Wolność – „nieszczęsny dar”?

Wolnośd – „nieszczęsny dar”?
Materiały dla klas drugich
Wolnośd
Wymiar
społeczny
Wolnośd od
(aspekt
negatywny)
Wymiar
antropologiczny
Wolnośd do
(aspekt
pozytywny)
Zdolnośd do
podejmowania
decyzji
Analiza wymiaru społecznego
W aktach prawnych czytamy:
Konstytucja Rzeczpospolitej
Polskiej
Art. 53.
Każdemu zapewnia sie wolnośd sumienia i religii.
Art. 54.
Każdemu zapewnia sie wolnośd wyrażania swoich
poglądów oraz pozyskiwania i
rozpowszechniania informacji. Cenzura
prewencyjna środków społecznego przekazu
oraz koncesjonowanie prasy są zakazane. Ustawa
może wprowadzid obowiązek
uprzedniego uzyskania koncesji na prowadzenie stacji
radiowej lub telewizyjnej.
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, Art. 19
Każdy człowiek ma prawo do wolności opinii i do jej
wyrażania; prawo to obejmuje
swobodę posiadania niezależnej opinii,
poszukiwania, otrzymywania
i rozpowszechniania informacji i poglądów wszelkimi
środkami, bez względu na granice.
Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności
Artykuł 10 – Wolność wyrażania opinii
1 Każdy ma prawo do wolności wyrażania opinii. Prawo to obejmuje
wolność posiadania poglądów oraz otrzymywania i przekazywania
informacji i idei bez ingerencji władz publicznych i bez względu
na granice państwowe. Niniejszy przepis nie wyklucza prawa Państw
do poddania procedurze zezwoleń przedsiębiorstw radiowych,
telewizyjnych lub kinematograficznych.
2 Korzystanie z tych wolności pociągających za sobą obowiązki
i odpowiedzialność może podlegać takim wymogom formalnym,
warunkom, ograniczeniom i sankcjom, jakie są przewidziane
przez ustawę i niezbędne w społeczeństwie demokratycznym
w interesie bezpieczeństwa państwowego, integralności terytorialnej
lub bezpieczeństwa publicznego ze względu na konieczność
zapobiegania zakłóceniu porządku lub przestępstwu, z uwagi
na ochronę zdrowia i moralności, ochronę dobrego imienia i praw innych
osób oraz ze względu na zapobieganie ujawnieniu informacji poufnych
lub na zagwarantowanie powagi i bezstronności władzy sądowej.
Analiza tekstu
filozoficznego: John
Stuart Mill, O wolności
„Każdy
(…) ma
suwerenną władzę nad
sobą, nad swoim ciałem i
umysłem.”
„Uznaliśmy zatem, że
wolność opinii i jej
wyrażania jest konieczna
dla duchowego szczęścia
ludzkości.”
Zastanówmy się:
 W jakich okolicznościach można swobodnie wygłaszad
swoje opinie?
 Czy istnieją granice wolności słowa? Jakie?
 Jakie znacie rodzaje ograniczeo wolności (słowa)?
 Mill określa zasadę relacji między jednostką a
społeczeostwem. Na czym ona polega?
 Na czym polega „absolutna niezależnośd” w sferze
osobistej? Czy jest ona możliwa?
 Jakie ograniczenia wolności postuluje Mill? W stosunku
do jakich ludzi każe je stosowad?
„Umieć powiedzieć NIE: to jest fundament zarówno charakteru
człowieka, jak i jego pozycji wśród ludzi. Powiedzieć nie cichutko
(…) tylko głośno, żeby wszyscy słyszeli.” (H. Elzenberg)
Wolności doświadczamy od wewnątrz – to ja sam
decyduję, co będę robid. To mój rachunek zysków i strat.
Paradoksy wolności
•
Paradoks czasu (kiedy analizujemy swoje decyzje dostrzegamy, że mieliśmy wybór,
mogliśmy czegoś dokonad, pójśd w określoną stronę. Jednocześnie zauważamy, że
wolnośd „odeszła już do przeszłości” – to co było, już do nas nie wróci. Kiedy więc
jesteśmy wolni, to o tym nie wiemy, a potem dostrzegamy tylko, że na pewne
zmiany jest już za późno);
•
Paradoks natury wolności (= wolnośd znosi sama siebie; często określone
zachowania są spowodowane różnymi czynnikami, które wpływają na określone
zachowania, wybory, itp., np. instynkt, potrzeby, interesy, wychowanie); Uwaga!
Tu pojawiają się pojęcia determinizmu i indeterminizmu!!!
•
Paradoks liberalizmu (doktryna, według której należy zapewnid jak najwięcej
wolności dla jednostki. Ale cóż to znaczy „nie naruszad wolności drugiego”? ).
Na czym polegają te paradoksy? Omówienie zagadnienia na podstawie rozdziału z podręcznika „Kłopoty z wolnością”
Determinizm i indeterminizm
Determinizm
(determinatio =
ograniczanie)
Wszystko dzieje się z
konieczności, wszystko
ma swoją przyczynę
W świecie nie ma
przypadków
Indeterminizm
(in - = nie)
Istnieją zdarzenia, które
dzieją się spontanicznie
lub przypadkowo, nie
można podad ich
przyczyny
Przyszłośd jest nas
niespodzianką
Autodeterminizm
(autos = sam)
Istnieją byty, które
samodzielnie wywołują
pewne zdarzenia w
świecie
Osoby ludzkie – samowyznaczają się do
pewnych działao
Spór determinizm - indeterminizm wymaga od nas również analizy innych pojęd i
stanowisk.
Przyczyna i
skutek
Istnienie i rola
Boga
Możliwośd i
koniecznośd
Podmiot i
przedmiot
Prawo przyrody
i prawo
społeczne