Zarządzanie ryzykiem w tworzeniu wartości na przykładzie

Arkadiusz Kozłowski
Wroclaw University of Economics
Zarządzanie ryzykiem w tworzeniu wartości na przykładzie przedsiębiorstwa z
branży produkującej obuwie.
JEL Classification: A10
Słowa kluczowe: Zarządzanie wartością i ryzykiem przedsiębiorstwa, hedging, ryzyko walutowe.
Streszczenie: Raport opisuje sposób zarządzania ryzykiem walutowym przedsiębiorstwa, polegający
na wykorzystaniu opcji walutowych w hedgingu. Wykonane obliczenia ukazują możliwy dochód
przedsiębiorstwa w przypadku zastosowania powyższego rozwiązania, a także jego braku.
Wstęp
Analizowane przedsiębiorstwo, które zajmuje się m.in. produkcją towarów przeznacza swoje
produkty także na zagraniczne rynki. W związku z powyższym jest narażone na ryzyko walutowe,
które może w negatywny sposób wpłynąć na wynik końcowy przedsiębiorstwa i obniżyć jego wartość.
Mając to na uwadze przedsiębiorstwo powinno wykorzystać odpowiednią strategię hedgingową,
która zabezpieczy przed spadkiem wartości należności.
Według definicji D. Bennetta ryzyko walutowe jest to bieżąca albo przyszła pozycja okresów, a także
przewidywany przyszły składnik aktywów lub pasywów, który jest denominowany w walucie obcej.
Następnie musi zostać przeliczony na inną walutę według kursu, który jeszcze nie został określony.
Narażanie na ryzyko obejmuje:
- pozycje bilansu, które są wyrażone w obcych walutach;
- rzeczywiste, fizyczne zakupy, a także sprzedaż dóbr i usług, które nie zostały jeszcze zafakturowane
- transakcje kupna oraz sprzedaży przyszłych okresów, np. długoterminowe kontrakty na nabycie
środków trwałych
- rachunki i płatności denominowane w walutach obcych, jakie pojawią się, gdy dojdzie do
przewidywanej działalności handlowej.1
Sam kurs walutowy jest zależny od wielu czynników, co przedstawia poniższa tabelka
Tabela 1 Czynniki wpływające na poziom kursu walutowego
Strukturalne
- Poziom rozwoju i
struktura
gospodarki
- Poziom
konkurencyjności
gospodarki
- Sytuacja w
bilansie płatniczym
EKONOMICZNE
Techniczne
- Intensywność i
struktura
przemian
technicznych
- Poziom
rozwoju zaplecza
technicznego
funkcjonowania
rynków
Koniunkturalne
- Tempo
wzrostu PKB
- Tempo inflacji
- Zmiany stóp
procentowych
Polityczne
- Stopień
stabilizacji
politycznej
- Stopień
ryzyka
politycznego
- „Szoki
polityczne”
POZAEKONOMICZNE
Instytucjonalne
Psychologiczne
- Stosowane
- Oczekiwania
rozwiązania
społeczeństwa i
systemowe
świata biznesu
- Stopień
- Poziom ryzyka
liberalizacji
finansowego
rynków
- Stosowana
polityka
pieniężna
- Częstotliwość i
sposoby
interwencji
banku
centralnego
Źródło: M. Kalinowski, Ryzyko walutowe. Zarządzanie ryzykiem w przedsiębiorstwie, CeDeWu, Warszawa 2012, s. 22
Możliwe instrumenty zabezpieczające ryzyko kredytowe: kontrakty i opcje walutowe, kontrakty
pochodne oparte na opcjach, walutowe kontrakty futures oraz swapy.
1
M. Kalinowski, Ryzyko walutowe. Zarządzanie ryzykiem w przedsiębiorstwie, CeDeWu, Warszawa 2012, s. 37
Strategia
Zabezpieczenie należności przed spadkiem kursu PLN/EUR jest możliwe poprzez nabycie w banku
opcji kupna i sprzedaży. Dzięki temu przedsiębiorstwo nie musi się obawiać spadku lub wzrostu ceny
walut, które wpłynie negatywnie na wynik finansowy.
Prognoza sprzedaży
Założenie: procentowy wzrost przychodów w latach 2011/2012 będzie taki sam jak w okresie
2010/2011. Szacuje się, że ze względu na ekspansję zagraniczną udział przychodów z zagranicy będzie
rósł.
Tabela 2 Prognoza przychodów
Prognoza sprzedaży (tys zł)
2010
2011
2012
Przychody ze sprzedaży
96 683,89 zł 119 309,91 zł 146 751,19 zł
Zmiana procentowa w stosunku do roku wcześniejszego
X
23%
23%
Założona struktura uzyskania przychodów:
Przychody z krajowej sprzedaży
60%
71585,946
55%
80520,19
Przychody z zagranicznej sprzedaży
40%
47723,964
45%
66231
Ogółem
100%
119309,91
100%
146751,19
Źródło: Monitor Polski B, opracowano za wykorzystanie MS Excel 2010
Założenia:
- Przedsiębiorstwo wystawiło 1.02 fakturę z terminem zapłaty 1.06 na kwotę 1.000.000 EUR, za które
oczekuje zapłaty 4 000 000 PLN
- Kurs wykonania opcji został ustalony na poziomie 4,08 PLN/EUR
- Premia należna bankowi wynosi 0,08 PLN za 1 EUR
Cel: zabezpieczenie przed spadek kursu walutowego.
Tabela 3 Opcja kupna, pozycja długa
Opcja kupna
Kurs EUR
3,85
3,92
4,08
4,1
Wymagany przychód
4 000 000,00 zł 4 000 000,00 zł 4 000 000,00 zł 4 000 000,00 zł
Przychód ze sprzedaży EUR na
rynku
- zł
- zł
- zł
4 100 000,00 zł
Przychód z rozwiązania opcji
4 080 000,00 zł 4 080 000,00 zł 4 080 000,00 zł
- zł
Koszt opcji
80 000,00 zł
80 000,00 zł
80 000,00 zł
80 000,00 zł
Wynik końcowy
0 zł
0 zł
0 zł
20 000,00 zł
Wymagany przychód
Przychód ze sprzedaży EUR na
rynku
Wynik
Brak opcji
4 000 000,00 zł 4 000 000,00 zł 4 000 000,00 zł 4 000 000,00 zł
3 850 000,00 zł
-150 000,00 zł
3 920 000,00 zł 4 000 000,00 zł 4 100 000,00 zł
-80 000,00 zł
0 zł
100 000,00 zł
Źródło: Na podstawie M. Kalinowski, Ryzyko walutowe. Zarządzanie ryzykiem w przedsiębiorstwie, CeDeWu, Warszawa
2012; opracowano za wykorzystaniem MS Excel 2010
Z powyższej tabelki wynika, że przy większym spadku kursu walut niż 3,92 użycie tego instrumentu
przynosi spore oszczędności, ponieważ przedsiębiorstwo nie ponosi strat z powodu spadku ceny EUR,
co przy cenie 3,85 dałoby 150 tys straty. Natomiast przy wzroście ceny zysk z tego tytułu będzie
mniejszy o koszt opcji.
Wykres 1 Dochód a kurs walut przy wykorzystaniu opcji kupna
y
4,08
x
Źródło: opracowano na podstawie tabeli 3, za wykorzystaniem MS Word 2010.
y – dochód; x – kurs walut
Założenia:
- Przedsiębiorstwo otrzymało 15.02 fakturę z terminem zapłaty 15.06 na kwotę 100.000 EUR za
zakupione materiały do produkcji obuwia, za które chce zapłacić maksymalnie 400.000 PLN.
- Kurs wykonania opcji został ustalony na poziomie 3,92 PLN/EUR
- Premia należna bankowi wynosi 0,08 PLN za 1 EUR
Cel: Zabezpieczenie się od ryzyka wzrostu kursu walut.
Tabela 4 Opcja sprzedaży pozycja długa
Kurs EUR
Oczekiwana kwota do zapłaty
Przychód ze sprzedaży EUR na
rynku
Przychód z rozwiązania opcji
Koszt opcji
Wynik końcowy
Opcja sprzedaży
3,85
3,92
400 000,00 zł
400 000,00 zł
385 000,00 zł
8 000,00 zł
7 000,00 zł
4
400 000,00 zł
4,1
400 000,00 zł
392 000,00 zł
8 000,00 zł
0 zł
392 000,00 zł
8 000,00 zł
0 zł
392 000,00 zł
8 000,00 zł
0 zł
Wymagany przychód
Przychód ze sprzedaży EUR na
rynku
Wynik
Brak opcji
400 000,00 zł
400 000,00 zł
400 000,00 zł
400 000,00 zł
385 000,00 zł
15 000,00 zł
400 000,00 zł
0 zł
410 000,00 zł
-10 000,00 zł
392 000,00 zł
8 000,00 zł
Źródło: Na podstawie M. Kalinowski, Ryzyko walutowe. Zarządzanie ryzykiem w przedsiębiorstwie, CeDeWu, Warszawa
2012; opracowano za wykorzystaniem MS Excel 2010
Z powyższej tabelki wynika, że przy większym wzroście kursu walut niż 4,00 użycie tego instrumentu
przynosi spore oszczędności, ponieważ przedsiębiorstwo nie ponosi strat z powodu wzrostu ceny
EUR, co przy cenie 4,10 dałoby 10 tys straty. Natomiast przy spadku ceny zysk z tego tytułu będzie
mniejszy o koszt opcji.
Wykres 2 Dochód a kurs walut przy wykorzystaniu opcji sprzedaży
y
3,92
x
Źródło: opracowano na podstawie tabeli 3, za wykorzystaniem MS Word 2010.
y – dochód; x – kurs walut
Podsumowanie
Za pomocą opcji walutowych przedsiębiorstwo jest w stanie uchronić się przed niekorzystnym
kursem walutowym, dzięki czemu uzyska większą stabilność. W przypadku gdy 1 czerwca kurs
wynosił 3,85 PLN za 1 EUR, oraz gdyby kurs ten 15.06 wzrósłby na skutek nadchodzącego lata i
większego popytu na tę walutę do 4,10 to przy braku opcji przedsiębiorstwo poniosłoby stratę w
wysokości 160 000zł. Reasumując odpowiednia strategia zarządzania ryzykiem walutowym dla
przedsiębiorstwa planującego zagraniczną ekspansję jest bardzo ważna.
Bibliografia
Michalski Grzegorz, Strategie finansowe przedsiębiorstw (Entrepreneurial financial strattegies), oddk,
Gdańsk 2009.
Michalski Grzegorz, Ocena finansowa kontrahenta na podstawie sprawozdań finansowych (Financial
Analysis in the Firm. A Value-Based Liquidity Framework), oddk, Gdańsk 2008.
Michalski, Grzegorz Marek, Wprowadzenie do zarządzania finansami przedsiębiorstw, (Introduction
to Entrepreneurial Financial Management), Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1934041 or
http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.1934041
Michalski Grzegorz (2007), Portfolio Management Approach in Trade Credit Decision Making,
Romanian Journal of Economic Forecasting, Vol. 3, pp. 42-53, 2007. Available at SSRN:
http://ssrn.com/abstract=1081269
Michalski Grzegorz (2008), Operational risk in current assets investment decisions: Portfolio
management approach in accounts receivable, Agricultural Economics–Zemedelska Ekonomika, 54, 1,
12–19
Michalski Grzegorz (2008), Corporate inventory management with value maximization in view,
Agricultural Economics-Zemedelska Ekonomika, 54, 5, 187-192.
Michalski Grzegorz (2009), Inventory management optimization as part of operational risk
management, Economic Computation and Economic Cybernetics Studies and Research, 43, 4, 213222.
Michalski Grzegorz (2011), Financial Analysis in the Enterprise: A Value-Based Liquidity Frame-work.
Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1839367, 177-262.
Michalski Grzegorz (2007), Portfolio management approach in trade credit decision making,
Romanian Journal of Economic Forecasting, 8, 3, 42-53.
Michalski Grzegorz (2008), Value-based inventory management, Romanian Journal of Economic
Forecasting, 9, 1, 82-90.
Michalski Grzegorz (2012), Financial liquidity management in relation to risk sensitivity: Polish
enterprises case, Quantitative Methods in Economics, Vydavatelstvo EKONOM, Bratislava, 141-160.
Michalski Grzegorz (2008), Decreasing operating risk in accounts receivable mangement: influence of
the factoring on the Enterprise value, [in] Culik, M., Managing and Modelling of Financial Risk, 130137.
Dudycz Tadeusz, Zarządzanie wartością przedsiębiorstwa, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne
Michalski Grzegorz (2010) Planning optimal from the Enterprise value creation perspective. Levels of
operating cash investment. Romanian Journal of Economic Forecasting vol. 13 iss 1 pp 198-214
Michalski, Grzegorz Marek, Factoring and the Firm Value (May 17, 2008). FACTA UNIVERSITATIS
Series: Economics and Organization, Vol. 5, No. 1, pp. 31-38, 2008. Available at SSRN:
http://ssrn.com/abstract=1844306
Michalski, Grzegorz Marek, Crisis Caused Changes in Intrinsic Liquidity Value in Non-Profit Institutions
(December 14, 2012). Equilibrium. Quarterly Journal of Economics and Economic Policy, 2012,
Volume 7, Issue 2. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=2189488 or
http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2189488
Michalski, Grzegorz Marek, Płynność finansowa w małych i średnich przedsiębiorstwach (Financial
Liquidity Management in Small and Medium Enterprises) (2013). Plynnosc Finansowa w Malych i
Srednich Przedsiebiorstwach, PWN, 2013. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=2214715
Michalski, Grzegorz Marek, Accounts Receivable Management in Nonprofit Organizations
(Zarządzanie należnościami w organizacjach nonprofit), 2012, Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości
2012(68(124)):83-96. ICID: 1031935, Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=2193352 or
http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2193352
Marcin Kalinowski, Zarządzanie ryzykiem walutowym w przedsiębiorstwie, CEDEWU.PL Wydawnictwa
Fachowe, Warszawa 2007, str. 13, 111.
Jan Mazurek, Ryzyko walutowe, http://globaleconomy.pl/content/view/2283/6/
Dominic Bennett (tł.) z ang , Ryzyko walutowe : instrumenty i strategie zabezpieczające, Warszawa :
Dom Wydawniczy ABC, 2000.
Francesca Taylor (tł. z ang.), Rynki i opcje walutowe : rozwój, struktura, transakcje, Kraków : Oficyna
Ekonomiczna, 2000.
Daniel Meniów, Grzegorz Ochędzan, Zofia Wilimowska, Instrumenty zabezpieczające w transakcjach
walutowych - Bydgoszcz : AJG, 2003.
Przemysław Borkowski, Ryzyko w działalności przedsiębiorstw - Gdańsk : Wydawnictwo Uniwersytetu
Gdańskiego, 2008.
Red. nauk. Dariusz Zarzecki, Zarządzanie finansami : zarządzanie ryzykiem i kreowanie wartości. T. 1 Szczecin : Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania Uniwersytetu Szczecińskiego, 2007.
Red. nauk. Dariusz Zarzecki, Zarządzanie finansami : zarządzanie ryzykiem i kreowanie wartości. T. 2 Szczecin : Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania Uniwersytetu Szczecińskiego, 2007.
N. Franków, Zarządzanie ryzykiem w tworzeniu wartości na przykładzie przedsiębiorstwa z branży
produkującej samochody, http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2238066
M. Kalinowski, Ryzyko walutowe. Zarządzanie ryzykiem w przedsiębiorstwie, CeDeWu, Warszawa
2012