolnego – stworzenie atrakcyjnej oferty spędzania
wolnego czasu dla dzieci i młodzieŜy.
Program wychowawczo-profilaktyczny "Spójrz inaczej" – skierowany jest do uczniów
klas I-III szkół podstawowych i został opracowany z myślą, aby rozwijać w dzieciach
umiejętności radzenia sobie z róŜnymi trudnymi sytuacjami i problemami, mogącymi
sprzyjać sięganiu po alkohol, narkotyki, nikotynę i inne substancje szkodliwe dla zdrowia.
Celem programu jest taki wpływ na dziecko, aby radziło sobie lepiej, bez nadmiernego
napięcia z rozwiązywaniem problemów, których dostarcza mu Ŝycie, aby rozumiało
siebie, umiało współŜyć z innymi i potrafiło równieŜ znajdować w samym sobie oparcie
w trudnych sytuacjach. Treści programu zamknięte są w cztery bloki tematyczne. Są to:
-
postrzeganie siebie i rozumienie swoich uczuć,
-
uczestnictwo w grupie,
-
rozwiązywanie problemów,
-
dbanie o zdrowie.
6. Wykaz materiałów źródłowych
Przy opracowywaniu „Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych dla
Miasta Otwocka” skorzystano z następujących publikacji i dokumentów:
• Narodowy Plan Rozwoju na lata 2004-2006, opracowany przez
Ministerstwo Gospodarki Pracy i Polityki Społecznej, przyjęty przez Radę
Ministrów w dniu 11 lutego 2003 roku
• Narodowy Plan Rozwoju na lata 2007-2013
• Narodowa Strategia Integracji Społecznej dla Polski
• Polska 2025 – Długookresowa strategia trwałego i zrównowaŜonego
rozwoju
• Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego
• Roczniki Statystyczne Województwa Mazowieckiego
• Polityka Społeczna. Biblioteka Pracownika Socjalnego, red.
134
___________________________________________________________________________
•
•
•
•
•
•
A. Rajkiewicz
Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej i pracy społecznej, D. Lalak,
T.Plich
Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Powiatu Otwockiego, Otwock 2004
Strategia Rozwoju Miasta Otwock, Otwock 2000
Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Otwocka, Otwock
Projekt załoŜeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną
i paliwa gazowe dla Miasta Otwock, Otwock 2005
Sprawozdania z działalności Ośrodka Pomocy Społecznej w Otwocku
z lat 2002-2006
135

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych dla

Transkrypt

Podobne dokumenty

dyrektora Miejskiej Biblioteki Publicznej w Otwocku

UCHWAŁA NR XXXIX/407/13 Rady Miasta Otwocka z dnia 06

Ogłoszenie I przetarg o sprzedaży dz 13.9 i 13.11 obr. 5

Ogłoszenie o trzecim ustnym przetargu na sprzedaż zabudowanej

LABORATORIUM KRYMINALISTYCZNE KSP WSPÓŁPRACA LK

Zarządzenie Nr 177/2006 Prezydenta Miasta Otwocka z dnia 12

Materiał przybliżający strategię mieszkańcom (do

Treść ogłoszenia

Fundacja „POSŁANIEC”