Biuletyn Chorób Infekcyjnych 2007 (aktualności w chorobach

Biuletyn Chorób Infekcyjnych 2007 (aktualności w chorobach infekcyjnych)
Układowe Wewnątrzkomórkowe Infekcje Bakteryjne (Mycoplasma, Chlamydia gatunki
Borrelia) w chorobach neurodegeneracyjnych (Stwardnienie Rozsiane, Stwardnienie
Zanikowe Boczne) i zaburzeniach zachowania (z zakresu chorób autystycznych) (Autyzm,
Zespół Deficytu Uwagi, Zespół Aspergera)
Garth L. Nicolson
Instytut Medycyny Molekularnej (The Institute for Molecular Medicine)
16371 Gothard Street H, Huntington Beach , California 92647
Streszczenie
U pacjentów przewlekle chorych na choroby neurodegeneracyjne oraz zaburzenia zachowania często stwierdza się uogólnione infekcje
bakteryjne, wirusowe lub grzybicze, które mogą odgrywać istotną rolę w ich patogenezie. Nasi badacze oraz inni lekarze przebadali
pacjentów cierpiących na różne schorzenia neurodegeneracyjne oraz zaburzenia zachowania różnego typu takie jak: Stwardnienie
Zanikowe Boczne (ALS), Stwardnienie Rozsiane (MS), zaburzenia autystyczne (Autyzm, Zespół Aspergera, Nadpobudliwość
Psychoruchowa ADHD).
Ich wyniki wskazują iż większość z nich cierpi na uogólnione międzykomórkowe, bakteryjne, wirusowe lub grzybicze infekcje. Na
przykład wyniki badań leukocytów krwi obwodowej na obecność zakażeń patogenami takimi jak Mycoplasma spp, Chlamydia
pneumoniae, Borrelia burgdorferi i innymi uzyskane przez łańcuchową reakcję polimerazy (PCR) ujawniły wysoką częstość przypadków
koinfekcji których nie odnajdujemy w wynikach grupy kontrolnej) (P<0.001). Uzyskane wyniki zostały porównane do chorób
chronicznych których objawy chorobowe posiadają manifestacje neurologiczne takich jak Zespół Chronicznego Zmęczenia/
Encefalopatia Mięśniowa, Fibromialgia, Choroba z Lyme, odniesiono je następnie do wyników chorych pacjentów weteranów Wojny
w Zatoce Perskiej - Gulf War Illness (chorób zazwyczaj występujących u weteranów wojennych). Większość tych przewlekle chorych
pacjentów posiada również różne wewnątrzkomórkowe infekcje bakteryjne. Po porównaniu z grupą kontrolną (P<0.001) najczęściej
odnajdywaną koinfekcją bakteryjną były różne gatunki mycoplazm we wszystkich badanych przypadkach. Dla kontrastu tylko w kilku
przypadkach z grupy kontrolnej posiadających wynik pozytywny znaleziono pojedyncze znamiona infekcji. Wyniki badań sugerują iż
międzykomórkowe infekcje bakteryjne często współistnieją z chorobami neurodegeneracyjnymi oraz różnego typu zaburzeniami
zachowania. Protokoły leczenia tych chorób powinny uwzględniać złożone infekcje współistniejące w tych chorobach.
Słowa kluczowe: infekcje bakteryjne, stwardnienie rozsiane, stwardnienie zanikowe boczne, zaburzenia autystyczne, zespół chronicznego zmęczenia
Wstęp:
Choroby neurodegeneracyjne są chorobami degeneracyjnymi Centralnego Układu Nerwowego, które często
powodują demencję. W znacznej większości przyczyny tego typu chorób mózgu oraz ich mechanizmy
powstawania (patologia) są nieznane, notujemy jednak znaczny wzrost ich wykrywalności i występowania wraz
z niedoszacowaniem częstości. Są one częściej wykrywane w starzejącej się populacji.
Choroby te są opisywane przez zmiany molekularne jakie zachodzą w komórkach nerwowych, które skutkują
obumarciem lub zniszczeniem komórki nerwowej i ostatecznie powodują dysfunkcję nerwów oraz obumarcie
komórki co daje wyraz w objawach neurologicznych oraz w szczególnych przypadkach powoduje demencję (1,2).
Pojawia się tutaj odniesienie do znanej teorii genetycznej powstawania tych chorób, jednak zmiany genetyczne
które się ujawniają i zmiany w ekspresji genowej jakie są odnajdywane w tych chorobach się uzupełniają (2).
Jedną z typów zmian jakie zachodzą we wszystkich chorobach neurodegeneracyjnych jest nadekspresja wolnych
rodników (stres oksydacyjny), który powoduje tłuszczowe, białkowe i genetyczne zmiany strukturalne (3,4).
Uważa się, iż przewlekłe niedobory żywieniowe, urazy głowy, toksyny środowiskowe, chroniczne bakteryjne
i wirusowe infekcje, immunologiczna odpowiedź z autoagresji, choroby naczyniowe, akumulacja płynu w mózgu,
zmiany w koncentracji neuroprzekaźników i wiele innych może powodować powstanie chorób
neurodegeneracyjnych (1,5). Interesujący model przyczyn degeneracji układu nerwowego skutkujący chorobami
neurologicznymi ujmuje toksyczne produkty przemian metabolizmu mózgowego jako wynik chronicznej
bakteryjnej lub wirusowej infekcji (6,7).
Czynniki infekcyjne mogą wniknąć do centralnego układu nerwowego przez zainfekowanie migrujących
makrofagów lub uzyskać dostęp międzykomórkowy przekraczający barierę krew mózg lub przez transfer
wewnątrzneuronalny z nerwów peryferyjnych (6). Bakterie pozbawione ściany komórkowej (większość gatunków
mykoplazm, chlamydii, coxiella, brucella, borrrelia są pośród wielu innych głównymi podejrzanymi patogenami
jakie mogą odgrywać dużą rolę w patologii chorób neurodegeneracyjnych (8).
Takie infekcje mogą również powodować szybszy rozwój choroby jak również przez to, że są zazwyczaj
uogólnione, systemowe mogą wpływać na złe funkcjonowanie układu odpornościowego, centralnego układu
nerwowego i innych układów.
2. Metody
Pobieranie krwi do badań
Krew była pobierana do probówek zawierających EDTA, natychmiast po pobraniu przeniesiona do pojemników
z lodem które następnie drogą lotniczą dostarczono do Instytutu Medycyny Molekularnej do analizy. Wszystkie
próbki umieszczono w ciemnym miejscu. Krew została zbadana metodą DNA przy użyciu systemu Chelex jako
pierwotnie zalecanego (9, 10).
Amplifikacja Sekwencji Genowych metodą PCR
Amplifikacja docelowych sekwencji genowych metodą łańcuchowej reakcji polimerazy DNA (PCR) została
wybrana jako pierwotnie opisana (zalecana). Negatywne i pozytywne wyniki były obecne w każdej
eksperymentalnej próbie. Amplifikowane próbki krwi były odseparowane od siebie żelem agarowym poddanym
elektroforezie.
Po denaturacji i neutralizacji za pomocą metody Southern Blottingu sprawdzono wyniki uzyskane metodą PCR (9,
10). Użyto zwielokrotnionej metody PCR dla każdego gatunku bakterii badanych aby zminimalizować możliwości
krzyżowej reakcji wśród mikroorganizmów które zostały wykryte.
Statystyki
Podmioty charakterystyki demograficznej zostały oszacowane przy użyciu statystyk opisowych oraz testów
t-studenta (niezależne próby czynnikowe, test t studenta dla sprawdzenia równości uzyskanych wyników, test
dwustronny). Do badania statystycznego został wybrany 95 % przedział ufności dla uzyskanych wyników. Testu
Chi kwadrat Pearsona użyto do porównania przeważających wyników pomiędzy pacjentami a grupą kontrolną.
3. Stwardnienie zanikowe boczne (ALS)
ALS jest chorobą ujawniająca się zazwyczaj we wczesnym okresie dorosłości, uznaje się ją za jednostkę
pochodzenia idiopatycznego, chorobę progresywną, degeneracyjną zajmującą oba: centralne i peryferyjny neurony
motoryczne. Pacjenci z ALS wykazują postępująca słabość i paraliż mięśniowy spowodowany zniszczeniem,
wyższych neuronów motorycznych w korze ruchowej oraz niższych neuronów motorycznych w rdzeniu mózgu
i korze rdzeniowej, ostatecznym skutkiem tego procesu jest śmierć chorego. Zazwyczaj z powodu niewydolności
oddechowej (11, 12). Obraz kliniczny ALS może być różnorodny. Objawy uzależnione są od lokalizacji oraz
stopnia zaawansowania zmian w komórkach nerwowych (13).
Odkrycie sekwencji enterowirusów w 15 z 17- nastu próbek kory rdzeniowej chorych na ALS pacjentów metodą
łańcuchowej reakcji polimerazy PCR (14, 15) zwróciło uwagę na chroniczne infekcje układu nerwowego
u chorych na ALS pacjentów, pomimo iż inne próbki kory rdzeniowej były wolne od sekwencji enterowirusów
w badanym materiale (zarówno zdrowych jak i chorych na ALS pacjentów). Czynniki infekcyjne mogą odgrywać
dużą rolę w etiologii zespołu Stwardnienia Zanikowego Bocznego ALS.
Przestudiowaliśmy obecność systemowych infekcji mikrobiologicznych w na wstępnej grupie pacjentów z ALS.
Odkryliśmy że 8/8 badanych weteranów wojny w Zatoce Perskiej ze zdiagnozowanym stwardnieniem zanikowym
bocznym pochodzących z trzech różnych narodowości miało systemową infekcję mycoplazmalną.
Wszyscy byli pozytywni, z tym że jeden z pacjentów miał uogólnioną infekcję M fermentans i jeden M.
genitalium. U 22 na 28 pacjentów cywilnych z USA, Kanady i Wlk. Brytanii znaleźliśmy również mycoplazmalne
zakażenie krwi. Pośród pacjentów cywilnych z potwierdzoną infekcją mycoplazmą którzy byli wcześniej badani
na obecność M. Fermentans, M. Hominis i M. Pneumoniae większość była pozytywna na M. fermentans (13/22,
59 %), ale znaleźliśmy również inne gatunki mykoplazm takie jak M. hominis (7/22, 31 %) i M. Pneumoniae
(2/22, 9 %), dwóch cywilnych pacjentów z ALS miało złożone infekcje mycoplazmą M. fermentans plus M.
hominis, 9 %. Różnica w częstości obecności koinfekcji mycoplazmalnych pomiędzy pacjentami z ALS i grupą
kontrolną była znacząca (P<0.001) (17).
Pacjenci cierpiący z powodu ALS mieli też wykrywane inne infekcje chroniczne: zakażenie wirusem opryszczki
6 (HHV-6), Chlamydia pneumoniae i Boreliozę z Lyme. Znamy już prawdopodobną rolę jaką mogą odgrywać
u pacjentów z ALS enterowirusy, jednak o innych infekcjach hipotetycznie odgrywających podobną rolę
w patogenezie i postępowaniu choroby ALS nic nie wiemy.
4. Stwardnienie Rozsiane (Multiple Sclerosis) (SM)
Stwardnienie rozsiane jest chorobą nerwów centralnego układu nerwowego, objawia się zarówno w młodości jak
również w starszym wieku. Nerwy w różnych partiach mózgu są pokryte ochronną izolacją zawierająca białko
mielinę oraz inne białka wchodzące w skład otoczki lipidowej dzięki czemu impulsy nerwowe które umożliwiają
połączenie są chronione. W stwardnieniu rozsianym proces zapalny oraz czynniki autoimmunologiczne
skierwowane przeciwko mielinie oraz inne antygeny powodują że ochronna otoczka ulega zniszczeniu
(demielinizacji). Skutkiem tego procesu jest spadek częstości lub całkowita utrata przewodzenia impulsów
nerwowych wzdłuż nerwów. W postępującej chorobie komórki nerwowe zostają całkowicie zniszczone przez
demielinizację oraz wyparcie zdrowych płytek na komórkach nerwowych do czasu w którym komórka nerwowa
wydaje się martwa. Występuje również złamanie bariery krew mózg co jest związane z miejscowym procesem
zapalnym spowodowanym przez komórki glejowe (18, 19).
Efekty kliniczne demielinizacji oraz zniesienie bariery krew mózg są różnorodne ale zazwyczaj obejmują
zaburzenia widzenia zmiany w poruszaniu się, czuciu i zaburzenia koordynacji ruchowej zaburzenia poznawcze.
Często choroba przebiega z okresami nawrotów i remisji , ale u małej grupy pacjentów choroba postępuje
regularnie (19).
Przez ostatnie lata testowano hipotezę, iż SM może wywoływać czynnik infekcyjny (20, 21). Badania
epidemiologiczne oraz badania bliźniąt sugerują iż SM jest nabyte nie wrodzone. Do chwili obecnej ponad 90 %
pacjentów wykazuje immunologiczne i żerne znamiona infekcji. Pacjenci zostali przebadani na obecność różnych
czynników wirusowych i bakteryjnych. Patogenem najczęściej znajdowanym w mózgach pacjentów tej grupie
chorych była Chlamydia pneumoniae, aczkolwiek nie była odkrywana przez wszystkich badaczy (25, 26).
Ostatnie badania prowadzone w Instytucie Medycyny Molekularnej (Institute of Molecular Medicicne) oraz
w wielu innych miejscach pokazują, że pewna odpowiedź immunologiczna z autoagresji wobec komórek
nerwowych może być spowodowana infekcją toczącą się wewnątrz komórek nerwowych.
80 % pacjentów ze stwierdzonym SM może przechodzić wewnątrzkomórkową infekcję bakteryjną spowodowaną
mycolasmą, chlamydią lub inną bakterią bez ściany komórkowej. Są one jednak znajdowane rzadko wśród
badanych (P<0.001). Ponadto inne infekcje komórkowe takie jak zakażenie Borrelia burgdorferi (choroba z Lyme)
i innymi wewnątrzkomórkowymi bakteriami może również stanowić czynnik obciążający (przykład 2 ).
Infekcje mogą stymulować odpowiedź odpornościową i obecnie w szczególności wewnątrzkomórkowe infekcje
bakteryjne komórek nerwowych mogą stymulować odpowiedź immunologiczną z autoagresji kiedy te
wewnątrzkomórkowe bakterie uwalniają z komórek nerwowych antygeny komórkowe. W przypadku Stwardnienia
rozsianego odkryto 20 różnych bakteryjnych i wirusowych infekcji, jednak rola tych zakażeń w patogenezie SM
nadal nie jest jasna (27).
Chlamydia pneumoniae oraz różne gatunki mykoplazm są wykrywane w centralnym układzie nerwowym
u chorujących wcześniej na SM w czasie autopsji (28, 29). Obecność tych bakterii wiąże się z wystąpieniem
chorób neurologicznych (23). Ponadto zakażenia występujące u innych naczelnych bakteriami takimi jak
Mycoplasma fermentans dają rezultat w postaci poważnych komplikacji neurologicznych (30).
5. Zaburzenia Autystyczne (Autistic Spectrum Disorders) ASD
Dzieci z zaburzeniami autystycznymi takimi jak Autyzm, Zaburzenie Deficytu Uwagi, Zespół Aspergera itp.
generalnie cierpią z powodu niemożliwości poprawnego komunikowania się z otoczeniem, prawidłowego
nawiązania kontaktów z innymi ludźmi oraz nieadekwatnej reakcji na kontakt z otoczeniem. Nie wszyscy pacjenci
mają te same wspólne objawy, sygnały i symptomy chorób, ale mają skłonność do wyrażania problemów
z socjalizacją, komunikowaniem, poruszaniem się oraz z myślami które wyrażają się w ich zachowaniu w podobny
sposób. Dzieci z tymi zaburzeniami często powtarzają te same ruchy i przejawiają chorobliwą fiksację na
specyficznych przedmiotach, bardzo często przejawiają reakcję bólu na wybrane dźwięki, smaki lub zapachy.
(31, 32).
Za przyczynę tych objawów uznano anomalia w budowie mózgu oraz jego funkcjonowaniu. U niektórych
pacjentów z ASD występuje również pewna liczba innych mniej specyficznych chronicznych objawów i oznak
zaburzeń. Wśród nich znajdujemy chroniczne zmęczenie, bóle głowy, problemy gastrologiczne oraz problemy ze
wzrokiem i okazjonalnie stany podgorączkowe, i inne symptomy które zazwyczaj nie są wliczane do diagnozy
ASD. Przyczyny ASD są nieznane i mogą zawierać defekty genetyczne, obecność metali ciężkich w organizmie,
ekspozycję na czynniki chemiczne i biologiczne spośród których każdy jest inny u każdego pacjenta. Aczkolwiek
pośród pacjentów z ASD jest obecna pewna zbieżność w występowaniu defektów genetycznych i czynników
środowiskowych (31, 32), które są ważne w śmiertelności pacjentów i postępowaniu choroby.
Inne choroby chroniczne mają niektóre symptomy wspólne co sugeruje, iż może istnieć pewne powiązanie
w przyczynach zaburzeń, które powodują chorobę, jej dalszy rozwój i śmiertelność.
Objawy choroby i znaki ostrzegawcze w wielu przypadkach (być może nawet większości przypadków chorych
chroniczne pacjentów) mogą być wynikiem chronicznych infekcji układowych spowodowanych przez bakterie,
grzyby, lub wirusy które mogą przeniknąć do ośrodkowego układu nerwowego. Takie infekcje często poprzedzają
ostre lub przewlekłe zatrucia metalami ciężkimi , chemikaliami, lub ekspozycja na czynniki infekcyjne: wirusy,
bakterie, grzyby oraz środowiskowe. Czynnikiem takim mogą być nawet złożone szczepionki które wyciszają
układ odpornościowy i mogą czynić dzieci przez jakiś czas mniej odpornymi na infekcje oportunistyczne (33-35).
Zazwyczaj objawy choroby rozwijają się wolno w czasie przebiegając wieloetapowo co może sugerować, iż
przyczyną chorób neurodegeneracyjnych jest połączenie pewnej podatności genetycznej z ekspozycją na
zróżnicowane czynniki toksyczne.
Chroniczne infekcje mogą stanowić istotny element w poznaniu przyczyn ASD. Takie infekcje są zazwyczaj
niszczone przez układ odpornościowy, ale mogą też przetrwać i stać się dużym problemem, kiedy ominą układ
odpornościowy i dostaną się do komórek i tkanek (również OUN i peryferyjnego układu nerwowego). Kiedy
pojawi się inny czynnik infekcyjny mogą spowodować wiele komplikacji i przejść w stadium choroby przewlekłej
(34,35). Zmiany w odpowiedzi organizmu na zagrożenia środowiskowe oraz zwiększona podatność na zakażenia
wirusami endogennymi podobnie jak czynnikami bakteryjnymi i grzybiczymi są bardzo często obserwowane
u ludzi chorujących na choroby przewlekłe (34, 35).
Pacjenci z ASD często wykazują pierwsze oznaki choroby po otrzymaniu złożonych szczepień ochronnych (2).
Rimland zauważył (2) ze nagły wzrost przypadków autyzmu pojawił się po rozpoczęciu stosowania u dzieci
złożonej szczepionki MMR która weszła do powszechnego użytku. W Stanach Zjednoczonych dzieci zazwyczaj
otrzymują 33 szczepionki i stanowi to dramatyczny wzrost w stosowaniu szczepionek u dzieci na przestrzeni kilku
ostatnich dekad. Takie szczepionki często zawierają rtęć i inne konserwanty (36).
Dostępne na rynku szczepionki zostały również przetestowane na obecność mikroorganizmów. Jedno z takich
badań, dowiodło, iż około 6% szczepionek dziecięcych zawiera mykoplazmy (36). Te same które braliśmy pod
uwagę w bakteryjnych czynnikach infekcyjnych u pacjentów z ASD. U pacjentów z ASD w przeprowadzonych
badaniach zauważyliśmy również iż występuje duży odsetek dzieci z autyzmem w rodzinach weteranów wojny
w Zatoce Perskiej (37).
Jak zauważono wcześniej weterani wojny w Zatoce Perskiej chorujący na przewlekłe zmęczenie wykazują różne
objawy. Po dokładniej analizie symptomy i objawy przewlekłego zmęczenia u weteranów były nie do odróżnienia
od tych towarzyszących pacjentom cywilnym ze zdiagnozowanym Zespołem Chronicznego Zmęczenia oraz
Encefalopatią Mięśniową (35), w szczególności dzieci z autyzmem i nadpobudliwością ADHD w wieku 3-12 lat
dwoma zaburzeniami zaliczanymi do ASD (deficytu uwagi) (40).
W tych przypadkach 45 ze 110 weteranów (ok. 42% badanych) posiadało potwierdzoną infekcję mykoplazmalną
(przykład 1), i prawie wszyscy w grupie zainfekowanych ok. 82 % posiadało jeden gatunek mykoplazm (37).
M. fermentans znaleziono w 85 % przypadków zakażenia jednym gatunkiem bakterii (przykład 3). Kiedy
analizowano przypadki zakażeń złożonych większość z nich zawierała koinfekcje gatunkami: Mycoplasma
fermentans plus M. Pneumoniae, M hominis, M genitalium (przykład 2 ). Dla kontrastu w zdrowej grupie
kontrolnej tylko 6 z 70 przypadków (8.5 %) uzyskało pozytywny wynik dla jakiejkolwiek infekcji mykoplazmalnej
i wszystkie z wykrytych przypadków infekcji były pojedynczym zakażeniem różnego typu (37).
Porównując pacjentów – weteranów i niesymptomatyczną grupę kontrolną zauważamy znaczącą różnicę
w występowaniu infekcji mycoplazmalnych (P<0.001). Różnice w występowaniu infekcji oraz różnorodności
gatunków mykoplazm pomiędzy kobietami i mężczyznami, weteranami wojennymi oraz grupą kontrolną nie były
obserwowane (37).
W rodzinach weteranów wojny w Zatoce Perskiej chorujących na zespół przewlekłego zmęczenia [Gulf War
veterans with chronic fatiguing illness (GWI)] istnieją dowody przekazywania choroby. Odkryliśmy, ze 57/107
(53,2%) spośród członków rodzin weteranów z GWI i z pozytywnym testem na obecność infekcji mycoplazmalnej
wykazuje symptomy CFS/ME (Chronic Fatigue Syndrome/ Myalgic Encephalomiopathy). Spośród członków
rodziny z objawami CFS większość (40/57, lub 70,2%) ma infekcję mykoplazmalną (6/50 lub 12%).
Kiedy incydenty występowania infekcji zostały porównane pomiędzy rodzinami członkowie rodzin z CFS/ME
mieli większą skłonność do infekcji mykoplazmalnej w porównaniu z członkami rodzin bez objawów (P 0.001).
Dzieci z objawami (większość ze
zdiagnozowanym autyzmem i ADD) były również zainfekowane
mykoplazmami, częstość występowania infekcji w tej grupie była duża (wykres 1), ale efekt nie był obserwowany
w wymieszanej wiekowo grupie kontrolnej (nieznana data). Jakkolwiek pewna grupa członków rodziny
wykazywała obecność mykoplazm niepotwierdzoną objawami (5/50 10 %), ich występowanie nie różniło się
znacząco od grupy kontrolnej (6/70 8.5%) (wykres 3).
Gatunki wykrytych mykoplazm były również podobne w grupie pacjentów z GWI i ich objawowych członków
rodziny z CFS/ME. W 45 osobowej grupie objawowych członków rodziny z CFS/ME, większość (31 z 40 lub
77,5%) posiada pojedyncze infekcje ( M. fermentans), podobnie jak w grupie weteranów (37 z 45 czyli 82%). Te
wyniki były znaczące (P<0.001).
Nie odkryliśmy różnic w występowaniu infekcji lub typu infekcji zależnych od dychotomii płci, wieku (dorośli
/dzieci czy małżonków / innych członków rodziny (data nie ujawniona - data not shown). Jakkolwiek, podobnie do
poprzednich raportów czas ujawnienia się CFS/ME po wojnie w Zatoce Perskiej (Gulf War) wydaje się krótszy
u małżonków niż innych członków rodziny, jednak te różnice nie osiągnęły poziomu znaczącego (40).
Następnie przebadaliśmy małą grupę (kohortę) pacjentów z ASD na terenie Centralnej Kalifornii (40) badaniem
objęliśmy 28 pacjentów w wieku 3-12 lat u których zdiagnozowano ASD. Większość dzieci miało co najmniej
jednego rodzica z chorobą chroniczną i najczęściej diagnozowanym schorzeniem w grupie dorosłych w tej samej
rodzinie było CFS/ME lub fibromialgia. Kiedy pacjentów z autyzmem przebadano na obecność infekcji
mykoplazmalnej 15 dzieci uzyskało wynik pozytywny (54%). Jakkolwiek w przeciwieństwie do dzieci
z syndromem GWI które w większości miały tylko jeden typ infekcji mykoplazmalnej M. fermentans
przetestowana grupa z Centralnej Kalifornii, która miała wynik pozytywny na zakażenia mykoplazmą posiadała
również koinfekcje innymi gatunkami mykoplazm (40). Przeanalizowaliśmy również kilka przypadków
rodzeństwa bez widocznych objawów i symptomów choroby i kilkoro z nich miało pozytywny wynik (5/41
badanych około 12%). Podobne wyniki uzyskiwaliśmy w rodzinach weteranów wojennych wśród których 12%
nieobjawowych członków rodziny miało infekcje mykoplazmalne (39).
W większym badaniu oddaliśmy do analizy krew 48 pacjentów z ASD z Centralnej i Południowej Kalifornii
i odkryliśmy, że szeroka grupa 28/48 czyli 58.3% pacjentów demonstruje objawy zakażenia Mycoplasma spp.
Porównując do dwóch z 45 4.7% wymieszanych wiekowo grup kontrolnych współczynnik prawdopodobieństwa
= 13,8 P<0.001) (41). Odkąd pacjenci z ASD zaczęli wykazywać zakażenie jednym lub wieloma gatunkami
mykoplazm, (niektórzy również wykazywali obecność Chlamydii Pneumoniae), przebadaliśmy pacjentów z ASD
na obecność innych infekcji (wykres 3) . Ponadto obecność jednej lub więcej infekcji systemowej może
predysponować pacjentów z ASD do wystąpienia innych infekcji, ci pacjenci których przebadaliśmy w większości
wykazywali obecność Chlamydia pneumoniae (4/48 czyli 8.3 % wyników pozytywnych, współczynnik
prawdopodobieństwa =5.6, P<0.01) i ludzki wirus opryszczki –6 (HHV-6, 14.48 czyli 29.2%, współczynnik
prawdpopodobieństwa 4.5, P<0.01).
Odkryliśmy, iż pacjenci z pozytywnym wynikiem zakażenia mykoplazmą i nie chorujący na ASD są w podobnym
stopniu zakażeni Ch. pneumoniae i wirusem HHV-6, co sugeruje, iż infekcje te pojawiają się niezależnie
u pacjentów z ASD, grupa kontrolna posiada również niskie wskaźniki zakażenia Ch. pneumoniae (1/48 czyli
2.1%) i HHV-6 (4/48, 8.3 %) nie wykrywaliśmy również koinfekcji w grupie kontrolnej .d wyniki badań wskazują
ze duża grupa pacjentów z ASD posiada potwierdzone bakteryjne lub wirusowe infekcje.
6. Zespół Chronicznego Zmęczenia (Chronic Fatigue Syndrome CFS/ME)
Przewlekłe zmęczenie jest stwierdzane u 20% pacjentów szukających porady lekarskiej (42). Jest to związane
z wieloma stanami w medycynie i może być drugoplanowym stanem towarzyszącym w wybranych chorobach
chronicznych.
Jakkolwiek przewlekłe zmęczenie może być związane z wieloma chorobami zespół CFS i ME oraz fibromialgia
(FMS – Fibromialgia Syndrome) są wyróżniane jako oddzielne stany chorobowe co jest oparte na aktualnych
kryteriach klinicznych (43). Jakkolwiek oznaki kliniczne i symptomy choroby ściśle są ze sobą związane CFS/ME
jest charakteryzowane jako niewyjaśnione utrzymujące się stale przewlekle i długotrwałe zmęczenie fizyczne
uniemożliwiające lub poważnie utrudniające wykonywanie codziennych czynności którym towarzyszyć mogą inne
objawy podczas gdy pacjenci z FMS (Fibromialgia Syndrome) cierpią przede wszystkim z powodu bólów mięśni,
osłabienia i opuchnięć (44). U pacjentów z jedną z tych chorób inne choroby które mogłyby wyjaśnić dodatkowo
występujące objawy są nieobecne. Jakkolwiek istnieje wielu pacjentów u których objawy choroby nakładają się na
siebie i niezwykle trudno jest postawić właściwą diagnozę odróżniając CFS/ME od FMS.
CFS/ME i FMS są chorobami spokrewnionymi z anomaliami w funkcjonowaniu układu odpornościowego
i chorobami infekcyjnymi (34,45). Pacjenci z CFS/ME nie mogą być podzieleni na istotne kliniczne subkategorie
które wyrażają różne stany choroby i zaburzenia okołochorobowe (46). Istotne ustalenie dla chorych na CFS/ME
pacjentów stwierdza, iż charakterystyczna jest u nich obecność chronicznych bakteryjnych lub wirusowych
infekcji (9, 10, 33, 35).
Określenie rodzaju infekcji systemowej występującej w CFS/ME takiej jak np. ta powodowana przez gatunek
Mycoplazm, Chlamydię pneumoniae, różne gatunki Brucella , Borrelia burgdorferi i wirusa opryszczki HHV-6
(wykres 4.1), jest bardzo ważne w określeniu postępowania w leczeniu wielu pacjentów z CFS/ ME.
Pomimo, iż nie została wyizolowana pojedyncza przyczyna która może powodować CFS/ME wzrasta liczba
doniesień jakoby choroby te miały naturę infekcyjną, co może być również bezpośrednią przyczyną choroby,
kofaktorem jej wystąpienia lub czynnikiem zwiększającym śmiertelność (34).
Istnieje kilka niezależnych powodów takiej sytuacji (39), włączając do nich nierzadkie lub grupowe przypadki
pojawiania się CFS/ME, czasem u członków najbliższej rodziny, obecność szczególnych oznak i objawów choroby
związanych z infekcją, częsty charakter cykliczny choroby i jej odpowiedź na terapie antyinfekcyjne (47).
Przy użyciu krwi 100 pacjentów z CFS/ME i reakcji łańcuchowej polimerazy w medycynie sądowej odkryliśmy że
większość pacjentów wykazuje obecność złożonej systemowej infekcji bakteryjnej i wirusowej (współczynnik
prawdopodobieństwa – 18.0, 95% CL 8.5-37.9), P<0.001) które mogą odgrywać zasadniczą rolę w śmiertelności
pacjentów z CFS/ME (10,48). Pacjenci z CFS/ME mają przewagę koinfekcji czterech gatunków mycoplazm
(współcz. prawdopodobieństwa = 13.8, 95% CL 5.8-32.9), P<0.001) i często wykazują dowody koinfekcji różnymi
gatunkami mykoplazm, chlamydii pneumoniae (wpółcz. prawdopodobieńfstwa = 8.6, 95% CL 1.0 – 71.1),
P<0.001) i /lub aktywnym wirusem ludzkiej opryszczki – 6 (HHV-6), (współczynnik prawdopodobieństwa =4.5,
95% CL 2.0 – 10.2, P<0.001).Odkryliśmy, że 8% pacjentów z CFS wykazuje objawy zakażenia Ch. pneumoniae
oraz 31 % aktywną infekcję HHV- 6. W oddzielnym badaniu odkryliśmy, że zbliżona procentowo grupa pacjentów
z CFS/ME była zainfekowana krętkiem Borrelia burgdorferi i w takich sytuacjach cierpiała z powodu aktywnej
infekcji Choroby z Lyme.
Wystąpienie jednej infekcji predysponuje pacjenta do wystąpienia kolejnej. Przebadaliśmy większość pacjentów
z zakażeniem Chlamydia pneumoniae i aktywną infekcją HHV-6 u osób posiadających pozytywne i negatywne
wyniki zakażenia mycoplazmą. Występowalność Ch. pneumoniae lub HHV-6 była podobna u pacjentów
z dodatnim i negatywnym testem na obecność mykoplazm, co sugeruje, iż takie infekcje pojawiają się niezależnie
u pacjentów z CFS. Również występowalność aktywnego zakażenia Ch. pneumoniae u pacjentów z negatywnym
i pozytywnym wynikiem testu na HHV- 6 była podobna. Grupa kontrolna N-100 miała niskie wskaźniki
mykoplazmalne (6%) aktywnego HHV- 6 (9%) i zakażenia chlamydią (1 %) infekcji i nie stwierdzano koinfekcji
w grupie kontrolnej. Różnice w występowaniu infekcji bakteryjnej lub wirusowej w CFS/ME w porównaniu
z grupą kontrolną były znaczące. Wyniki wskazują, że relatywnie szeroka grupa pacjentów z CFS/ME wykazuje
dowody istnienia koinfekcji bakteryjnych i wirusowych.
7. Choroba z Lyme (Lyme Disease LD)
Choroba z Lyme jest najczęściej występującą po ugryzieniu chorobą w Ameryce Północnej. Pierwszy raz opisana
w starym miasteczku Lyme w stanie Connecticut w 1975 roku. Infekcja jest spowodowana przez ugryzienie
kleszcza i wniknięcie pod skórę spiralnego kształtu krętka bakterii Borrelia burgdorferi oraz innych koinfekcji
(49). Borelioza i towarzyszące jej możliwe koinfekcje dostają się do nowego środowiska przez różne ugryzenia
i towarzyszące im czynniki. Po okresie wylęgania który trwa od kilku dni do miesiąca krętek boreliozy i/lub
koinfekcji migruje przez skórę do tkanek podskórnych, do limfy i do krwi skąd nadal może podróżować dalej do
bardziej i mniej oddalonych organów (50). Zakażenie krętkiem boreliozy i koinfekcji przez łożysko oraz przez
transfuzję krwi jest możliwe i zdarza się jednak jest nieudowodnione naukowo. Choroba z Lyme i koinfekcje po
ugryzieniu mogą i zazwyczaj pojawiają się w tym samym czasie. Jak zaznaczono powyżej oznaki i objawy
choroby z Lyme mogą się nakładać na występujące wcześniej choroby i zaburzenia. Więc pacjenci z chorobą
z Lyme są często diagnozowani na obecność innej choroby takiej jak zazwyczaj CFS/ME lub reumatoidalne
zapalenie stawów. Jakkolwiek wielu pacjentów nie uzyskuje właściwej diagnozy przez lata i przez ten czas
doświadcza nieefektywnego leczenia co przyczynia się do wzrostu uporczywości choroby.
Około jednej trzeciej przypadków Choroby z Lyme rozpoczyna się od pojawienia się okrągłego, czerwonego,
(zazwyczaj z przejaśnieniem w środku) rumienia erythrema migrans po tej samej stronie ciała na której doszło do
ugryzienia, zazwyczaj po około 3 do 30 dniach (50). W ciągu od kilku dni do kilku tygodni do łagodnych
objawów grypopodobnych mogą dołączyć inne takie jak dreszcze, stany podgorączkowe oraz miejscowe
powiększenie węzłów chłonnych. Po lokalnej fazie, która może trwać kilka tygodni do kilku miesięcy infekcja
może się rozprzestrzenić w innych kierunkach i przejść w fazę rozsianą choroby w której pacjenci cierpią
z powodu złego samopoczucia, przewlekłego zmęczenia gorączki i dreszczy, bólów głowy, sztywnego karku,
porażenia nerwu twarzowego (porażenie Bella), bólów mięśni i stawów oraz innych objawów.
Choroba z Lyme może stać się chorobą przewlekłą i zająć centralny i peryferyjny układ nerwowy jak również
spowodować inwazję mięśniową, kardiologiczną oraz zaatakować inne organy wewnętrzne (również oczy).
W swojej późnej fazie przewlekłej zazwyczaj pojawiają się: reumatoidalne zapalenie stawów, zaburzenia
neurologiczne, zaburzenia pamięci (łącznie z jej utratą), problemy kardiologiczne, zapalenie mięśnia serca
(myocarditis), zapalenie wsierdzia (endocarditis), które mogą powodować palpitacje, ból, bradykardię, duszność
itp. Jak również często spotykane chroniczne zmęczenie (51,52).
W późnej chronicznej fazie choroby zazwyczaj nakładają się na siebie różne inne zaburzenia takie jak CFS/ME,
FMS, reumatoidalne zapalenie stawów, pośród innych możliwych do pojawienia się zaburzeń, co powoduje
trudności w postawieniu diagnozy i leczeniu tej fazy choroby. Niektórzy twierdzą, iż ta przewlekła faza nie jest
nawet związana z chorobą z Lyme, czego skutkiem jest opóźnienie podjęcia właściwego leczenia. Wpływ
koinfekcji na pogorszenie przebiegu i nasilenie objawów choroby nie został dokładnie przeanalizowany, jednak
infekcje te zostały przeanalizowane oddzielnie i dowiedziono, iż powodują porównywalne objawy. Diagnostyka
laboratoryjna choroby z Lyme w poszczególnych stadiach choroby jest niestety nie do końca możliwa do
wykonania i eksperci używają korelacji występujących u pacjentów objawów oraz złożonych testów
laboratoryjnych do diagnozy (53). Testy laboratoryjne używane do diagnozowania choroby z Lyme zawierają:
wykrywanie antygenów powierzchniowych Borelia burgdorferi metodą próby enzymatycznej EIA, próbę
immunofluorescencyjną IFA i metodę wykrycia białek Borrelia metodą Western Immunoblot, alternatywnie jest
używana łańcuchowa reakcja polimerazowa PCR wykrywająca DNA bakterii i jest używana do wykrycia
nieuszkodzonej bakterii we krwi. Pozytywny pewny wynik jest zazwyczaj uzyskiwany w przypadku otrzymania
więcej niż jednego pozytywnego wyniku z testów wymienionych powyżej, zazwyczaj niepotwierdzonego Western
Blottem (54).
Problem z tymi testami polega na tym, iż są to testy z krwi wymagające dla uzyskania miarodajnego wyniku
obecności przeciwciał, białek lub DNA bakterii we krwi (PCR). Nasi badacze wraz z innymi odkryliśmy (55), że
najczęściej spotykaną koinfekcją Boreliozy są różne gatunki Mykoplazm (wykres 5) około 50 - 70 % pacjentów
z LD posiada również koinfekcje mykoplazmalne (Mycoplazma fermentans>Mycoplasma hominis>Mycoplasma
pneumoniae> M. genitalium, M. penetrans i inne gatunki. W niektórych przypadkach u pacjentów z LD występują
złożone infekcje mykoplazmalne.
Obecność koinfekcji mykoplazmalnej utrudnia diagnozę i leczenie LD, niektóre z najczęściej spotykanych
objawów u pacjentów z boreliozą występuje również u pacjentów z zakażeniem mykoplazmą. Tak jak krętek
boreliozy gatunki mykoplazm bytują wewnątrzkomórkowo w różnych tkankach i bardzo rzadko są odnajdywane
we krwi.
Taka sytuacja powoduje, że ich wykrycie staje się bardzo trudne, u pewnej grupy pacjentów pojawianie się
krętków boreliozy i mycoplazm w ich białych komórkach krwi może być cykliczne.
Inna często spotykana u pacjentów chorych na boreliozę infekcją jest zakażenie różnymi gatunkami bakterii
Ehrlichia (51). Te małe gram ujemne pleomorficzne zazwyczaj wewnątrzkomórkowe bakterie są podobne do
mykoplazm w swojej strukturze wewnątrzkomórkowej, lokalizacji czego skutkiem jest podobnie objawiająca się
infekcja. Najczęściej spotykane gatunki to E. Chaffensis i E. Phagocytophila. Organizmy te mogą powodować
objawy 1-3 tygodni po ekspozycji takie jak: gorączka, dreszcze, bóle głowy, bóle mięśni, osłabienie, tkliwość oraz
rzadziej spotykane nudności, wymioty, bóle brzucha, biegunkę, kaszel i uczucie rozbicia (51).
Badania laboratoryjne ujawniają łagodną do wyrównania postać przemijającej anemii hemolitycznej, spadki
w liczbie białych krwinek leukopenię, trombocytopenię i podwyższone OB (elevated erythrocyte sedimentation
rate), czasami podwyższenie enzymów wątrobowych i jeszcze rzadziej wzrost poziomu mocznika, azotanów
i kreatyniny. Pozytywne wyniki serologii udaje się uzyskać zazwyczaj po upływie 1-2 tygodni z ograniczeniami
takimi jak omówione wcześniej. Odkąd hodowla mikroorganizmów stała się mało użyteczna, do badań używamy
metody badania poziomu przeciwciał i testów metodą PCR, aby móc potwierdzić infekcję. Koinfekcje utrudniają
postawienie właściwej diagnozy i powodują dodatkowo objawy zbliżone do LD. Infekcje te mogą również
pojawiać się w różnych kombinacjach. Na przykład wewnątrzkomórkowy pierwotniak Babesia spp (56),
występuje ponad 100 jego gatunków które wywołują babeszjozę, ale większość infekcji u ludzi w Ameryce Płn.
jest powodowana przez gatunek Babesia microti, natomiast w Europie przez Babesia divergens i Babesia bovis.
Około 10-40% przypadków pacjentów z chorobą z Lyme wykazuje koinfekcje babeszjozy. Ponadto pacjenci
z chorobą z Lyme posiadają również zakażenia różnymi gatunkami Bartonella (przykład 5).
Kiedy pacjent posiada złożone infekcje liczba objawów, sygnałów choroby, ich dotkliwość czas trwania mogą
być bardziej nasilone już we wczesnych stadiach choroby (56), do nasilonych objawów zaliczamy: gorączkę,
dreszcze, uogólnione osłabienie, objawy gastrologiczne: anorexię, nudności, bóle brzuszne, wymioty, biegunkę,
(oraz pośród innych), anemię, bóle mięśni i stawów problemy z oddychaniem i ciemny mocz. Koinfekcja zakażeń
borrelia, mycoplasma i babesia może być u niektórych pacjentów letalna, jednak około 7% pacjentów może mieć
Rozsiane Wykrzepianie Śródnaczyniowe (DIC), Zespół Ostrej Niewydolności Oddechowej i zaburzenia pracy
serca, ale większośc pacjentów z babesziozą choruje na przewlekłą postać choroby.
W infekcji babeszjozą pacjenci mogą mieć od łagodnej do ostrej hemolityczną anemię prawdopodobnie związaną
z kolonizacją pierwotniaka w erytrocytach co może zostać wykryte podczas ręcznego rozmazu krwi obwodowej
i lekko obniżoną liczbę leukocytów (56). Jakkolwiek jest to rzadko obserwowane u pacjentów w przewlekłej fazie
choroby.
Pacjenci chorzy na chorobę z Lyme są zawsze w grupie ryzyka zakażenia przewlekłymi infekcjami bakteryjnymi
wirusowymi i grzybiczymi. Może to komplikować postawienie rozpoznania i opóźniać podjęcie wlaściwego
leczenia szczególnie poważny problem mogą one stanowić w poóźnej chronicznej fazie choroby. Pacjenci
w późnym stadium choroby z zaburzeniami neurologicznymi, neuropatią peryferyjną, i innymi objawami mogą
mieć powikłamnia związane z obecnością koinfekcji które nie zostały rozpoznane i leczone właściwie przez ich
lekarza prowdzącego.