Przykłady dobrej praktyki vol 4

4
Wykorzystywanie rezultatów
programu Uczenie się przez całe życie
w rozwoju polityki i praktyki edukacyjnej w Polsce
Exploitation of
the Lifelong Learning Programme Results
in the Development
of the Educational Policy and Practice in Poland
Program „Uczenie się przez całe życie”
Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji
Warszawa 2008
Wykorzystywanie rezultatów
programu Uczenie się przez całe życie
w rozwoju polityki i praktyki edukacyjnej w Polsce
Exploitation of the Lifelong Learning Programme Results
in the Development
of the Educational Policy and Practice in Poland
Program „Uczenie się przez całe życie”
Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji
Warszawa 2008
S pis treści / Contents
Koncepcja i redakcja / Concept and Editing
Tadeusz Wojciechowski
Ewa Kolasińska
Współpraca oraz wybór informacji źródłowych w programach sektorowych / Cooperation and
Selection of Source Information on Sectoral Programmes:
Comenius
eTwinning
Erasmus
Leonardo da Vinci
Grundtvig
European Language Label
Anna Klimowicz
Monika Bik-Regulska, Gracjana Więckowska
Renata Smolarczyk, Dorota Rytwińska
Izabela Laskowska, Małgorzata Turek
Michał Chodniewicz
Gracjana Więckowska
Tłumaczenie na język angielski / Translation into English
Poliglota Biuro Tłumaczeń Anna Dąbrowska
Projekt okładki / Cover Design
Waloryzacja – czyli upowszechnianie i wykorzystywanie rezultatów Programu Uczenie się
przez całe życie jako wkład w proces osiągania celów Strategii Lizbońskiej / Valorisation
– Dissemination and Exploitation of the Lifelong Learning Programme Results as a
Contributon to the Achievement of the Lisbon Strategy’s Goals – Tadeusz Wojciechowski
Doświadczenia polskiej Narodowej Agencji w dziedzinie zbierania i przetwarzania danych
/ Experience of the Polish National Agency in the Field of Data Collection and Processing
– Wanda Burdecka
Przykłady dobrej praktyki w projektach programu Uczenie się przez całe życie / Good Practices
in the Lifelong Learning Programme – Ewa Kolasińska
Ewaluacja prezentowanych przykładów projektów w kontekście możliwości wykorzystania
osiągniętych rezultatów w polityce i praktyce edukacyjnej w Polsce / Evaluation of Presented
Projects with a View to Use their Results in Educational Policy and Practice in Poland –
Katarzyna Matuszczak
Monika Wojkowska
Opracowanie graficzne / Graphic Design Monika Wojkowska
Skład i łamanie / Typesetting and Formating
Monika Wojkowska
Wstęp / Foreword – dr Paweł Poszytek, Dyrektor Narodowej Agencji Programu Uczenie się
przez całe życie
Korekta / Editor’s revision
Ewa Kolasińska
Agnieszka Pawłowiec
Druk / Printing
NAJ-COMP Paweł Lech, Marcin Jędrzejowski Sp. J.
ISBN
978-83-87716-37-0
W opracowaniu wykorzystano zdjęcia nadesłane przez beneficjentów programu. / Photos sent by
programme beneficiaries have been used in this publication.
Warunki transferu wiedzy do polityki i praktyki edukacyjnej w Polsce – Zdolność
rozpoznawania wartościowych informacji i w konsekwencji poprawa jakości procesu
decyzyjnego w systemie edukacji / Conditions for Knowledge Transfer to Educational
Policy and Practice in Poland – Ability to recognise valuable information and resulting
improvement in the quality of decision making process in the system of education – dr Jan
Fazlagić
Znaczenie programu Socrates, Leonardo da Vinci i Uczenie się przez całe życie w rozwoju
polityki i praktyki edukacyjnej w Polsce / Importance of Socrates, Leonardo da Vinci and
Lifelong Learning Programme for the Development of Educational Policy and Practice in
Poland:
• w systemie oświaty / in the System of Education – Mirosław Sielatycki
• w systemie edukacji zawodowej i ustawicznej / in the System of Vocational and
Continuing Education – prof. dr hab. Stefan M. Kwiatkowski
• w systemie szkolnictwa wyższego / in Higher Education System – Jolanta Urbanik
Glosariusz terminów związanych z procesem waloryzacji / Glossary of Terms Related to
the Valorisation Process
4/5
6/7
36 / 37
64 / 65
124 / 125
138 / 139
148 / 149
154 / 155
160 / 161
170
W stęp
F oreword
Szanowni Państwo,
Jednym z najważniejszych zadań zleconych
przez
Komisję
Europejską
Narodowym
Agencjom programu Uczenie się przez całe
życie jest upowszechnianie i wykorzystywanie
rezultatów projektów finansowanych w ramach
tego programu. Należy podkreślić, że Komisji
Europejskiej zależy, aby dorobek pracy projektowej
wielu instytucji został dostrzeżony, uznany i był
wykorzystywany przez innych. Jasno określonym
celem Komisji Europejskiej jest spowodowanie,
aby nowatorskie i twórcze rozwiązania edukacyjne,
jakie powstają w wyniku realizowanych
projektów partnerskich, stawały się nieodłącznym
elementem edukacyjnego krwioobiegu kraju. Ten
właśnie proces, który jest określany przez Komisję
Europejską angielskim słowem „mainstreaming”,
ma za zadanie spowodować dwie rzeczy.
Z jednej strony, wyżej wspomniany innowacyjny
charakter partnerskich projektów edukacyjnych
ma być inspiracją dla innych instytucji oraz władz
edukacyjnych na poziomie lokalnym, regionalnym
lub krajowym do wykorzystania ich na szerszą
skalę. Z drugiej strony, przykłady dobrej praktyki
płynące ze zrealizowanych projektów mogą
pomóc władzom edukacyjnym we wdrażaniu
określonej polityki edukacyjnej. Wyzwania, które
stają się potrzebą i priorytetem edukacyjnym
w skali kraju, jak chociażby obniżanie wieku
obowiązkowej edukacji językowej i tworzenie
lepszych warunków do tej edukacji na wszystkich
poziomach, czy też przygotowywanie uczniów
i studentów do funkcjonowania na rynku pracy,
zawsze wcześniej są podejmowane lokalnie.
Stąd w wielu miejscach w Polsce można znaleźć
ciekawe rozwiązania, które mogą wspierać
wdrażanie reform. Co więcej, można pokusić się
o stwierdzenie, że w takim procesie realizowana
jest reforma oddolna, a taka wydaje się zawsze
skuteczniejsza.
Dear Readers,
Oprócz wyżej wymienionych dwóch ważnych
wyzwań, jakie stoją przed polskim systemem
edukacyjnym,
przykłady
dobrej
praktyki
w niniejszej broszurze dotykają również innego
wyzwania, jakim jest rozwijanie u uczniów
i studentów kompetencji kluczowych bez
względu na to, jak te kompetencje nazywamy
i je definiujemy. Możliwości programu Uczenie się
przez całe życie nie kończą się na tym. Oddzielne
dyskusje i publikacje można by poświęcić na
opisanie tego, jak program Uczenie się przez całe
życie wspomaga reformę edukacyjną w innych
jej obszarach. Na przykład, wiele ciekawych
inicjatyw zostało zrealizowanych w ramach edukacji przedszkolnej, czy też w obszarze kształcenia
i dokształcania zawodowego nauczycieli.
Oddając w Państwa ręce zeszyt waloryzacyjny,
będący kontynuacją i podsumowaniem zeszytów
tematycznych opracowanych i wydanych w 2008
roku przez naszą Fundację, mamy nadzieję,
że zachęcimy Państwa do zgłębienia tego, co
wypracowują polskie instytucje edukacyjne
w programach sektorowych programu Uczenie
się przez całe życie i zainspirujemy do
przenoszenia ich innowacyjnych rozwiązań do
systemu edukacji na szerszą skalę. Dla mnie
osobiście jest to kopalnia wiedzy o wspaniałych
inicjatywach realizowanych w wielu zakątkach
naszego kraju, a także dowód na to, jak wielki
potencjał czeka na wykorzystanie oraz jaką
ogromną energię społeczną i entuzjazm mają
nasze społeczności lokalne, instytucje oświatowe,
indywidualni uczniowie, studenci i nauczyciele.
To również próba pokazania wspierającej roli,
jaką program Uczenie się przez całe życie pełni
w podnoszeniu jakości edukacji w Polsce.
Zapraszam do lektury.
dr Paweł Poszytek,
Dyrektor Narodowej Agencji
Programu Uczenie się przez całe życie
4
Dissemination and exploitation of results of
projects funded under the Lifelong Learning
Programme is one of major tasks assigned to
National Agencies of the programme by the
European Commission. It should be emphasised
that the European Commission cares that the
work on the projects done by several institutions
is widely noticed, recognised, and used. A clear
goal of the European Commission is to make
innovative and creative educational solutions
developed as part of partnership projects an
inherent element of the educational system in a
given country. The European Commission calls
this process „mainstreaming” and its goals are
as follow. On one part, the innovative character
of partnership projects in education should
serve as an inspiration for other institutions and
educational authorities at local, regional and
national level and be used on a wider scale.
On the other hand, examples of good practice
may help educational authorities implement a
specific educational policy. Challenges that have
become a need and educational priority on a
national scale, such as introducing compulsory
language education for younger children and
creation of better conditions for such education
at all levels and preparing pupils and students for
the operation on the labour market, have always
been first made on the local level. This is why in
several places in Poland, you can find interesting
solutions that support the introduction of reforms.
What is more, you can risk saying that grass-roots
reforms are implemented in this process, and this
type of innovations always seems more efficient.
Apart from the two challenges faced by the
system of education in Poland mentioned above,
good practices described in this brochure also
touch upon another challenge, which is the
development of key competences in pupils
and students, regardless of the definition and
classification of these competences. Possibilities
offered by the Lifelong Learning Programme do
not end there. Several discussion and publications
could be devoted to describing how the Lifelong
Learning Programme supports other areas
of educational reform. For example, several
interesting initiatives have been taken in the area
of pre-school education, teacher training and inservice teacher training.
By preparing the valorisation brochure, which is a
continuation and summary of thematic brochures
published by our Foundation in 2008, we
hope to encourage you to become acquainted
with the results of works of Polish educational
institutions under sectoral programmes of the
Lifelong Learning Programme and inspire you
to transpose their innovative solutions to the
system of education on a wider scale. To me,
these publications are a true mine of information
on excellent initiatives implemented in several
places in our country and a proof that a great
potential is still to be untapped. They show social
energy and enthusiasm of local communities,
educational institutions, individual pupils,
students and teachers. They also attempt to show
the supporting role that the Lifelong Learning
Programme plays in improving the quality of
education in Poland.
Enjoy your reading!
dr Paweł Poszytek,
Director of National Agency
of the Lifelong Learning Programme
5
W aloryzacja – czyli upowszechnianie
i wykorzystywanie rezultatów
programu Uczenie się przez całe życie
jako wkład w proces osiągania celów
Strategii Lizbońskiej
V alorisation – Dissemination and Exploitation
of the Lifelong Learning Programme Results
as a contributon to the Achievement
of the Lisbon Strategy’s Goals
Tadeusz Wojciechowski
Tadeusz Wojciechowski
Pochodzący z języka francuskiego termin
„waloryzacja” to pojęcie obecnie szeroko
używane i akceptowane w europejskich kręgach
edukacyjnych. Waloryzacja jest wzmocnieniem
wartości rezultatów osiąganych w projektach czy
w programach poprzez upowszechnianie oraz
aktywne ich wykorzystywanie i wprowadzanie na
trwałe do polityki i praktyki na poziomie lokalnym,
regionalnym, krajowym, a także europejskim.
Koncepcja waloryzacji powstała w wyniku
różnych interpretacji procesu upowszechniania
i wykorzystywania rezultatów programu wewnątrz
Komisji Europejskiej – Dyrektoriatu Edukacja
i Kultura (DGEAC). Podstawowym problemem
było ustalenie jednolitej definicji – wykładni
służącej dalszym studiom w tej dziedzinie.
Podstawowe pojęcia, takie jak „promocja
i podnoszenie świadomości”, „upowszechnianie”
i „wykorzystywanie rezultatów”, zdefiniowano
w następujący sposób:
Promocja i podnoszenie świadomości zostały
użyte jako podstawowe pojęcia w kontekście
nadania rozgłosu istniejącym programom
i inicjatywom, a ich cele ogólne i operacyjne,
zakres działania i formy oraz dostępność
środków na dane cele były znane potencjalnym
beneficjentom. Taka definicja nie zawiera
rozpowszechnienia informacji o wynikach,
rezultatach programu. Promocja i podnoszenie
świadomości występuje głównie przed i w trakcie
rzeczywistego wdrażania projektów, programów
i inicjatyw.
Upowszechnianie to planowy proces mający
na celu przekazywanie informacji na temat
rezultatów programów i inicjatyw aktywnym
uczestnikom systemu w znaczeniu:
• jakości
6
• znaczenia
• skuteczności.
Wykorzystywanie rezultatów jest procesem
złożonym, składającym się z „Mainstreamingu”
i „Multiplikacji”.
• „Mainstreaming” to proces systematycznego
upowszechniania i włączania rezultatów
do głównego nurtu polityki, który sprawia,
że działania mają wpływ na politykę
i praktykę. Proces ten obejmuje określenie
The term “valorisation”, which originates from the
French language, is broadly used and accepted
in European educational circles. Valorisation
enhances the value of results achieved by projects
and programmes thanks to their dissemination
and active exploitation, as well as the introduction
to policy and practice at local, regional, national
and European level.
The concept of valorisation was developed as
a result of varying interpretations of the process
of dissemination and exploitation of programme
results inside the European Commission, i.e. at
the Directorate General for Education and Culture
(DGEAC). The main problem was formulating a
uniform definition, which would serve as a base
for interpretation and further studies in the area.
Basic concepts, such as promotion and awareness
raising, dissemination and exploitation of results,
have been defined in the following manner:
Promotion and awareness raising have been
used as basic concepts in the context of giving
publicity to existing programmes and initiatives
so that their general and operational objectives,
scope of activity, as well as form and availability
of funds for specific objectives are known to
prospective beneficiaries. This definition does
not include dissemination of information on
programme results. Promotion and awareness
raising takes place mainly before and during the
actual implementation of projects, programmes
and initiatives.
Dissemination is a methodical process aimed
at transmitting to active members of the system
information on results of programmes and
initiatives in the scope of:
• quality
• relevance
• efficiency.
Exploitation of results is a complex process,
which comprises „mainstreaming” and „multiplication”.
• Mainstreaming is a process of systematic
dissemination of results and including them in
the policy main stream, thanks to which actions
have impact on policy and practice. The process
includes the identification of major, innovative
elements and approaches, which have ensured
7
najważniejszych, innowacyjnych elementów
i podejścia, które zapewniły osiągnięcie
rezultatów, wyjaśnienie, dlaczego tak się stało,
oraz ich upowszechnianie, walidację i transfer.
Upowszechnianie i włączanie rezultatów do
głównego nurtu polityki definiuje również etap
transferu i sposób, w jaki inne zaangażowane
strony uwzględniają opracowane rezultaty,
podejścia.
• „Multiplikacja” to proces, dzięki któremu
rezultaty programów i inicjatyw stają się
dobrem użytkowników końcowych.
Terminy upowszechnianie i wykorzystywanie
rezultatów projektów/programu są co prawda
odrębnymi pojęciami, ale pozostającymi
w bardzo ścisłej wzajemnej relacji. Biorąc pod
uwagę logikę interwencji programu Uczenie się
przez całe życie w obszarze edukacji, kluczowymi
czynnikami sukcesu tego procesu są:
• przedstawianie odpowiednich rezultatów projektów/programu/inicjatywy w taki sposób, aby
zaspokoić potrzeby prowadzących i tworzących
politykę edukacyjną, a w końcowym efekcie
potrzeby społeczne i gospodarcze (na poziomie
Europy, kraju, regionu)
• zapewnienie możliwości bezpośredniego zastosowania efektywnych mechanizmów upowszechniania i wykorzystywania rezultatów
(waloryzacji) w taki sposób, że skierujemy je do
właściwej grupy odbiorców w formie i czasie
umożliwiającym ich wykorzystywanie.
W rezultacie prowadzonych przez Komisję
Europejską ewaluacji dotychczasowych programów rekomendowany jest pięciostopniowy,
generyczny model procesu upowszechniania i wykorzystywania rezultatów projektów/programu.
Na ten model składają się:
• przejrzysta podstawa/uzasadnienie celów
działań upowszechniających i wykorzystujących
rezultaty projektów/programów
• strategia identyfikacji rezultatów projektów/
programu i ich grup odbiorców, które mają
być objęte działaniami upowszechniającymi
• ustalenie podejścia organizacyjnego do różnych
grup zainteresowanych wraz z podziałem
odpowiedzialności i zasobów
• wdrożenie strategii identyfikacji i gromadzenia
rezultatów projektów/programów oraz podjęcie
działań mających na celu ich upowszechnianie
i wykorzystywanie
• monitorowanie i ewaluacja efektów tych
działań.
8
Przyjęcie założeń i adaptacja tego modelu na
poziomie krajowym i regionalnym z udziałem
wszystkich zaangażowanych podmiotów, a szczególnie decydentów politycznych (na poziomie
krajowym i lokalnym) oraz prowadzących
politykę edukacyjną i kulturową, stworzą warunki
skutecznej waloryzacji projektów i programu
Uczenie się przez całe życie.
Polityka dotycząca waloryzacji może:
• poprawić/zapewnić trwałość rezultatów projektów
• wzmocnić wpływ finansowanych przez UE
programów i projektów na poziomie
systemowym
• pomóc wypracować zyski z inwestycji (w edukację)
• zapobiec ponownemu „odkrywaniu Ameryki”
• przełożyć rezultaty na rozwiązania systemowe
• skrócić czas potrzebny na wdrażanie innowacji
• wzbogacić proces wdrażania rezultatów projektów.
Aby proces waloryzacji był skuteczny, należy:
• skupić się na potrzebach użytkowników końcowych już w momencie planowania projektu
• upowszechniać innowacyjne produkty i rezultaty
• przeanalizować produkty i rezultaty projektów
pod kątem możliwości ich wykorzystania
• monitorować i wypróbowywać produkty i rezultaty projektów.
Proces waloryzacji może zachodzić na poziomie
mikro, aby zaspokoić szczególne wymagania
danej instytucji lub organizacji, albo na poziomie
makro, czyli poziomie lokalnym, regionalnym,
sektorowym,
krajowym
czy
europejskim.
Nadrzędnym celem waloryzacji jest pełne i trwałe
wprowadzenie rezultatów i produktów projektów
na wszystkich tych poziomach. W dziedzinie
edukacji i kultury koncepcja systemowych działań
dotyczących upowszechniania i wykorzystywania
rezultatów i produktów projektów jest stosunkowo
nowa. Dlatego też Komisja Europejska badała
i opracowywała metodologie służące określeniu
i wdrożeniu tej koncepcji.
Aby osiągnąć te cele, waloryzacja musi być
oparta na przeprowadzonej, na wczesnym etapie
planowania projektu czy programu, diagnozie
potrzeb. Należy również zapewnić aktywny
udział potencjalnych użytkowników końcowych
w opracowywaniu projektu czy programu.
Działania podejmowane w ramach procesu
waloryzacji na poziomie koordynatora projektu
obejmują: opracowanie planów waloryzacji
przed projektem i regularną ich aktualizację,
a także spotkania z udziałem potencjalnych
użytkowników końcowych. Na poziomie Narodowej Agencji i władz krajowych waloryzacja
the achievement of results, explaining why it has
happened so, as well as their dissemination,
validation and transfer. Dissemination of results
and including them in the policy main stream
also defines the transfer stage and methods in
which other stakeholders include the developed
results and approaches.
• Multiplication is a process, thanks to which
end users become beneficiaries of results of
programmes and initiatives.
Although dissemination and exploitation of
results of projects/programmes are two distinct
concepts, yet they are closely interrelated. Taking
into consideration the logic of intervention of the
Lifelong Learning Programme in education, key
success factors of the process include:
• presenting relevant results of projects/
programmes/initiatives in a way that satisfies
the needs of educational policy makers and
providers, and as a result meets social and
economic needs (at European, national,
regional level) and
• ensuring possibilities for direct use of effective
mechanisms for result dissemination and
exploitation (valorisation) in a way that they
are focused on a specific target group in the
format and at the time allowing for their use.
As a result of the evaluations of programmes
conducted by the European Commission so
far, a five-stage, generic model for project/
programme result dissemination and exploitation
is recommended. The model includes:
• A clear rationale for objectives of project/
programme
result
dissemination
and
exploitation activity
• A strategy to identify results to be disseminated
and audiences to be addressed– and designing
programmes and initiatives accordingly
• Determining organisational approaches of
different stakeholders and allocating responsibilities and resources
• Implementing the strategy by identifying and
gathering results and undertaking dissemination
and exploitation activities
• Monitoring and evaluating the effects of the
activity.
The adoption of the guidelines and adaptation
of the model at national and regional level with
the participation of all stakeholders and political
decision makers (at national and regional level)
in particular, as well as educational and cultural
providers will create conditions for efficient
valorisation of individual projects and the Lifelong
Learning Programme.
The valorisation policy may:
• improve/ensure durability of project results
• enhance impact of programmes and projects
financed by the EU at the system level
• help to make profit on investment (in education)
• prevent „re-inventing the wheel”
• translate the results into system solutions
• limit the time necessary for the implementation
of innovations
• enrich the process of implementing project
results.
In order to make the valorisation process efficient,
you should:
• focus on the end users’ needs already at the
stage of planning a project
• disseminate innovative products and results
• analyse the products and results of projects in
terms of possibilities for their use
• monitor and test project products and results.
The valorisation process may take place at the
micro level, in order to satisfy particular needs
of a given institution or organisation, and at
the macro level, i.e. at local, regional, sectoral,
national and European level. An imperative
for the valorisation process is full and durable
implementation of project results and products at
all these levels. The concept of systemic actions
pertaining to dissemination and exploitation of
project results and products is relatively new
in the sector of education and culture. This is
why the European Commission has researched
and developed methodologies to identify and
implement this concept.
In order to achieve these goals, valorisation must
be based on the needs analysis conducted at an
early stage of project or programme planning.
Active participation of prospective end users
in project or programme development should
also be ensured. Measures taken as part of the
valorisation process at the project coordinator
level include the development of valorisation
plans prior to the project and their regular
updating, as well as meetings with prospective
end users. At the level of National Agency and
national authorities, valorisation stands for the
staging of national valorisation conferences
for programme beneficiaries and parties
implementing decentralised projects; monitoring
of national projects and their valorisation plans;
as well as running data bases of completed
projects.
9
oznacza: organizowanie krajowych konferencji
na temat waloryzacji dla beneficjentów programu
i osób realizujących projekty zdecentralizowane;
monitorowanie projektów krajowych i planów ich
waloryzacji; prowadzenie baz danych na temat
zakończonych projektów.
Krótko mówiąc, waloryzacja oznacza upowszechnianie i monitorowanie najbardziej
innowacyjnych praktyk, wykorzystywanie ich
i rozwijanie w różnych kontekstach oraz stopniowe
wprowadzanie do formalnych i nieformalnych
systemów edukacji/szkolenia metod wykorzystywanych przez biznes i organizacje pozarządowe.
Waloryzacja = „dobrze wydane pieniądze”
= zwrot poniesionych nakładów
dzięki wykorzystaniu
rezultatów projektów/programu
Unia Europejska ustanawiając programy
wspólnotowe, w szczególności w obszarze
uczenia się przez całe życie (edukacji i kultury),
sformułowała wymóg zbierania wyników
i waloryzacji projektów, programów i inicjatyw.
To nakłada obowiązek upowszechniania i wykorzystywania rezultatów projektów/programów
wśród odbiorców końcowych danych działań
oraz wśród osób i instytucji zainteresowanych.
Taki obowiązek został zapisany w decyzji ustanawiającej program Uczenie się przez całe życie
oraz we wszystkich dokumentach operacyjnych
programu. „Upowszechnianie i wykorzystanie
wyników” oznacza działania mające na
celu zapewnienie właściwego rozpoznania,
przedstawienia i wdrożenia na szeroką skalę
wyników programu Uczenie się przez całe życie
oraz programów go poprzedzających1.
Ogólnym celem programu Uczenie się przez
całe życie2
jest przyczynianie się, poprzez
uczenie się przez całe życie, do rozwoju
Wspólnoty jako społeczeństwa opartego na
wiedzy, charakteryzującego się trwałym rozwojem
gospodarczym, liczniejszymi i lepszymi miejscami
pracy oraz większą spójnością społeczną, przy
jednoczesnym zapewnieniu należytej ochrony
środowiska naturalnego dla przyszłych pokoleń.
W szczególności program ten ma na celu
sprzyjanie wymianie, współpracy i mobilności
pomiędzy systemami edukacji i szkoleń w obrębie
Wspólnoty, tak by stały się światowym wzorcem
jakości.
Jednym z celów szczegółowych programu
Uczenie się przez całe życie3 jest zachęcanie do
jak najlepszego wykorzystywania jego wyników,
innowacyjnych produktów i procesów oraz
do wymiany dobrych praktyk w dziedzinach
nim objętych w celu poprawy jakości edukacji
i szkoleń.
Poza programami sektorowymi: Comenius,
Erasmus, Leonardo da Vinci, Grundtvig, program
zakłada realizację działań międzysektorowych.
Obejmują one następujące cztery kluczowe
działania4:
1. współpracę strategiczną i innowacje w dziedzinie uczenia się przez całe życie
2. propagowanie nauki języków obcych
3. rozwijanie innowacyjnych treści, usług,
metodologii uczenia i praktyk opartych
na technologiach informacyjno-komunikacyjnych dla potrzeb uczenia się przez całe
życie
4. upowszechnianie i wykorzystywanie wyników
działań wspieranych w ramach programu
oraz poprzednich programów związanych
z tą dziedziną, jak również wymianę dobrych
praktyk.
Oznacza to, że obowiązek waloryzacji nie
tylko powinien być realizowany w programach
sektorowych, ale również stworzono możliwość
podejmowania studiów i analiz wybranych
zagadnień przekrojowych, ważnych dla całego
programu.
Co waloryzujemy – rezultaty projektów
Definicja „rezultatu” jest bardzo szeroka i w różny
sposób kategoryzowana. Rezultatem projektu
mogą być: edukacyjne i szkoleniowe poradniki,
programy kursów, oprogramowanie, badania
i analizy, współpraca i metodologia, know-how
i przykłady dobrej praktyki, nowe formy ekspresji
kulturowej i dialogu międzykulturowego, jak
również nowe projekty międzynarodowe.
Rezultat w postaci konkretnego produktu może
być wykorzystywany w całości lub częściowo
(np. moduły szkoleniowe, wnioski, materiały
edukacyjne, itp.). Definicja ta może być
dopasowywana do specyficznego charakteru
1 Decyzja Nr 1720/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 listopada 2006 r. ustanawiająca program działań w zakresie uczenia
się przez całe życie, Artykuł 2. – Definicje
2 Decyzja Nr 1720/2006/WE, Artykuł 1, pkt 2
3 Decyzja Nr 1720/2006/WE, Artykuł 1, pkt 3k
4 Decyzja Nr 1720/2006/WE, Artykuł 3, pkt 2
10
In brief, valorisation means dissemination and
monitoring of the most innovative practices, their
use and development in various contexts, as well
as gradual implementation of methods used by
business and non-governmental organisations
to formal and non-formal systems of education/
training.
Valorisation = „money well spent”
= return on investment
thanks to the exploitation
of projects/programme results
When establishing community programmes,
especially in the area of lifelong learning
(education and culture), the European Union,
has set a requirement for collecting results
and valorisation of projects, programmes and
initiatives. This is related with the obligation to
disseminate project/programme results among
end users of specific activities and by interested
stakeholders and institutions, as well as their
exploitation by these parties. This obligation
has been stipulated in the decision establishing
the Lifelong Learning Programme and in all
operational documents of the programme.
„Dissemination and exploitation of results”
stands for activities designed to ensure that the
results of the Lifelong Learning Programme and
its predecessors are appropriately recognised,
demonstrated and implemented on a wide
scale.1
A general objective of the Lifelong Learning
Programme2 is to contribute through lifelong
learning to the development of the Community
as an advanced knowledge-based society, with
sustainable economic development, more and
better jobs and greater social cohesion, while
ensuring good protection of the environment for
future generations. In particular, the programme
aims to foster interchange, cooperation and
mobility between education and training systems
within the Community so that they become a
world quality reference.
One of specific objectives of the Lifelong Learning
Programme3 is encouraging the best use of
results, innovative products and processes and
exchanging good practice in the fields covered
by the Lifelong Learning Programme, in order to
improve the quality of education and training.
Apart from sectoral programmes: Comenius,
Erasmus, Leonardo da Vinci, and Grundtvig, the
programme provides for the implementation of
a transversal programme, which includes four
key activities4:
1. policy cooperation and innovation in lifelong
learning
2. promotion of language learning
3. development of innovative ICT-based content,
services, pedagogies and practice for lifelong
learning
4. dissemination and exploitation of results of
actions supported under the programme and
previous related programmes, and exchange
of good practice.
This means that the obligation to conduct
valorisation should be carried out not only
in sectoral programmes, but also there is a
possibility to make research and analyses of
selected transversal issues, which are important
for the whole programme.
What is subject to valorisation – project
results
Definition of „results” is broad and classified
in many different ways. Project results include:
educational and training guides, course
programmes, software, research and analyses,
cooperation and methodology, know-how and
examples of good practice, new forms of cultural
expression and intercultural dialogue, as well as
new international projects. A result in the form of
a specific product may be used in full or in part
(e.g. training modules, conclusions, educational
materials, etc.). This definition may be adapted
to specific character of results and products of
each community programme. Results may be
tangible and intangible, which is often observed
in the case of educational activities focused on
long-term result.
Project results are categorised into five main
types5, of which the first three are direct project
results and the next two are indirect results of
programmes and initiatives.
1 Decision No. 1720/2006/EC of the European Parliament and of the Council of 15 November 2006.establishing an action programme in
the filed of lifelong learning, Article 2. – Definitions
2 Decision No. 1720/2006/EC, Article 1, clause 2
3 Decision No. 1720/2006/EC, Article 1, clause 3k
4 Decision No. 1720/2006/EC, Article 3, clause 2
5 Evaluation of mechanisms for the dissemination and exploitation of the results arising from programmes and initiatives managed by the
Directorate-General for Education and Culture – A final report to the Directorate-General for Education and culture (DGEAC) of the European
commission –ECOTEC Research & Consulting Limited, March 2006
11
rezultatów i produktów każdego programu
wspólnotowego. Rezultaty mogą być materialne
i niematerialne, co w przypadku działań
edukacyjnych nastawionych na wynik w długiej
perspektywie czasowej często występuje.
Rezultaty projektów można skategoryzować
w pięciu typach5, z których pierwsze trzy należą do
rezultatów bezpośrednich, osiąganych w wyniku
realizacji projektu, a kolejne dwa należą do
rezultatów pośrednich programu lub inicjatywy.
Produkty materialne są namacalnym wynikiem
realizacji projektu. Należą do nich m.in.:
• raporty i studia porównawcze
• tradycyjne modele dydaktyczne, takie jak
podręczniki, przewodniki służące nauczaniu
• innowacje pedagogiczne
• nowe programy lub opisy kwalifikacji
• materiały, poradniki w zakresie nowych podejść
dydaktycznych lub metodologii
• materiały interaktywne na platformach elektronicznych (e-learning) oraz
• wydarzenia, takie jak konferencje, seminaria,
warsztaty, wydarzenia kulturalne, publiczne
kampanie podnoszące świadomość w danym
zakresie, publiczne debaty lub sympozja.
Metody obejmują:
• podniesienie poziomu wiedzy uczestników projektu w pewnych obszarach i tematach
• współpracę w zakresie procesów i metodologii
• zarządzanie wiedzą i transfer procesu „wiedzieć
jak”
• wymianę pomysłów i dobrych praktyk.
Doświadczenie jest najbardziej nieuchwytnym
i być może najbardziej nietrwałym produktem
w porównaniu z „produktami materialnymi”. Jest
jednak bardzo cenne w rozwoju jednostki i całych
instytucji. Wyróżniamy:
• doświadczenie uzyskane w zarządzaniu międzynarodowym projektem partnerskim
• doświadczenie uzyskane przez indywidualne
osoby w trakcie wymian zagranicznych np.: w
programie Comenius, Erasmus, Leonardo da
Vinci i Grundtvig
• wymianę doświadczeń i najlepszych praktyk
poprzez tworzenie sieci współpracy, takich jak
np. „monitoring tematyczny”
• doświadczenie uzyskane w trakcie rozmaitych
spotkań, udziału w konferencjach, seminariach
i innych wydarzeniach międzynarodowych.
Wnioski do wykorzystania przy tworzeniu
polityki – zazwyczaj są one formułowane na
podstawie ogólnych/całkowitych/sumarycznych
doświadczeń z projektów wewnątrz programu
(czy grup programów) lub na podstawie
indywidualnych
projektów
szczególnie
innowacyjnych i efektywnych. Są one odpowiednie
do szerokiego poziomu/systemu edukacji.
„Współpraca europejska” – w znaczeniu
podnoszenia świadomości o Unii Europejskiej
i poprawy jej widoczności, a także wzmocnienia
działań na poziomie europejskim. Zawiera ona:
• nowe lub poszerzone europejskie partnerstwa
• dzielenie się doświadczeniami i najlepszymi
praktykami na poziomie międzynarodowym
• międzykulturowy dialog i współpracę
• nowy dialog i partnerstwa pomiędzy krajami
Unii Europejskiej a krajami trzecimi.
Interwencja programu Uczenie się przez całe
życie jako wkład w proces osiągania celów
Strategii Lizbońskiej
Logika interwencji zakłada udział programu
Uczenie się przez całe życie w osiąganiu
podstawowego celu Strategii Lizbońskiej,
sformułowanego następująco: „Gospodarka
europejska powinna stać się najbardziej
konkurencyjną i dynamiczną gospodarką
w świecie – gospodarką opartą na wiedzy, zdolną
do trwałego wzrostu, tworzącą coraz większą
liczbę lepszych miejsc pracy i zapewniającą
większą spójność społeczną”.
Polityka upowszechniania i wykorzystywania
rezultatów projektów/programów pokazuje,
w jaki sposób można osiągać cele Strategii
Lizbońskiej. Cele te osiągamy poprzez:
• podniesienie jakości i efektywności systemów
edukacji i szkoleń w Unii Europejskiej
• pomoc w dostępie dla wszystkich do systemu
edukacji i szkoleń oraz
• otwarcie systemu edukacji i szkoleń na szeroki
świat.
Logika interwencji opiera się na następujących
założeniach/przesłankach:
• zapotrzebowaniu na osiąganie rezultatów
wysokiej jakości (popyt na wynik) –
dostarczanych przez programy i inicjatywy
wspólnotowe – oraz zapewnieniu powszechnej
dostępności tych rezultatów;
5 Evaluation of mechanisms for the dissemination and exploitation of the results arising from programmes and initiatives managed by the
Directorate-General for Education and Culture – A final report to the Directorate-General for Education and culture (DGEAC) of the European
commission –ECOTEC Research & Consulting Limited, March 2006
12
Tangible products are durable outputs of project
implementation. They include:
• reports and comparative studies,
• traditional teaching models, such as handbooks,
teaching guides
• pedagogical innovations
• new programmes or qualifications frameworks
• guidance material to new approaches and
methodologies
• interactive materials stored on electronic
(e-learning) platforms and
• events, such as conferences, seminars,
workshops, cultural events, public awareness
campaigns, public debates and symposia.
Methods include:
• increased knowledge of project participants
within a certain field and topic;
• cooperation processes and methodologies;
• managerial lessons learned and know-how;
and
• exchange of ideas and good practice.
Experience is less intangible and perhaps even
less durable than tangible products. However,
it is valuable for the development of individuals
and institutions. They include:
• experience gained by project partners in the
management and undertaking of translational
partnerships;
• experience gained by individuals, for example,
experience gained from mobility periods, e.g.
within Comenius, Erasmus, Leonardo da Vinci
and Grundtvig programmes,
• exchange of experience and best practice
through the establishment of networks, such as
„Thematic Networking”
• experience gained during various meetings,
from attending conferences, seminars and
other international events.
Policy Lessons usually emerge from the overall
experience of projects within a programme or
initiative (or group of programmes or initiatives)
or from individual projects that are particularly
innovative or effective. They are relevant for
various levels/systems of education.
European Co-operation as a means to increase
awareness about the EU and improve its visibility
but also to reinforce actions at EU level. It
includes:
• new or extended European partnerships;
• trans-national sharing of experience and best
practice;
• cross-cultural dialogue and co-operation; and
• new dialogue and partnerships between EU
and non-EU countries.
Intervention of the Lifelong Learning
Programme as a contribution in the process
of achieving Lisbon Strategy’s goals
Intervention Logic provides for the contribution
of the Lifelong Learning Programme to achieving
the strategic goal of the Lisbon Strategy, which
has been formulated as follows: „European
economy should become the most competitive
and dynamic knowledge-based economy in the
world, capable of promoting sustainable growth
with more and better jobs and stronger social
cohesion”.
The Policy of dissemination and exploitation of
project/programmes results shows how you can
achieve the goals of the Lisbon Strategy. You can
do so by:
• increasing the quality and effectiveness of
education and training systems in the EU;
• facilitating the access of all to the education
and training systems; and
• opening up education and training systems to
the wider world
The intervention logic is based on the following
premises:
• Demand for high quality results (demand for
result) – delivered by community programmes
and initiatives and ensuring broad accessibility
of these results;
• Committing policy makers and interested
parties (social partners), whose goal is to
promote the policy of dissemination and
exploitation of programme results in order to
obtain conclusions useful in the process of
(educational) policy making that meets social
needs and demands;
• new or improved European cooperation that
includes new partnerships, international sharing
of experiences and best practices, intercultural
dialogue and cooperation at all levels;
• drawing conclusions to be used in the process
of (educational) policy making, which result
from project implementation, from the
very beginning of the project. You should
remember that general conclusions do not
stem from the results of individual projects.
Only a sum of experiences gathered as a result
of implementation of project, programmes
or initiatives, which are collected, subject to
13
• włączeniu decydentów politycznych i podmiotów
zaangażowanych (partnerzy społeczni), których
celem jest promocja polityki upowszechniania i
wykorzystywania rezultatów programów w celu
uzyskania wniosków przydatnych przy tworzeniu
polityki (edukacyjnej) odpowiadającej na
potrzeby i oczekiwania społeczne;
• nowej lub lepszej współpracy europejskiej, obejmującej nowe partnerstwa, ponadnarodową
wymianę doświadczeń i najlepszych praktyk,
międzykulturowy dialog i współpracę na
wszystkich poziomach;
• kreowaniu wniosków do wykorzystania przy tworzeniu polityki (edukacyjnej), pojawiających się
w pierwszym rzędzie w wyniku realizacji
projektów od momentu rozpoczęcia projektu.
Pamiętać należy o tym, że ogólniejsze wnioski nie
wypływają z rezultatów jednostkowego projektu.
Dopiero suma doświadczeń realizowanych
projektów w programie czy inicjatywie, zebrana,
podlegająca monitoringowi i ocenie np. przez
Narodową Agencję lub zespół ekspertów,
może dać ten efekt. Na wnioski składają się
też doświadczenia sieci współpracy w zakresie
stosowanych podejść czy dobrych praktyk,
podsumowujące efekty współpracy wielu
projektów i przyczyniające się do formułowania
ogólnych wniosków;
• zapewnieniu sprawnego przepływu informacji
– beneficjenci, partnerzy społeczni w projektach, wszystkie podmioty zaangażowane
w realizację projektów dążą do osiągnięcia
zakładanego
rezultatu.
Kluczową
rolę
w osiąganiu rezultatów najwyższej jakości
odgrywa upowszechnianie i wykorzystywanie
rezultatów projektów. Informacja powinna
zapewnić, że działania w projektach są
włączone do głównego nurtu polityki
(mainstreaming). Działania w danym projekcie,
jak również w całym programie, powinny
skutecznie wykorzystywać wszystkie dostępne
kanały informacji i promocji, włączając
w ten proces wszystkie osoby i podmioty
zaangażowane (stakeholders). Wskazanym
działaniem jest tworzenie sieci czy platform
współpracy.
Schemat logiki interwencji
programu Uczenie się przez całe życie
Prezentowany schemat pt. „Interwencja programu
Uczenie się przez całe życie w proces osiągania
strategicznych celów Strategii Lizbońskiej” został
przygotowany przez Instytut ECOTEC Research
14
& Consulting Limited w ramach raportu z ewaluacji mechanizmów upowszechniania i wykorzystywania rezultatów projektów finansowanych przez Unię Europejską. Jest on
odzwierciedleniem ogólnego modelu procesu
upowszechniania i wykorzystywania rezultatów
projektów/programu. Schemat ilustruje logikę
interwencji, obszary przepływu informacji oraz
decyzji.
Po lewej stronie schematu prowadzący
politykę edukacyjną i kulturową wymagają od
indywidualnych i instytucjonalnych beneficjentów
bezpośrednich rezultatów projektów, które
pomogą im prowadzić tę politykę, i dają możliwości (lub wymagają) wprowadzenia/implementacji produktów projektów i rezultatów
programu (z udziałem finansowania z UE)
do powszechnej praktyki. Są one wtedy
rozpowszechniane wśród zainteresowanych
użytkowników końcowych z intencją powszechnego ich zastosowania.
Po prawej stronie schematu decydenci polityczni
(na poziomie europejskim, krajowym i lokalnym)
wymagają szczególnego podejścia, które
pozwala im tworzyć nową politykę, kreować
nowe programy i inicjatywy oraz ustalać struktury
zarządzania, takie jak Narodowe Agencje,
które wykonują zadania związane z nowymi
programami lub inicjatywami. Dyrektorzy
programów przydzielają środki finansowe na
realizację projektów oraz zbierają informacje (w
procesie oceny i monitoringu) o podejmowanych
działaniach i osiągniętych rezultatach. Te
informacje są wtedy upowszechniane, często
we współpracy z partnerami projektu np. przez
utworzone sieci współpracy.
Na proces waloryzacji składają się różnorodne
działania. Kluczem do sukcesu upowszechniania
i wykorzystywania rezultatów projektów/programu
jest:
• przedstawienie odpowiednich rezultatów projektów/programu, tak aby zaspokoić potrzeby
prowadzących i tworzących politykę edukacyjną,
a w końcowym efekcie potrzeby społeczne
i gospodarcze (na poziomie regionu, kraju,
Europy)
•podjęcie efektywnych działań waloryzacyjnych
osiąganych rezultatów w programie, tak aby
dotarły do szerokiej grupy odbiorców w formie
i czasie pozwalającym przynieść im korzyść.
To jest model, który był testowany w czasie
ewaluacji programu Socrates.
monitoring and assessment, e.g. by National
Agency or team of experts, may bring such
results. Experiences of cooperation networks
in the scope of applied approaches and
good practices, which sum up the results of
cooperation within several projects contribute
to the drawing of general conclusions;
Agencies, to manage the programmes and
initiatives. These programme managers allocate
funding to projects, but also gather (through
monitoring and evaluation) information about
activities and results. This information is then
disseminated – often in conjunction with project
partnerships, for example through networks.
• ensuring efficient flow of information – beneficiaries, social partners in projects, all entities
committed to project implementation aim
at the achievement of the planned result.
Dissemination and exploitation of project
results plays a key role in the achievement of
high quality results. Information should ensure
that activities within the projects are included
in the policy main stream (mainstreaming).
Activities within a given project, as well as the
programme, should in an efficient manner use all
available information and promotion channels,
including all persons and entities committed
to the process (stakeholders). Recommended
actions include the establishment of networks
and cooperation platforms.
Valorisation process consists of diverse activities.
The key to successful dissemination and
exploitation is:
• Producing relevant project and programme/
initiative results to satisfy the demand of
providers and policymakers – and ultimately
society and industry more generally (at
regional, national, European level)
• Undertaking effective dissemination and exploitation activity, which ensures that such results
„reach” the right target audience in a format
and at a time which enables them to benefit.
This is a model that has been tested during the
evaluation of the Socrates programme.
Lifelong Learning Programme Intervention
Logic Diagram
The diagram entitled Lifelong Learning
Programme intervention in the process of
achieving strategic goals of Lisbon Strategy
as presented below has been prepared by
ECOTEC Research & Consulting Limited as part
of the report on evaluation of mechanisms for
the dissemination and exploitation of results of
projects funded by the European Union. It reflects
a general model for the process of dissemination
and exploitation of project/programme results.
The diagram illustrates the intervention logic,
areas of information and decision flows.
On the left hand-side of the diagram, providers
of educational and cultural opportunities face
a demand for specific results from individual
and institutional beneficiaries, which help them
implement the policy, and leads them to form (or
demand) partnerships that implement projects
(with EU funding) to produce such results. These
are then disseminated to end users with the
intention that they will be used and sustained.
On the right hand-side of the diagram, policy
makers (at European, national and local level)
face a demand for particular policy approaches,
which leads them to set new policies, create
new programmes and initiatives and establish
management structures, such as National
15
Lifelong Learning Programme Intervention
in the Process of Achieving Strategic Goals of Lisbon Strategy
Intervention Logic Diagram
Interwencja programu Uczenie się przez całe życie
w proces osiągania strategicznych celów Strategii Lizbońskiej
Schemat logiki interwencji
Potrzeby społeczne i gospodarcze
(na poziomie Europy, kraju, regionu)
Wants and needs of society and industry
(European, national, regional)
Oczekiwania
wobec polityki
Prowadzący politykę
edukacyjną i kulturową
Interakcja pomiędzy
polityką i praktyką
Ustanowienie
partnerstwa lub sieci
współpracy
Decydenci polityczni
(na poziomie europejskim,
krajowym i lokalnym)
Educational
and cultural providers
Nowa polityka,
nowe programy, nowe
umiejętności zarządzania
Partnerships and Networks
Nowe
projekty
Realizacja projektów
programu
Uczenie się przez całe życie
Finansowanie i doradztwo
Monitoring i ewaluacja
informacji
Demand
for policies
Narodowe Agencje, Agencja
wykonawcza Komisji
Europejskiej, Komisja
Europejska
Rezultaty projektów
Wnioski do
wykorzystania
przy tworzeniu
polityki
Rezultaty programu
Waloryzacja = upowszechnianie i
wykorzystywanie rezultatów projektów
Wykorzystanie kapitału osiągnięć
programu Socrates i Leonardo da Vinci
w praktyce edukacyjnej w Polsce
W okresie przedakcesyjnym, od 1998 roku, a
następnie jako członek Unii Europejskiej – od
2004 roku, realizowaliśmy w Polsce programy
wspólnotowe w obszarze edukacji. Intensyfikacja
współpracy międzynarodowej w coraz bardziej
istotny sposób oddziaływała na system edukacji
w Polsce. W latach 1995-2006 programy
Socrates I i II oraz Leonardo da Vinci dostarczyły
w całej Europie, w tym w Polsce, wielu
doświadczeń i nowych impulsów. Ich efekty
miały istotny wpływ na kształt programu Uczenie
się przez całe życie. Obecnie w procesie zmian
w europejskiej edukacji program Uczenie się
przez całe życie pełni rolę najważniejszą.
Aby w pełni czerpać z programu Uczenie się
przez całe życie, należy wykorzystywać kapitał
osiągnięć programów go poprzedzających –
16
Socrates i Leonardo da Vinci, szczególnie, że
jest on kontynuacją dotychczasowych działań.
Przypomnijmy zatem najistotniejsze elementy
składające się na ogromny kapitał osiągnięć,
z którego dziś korzystamy w całej Europie:
Comenius – program adresowany do sektora
oświaty, realizowany w Polsce od 1998 roku.
Partnerskie Projekty Comeniusa stają się
integralną częścią programu dydaktycznowychowawczego szkoły i planów rozwoju szkoły.
Praca w projekcie wyzwala potencjał twórczy
zarówno wśród uczniów, jak i nauczycieli.
Nauczający doskonalą swój warsztat zawodowy,
sięgają częściej do aktywnych metod nauczania.
Uczniom
realizacja
projektu
umożliwia
wykazanie się inicjatywą, różnorodnymi talentami
i zdolnościami. Zarówno nauczycieli, jak i uczniów
współpraca międzynarodowa w programie
Comenius motywuje do nauki i doskonalenia
kompetencji językowych. Efekty te są wspomagane
Policy makers
(European, national,
local)
Interface between
policy & practice
New policies
New programmes
New management skills
New
projects
Funding and/or guidance
Implementation of Lifelong
Learning Programme Projects
Monitoring & evaluation
of information
Project results
Policy
lessons
National Agencies,
EC Executive Agency
European Commision
Programme results
Valorisation= dissemination
and exploitation of project results
Use of Achievements of Socrates and
Leonardo da Vinci Programmes in Educational
Practice in Poland
Poland has implemented community educational
programmes since 1998, in the pre-accession
period, and next since 2004 as a member
of the European Union. The intensification of
international cooperation in a growing extent has
affected the system of education in Poland. In the
years 1995-2006, Socrates I and II as well as
Leonardo da Vinci programmes have provided
a number of experiences and new impulses
across Europe, and also in Poland. Their results
have greatly affected the shape of the Lifelong
Learning Programme. At present, the Lifelong
Learning Programme plays a major role in the
process of change in European education.
In order to fully benefit from the Lifelong
Learning Programme, you should capitalise on
achievements of the preceding programmes, i.e.
Socrates and Leonardo da Vinci, especially as it
is the continuation of the two programmes. Let
us remind the most important elements of the
programme and its achievements, which today
are used across Europe:
Comenius is the programme addressed
to the sector of education, which has been
implemented in Poland since 1998. Comenius
Partnerships have become an integral part of
the teaching and educational programme and
development plans of the schools. Work on
the project unleashes the creative potential of
pupils and teachers, who in order to improve
their professional skills turn to active methods
of teaching. Thanks to project implementation,
pupils can display initiative, various talents
and skills. International cooperation under the
Comenius programme motivates both pupils
and teachers to learn and improve their linguistic
competences. These results are accompanied by
17
akcjami Mobilności uczniów, studentów i nauczycieli. Zostało to szerzej opisane w wydanej
przez FRSE publikacji pt.: „Gwiazdy Comeniusa
– czyli historia sukcesu polskich szkół, uczniów,
nauczycieli i studentów realizujących projekty w
Programie Socrates-Comenius”6.
W badaniu ewaluacyjnym programu Comenius7
oddziaływanie na system edukacji miało miejsce
poprzez bezpośredni wpływ na beneficjentów
końcowych i istotnie wpływało na:
• rozwój umiejętności językowych uczniów
i nauczycieli
• poszerzenie wiedzy uczniów i ich inicjatywę
• kształtowanie postaw, rozwijanie umiejętności
w zakresie pracy zespołowej i indywidualnych
poszukiwań informacji
• nawiązywanie trwałych relacji z innymi uczniami
z zagranicy
• zwiększenie kompetencji i umiejętności zarówno
uczniów, jak i nauczycieli
• rozwój nowych metod i narzędzi nauczania i
uczenia się.
krajów uczestniczących w Procesie Bolońskim.
Działania te są wspomagane dodatkowo
przez realizację programów Erasmus Mundus
i TEMPUS, a także sieć Ekspertów Bolońskich.
Z analizy kwestionariuszy wypełnionych przez
koordynatorów Erasmusa w badaniu ewaluacyjnym8 wynika, że:
• najbardziej znaczącym rezultatem udziału
studentów i nauczycieli w wizytach w ramach
Erasmusa jest zwiększenie umiejętności
językowych
•nastąpił wzrost zainteresowania beneficjentów
zagranicznymi wizytami w celu nauki, pracy
i szkolenia, jak i zwiększenia świadomości
w obszarze innych kultur.
Erasmus – program adresowany do sektora
szkolnictwa wyższego, realizowany w Polsce
od 1998 roku. Przyczynia się do podniesienia
poziomu kształcenia w szkołach wyższych,
wzmacnia jego europejski wymiar poprzez
wspieranie międzynarodowej współpracy uczelni,
promocję mobilności studentów i nauczycieli
akademickich, a także zwiększa przejrzystość
w dziedzinie uznawania studiów i kwalifikacji.
Cele te realizowane są poprzez: organizację
wymiany studentów (studiowanie za granicą),
praktyki zagraniczne, wymianę pracowników
uczelni oraz realizację projektów typu
Intensive Programme oferujących studentom
krótkoterminowe, innowacyjne w formie i treści,
intensywne zajęcia przygotowane i prowadzone
przez międzynarodową grupę dydaktyków
i profesjonalistów.
Erasmus
poprzez
wszystkie
działania
podejmowane przez studentów, nauczycieli
akademickich, instytucje szkolnictwa wyższego
oraz inne instytucje współpracujące przyczynia
się również do tworzenia Europejskiego Obszaru
Szkolnictwa Wyższego. Utworzenie Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego do
2010 roku jest głównym celem działań państw
członkowskich Unii Europejskiej oraz innych
Leonardo da Vinci (LdV) – program adresowany do sektora szkolnictwa zawodowego
i ustawicznego, realizowany w Polsce od 1998
roku (w latach 1998-2006 Biuro Koordynacji
Kształcenia Kadr w Fundacji Fundusz Współpracy
i od 2007 r. w FRSE w ramach programu Uczenie
się przez całe życie). Ogólne cele programu
LdV to: wspieranie rozwoju i uczenia się przez
całe życie w kontekście zawodowym, w celu
budowania społeczeństwa o zaawansowanej
wiedzy, wspomaganie trwałego rozwoju gospodarczego, tworzenia większej liczby miejsc
pracy, wdrażanie innowacji w obszarze
VET (kształcenia i szkolenia zawodowego),
wspomaganie tworzenia europejskich systemów
współdziałania w zakresie uznawania i porównywania kwalifikacji zawodowych. Działania
w ramach LdV przyczyniają się do wspierania
stosowania innowacyjnych narzędzi do kształcenia zawodowego i ustawicznego, opartych
na nowoczesnych technologiach informacyjnokomunikacyjnych,
oraz
promują
dialog
międzykulturowy i zachęcają do nauki
języków obcych, aby zwiększyć mobilność
pracowników na europejskim rynku pracy,
a także intensyfikować mobilność edukacyjną
i szkoleniową różnych grup docelowych
Niezwykle ciekawe obserwacje, ilustrujące
osiągnięcia programu Erasmus, zostały zebrane
w wyniku badań i analiz przeprowadzonych
przez Narodową Agencję programu Erasmus
i opublikowane z okazji 10 lat Erasmusa
w Polsce.9 10
mobilities of pupils, students and teachers, which
have been described in more detail in a brochure
published by FRSE entitled „Gwiazdy Comeniusa
– czyli historia sukcesu polskich szkół, uczniów,
nauczycieli i studentów realizujących projekty
w Programie Socrates-Comenius”6.
The evaluation of the Comenius programme’s7
impact on the system of education shows that is
has directly influenced end beneficiaries and had
impact on:
• improvement of linguistic competences of pupils and teachers
• expanding pupils’ knowledge and initiative
• shaping attitudes, development of team work
skills and these related with individual search
for information
• establishment of long-term relations with other
pupils from abroad
• improvement of competences and skills of pupils and teachers
• development of new teaching and learning methods and tools.
Erasmus is the programme addressed to higher
education sector, which has been implemented
in Poland since 1998. It has contributed to
improved quality of teaching at higher education
institutions, strengthened its European dimension
by supporting international cooperation of
universities, promoted mobility of students
and academic teachers, and also enhanced
transparency in the area of recognition of studies
and qualifications.
These goals have been achieved thanks to:
the organisation of student exchanges (studies
abroad), placements abroad, exchanges of
academic staff and implementation of Intensive
Programmes, which are multilateral projects
offering to students short-term, innovative in
form and content intensive courses prepared and
conducted by an international group of teachers
and professionals.
Thanks to activities of students, academic
teachers, higher education institutions and
other stakeholders, Erasmus contributes to the
development of European Higher Education
6
7
6 Gwiazdy Comeniusa – czyli historia sukcesu polskich szkół, uczniów, nauczycieli i studentów realizujących projekty w Programie SocratesComenius, Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, Warszawa 2007 r.
7 Raport krajowy na temat wpływu Programu Socrates na sektor edukacji w Polsce. ECORYS Polska, Warszawa, 2007 r.
8 Raport krajowy na temat wpływu Programu Socrates na sektor edukacji w Polsce ECORYS Polska, Warszawa, 2007 r.
9 10 lat Erasmusa w Polsce 1998 – 2008, Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, Warszawa 2008 r.
10 10 lat Erasmusa w Polsce – wybór danych statystycznych i finansowych, Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, Warszawa 2008 r.
18
8
9
10
Area, the establishment of which up to 2010 is
the main goal of activity of EU member states
and other countries participating in the Bologna
Process. These activities are also supported by
the implementation of Erasmus Mundus and
TEMPUS programmes, as well as Bologna Expert
Network.
The analysis of questionnaires filled out by
Erasmus coordinators as part of the evaluation
study8 shows that
• the most important result of students’ and teachers’ participation in visits staged as part of
the Erasmus has been improvement of their
linguistic skills
• growing interest of foreign beneficiaries in visits
abroad in order to learn, work and undergo
training, as well as heightened awareness of
other cultures have been observed.
Interesting observations that illustrate the
achievements of the Erasmus programme have
been collected as a result of studies and analyses
conducted by the National Agency of the Erasmus
programme and published on the occasion of
10th anniversary of Erasmus in Poland.9 10
Leonardo da Vinci (LdV) is the programme
addressed to vocational and continued education
sector, which has been implemented in Poland
since 1998 (in the years 1998-2006 by Bureau
for the Coordination of Staff Education at the
Cooperation Fund Foundation and since 2007 by
FRSE as part of the LLP). Operational objectives of
the LdV programme include: to support personal
development and lifelong learning in professional
context, in order to build advanced-knowledge
society; to support sustainable economic
development, creation of a larger number of
new jobs, implementation of innovations in the
area of VET (vocational education and training);
to support the establishment of European
cooperation systems in the scope of professional
qualification recognition and comparability.
Actions taken as part of LdV contribute to the
promotion of use of innovative tools for vocational
and continued education, which are based
on modern information and communication
Gwiazdy Comeniusa – czyli historia sukcesu polskich szkół, uczniów, nauczycieli i studentów realizujących projekty w Programie SocratesComenius (Comenius Stars or Success Stories of Polish Schools, Pupils, Teachers and Students Implementing Socrates-Comenius Projects),
Foundation for the Development of the Education System, Warsaw, 2007
Raport krajowy na temat wpływu Programu Socrates na sektor edukacji w Polsce (National Report on the Socrates Programme’s Impact on
the Sector of Education in Poland). ECORYS Poland, Warsaw, 2007
Raport krajowy na temat wpływu Programu Socrates na sektor edukacji w Polsce (National Report on the Socrates Programe’s Impact on the
Sector of Education in Poland),.ECORYS Poland, Warsaw, 2007
10 lat Erasmusa w Polsce 1998 – 2008 (10 Years of Erasmus in Poland), Foundation for the Development of the Education System, Warsaw,
2008
10 lat Erasmusa w Polsce – wybór danych statystycznych i finansowych, (10 Years of Erasmus in Poland – Selected Statistical and Financial
Data), Foundation for the Development of the Education System, Warsaw, 2008.
19
programu. Program dąży również do zwiększenia
liczby osób uczestniczących w kształceniu
ustawicznym. Ponadto LdV współpracuje
z Krajowym Centrum EUROPASS (Fundacja
Fundusz Współpracy) w zakresie upowszechniania
informacji o narzędziach zawartych w pakiecie
EUROPASS (od 01.01.2009 w FRSE). Zgodnie
z zaleceniami Komisji Europejskiej powinny one
być wykorzystywane przez uczestników projektów
mobilności w programach sektorowych programu
Uczenie się przez całe życie Leonardo da Vinci,
Comenius, Grundtvig.
w projektach partnerskich umożliwia, m.in.:
• wymianę doświadczeń, praktyk i metod
w zakresie edukacji dorosłych
• wspólne poszukiwanie form działalności edukacyjnej dla osób dorosłych, ze szczególnym
uwzględnieniem grup defaworyzowanych
(bezrobotni, osoby niepełnosprawne, mniejszości etniczne, osoby o utrudnionym dostępie
do nauki ze względu na czynniki społecznoekonomiczne, geograficzne lub inne, seniorzy)
• zaakcentowanie wymiaru europejskiego w praktyce edukacyjnej.
W badaniu ewaluacyjnym programu LdV
oddziaływanie programu na system edukacji
zostało wyrażone w opiniach zebranych przez
ekspertów11:
• Program jest dla mnie o tyle ważny i ciekawy, bo
pokazuje, że rynek pracy i szkoła mogą robić
różne rzeczy razem, że te dwa światy nie muszą
się wykluczać i w niektórych przypadkach nawet
muszą współpracować
• Program ten działa na zmniejszenie luki między
edukacją a rynkiem pracy
• Leonardo pokazał szkołom średnim zawodowym, technicznym i zasadniczym, że można
w inny sposób przygotowywać młodzież niż
tylko przez własne warsztaty i pokazywać świat,
to daje człowiekowi dobrą wartość na wyjściu
i to daje tej szkole pewien prestiż i promocję
• Leonardo pokazał możliwości funkcjonowania
razem na poziomie lokalnym na przykład
urzędów pracy i różnych instytucji, które działają
na rzecz szkolenia zawodowego.
Oddziaływanie programu Grundtvig na system
edukacji zostało wyrażone w badaniu ewaluacyjnym jako12:
• zwiększenie motywacji i entuzjazmu odnośnie
nauki i zatrudnienia
• rozwój umiejętności w dziedzinie pracy zespołowej, umiejętności językowych i poszerzania
wiedzy słuchaczy/uczniów
• wprowadzenie wymiaru europejskiego do
edukacji ustawicznej
• zwiększenie umiejętności zarządzania projektem
• poszerzenie wiedzy w zakresie danych obszarów
nauczania i używania interaktywnych metod
nauczania.
Grundtvig – program adresowany do sektora
niezawodowej edukacji dorosłych i edukacji
ustawicznej, realizowany w Polsce od 1998
roku. Głównym celem programu Grundtvig jest
odpowiadanie na wyzwania edukacyjne związane
ze starzeniem się społeczeństwa w Europie i pomoc
w zapewnieniu osobom dorosłym ścieżek poprawy
ich wiedzy i kompetencji. Cele realizowane są w
projektach partnerskich Grundtviga i wyjazdach
szkoleniowych dla kadry edukacyjnej. Polskie
instytucje uczestniczyły również w Projektach
Wielostronnych, Sieciach Grundtviga i Działaniach Towarzyszących. Projekty Partnerskie
Grundtviga służą wymianie doświadczeń
i rozszerzeniu współpracy pomiędzy organizacjami
zajmującymi się szeroko rozumianą ogólną
niezawodową edukacją dorosłych. Uczestnictwo
eTwinning to program adresowany do
sektora oświaty, realizowany w Polsce od 2004
roku. Promuje europejską współpracę szkół
z wykorzystaniem technologii komunikacyjnoinformacyjnej
(ICT).
Program
zapewnia
nauczycielom i uczniom pomoc oraz narzędzia
potrzebne podczas szukania partnera i realizacji
projektów. Zachęca do korzystania i poznawania
najnowszych osiągnięć techniki, realizując
w ten sposób swój podstawowy cel – rozwijanie
kompetencji technicznych, językowych oraz
interkulturowych w naturalny i niewymuszony
sposób – niezbędnych podczas wirtualnej
komunikacji z obcojęzycznym partnerem.
Program eTwinning pozwala uczestnikom
poznać inne, często egzotyczne kultury, od strony
życia codziennego, które można porównać
z własną obyczajowością. Rośnie motywacja
do nauki przedmiotów pozwalających zgłębić
tę wiedzę, zainteresowanie własną kulturą
i tradycją oraz kształtować tolerancję, otwartość
i komunikatywność. eTwinning przygotowuje
uczniów do życia w świecie opartym na
komunikacji za pomocą komputera i Internetu.
11 Ewaluacja programu Leonardo da Vinci, Raport krajowy z realizacji do 2007 roku, załącznik nr 3, wybrane wyniki badania jakościowego dla
programu Leonardo da Vinci, PENTOR 2007)
12 Raport krajowy na temat wpływu Programu Socrates na sektor edukacji w Polsce ECORYS Polska, Warszawa, 2007 r..13 Raport krajowy na
temat wpływu Programu Socrates na sektor edukacji w Polsce ECORYS Polska, Warszawa, 2007 r.
20
technologies, promote intercultural dialogue and
encourage foreign language learning in order to
boost mobility of employees in European labour
market and to intensify mobility for education
and training of various target groups. The
Programme also aims at increasing the number of
persons who participate in continued education.
Moreover, LdV cooperates with EUROPASS
National Centre (Cooperation Fund Foundation)
in order to propagate information on tools
comprising the EUROPASS (from 01.01.2009
in FRSE). In accordance with European
Commission’s recommendations, these should
be used by participants of mobility projects in
LLP sectoral programmes, such as Leonardo da
Vinci, Comenius, and Grundtvig.
Opinions collected by experts as part of the
evaluation of the LdV programme’s impact on
the system of education have shown that11:
• the programme is important and interesting,
because it shows that the labour market and
schools may do various things together and
that the two worlds are not exclusive and in
certain cases even need to cooperate
• the programme narrows the gap between
education and the labour market
• Leonardo has shown to secondary vocational
and technical schools that you can prepare
young people in other ways than with the use of
internal workshops and show them the world,
which gives them a better starting point and
adds prestige and promotion to the school
• Leonardo has shown opportunities for cooperation at the local level, for example with
job centres and other vocational training
institutions.
Grundtvig is the programme addressed to
alternative adult and continued education
sector, which has been implemented in Poland
since 1998. The main objective of the Grundtvig
programme is to meet educational challenges
related with ageing population in Europe and
to provide support to adults in finding ways for
improving their knowledge and competences.
These goals are achieved through Grundtvig
partnerships and training for educational staff.
Polish institutions have also participated in
Multilateral Projects, Grundtvig Networks and
Accompanying Measures. Grundtvig Partnerships
aim at exchange of experiences and expansion
of cooperation between organisations operating
in the sector of non-vocational adult education.
Participation in the projects allows for:
• exchange of experiences, practices and
methods in the field of adult education
• common searching for new forms of educational activity for adults with a focus on marginalised groups (the unemployed, the disabled,
ethnic minorities, people with limited access to
education due to socio-economic, geographical
and other reasons, senior citizens)
• emphasising the European dimension of educational practice.
Impact of the Grundtvig programme on the
system of education has been expressed in the
evaluation study as12:
• enhanced motivation and enthusiasm for education and employment
• development of team work skills, linguistic skills
and deepening of learners’/students’ knowledge
• introduction of European dimension to continued education
• improvement of project management skills
• expansion of knowledge on specific areas of
teaching and use of interactive teaching
methods.
eTwinning is the programme addressed to the
sector of education, which has been implemented
in Poland since 2004. It promotes European
cooperation of schools with the use of information
and communications technology (ICT). The
Programme provides teachers and students with
support and tools indispensable when looking
for a partner and implementing projects. It
encourages the use of and learning latest
technologies, and in this way it achieves its main
objective, which is the development of technical,
linguistic and intercultural competences, which
are indispensable for virtual communication with
a partner abroad, in a natural and effortless way.
The eTwinning programme allows its participants
meet other, often exotic cultures, and compare
everyday life of the partners with local customs.
It boosts motivation to learn subjects that help to
deepen this knowledge, interest in native culture
and tradition and fosters tolerance, openness and
communicativeness. eTwinning prepares students
for living in a world of communication with the
use of a computer and Internet.
11 Ewaluacja programu Leonardo da Vinci, Raport krajowy z realizacji do 2007 roku, załącznik nr 3, wybrane wyniki badania jakościowego
dla programu Leonardo da Vinci, Evaluation of Leonardo da Vinci Programme, National Report onImplementation up to 2007, Appendix
3, selected results of quality study for Leonardo da Vinci Programme ) PENTOR 2007
12 Raport krajowy na temat wpływu Programu Socrates na sektor edukacji w Polsce (National Report on the Socrates Programe’s Impact on the
Sector of Education in Poland),.ECORYS Poland, Warsaw, 2007.
21
Celem programu jest rozwijanie umiejętności nie
tylko uczniów, ale i nauczycieli, którzy podczas
pracy nad projektem mają do czynienia z ICT,
językiem obcym oraz przedstawicielami swojego
zawodu pracującymi w odmiennych systemach
edukacyjnych. Wymiana doświadczeń, metod,
spostrzeżeń wzbogaca, unowocześnia i urozmaica pracę pedagogów, ułatwiając im rozwój
intelektualny i zawodowy.
EURYDICE, sieć informacji o edukacji w Europie,
istnieje od 1980 roku, a w latach 1995-2006
była częścią programu Socrates. Obecnie
znajduje się w strukturze programu Uczenie się
przez całe życie. Sieć składa się z biur krajowych,
utworzonych przez ministerstwa edukacji poszczególnych krajów, i z biura europejskiego,
utworzonego przez Komisję Europejską (Dyrekcja
Generalna ds. Edukacji i Kultury). EURYDICE,
pracując dla twórców polityki edukacyjnej
i świata edukacji, przygotowuje i publikuje
opisowe analizy systemów edukacji, studia
porównawcze na tematy będące przedmiotem
zainteresowania Unii Europejskiej i wskaźniki
dotyczące różnych poziomów edukacji.
Konkurs
European
Language
Label,
organizowany w Polsce od 2002 r., ma na
celu nagradzanie nowatorskich inicjatyw
dotyczących nauczania i uczenia się języków
obcych, charakteryzujących się wysoką jakością,
wielostronnym charakterem, oryginalnością
i twórczością. Konkurs jest przeznaczony
dla wszystkich rodzajów szkół – publicznych
i niepublicznych, uczelni wyższych, placówek
kształcenia językowego dzieci i dorosłych,
ośrodków prowadzących kształcenie zawodowe
i doskonalenie nauczycieli języków obcych, oraz
wszystkich instytucji edukacyjnych zajmujących się
nauczaniem i promocją języków obcych. W roku
2005 rozszerzono formułę konkursu European
Language Label i zorganizowano konkurs
indywidualny dla nauczycieli języków obcych, który
na stałe wpisał się w kalendarium roku szkolnego.
W roku 2007, po raz pierwszy, uwzględniono
także uczących się (Learners of the Year).
Wizyty Studyjne (program Arion)
Program Wizyt Studyjnych dla kadr zarządzających w edukacji jest realizowany w Polsce
od 1996 r., początkowo osobno w ramach
programów Socrates pod nazwą Arion
i w ramach programu Leonardo da Vinci
– dla osób zajmujących się kształceniem
i doskonaleniem zawodowym. Obecnie Wizyty
Studyjne znalazły swoje miejsce w programie
Uczenie się przez całe życie jako skonsolidowany
program dla specjalistów zajmujących się
edukacją ogólną i zawodową na poziomie
krajowym, regionalnym i lokalnym. Wizyty
Studyjne adresowane są do szerokiego grona
osób mających wpływ na kształtowanie polityki
w zakresie edukacji i szkoleń. Głównym celem
programu Wizyt Studyjnych jest przyczynianie
się do realizacji Strategii Lizbońskiej oraz
priorytetów
uzgodnionych
przez
kraje
członkowskie w obszarze edukacji i kształcenia
zawo-dowego. Uczestnikami Wizyt mogą być:
przedstawiciele władz rządowych i samorządowych, przedstawiciele organizacji pracowników i pracodawców, członkowie kadry
kierowniczej centrów i instytucji kształcenia
i
doskonalenia
zawodowego,
dyrektorzy
szkół, osoby zarządzające zasobami ludzkimi
w przedsiębiorstwach. Wizyty Studyjne są
doskonałą okazją do wymiany doświadczeń,
informacji i kontaktów pomiędzy uczestnikami
z różnych krajów. Do udziału w programie
zachęcane są także wszystkie instytucje
i organizacje, które chciałyby zorganizować u
siebie Wizytę Studyjną prezentującą europejskim
partnerom dorobek polskich instytucji w zakresie
podnoszenia jakości edukacji i szkoleń.
W badaniu ewaluacyjnym Wizyt Studyjnych
programu Arion największy wpływ na beneficjentów wyrażał się w13:
• zwiększeniu ich wiedzy na temat zagranicznych
systemów edukacyjnych
• zwiększeniu świadomości o innych kulturach
i zainteresowaniu zagranicznymi wizytami
w celu nauki, pracy i handlu
• we wzroście kompetencji językowych
• zwiększeniu umiejętności zawodowych.
Działania w zakresie waloryzacji podejmowane przez polską Narodową Agencję
programu Uczenie się przez całe życie – na
poziomie krajowym i europejskim
Polska Narodowa Agencja LLP realizuje corocznie
w planowy sposób szereg własnych działań
skierowanych do polskich odbiorców: szkolenia,
seminaria, konferencje, spotkania, rozwój strony
internetowej, bazy danych, publikacje materiałów
informacyjnych i studyjnych prezentujących
m.in. przykłady dobrej praktyki. Dodatkowo
Narodowa
Agencja
prowadzi
działania
ewaluacyjne konferencji i seminariów, służące
poprawie efektywności oraz sprawności procesu
13 Raport krajowy na temat wpływu Programu Socrates na sektor edukacji w Polsce ECORYS Polska, Warszawa, 2007 r.
22
The aim of the programme is to develop skills
by students’ and teachers who when working
on the project use ICT, foreign languages and
meet representatives of the profession working
in various educational systems. Exchange of
experiences, methods and insights enriches,
modernises and adds variety to the work of
teachers, which promotes their intellectual and
professional development.
EURYDICE is a network of information on
education in Europe, which has operated since
1980 and in the years 1995-2006 formed a
part of the Socrates Programme. At present, it is
a part of the Lifelong Learning Programme. The
network is composed of national units established
by ministries of education at individual countries,
and the European unit established by the
European Commission (General Directorate
for Education and Culture). EURYDICE works
on behalf of educational policy makers and
the world of education, prepares and publishes
descriptive analyses of education systems,
comparative studies on topics of interest in the
European Union, and indicators on various levels
of education.
The European Language Label competition,
which has been organised in Poland since
2002, aims at awarding innovative initiatives
pertaining to language teaching and learning,
which are characterised by high quality,
multilateral character, originality and creativity.
The competition is addressed to all types of
schools – both public and non-public, higher
education institutions, educational institutions
providing language education to children and
adults, centres offering foreign language teacher
education and in-service training, and all other
educational institutions that teach and promote
foreign languages. In 2005, the European
Language Label has been expanded to include
an individual competition for foreign language
teachers, which has become a part of the school
year calendar. In 2007, for the first time, learners
were also included in the competition (Learners
of the Year).
Study Visits (Arion Programme)
Study Visit Programme for education specialists
and decision makers has been implemented
in Poland since 1996. Initially, it was an action
of the Socrates Programme called Arion and
later has been implemented as part of the
Leonardo da Vinci Programme and focused
on persons dealing with vocational education
and in-service training. At present, study visits
constitute an element of the Lifelong Learning
Programme as a consolidated programme for
general and vocational education specialists at
national, regional and local level. Study visits
are addressed to a wide array of persons that
shape education and training policy. The main
goal of Study Visit Programme is to contribute
to the implementation of Lisbon Strategy and
priorities agreed by member countries in the area
of vocational education and training.
Representatives of state and local government
authorities, employee and employer organisations,
management of vocational education and
training centres, school directors, and HR officers
at enterprises can take part in study visits, which
constitute an excellent opportunity for exchange
of experiences, information and contacts between
participants from different countries. Moreover,
all institutions and organisations willing to stage
study visits in order to present their achievements
in the scope of improving the quality of education
and training to European partners are encouraged
to participate in the programme.
The evaluation study of the Arion Study Visit
Programme has shown that Arion has had the
largest impact on beneficiaries in terms of13:
• expanding their knowledge on foreign systems
of education
• raising awareness of other cultures and interest
in visits abroad in order to learn, work and
trade
• improvement of linguistic competences
• enhancing professional skills.
Valorisation activity conducted by the Polish
National Agency of the Lifelong Learning
Programme at national and European level
Each year, Polish National Agency of LLP
conducts a number of activities directed at Polish
beneficiaries, which include training, seminars,
conferences, meetings, website development,
data basis expansion, publication of information
and study materials that present good practices.
Moreover, National Agency evaluates conferences
and seminars in order to improve the effectiveness
and efficiency of the peer learning process. It
also provides assistance in the organisation of
various meetings in accordance with the needs
and interests of target groups. Apart from
consistent improvement of its operations, the
13 Raport krajowy na temat wpływu Programu Socrates na sektor edukacji w Polsce (National Report on the Socrates Programe’s Impact on the
Sector of Education in Poland),.ECORYS Poland, Warsaw, 2007.
23
wzajemnego uczenia się. Pomaga również
w organizacji różnego typu spotkań zgodnie
z potrzebami i zainteresowaniami naszych grup
odbiorców.
Prowadzenie
systematycznego
badania, poza ciągłym doskonaleniem pracy
Narodowej Agencji, dostarcza informacji
o nowych możliwościach upowszechniania
wykorzystywania wyników projektów oraz
wyników osiąganych w całym programie.
Upowszechnianie przykładów dobrej praktyki
stwarza szansę transferu do praktyki edukacyjnej
w Polsce, a w dalszej kolejności do polityk
oświatowych (w skali mikro i makro) najlepszych
praktycznych
rozwiązań
wypracowanych
w programie Uczenie się przez całe życie.
Takie działania dostarczają również danych
do przygotowywania prezentacji, prowadzenia
nowych akcji promocyjnych oraz opracowania
materiału na strony internetowe Narodowej
Agencji, jak też dla naszych beneficjentów
i zaangażowanych podmiotów.
Uczenie się przez całe życie jest programem
europejskim, dlatego współpraca z innymi
Narodowymi Agencjami, wymiana doświadczeń
–
realizowana
zarówno
w
kontaktach
roboczych, jak i specjalnie przygotowywanych
waloryzacyjnych Wizytach Studyjnych oraz
realizacja wspólnych projektów są niezwykle
istotne. Zrealizowane przez polską Narodową
Agencję we współpracy z innymi Narodowymi
Agencjami
projekty
rozpowszechniające
przykłady dobrej praktyki, lub badające wybrane
aspekty programów sektorowych czy wybranych
zagadnień edukacji europejskiej w obszarze
Comeniusa i Grundtviga, Erasmusa i Leonardo
da Vinci, są doskonałymi przykładami
europejskich
działań
upowszechniających
i wykorzystujących rezultaty projektów. Są też
najlepszymi dowodami na aktywność polskiej
Narodowej Agencji programu. W planach są już
następne projekty w ramach działań programu
międzysektorowego – kluczowej aktywności.
Najbardziej
spektakularnymi
efektami
współpracy międzyagencyjnej w programie
Comenius i Grundtvig są EST i M-TOOL.
EST (European Share Treasure) on-line
system jest przedsięwzięciem międzynarodowym
koordynowanym przez włoską Agencję Narodową przy współuczestniczących Agencjach:
austriackiej, greckiej i polskiej. Filozofia projektu
oparta jest na pojęciach: produkt końcowy,
upowszechnianie
użyteczność/wartościowość.
System adresowany jest do trzech grup
odbiorców:
24
• Narodowych Agencji
• instytucji wnioskujących/aplikujących do
programów Comenius i Grundtvig
• użytkowników publicznych, do których zaliczamy: szkoły, ośrodki doskonalenia nauczycieli,
władze samorządowe i oświatowe oraz Komisję
Europejską.
System zbiera w uporządkowany sposób następujące informacje o:
• projektach akcji Comenius i Grundtvig
• instytucjach beneficjentach
• instytucjach partnerskich
• produktach końcowych powstałych w trakcie
realizacji projektu
• miejscu składowania produktu.
Ze względu na międzynarodowy charakter
systemu wszystkie dostępne on-line formularze
wyświetlane są w dwóch wersjach językowych: po
angielsku i w języku narodowym każdej z Agencji.
System ma charakter rozproszony: bazy są
prowadzone i administrowane przez Narodowe
Agencje. Informacje z baz publikowane są za
pośrednictwem serwera włoskiego i poprzez
strony internetowe Komisji. Począwszy od 2004
roku funkcjonuje polska strona internetowa
ogólnie dostępna poprzez adres www.est.
org.pl, prezentująca informacje o produktach
końcowych powstałych w trakcie realizacji
projektów partnerskich przy współudziale
polskim, w ramach programów Socrates, a
obecnie programu Uczenie się przez całe życie.
Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji nie pełni roli
kontrolującej, lecz zachęca i mobilizuje jednostki
realizujące projekty do upowszechniania wiedzy
na temat najwartościowszych efektów ich pracy.
National Agency conducts systematic studies,
provides information on new possibilities for the
dissemination and exploitation of project results
and programme outputs.
M-TOOL (M-TOOL) constructing an evaluation
tool for monitoring visits) to projekt między
agencyjny Narodowych Agencji z Portugalii,
Polski, Rumunii, Włoch, Finlandii oraz Turcji na
rzecz działań upowszechniających akcje zdecentralizowane programu Socrates / Uczenie
się przez całe życie. Projekt miał na
celu przygotowanie narzędzia dla wizyt
monitoringowych u beneficjentów realizujących
projekty akcji zdecentralizowanych programu
Comenius i Grundtvig a także zbadanie możliwości zastosowania go w programie Leonardo
da Vinci. Wiązało się to z ustanowieniem krajowej
strategii monitoringu zgodnie z wytycznymi KE –
zorganizowanym podejściem uwzględniającym
cele i grupy docelowe programów oraz
określeniem kryteriów wyboru projektów, które
mają zostać poddane monitoringowi. Celem
Narodowych Agencji było zbieranie informacji nt.
jakości w zarządzaniu projektami i programami
The most spectacular results of inter-agency
cooperation within Comenius and Grundtvig
programmes are EST and M-TOOL.
Dissemination of good practice creates an
opportunity for transfer to educational practice
in Poland, and further to educational policy (on
micro and macro scale) of the best practical
solutions developed as part of the Lifelong
Learning Programme. Such activity also provides
information indispensable for the preparation of
presentations, staging new promotional activities
and development of materials to be posted
on National Agency’s website, as well as for
beneficiaries and stakeholders.
Lifelong Learning Programme is a European
programme and this is why cooperation with other
National Agencies, experience sharing as part of
working contacts and special valorisation study
visits, as well as implementation of joint projects
are of paramount importance. Projects that
disseminate good practices or examine selected
aspects of sectoral programmes or European
education as part of Comenius, Grundtvig,
Erasmus and Leonardo da Vinci implemented
by Polish National Agency in cooperation with
other National Agencies are excellent examples
of European activity on behalf of dissemination
and exploitation of project results. They are also
the best proof for the activity of Polish National
Agency. Several new projects are scheduled to
be implemented as part of key activity 4 of the
transversal programme.
EST (European Share Treasure) on-line system
is an international venture coordinated by Italian
National Agency with cooperation of Austrian,
Greek and Polish Agencies. The philosophy of
the project is based on the following concepts:
end product, dissemination and utility value.
The system is addressed to three groups of
recipients:
• National Agencies
• institution filing applications for Comenius and
Grundtvig programmes
• public users, including: schools, teacher inservice training centres, educational and local
government authorities and the European
Commission.
The system presents in an organised manner
information on:
• Comenius and Grundtvig projects
• beneficiary institutions
• partner institutions
• end products of project implementation
• place of storing the product.
Due to international character of the system all online forms are posted in two language versions:
English and a given Agency’s national language.
The system is scattered; data bases are run and
administered by National Agencies. Information
from data bases are posted on the Italian server
and Commission’s website. Polish website
has operated since 2004 at www.est.org.pl. It
presents information on end products resulting
from projects implemented by partners from
Poland earlier as part of Socrates, and at present
as part of the Lifelong Learning Programme. The
Foundation for the Development of the Education
System does not play a supervising role there, but
encourages and motivates project participants to
disseminate knowledge on the most valuable
results of their work.
M-TOOL (M-TOOL constructing an evaluation
tool for monitoring visits) is an inter-agency
project implemented by National Agencies in
Portugal, Poland, Romania, Italy, Finland and
Turkey in order to disseminate information on
decentralised actions of Socrates and Lifelong
Learning Programme. The project has been
designed to prepare tools for monitoring visits
at beneficiaries who implement projects within
Comenius and Grundtvig decentralised actions
of the programme and to examine possibilities
for their use in Leonardo da Vinci programme.
It has required the establishment of a national
monitoring strategy in accordance with the
guidelines of the European Commission, which is
an organised approach that includes objectives
and target groups of the programmes and sets
the selection criteria for the projects, which need
to be monitored. The objective of National
Agencies’ is to collect information on the quality
in the management of projects and sectoral
programmes of the Lifelong Learning Programme
as well as efficiency of project implementation
at the level of institution/organisation. In the
project implementation process, representatives
of National Agencies have gathered national
experiences related to monitoring, developed
methodological guidelines and tools, which
have been simultaneously tested at several
schools/institutions in all countries. The results
of monitoring and efficiency of the applied tool
25
sektorowymi programu Uczenie się przez całe
życie oraz skuteczności realizacji projektu na
poziomie instytucji/organizacji. W procesie
realizacji projektu przedstawiciele Narodowych
Agencji zebrali doświadczenia narodowe
w prowadzeniu monitoringu, opracowali założenia metodologiczne, przygotowali narzędzia
robocze,
które
zostały
przetestowane
równolegle w kilkunastu szkołach/instytucjach
we wszystkich krajach. Omówiono wyniki
prowadzonych
równolegle
monitoringów
i efektywności zastosowanego narzędzia.
Zidentyfikowano najważniejsze, najwrażliwsze
obszary w procesie monitoringu projektów
zdecentralizowanych
LLP,
mające
istotny
wpływ na jakość projektów. Te obszary to:
proces planowania, ewaluacja wewnętrzna
(autoewaluacja i monitoring wewnętrzny,
komunikacja w projekcie oraz wspólny końcowy
produkt). W tych obszarach monitoring może
w istotny sposób pomóc beneficjentom
w osiągnięciu końcowego sukcesu. Wnioski oraz
współpraca z ekspertami z uniwersytetu w Lizbonie
pozwoliły na opracowanie rezultatu projektu,
jakim jest zestaw dla wizyt monitoringowych u
beneficjentów projektów zdecentralizowanych
(M-TOOL set). Na zestaw składają się trzy
dokumenty:
• M-TOOL set – zbiór wymaganych procedur
w procesie monitoringu
• Jakościowe techniki zbierania danych
• Ogólny przewodnik do prowadzenia monitoringu.
Metodologia strategii M-TOOL opiera się na
kilku etapach realizacji badania, takich jak:
przygotowanie procesu monitorowania na
miejscu, praca w terenie, zbieranie danych,
analiza i interpretacja danych, raportowanie
i kontynuacja procesu badania. Cały zestaw
M-TOOL został przetłumaczony na język polski.
Osiągnięte rezultaty projektu, uwzględniające
specyfiki danej akcji, mogą służyć pomocą w
programie Comenius, Grundtvig i Leonardo
da Vinci. Informacje o projekcie znajdują się
na stronie internetowej projektu www.proalv.pt/
mtools/index.htm oraz stronach Narodowych
Agencji.
Efektami
współpracy
międzyagencyjnej
w programie Erasmus14 jest udział w projektach
rozpowszechniających przykłady dobrej praktyki
i badających wybrane aspekty programu Erasmus i/lub europejskiego szkolnictwa wyższego.
Zrealizowane projekty to:
Increasing Student and Teaching Staff Mobility in
an enlarged European Union. National Analyses
of West-East Student and Teaching Staff Mobility
in SOCRATES/Erasmus from 1998/99-2002/03,
koordynowany przez Deutscher Akademischer
Dienst (DAAD), pełniący rolę Narodowej Agencji
Programu SOCRATES-Erasmus w Niemczech,
współfinansowany z budżetu programu SOCRATES w ramach Accompanying Measures
(okres realizacji projektu: 01.06.2004-31.05.
2005).
Projekt, w którym uczestniczyło 10 Narodowych
Agencji
Programu
SOCRATES-Erasmus
(AT, BE nl, CZ, DE, ES, FI, HU, PL, SK) miał
na celu określenie sposobów i narzędzi
zwiększenia wymiany studentów i nauczycieli
pomiędzy „nowymi” i „starymi” państwami
Unii Europejskiej oraz osiągnięcia równowagi
w wymianie osób na kierunku „ZachódWschód”, wspierając tym samym dążenie
krajów Wspólnoty do wysłania za granicę
w programie Erasmus 3 milionów studentów
i 300 tysięcy nauczycieli akademickich do 2013
roku. Dzięki opracowaniu przez uczestniczące
w projekcie NA raportów przedstawiających skalę
i jakość wymiany w poszczególnych krajach
w latach 1998/99-2002/03 udało się
zidentyfikować uczelnie, które prowadziły
intensywną wymianę studentów i nauczycieli
z Europy Zachodniej do Europy ŚrodkowoWschodniej.
Rezultaty
projektu
zostały
zaprezentowane przedstawicielom środowisk
akademickich podczas trzech konferencji, które
odbyły się w: Budapeszcie (23-24 września
2004 r.), w Warszawie (8-9 października
2004 r.) oraz Brnie (11-12 listopada 2004 r.)
i w publikacji.
Erasmus Dissemination – Good Practice Models,
którego koordynatorem był UK SOCRATESErasmus Council, pełniący rolę Narodowej
Agencji Programu SOCRATES-Erasmus w Wielkiej Brytanii i który otrzymał dofinansowanie
z budżetu programu SOCRATES w ramach
Accompanying Measures (okres działania:
01.09.2004-31.08.2005). Celem projektu,
realizowanego przez 12 Narodowych Agencji
Programu SOCRATES-Erasmus (AT, DE, DK, FR,
GR, IE, NL, PL, RO, SE, SI, UK), było ustalenie
przyczyn niewielkiego udziału studentów czterech
dziedzin akademickich (architektura, informatyka,
matematyka i nauki przyrodnicze) w wymianie
programu Erasmus, przedstawienie doświadczeń
wybranych europejskich szkół wyższych, które
14 Prezentację współpracy międzyagencyjnej w zakresie programu Erasmus przygotowała Renata Smolarczyk
26
have been discussed and the most important
sensitive areas of the monitoring process related
to LLP decentralised projects that affect the
quality of projects have been identified. These
areas include: the planning process, internal
evaluation (self-assessment) and internal
monitoring, communication within the project
and common end product. In these areas,
monitoring can greatly contribute to the success
of beneficiaries. Conclusions and cooperation
with experts at the Lisbon University have allowed
for the development of project result in the form
of a M-TOOL set to be used during monitoring
visits at beneficiaries of decentralised projects.
The M-TOOL set comprises three documents:
• M-TOOL set – a set of procedures to be applied
in the monitoring process
• qualitative data collection techniques
• General monitoring guide.
The methodology of M-TOOL strategy is based on
several stages of study, such as: the preparation
of the monitoring process on site, field work,
data collection, analysis and interpretation,
reporting and follow-up. The M-TOOL set has
been translated into Polish in full. Project results,
including the specificity of individual actions can
be of use in Comenius, Grundtvig and Leonardo
da Vinci programmes. Information on the project
is available at project website at www.proalv.
pt/mtools/index.htm and websites of National
Agencies.
The results of inter-agency cooperation as
part of the Erasmus programme14 include
participation in projects that disseminate
examples of good practice and examine selected
aspects of Erasmus programme and/or higher
education in Europe. The implemented projects
include:
Increasing Student and Teaching Staff Mobility in
an Enlarged European Union. National Analyses
of West-East Student and Teaching Staff Mobility
in SOCRATES/Erasmus from 1998/99-2002/03
coordinated by Deutscher Akademischer Dienst
(DAAD), which plays the role of the National
Agency of SOCRATES-Erasmus Programme in
Germany. The project is co-financed from the
budget of the SOCRATES Programme within
Accompanying Measures (project implementation
period: 01.06.2004-31.05.2005).
The project implemented by 10 National
Agencies of the SOCRATES-Erasmus Programme
(AT, BE, NL, CZ, DE, ES, FI, HU, PL, SK) aimed
at the development of methods and tools to
increase the number of student and teacher
exchanges between „new” and „old” members
of the European Union and strike a balance in
„west-east” exchanges, with supporting efforts of
community members to make 3 million students
and 300,000 academic teachers participate in
Erasmus mobilities abroad up to 2013. Thanks to
the preparation by National Agencies of reports
presenting the scale and quality of exchanges
in individual countries in the years 1998/992002/03, it was possible to identify universities,
which have conducted intensive student and
teacher exchanges from western Europe to central
and eastern Europe. Project results have been
presented to representatives of academic circles
during three conferences held in Budapest (23
- 24 September 2004), Warsaw (8 - 9 October
2004) and Bern (11 - 12 November 2004) and
in a brochure.
Erasmus Dissemination – Good Practice Models
coordinated by UK SOCRATES-Erasmus Council,
which is the National Agency of SOCRATESErasmus Programme in Great Britain, which has
obtained co-financing from the budget of the
SOCRATES Programme within Accompanying
Measures (period: 01.09.2004-31.08.2005).
The aim of the project implemented by 12
National Agencies of the SOCRATES-Erasmus
Programme (AT, DE, DK, FR, GR, IE, NL, PL,
RO, SE, SI, UK) was to establish the reasons
why a relatively small share of students in four
academic fields (architecture, information
technology, mathematics and natural sciences)
participate in Erasmus programme exchanges; to
present experiences of selected European HEIs,
which have been successful in staging exchanges
of students of the above-mentioned majors;
to present solutions that are conducive for the
mobility of these students, and to promote more
student exchanges across Europe. The results of
analysis and recommendations were presented
to European academic community during a
conferences held in Vienna on 11 February 2005
and in a publication in the form of a report.
GenERAtion – Dissemination of Results and Best
Practices for Raising the Profile of Erasmus Mobility
coordinated by Tempus Public Foundation, which
plays the role of Hungarian National Agency
of the SOCRATES-Erasmus Programme and
co-financed from the budget of the SOCRATES
Programme within Accompanying Measures
14 Presentation on inter-agency cooperation in the scope of the Erasmus Programme was prepared by Renata Smolarczyk
27
wymianę studentów ww. kierunków prowadziły
z powodzeniem, oraz zaprezentowanie rozwiązań sprzyjających mobilności studentów tych
dziedzin, a także promocja zwiększenia wymiany
studentów w Europie. Wyniki analizy zjawiska
i rekomendacje z niej wynikające zostały
przedstawione
europejskiej
społeczności
akademickiej podczas konferencji (Wiedeń, 11
lutego 2005 r.) i w publikacji (raport).
GenERAtion – Dissemination of Results and Best
Practices for Raising the Profile of Erasmus Mobility,
koordynowany przez Tempus Public Foundation,
pełniącą rolę Węgierskiej Narodowej Agencji
Programu SOCRATES-Erasmus, współfinansowany z budżetu programu SOCRATES
w ramach Accompanying Measures (okres
realizacji projektu: 01.09.2005-30.09.2006).
Celem przedsięwzięcia była wymiana doświadczeń pomiędzy przedstawicielami szkół wyższych
z 21 państw uczestniczących w programie
Erasmus (Austria, Belgia, Cypr, Czechy, Dania,
Finlandia, Grecja, Hiszpania, Holandia, Islandia,
Litwa, Łotwa, Niemcy, Norwegia, Polska,
Słowacja, Słowenia, Szwecja, Wielka Brytania,
Węgry oraz Włochy) i poszukiwanie przez nich
rozwiązań, które przyczyniłyby się do lepszego
przygotowania krajów do realizacji nowej edycji
Erasmusa w ramach Programu Zintegrowanego,
jaki ostatecznie otrzymał nazwę Uczenie się
przez całe życie (Lifelong Learning Programme),
oraz do poprawy jakości organizacji mobilnych
działań i zwiększenia liczby osób uczestniczących
w wymianie w kontekście Procesu Bolońskiego
oraz
tworzenia
Europejskiego
Obszaru
Szkolnictwa Wyższego. W projekcie udział wzięło
blisko 500 osób: reprezentantów szkół wyższych,
Komisji Europejskiej, administracji państwowej,
Narodowych Agencji, organizacji zawodowych,
instytucji edukacyjnych działających w sektorze
szkolnictwa wyższego, a także przedstawicieli
studentów i przedsiębiorców z ww. państw.
W wyniku realizacji projektu opracowane
zostały zalecenia dla każdej grupy uczestników,
dotyczące działań w następujących obszarach:
Erasmus Student Placements – Contributing to
University-Enterprise Cooperation; Joint Degrees/
Programmes, Motivation and Recognition of
Teachers in Order to Foster Erasmus Mobility
of Students; Global Mobility – Marketing of
Higher Education; Absorption Capacity of
Higher Education Institutions and Countries
(publikacja).
http://english.tpf.hu/pages/content/index.php?page_
id=161
28
Student Work Placements: From Project to
Mobility, koordynowany przez UK SOCRATESErasmus Council, pełniący rolę brytyjskiej
Narodowej
Agencji,
współfinansowany
z budżetu programu SOCRATES w ramach
Accompanying Measures (okres realizacji
projektu: 01.09.2006-31.03.2007).
Przedsięwzięcie, w którym uczestniczyło 10
Narodowych Agencji Programu Erasmus (CZ,
DE, FI, HU, LV, PL, SE, SI, SK, UK) miało na celu
opracowanie vademecum dotyczącego organizacji praktyk dla studentów w programie Erasmus
w oparciu o dobre rozwiązania stosowane do
tej pory podczas realizacji wyjazdów studentów
w programach SOCRATES-Erasmus i Leonardo
da Vinci. Analiza i wymiana doświadczeń osób
indywidualnych, instytucji, pracodawców oraz
Narodowych Agencji z krajów zaangażowanych
w projekt zaowocowały opracowaniem praktycznych wskazówek dla instytucji organizujących
praktyki dla studentów i zarządzających finansami
w programie Uczenie się przez całe życie
(publikacja – raport).
Assessing the Feasibility of an Erasmus Alumni
Association, którego koordynatorem był UK
SOCRATES-Erasmus Council, pełniący rolę
Narodowej Agencji w Wielkiej Brytanii i który
otrzymał dofinansowanie z budżetu programu
SOCRATES w ramach Accompanying Measures
(okres
realizacji
projektu:
01.10.200631.03.2007).
Celem działania, realizowanego przez Narodowe
Agencje Programu Erasmus z Finlandii, Holandii,
Niemiec, Polski i Węgier, przedstawicieli szkół
wyższych, studentów, organizacji Erasmus
Student Network International oraz stowarzyszeń
absolwentów, w tym DAAD, NUFFIC, Fulbright,
a także twórców portali internetowych Philox
i ErasmusOne, było zbadanie celowości i
możliwości utworzenia w Europie stowarzyszenia
absolwentów – stypendystów Erasmusa oraz
określenie zasobów niezbędnych do powołania
organizacji adresowanej do osób, które wzięły
udział w wymianie studentów w tym programie.
Rezultatem przedsięwzięcia było przedstawienie
Komisji Europejskiej opracowania określającego
stopień zainteresowania środowisk akademickich
w Europie utworzeniem stowarzyszenia absolwentów oraz uwarunkowania, w tym finansowe,
działania tego typu organizacji (publikacja –
raport).
(project implementation period: 01.09.200530.09.2006).
The aim of the project was exchange of
experiences between representatives of HEIs
in 21 countries participating in the Erasmus
Programme (Austria, Belgium, Cyprus, Czech
Republic, Denmark, Finland, Greece, Spain,
Netherlands, Iceland, Lithuania, Latvia, Germany,
Norway, Poland, Slovakia, Slovenia, Sweden,
Great Britain, Hungary and Italy) and searching
for new solutions, which would contribute to
better preparation of these countries for the
implementation of a new edition of Erasmus
as part of the integrated programme (Lifelong
Learning Programme), as well as to improve
the quality of mobility organisation, increase
the number of exchange participants in the
context of Bologna Process and to establish
European Higher Education Area. Almost 500
representatives of HEIs, European Commission,
state administration, National
Agencies,
trade organisations, educational institutions
operating in higher education sector, as well as
representatives of students and entrepreneurs
participated in the project. As a result of project
implementation, recommendations for each
group of participants were developed in the
following areas: Erasmus Student Placements –
Contributing to University-Enterprise Cooperation;
Joint Degrees/Programmes, Motivation and
Recognition of Teachers in Order to Foster
Erasmus Mobility of Students; Global Mobility
– Marketing of Higher Education; Absorption
Capacity of Higher Education Institutions and
Countries (publication).
http://english.tpf.hu/pages/content/index.
php?page_id=161
Student Work Placements: From Project to
Mobility, coordinated by UK SOCRATES-Erasmus
Council, which is the National Agency in Great
Britain, was co-financed from the budget of
SOCRATES programme within Accompanying
Measures (project implementation period:
01.09.2006-31.03.2007).
The project implemented by 10 National Agencies
of the Erasmus Programme (CZ, DE, FI, HU, LV,
PL, SE, SI, SK, UK) aimed at the development of
a vade mecum on the organisation of student
placements as part of the Erasmus programme
based on quality solutions applied so far during
student mobilities within SOCRATES-Erasmus
and Leonardo da Vinci programmes. The analysis
and exchange of experiences by individuals,
institutions, employers and National Agencies
from the countries implementing the project has
resulted in the development of practical guidelines
for institutions that organise student placements
and for those responsible for funds management
in the Lifelong Learning Programme (publication
in the form of a report).
Assessing the Feasibility of an Erasmus Alumni
Association coordinated by UK SOCRATESErasmus Council, which is the National Agency in
Great Britain, was co-financed from the budget
of SOCRATES programme within Accompanying
Measures (project implementation period:
01.10.2006-31.03.2007).
The main goal of the activity carried out by National
Agencies of Erasmus Programme from Finland,
the Netherlands, Germany, Poland and Hungary,
representatives of HEIs, students, Erasmus
Student Network International organisation and
alumni associations, including DAAD, NUFFIC,
Fulbright, as well as the founders of Philox and
ErasmusOne website was to assess usefulness
and feasibility of the establishment of Erasmus
Alumni Association in Europe and to identify
resources indispensable for the establishment
of an organisation addressed to people who
participated in student exchanges under the
programme. As a result, a study describing
the level of interest among academic circles in
the establishment of such an association, and
conditions for its operation, including financial
ones, has been presented to the European
Commission in the form of a report.
University-Enterprise Cooperation: Building
on New Challenges from Past Experience
implemented in the framework of Socrates
Accompanying Measures (in the period:
01.10.2006-31.08.2007) was coordinated by
the DAAD (the German Academic Exchange
Service). Project partners included ESMU
(European Centre for Strategic Management
of Universities), EDUCONSULT, Europe and
Projects, Sanon Development International, and
National Agencies of Erasmus and Leonardo da
Vinci programmes from Austria, Finland, France,
Netherlands, Germany, Norway, Portugal,
Poland and Hungary). The project aimed at
identifying factors and phenomena that facilitate
or obstruct cooperation of European HEIs and
enterprises. An on-line survey was conducted in
early 2007, in which 403 European universities
and enterprises participated, in order to identify
projects that have been implemented so far by
HEIs and business entities and to identify weak
and strong points of such activity. The results of
the survey and examples of best practices have
29
University-Enterprise Cooperation: Building
on New Challenges from Past Experience,
realizowany w ramach działania Accompanying
measures programu SOCRATES (w okresie:
01.10.2006-31.08.2007). Rolę koordynatora
projektu pełnił DAAD, a partnerami w projekcie
byli: European Center for Strategic Management
of Universities (ESMU), EDUCONSULT, Europe
and Projects, Sanon Development International,
a także Narodowe Agencje Programów Erasmus
i Leonardo da Vinci z Austrii, Finlandii, Francji,
Holandii, Niemiec, Norwegii, Polski, Portugalii i
Węgier. Przedsięwzięcie miało na celu określenie
czynników i zjawisk, które wspierają lub utrudniają
współpracę europejskich instytucji szkolnictwa
wyższego i przedsiębiorstw. Ankietowe badanie
on-line, przeprowadzone na początku 2007 roku,
w którym udział wzięły 403 europejskie uczelnie
i przedsiębiorstwa, pomogło zidentyfikować
projekty zrealizowane dotychczas wspólnie przez
szkoły wyższe i podmioty gospodarcze, a także
ustalić słabe i mocne strony tych działań. Wyniki
badania oraz przykłady dobrej praktyki zostały
zaprezentowane 160 osobom zaangażowanym w
różne formy współpracy uczelni i przedsiębiorstw
podczas konferencji (Bonn, 18-19 czerwca 2007
r.) i w publikacji. Potrzeby, możliwości, osiągnięcia,
wyzwania i przeciwności dla współdziałania
akademików i przedsiębiorców w Europie oraz
zadania, które mają do wykonania poszczególne
strony, zostały wyszczególnione w dokumencie
nazwanym „Deklaracją Bońską”, stanowiącym
integralną część publikacji o projekcie.
http://eu.daad.de/eu/university-enterprisecooperation/07405.html.
W obszarze programu Leonardo da Vinci15
realizowane były projekty Monitoringu Tematycznego. Jest to inicjatywa Komisji Europejskiej
w ramach programu Leonardo da Vinci służąca
popularyzacji tego programu poprzez wymianę
doświadczeń między ekspertami, twórcami polityk
i praktykami i przez wspieranie upowszechniania
rezultatów i wyników projektów LdV oraz
zachęcanie do ich wykorzystywania w systemach
kształcenia zawodowego w Europie. Na potrzeby
monitoringu określono pięć grup tematycznych
koordynowanych przez wybrane Narodowe
Agencje:
1. VET and the labour market, guidance and
other specific groups (Islandia)
2. Development of skills within companies,
particularly SMEs (Holandia)
3. Quality of VET systems and practices, training
of teachers and trainers (Wielka Brytania)
4. Transparency of qualifications, validation of
formal and informal learning, credit transfers
(Włochy)
5. E-learning (Dania).
Polska Narodowa Agencja uczestniczyła jako
partner w trzech grupach tematycznych: grupie
1., grupie 2., grupie 5. Ponadto wspierała
prace pozostałych dwóch grup tematycznych
(nr 3 i 4) poprzez upowszechnianie informacji
o konferencjach i seminariach, zachęcanie
polskich beneficjentów do udziału w tych
wydarzeniach i promocję ciekawych projektów
koordynowanych przez polskie instytucje.
Grupa TG 1 „VET and the labour market,
guidance and other specific groups” zajmowała
się zagadnieniami poradnictwa zawodowego i
włączania do rynku pracy grup defaworyzowanych
(młodzież i osoby starsze o niskich kwalifikacjach,
imigranci, niepełnosprawni i kobiety chcące
wrócić na rynek pracy), a także nauką
przedsiębiorczości w kształceniu zawodowym.
Grupie TG1 przewodniczyła Narodowa Agencja z
Islandii, a partnerami jej były Narodowe Agencje
Austrii, Belgii, Bułgarii, Finlandii, Węgier, Litwy,
Norwegii, Polski, Słowacji, Słowenii i Hiszpanii.
W maju 2007 r. Grupa TG1 zorganizowała
w Lublanie międzynarodową konferencję pt. „The
Voice of Users in Guidance” z udziałem 124
osób z 26 krajów, na temat roli użytkowników
w poradnictwie zawodowym. Zaprezentowano
wyniki przeprowadzonej przez ekspertów analizy
92 projektów Leonardo da Vinci z dziedziny
poradnictwa zawodowego i przedstawiono
rekomendacje i przykłady dobrych praktyk
w zakresie włączania użytkowników. Wyniki
konferencji były następnie upowszechniane na
seminariach organizowanych w poszczególnych
krajach partnerskich. W Polsce seminarium
takie odbyło się 27 września 2007 r., a
w specjalnym numerze Biuletynu Leonardo da
Vinci zamieszczone zostało polskie tłumaczenie
materiałów pokonferencyjnych z Lublany
oraz artykuły polskich ekspertów na temat
poradnictwa zawodowego w naszym kraju
i artykuły promotorów projektów z tej dziedziny.
Kolejnym ważnym dokonaniem grupy 1. było
zorganizowanie w październiku 2007 w Reykjaviku
międzynarodowej konferencji „Entrepreneurship
in vocational education – a key to social inclusion
and economic development in Europe”. Materiały
15 Prezentację współpracy międzyagencyjnej w zakresie programu LdV przygotowała Izabela Laskowska
30
been presented to 160 persons committed to
various forms of university-enterprise cooperation
during a conference held in Bonn on 18 - 19 June
2007 and in a publication. Needs, possibilities,
achievements, challenges and obstacles for
cooperation of academics and entrepreneurs
in Europe, as well as tasks to be completed
by individual parties have been descried in a
document entitled “Bologna Declaration”, which
constitutes an integral part of the publication
on the project. http://eu.daad.de/eu/universityenterprise-cooperation/07405.html.
Thematic Monitoring projects have been
implemented within the Leonardo da Vinci
Programme15. This is an initiative of the
European Commission within the Leonardo da
Vinci programme aimed at the propagation of
the programme through exchange of experiences
between experts, policy makers and practitioners
by providing support to the dissemination of LdV
project results and through encouraging their use
in vocational education systems across Europe.
Five thematic groups (TG) coordinated by selected
National Agencies have been established for the
needs of the monitoring process
1. VET and the labour market, guidance and
other specific groups (Iceland)
2. Development of skills within companies,
particularly SMEs (the Netherlands)
3. Quality of VET systems and practices, training
of teachers and trainers (Great Britain)
4. Transparency of qualifications, validation of
formal and informal learning, credit transfers
(Italy)
5. E-learning (Denmark).
Polish National Agency has been a partner in
three thematic groups: group 1, group 2, and
group 5. Moreover, it has supported works of
the remaining two thematic groups (no. 3 and
4) by disseminating information on conferences
and seminars, encouraging Polish beneficiaries
to participate in these actions and by promoting
interesting projects coordinated by Polish
institutions.
Group TG 1 – VET and the labour market,
guidance and other specific groups dealt with
the issues of career guidance and inclusion to
the labour market of marginalised groups (youth
and seniors with low qualifications, immigrants,
the disabled and women coming back to the
labour market), and also with entrepreneurship
in vocational education. Group TG1 was led by
the National Agency from Iceland, and among
its partners were National Agencies from Austria,
Belgium, Bulgaria, Finland, Hungary, Lithuania,
Norway, Poland, Slovakia, Slovenia and Spain.
In May 2007, Group TG1 organised an
international conference entitled The Voice of Users
in Guidance in Ljubljana, which was attended by
124 participants from 26 countries and devoted
to the role of users of vocational guidance.
Results of an analysis of 92 Leonardo da Vinci
projects conducted by career guidance experts
was presented along with recommendations and
good practices in the scope of user inclusion. Next,
the results of the conference were disseminated
during seminars organised in individual partner
countries. In Poland, such seminar was held on
27 September 2007 and translations into Polish
of materials from the Ljubljana conference as well
as articles by Polish experts on career guidance
in the country and these by project promoters
were published in a special issue of Leonardo
da Vinci Bulletin. Another major achievement
of Group 1 was staging in October 2007 in
Reykjavik an international conference entitled
Entrepreneurship in vocational education – a key
to social inclusion and economic development
in Europe. The materials from the conference
have been published in English and posted on
the project’s website: www.lmvet.net.
Group TG2 – Development of skills within
companies, particularly SMEs has concentrated
its works on two key issues: a) competence gaps
in selected sectors and b) how to commit SMEs
to the lifelong learning process. Among several
recommendations developed by the group,
there has been a need to break barriers in the
access to professional training among small and
medium enterprises, to improve the quality of
training offer and to adapt it to the current needs
of employers and employees.
The project was implemented by National
Agencies from the Netherlands (coordinator),
Poland, Sweden, Greece, Latvia, Bulgaria, Cyprus,
Norway, Romania and the Czech Republic.
Group 2 has established a knowledge platform
for exchange of experiences by practitioners,
experts, decision makers, representatives of
sectoral chambers, European trade organisations
and presented and promoted the most innovative
training results and products developed as part
of the Leonardo da Vinci projects addressed to
15 Presentation on inter-agency cooperation in the scope of the LdV Programme was prepared by Izabela Laskowska
31
pokonferencyjne w języku angielskim zostały
wydane drukiem oraz zamieszczone na stronie
internetowej www.lmvet.net.
Grupa TG 2. „Development of skills within
companies, particularly SMEs” swoje prace
skupiała wokół dwóch kluczowych zagadnień:
a) luki kompetencyjne w wybranych sektorach
oraz b) jak zaangażować małe i średnie
przedsiębiorstwa w proces uczenia się przez całe
życie. Wśród wielu rekomendacji opracowanych
przez grupę znalazła się potrzeba przełamania
barier w dostępie do szkoleń zawodowych
wśród małych i średnich przedsiębiorstw
oraz podniesienie jakości oferty szkoleniowej
i jej dopasowanie do aktualnych potrzeb
pracodawców i pracowników.
W projekcie uczestniczyły Narodowe Agencje z
następujących krajów: Holandia (koordynator),
Polska, Szwecja, Grecja, Łotwa, Bułgaria, Cypr,
Norwegia, Rumunia, Czechy. W ramach grupy
2. udało się stworzyć platformę wiedzy i wymiany
doświadczeń między praktykami, ekspertami,
decydentami, przedstawicielami izb branżowych,
europejskich organizacji sektorowych oraz udało
się zaprezentować i wypromować najbardziej
innowacyjne rezultaty i produkty szkoleniowe
stworzone w ramach projektów programu
Leonardo da Vinci, adresowane do kadry
menedżerskiej i personelu małych i średnich
firm.
Istotnym osiągnięciem grupy było zorganizowanie dwóch ważnych konferencji: 25.05.2007
r. w Sztokholmie nt. „Umiejętności i kompetencje
zawodowe w MŚP” oraz 23.11.2007 r.
w Amsterdamie nt. „Stwórzmy sieć i pracujmy
razem”. Materiały konferencyjne oraz kluczowe
dokumenty opracowane w ramach TG2 dostępne
są na stronie internetowej http://www.skillsweb.eu.
Grupa TG 5. „E-learning” koncentrowała swoje
działania wokół wymiany doświadczeń i tworzenia sieci współpracy między projektami
Leonardo da Vinci, praktykami, ekspertami,
użytkownikami
w
zakresie
stosowania
najnowszych technologii w procesie uczenia
się przez całe życie. W ramach tego projektu
udało się zorganizować dwie ważne konferencje:
5-7.11.2006 r. w Sofii oraz 23-24.04.2007 r.
w
Kopenhadze.
Kluczowymi
rezultatami
konferencji są raporty: „Potential of e-learning”
oraz „From projects to practice”. Dodatkowo
opracowano raport podsumowujący wyniki
prac grupy tematycznej „E-learning”, w którym
zawarto istotne rekomendacje dla decydentów,
Komisji Europejskiej, przyszłych beneficjentów
32
projektów programu. W projekcie aktywnie
uczestniczyły Narodowe Agencje z Bułgarii,
Irlandii, Polski, Finlandii, Słowacji, Holandii,
Grecji, Norwegii. Opracowania dostępne są na
stronie internetowej duńskiej Narodowej Agencji
www.ciriusonline.dk/elearning.
Najważniejsze korzyści z realizacji monitoringu tematycznego dla projektodawców to:
• zwiększenie „widoczności” rezultatów i produktów opracowanych w projektach programu
Leonard da Vinci
•wymiana doświadczeń między realizatorami
projektów LdV a interesariuszami, ekspertami
wybranych dziedzin
• upowszechnianie najlepszych praktyk i rozwiązań
• poznanie aktualnych tendencji rozwojowych w
wybranych obszarach kształcenia i szkolenia
zawodowego
• zawiązanie się nowych partnerstw i powstanie
nowych pomysłów na projekty LdV
• opracowanie istotnych rekomendacji na przyszłość.
Harmonizacja mechanizmów oraz podejść
i procedur waloryzacyjnych w programie
Uczenie się przez całe życie
Nowym wyzwaniem jest harmonizacja mechanizmów oraz podejść i procedur waloryzacyjnych w
programie Uczenie się przez całe życie w Europie
w celu budowania wspólnych ram odniesienia.
„Wspólne ramy odniesienia” dotyczą zdolności
do rozpoznawania wartościowych informacji
i w konsekwencji poprawy jakości procesu
decyzyjnego w systemach edukacji europejskiej.
Taki proces wymaga szerokiej współpracy
europejskiej i składa się z wielu etapów.
Prezentowane poniżej założenia, przygotowane
w polskiej Narodowej Agencji, należy rozwijać
poprzez współpracę z innymi Agencjami
i Komisją Europejską. Najlepszą europejską
platformą takiej harmonizacji są działania
w ramach programu międzysektorowego –
kluczowe działanie 4. – Upowszechnianie
i wykorzystywanie wyników działań wspieranych
w ramach programu oraz poprzednich
programów związanych z tą dziedziną, jak
również wymianę dobrych praktyk.
Podstawowymi założeniami harmonizacji mechanizmów oraz podejść i procedur waloryzacyjnych
w programie Uczenie się przez całe życie
w Europie są:
managerial staff and personnel of SMEs.
A major achievement of the Group was staging two
conferences: Professional Skills and Competences
at SME held on 25.05.2007 in Stockholm and
Work Together/Exchange Knowledge and Start
Networking held on 23.11.2007 in Amsterdam.
Materials from the conference and key documents
developed as part of TG2 are available at
www.skillsweb.eu.
Group TG 5 – E-learning focused its efforts
around the exchange of experiences and
networking between Leonardo da Vinci projects,
practitioners, experts, and users of the latest
technologies in the lifelong learning process. As
part of the project, two major conferences have
been held: one on 5 - 7.11.2006 in Sofia and the
other on 23 - 24.04.2007 in Copenhagen. Key
results of the conferences have included reports
entitled: Potential of e-learning and From Projects
to Practice. Moreover, a report that sums up the
results of works of e-learning thematic group
featuring recommendations for decision makers,
European Commission, and future beneficiaries of
projects has been developed. National Agencies
from Bulgaria, Ireland, Poland, Finland, Slovakia,
the Netherlands, Greece and Norway have taken
an active part in the project. Relevant documents
are available on the website of Danish National
Agency at http://www.ciriusonline.dk/elearning.
Major benefits of thematic monitoring for
project partners include:
• improving visibility of results and products
developed within Leonardo da Vinci projects
• sharing of experiences by institutions that
implement LdV projects and stakeholders and
experts
• promotion of good practices and solutions
• becoming acquainted with development
tendencies in selected areas of vocational
education and training
• establishment of new partnerships and development of new ideas for LdV projects
• development of major recommendations for
the future.
Harmonisation of valorisation mechanisms,
approaches and procedures in the Lifelong
Learning Programme
Harmonisation of valorisation mechanisms,
approaches and procedures in Europe in order
to build a common reference structure is a new
challenge of the Lifelong Learning Programme.
Common framework of reference pertains to the
ability to recognise valuable information and
resultant from it improvement of the quality of
decision making process in European systems of
education. This process requires broad European
cooperation and is composed of several stages.
The premises presented below have been
developed by Polish National Agency and
should be developed thanks to cooperation
with other National Agencies and the European
Commission. The best European platform for
harmonisation has been the actions implemented
as part of the transversal programme – key
activity 4 – Dissemination and exploitation of
results of activities funded under the programme
or previous programmes related with a given
area, as well as exchange of good practices.
Basic premises for the harmonisation of
valorisation mechanisms, approaches and
procedures in the Lifelong Learning Programme
in Europe include:
Stage I – Identification of valorisation concepts
and approaches at National Agencies at the
national level with reference to the policy of the
European Commission (downward looking). It is
composed of:
• identification of valorisation methods/approaches applied by National Agencies in
individual countries and sectors of the Lifelong
Learning Programme
• comparison of methods/approaches applied by
National Agencies in order to build a common
framework of reference and develop working
methods for National Agencies in the scope of
valorisation
Stage II – Comparison of concepts and policies
with practice (upward looking). This may take
place as a result of cooperation and consultations
with beneficiaries and stakeholders – supervising
authorities and educational authorities in order
to:
• identify grass-roots approaches
• identify methods for the implementation of the
European Commission’s and National
Agency’s valorisation policies
• building the practical dimension of NA’s cooperation with beneficiaries
• establish a portfolio for regional lifelong
learning featuring: educational potential,
language, culture and examples of good
practices implemented in a given region
33
I etap – Identyfikacja idei i podejść do waloryzacji
w Narodowych Agencjach na poziomie krajowym
w odniesieniu do polityki Komisji Europejskiej
(patrzenie od góry). Składa się na to:
• identyfikacja metod/podejść Narodowych
Agencji do waloryzacji w poszczególnych
krajach i sektorach programu Uczenie się
przez całe życie
• porównanie metod/podejść stosowanych
przez Narodowe Agencje w celu budowy
wspólnych ram odniesienia i metod działania
Narodowych Agencji w zakresie waloryzacji
nadać europejski wymiar waloryzacji poprzez
określenie:
• wspólnych wyznaczników sukcesu projektów
• wspólnego sposobu pomiaru sukcesu projektów
• możliwych form transferu sukcesu projektów do
polityki i praktyki edukacyjnej w skali mikro
i makro
• gotowych do zaproponowania najefektywniejszych form prezentacji i upowszechniania
osiągnięć programu Uczenie się przez całe
życie na ogólnokrajowych i europejskiej
platformie elektronicznej
II etap – Weryfikacja idei i polityk z praktyką
(patrzenie od dołu). Może ona nastąpić
w wyniku współpracy i konsultacji z beneficjentami i podmiotami zaangażowanymi – organami
nadzoru i organami prowadzącymi instytucje
edukacyjne w celu:
• identyfikacji podejść oddolnych
• identyfikacji sposobów wdrażania polityki Komisji Europejskiej i Narodowej Agencji
w zakresie waloryzacji
• budowania praktycznego wymiaru współpracy
NA z beneficjentami
•stworzenia „portfolio” regionalnego uczenia się
przez całe życie obejmującego: potencjał
edukacyjny, język, kulturę i przykłady dobrej
praktyki realizowane w danym regionie
w celu określenia regionalnej i narodowej
charakterystyki/specyfiki, którą należy uwzględnić w procesie waloryzacji
IV etap – Budowa narzędzi do waloryzacji
rezultatów projektów i całego programu oraz
przygotowanie
europejskiego
przewodnika
waloryzacji, określającego wspólne ramy odniesienia do metodologii waloryzacji. Wielojęzyczny
przewodnik powinien uwzględniać:
• specyfikę systemów edukacji w poszczególnych
krajach
• różnorodność kultury i języków europejskich
• podjęcie próby zdefiniowania wspólnego sukcesu europejskich projektów
• wyznaczniki sukcesu europejskich projektów
• wspólny sposób pomiaru sukcesu europejskich projektów
• identyfikację form transferu w skali mikro i
makro europejskich projektów do europejskiej
praktyki i polityki edukacyjnej
III etap – Wypracowanie metodologii pomiaru
sukcesu projektów programu Uczenie się przez
całe życie. Powinna ona łączyć wymagania
zidentyfikowane na pierwszym etapie z potrzebami i oczekiwaniami etapu drugiego oraz
V etap – Upowszechnienie wspólnych ram
odniesienia w zakresie waloryzacji na poziomie
krajowym i europejskim oraz zapewnienie
sprawnego przepływu informacji oraz sprawnej
metody wymiany informacji o wdrożeniach do
polityk i praktyk edukacyjnych w Europie.
Więcej informacji na stronie Komisji Europejskiej poświęconej waloryzacji:
http://ec.europa.eu/dgs/education_culture/valorisation/index_en.html.
34
in order to describe regional and national
characteristics that should be included in the
valorisation process
Stage III – Development of the methodology
for the measurement of the success of Lifelong
Learning Programme projects. It should combine
requirements identified at Stage I and needs
and expectations of Stage II and give European
dimension to valorisation by setting:
• common project success indicators
• common method for project success measurement
• possible forms of transferring project success to
educational policy and practice on micro and
macro scale
• ready to use most effective forms of presentation
and dissemination of the achievements of the
Lifelong Learning Programme on national and
European electronic platforms
Stage V – Dissemination of common framework of
reference in the scope of valorisation at national
and European level and ensuring an efficient flow
of information and a method for exchange of
information on implementations to educational
policies and practices across Europe.
Stage IV– Development of tools for the valorisation
of project results for the whole programme
and preparing a European valorisation guide
describing common framework of reference for
valorisation methodology. The guide prepared in
several languages should provide for:
• specific features of systems of education in
individual countries
• diversity of European culture and languages
• taking efforts to define common success of
European projects
• European project success indicators
• Common method for the measurement of
success of European projects
• Identification of forms of European projects’
transfer to educational policy and practice on
micro and macro scale
For more information on valorisation, please visit the website
of the European Commission:
http://ec.europa.eu/dgs/education_culture/valorisation/index_en.html
35
D oświadczenia polskiej Narodowej Agencji
w dziedzinie zbierania i przetwarzania danych
Wanda Burdecka
Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, pełniąca
rolę Narodowej Agencji, wdraża kolejny
program adresowany do podmiotów/jednostek
edukacyjnych w kraju. Obecnie wdrażany
program Uczenie się przez całe życie (20072013) wyrósł z doświadczeń
poprzednich
programów: Socrates I (1995-1999) i Socrates II (2000-2006) oraz Leonardo da Vinci
– realizowany w Polsce od 1996 r. (program
LdV w okresie 1996-2006 był nadzorowany
przez Biuro Koordynacji Kształcenia Kadr
w Fundacji „Fundusz Współpracy”). Realizacja
i monitorowanie efektów każdego z programów
wspierane było i jest narzędziami informatycznymi.
Są to bazy danych wspólne dla Narodowych
Agencji realizujących programy lub narzędzia
własne rozwijane w poszczególnych jednostkach
wdrażających, a niekiedy tworzone czy
współtworzone w kooperacji z innymi Agencjami,
np. Multipass1, bazy EST2 i ADAM3. Doświadczenia w posługiwaniu się narzędziami informatycznymi są różne dla poszczególnych programów.
Charakterystyka baz danych i zasobów
informacyjnych dla wybranych akcji programów Socrates i Uczenie się przez całe życie
Głównym narzędziem przy realizacji programu
Socrates był opracowany centralnie przez
Dyrekcję Generalną ds. Edukacji i Kultury system
bazodanowy do obsługi akcji tego programu.
W polskiej Narodowej Agencji rozbudowano
go o program internetowy umożliwiający zdalną
rejestrację wniosków przez aplikujących do
najliczniejszej z akcji Comenius. Dla programu
Uczenie się przez całe życie wdrożony został
system bazodanowy zapewniający zdalną
komunikację z bazą centralną Komisji.
Gromadzenie zasobów informacyjnych w bazach
i poza nimi, w miarę nabywania umiejętności
i wiedzy o wdrażaniu programów edukacyjnych,
ulegało zmianie. Na początku rejestrowano
minimum informacji dotyczących samego
procesu obsługi programów, co pozwalało
na monitorowanie liczby zaakceptowanych
wniosków, wysokości przyznanych i wypłacanych
środków finansowych, informacji o kluczowych
etapach obsługi projektu, takich jak: podpisana
umowa, wypłacenie środków finansowych,
ostateczne rozliczenie i zamknięcie projektu
itp. Dane te były podstawą do regularnego
śledzenia zmian ilościowych i ich raportowania
na potrzeby jednostek nadzorujących i potrzeby
wewnętrzne Agencji itp. Już pierwsze lata obsługi
programów wskazywały, że zapotrzebowanie
jednostek edukacyjnych i osób indywidualnych
na ofertę Fundacji znacznie przewyższa kwoty
przydzielanych środków finansowych na potrzeby
polskiej Narodowej Agencji.
1 Multipass – aplikacja on-line do obsługi konkursu i cyklu życia projektów w programie Leonardo da Vinci używana przez 13 krajów realizujących
program Leonardo da Vinci
2 EST – European Shared Treasure – baza składa się z narodowych baz, zlokalizowanych i administrowanych w NA a będących częścią sieci,
wspólny model danych kompatybilny ze standardami UE i wielojęzyczność wpisów pozwalają na równoległe i przekrojowe wyszukiwanie
danych w bazach narodowych
3 ADAM – Advanced Data Archive and Management System – aplikacja internetowa, w której beneficjenci wybranych akcji programu Leonardo
da Vinci rejestrują produkty powstałe w wyniku realizacji projektów
36
E xperience of the Polish National Agency
in the Field of Data Collection and Processing
Developed in cooperation with Comenius, Erasmus, Grundtvig and Leonardo da Vinci Programmes
Wanda Burdecka
Foundation for the Development of the Education
System (FRSE), acting as a National Agency, is
implementing another programme addressed to
educational entities/units in Poland. The currently
implemented Lifelong Learning Programme
(2007-2013) is built on the experiences of
previous programmes: Socrates I (1995- 1999),
Socrates II (2000-2006) and Leonardo da
Vinci – implemented in Poland since 1996
(between 1996 and 2006 the LdV programme
was supervised by the Task Force for Training and
Human Resources [BKKK] of the Cooperation
Fund Foundation). The implementation and the
monitoring of each programme’s results have
always been supported with the use of IT tools,
which include databases shared by National
Agencies involved in programme implementation
in addition to those developed within the individual implementation units or, in some cases,
created or co-created in cooperation with other
Agencies, for example Multipass1 or the EST2 and
ADAM3 databases. The experience in using IT
tools varies between individual programmes.
Description of databases and information
resources for selected actions of the Socrates
and Lifelong Learning Programmes
The main tool used during the implementation of
the Socrates Programme was a database system
for developed centrally by the Directorate General
for Education and Culture. The Polish National
Agency extended this with an Internet programme
enabling online registration of applications for
Comenius. The Lifelong Learning Programme is
being assisted by a database system that ensures
remote communication with the Commission’s
central database.
As more skills and knowledge were acquired in the
field of implementing educational programmes,
the collection of information resources in
databases and beyond them evolved. In the
beginning, only minimum information concerning
the process of handling the programmes was
registered. This enabled the monitoring of the
numbers of accepted applications, the value
of approved and disbursed funding as well as
information about key stages of handling a
project, for example signed agreements, funding
disbursement, final project settlement and closing,
etc. These data provided a basis for regular
tracking of quantitative changes and reporting
them in compliance with the requirements of
supervising units, the Agency’s own needs, etc.
Already the first years of handling the programmes
showed that the demand of educational units and
individual persons by far exceeded the amount of
funding granted to the Polish National Agency.
1 Multipass – an online application for Leonardo da Vinci competition and projects’ life cycle used by 13 countries that are implementing the
Programme.
2 EST – European Shared Treasure – a database comprising national databases located in and administered by the NAs, which are part of the
network; the common data model that is compatible with EU standards and the multilingualism of entries enable parallel and cross-sectional
data searches in the national databases.
3 ADAM – Advanced Data Archive and Management System – an internet application in which the beneficiaries of the particular Leonardo da
Vinci actions register the products created as a result of the projects.
37
n Przyznane środki finansowe w EUR
Leonardo 2008
Grundtvig 2008
8 525 000
3 364 000
1 306 000
2 215 000
930 000
20 614 000
Comenius 2008
3 186 000
Grundtvig 2007
Grundtvig 2006
2 009 929
11 215 589
Comenius 2006
Grundtvig 2005
1 786 948
10 715 055
Comenius 2005
Grundtvig 2004
1 144 630
7 799 211
Comenius 2004
Grundtvig 2003
964 072
6 127 265
Comenius 2003
878 433
Grundtvig 2002
3 132 957
Comenius 2002
2 60 642
Grundtvig 2001
5 000 000
4 358 291
10 000 000
78,3 61,5 73,5 41,8 56,4 38,8 69,4 48,0 66,0 41,7 64,2 52,3 42,5 36,4 39,9 38,4 39,0
n Funds in submitted application in EUR n Granted funds in EUR
Źródło danych: zasoby własne FRSE, bazy programów Socrates i Uczenie się przez całe życie; dane 78,3%, 61,5%… to procent
projektów zakwalifikowanych do realizacji w ogólnej liczbie projektów złożonych w konkursie.
Source: FRSE own resources, Socrates and Lifelong Learning Programme databases; the figures 78.3%, 61.5% etc. are
percentages of projects qualified for implementation in the total number of submitted projects
W latach 2001-2006 trzykrotnie wzrosła liczba
wniosków na realizację projektów partnerskich
Comenius (z 604 w 2001 r. na 1740 w 2006 r.).
Siedmiokrotnie
wzrosła
liczba
wniosków
organizacji aplikujących w ramach programu
Grundtvig – projekty partnerskie z 26
w 2001 r. do 190 w roku 2008. Warto podkreślić
dynamikę wzrostu w programie Grundtvig, który
adresowany jest do specyficznego odbiorcy4
i nabór wniosków jest powiązany z efektywną
promocją programu.
W pierwszym roku realizacji nowego programu
Uczenie się przez całe życie (w 2007 r.) różnica
pomiędzy zgłoszonym zapotrzebowaniem na
środki finansowe dla akcji Comenius i Grundtvig
a przydzielonymi funduszami wzrosła znacząco
w stosunku do lat poprzednich. Wynika to ze
In the years 2001-2006, a threefold increase
in the number of applications submitted for the
implementation of Comenius Partnership Projects
was observed (from 604 in 2001 to 1,740 in
2006), whilst the number of organisations who
submitted applications for Grundtvig Partnership
Projects increased seven-fold to date (from 26
in 2001 to 190 in 2008). It is worth noting the
growth dynamics in the Grundtvig Programme,
which is intended for a specific target group4
and the selection of applications is related with
effective promotion of the programme.
Over the first year of the implementation of
the new Lifelong Learning Programme (2007),
the difference between the submitted funding
applications for the Comenius and Grundtvig
actions, and the granted funding increased
zmienionych zasad dotyczących:
• reguł ustalania budżetu na podstawie liczby
zaplanowanych mobilności5
a także
• ugruntowanej popularności programu Socrates
w Polsce, będącej wynikiem promocji programu
przez polską Narodową Agencję,
• intensywnym działaniom krajowej sieci trenerów
i koordynatorów,
• właściwej polityce informacyjnej Narodowej
Agencji.
W roku 2008 uruchomiono program Leonardo
da Vinci – projekty partnerskie – dedykowany dla
szkół zawodowych, do którego aplikowało 118
placówek, a 46 z nich będzie realizowało projekty
partnerskie. W programie Uczenie się przez całe
życie procentowy udział wniosków realizowanych
4 Grundtvig dotyczy ogólnej niezawodowej edukacji osób dorosłych i skierowany jest do organizacji działających w obszarze szeroko rozumianej
Edukacji dorosłych, ich słuchaczy i pracowników
5 Mobilność oznacza wyjazd jednej osoby (nauczyciela/ucznia lub pracownika/słuchacza); w roku 2007 w programie Comenius dopuszczalne
były 2 mobilności z dofinansowaniem 5000 Eur, 4 mobilności – 8 000 Eur, 12 mobilności – 16 000 Eur, 25 mobilności – 20 000 Eur; w
programie Grundtvig 2 mobilności z dofinansowaniem 5000 Eur, 4 mobilności – 10000 Eur, 6 mobilności – 9000 Eur, 12 mobilności 18000 Eur
38
15 000 000
Comenius 2001
Leonardo 2008
Grundtvig 2008
8 525 000
3 364 000
1 306 000
2 215 000
930 000
78,3 61,5 73,5 41,8 56,4 38,8 69,4 48,0 66,0 41,7 64,2 52,3 42,5 36,4 39,9 38,4 39,0
n Wnioskowane środki finansowe w EUR 21 528 000
20 614 000
20 000 000
Comenius 2008
3 186 000
Grundtvig 2007
Comenius 2007
2 009 929
Grundtvig 2006
Comenius 2006
Grundtvig 2005
1 786 948
10 715 055
Comenius 2005
Grundtvig 2004
1 144 630
7 799 211
Comenius 2004
Grundtvig 2003
964 072
6 127 265
Comenius 2003
878 433
Grundtvig 2002
3 132 957
Comenius 2002
2 60 642
Grundtvig 2001
Comenius 2001
5 000 000
4 358 291
10 000 000
11 215 589
20 000 000
15 000 000
25 000 000
21 528 000
25 000 000
Diagram 1 Comparison of submitted applications and funding granted for the implementation of the
Comenius, Grundtvig and Leonardo Partnership Projects within Socrates II and the first two calls for
proposals of the Lifelong Learning Programme, including the percentage share of projects qualified
for the implementation in the total number of submitted projects in consecutive years.
Comenius 2007
Wykres nr 1 Zestawienie wnioskowanych i przyznanych środków finansowych na realizację projektów
partnerskich Comenius, Grundtvig i Leonardo w ramach programu Socrates II i dwóch pierwszych
konkursów wniosków programu Uczenie się przez całe życie wraz z procentowym udziałem projektów
zakwalifikowanych do realizacji w ogólnej liczbie projektów złożonych w poszczególnych latach.
significantly as compared to previous years. This
was the result of changes resulting from:
• principles for drawing up the budget based on
the number of planned mobilities5
and
• the established popularity of the Socrates
Programme in Poland, which resulted from
promotion by the Polish National Agency,
• intensive activities of the national network of
trainers and coordinators,
• National Agency’s appropriate information policy.
In 2008 the Leonardo da Vinci – Partnership
Programme dedicated to vocational schools
was launched. Applications were submitted
by 118 institutions of which 46 will implement
the Partnership Projects. The percentage of
implemented proposals in the total number
4 Grundtvig concerns general non-vocational adult education and is aimed at organisations that operate in the area of widely-defined adult
education, their students and personnel.
5 Mobility means the travel of one person, i.e. teacher/pupil or employee/student; in 2007, Comenius provided for 2 mobilities with financial
assistance of 5,000 euros, 4 mobilities of 8,000 euros, 12 mobilities of 16,000 euros and 25 mobilities of 20,000 euros; Grundtvig provided
for 2 mobilities with financial assistance of 5,000 Euros, 4 mobilities of 10,000 euros, 6 mobilities of 9,000 euros and 12 mobilities of
18,000 euros.
39
beneficjentów kursów, rozkładu według płci,
najczęściej podejmowanej tematyki projektów
partnerskich czy typu wybieranych szkoleń.
6 Wyjazdy realizowane będą w ramach projektów wielostronnych Comenius a adresowane do uczniów szkół średnich
7 Program adresowany do lokalnych oraz regionalnych władz oświatowych we współpracy z co najmniej 1 szkołą uprawnioną do udziału
w programie Comenius oraz co najmniej 1 instytucją, organizacją działającą w danym regionie w obszarze edukacji.
40
n Funds in submitted application in EUR COM2 In-service training 2008
GRU3 raining mobility 2007
GRU3 raining mobility 2008
473 594
189 875
1 442 716
2 529 815
2 348 296
37 992
COM2 In-service training 2006
GRU3 raining mobility 2005
97 129
911 728
1 239 341
933 127
COM2 In-service training 2005
GRU3 raining mobility 2004
80 589
951 335
31 999
GRU3 raining mobility 2003
274 606
COM2 In-service training 2003
27 383
GRU3 raining mobility 2002
391 178
26 319
500 000
GRU3 Training mobility 2001
GRU3 Szkolenia 2008
n Przyznane środki finansowe w EUR
624 462
1 000 000
COM2 In-service training 2004
1 442 716
1 500 000
473 594
189 875
COM2 Kursy 2008
GRU3 Szkolenia 2007
COM2 Kursy 2007
GRU3 Szkolenia 2006
COM2 Kursy 2006
37 992
888 934
142 765
911 728
97 129
GRU3 Szkolenia 2005
2 000 000
Źródło danych: zasoby własne FRSE, bazy programów Socrates i Uczenie się przez całe życie
Uwaga: Rok 2008 nie jest rokiem zamkniętym, na zestawieniu uwzględniono dane z rund selekcyjnych 1, 2, 3
W ramach aktualnie realizowanego programu
Comenius Komisja Europejska uruchamia dwie
nowe akcje adresowane do uczniów i instytucji
edukacyjnych na szczeblu podstawowym
i średnim: indywidualne wyjazdy uczniów6
3 000 000
COM2 In-service training 2002
n Wnioskowane środki finansowe w EUR COM2 Kursy 2005
80 589
GRU3 Szkolenia 2004
COM2 Kursy 2004
31 999
GRU3 Szkolenia 2003
274 606
COM2 Kursy 2003
391 178
27 383
GRU3 Szkolenia 2002
GRU3 Szkolenia 2001
COM2 Kursy 2001
26 319
500 000
COM2 Kursy 2002
624 462
1 000 000
951 335
1 500 000
1 239 341
933 127
2 000 000
2 348 296
2 500 000
Diagram 2 Comparision of submitted and granted funds under in-service training activities and
Grundtvig training mobility between 2001 and 2008.
2 500 000
2 529 815
3 000 000
With time, the information registered in the
databases have become more precise to provide
for analyses of the territorial distribution of
the awarded grants (regions by administrative
division of EU member states and area type,
i.e. urban/rural), beneficiary characteristics (e.g.
educational unit type), professional profiles of
888 934
142 765
Wykres nr 2 Zestawienie wnioskowanych i przyznanych środków finansowych na kursy doskonalenia
zawodowego w ramach programu Comenius i wyjazdy szkoleniowe w ramach programu Grundtvig
w latach 2001-2008
and Comenius Regio7 which promote cooperation
between local and regional school authorities
who will be responsible for the demand of the
abovementioned entities for various forms of
international cooperation.
COM2 In-service training 2007
Z czasem informacje rejestrowane w bazach
doprecyzowano, by umożliwić analizę rozkładu
terytorialnego przyznawanych środków finansowych (regiony wg podziału administracyjnego
krajów członkowskich UE, obszaru: miejski
i wiejski), charakterystyki beneficjentów, np. typu
jednostek edukacyjnych, profilu zawodowego
of applications within the Lifelong Learning
Programme fell relative to the corresponding data
from the Socrates Programme. In 2008, the share
for Comenius was 39.9%, whilst in 2003, the
worst year of Socrates, it was 56.4%. An increase
has been noted in the average value of granted
funding, i.e. from 5,200 euros between 2001
and 2006 for the Comenius Action, within the
Socrates Programme to 14,876 euros in the first
two years of the Lifelong Learning Programme.
For Grundtvig these disproportions are 9,316
EUR and 16,041 EUR for Socrates and Lifelong
Learning respectively.
GRU3 raining mobility 2006
i Comenius Regio7, promujące współpracę
między lokalnymi i regionalnymi władzami
oświatowymi, które będą odpowiedzią na
zapotrzebowanie w.w. podmiotów na różne formy
współpracy międzynarodowej.
COM2 In-service training 2001
w ogólnej liczbie wniosków złożonych spadł
w stosunku do analogicznych danych w programie
Socrates. Dla akcji Comenius udział ten wyniósł
39,9% w roku 2008, podczas gdy w najbardziej
niekorzystnym dla programu Socrates roku
2003 wynosił 56,4%. Wzrosła średnia wartość
przydzielanych środków, dla akcji Comenius od
5200 Eur w latach 2001-2006 w programie
Socrates do 14876 Eur w dwóch pierwszych
latach realizacji programu Uczenie się przez
całe życie. W programie Grundtvig dysproporcje
te wynoszą 9316 Eur dla Socratesa i 16041
Eur dla Programu Uczenie się przez całe życie.
n Funds granted in EUR
Source: FRSE own resources, Socrates and Lifelong Learning databases
NB: the year 2008 has not been closed; the diagram presents data from selection rounds 1, 2 and 3
Within the currently implemented Comenius
Programme, the European Commission is
launching two new actions for pupils and
educational institutions at primary and secondary
level, i.e. Comenius Individual Pupils Mobility6
training beneficiaries, distribution by gender, the
most frequent topics of Partnership Projects and
the chosen training type.
6 The mobilities will be provided as part of Comenius multilateral projects and are intended for secondary school pupils.
7 The programme is aimed at local and regional school authorities in cooperation with at least one school that is entitled to taking part in the
Comenius Programme and at least one institution/organisation operating in the given region in the field of education.
41
90
5
12
6
7
89
7
84
3
3
77
2
99
0
22
2
77
1
2
2
Źródło danych: zasoby własne FRSE, bazy programów Socrates i Uczenie się przez całe życie
0
Zachodniopomorskie
Wielkopolskie
13
1
50
2
17
64
7
7
20
Warmińsko-Mazurskie
78
86
36
Świętokrzyskie
6
17
0
00
2
52
4
0
97
4
Zachodniopomorskie
Wielkopolskie
Warmińsko-Mazurskie
Świętokrzyskie
Podlaskie
36
14
Podkarpackie
Opolskie
Małopolskie
00
00
3
00
3
00
29
0
25
8
Lubuskie
8
00
0
0
4
00 64
0
00
0
24
3
00 1 0
51
0
18
00
9
0
00
0
36
00 60
4
0
0
12
70 00
6
00 3 0
00
0
81
11
00
87
0
00
47
0
90
2
00
00
0
0
00
00
1 0
49
0
00
0
1
10
0
00
0
80
0
54
Lubelskie
00
00
0
38
1
00
3
62
36
Łódzkie
0
0
00
00
6
12
Kujawsko-Pomorskie
Dolnośląskie
Zachodniopomorskie
Wielkopolskie
Warmińsko-Mazurskie
Świętokrzyskie
Śląskie
Pomorskie
l lata 2007-2008, przyznane środki finansowe w Comenius – projekty partnerskie w Eur l lata 2007-2008, przyznane środki finansowe w Grundtvig – projekty partnerskie w Eur
78
0
500 000
8
0
00
5
66
1 000 000
1
1 500 000
36
Podlaskie
Podkarpackie
Opolskie
Mazowieckie
14
4
00
41
3
00
0
97
0
00
0
61
4
00
3
29
Małopolskie
8
00
0
0
46
00 4
0
00
0
24
3
00 1 0
51
0
18
00
9
0
00
0
36
00 60
4
0
0
12
70 00
6
00 3 0
00
0
81
11
00
87
0
00
4
0
90
7
00 2 0
0
0
0
00
1 0
49
0
0
1
10
1
00
0
25
8
Lubuskie
Lubelskie
0
0
00
0
80
0
54
Łódzkie
00
36
Kujawsko-Pomorskie
00
0
38
1
00
3
62
0
00
12
6
00
0
00
78
8
0
00
5
66
Dolnośląskie
2 000 000
0
2 500 000
41
2 500 000
00
3 000 000
0
61
4
3 000 000
Mazowieckie
3 500 000
00
0
3 500 000
0
4 000 000
Pomorskie
52
4
4 000 000
500 000
Śląskie
Pomorskie
0
00
4 500 000
2
4 500 000
1 500 000
0
9
86
3
23
5
11
Podlaskie
5 000 000
2 000 000
9
85 35
00
3
6
61
8
90 1
9 40
52
27
0
Opolskie
Podkarpackie
95
18
Mazowieckie
Małopolskie
Lubuskie
5
8
45
9
1
34
6
2
41
3
89
Lubelskie
45
01
30
Łódzkie
67
83
1
59
7
0
86
2
7
22
1
85
1
5
42
Kujawsko-Pomorskie
b) from 2007 to 2008 by region
5 000 000
1 000 000
8
l 2001-2006, funding granted within Comenius1 Partnership Projects in EUR l 2001-2006, funding granted within Grundtvig2 Partnership Projects in EUR
Śląskie
b) w latach 2007-2008 według regionów
20
6
Zachodniopomorskie
13
1
2
50
Wielkopolskie
9
85 35
00
3
0
17
64
7
Warmińsko-Mazurskie
7
20
Świętokrzyskie
78
36
Śląskie
6
86
0
9
86
17
3
23
Pomorskie
5
11
7 500 000
7 000 000
6 500 000
6 000 000
5 500 000
5 000 000
4 500 000
4 000 000
3 500 000
3 000 000
2 500 000
2 000 000
1 500 000
1 000 000
500 000
20
77
2
2
22
2
7
61
8
90 1
9 40
52
Podlaskie
0
27
Podkarpackie
95
Opolskie
18
Lubuskie
5
8
45
1
67
Mazowieckie
9
6
34
2
41
3
01
89
Lubelskie
Łódzkie
45
30
Małopolskie
83
1
59
7
0
86
Kujawsko-Pomorskie
l lata 2001-2006, przyznane środki finansowe w Comenius1– projekty partnerskie w Eur l lata 2001-2006, przyznane środki finansowe w Grundtvig2 – projekty partnerskie w Eur
42
Diagram 3 Comparison of funding granted within the Comenius Partnership Projects and the
Grundtvig Partnership Projects [in EUR]
a) from 2001 to 2006 by region
Dolnośląskie
12
6
7
89
7
84
3
3
99
0
77
1
2
2
22
1
85
1
5
42
8
20
20
Dolnośląskie
7 500 000
7 000 000
6 500 000
6 000 000
5 500 000
5 000 000
4 500 000
4 000 000
3 500 000
3 000 000
2 500 000
2 000 000
1 500 000
1 000 000
500 000
90
5
Wykres nr 3 Zestawienie przyznanych środków finansowych w ramach programu Comenius – szkolne
projekty partnerskie oraz Grundtvig – projekty partnerskie w [Eur]
a) w latach 2001-2006 według regionów
l 2007-2008, funding granted within Comenius1 Partnership Projects in EUR l 2007-2008, funding granted within Grundtvig2 Partnership Projects in EUR
Source: FRSE own resources, Socrates and Lifelong Learning Programme databases
43
Potrzeba realizacji założonych celów programowych8, procedur postępowania oraz zachowanie transparentności procesu selekcji były
podstawą do przyjęcia priorytetów narodowych,
wprowadzenia szczegółowych kart oceny
formalnej i merytorycznej wniosków, a także
archiwizacji wyników ocen.
Dla przykładu przy ocenie merytorycznej wniosków na asystentów językowych promowano
między innymi:
• kompetencje do nauczania dwuprzedmiotowego lub dwujęzycznego,
• kompetencje do nauczania rzadziej używanych
i nauczanych języków krajów UE,
• propozycje współpracy ze społecznością lokalną itp.
W procesie selekcji kandydatów na asystentów
jako istotne uznano między innymi następujące
priorytety narodowe:
• preferencje dla młodzieży pochodzącej z terenów wiejskich i małomiasteczkowych,
• pierwszeństwo dla studentów tych uczelni, które
dają większe prawdopodobieństwo późniejszej
pracy w szkole,
• preferencje dla nauczycieli czynnych zawodowo, studiujących w celu uzyskania kwalifikacji
do nauczania języka obcego itp.
Dla akcji takich jak asystentura językowa czy projekty partnerskie proces selekcji przeprowadzany
jest na poziomie krajowym i międzynarodowym,
a każdy etap jest udokumentowany i zakończony
wpisami do bazy centralnej. Na przykład
zamknięcie selekcji dla projektów partnerskich
daje Narodowym Agencjom pełną informację
na temat zaakceptowanych lub odrzuconych
partnerów, przyznanych przez ekspertów punktów,
pisemnego uzasadnienia wysokiej lub niskiej
punktacji itp. W programie Uczenie się przez całe
życie listy rankingowe dla projektów partnerskich
tworzone są na poziomie międzyagencyjnym, a
proces ten budowany jest na doświadczeniach
Narodowych Agencji z realizacji programu
Socrates II, w którym Agencje odeszły od:
• przyjętej na początku oceny opisowej (projekt
bardzo dobry, dobry itp.) na rzecz ocen
punktowych przy ocenie merytorycznej
projektów, co umożliwia końcowe generowanie
list rankingowych dla instytucji startujących
w konkursie,
• oceny projektów wykonywanej przez pracowników merytorycznych na rzecz średniej ocen
wykonywanych przez dwóch niezależnych
zewnętrznych ekspertów i dodatkowej trzeciej
oceny wykonywanej w przypadkach wystąpienia
dużych rozbieżności w ocenach ekspertów.
Polska Agencja wdrożyła te zasady już
w programie Socrates pod presją rosnącej liczby
wnioskodawców i wysokiej jakości składanych
projektów. Błędy formalne w przygotowaniu
wniosków
występowały
bardzo
rzadko,
a projekty partnerskie Grundtviga i Comeniusa
z roku na rok były lepiej przygotowywane pod
względem merytorycznym. Dla przykładu w
rundzie selekcyjnej 2007/08 dla programu
Comenius ocenie eksperckiej poddano 913
wniosków zgłoszonych na pierwszy rok
realizacji (pozostałe projekty były kontynuacją
rozpoczętych w programie Socrates). Eksperci
oceniali: zawartość merytoryczną i organizację
projektu nazywaną dalej jakością, przyznawano
punkty za uwzględnienie w projekcie priorytetów
europejskich i narodowych oraz punktowano
pierwsze uczestnictwo w programie instytucji
wnioskującej. Jakość projektów składanych na
pierwszy rok realizacji punktowana była w skali od
0 do 100, projekt po uwzględnieniu priorytetów
europejskich i narodowych maksymalnie mógł
uzyskać 160 punktów, w tym 40 za priorytety
europejskie i 20 za priorytety narodowe.
Tabela nr 1 Zestawienie liczbowe i procentowe punktacji przyznanej przez ekspertów w ocenie
merytorycznej dla partnerskich projektów Comenius i Grundtvig zgłoszonych na pierwszy rok realizacji
dla programu Uczenie się przez całe życie 2007/08.
Punkty: (0 - 50]
Nazwa programu
Punkty: (50 - 90]
Punkty: > 90
from the implementation of the Socrates II
Programme during which the Agencies ceased
to use:
• the initially used descriptive evaluation, e.g. a
very good project, a good project etc., in favour
of points in the content-related assessment
of the projects, which makes it possible to
generate final ranking lists for the institutions
taking part in the competition,
• project assessments performed by content evaluating staff in favour of a mean of assessments
conducted by two independent experts and an
additional third assessment made if there are
large differences in the experts’ opinions.
The Polish Agency implemented these principles
already during the Socrates Programme under the
pressure of the growing number of applicants and
due to the high quality of submitted applications.
Formal errors in the applications were very rare
and, year by year, the Grundtvig and Comenius
Partnership Projects greatly improved in terms
of contents. For example, in the 2007/2008
selection round for the Comenius Programme,
experts evaluated 913 applications submitted
for the first implementation year (the remaining
projects were continuations of those already
started in the Socrates Programme). The experts
evaluated the project contents and organisation
which were from then on referred to as ‘quality’.
Points were awarded for including European and
national priorities in the projects as well as for firsttime participation in the programme. The score
for projects submitted for the first implementation
year ranged from 0 to 100 and a project, after
the inclusion of European and national priorities,
could be awarded a maximum of 160 points,
including 40 for European priorities and 20 for
national ones.
Table nr 1 Quantitative and percentage specification of points awarded by experts in content
assessment of Comenius and Grundtvig Partnership Projects submitted for the first implementation
year of the Lifelong Learning Programme (2007/2008)
Points: (0 - 50]
Liczba
projektów
na 1 rok
realizacji
Programme
Number
of projects
Points: (50 - 90]
Percentage
share
Number
of
projects
Points: > 90
Percentage
share
Number
of
projects
Percentage
share
Number of
projects per
1 year of
implementation
Liczba
projektów
% udział
Liczba
projektów
% udział
Liczba
projektów
% udział
Comenius – wielostronne
86
11%
265
35%
407
54%
758
Comenius - multilateral
86
11%
265
35%
407
54%
758
Comenius – dwustronne
13
7%
50
27%
92
50%
155
Comenius - bilateral
13
7%
50
27%
92
50%
155
Comenius – razem
99
11%
315
35%
499
55%
913(*)
Comenius - total
99
11%
315
35%
499
55%
913(*)
Grundtvig
8
6%
43
32%
84
62%
135
Grundtvig
8
6%
43
32%
84
62%
135
Źródło danych: zasoby własne FRSE dla programu Uczenie się przez całe życie
(*) – do realizacji zakwalifikowano tylko 93 projekty, zgodnie z zaleceniami Komisji w pierwszym roku realizacji programu
Uczenie się przez całe życie za priorytetowe uznano projekty rozpoczęte jeden rok/ dwa lata wcześniej
8 Decyzja nr 253/200/EC Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 stycznia 2000 roku ustanawiająca program Socrates, Dz. UWE nr 128
z 03 lutego 2000 roku. Decyzja Nr 1720/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 listopada 2006 r. ustanawiająca program
działań w zakresie uczenia się przez całe życie
44
The need to fulfil the assumed programme
objectives8, implement handling procedures and
observe selection process transparency formed
the basis for the accepting of national priorities,
the introduction of detailed formal and contentbased application assessment cards and the
archiving of assessment results. For example,
content-based assessment of applications for
Language Assistants promoted such assets as:
• competences for two subject teaching or bilingual teaching,
• competences for teaching rarely taught or used
languages of the EU countries,
• proposals for cooperation with local communities etc.
The national priorities which were considered
important in the Language Assistant selection
process included:
• preference for young people from rural areas
and small towns,
• priority for students from those HEIs that give
greater probability of subsequent school
employment,
• preference for professionally active teachers
who are studying to obtain foreign language
teaching qualifications etc.
The selection process in actions like Language
Assistantships and Partnerships is conducted
at national and international level. Each stage
is recorded and completed with entries in the
central database. For example, the closing of
the selection procedure for Partnerships gives
the National Agencies full information about
the accepted or rejected partners, the points
awarded by experts, a written justification of the
high/low score etc. The rankings of Partnership
Projects within the Lifelong Learning Programme
are created at inter-agency level and the process
builds on the experience of the National Agencies
Source: FRSE own resources for Lifelong Learning Programme
(*) – Only 93 projects were qualified for implementation; in compliance with the Commission’s recommendations, projects
which had started one/two years earlier were considered a priority in the first implementation year of the Lifelong Learning
Programme.
8 Decision No. 253/2000/EC of the European Parliament and of the Council of 24 January 2000 establishing the second phase of the Community
action programme in the field of education ‘Socrates’, OJ L 28, 03.02.2000. Decision No. 1720/2006/EC of the European Parliament and
of the Council of 15 November 2006 establishing an action programme in the field of lifelong learning, OJ L 327, 24.11.2006.
45
Zestawienie w Tabeli nr 2 potwierdza wysoką
jakość projektów, w programie Grundtvig
62% nowych projektów partnerskich w ocenie
eksperckiej uzyskało powyżej 90 punktów, 55%
projektów partnerskich Comenius przekroczyło
próg 90 punktów.
Przydzielone środki finansowe umożliwiły w edycji
2007/2008 programu Comenius realizację
676 projektów partnerskich z 1550 (nowych i
kontynuowanych) ocenionych merytorycznie. W
tej samej edycji na 180 projektów partnerskich
Grundtvig
ocenionych
przez
ekspertów
zakwalifikowano do realizacji 72 projekty.
W edycji 2008/09 procedura oceny merytorycznej projektów Comenius i Grundtvig była
podobna i zawierała: ocenę jakości, priorytety
europejskie i narodowe. W programie Leonardo
da Vinci – projekty partnerskie oceniano tylko
jakość projektów. Potwierdzeniem wysokiej
jakości projektów partnerskich tej edycji jest
zestawienie podsumowujące selekcję zawarte
w tabeli nr 3. W wyniku selekcji w programie
Grundtvig do realizacji zakwalifikowano 73
projekty na łączną sumę 1306000 Eur przyznanych środków finansowych, ale 85 projektów
mimo wysokiej jakości nie będzie realizowanych
z powodu braku środków finansowych.
W programie Comenius realizowanych będzie
400 projektów wielostronnych i 25 projektów
dwustronnych. Z powodu braku środków
finansowych odrzuconych zostało 361 projektów
partnerskich wielostronnych.
Ocena realizacji i efektów końcowych projektów
była zawsze istotnym elementem implementacji
programów. Począwszy od 2004 roku w polskiej Agencji archiwizujemy raporty końcowe
beneficjentów z realizacji projektów partnerskich
Comenius i Grundtvig w formie elektronicznej.
Niezależnym dokumentem końcowym jest raport
statystyczny nadsyłany przez beneficjentów
programu Comenius, badający między innymi
wpływ projektu na uczniów, szkołę, kadrę
edukacyjną i środowisko lokalne. Dane raportu
statystycznego stanowią podstawę do analiz
wewnętrznych i są kluczowe dla raportów
składanych do Dyrekcji Generalnej. Raporty
opisowe z
realizacji projektów poddawane
są wewnętrznej ocenie merytorycznej. Ocena
realizacji projektów ewoluowała w czasie od
oceny logicznej na rzecz oceny punktowej. W
efekcie działań zamykających projekt i działań
monitorujących Agencji mamy następujące
dokumenty końcowe: kartę wizyty monitorującej9,
kartę rozliczenia finansowego projektu, formularz
oceny realizacji projektu oraz zestaw danych
z końcowego raportu statystycznego. W
programie Grundtvig – projekty partnerskie
po ocenie formalnej raportów końcowych
dokonywana była ogólna ocena jakości raportu
i ocena merytorycznej realizacji projektu w
skali punktowej od 0 do 6. Projekty godne
upowszechniania wybierano z grupy projektów,
które uzyskały 5 lub więcej punktów. W roku
2006 realizację 68 projektów partnerskich
Grundtvig uznano za dobrą lub więcej niż dobrą
na podstawie 80 ocenionych raportów.
Tabela nr 2 Zestawienie liczbowe projektów podsumowujące wyniki selekcji w edycji 2008/09 dla
programów: Comenius, Grundtvig, Leonardo da Vinci.
Zaaprobowane
Nazwa programu
Liczba
ocenionych
Comenius wielostronne
Odrzucone
(bez odrzuconych formalnie), w tym:
I etap,
kryterium:
jakość
II etap,
jakość +
priorytety
brak
środków
niska
jakość
II etap,
jakość +
priorytety
883
234
166
361
68
26
Grundtvig
190
39
34
85
19
5
Leonardo da Vinci
113
46
-
33
11
14
Źródło danych: zasoby własne FRSE dla programu Uczenie się przez całe życie
(*) – projekt mógł być odrzucony z jednego z powodów: niezgodna z regulaminem liczba krajów lub liczba partnerów, wycofanie
koordynatora itp.
9 Obserwacje monitoringowe w programie Socrates Comenius były przedmiotem odrębnych opracowań: „Polska Szkoła w europejskim
projekcie Comeniusa - podsumowanie obserwacji stanu i przebiegu realizacji partnerskich projektów Comeniusa w Polsce w latach szkolnych
2002/2003, 2003/2004, 2004/2005” oraz sprawozdania z wizyt monitoringowych za rok 2006/2007
2002/2003 – 105 przeprowadzonych monitoringów – w tym 16 monitoringów wojewódzkich
2003/2004 – 126 przeprowadzonych monitoringów – w tym 15 monitoringów wojewódzkich
2004/2005 – 112 przeprowadzonych monitoringów – w tym 13 monitoringów wojewódzkich
2006/2007 – 143 przeprowadzone monitoringi – w tym 16 monitoringów wojewódzkich
46
The specification in table 2 confirms the high
quality of projects, in experts’ assessments 62%
and 55% of new Grundtvig and Comenius
Partnership Projects were awarded more than 90
points.
During the 2007/2008 edition of the Comenius
Programme, the awarded grants allowed for the
implementation of 676 Partnership Projects out
of 1,550 projects (new and continued) which
were assessed in terms of content.
During the 2008/2009 edition, the content
assessment procedure for Comenius and
Grundtvig projects was similar and took into
account quality along with European and
national priorities. In the Leonardo da Vinci
Partnership Projects Programme only the quality
of the projects was evaluated. The high quality of
the projects is confirmed in the specification that
summarises the selection procedure presented
in table 3 below. The selection qualified 73
Grundtvig projects for implementation with a
total of funding of 1,306,000 euros, whereas 85
projects were rejected despite their high quality
due to lack of funding. Furthermore, 400 hundred
multilateral and 25 bilateral projects will be
implemented within the Comenius Programme.
361 multilateral projects were rejected due to
lack of funding.
The evaluation of project implementation and its
final effect has always been an important element
of programme implementation. As of 2004,
the Polish Agency has been keeping electronic
archives of the beneficiaries’ final reports on the
implementation of the Comenius and Grundtvig
Partnership Projects. A statistical report from
the Comenius beneficiaries is an independent
final document, which analyses, among other
issues, the impact of a project on pupils, school,
teaching staff and local community. The data
from the statistical report constitute the basis for
in-house analyses and are crucial to the reports
submitted to the Directorate-General. Descriptive
project implementation reports are evaluated
by the Agency in terms of content. Project
implementation evaluation has evolved from a
logical assessment to an evaluation expressed in
points. Project closure activities and the Agency’s
monitoring activity generate the following final
documents: monitoring visit charts, financial
settlement charts, project implementation
evaluation forms and sets of data from the final
statistical report.
The formal evaluation of the final reports on the
Grundtvig Partnership Projects was followed by a
general report quality assessment and a contentbased project implementation assessment, which
included a grading scale ranging from 0 to 6
points.
Projects which were worth disseminating were
chosen from the group that had scored 5 points
or higher. In 2006, the implementation of 68
Grundtvig Partnership Projects was considered
good or better than good, based on a total of 80
evaluated reports.
Table 2 Quantitative specification of projects summarising the selection results for Comenius,
Grundtvig and Leonardo da Vinci 2008/2009.
Programme
Number of
evaluated
projects
Comenius - multilateral
Rejected (excl. formal rejection),
including:
Approved
Stage 1,
criterion:
quality
Stage II,
quality +
priorities
Lack of
funding
Low
quality
Other
reasons (*)
883
234
166
361
68
26
Grundtvig
190
39
34
85
19
5
Leonardo da Vinci
113
46
-
33
11
14
Source: FRSE own resources for Lifelong Learning Programme
(*) – A project could be rejected for one of the following reasons: number of countries or partners did not conform to the rules,
coordinator withdrawal etc.
9 The monitoring of the Comenius strand of the Socrates Programme was the subject of separate studies, i.e.: Polska Szkoła w europejskim
projekcie Comeniusa - podsumowanie obserwacji stanu i przebiegu realizacji partnerskich projektów Comeniusa w Polsce w latach szkolnych
2002/2003, 2003/2004, 2004/2005 (Polish School in the Comenius European Project, a Summary of Status and Implementation
Monitoring of Comenius Partnership Projects in Poland in the School Years 2003, 2003/2004, 2004/2005) and monitoring visit reports for
2006/2007
2002/2003 - 105 monitoring visits, including 16 regional reports
2003/2004 - 126 monitoring visits, including 15 regional reports
2004/2005 - 112 monitoring visits, including 13 regional reports
2006/2007 - 143 monitoring visits, including 16 regional reports
47
Tabela nr 3 Zestawienie projektów według skali ocen z realizacji projektów partnerskich Comenius i
Grundtvig w edycji 2005/06 programu Socrates.
Comenius – projekty partnerskie
Nazwa
Skala ocen realizacji projektów:
liczba projektów
słaba lub zła
1
standardowa
352
dobra
636
bardzo dobra
77
przykład dobrej praktyki
50
razem ocenionych:
1116
% udział
32%
57%
11%
Grundtvig – projekty partnerskie (*)
Skala ocen realizacji
merytorycznej:
liczba projektów
słaba lub zła
0
standardowa
12
Ewaulatorzy w trakcie oceny wybrali 21 projektów, które Polska Narodowa Agencja
zakwalifikowała do upowszechniania jako
„przykład dobrej praktyki.”10
Project implementation grading
scale:
Number of projects
dobra
29
Weak or poor
1
38
Standard
352
wybitna
1
Good
636
80
programu wysoko oceniony został sposób
upowszechniania projektów. Produkty końcowe
51% beneficjentów uzyskały najwyższą ocenę
w skali od 0 do 2. Wysoko oceniono współpracę
z rodzicami przy realizacji projektów dla 49%
beneficjentów, dla 52% beneficjentów realizacja
projektu miała wysoki wpływ na organizację życia
szkoły. Tylko dla nielicznych beneficjentów wpływ
realizowanego projektu na organizację życia
szkoły został oceniony nisko.
Szczegółowe dane dotyczące ocen merytorycznych dokonywanych przez pracowników
Narodowej Agencji ilustruje Wykres nr 4.
Beneficjenci programu Comenius upowszechniali
projekty, wykorzystywali rezultaty i przygotowywali
produkty na poziomie średnim lub powyżej
średniego w przyjętej trzystopniowej skali ocen.
W ocenie 2006 roku produkty 2% beneficjentów
oceniono źle, 2% beneficjentów nie wykonało
autoewaluacji a 3% nie wykorzystywało rezultatów
projektu.
Zdaniem oceniających 73% beneficjentów
programu dokonało autoewaluacji procesu
realizacji projektu na poziomie średnim, a sposób
autoewaulacji 25% beneficjentów oceniono
najwyżej w przyjętej skali. Dla 60% beneficjentów
10 „Przykładem dobrej praktyki” w rozumieniu polskiej Narodowej Agencji jest projekt, który spełnia poniższe standardy: osiągnął zakładane
cele i adekwatne do nich, wymierne rezultaty, został zrealizowany zgodnie z planem działań określonym harmonogramem (oczywiście, z
uwzględnieniem koniecznych modyfikacji), miał sprawną organizację, zarządzanie przyznanymi środkami było prawidłowe, zgodne z umową
i wszystkie środki finansowe zostały wykorzystane na realizację projektu, produkty końcowe projektu i osiągnięte efekty przynoszą konkretne
korzyści szkole – uczniom i nauczycielom lub organizacji – słuchaczom i pracownikom , rezultaty wypracowane w projekcie są użyteczne, są
upowszechniane i mogą być efektywnie wykorzystane również przez inne szkoły/organizacje.
48
Grundtvig Partnership
Projects (*)
Comenius – Partnership Projects
bardzo dobra
Źródło danych: zasoby własne FRSE dla programu Socrates
(*) – w programie Grundtvig wybrano 22 przykłady dobrej praktyki z grup projektów bardzo dobrych i wybitnych.
W programie Comenius ocena realizacji projektu
obejmowała 13 kryteriów (wyszczególnione na
wykresie nr 4). Oceniający przyznawał 0,1 lub 2
punkty w każdym kryterium, projekt maksymalnie
mógł uzyskać 30 punktów. Po ocenie 1116
raportów merytorycznych realizację 11%
projektów uznano za bardzo dobrą lub „przykład
dobrej praktyki”, realizację 57% projektów
uznano za dobrą.
Table 3 Project specification by grading scale of Comenius and Grundtvig Partnership Projects,
Socrates 2005/2006.
Very good
77
An example of good practice
50
Total evaluated projects:
1116
%
32%
57%
11%
Grundtvig – partnership projects (*)
Content-based
implementation grading
scale:
Number of projects
Weak or poor
0
Standard
12
Good
29
Very good
38
Outstanding
1
80
Source: FRSE own resources for the Socrates Programme
(*) – 22 examples of good practice were selected from the very good and outstanding group of projects in the Grundtvig
Programme.
The project implementation evaluation in the
Comenius Programme included 13 criteria
(specified in Diagram 4). The evaluation officers
awarded 0.1 or 2 points for each criterion and
a project could score a maximum of 30 points.
After the evaluation of 1,116 content-based
reports, 11% of project implementations were
considered „very good” or „an example of good
practice” and 57% were considered „good”. The
evaluation officers chose 21 projects which the
Polish National Agency qualified for dissemination
as „examples of good practice”10.
51% of the beneficiaries received the highest
grade for their end products, according to a
0 to 2 scale. Cooperation with parents during
project implementation was highly graded for
49% of the beneficiaries, whilst for 52% the
implementation of the project had a high effect
on the organisation of their school’s life. The latter
factor was evaluated as „low” only in the case
of a few beneficiaries. Detailed data concerning
the content-based evaluations of the National
Agency is presented in Diagram 4.
The beneficiaries of the Comenius Programme
disseminated their projects, availed of the results
and created products at an average or above
average level, according to a three-level grading
scales. In 2006, the products of 2% of the
beneficiaries were evaluated a „bad”, 2% of the
beneficiaries did not conduct a self-assessment
and 3% did not avail of the project results.
According to evaluation officers, 73% of
beneficiaries made project implementation
self-assessments at an average level, whilst
25% achieved the highest score in the grading
scale. 60% of the beneficiaries achieved high
scores for the project dissemination method.
10 „An example of good practice”, as defined by the Polish National Agency, is a project that meets the following criteria: it achieves the
assumed objectives and measurable commensurate results; it is implemented according to an action plan specified in the schedule (taking
into account obvious modifications); it is efficiently organised; it displays good funding management, in compliance with the agreement, and
all funding is used for project implementation; the end products and effects are of benefit to the school, i.e. pupils/teachers, or organisation,
i.e. students/personnel; the results achieved by the project are useful, are disseminated and can also be effectively employed by other
schools/organisations.
49
Wykres nr 4 Porównanie ocen realizacji projektów Comenius – projekty partnerskie według kryteriów
oceny obowiązujących w edycji 2005/06 – ostatnim roku realizacji programu Socrates.
36,02
program dydaktyczny szkoły
Diagram 4 Comparison of the Comenius Partnership Projects implementation evaluation, according
to evaluation criteria valid in 2005/2006 edition, the last implementation year of the Socrates
Programme.
36,02
School’s didactic programme
62,90
program wychowawczy i profilaktyczny
47,94
50,45
Pedagogical and preventive programme
47,94
50,45
organizacja życia szkoły
51,97
47,58
School life organisation
51,97
47,58
39,34
kompetencje uczniów
70,07
48,75
44,09
współpraca z rodzicami
30,56
współpraca z organizcjami i instytucjami
73,84
50,72
47,49
ocena produktów
upowszechnienie projektu
71,42
60,13
38,98
24,55
autoewaluacja
0
10
20
30
50
60
70
Role of partnership visits
Źródło danych: zasoby własne FRSE, bazy programu Socrates i Uczenie się przez całe życie
„Interdyscyplinarność nauczania systematycznie
rozwijana w ramach pracy nad projektem
zwiększyła atrakcyjność i efektywność nauczania
w naszej szkole, skłaniała do ścisłej współpracy
73,84
50,72
47,49
25,54
Use of results
nauczycieli, doskonalenia pracy w zespole
języków obcych, kształcono umiejętność dzielenia
się wiedzą, odpowiedniego zaprezentowania
jej na forum. Motywowano do nauki języków
obcych, kształcono umiejętność wykorzystania
kompetencji językowych w różnych sytuacjach.
Rozwijano również umiejętność ewaluacji swojej
pracy uświadamiając cele, metody, oceniając
efekty podejmowanych działań, ich znaczenie
oraz możliwości ich wykorzystania.”
Koordynator szkolny projektu Małgorzata Kulesza,
XII LO im. Bohaterów Westerplatte z Krakowa
„Końcowe raporty opisowe z realizacji
merytorycznej projektu obrazują różnego rodzaju
podejście nauczycieli do podejmowanych
w projekcie zadań. Jedni ograniczają projekt
do sprawnego organizowania wzajemnych wizyt
partnerskich oraz prezentowania swoich placówek
i polskiej tradycji, inni zaś rozwijają kreatywność
i traktują projekt jako okazję do angażowania
71,42
60,13
38,98
24,55
Self-assessment
0
80
n Wyniki na poziomie 2 w skali 0 – 2
Komentarze
szkolnych
koordynatorów
projektów i pracownika FRSE dotyczące
realizacji projektów:
„Realizacja projektu stała się integralnym
elementem życia szkoły. Projekt służył do
wyrównywania szans edukacyjnych: uczniowie
z zagrożonego patologią środowiska mogli
tworzyć własne dzieła sztuki, co sprzyjało
zwiększeniu ich poczucia wartości. Treści projektu
uwzględniliśmy w programie wychowawczym
szkoły. Uczniowie mieli znakomitą okazję
dowiedzieć się z bliska, jak wygląda życie ich
rówieśników z krajów partnerskich.”
Koordynator szkolny projektu, Maria Dalecka,
Szkoła Podstawowa nr 22 im. G. Narutowicza
w Częstochowie
65,77
25,00
10
20
73,48
30
40
50
60
70
80
results in [%]
wyniki w [%]
n Wyniki na poziomie 1 w skali 0 – 2
46,95
15,14
Project dissemination
73,48
40
30,56
Product evaluation
25,54
wykorzystanie rezultatów
70,07
48,75
44,09
Cooperation with local authorities
65,77
25,00
rola wizyt partnerskich
28,67
Student – teacher cooperation
Cooperation with organisations and institutions
15,14
współpraca z władzami samorządowym
68,10
Cooperation with parents
46,95
60,13
31,09
Teacher competences
68,10
28,67
współpraca między nauczycielami i uczniami
39,34
Student competences
60,13
31,09
kompetencje nauczycieli
50
62,90
n Results close to 1 in 0 - 2 scale
n Results close to 2 in 0 - 2 scale
Source: FRSE own resources, Socrates and Lifelong Learning Programme databases
Feedback on project implementation from
project coordinators at schools and FRSE
staff member:
„The implementation of the project became and
integral part of school life. The project served
the purpose of providing equal opportunities in
education: pupils from backgrounds threatened
with pathology could create their own works of
art; which was conducive to enhancing their selfesteem. We included the content of the project in
the school’s pedagogical programme. The pupils
had an excellent opportunity to take a close look
at the life of their peers in partner countries.”
Maria Dalecka, Project Coordinator, No. 22 G.
Narutowicz Primary School in Częstochowa
and the improvement of work in the foreign
language team: the focus was on developing
the ability to share knowledge and to present it
on a wider forum. There was also an emphasis
on motivating people to learn foreign languages
and to develop the ability to use their language
competences in various situations. Furthermore,
we worked on the ability to evaluate one’s own
work by being aware of goals and methods, in
addition to assessing the effects of our activities,
their significance and the possibilities for using
them.”
Małgorzata Kulesza, Project Coordinator, No. 9
Bohaterów Westerplatte Upper Secondary School
in Kraków
„The interdisciplinary character of teaching, which
was consistently developed during our work on
the project, increased the attractiveness and
effectiveness of teaching at our school, as well
as inspired close cooperation between teachers
„The final descriptive reports on content-related
project implementation depict various teacher
approaches to tasks undertaken within a project.
Some teachers limit projects to the efficient
organisation of mutual partner visits, presenting
51
się w dodatkowe zajęcia, podpatrzenie nowych
atrakcyjnych sposobów pracy z uczniem,
wprowadzenie
innowacji
pedagogicznych,
wymianę doświadczeń, zmotywowanie uczniów
do bardziej wytężonej, ale za to nietypowej
pracy.
We wszystkich niemal raportach nauczyciele
podkreślają, że realizacja projektu bardzo
pozytywnie wpływa na wzrost zainteresowania
uczniów krajami partnerskimi – ludźmi, ich
życiem, gospodarką, historią, kulturą. Dzięki
projektom uczniowie intensywniej uczą się
obcego języka oraz o wiele sprawniej zaczynają
posługiwać się nowoczesnymi technologiami
informacyjno-komunikacyjnymi (TIK ang. ICT).
W raportach nauczyciele podkreślają również
wpływ projektu na postawy uczniów; stają się oni
bardziej samodzielni, odpowiedzialni, wzrasta
poziom ich aktywności. Uczą się szanować innych
ludzi bez względu na ich narodowość.
Najczęściej koordynatorami szkolnymi projektu
zostają nauczyciele języków obcych, ponieważ
ich znajomość języka obcego daje im swobodę
w porozumiewaniu się z partnerami. Wiele
wówczas zależy od wiedzy, umiejętności
i postawy takiej osoby. Nie zawsze udaje się
jednemu nauczycielowi zaangażować w projekt
innych. W dużej mierze jest to rola dyrektora
szkoły. Im bardziej zaangażowany dyrektor, tym
sprawniejszy przebieg realizacji projektu.
Z pewnością dla placówek edukacyjnych
z mniejszych miejscowości realizacja programu
stanowi większą atrakcję, niż dla tych, które
funkcjonują w aglomeracjach. W mniejszych
miejscowościach wizyta zagranicznych gości jest
ważnym wydarzeniem dla mieszkańców i władz
gminnych, a szkoła lub przedszkole zyskują prestiż
w środowisku lokalnym, ponieważ nauczyciele
i uczniowie, współpracujący z zagranicą i ich
europejscy partnerzy budzą zainteresowanie,
zwłaszcza tych, którzy nigdy nie opuszczali granic
Polski.
Raporty z roku 2006/07 opisywały także rezultat
międzynarodowej współpracy – produkty
końcowe.
Większość
produktów
została
stworzona w tych samych kategoriach: były to
prezentacje multimedialne, witryny internetowe,
zdjęcia, minisłowniki językowe, kalendarze,
książki kucharskie.
Co roku NA wybiera przykłady dobrej praktyki
na podstawie opisów zawartych w raportach
końcowych. Ponieważ większość projektów
standardowo obraca się wokół tematyki szeroko
pojętej kultury (uczniowie przedstawiają sobie
wzajemnie historię, tradycje, obyczaje, zwyczaje
52
kulinarne, blaski i cienie codziennego życia),
staramy się wybierać jako przykłady dobrej
praktyki projekty, które wybiegają poza tę
tematykę. Najciekawsze dla uczniów są
projekty, w których uczniowie mogą wykazać
się własną inicjatywą i przedsiębiorczością,
wyzwolić kreatywność, zdobyć umiejętności,
jakie przydadzą się w dorosłym życiu. Z kolei
najbardziej angażująca dla nauczycieli jest
taka współpraca z partnerami, która pomaga
im rozwiązywać autentyczne problemy, z jakimi
borykają się na co dzień.
Ważne jest również, aby projekt motywował, by
w szkole coś interesującego się działo cały
rok, a nie tylko tuż przed planowaną wizytą
comeniusowych gości. Rezultatem projektu, który
jest przykładem dobrej praktyki, są takie produkty,
z których skorzystać mogą również ci, którzy nie
realizowali projektu.”
A. Klimowicz, FRSE, Główny specjalista oceniający
realizację projektów
Dane z raportów statystycznych składanych
w programie Socrates na koniec każdego roku
realizacji projektu ilustrują, jak beneficjenci widzą
realizację projektów. Beneficjenci programu
odpowiadali na 14 kryteriów i określali: liczbowe
uczestnictwo w realizacji projektu i wyjazdach,
równość szans mężczyzn i kobiet, uczestnictwo
niepełnosprawnych i uczniów o specjalnych
potrzebach edukacyjnych oraz uczniów spośród
mniejszości narodowych, charakteryzowali socjoekonomiczne i geograficzne położenie szkoły,
zagrożenia i specjalne potrzeby edukacyjne,
wykorzystanie
nowoczesnych
technologii
informacyjnych i komunikacyjnych, typy działań
podjętych w projekcie.
Poniżej przedstawiamy zestawienia wykonane
na podstawie danych z końcowych raportów
statystycznych dla roku 2006/2007. Fundacja nie
dysponuje jeszcze danymi zamykającymi pierwszy
rok realizacji programu Uczenie się przez całe
życie, którego zamknięcie nastąpi w IV kwartale
2008 roku.
their institutions and Polish traditions, whereas
others become creative and perceive the projects
as opportunities to become involved in additional
activities, to learn some new and attractive
methods of working with students, to introduce
pedagogic innovation, to exchange experience
and to motivate students to more intensive albeit
non-standard work.
In nearly all the reports teachers emphasise
that the implementation of a project has had a
greatly positive effect on raising pupils’ interest
in partner countries – the people and their lives,
their economy, history and culture. Projects make
pupils work harder on learning foreign languages
and use ICT much more effectively. The teachers
also stress the impact of the projects on students’
attitudes – they become more self-reliant,
responsible and active. They learn to respect
other people regardless of their nationality.
Foreign language teachers are usually project
coordinators, since their knowledge of a
foreign language gives them greater ease in
communicating with project partners. In these
situations much depends on the knowledge, skills
and attitudes of these teachers. It is not always
possible for one teacher to successfully involve
others in a project. To a great extent this is the
role of the schools’ head teachers: the more
committed the head teacher, the more efficient
the project implementation.
The implementation of a project is, obviously,
more attractive to schools from smaller towns and
villages than those from large agglomerations.
In the first instance, visitors from abroad are an
important event for residents and local authorities
alike, whilst a school or pre-school institution
gains prestige in the local community. This is
caused by the fact that the teachers and pupils
who cooperate with foreign project partners, in
addition to the partners themselves, attract the
attention of other people, especially those who
have never travelled abroad.
The reports for 2006/2007 also described the
results of international cooperation, i.e. the end
products. Most products were created in the
same categories which included multimedia
presentations, websites, photographs, mini
dictionaries, calendars and cookery books.
Every year, the NA chooses examples of good
practices, based on the descriptions included in
final reports. Due to the fact that, as a standard,
most projects focus on issues related to widely
perceived culture (pupils present to one another
their history, traditions, customs and culinary habits
as well as the advantages and disadvantages of
living in their respective countries), we try to select
those projects that go beyond these areas. As far
as pupils are concerned, the most interesting
projects are those in which they can use their
own imitative and sense of entrepreneurship, set
free their creativity and acquire skills that will be
useful in their adult lives. Teachers, on the other
hand, become the most involved in partnerships
that assist them in solving authentic problems
which they have to deal with every day.
It is also important for a project to be motivating,
to provide the school with interesting activities
throughout the whole year and not just before
the scheduled visit of Comenius visitors. The
results of a project which is an example of good
practice comprise products which can also be
used by persons who were not involved in its
implementation.”
A. Klimowicz, FRSE, Chief Evaluation Officer,
Project Implementation
The data from statistical reports submitted within
the Socrates Programme at the end of each project
implementation year show how the beneficiaries
perceived the implementation of the projects.
The beneficiaries of the programme responded
to 14 criteria and provided specific details
about the following: quantitative involvement
in project implementation, equal opportunities
for men and women, participation of disabled
students and those with other special educational
needs as well as students from national minority
groups. They described the socioeconomic and
geographic position of their schools, threats and
special educational requirements, the use of
ICT and types of activities undertaken within the
projects.
The diagrams below present specifications made
on the basis of data from final statistical reports
for 2006/2007. FRSE does not yet have the
closing data for the first implementation year of
the Lifelong Learning Programme which will be
closed in the 4th quarter of 2008.
53
Wykres nr 5 Zestawienie wpływu realizowanych projektów Comenius na uczniów i nauczycieli na
podstawie danych z końcowych raportów statystycznych beneficjentów edycji 2005/2006 programu
Socrates.
Diagram 5 Effect of implemented Comenius projects on students and teachers, on the basis of
beneficiaries’ final statistical reports, Socrates 2005/2006.
Wpływ projektu na uczniów w % określa wzrost:
The effect of the project on students [in %] showing an increase in:
85,97
umiejętności społecznych
pewności siebie
Self-assurance
88,05
motywacji do nauki
umiejętności językowych
89,14
90
95
100
80
85
90
95
100
88,05
Pedagogical skills
67,60
motywacji do nauki
znajomości kraju i kultury krajów szkół
partnerskich
95,38
80
90
89,68
Knowledge of partner school
country and culture
92,85
umiejętności w zakresie ICT
83,80
Linguistic skills
89,68
70
67,60
Motivation
83,80
umiejętności językowych
95,38
92,85
ICT skills
100
Other effects: 4.8% responses
60
70
80
90
100
Źródło danych: zasoby własne FRSE, bazy programu Socrates, N = 1105, odpowiedzi logiczne: wpływ wystąpił lub nie wystąpił
Source: FRSE own resources, Socrates Programme databases, N = 1105, logical responses: the effect was/was not observed
Przyjęta logiczna skala odpowiedzi na pytania
raportu spłaszcza wyniki zestawienia, lecz pewne
trendy zmian są widoczne, np. w raportach
podkreśla się „zwiększenie umiejętności w zakresie
posługiwania się technikami informacyjno
– komunikacyjnymi” w grupie nauczycieli
realizujących 93% projektów, a w grupie uczniów
realizujących 90% projektów. Nauczyciele
The accepted logical response scale to the
questions in the report simplifies the results of
the specification, however certain change trends
can still be observed. For example, the reports
emphasise ‘improvement of skills pertaining to
ICT use’ in the teachers group from 93% of the
projects and in the students group from 90% of
the projects. Both students and teachers used ICT
i uczniowie wykorzystywali nowoczesne technologie informacyjne i komunikacyjne głównie
jako narzędzie komunikacji,
nauczyciele
w 99% projektów, uczniowie w 94% projektów.
TIK jako narzędzie dydaktyczne w nauczaniu
przedmiotowym lub służące do realizacji projektu
były wykorzystywane rzadziej, nauczyciele w 89%
projektów, uczniowie w 88% projektów.
mainly as a tool for communication (teachers in
99% of the projects and students in 94%). ICT
was used less frequently as a didactic or project
implementation tool (teachers in 89% of the
projects and students in 88%).
Wykres nr 6 Zestawienie wpływu na szkołę i społeczność lokalną na podstawie danych z końcowych
raportów statystycznych beneficjentów edycji 2005/2006 programu Socrates.
Diagram 6 Effect on school and local community on the basis of beneficiaries’ final statistical reports,
Socrates 2005/2006.
Wpływ projektu na szkołę w %:
Project’s impact on the school [%]
Doświadczenia z realizacji projektu wspomagały
zarządzanie szkołą
Project implementation experience assisted school
management
45,61
Poprawa współpracy między nauczycielami
88,87
Wprowadzanie zmian/innowacji
do programu nauczania
20
40
50
88,87
56,29
60
70
80
90
42,44
Introduction of changes in approach
to foreign language teaching
81,18
30
Improved cooperation between teachers
Changing the school’s work organisation
42,44
Wprowadzenie zmian w podejściu do nauczania
języków obcych
Inny wpływ: 5,16% wskazań
45,61
Introduction of changes/innovation
to the curriculum
56,29
Dokonanie zmian w organizacji pracy szkoły
54
Other effects: 7.96% responses
Project management skills
88,05
60
89,14
The effect of the project on teachers [in %] showing an increase in:
umiejętności zarządzania projektem
Inny wpływ: 4,8% wskazań
85,34
ICT skills
Wpływ projektu na nauczycieli w % określa wzrost:
umiejętności pedagogiczne
93,30
Knowledge of partner school
country and culture
85,34
85
94,48
Linguistic skillsh
93,30
umiejętności w zakresie ICT
Inny wpływ: 7,96% wskazań
80
88,05
Motivation for learning
94,48
znajomości kraju i kultury krajów
szkół partnerskich
85,97
Social skills
100
Other effects: 5.16% responses
20
81,18
30
40
50
60
70
80
90
100
55
Wpływ projektu na społeczność lokalną w %:
The effect of the project on the local community [%]
Zainteresowanie innych lokalnych szkół
Zwiększenie zainteresowania władz lokalnych
20
40
50
60
70
80
90
100
Other effects: 3.44% responses
35,84
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Źródło danych: zasoby własne FRSE, bazy programu Socrates i Uczenie się przez całe życie, N = 1105, odpowiedzi logiczne
Source: FRSE own resources, Socrates and Lifelong Learning Programme databases, N = 1105, logical responses
Tabela nr 4 Produkty końcowe powstałe w wyniku realizacji projektów Comenius – projekty
partnerskie edycji 2005/06 programu Socrates.
Table 4 End products generated as a result of Comenius Partnership Projects’ implementation,
Socrates 2005/06.
Rodzaj produktu
[% }
Product type
[% }
CD-ROM
81
CD-ROM
81
Prace plastyczne
73,6
Artistic works
73.6
Publikacje drukowane, np. książki, broszury, ulotki
71,2
Printed publications, e.g. books, brochures and leaflets
71.2
Strony www
66,2
Websites
66.2
Dokumenty opisujące przebieg działań
64,2
Documents describing the course of activities
64.2
Film, wideo
53,5
Films, videos
53.5
Materiały dydaktyczne
49,2
Teaching materials
49.2
Przedstawienia teatralne
34,3
Theatre performances
34.3
Inne przedmioty i narzędzia
16,1
Other objects and tools
16.1
13
Other – the following were listed: short story collections, poems, scripts and surveys, e.g. a survey on school
satisfaction level, scientific seminars, popular science sessions and a prototype of a robot element.
13
Inne; wymieniano: zbiory opowiadań, wiersze, scenariusze oraz ankiety, np. ankieta badająca poziom
satysfakcji osiąganej w szkole, seminaria naukowe i sesje popularn-naukowe, prototyp elementu robota.
Źródło danych: zasoby własne FRSE, bazy programu Socrates, N=1105
Informacje o produktach końcowych tej edycji
w większości przypadków zostały wpisane do
bazy EST i za pośrednictwem polskiej platformy
internetowej www.est.org.pl, są popularyzowane
w zestawieniu z informacjami o realizowanym
projekcie. Wpisy do bazy są wielojęzyczne. EST
to przedsięwzięcie międzynarodowe opracowane
w 2004 r. dla programów Comenius
i Grundtvig. Aktualnie funkcjonalność bazy jest
rozbudowywana o projekty partnerskie Leonardo
da Vinci. Baza EST umożliwia równoległą
prezentację projektu, instytucji realizujących
projekt i produktów końcowych z projektem
związanych. Bazy zasilane są informacjami
i administrowane w poszczególnych Narodowych
Agencjach. Wspólne jest upublicznianie zasobów
przez platformy krajowe Narodowych Agencji,
a w przyszłości elektroniczną platformę Komisji
Europejskiej. W programie Uczenie się przez
całe życie rejestracja produktów wartościowych
i godnych upowszechniania w bazie EST dla
akcji Comenius, Grundtvig i Leonardo jest
obowiązkowa począwszy od konkursu z 2008 r.
56
83,53
Establishing cooperation with local companies
and businesses
35,84
30
46,88
Greater parent involvement
83,53
Nawiązanie współpracy z lokalnymi firmami,
przedsiębiorstwami
67,87
Greater interest of local authorities
46,88
Zwiększenie zaangażowania rodziców
Inny wpływ: 3,44% wskazań
Raising interest of other local schools
67,87
Zasoby polskiej bazy EST:
• w 2004 r. beneficjenci programów Comenius
i Grundtvig dokonali wpisów informacji o produktach do 322 projektów na ogólną liczbę
906 projektów zarejestrowanych w bazie,
• w 2005 r. wykonano 646 wpisów na ogólną
liczbę 1130 projektów,
• w 2006 r. 902 wpisów na ogólną liczbę 1199
projektów.
Narodowa Agencja nie kontroluje jakości wpisów
o produktach, ani nie ogranicza ich publikacji,
ale mobilizuje beneficjentów do ich dokonywania. To beneficjenci są odpowiedzialni
za jakość zasobów systemu. Narzędzie jest
wykorzystywane przez wnioskodawców, beneficjentów, pracowników Narodowych Agencji, a
także przez trenerów i koordynatorów krajowych
programów Grundtivig i Comenius. Baza jest
jedną z form upowszechniania rezultatów pracy
nad projektem obok publikacji, konferencji
wojewódzkich organizowanych przez trenerów
i koordynatorów programu Comenius oraz
warsztatów dla nauczycieli.
Source: FRSE own resources, Socrates Programme databases, N=1105
Information about the end products of this edition
was entered in the EST database using the Polish
platform www.est.org.pl. It is disseminated
together with information about the implemented
projects. The EST entries are multilingual. EST
is an international project developed in 2004
for the Comenius and Grundtvig Programmes.
At present the functionality of the database
is being extended with the Leonardo da Vinci
Partnership Projects. The EST database enables
the simultaneous presentation of a project, the
institutions that implemented it and the resultant
end products. The databases are provided with
information and administered by individual
National Agencies. A common feature is the
publication of the resources via the national
platforms of the Agencies. In the future, this will
also be provided by an electronic platform of
the European Commission. Within the Lifelong
Learning Programme, the EST registration of
Comenius, Grundtvig and Leonardo products
which are valuable and worth disseminating is
mandatory as of the 2008 competition.
Polish EST resources:
• in 2004, Comenius and Grundtvig beneficiaries
entered information about products concerning
322 projects out of the total 906 projects
registered in the database,
• in 2005, there were 646 entries relative to the
total of 1130 projects,
• in 2006, there were 902 entries relative to the
total of 1199 projects.
The National Agency does not control the
quality of product information entries and does
not restrict their publication; however it does
encourage the beneficiaries to make them. It
is the beneficiaries who are responsible for the
quality of the resources in the system. This tool
is used by the applicants, the beneficiaries and
the staff of the National Agencies, in addition
to the trainers and coordinators of the national
Grundtvig and Comenius programmes. The
database is one of the forms of disseminating
project results, along with publications, regional
conferences organised by Comenius trainers and
coordinators, as well as teacher workshops.
57
Charakterystyka baz danych i zasobów
informacyjnych programu Leonardo da Vinci
W pierwszej fazie wdrażania programu Leonardo
da Vinci korzystano z opracowanego przez
Komisję Europejską narzędzia internetowego
Leonardo Web Tool (LWT), służącego do rejestracji
i oceny wniosków oraz do celów statystycznych.
Do zarządzania programem używano stworzonej
do tego celu niezależnej aplikacji.
W 2005 r. do obsługi programu Leonardo da
Vinci polska Narodowa Agencja (FRSE) wdrożyła
zgodnie z zaleceniem Komisji Europejskiej
narzędzie Rap4Leo, będące częścią narzędzia
Multipass – kompleksowego narzędzia służącego
do rejestracji projektów on-line, oceny wniosków,
sprawozdawczości (finansowej i merytorycznej)
oraz zbierania danych statystycznych. Multipass
wspomaga bieżące zarządzanie programem,
posiada także moduł raportów uczestników,
którzy oceniają przy jego pomocy swój udział
w projekcie.
Użytkownicy Systemu: pracownicy Narodowej
Agencji, instytucje zarządzające projektami,
uczestnicy wyjazdów oraz eksperci korzystają
z Multipassa on-line, po otrzymaniu praw dostępu
do odpowiednich dla nich części aplikacji.
W Multipassie w chwili obecnej są zgromadzone
dane dotyczące:
• 887 umów,
• 8 313 organizacji realizujących projekty,
• 17 275 uczestników staży i wymian LdV wraz
z ich raportami końcowymi,
• 83 ekspertów biorących udział w ewaluacji
wniosków.
Multipass umożliwia tworzenie przekrojowych
i szczegółowych raportów dla Agencji
Narodowych wdrażających program.
Przykłady standardowych raportów systemu11:
• liczba oraz rozkład procentowy kobiet i mężczyzn
uczestników poszczególnych typów projektów,
• liczba osób towarzyszących,
• liczba osób niepełnosprawnych lub wymagających szczególnej opieki, które uczestniczyły
w poszczególnych typach projektów,
• kraje, do których uczestnicy pojechali na staż
(największym powodzeniem cieszyły się Niemcy, do których wyjechało 52% uczestników,
następnie Wielka Brytania – 9%, Hiszpania –
7%, Włochy – 6%),
• statystyka dotycząca języków używanych na
stażach (najbardziej popularnym językiem był
niemiecki – 46% i angielski – 37%),
• zawody, w których kształcą się uczestnicy pro-
jektów wymian,
• typy organizacji wysyłających (np. w roku
2006 1117 uczestników – 15% wyjechało
z uczelni wyższych, a 4 966 osób – 67% ze
szkół zawodowych),
• typy organizacji goszczących (najwięcej – 44%
to organizacje działające na polu kształcenia
zawodowego, a następnie małe i średnie
przedsiębiorstwa – 25%),
• statystyka dotycząca grup wiekowych uczestników (16-18 lat – 34%, 19-21 lat – 30%),
• statystyka dotycząca przyznawanych certyfikatów
(najwięcej – 62% uczestników otrzymało
certyfikat Europass-Mobility),
• statystyka dotycząca długości pobytu za granicą
w podziale na typy projektów (najwięcej
projektów trwa: IVT – 3-5 tygodni, STU – 13
tygodni, WOR – 10-14 tygodni, INS 1 tydzień.
Bardzo cenne przy ewaluacji programu i ocenie
merytorycznej są dane pochodzące z raportów
uczestników. Dotyczą one różnych aspektów
realizowanego projektu, począwszy od jakości
organizacji wyjazdu przez instytucję beneficjenta,
poprzez ocenę przeprowadzonego przygotowania pedagogiczno-językowo-kulturowego, ocenę
wielu aspektów pobytu za granicą. Formularze
raportów są zróżnicowane w zależności od
typów projektu. W formularzach oprócz pól
opisowych istnieje możliwość oceny punktowej
poszczególnych pytań. Raporty są obligatoryjne –
każdy uczestnik wypełnia je po powrocie.
Program Leonardo da Vinci gromadzi i upowszechnia także informacje o ukończonych
projektach.
Corocznie wydawane są kompendia12 zrealizowanych projektów mobilności oraz projektów
pilotażowych i językowych.
Na
stronie
internetowej
www.europass.
org.pl/index.php?strona=katalog%20
produktow&nsp=leonardo_baza_pl&jezyk=pl
oraz na nośniku CD publikowany jest
katalog produktów projektow pilotażowych,
językowych i sieciowych z lat 1998-2002
sporządzony przez Fundusz Współpracy12.
Na stronach Komisji Europejskiej można
znaleźć bazę danych zawierającą projekty
i produkty programu Leonardo da Vinci z lat
1995-2006
http://ec.europa.eu/education/
programmes/leonardo/new/leonardo2/
products/index_en.cfm.
Obie wymienione bazy oferują możliwość
wyszukiwania według wielu kryteriów.
11 Podane przykładowe dane odnoszą się do konkursu z 2006 r.
12 Fundusz Współpracy – instytucja pełniąca do roku 2006 funkcję Krajowej Agencji Programu Leonardo da Vinci
58
Description of databases and information
resources of the Leonardo da Vinci
Programme
During the first implementation stage of the
Leonardo da Vinci Programme, the Leonardo
Web Tool (LWT) developed by the European
Commission was used for the registration and
evaluation of applications, as well as for statistical
purposes. An independent application was
created and used to manage the programme.
In 2005, FRSE, the Polish National Agency,
launched Rap4Leo beeing part of Multipass for
handling the Leonardo da Vinci Programme.
This is a comprehensive tool used for on-line
proposal registration, application assessment,
reporting (financial and content-related) and for
statistical data collecting. Multipass supports the
day-to-day management of the programme and
features a participants’ reports module used by
participants to evaluate their involvement in the
projects.
The system users, i.e. the National Agency staff
members, institutions who manage projects,
mobility participants and experts, avail of
Multipass online after obtaining access rights to
relevant parts of the application.
At present Multipass stores data concerning:
• 887 agreements,
• 8,313 organisations who implement projects,
• 17,275 participants, including final reports,
• 83 experts who evaluate proposals.
Multipass enables the creation of crosssectional and detailed reports for the National
Agencies who implement the Leonardo da Vinci
Programme. Some examples of standard system
reports are given below11:
• quantitative and percentage distribution of men
and women participating in individual project
types,
• number of accompanying persons,
• number of disabled persons or persons with
special needs who participated in individual
types of the projects,
• countries to which the participants travelled
for their placements; the most popular were
Germany (52% of participants), United
Kingdom (9%), Spain (7%) and Italy (6%),
• statistics concerning languages used in the
course of placements; the most popular were
German (46%) and English (37%),
• professions in which the participants of the
exchange projects are trained,
• types of sending organisations; for example,
in 2006, 1,117 participants (15%) were sent
by HEIs and 4,966 participants (67%) by
vocational schools,
• types of host organisations; the majority of
these comprised organisations operating in the
vocational education area (44%), followed by
small and medium enterprises (25%),
• statistics concerning participant age groups
(16-18 years: 34% and 19-21 years: 30%),
• statistics concerning awarded certificates: the
majority of participants (62%) obtained
Europass-Mobility certificate,
• statistics concerning the duration of stays
abroad by project types (the duration of most
projects is IVT – 3-5 weeks, STU – 13 weeks,
WOR – 10-14 weeks, and INS – 1 week.
Data provided in participants’ reports are of
particular value for programme evaluation
and content-based assessment. These pertain
to various aspects of projects ranging from the
organisation of the mobility by the beneficiary’s
institution, through an assessment of the
pedagogic, linguistic and cultural preparation
of the placement to an evaluation of various
aspects of participant’s stay abroad. Report
forms vary depending on project type. Apart
from descriptive fields, the forms also provide
for awarding points to individual questions. The
reports are obligatory – every participant fills
them after returning from their mobility.
The Leonardo da Vinci Programme also collects
and disseminates information about completed
projects. Every year, compendia of completed
project of mobility and pilot language project
are issued.
The Cooperation Fund Foundation12 makes
available a product catalogue of pilot,
langugage and network projects from
the years 1998-2002 on www.europass.
org.pl/index.php?strona=katalog%20
produktow&nsp=leonardo_baza_pl&jezyk=pl
and on CD.
The website of the European Commission
http://ec.europa.eu/education/programmes/
leonardo/new/leonardo2/products/index_
en.cfm includes a database containing Leonardo
da Vinci projects and products from the period
1995-2006.
Both the abovementioned databases provide
multi-criteria search options.
11 The data used as examples concern the 2006 competition.
12 Fundusz Współpracy („The Cooperation Fund” Foundation), an institution which acted as the Leonardo da Vinci Programme Agency until
2007.
59
Ankiety studentów składają się z zamkniętych
pytań obowiązkowych i opcjonalnej części
dodatkowej, w której studenci opisują praktyczne
aspekty pobytu za granicą dotyczące m.in.
legalizacji pobytu, zakwaterowania, zajęć
pozalekcyjnych, itp. Dane z nieobowiązkowej
części ankiety, po weryfikacji przez NA, są
transferowane do Giełdy Informacji Studentów
Erasmusa dostępnej na stronie programu
w w w. e r a s m u s . o r g. p l / i n d e x . p h p / i d a / 4 / ) .
Korzystając z tej strony zewnętrzny użytkownik,
zwykle potencjalny stypendysta Erasmusa, może
dotrzeć do ankiet byłych stypendystów Erasmusa,
którzy odbyli stypendia w interesującej go uczelni/
mieście/ kraju.
Doświadczenia Narodowej Agencji Programu
Erasmus w zakresie zbierania i przetwarzania
danych
Narodowa Agencja, realizując program Erasmus,
ma do czynienia z dwojakiego rodzaju danymi:
• dotyczącymi indywidualnych stypendystów,
• związanymi z szeroko rozumianym zarządzaniem funduszami programu.
Indywidualni beneficjenci programu Erasmus
zobowiązani są umową ze swoją uczelnią
macierzystą do wypełnienia ogólnopolskiej
ankiety stypendysty Erasmusa po zakończeniu
pobytu na stypendium. Ankiety, odpowiednie
dla rodzaju wyjazdu, mogą być wypełnione w
sposób tradycyjny („papierowy”) lub on-line.
Decyzję o formie złożenia ankiet podejmuje
uczelnia macierzysta stypendysty. NA zachęca do
stosowania systemu on-line, który funkcjonuje
od roku 2006/07. Jeśli wziąć pod uwagę
ostatni rozliczany13 rok akademicki, 2007/08,
to zdecydowana większość, spośród 221 uczelni,
które podpisały umowę z NA, zobowiązała
studentów i pracowników do wypełnienia ankiety
on-line. Aktualnie14 na serwerze FRSE zapisanych
jest 9.125 ankiet studentów, którzy wyjechali
na studia (z ok. 11,5 tys. spodziewanych
wyjazdów w całym roku 2007/08), 737 ankiet
studentów, którzy wyjechali na praktykę (z ok.
1 tys. wyjazdów), 961 ankiet nauczycieli, którzy
wyjechali w celu prowadzenia zajęć (z ok. 2,5
tys. wyjazdów) i 263 ankiety pracowników, którzy
wyjechali w celach szkoleniowych (z ok. 0,7 tys.
wyjazdów).
W systemie funkcjonują dwa niezależne panele
do podglądu ankiet stypendystów – dla NA
i uczelni. Uczelnia ma limitowany wgląd do
wszystkich ankiet złożonych przez jej stypendystów,
co pozwala na bieżąco monitorować liczbę
i treść złożonych ankiet.
Na różnych etapach realizacji umowy finansowej
pomiędzy NA a uczelniami zbierane są
informacje dotyczące m.in. liczby wyjazdów,
czasu ich trwania, wysokości wykorzystanych
funduszy, dofinansowania z innych źródeł, itp.
Analiza tych informacji wspomaga zarządzanie
finansami, ułatwia maksymalne wykorzystanie
funduszy przyznanych Polsce w ramach programu Erasmus w danym roku akademickim.
Środki zwalniane przez uczelnie podlegają
redystrybucji i trafiają do uczelni, które wykazały
Wykres nr 7 Liczba polskich uczelni w programie Erasmus w okresie 1998/99 – 2007/08.
2007/08
256
240
217
187
151
2002/03
120
120
2001/02
99
2001/02
99
2000/01
98
2000/01
98
1999/00
1999/00
74
1998/99
n Liczba uczelni
46
0
50
100
150
200
13 Termin złożenia Sprawozdania końcowego przez uczelnie upływa 30 listopada 2008 r.
14 Stan na 8 października 2008 r.
60
Diagram 7 Polish HEIs in the Erasmus Programme from 1998/1999 to 2007/2008.
2003/04
151
2002/03
At various stages of implementing the financial
agreement between the NA and an HEI, different
pieces of information are collected, including:
the number of mobilities, their duration and the
value of funding used by the HEI, funding from
other sources, etc. The analysis of this information
supports funding management and facilitates full
availing of the funds granted to Poland within the
Erasmus Programme in a given academic year.
Funds which are released by an HEI are subject
to redistribution and are awarded to HEIs with
proven higher requirements. After closing the
2004/05
187
2003/04
The system features two independent panels for
viewing student questionnaires – for NA and for
HEIs. The HEIs have limited access to inspect all the
questionnaires submitted by their students, which
allows them to monitor the number and contents
of questionnaires as they are submitted.
2005/06
217
2004/05
Individual Erasmus beneficiaries are bound by
an agreement with their home institution to fill a
nationwide Erasmus student questionnaire after
their mobility is over. The questionnaires, which are
different for different mobility types, can be filled
in traditional (paper) form or online. The decision
concerning the form of submitting questionnaires
is taken by the students’ home institutions. The NA
encourages the use of the online system which
has been operating since 2006/2007. Looking
at the last academic year which is currently being
settled13, i.e. 2007/2008, a vast majority of the
221 HEIs which have signed agreements with the
NA have made it mandatory for their students and
staff members to fill online surveys. At present14,
the FRSE server stores 9,125 questionnaires from
students concerning mobility for the purpose of
studying (out of the total of 11,500 mobilities
expected in the whole academic year 2007/08),
737 questionnaires from students concerning
student placement mobility (out of approximately
1,000 mobilities), 961 questionnaires from
teachers concerning teaching assignments (out
of approximately 2,500 mobilities) and 263
questionnaires from teachers concerning staff
training (out of approximately 700 mobilities).
2006/07
240
2005/06
The student questionnaires comprise closed
obligatory questions and an optional additional
section in which students can describe the practical
aspects of their mobilities, e.g. legal registration
of their stays, accommodation, extracurricular
activities etc. The optional information is verified
by the NA and transferred to the Erasmus Student
Information Exchange on the programme website
w w w. e r a s m u s . o r g. p l / i n d e x . p h p / i d a / 4 / .
By using this site an external user, usually
a potential Erasmus grant holder, can reach the
questionnaires of the former Erasmus students
who studied in the HEIs/countries/towns which
the user is interested in.
2007/08
256
2006/07
Experience of the Erasmus National Agency in
the Field of Data Collecting and Processing
The Erasmus Programme the National Agency
deals with two types of data:
• data concerning individual grant holders,
• data concerning widely perceived management
of programme funds
250
300
74
1998/99
46
0
50
100
150
200
250
n Number of HEIs
300
13 The deadline for submitting final reports by HEIs is 30 November 2008.
14 As at 8 October 2008.
61
zwiększone zapotrzebowanie. Po zamknięciu
rozliczeń finansowych NA publikuje roczne
raporty statystyczno-finansowe „Program Erasmus
w Polsce w roku akademickim ...”. Są one dostępne na stronie programu w sekcji „Publikacje”
www.erasmus.org.pl/index.php/ida/88/).
Przygotowując roczne raporty dla Komisji
Europejskiej, NA korzysta z ogólnoeuropejskiego
oprogramowania. Narodowe Agencje z 31
państw dostarczają KE raport o identycznej
strukturze i formacie, który obok danych
finansowo-statystycznych zawiera informacje
o indywidualnych beneficjentach – studentach
i pracownikach uczelni.
Wykres nr 8 Budżet programu Erasmus wykorzystywany przez polskie uczelnie na działania
zdecentralizowane programu Erasmus w poszczególnych latach akademickich w okresie 1998/99
– 2007/08.
35 000 000
30 000 000
30 000 000
25 000 000
25 000 000
20 000 000
20 000 000
15 000 000
15 000 000
10 000 000
10 000 000
5 000 000
5 000 000
99/00
00/01
01/02
n Pozostałe środki (Eur)
02/03
03/04
04/05
05/06
06/07
99/00
00/01
n Other funding (Euros)
Wykres nr 9 Wyjazdy polskich studentów na stypendium Erasmusa i przyjazdy studentów
zagranicznych do polskich uczelni w okresie 1998/99 – 2007/08.
01/02
02/03
03/04
04/05
05/06
06/07
07/08
n Grants (Euros)
Diagram 9 Mobilities of Polish Erasmus students and mobilities of foreign students in Poland from
1998/1999 to 2007/2008.
14 000
14 000
12 000
11219
11500
9974
10 000
4 000
2813
1426
220
98/99
466
99/00
614
00/01
n Wyjazdy studentów
4321
3220
750
01/02
966
02/03
1459
03/04
n Przyjazdy studentów
3730
4000
2332
8388
6278
04/05
05/06
06/07
07/08
5419
4 000
2 000
11500
9974
6 000
5419
3691
11219
8 000
6278
6 000
12 000
10 000
8388
8 000
2 000
98/99
07/08
n Stypendia (Eur)
the European Commission with reports that are
identical in structure and format. Apart from
financial and statistical data, these reports also
contain information about individual beneficiaries,
i.e. HEI students and staff members.
Diagram 8 Erasmus budget used by Polish HEIs for decentralised Erasmus activities from 1998/1999
to 2007/2008.
35 000 000
98/99
62
financial settlements, the NA publishes annual
statistical and financial reports entitled The
Erasmus Programme in Poland in the Academic
Year... These are available on the programme
website in the „Publications” section www.
erasmus.org.pl/index.php/ida/88/.
When creating annual reports for the European
Commission, the NA uses Europe-wide software.
The National Agencies from 31 states provide
2813
1426
220
98/99
466
99/00
n Outgoing flows
4321
3691
3220
614
00/01
750
01/02
966
02/03
1459
03/04
3730
4000
2332
04/05
05/06
06/07
07/08
n Incoming flows
63
P rzykłady dobrej praktyki w projektach
programu Uczenie się przez całe życie
G ood Practices in the Lifelong Learning Programme
Ewa Kolasińska
Ewa Kolasińska
Przedstawiamy poniżej wybór przykładów dobrej
praktyki w europejskim programie edukacyjnym
Uczenie się przez całe życie. Przytoczone tu
przykłady bardzo dobrych projektów zostały
zaczerpnięte z trzech zeszytów tematycznych,
przygotowanych z myślą o tematycznych
konferencjach waloryzacyjnych organizowanych
przez Narodową Agencję. Konferencje te oraz
publikacje stawiają sobie za cel upowszechnianie
i wdrażanie osiągnięć programu.
Zeszyty z tak pomyślanej serii waloryzacyjnej
zawierają wartościowe projekty odnoszące się do
trzech wybranych tematów leżących w centrum
zainteresowania inicjatyw w obszarze współpracy
europejskiej: rozwoju przedsiębiorczości, dialogu
międzykulturowego oraz nauczania i uczenia się
języków obcych.
Wybór powyższej tematyki nie jest przypadkowy,
bowiem budowanie wspólnej europejskiej
przestrzeni edukacyjnej służącej efektywnej
gospodarce europejskiej opartej na wiedzy
nie może obejść się bez akceptowania
różnorodności kulturowej, umiejętności twórczej
pracy w międzynarodowym zespole, czy dobrej
znajomości języków obcych. I właśnie znajomość
języka obcego, postawa przedsiębiorcza oraz
interkulturowość to trzy z ośmiu kompetencji,
określonych przez Komisję Europejską jako
kluczowe w budowaniu dynamicznie rozwijającej
się wspólnej Europy. Bez kształcenia tych
umiejętności i postaw praca w projektach
europejskich byłaby po prostu niemożliwa.
Tego też uczą projekty programu Uczenie się
przez całe życie – dzięki wymianie doświadczeń,
nowatorskim inicjatywom i wypracowanym
w projektach produktom końcowym. Uczą
aktywnej tolerancji i dostrzegania wartości
w innym, w innym człowieku, innej kulturze
i innym narodzie. Istotę współpracy z europejskimi partnerami stanowi bowiem zachowanie
i pielęgnowanie różnorodności kulturowej i językowej Europy.
Przedstawiliśmy wybrane przykłady dobrej
praktyki według podziału na programy sektorowe
64
adresowane do określonej grupy odbiorców.
Przyjęty przez nas układ pozwala ukazać projekty
o różnorodnej, wspomnianej wyżej tematyce,
realizowane przez polskie i europejskie placówki
edukacyjne na wszystkich poziomach nauczania
– od szkół podstawowych po edukację dorosłych,
a także nagrodzone w europejskim konkursie
European Language Label.
Nazwa programu Uczenie się przez całe życie
nawiązuje do holistycznego spojrzenia na
człowieka i na jego edukację na każdym etapie
życia, poczynając od wczesnego dzieciństwa,
poprzez szkolne etapy nauki, szkolnictwo wyższe,
aż po kształcenie i szkolenie zawodowe oraz
niezawodową edukację dorosłych.
Projekty te wyłonione zostały przez programy
sektorowe, w wyniku prowadzonej przez
Narodową Agencję Programu stałej oceny
przebiegu ich realizacji i osiąganych rezultatów.
Dokonana na podstawie raportów cząstkowych i
końcowych przesyłanych przez beneficjentów, a
także wizyt monitorujących, ewaluacja pozwala
wskazać te projekty, które spełniają wymogi
przykładu dobrej praktyki.
Za przykład dobrej praktyki uważany jest projekt,
jeśli:
• osiągnął zakładane cele;
• został zrealizowany zgodnie z planem działań
określonym harmonogramem;
• jego organizacja przebiegła sprawnie;
• zarządzanie przyznanymi środkami było prawidłowe, zgodne z umową i zostały
wykorzystane wszystkie środki finansowe na
realizację projektu;
• produkty końcowe wytworzone w projekcie i
osiągnięte efekty przynoszą konkretne korzyści
jego uczestnikom;
• rezultaty wypracowane w projekcie są
użyteczne, upowszechniane i są lub mogą być
efektywnie wykorzystane również przez inne
placówki edukacyjne, firmy czy instytucje.
Prezentowany tu opis projektów uwzględnia
prawidłową strukturę projektu. Dobry projekt,
Examples of good practice in the European
educational programme entitled Lifelong
Learning Programme presented below are
model projects that have been described in
three booklets prepared for valorisation thematic
conferences organised by the National Agency.
Both the conferences and publications aim at the
propagation and implementation of programme
outcomes.
The booklets published in the valorisation
series feature valuable projects relating to
three selected topics that are the focal point
of interest for initiatives taken in the area of
European cooperation, which are: development
of entrepreneurship, intercultural dialogue and
foreign language teaching and learning.
The selection of the above mentioned topics is not
a chance decision, as the creation of European
educational area aimed at effective European
knowledge economy cannot become reality
without accepting cultural diversity, ability of
creative work in an international team and good
knowledge of foreign languages. And it is the
knowledge of foreign languages, entrepreneurial
attitude and intercultural skills that are three
out of eight competences described by the
European Commission as the key competencies
in the creation of rapidly developing common
Europe. Without the development of these
skills and attitudes, work within the European
projects would simply be impossible. It is also
what projects implemented under the Lifelong
Learning Programme teach us thanks to exchange
of experiences, innovative initiatives and end
products developed as part of the projects.
They foster tolerance and appreciation of other
people, cultures and nations, whereas preserving
and cultivating cultural and linguistic diversity of
Europe constitutes the essence of cooperation
between European partners.
We have presented good practices divided into
sectoral programmes addressed to specific
groups of recipients. This approach helps
us present varied projects, which have been
implemented by Polish and other European
educational institutions operating at all levels
of education, ranging from primary schools to
adult learning centres and including those that
have bee awarded with the European Language
Label.
The name Lifelong Learning Programme relates
to a holistic approach to humans and their
education at each stage of life, starting from
early childhood, through primary and secondary
school, to tertiary education and vocational
education and training, as well as non-vocational
adult education.
The projects presented in this booklet have been
selected from sectoral programmes as a result of
consistent assessment of project implementation
and their results conducted by the National
Agency of the Programme. The assessment based
on the analysis of interim and final reports sent
by the beneficiaries and based on the results of
monitoring visits helps to distinguish the projects,
which meet the criteria allowing them to be
considered good practices.
A project is considered an example of good
practice if:
• it has attained the envisaged goals;
• it has been implemented in accordance with
the timetable and action plan;
• it has been organised and implemented in a
smooth way;
• it has properly managed the awarded funds,
in accordance with the agreement and it
has used all the funds earmarked for project
implementation;
• end products resulting from the project and
project outcomes bring specific benefits to
project participants;
•project results are useful, are disseminated
and are or can be effectively used by other
educational institutions, companies or
organisations.
The projects presented in this booklet also
feature proper project structure. A good project
65
który osiągnął zakładane cele jest wartościowy,
użyteczny, jeśli rezultaty wypracowane w projekcie
służą nie tylko konkretnemu beneficjentowi,
ale są lub mogą być wykorzystane przez inne
podmioty, a co za tym idzie wdrożone do praktyki
edukacyjnej.
sektorowych programu Uczenie się przez całe
życie, będącego rozwinięciem i pogłębieniem
doświadczeń i wiedzy zgromadzonych w wyniku
współpracy w ramach międzynarodowych
projektów.
Staraliśmy się pokazać przykłady najnowsze,
realizowane w latach 2006 i 2007, początkowo
w programie Socrates i jego poszczególnych
komponentach, a od roku 2007 w programach
What we present here are the latest projects,
which have been implemented in the years
2006 and 2007; initially as part of the Socrates
programme and its individual components,
and since 2007 under sectoral programmes
PREZENTOWANE PROJEKTY
PRESENTED PROJECTS
Comenius
Szkoły i świat pracy
68
68
Wspólne dziedzictwo – dialog odmiennych kultur. Strategie i metody w nauczaniu
interkulturowym
70
Zainteresowania sportowe motywacją do doskonalenia umiejętności posługiwania
się językami obcymi
74
etwinning
78
Job hunting
78
Without Borders
78
Malarskie inspiracje
80
ERASMUS
84
Coeur – BCM – Competence in EuroPreneurship – Business Creativity Module
84
Workshop on Cultural Adaptation for International and Polish Students. How to
make use of cross-cultural psychology in everyday life abroad?
Intensywne kursy języka polskiego jako obcego (EILC)
86
94
Leonardo da Vinci
Ocena poziomu kompetencji menedżerskich, tworzenie i wdrażanie planów
szkoleniowych dla małych firm – ASTRA
Program edukacji i reedukacji przez praktykę w dziedzinie animacji kultury –
ANIMATOR
Zawodowe kursy językowe dla pielęgniarek i pielęgniarzy
Grundtvig
100
100
of the Lifelong Learning Programme, which is a
continuation and widening of experiences and
knowledge gathered as a result of cooperation
within international projects.
Comenius
Schools and the Professional World
68
68
Joint Heritage – the Dialog of Different Cultures. Strategies and Methods in
Intercultural Education
71
Sports Interests as Motivation for Improving Foreign Language Skills
75
etwinning
79
Job hunting
79
Without Borders
79
Painting Inspirations
81
ERASMUS
85
Coeur – BCM – Competence in EuroPreneurship – Business Creativity Module
85
Workshop on Cultural Adaptation for International and Polish Students. How to
make use of cross-cultural psychology in everyday life abroad?
Intensive Polish as a Foreign Language Courses (Erasmus Intensive Language
Courses EILC)
87
95
Leonardo da Vinci
Managerial Competence Level Assessment, Training Plan and Implementation
for SMEs – ASTRA
101
101
102
ANIMATOR – Program of Education and Reeducation through Practice
in the Field of Animation of Culture
103
104
Professional Language Courses for Nurses
105
108
Rozwój regionalny przekraczający granice i współpraca przy dokształcaniu osób
dorosłych w regionach wiejskich
108
Żydowskie tradycje edukacyjne w Europie
110
Wejdźmy w to: uczymy się języka angielskiego, aby przygotować się do podróży
po Europie
114
Grundtvig
Regional Cross-border Development and Coordination of Adult Education and
Training in Rural Areas
109
109
Jewish Educational Traditions in Europe
111
Let’s Go for It: Learning English to Travel around Europe
115
EUROPEAN LANGUAGE LABEL
119
118
The Francophone Belgium Laboratory
119
Laboratorium – Belgia frankofońska
118
System zapewnienia jakości w nauczaniu języków obcych na wyższej
uczelni na przykładzie Politechniki Warszawskiej
120
Foreign Language Teaching Quality Assurance System at a Higher Education
Institution based on the Example of the Warsaw University of Technology
121
EUROPEAN LANGUAGE LABEL
66
that has attained the forecasted goals is of high
quality and useful if its results can be used not
only by a specific beneficiary, but also by other
entities, and as a result, can be implemented in
educational practice.
67
C OMENIUS– School
Programme
Education
P rogram
COMENIUS
– edukacja szkolna
Tytuł projektu:
Szkoły i świat pracy
Typ projektu: Szkolny Projekt Comeniusa
Numer umowy: 06/SPC/06-0153-P2
Czas trwania projektu: 01.08.2005
31.07.2008
–
Nazwa, adres, tel. polskiej szkoły:
Publiczne Gimnazjum nr 1 im. Klaudyny
Potockiej
06-100 Pułtusk
ul. Marii Konopnickiej 5
tel. (+48 23) 692 53 87
e-mail: [email protected]
Adres strony internetowej: www.pgimnazjum1.
webpark.pl
Nauczyciel koordynator: Anna Majewska
Kraje uczestniczące w projekcie: Holandia,
Francja, Niemcy, Rumunia, Polska
Cele projektu:
• Przygotowanie młodego człowieka do konieczności stałego rozwijania się i przystosowywania
się do aktualnej sytuacji na rynku pracy;
• Rozbudzenie zainteresowania „zawodami
z przyszłością”;
• Poznanie problematyki pracy w innych krajach
(Francji, Niemczech, Holandii i Rumunii);
• Poznanie zawodów zanikających na terenie
Polski i w innych krajach;
• Szerokie wykorzystanie TIK w codziennej pracy
nad projektem;
• Praktyczne wykorzystanie i rozwijanie
znajomości języków obcych przez uczniów
i nauczycieli;
• Promocja naszego regionu;
• Bezpośrednie poznanie problematyki życia i pracy
w innych krajach (Francji, Holandii, Niemczech
i Rumunii) w czasie wizyt roboczych nauczycieli
i uczniów (poznanie nowych rozwiązań dydaktycznych).
68
Zadania zrealizowane przez uczniów
i nauczycieli w ramach projektu:
Jednym z elementów projektu była innowacja
pedagogiczna – wprowadzenie klasy z rozszerzonym programem języka angielskiego pt.
„Język angielski paszportem do zjednoczonej
Europy”. W szkole miały miejsce imprezy
związane z projektem: konkurs plastyczny
„Zawód moich marzeń”; turniej „Perspektywiczne zawody Europy”; debata „Pracę w Europie
zdobyć i polubić”. Ponadto opracowano kalendarz
zawodów starych i współczesnych, prowadzona
jest kronika Comeniusa i blog, zorganizowano
kurs doskonalący z języka angielskiego
dla nauczycieli, przygotowano prezentacje
multimedialne.
Organiza-cja
i
udział
w wymianach międzynarodowych oraz wizytach
roboczych, a także warsztaty w Powiatowym
Urzędzie Pracy.
Project title:
Schools and the Professional
World
Osiągnięte rezultaty, czyli wpływ projektu
na szkołę (nauczycieli, uczniów, rodziców,
środowisko lokalne):
Nauczyciele wykorzystywali różne aktywizujące
metody pracy z uczniami: debaty, metaplan,
dyskusje pa-nelowe, spotkania z ciekawymi
ludźmi
reprezentującymi
różne
zawody.
Uczniowie będą mogli zaplanować rozsądniej
dalsze etapy edukacji i wybór zawodu. Rozwinęli
takie cechy, jak: kreatywność, samodzielność,
odpowiedzialność, otwartość.
Produkty końcowe powstałe w wyniku realizacji
projektu:
Fotoreportaż,
folder
szkoły,
kalendarz
współczesnych zawodów, kronika projektu, prace
plastyczne, blog.
Countries participating in the project: France,
Germany, the Netherlands, Poland, Romania
Sposoby upowszechniania projektu:
O projekcie i postępach w nim dowiedzieli
się wszyscy rodzice uczniów podczas spotkań
z dyrekcją szkoły. W lokalnej prasie i szkolnej
gazetce umieszczano artykuły prezentujące
projekt.
Project type: Comenius School Project
Agreement number: 06/SPC/06-0153-P2
Project duration: 01.08.2005 – 31.07.2008
Name and address of the Polish School:
Publiczne Gimnazjum nr 1 im. Klaudyny Potockiej
(No. 1 Public Lower Secondary School)
06-100 Pułtusk
ul. Marii Konopnickiej 5
tel. (+48 23) 692 53 87
e-mail: [email protected]
Website: www.pgimnazjum1.webpark.pl
Coordinating teacher: Anna Majewska
Project objectives:
• Preparing young people for the necessity of
continuous development and adapting to the
current situation in the employment market;
• Arousing interest in „professions with a future”;
• Learning about employment-related issues in
other countries (France, Germany, the Netherlands and Romania);
• Learning about disappearing professions in
Poland and in other countries;
• A wide use of ICT in everyday work on the
project;
• A practical use and development of foreign
language skills by students and teachers;
• The promotion of our region;
• Acquiring direct knowledge about issues
concerning living and working in other
countries (France, Germany, the Netherlands
and Romania);
• Learning about new didactic solutions during
teachers’ and students’ working visits;
Tasks implemented by students and teachers
as part of the project:
One of the elements of the project comprised a
pedagogical innovation, i.e. the introduction of a
class with an extended English language syllabus
entitled „English, a Passport to United Europe”.
The school organised several events related to
the project: an arts competition, „My Dream
Profession”; a tournament, „Professions with a
Future in Europe”, and a debate, „To Find and
Enjoy a Job in Europe”. Additionally, a calendar
of old and modern professions was created. The
school also writes a Comenius chronicle and
blog. An English language perfection competition
was organised for the teachers and a series of
multimedia presentations was held. The school
also organised and took part in international
exchanges and working visits as well as workshops
at the County Employment Agency.
Achieved results, i.e. impact of the project on
the school (teachers, students, parents and
the local community): The teachers used various
activating methods of working with students, i.e.
debates, the metaplan, panel discussions and
meetings with interesting people representing
various professions. The students will have a
chance to plan their further education and choose
their professions in a more reasonable way. They
have developed such features as creativity, selfreliance, responsibility and openness.
End products resulting from project implementation:
A photo report, a school folder, a calendar with
modern professions, the project chronicle, artistic
works and a blog.
Project dissemination methods:
The project and information about its progress
was presented to all parents during meetings with
the school management. The project was also
presented in several features in the local press
and the school newspaper.
69
Wartość, użyteczność projektu – w jaki
sposób można wykorzystać rezultaty projektu
(waloryzacja projektu):
Materiały, które powstały podczas realizacji
projektu, mogą być wykorzystane na lekcji
języka angielskiego, WOS-u, itd. Dzięki wiedzy
i nabytym umiejętnościom w czasie realizacji
projektu uczniowie będą mogli zaplanować
dalsze etapy edukacji i wybór zawodu.
Wprowadzenie innowacji pedagogicznej – klasy
z rozszerzonym programem języka angielskiego
pt. „Język angielski paszportem do zjednoczonej
Europy”.
Tytuł projektu:
Wspólne dziedzictwo
– dialog odmiennych kultur.
Strategie i metody w nauczaniu
interkulturowym
Numer umowy: 06/PRS-6-0004-C2
Czas trwania projektu:
1.08.2005 – 31.07.2008
Nazwa, adres, tel. polskiej szkoły:
Szkoła Podstawowa nr 25 im. Prymasa Tysiąclecia
35-508 Rzeszów
ul. Starzyńskiego 17
tel. (+48 17) 748 35 60
e-mail: [email protected];
[email protected]
Adres strony internetowej: www.sp25rzeszow.x.pl
Nauczyciel koordynator: Alina Stadnik
Kraje uczestniczące w projekcie: Grecja,
Włochy, Wielka Brytania, Hiszpania, Polska
Kwota grantu: 5 580 euro
Cele projektu:
• integracja szkół, nauczycieli i uczniów;
• poznanie dziedzictwa kulturowego współpracujących krajów;
• doskonalenie metod w edukacji interkulturowej;
• opracowanie materiałów dydaktycznych do
edukacji interkulturowej;
• doskonalenie procesu uczenia się w edukacji
interkulturowej;
• przełamywanie barier kulturowych i stereotypów;
• uczenie postawy tolerancji i otwartości
w odniesieniu do odmiennych kultur, rozwijanie
ciekawości świata;
• kontynuacja europejskiego wymiaru nauczania
w programie szkoły;
70
• aktywizacja uczniów ze specjalnymi potrzebami
edukacyjnymi i zagrożonych wykluczeniem
społecznym.
Zadania zrealizowane przez uczniów i nauczycieli w ramach projektu:
• utworzenie i stała aktualizacja wspólnej strony
projektu www.villiers.ealing.sch.uk/Socrates/
index.html;
• wspólna praca nad broszurą-katalogiem
stron internetowych dotyczących dziedzictwa
kulturowego w partnerskich krajach (materiał
dydaktyczny);
• dodatkowe zajęcia dla uczniów w ramach Klubu
Europejskiego oraz Edukacji Interkulturowej (1
godzina w tygodniu przez cały rok szkolny);
• wspólne zaprojektowanie i wykonanie małego
słownika z podstawowym słownictwem
dotyczącym kultury (materiał dydaktyczny);
• opracowanie
multimedialne
na
temat
chrześcijańskich, hinduskich, sikhijskich i muzułmańskich świąt religijnych (materiał
dydaktyczny);
• wspólna praca nad planami lekcji dotyczącymi
dziedzictwa kulturowego – metodą WebQuest
(materiał dydaktyczny);
• organizacja wystaw w szkole w celu prezentacji
dziedzictwa kulturowego współpracujących
krajów;
• badanie dziedzictwa kulturowego współpracujących krajów, przygotowanie regularnie
organizowanej imprezy szkolnej poświęconej
dziedzictwu kulturowemu (Dzień Wielkiej
Brytanii, Hiszpanii i Grecji);
Utility value of the project – how the project
results can be used (project valorisation):
The materials which were developed during
the implementation of the project can be used
during English and civic education classes as
well as in many other lessons. The knowledge
and skills acquired by students during the project
implementation will enable them to plan their
further education and choose their professions.
The introduction of a pedagogical innovation,
i.e. classes with an extended English language
syllabus entitled „English, a Passport to United
Europe”.
Title of the Project:
Joint Heritage – the Dialog
of Different Cultures.
Strategies and Methods
in Intercultural Education
Contract Number: 06/PRS-6-0004-C2
Project duration: 1.08.2005 – 31.07.2008
Name, address and tel. no. of the Polish
school:
Szkoła Podstawowa nr 25 im. Prymasa Tysiąclecia
(No. 25 Primary School)
35-508 Rzeszów
ul. Starzyńskiego 17
tel. (+48 17) 748 35 60
e-mail: [email protected];
[email protected]
Website:www.sp25rzeszow.x.pl
Obchody Dnia Hiszpanii Spanish Day
Chief Coordinator: Alina Stadnik
Countries participating in the project: Greece,
Italy, Great Britain, Spain, Poland
Grant amount: EUR 5 580
Project objectives:
• Integration of schools, teachers and pupils;
• Getting to know cultural heritage of partner
countries;
• Improving intercultural education methods;
• Developing teaching materials used in intercultural education;
• Improving the learning process in intercultural
education;
• Overcoming culture-related barriers and stereotypes;
• Teaching the attitude of tolerance and openness
towards different cultures, building the curiosity
of the world;
• Continuation of the European dimension of
school curriculum;
• Activation of pupils with special educational
needs and those at risk of social exclusion.
Tasks implemented by the pupils and teachers
as part of the project:
• preparing and updating project website posted at
www.villiers.ealing.sch.uk/Socrates/index.html;
• working on a catalogue of cultural heritage
websites in partner countries prepared in the
form of a brochure (teaching material);
• additional classes for pupils as part of the
European Club and Intercultural Education
(1 hour per week throughout the school year);
• joint preparation and completion of an
Intercultural Glossary with basic culture-related
vocabulary (teaching material);
• multimedia presentation on Christian, Hindu,
Sikh and Muslim holidays (teaching material);
• Joint work on lesson plans related to cultural
heritage – with the use of WebQuest method
(teaching material);
• organization of school exhibitions in order
to present cultural heritage of the partner
countries;
• researching cultural heritage of partner
countries, staging regular school events
presenting cultural heritage (British, Spanish
and Greek Day);
• organization of additional activities for pupils
(interactive European lessons at the Regional
European Information Centre in Rzeszów –
European education) and the organization of
European Information Centre at the school;
71
• organizacja dodatkowych działań dla uczniów
(interaktywne lekcje europejskie w Regionalnym
Centrum Informacji Europejskiej w Rzeszowie
– edukacja europejska) oraz organizacja
Centrum Informacji Europejskiej w szkole;
• stała wymiana informacji i doświadczeń pomiędzy
partnerami (dzielenie się i rozpowszechnianie
strategii uczenia się i nauczania);
• zaprojektowanie plakatów wspólnie z uczniami
ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi: 5
stolic współpracujących krajów (Londyn, Ateny,
Warszawa, Berlin, Rzym);
• organizacja szkolnych wyjazdów do historycznych miejsc w naszych krajach w celu
zebrania materiałów do promocji dziedzictwa
kulturowego wśród partnerów (edukacja
regionalna);
• stworzenie dla nauczycieli możliwości szerokiego
dostępu do ICT i wyposażenie ich w dostępne
odpowiednie materiały;
• organizacja spotkań roboczych i wizyt studyjnych
w Wielkiej Brytanii, Grecji, Włoszech i Polsce;
• kontakty z regionalnymi i lokalnymi władzami,
mediami w celu promocji projektu;
• autoewaluacja w każdym uczestniczącym kraju
w celu analizy dokumentacji, metod pracy;
• praca nad CD prezentującym realizację
projektu w drugim roku;
• oficjalne spotkanie wszystkich partnerów
w British Council (International School Award)
w Londynie (maj 2007 r.) z p. Johnem Rolfem
w celu promocji projektu oraz nawiązania
bliższych oficjalnych kontaktów z pracownikami
British Council dla wsparcia i uzyskania
możliwości innych wariantów współpracy
międzynarodowej.
Osiągnięte rezultaty, czyli wpływ projektu
na szkołę (nauczycieli, uczniów, rodziców,
środowisko lokalne):
Projekt Comeniusa to integralna część programu
wychowawczo-dydaktycznego szkoły. Tematyka
europej-ska, dziedzictwo kulturowe partnerskich
krajów zajęły ważną rolę w życiu zarówno uczniów,
jak i nauczycieli. Tematy zajęć realizowane
w ramach ścieżki międzyprzedmiotowej na
przedmiotach takich jak: historia, j. polski,
geografia, j. angielski, j. niemiecki, muzyka,
sztuka, informatyka pozwoliły na korelację
wielu aspektów nauczania interkulturowego.
Różnorodność tematyki (geografia, tożsamość
narodowa, kultura, religia) wpłynęła na
kształtowanie postawy „obywatela Europy”.
Znacznie zwiększył się poziom motywacji
uczniów do rozwijania rozmaitych twórczych
aktywności, do doskonalenia komunikacji
72
w języku ojczystym, angielskim i niemieckim.
Uczniowie pogłębili umiejętność współpracy
w grupie zadaniowej, wzrosła ich samoocena,
jak również poczucie własnej wartości oraz
odpowiedzialności za powierzone zadania. Wielu
uczniów nabyło umiejętność autoprezentacji,
jak też rozwinęło umiejętności w zakresie
aplikacji biurowych i pozyskiwania informacji ze
źródeł internetowych. Projekt przyczynił się do
częstszego stosowania przez nauczycieli metod
aktywizujących: metody projektu, prezentacji
multimedialnej, projektów autorskich na niektóre
zadania Comeniusa np. Dni Krajów Europejskich.
Nauczyciele nauczyli się zarządzania projektem,
wypełniania formularzy, planowania pracy oraz
współpracy międzynarodowej, poszerzyli wiedzę
o krajach partnerskich, doskonalili znajomość
języka angielskiego (kursy), zwiększyli wykorzystywanie
ICT,
poznali
interaktywną
metodę nauczania WebQuest w nauczaniu
interkulturowym, wymienili doświadczenia iopinie
na temat stosowanych metod nauczania.
Rodzice wyrażali aprobatę dla możliwości, jakie
stworzył projekt w zajęciach pozalekcyjnych
(Klub Europejski, Edukacja Interkulturowa, jak
również wyrażali zadowolenie z uczestnictwa
swoich dzieci w takich imprezach, jak np. Dni
Krajów Europejskich; wspierali działania uczniów
i nauczycieli w innych zadaniach Comeniusa,
np. współfinansowali i pomagali w organizacji
wyjazdów do miejsc dziedzictwa kulturowego.
Wzrósł prestiż szkoły w środowisku lokalnym,
ze względu na bogatszą ofertę edukacyjną
i
współpracę
międzynarodową.
Zaczęto
postrzegać szkołę jako lidera programów
europejskich – był to dla pracujących w niej
nauczycieli pozytywny wyróżnik wśród szkół
konkurujących o uczniów, nastąpiła większa
integracja środowiska lokalnego ze szkołą. W ten
sposób Comenius stał się doskonałym elementem
promocji szkoły w środowisku lokalnym.
Produkty końcowe powstałe w wyniku
realizacji projektu:
• wspólna strona internetowa www.villiers.
ealing.sch.uk/Socrates/index.html prezentująca przykłady pracy uczniów i nauczycieli;
• broszura: Katalog stron internetowych (wspólna
praca szkół), zawierający wyselekcjonowane
i użyteczne strony poświęcone dziedzictwu
kulturowemu współpracujących krajów. Dobre
źródło informacji do wirtualnych doświadczeń
z historycznymi i naturalnymi skarbami
partnerskich krajów (CD);
• broszura: Wspólny słownik (wielojęzykowa praca
– 5 języków obcych) – materiał dydaktyczny dla
• exchange of information and experiences
between the partners (sharing and propagating
teaching and learning strategies);
• designing posters together with pupils with
special educational needs: 5 capital cities of
the partner countries (London, Athens, Warsaw,
Berlin, Rome);
• organization of school excursions to places
of historical interest in individual countries
in order to collect materials and promote
cultural heritage among the partners (regional
education);
• providing teachers with broad access to ICT
and equipping them with relevant materials;
• organization of working meetings and study
visits in Great Britain, Greece, Italy and
Poland;
• contacts with regional and local authorities and
media in order to promote the project;
• self-evaluation in each participating country
in order to analyze the documentation and
working methods;
• working on a CD presenting the project
implementation during its second year;
• official meetings of all partners at British Council
(International School Award) in London (May
2007) with John Rolf in order to promote the
project and to establish closer official relations
with employees of the British Council aimed at
supporting and finding new opportunities for
international cooperation.
Achieved results, i.e. project’s impact on
the school (teachers, pupils, parents, local
community):
The Comenius Project constitutes an integral
part of the teaching and educational program
of the school. The European dimension and
cultural heritage of the partner countries have
played an important role in the lives of pupils
and teachers.Topics discussed as part of crosscurricular pathway during history, Polish,
geography, English, German, music, arts and
information technology lessons have allowed for
the correlation of several aspects of intercultural
teaching. The diversification of topics (geography,
national identity, culture, religion) has affected the
shaping of the European citizen attitude. Pupils
motivation for the development of various artistic
activity and improving communication skills in
Polish, English and German has been boosted.
Pupils have also developed their team-working
skills. Moreover, their self-evaluation, self-esteem
and sense of responsibility for the entrusted tasks
have been boosted. Several pupils have learnt
self-presentation skills as well as skills related to
the use of office applications and the acquisition
of information from Internet resources. The project
has contributed to the more frequent use by the
teachers of activation methods, such as projects,
multimedia presentations and author projects
implemented as part of Comenius tasks, to
mention Days of Individual European Countries.
Teachers have mastered skills related to project
management, filling in forms, work planning and
international cooperation. Moreover, they have
broadened their knowledge of partner countries,
mastered the English language (courses),
more often used ICT, became acquainted with
WebQuest, an interactive teaching method used
in intercultural teaching, and shared experiences
and opinions on teaching methods used.
Parents have approved the opportunities related
with the project and additional activities for their
children (European Club, Intercultural Education,
and have been pleased with the fact that their
children participated in events, such as Days of
Individual European Countries; they supported
the activities of children and teachers taken as
part of other Comenius tasks, e.g. they have cofinanced and helped to organize excursions to places
of historical interest related with cultural heritage.
Last but not least, thanks to broader educational
offer and international cooperation, school’s
prestige has raised in local community. The school
has been perceived as a European program
leader – and this has been a positive distinction
for teachers working there and for the school
competing with other institutions for pupils. The
school has been more closely integrated with
local community. In this way, Comenius has
become an excellent element for the promotion
of the school in local community.
End products resulting from project implementation:
• website www.villiers.ealing.sch.uk/Socrates/index.html
showing examples of work performed by pupils
and teachers;
• brochure: A catalogue of websites (joint project
of partner schools), presenting pre-selected
and useful websites devoted to cultural heritage
of partner countries. A quality source of
information for virtual experiences with historic
and natural treasures of partner countries
(CD);
• brochure: A common dictionary (multilanguage
work – 5 language versions) – teaching
material for pupils and teachers including
culture-related terminology;
• DVD multimedia presentation showing Christian,
Sikh, Hindu and Muslim religious holidays.
73
uczniów i nauczycieli z terminologią dotyczącą
kultury;
• wspólna multimedialna prezentacja na DVD
przedstawiająca chrześcijańskie, sikhijskie,
hinduskie i muzułmańskie święta. DVD zawiera
opisy Bożego Narodzenia , hinduskich świąt Eid
i Diwali, przepisy kulinarne, prezentację jasełek,
fotografie szopek, świąteczne dekoracje,
iluminacje itp. – materiały dydaktyczne do
interkulturowego dialogu wśród partnerskich
szkół;
• wspólna broszura „Plany lekcji metodą
WebQuest dotyczące dziedzictwa kulturowego”
(CD);
• wspólna multimedialna prezentacja na DVD
z najbardziej atrakcyjnymi działaniami i produktami projektu;
• plakaty 5 europejskich stolic prezentujące
dziedzictwo kulturowe (szkolna wystawa
Comeniusa);
• Dni Narodowe (Brytyjski, Hiszpański i Grecki)
w polskiej szkole (dokumentacja fotograficzna);
• plakaty prezentujące kulturę Wielkiej Brytanii
i Grecji;
• wystawy w szkole, fotografie z oficjalnych wizyt,
artykuły w prasie.
Sposoby upowszechniania projektu:
Strona WWW projektu, sprawozdania w semestralnych biuletynach szkolnych (w dużych
nakładach), dostępnych dla każdego nauczyciela, szkolna gazetka „Figielek”, relacje
w szkolnym radiu, wystawy w szkole, informacje
dla rodziców podczas wywiadówek, ulotki o
projekcie, informacje do innych szkół, publikacje
w prasie regionalnej i zagranicznej, współpraca
z Biurem Promocji Miasta Rzeszowa, Urzędem
Marszałkowskim, informacje dla lokalnego
Przedszkola nr 37 (cichy partner), współpraca
z lokalnym biznesem (sklep Społem, Pizzeria
Skorpion).
Wartość, użyteczność projektu – w jaki
sposób można wykorzystać rezultaty projektu
(waloryzacja projektu):
Multimedialne prezentacje, broszury opracowane
wspólnie przez partnerów są dostępne
w bibliotece do ponownego wykorzystania
przez większą grupę polskich nauczycieli.
Opracowana metoda WebQuest oraz plany
lekcji wykorzystano we wszystkich europejskich
szkołach. Produkty finalne są dostępne do
wykorzystania w edukacji interkulturowej przez
nauczycieli w wielu europejskich krajach, część
z nich na stronie WWW. Niektóre lekcje oraz
74
library to be used by a large group of teachers.
The WebQuest method developed as part of the
project and lesson plans have been used at all
European schools. End products are available,
some of them on the Internet, and can be used
in intercultural education by teachers in several
European countries. Some lessons and activities
have been staged based on plans prepared by
the partners, and multimedia presentations have
been shown to all school pupils.
Dzień brytyjski w rzeszowskiej szkole zajęcia zostały przeprowadzone wg konspektów
opracowanych przez partnerów, multimedialne
prezentacje wykorzystano na forum całej szkoły.
Tytuł projektu:
Zainteresowania sportowe
motywacją do doskonalenia
umiejętności posługiwania się
językami obcymi
Numer umowy: 06/JPC/06-0131/C1
Czas trwania projektu:
01.08.2006 – 31.07.2007
Nazwa, adres, tel. polskiej szkoły:
Zespół Szkół Ekonomicznych im. ks. Janusza St.
Pasierba
83-110 Tczew
ul. Gdańska 17
tel. (+48 58) 531 55 16
e-mail: [email protected]
Adres strony internetowej: www.zse.tcz.pl
Nauczyciel koordynator: Adam Łuczak
Kraje uczestniczące w projekcie: Polska,
Niemcy
Języki projektu: angielski, niemiecki, polski
Cele projektu:
• Zmotywowanie uczniów do nauki języka
niemieckiego i angielskiego;
• Zachęcenie młodzieży do aktywnego spędzania
wolnego czasu;
• Przełamanie uprzedzeń i stereotypów.
British Day
The DVD features descriptions of Christmas
celebrations in Poland, Hindu Eid and Diwali
holidays, traditional recipes, a nativity play,
photos presenting nativity scenes, traditional
decorations, illuminations, etc. – teaching
material used for intercultural dialogue among
partner schools;
• brochure „Cultural heritage lesson plans with
the use of WebQuest method” (CD);
• DVD multimedia presentation featuring the
most attractive project products and activities;
• posters of 5 European capitals showing
their cultural heritage (Comenius school
exhibition);
• National Days (British, Spanish and Greek) at
the Polish school (photo documentation);
• posters presenting culture of Great Britain and
Greece;
• school exhibitions, photographs from official
visits, press articles.
Project Dissemination Methods:
Project website, reports published in semester
school bulletins (with significant circulation)
available for every teacher, Figielek (Prank)
school newsletter, school radio broadcasts,
school exhibitions, information for parents during
parents’ evenings, leaflets with information on the
project, information for other schools, publications
in regional and foreign press, cooperation with
the Promotion Bureau at Rzeszów City Hall and
Marshal Office, information for local no. 37
Nursery School (silent partner), cooperation with
local business (Społem shop, Skorpion Pizzeria).
Utility value of the project – how can project
results be used (project valorisation):
Multimedia presentations and brochures
prepared by the partners are available at the
Title of the Project:
Sports interests as motivation
for improving foreign language
skills
Contract Number: 06/JPC/06-0131/C1
Project Duration: 01.08.2006 – 31.07.2007
Name, address and tel. no. of the Polish
school:
Zespół Szkół Ekonomicznych im. ks. Janusza St.
Pasierba (Compound of Schools of Economics)
83-110 Tczew
ul. Gdańska 17
tel. (+48 58) 531 55 16
e-mail: [email protected]
Website: www.zse.tcz.pl
Chief Coordinator: Adam Łuczak
Countries participating in the project: Poland,
Germany
Working languages: German, English, Polish
Project objectives:
• Motivating students to learn German and
English,
• Encouraging young people to active recreation,
• Breaking down prejudices and stereotypes.
Tasks implemented by the pupils and teachers
as part of the project:
In order to gather materials for a publication to be
prepared – a guide to the region – Polish school
has organized a study visit to the region during
a stay of a group of students from Germany (TriCity, Władysławowo and Olympic Preparations
Centre in Cetniewo, the Hel Peninsula, Jastrzębia
Góra, and the Wierzyca Recreation Centre in the
Kaszuby Region). In Germany, students visited
several sports centres in the Rhineland (indoor
sand volleyball hall, Aqua Parks, and a wrestling
75
Zadania zrealizowane przez uczniów i nauczycieli w ramach projektu:
W celu przygotowania materiałów do
zaplanowanej publikacji – przewodnika po
regionie – szkoła polska zorganizowała podczas
pobytu grupy uczniów z Niemiec wyjazd studyjny
po najbliższej okolicy (Trójmiasto, Władysławowo
– centrum przygotowań olimpijskich w Cetniewie,
Hel, Jastrzębia Góra, powrót przez Kaszuby
– OW Wierzyca). W Niemczech natomiast
uczniowie odbyli wspólną krótką podróż po
obiektach sportowych Nadrenii (hala siatkowej
piłki plażowej, aquaparki, sportowy związek
zapaśniczy, profesjonalny trening w klubie
fitness) oraz brali udział w turnieju piłki siatkowej.
Opracowano wspólnie optymalną dietę dla osób
prowadzących aktywny tryb życia (tzw. drzewo
prawidłowego odżywiania w formie plakatu). Na
zajęciach warsztatowych w Polsce uczniowie polscy
i niemieccy opracowali katalog kulturalnego
kibica, który został sporządzony w wersji
dwujęzycznej, wraz z przykładowymi hasłami na
najlepszy kulturalny doping. W ramach projektu
uczniowie pisali prace dotyczące rozwoju ruchu
olimpijskiego (na zajęciach z historii). Podczas
pobytu delegacji z Niemiec zorganizowano
uroczyste powitanie grupy przez prezydenta
miasta Tczewa, a po ukończeniu prac w Polsce
szkoła zaprosiła przedstawicieli władz lokalnych
(naczelnika wydziału oświaty oraz kierownika
wydziału promocji miasta) wraz przedstawicielami
prasy lokalnej na podsumowanie rezultatów
projektu. Przygotowano prezentację multimedialną
przebiegu projektu i osiągniętych wyników.
Podczas pobytu w Niemczech uczniowie zostali
przyjęci przez panią burmistrz, a przedstawiciele
prasy lokalnej towarzyszyli grupie projektowej
prawie każdego dnia, czego dowodem są wywiady
uczniów w gazetach. Po powrocie z Niemiec
uczniowie przygotowali spotkanie dla rodziców,
podczas którego podzielili się swymi przeżyciami
związanymi z projektem. Szkoła zorganizowała
dni otwarte, podczas których przyszłym
kandydatom na uczniów oraz mieszkańcom
powiatu tczewskiego zaprezentowano w formie
prezentacji multimedialnej materiał z projektu.
Zostanie on wykorzystany w późniejszej publikacji.
Przeprowadzono quiz na temat wiedzy o krajach
niemieckojęzycznych. Wszystkie działania wywołały
spore zainteresowanie lokalnej społeczności.
Osiągnięte rezultaty, czyli wpływ projektu
na szkołę (nauczycieli, uczniów, rodziców,
środowisko lokalne):
W związku z wymianą uczniowską i wspólną pracą
z europejskimi rówieśnikami uczniowie zostali
76
Achieved results, i.e. project’s impact on
the school (teachers, pupils, parents, local
community):
Thanks to students exchange and cooperation
with European peers, students have been
motivated to learn German and English in a more
effective way. The project aimed at the promotion
of healthy lifestyle and active recreation. It also
made students sensitive to the issues of cultural
cheering during sports events. Thanks to project
implementation, school’s prestige has been
raised in local community and it has become
more attractive for prospective students.
Słodkie życie!
zmotywowani do efektywniejszej nauki języka
niemieckiego i angielskiego. Projekt kształtował
postawy na rzecz zdrowego trybu życia i aktywnego
sposobu spędzania wolnego czasu. Uwrażliwił
młodzież na problemy kulturalnego kibicowania
imprezom sportowym. Dzięki realizacji projektu
wzrósł prestiż szkoły w środowisku i stała się ona
bardziej atrakcyjna dla kandydatów na przyszłych
uczniów.
Produkty końcowe powstałe w wyniku
realizacji projektu:
Jednym z zaplanowanych rezultatów projektu
było utworzenie wspólnej strony internetowej
obu szkół. Kolejnym – wydanie publikacji –
folderu, w formie przewodnika turystycznego
po regionach Nadrenii Północnej Westfalii oraz
Pomorza, który prezentuje możliwości aktywnego
spędzania czasu wolnego (turystyka + sport).
Opracowano również słowniczek terminologii
sportowej w języku niemieckim, angielskim
i polskim. Powstał katalog kulturalnego kibica
w wersji dwujęzycznej.
Wartość, użyteczność projektu – w jaki
sposób można wykorzystać rezultaty projektu
(waloryzacja projektu):
Materiały wypracowane w projekcie mogą służyć
szkole i społeczności lokalnej w organizowaniu
aktywnych form wypoczynku i kształtowaniu
postaw prozdrowotnych kolejnych roczników
uczniów.
Sweet life!
association) and underwent a professional
training at a fitness club. They also participated
in a volleyball tournament. Moreover, they
developed optimum diet for people with active
lifestyle (a poster presenting food pyramid).
During a workshop in Poland, Polish and German
students drew a catalogue of cultural sports
fans in two languages, which featured the best
slogans for civilized cheers. As part of the project,
students wrote papers on the development of
the Olympic movement (during history classes).
During the stay of German delegation in Poland,
the group was officially welcomed by the mayor
of Tczew. Next, following the completion of works
in Poland, the school invited representatives of
local authorities (school superintendent and
head of the town’s promotion department) and
local press to a meeting during which project
results were discussed. A multimedia presentation
showing the progress of the project and its results
was prepared for the meeting. During their stay
in Germany, students from Poland paid a visit
to the mayor and local press accompanied
the project group almost every day. Moreover,
interviews with Polish students were published
in local newspapers. After return to Poland, they
organised a meeting with their parents, where they
shared their experiences related with the project.
The school organised open days, during which
prospective students and residents of the Tczew
County could see project materials in the form of
a multimedia presentation. The materials will also
be published in the near future. Moreover, a quiz
on German-speaking countries was organized.
Local community welcomed all the activities with
great interest.
End products resulting from project implementation:
One of the results of project implementation has
been the creation of a website featuring the two
schools. Another one was the publication of a
tourist guide to the regions of the NordrheinWestfalen and Pomorze, which presents
opportunities for active recreation (tourism +
sports). Moreover, a German, English and Polish
glossary of sports related terms and a catalogue
of cultural sports fans in two languages were
prepared.
Utility value of the project – how can project
results be used (project valorisation):
Materials developed as part of the project can
be used by the school and local community
when organizing active forms of recreation and
for the promotion of healthy lifestyle among the
students.
77
P–rogram
eTWINNING
współpraca szkół za pośrednictwem mediów elektronicznych
Tytuł projektu:
Job hunting
Czas trwania projektu:
03.11.2006 – nadal trwa
Nazwa, adres, tel. polskiej szkoły:
Zespół Szkół Ekonomicznych
49-300 Brzeg
ul. Jana Pawła II 28
tel. (+48 77) 416 27 94
e-mail: [email protected]
Adres strony internetowej: www.wodip.opole.pl/
~zse_brzeg
Nauczyciel koordynator: Małgorzata Wdowiuk
Kraje uczestniczące w projekcie:
Francja, Polska
Cele projektu:
• Przygotowanie uczniów do aktywnego poszukiwania pracy w kraju i zagranicą;
• Zdobycie i poszerzenie wiedzy na temat
rynku pracy i systemu edukacyjnego w kraju
partnera;
• Poznanie zasad panujących na rynku pracy
– zwłaszcza polityki dotyczącej zatrudniania
kobiet;
• Rozwijanie kompetencji językowych i technicznych niezbędnych do podjęcia ciekawej
i dobrze płatnej pracy;
• Zachęcenie do samodzielnego doskonalenia
własnych umiejętności;
• Poznanie tradycji, kultury oraz życia codziennego partnera.
Zadania zrealizowane przez uczniów i
nauczycieli w ramach projektu:
Uczniowie dyskutowali (poprzez komunikatory
internetowe) o wybranych zagadnieniach
(z zakresu tematu projektu oraz życia
codziennego), przygotowywali materiały dla
partnerskiej szkoły (prezentacje, zdjęcia) oraz brali
udział w symulacjach rozmów kwalifikacyjnych.
Wspólnie opracowywali przewodnik i ulotki, które
miały pomóc innym młodym ludziom w szukaniu
pracy.
78
Osiągnięte rezultaty, czyli wpływ projektu
na szkołę (nauczycieli, uczniów, rodziców,
środowisko lokalne):
Uczniowie zostali przygotowani do szukania
i podjęcia ciekawej i dobrze płatnej pracy,
nawiązali nowe znajomości. Rozwinęli swoje
kompetencje językowe techniczne, nabrali
pewności siebie w komunikowaniu się z innymi,
zwłaszcza podczas komunikacji w języku obcym.
Nauczyciele mieli możliwość poznać systemy
edukacyjne krajów europejskich, wymienić się
doświadczeniami, metodami pracy.
Produkty końcowe powstałe w wyniku
realizacji projektu:
Przewodnik i ulotki informacyjne pomocne
podczas wyboru i szukania pracy.
Wartość, użyteczność projektu – w jaki
sposób można wykorzystać rezultaty projektu
(waloryzacja projektu):
Projekt pomaga uczniom poznać wymagania
przyszłych pracodawców i tak pokierować swoją
edukacją, aby im sprostać. Efekt końcowy (ulotka/
przewodnik) może służyć przyszłym pokoleniom
opuszczającym szkołę wskazówkami, jak odnaleźć
się na współczesnym rynku pracy.
Tytuł projektu:
Without Borders
Czas trwania projektu:
26.12.2006 – 30.06.2007
Nazwa, adres, tel. polskiej szkoły:
Zespół Szkół Zawodowych nr 1
25-378 Kielce
ul. Zgoda 31
tel. (+48 41) 361 27 06
e-mail: [email protected]
Adres strony internetowej: www.zsz1.kielce.pl
Nauczyciel koordynator: Monika Mądrawska
Kraje uczestniczące w projekcie:
Grecja, Polska, Słowacja
e TWINNING Programme
– School Cooperation with the Use of Electric Media
Project title:
Job hunting
Project duration: 03.11.2006 – still on-going
Name, address and telephone number
of the Polish school:
Zespół Szkół Ekonomicznych (School of Economics
Compound)
49-300 Brzeg
ul. Jana Pawła II 28
tel. (+48 77) 416 27 94
e-mail: [email protected]
Website: www.wodip.opole.pl/~zse_brzeg
Project coordinator: Małgorzata Wdowiuk
Participating countries: France, Poland
Project objectives:
• Preparing students for active job seeking in
Poland and abroad;
• Acquiring and extending knowledge about the
employment market and the education system
in the partner country;
• Learning the rules of the employment market,
in particular the policy concerning the
employment of women;
• Developing language and technical competence required to find interesting and well-paid
jobs;
• Encouraging individual skill improvement;
• Learning about the traditions, culture and
everyday life in the partner country.
Tasks implemented by students and teachers
as part of the project:
The students held discussions (via internet
communicators)
about
selected
issues
(concerning the project and everyday life), created
materials for the partner school (presentations
and photographs) and took part in job interview
simulations. Together they created a guide and
some leaflets to assist other young people in
finding employment.
Achieved results, i.e. impact of the project
on the school (teachers, students, parents
and the local community):
The students were prepared for finding and
starting interesting and well-paid jobs. They
also made new acquaintances. They developed
their language and technical competences and
became more confident about communicating
with others, in particular about communicating
in a foreign language. The teachers had an
opportunity to learn about the education systems
in European countries as well as exchanging
experience and work methods.
End products resulting from project
implementation:
A guide and information leaflets to help choose
and find a job.
Utility value of the project – how the project
results can be used (project valorisation):
The project helps students learn about the
requirements of future employers and manage
their education in a way that will allow them
to meet these requirements. The final effect
(leaflet/guide) may provide the schools’ future
graduates with guidance on how to succeed in
the contemporary employment market.
Title of the Project:
Without Borders
Project duration: 26.12.2006 – 30.06.2007
Name, address and tel. no. of the Polish school:
Zespół Szkół Zawodowych nr 1 (No. 1 Vocational
School Compound)
25-378 Kielce
ul. Zgoda 31
tel. (+48 41) 361 27 06
e-mail: [email protected]
Website: www.zsz1.kielce.pl
Project coordinator: Monika Mądrawska
Countries participating in the project: Greece,
Poland, Slovakia
Project objectives:
• Encouraging students to learn geography and
foreign languages;
79
Cele projektu:
• Zachęcenie uczniów do nauki geografii i języków obcych;
• Doskonalenie umiejętności posługiwania się
narzędziami
technologii
informacyjnokomunikacyjnej;
• Rozwijanie kompetencji językowych –
wykształcenie u uczniów swobody i pewności
siebie w posługiwaniu się językiem angielskim;
• Poznanie tradycji, kultury i życia codziennego
partnera – uświadomienie uczniom, że
istnieje wiele podobieństw pomiędzy nimi
a rówieśnikami z innych krajów – zlikwidowanie
granic i barier pomiędzy nimi.
Zadania zrealizowane przez uczniów i nauczycieli w ramach projektu:
Uczniowie przygotowywali materiały z określonych zagadnień (najczęściej w postaci prezentacji
PowerPoint – tekst, wykonane samodzielnie
zdjęcia) i wysyłali je do szkół partnerskich.
Prace były później omawiane drogą e-mailową
i z wykorzystaniem komunikatorów internetowych.
Uczniowie korzystali z licznych programów, m.in
do obróbki zdjęć.
Osiągnięte rezultaty, czyli wpływ projektu
na szkołę (nauczycieli, uczniów, rodziców,
środowisko lokalne):
Uczniowie i nauczyciele poznali aspekty
codziennego życia szkoły i swoich partnerów
a także geografię i historię wszystkich
zaangażowanych w partnerstwo krajów. Ponadto
rozwinęli swoje zdolności językowe i techniczne.
Produkty końcowe powstałe w wyniku
realizacji projektu:
Liczne prezentacje, strony internetowe z fotografiami oraz angielsko grecko-polsko-słowacki
słownik podstawowych zwrotów.
Wartość, użyteczność projektu – w jaki
sposób można wykorzystać rezultaty projektu
(waloryzacja projektu):
Poprzez wymianę informacji na temat planu
zajęć, przedmiotów, zajęć pozalekcyjnych,
sposobu spędzania wolnego czasu uczniowie
mogą sobie wyobrazić, jak wygląda zwykły dzień
ich kolegów z egzotycznego dla nich samych
kraju, a nauczycielom pozwala porównać system
edukacji, metody i warunki pracy. Przedstawienie
miast, interesujących miejsc i charakterystycznych
krajobrazów danego kraju przybliża uczestnikom
projektu odległe niekiedy rejony Europy
i emocjonalnie angażuje w naukę geografii,
historii, wzbudzając zwyczajną ciekawość.
80
Uczniowie stają się bardziej otwarci i tolerancyjni.
Łatwiej nawiązują kontakty, nawet te wymagające
komunikacji w języku obcym.
Tytuł projektu:
Malarskie inspiracje
Nazwa, adres, tel. polskiej szkoły:
Gimnazjum nr 16 im. Józefa Piłsudskiego
w Gorzowie Wielkopolskim
66-400 Gorzów Wlkp.
ul. Dunikowskiego 5
tel. (+48 95) 721 36 24
Koordynator projektu: Ewa Hrybacz
Języki projektu: angielski, francuski
Liczba polskich uczniów uczestniczących
w projekcie: 60
Adres strony internetowej projektu:
www.gp2x.pl/etwinning
Szkoły partnerskie:
• ITC „Mario Rapisardi”, Caltanissetta, Włochy
• Collège Diderot, Aubervilliers, Francja
• Lycée Professionnel de Mahina, Tahiti, Francja
Projekt Gimnazjum nr 16 im. Józefa
Piłsudskiego w Gorzowie Wielkopolskim (woj.
lubuskie) zajął I miejsce w ogólnopolskim
konkursie „Nasz projekt eTwinning – IV
edycja 2008” w kategorii wiekowej 13-15 lat
i zdobył nagrodę główną – tablicę interaktywną
SMART BoardTM ufundowaną przez Image
Recording Solutions Sp. z o.o.
Cele projektu:
• Poznanie kultury i tradycji narodowych krajów
partnerskich;
• Edukacja poprzez sztukę i dla sztuki;
• Doskonalenie znajomości języków obcych;
• Doskonalenie umiejętności informatycznych.
Zadania zrealizowane przez uczniów i nauczycieli w ramach projektu:
Dzieła znanych malarzy europejskich stanowiły
inspirację do wymiany informacji na temat
szkół, regionów, warunków naturalnych, kultury
i tradycji narodowych. Uczniowie poznali obrazy
wielkich malarzy reprezentujących różne style
oraz epoki i na ich podstawie wykonali zadania
skupione wokół dziewięciu tematów:
• Moja szkoła, miasto, region (Marc Chagall „Ja
• Improving ICT skills;
• Developing language competences – promoting easiness and self-confidence when using
the English language;
• Becoming acquainted with traditions, culture
and everyday life of the partners – making
students aware of similar features they share
with their peers from different countries –
breaking down barriers between them.
Tasks implemented by the students and
teachers as part of the project:
Students have prepared materials on given topics
(usually in the form of PowerPoint presentations
including text and photos written and taken by
them) and sent them to partner schools. Next,
they exchanged opinions on their works via
e-mails and web messengers. Students have
used different software, to mention photo and
graphics software.
Achieved results, i.e. project’s impact on the
school (teachers, students, parents, local
community):
Students and teachers have learnt about school
and everyday life of the partners, as well as
geography and history of all partner countries.
Moreover, they have improved their language
and technical skills.
End products resulting from project
implementation:
Numerous presentations, websites featuring
photos and English-Greek Polish-Slovak
dictionary of basic terms.
Utility value of the project – how can project
results be used (project valorisation):
Thanks to exchange of information on respective
timetables, subjects, additional classes and leisure
activities, students can imagine how an ordinary
day of their peers from another country looks like,
and teachers can compare systems of education,
teaching methods and working conditions.
Presenting cities, places of interest and
characteristic landscapes of a given country is a
way of introducing regions of Europe that seem
distant to project participants It also serves to
emotionally commit them to learning geography
and history by exciting their curiosity. As a result,
students become more open and tolerant,
establish rapports more easily, and improve their
communication skills in a foreign language.
Title of the Project:
Painting Inspirations
Name of the Polish school:
Gimnazjum nr 16 im. Józefa Piłsudskiego
w Gorzowie Wielkopolskim
(No. 16 Józef Piłsudski Lower Secondary School
in Gorzów Wielkopolski)
66-400 Gorzów Wlkp.
ul. Dunikowskiego 5
el. (+48 95) 721 36 24
Project Coordinator: Ewa Hrybacz
Working languages: English, French
Number of Polish students participating in
the project: 60
Project website: www.gp2x.pl/etwinning
Partner Schools:
• ITC „Mario Rapisardi”, Caltanissetta, Italy
• Collège Diderot, Aubervilliers, France
• Lycée Professionnel de Mahina, Tahiti, France
The project implemented by No. 16 Józef
Piłsudski Lower Secondary School in Gorzów
Wielkopolski, the Lubuskie Province won the first
place in Poland-wide competition entitled Our
eTwinning Project – 4th Edition 2008, in the 1315 age group, and the main prize, which was
SMART BoardTM, an interactive whiteboard
funded by Image Recording Solutions Sp. z o.o.
Project objectives:
• Becoming acquainted with culture and national
traditions of partner countries
• Education through arts and for arts
• Improving the knowledge of foreign languages
• Mastering IT skills.
Tasks implemented by the pupils and teachers
as part of the project:
Works of famous European painters served as an
inspiration for the exchange of information on the
schools, regions, natural conditions, culture and
national traditions. Students became acquainted
with paintings by great painters representing
different styles and periods and based on them
completed tasks related to nine main themes:
• My school, town, region (Marc Chagall, I and
the Village)
• Coming into contact with project participants
(Pieter Breugel, the Tower of Babel)
• Literature (Giuseppe Arcimboldo, the Librarian)
81
i moja wieś”)
• Nawiązanie kontaktu z uczestnikami projektu
(Pieter Breugel „Wieża Babel”)
• Literatura (Giuseppe Arcimboldo „Bibliotekarz”)
• Tradycje Bożego Narodzenia (Antonio da
Correggio „Narodziny Jezusa”)
• Bojownicy o wolność narodową (Eugene
Delacroix „Wolność wiodąca lud na
barykady”)
• Zabytki (Claude Monet „Katedra w Rouen”)
• Kobieta i równouprawnienie (Leonardo da
Vinci „Mona Lisa”)
• Flora i fauna (Henri Rousseau „Las tropikalny”)
• Muzyka (Tadeusz Makowski „Kapela dziecięca”).
W ramach realizacji projektu uczniowie
przygotowali prezentacje dotyczące ich szkoły,
miasta i regionu, ulubionych książek i bohaterów
literackich, słynnych polskich pisarzy, lektur
obowiązkowych, polskich literackich laureatów
Nagrody Nobla, tradycji bożonarodzeniowych,
potraw świątecznych, postaci bojowników
o wolność narodową, historii hymnu, zabytków,
największych miast Polski, atrakcji turystycznych
kraju, przysłów o kobietach, słynnych polskich
kobiet, rysunków o równouprawnieniu kobiet,
parków narodowych.
Wykonano grafiki komputerowe oraz rysunki
i kolaże na temat „Ja i moje miasto”, „Ja i
moja szkoła”. Zaprojektowano kartki świąteczne.
Przygotowano minisłowniczki polsko-angielskie
dotyczące szkoły. Na stronie internetowej
projektu zamieszczono także nagrania kolęd,
hymnu narodowego, piosenek o kobietach.
Przeprowadzono ankietę na temat wartości
wyznawanych przez młodych ludzi i opracowano
jej wyniki. Poznawano florę i faunę Polski.
Z partnerami komunikowano się przede wszystkim
przez pocztę e-mail oraz narzędzia dostępne
na TwinSpace. Korzystano także ze skanera. Projekt
zintegrowany był z programem nauczania języka
polskiego, historii, geografii, biologii, języka
angielskiego, plastyki, muzyki, informatyki.
Osiągnięte rezultaty, czyli wpływ projektu
na szkołę (nauczycieli, uczniów, rodziców,
środowisko lokalne):
Dzięki realizacji projektu wszyscy uczestnicy
zwiększyli swoje kompetencje w zakresie
posługiwania się narzędziami ICT i językami
obcymi, poszukiwania informacji w różnych
źródłach, umiejętności prezentacji zdobytej
wiedzy i autoprezentacji. Udział w projekcie
i współpraca z zagranicznymi partnerami
pozwoliły uczniom zwiększyć pewność siebie.
82
Produkty końcowe powstałe w wyniku
realizacji projektu:
Stworzono stronę internetową www.gp2x.pl/
etwinning, na której zamieszczono materiały
wypracowane w projekcie. Są to głównie
prezentacje PowerPoint, ale także dokumenty
Word, pliki mp3, grafiki komputerowe, fotografie
cyfrowe. Wyniki ankiety opracowano w postaci
wykresu wykonanego w programie Excel. Link do
strony internetowej zamieszczono na TwinSpace
i go opublikowano. Na TwinSpace umieszczono
także autoprezentacje poszczególnych uczniów,
ale są one widoczne jedynie dla uczestników
projektu. Przygotowano minisłowniczki polskoangielskie zawierające słownictwo dotyczące
szkoły.
Wartość, użyteczność projektu – w jaki
sposób można wykorzystać rezultaty projektu
(waloryzacja projektu):
Projekt może być wykorzystany przez inne szkoły,
odnosi się do tradycji, kultury i historii Europy.
Pomaga on uczniom odnaleźć swoje miejsce
w społeczeństwie europejskim. Ponieważ
szczególnie dobrze układała się współpraca
polskiej szkoły z partnerem z Włoch,
postanowiono rozpocząć wspólnie kolejny
projekt w następnym roku.
• Christmas celebrations (Antonio da Correggio,
Nativity)
• Fighters for freedom (Eugene Delacroix, Liberty
Leading the People)
• Monuments (Claude Monet, Rouen Cathedral)
• Women and equal rights (Leonardo da Vinci,
Mona Lisa)
• Fauna and flora (Henri Rousseau, Tropical Forest)
• Music (Tadeusz Makowski, Children’s Ensemble).
As part of project implementation, students
from Poland have prepared presentations on
their school, town and region, favourite books
and literary protagonists, famous Polish writers,
required readings, Polish Nobel Prize winners
in the field of literature, Christmas celebrations,
traditional dishes, fighters for freedom, history
of the Polish anthem, monuments, major Polish
cities, national parks and tourist attractions. They
also selected proverbs on women and presented
information on famous Polish females and
drawings on equal rights.
Computer graphics, drawings and collages
devoted to the themes: Me and My Town and
Me and My School were made and Christmas
cards were designed. Moreover, a Polish-English
mini-dictionary with school-related terms was
prepared. On the project website, recordings of
Przykładinspiracji
inspiracjiplastycznych
plastycznych Przykład
An
Anexample
exampleof
ofartistic
artisticinspiration
inspiration
Christmas carols, national anthem and songs
on women were uploaded. A survey on values
fostered by young people was conducted, and its
results were published. Last but not least, project
participants became acquainted with flora and
fauna of Poland.
Partners communicated mainly by e-mail and
though tools available on TwinSpace. They also
used scanners. The project was integrated with
the curriculum for Polish, history, geography,
biology, English, Arts, music and IT classes.
Achieved results, i.e. project’s impact on
the school (teachers, pupils, parents, local
community):
Thanks to project implementation, all participants
improved their ICT tools use competences and
foreign language skills. They have learnt to
search for information in various sources, gained
ability to present the newly acquired knowledge
and improved their self-presentation skills.
Participation in the project and cooperation with
foreign partners has helped to boost students’
self-esteem.
End products resulting from project implementation:
A
website,
www.gp2x.pl/etwinning,
was
constructed, where materials developed during
project implementation were posted. These were
mainly PowerPoint presentations, and also Word
documents, mp3 files, computer graphics and
digital photographs. The results of the survey were
published in the form of an Excel chart. A link to
the website was posted on TwinSpace, together
with self-presentations of individual students, yet
these are available only for project participants.
Moreover, a Polish-English mini-dictionary with
school-related terms was prepared.
Utility value of the project – how can project
results be used (project valorisation):
The project may be used by other schools, as
it relates to traditions, culture and history of
Europe. It helps students find their place in
European community. Due to particularly smooth
cooperation of the Polish school with its partner
in Italy, the two schools have decided to launch a
new project next year.
83
P rogram
ERASMUS
– szkolnictwo wyższe
Tytuł projektu:
COEUR – BCM – Competence
in EuroPreneurship – Business
Creativity Module
Typ projektu: Projekt związany z opracowaniem
programu nauczania (Curriculum Development)
Numer wniosku/projektu: 29671-IC-1-20051-DE-ERASMUS-MODUC-1
Dziedzina akademicka: 04.0, 10.7, 14.6
Nazwa i dane kontaktowe instytucji koordynującej projekt:
Fachhochschule Mainz – University of Applied
Sciences (Niemcy)
Seppel-Glückert-Passage 10
55116 Mainz
Adres strony internetowej: www.fh-mainz.de
Institute for Entrepreneurial Behavior (IUH)
An der Bruchspitze 50, 55122 Mainz
Koordynator: prof. dr Matthias Eickhoff
e-mail: [email protected]
Nazwa i dane kontaktowe polskiej uczelni/
instytucji uczestniczącej w projekcie:
Akademia Ekonomiczna im. Oskara Langego we
Wrocławiu
ul. Komandorska 118/120
53-345 Wrocław
Adres strony internetowej: www.ae.wroc.pl
Katedra Controllingu
Koordynator: dr Andrzej Kardasz prof.
e-mail: [email protected]
Nazwy instytucji partnerskich z innych krajów:
• The Robert-Gordon University Aberdeen
(Szkocja, Wielka Brytania), www.rgu.ac.uk
• Instituto Superior de Ciencias do Trabalho a da
Empressa – ISCTE (Portugalia), www.iscte.pt
• Groupe ESC Dijon-Bourgogne (Francja), www.
bsbu.com
• Vysoka Skola Financni a Spravni Praha
(Czechy), www.vsfs.cz.
84
E RASMUS–Programme
Higher Education
Cel projektu:
Podstawowym celem projektu jest stworzenie
oferty edukacyjnej w zakresie europejskiej
przedsiębiorczości
(EuroEntrepreneurship),
rozwijającej
kluczowe
kompetencje
przedsiębiorców oraz umiejętności działania w
wielokulturowym środowisku biznesowym. W
koncepcji tej akcent położono na pierwszą fazę
procesu rozwijania aktywności gospodarczej
– na kwestię identyfikowania problemów i
wypracowywania ich twórczych rozwiązań.
Title of the Project:
COEUR – BCM – Competence
in EuroPreneurship – Business
Creativity Module
Powyższy cel zostanie osiągnięty poprzez:
• Opracowanie sylabusa przedmiotu COEUR –
Business Creativity Module, gwarantującego
wysoką jakość przedmiotu;
• Wprowadzenie wskazanego przedmiotu do
oferty dydaktycznej uczelni uczestniczących
w projekcie i przydzielenie mu stosownej liczby
punktów ECTS;
• Rozpowszechnienie koncepcji wśród uczelni
europejskich, aby możliwe było zbudowanie
sieci instytucji stymulujących rozwój przedsiębiorczości europejskiej.
Academic field: 04.0, 10.7, 14.6
Rezultaty udziału polskiej uczelni w projekcie:
A. W jakich działaniach uczestniczyli przedstawiciele polskiej uczelni?
• Udział w dyskusjach nad koncepcją metodyczną,
organizacyjną i merytoryczną modułu kształcenia
na wszystkich etapach jego powstawania.
Przygotowanie części dokumentów dla modułu.
• Przygotowanie i zorganizowanie konferencji
COEUR 2006;
• Przygotowanie sylabusa i systematyki
treści kształcenia dla bloku tematycznego
Commercialisation Interface;
B. Czy opracowany moduł kształcenia został
wprowadzony do programu nauczania polskich
studentów? Jeżeli tak, proszę podać nazwę
dziedziny kształcenia i nazwę modułu/przedmiotu.
Jeżeli nie, jakie są plany wykorzystania
wypracowanych rozwiązań w kształceniu
studentów polskiej uczelni?
Moduł kształcenia został wprowadzony do
programu nauczania polskich studentów
w semestrze zimowym roku akademickiego
Project
project
type:
A
Curriculum
Development
Application/project number:
29671-IC-1-2005-1-DE-ERASMUS-MODUC-1
Name and contact data of the coordinating
institution:
Fachhochschule Mainz – University of Applied
Sciences (Niemcy)
Seppel-Glückert-Passage 10
55116 Mainz
Website: www.fh-mainz.de
Institute for Entrepreneurial Behavior (IUH)
An der Bruchspitze 50, 55122 Mainz
Coordinator: prof. dr Matthias Eickhoff
e-mail: [email protected]
Name and contact data of the Polish HEI/
institution participating in the project
Akademia Ekonomiczna im. Oskara Langego
we Wrocławiu (Wrocław University of Economics)
ul. Komandorska 118/120
53-345 Wrocław
Website: www.ae.wroc.pl
Faculty of Controlling
Coordinator: dr Andrzej Kardasz prof.
e-mail: [email protected]
Names of partner institutions from other
countries:
• The Robert-Gordon University Aberdeen
(Scotland, United Kingdoma), www.rgu.ac.uk
• Instituto Superior de Ciencias do Trabalho a da
Empressa – ISCTE (Portugal), www.iscte.pt
• Groupe ESC Dijon-Bourgogne (France), www.
bsbu.com
• Vysoka Skola Financni a Spravni Praha (Czech
Republic), www.vsfs.cz.
Project objectives:
The main goal of the project is to create
an educational offer in the scope of
EuroEntrepreneurship, which helps to develop key
competences of entrepreneurs and their ability to
operate in a multicultural business environment.
This concept emphasises the first stage of the
economic activity development process – the
issue of identifying problems and working on
creative solutions.
The objective will be achieved by:
l Creating a COEUR syllabus for the Business
Creativity Module to ensure its high quality;
l Including the module in the educational offer
of the participating institutions and allocating
an appropriate number of ECTS credits to the
module;
l Promoting the concept among European
institutions in order to create a network of
organisations that stimulate the development of
EuroEntrepreneurship
Results of the Polish institution’s participation
in the project:
A. In which activities did the representatives of
the Polish institution participate?
• Discussions about the methodological,
organisational and content-related concept of
the educational module at every stage of its
development; creating some of the documents
for the module;
• Preparing and organising the COEUR 2006
Conference;
• Creating the syllabus and educational content
classification for the Commercialisation
Interface course unit.
B. Was the created module implemented in the
curriculum for Polish students? If yes, please
name the educational area and module/course
unit. If not, please describe the plans for using
the developed solutions in teaching students of
the Polish institution?
The educational module was implemented in the
curriculum for Polish students during the winter
semester of the 2006/2007 academic year as
85
2006/2007 jako projekt pilotażowy.
W partnerskich uczelniach moduł kształcenia
został wprowadzony na piątym semestrze studiów
pierwszego stopnia w ramach angielskojęzycznej
ścieżki kształcenia.
Wszystkie uczelnie przyznały 5 punktów ECTS za
udział w tych zajęciach.
C. Czy i jak realizacja projektu wpłynęła na
program kształcenia w polskiej uczelni?
Realizacja projektu wpłynęła na program
kształcenia w polskiej uczelni. Moduł jako przedmiot
specjalizacyjny został włączony do kanonu
przedmiotów
nauczanych
w
języku
angielskim.
Dzięki
współpracy
zostały
stworzone lepsze warunki dla wymiany
studentów
z
uczelniami
uczestniczącymi
w projekcie.
D. Jakie były inne efekty udziału uczelni
w projekcie (jeśli odnotowano)?
Udział uczelni w projekcie spowodował, że wzrosło
zainteresowanie studentów uczelni polskiej
udziałem w takiej formie zajęć, doskonalących
kompleksowo zakres kompetencji zawodowych
absolwenta oraz uatrakcyjniona została oferta dla
studentów przyjeżdżających do uczelni polskiej w
programie Erasmus.
Produkty powstałe w wyniku realizacji projektu:
Program kształcenia w języku angielskim
z wykorzystaniem platformy internetowej.
Sposoby upowszechniania wyników projektu:
• konferencje międzynarodowe poświęcone
różnym aspektom uczenia się przez całe życie;
• krajowe konferencje prezentujące cel, sposób
realizacji oraz uzyskane doświadczenie
organizacyjne, metodyczne i programowe
w stosowaniu koncepcji kształcenia, stanowiącej efekt projektu;
• strona internetowa projektu: www.coeur-module.eu;
• publikacje na łamach czasopism specjalistycznych.
Wartość, użyteczność projektu – w jaki sposób
można wykorzystać rezultaty projektu:
Moduł stanowi gotową koncepcję prowadzenia
zajęć rozwijających kreatywność w zakresie
przedsiębiorczości oraz w pracy w wielokulturowym
środowisku. Opracowana koncepcja dydaktyczna
może być powielana i modyfikowana, co pozwala
na stosowanie jej w szkolnictwie wyższym, średnim
zawodowym oraz w szkoleniach podnoszących
kwalifikacje lub wzbogacających o nowe
kompetencje zawodowe.
86
Czas trwania projektu (w tym rok rozpoczęcia):
2005-2008
Fundusze przyznane na realizację projektu
z budżetu programu SOCRATES:
217.323 euro
Dofinansowanie projektu przez polską/
ie uczelnię/e i instytucję/cje ze środków
własnych lub innych źródeł: 5.231,37 euro.
Tytuł projektu:
Workshop on Cultural
Adaptation for International
and Polish Students.
How to make use
of cross-cultural psychology
in everyday life abroad?
I. Informacje ogólne o działaniu
Dziedzina/y akademicka/ie:
Działanie oparte jest o wiedzę psychologiczną
(w szczególności z zakresu psychologii
międzykulturowej) i socjologiczną, ale angażuje
studentów różnych kierunków. W zajęciach
uczestniczyli i uczestniczą studenci psychologii,
socjologii, filologii angielskiej, ekonomii,
zarządzania,
bankowości,
turystyki
oraz
wychowania fizycznego.
Zgodnie z kodyfikacją programu Erasmus: 1.14.0
2.14.2 3.14.6 4.14.4
Nazwa i dane kontaktowe instytucji
koordynującej działanie:
Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej w Warszawie
(SWPS)
ul. Chodakowska 19/31
03-815 Warszawa
Adres strony intenetowej: www.swps.edu.pl
Dział Współpracy Międzynarodowej SWPS
tel. (+48 22) 517 96 12
tel./fax: (+48 22) 740 90 10
Nazwy instytucji partnerskich, których
studenci uczestniczyli w działaniu:
Dania: Copenhagen Business School (kod
Erasmusa: DK KOBENHA05)
Finlandia: University of Joensuu (kod Erasmusa:
SF JOENSUU01)
Francja: Universite Lumiere Lyon II (kod
Erasmusa: F LYON02), Audencia Nantes, Ecole
De Management (kod Erasmusa: F NANTES12)
a pilot project.
The partner institutions implemented the module
during the fifth semester of the first cycle as part
of the English language education path.
All the institutions allocated 5 ECTS credits for
this module.
C. Did the implementation of the project affect
the curriculum in the Polish institution? If yes, how
did this affect the curriculum?
RThe implementation of the project affected
the curriculum in the Polish institution. Being
a specialisation course, the module was
implemented in the core syllabus of courses
taught in English. Cooperation with the partner
institutions made it possible to create better
conditions for student exchanges.
D. What were the other effects (if any) of the Polish
institution’s participation in the project?
The participation of the Polish institution in the
project resulted in the greater interest of the
students in this form of courses that improve
the scope of a graduate’s professional skills in
a comprehensive way. Furthermore, the offer for
visiting students from the Erasmus programme
has been made more attractive.
Products developed as a result of project
implementation:
A curriculum in English with the use of an internet
platform.
Methods of disseminating project results:
• International conferences concerning various
aspects of lifelong learning;
• National conferences presenting the project
objective and implementation methods in
addition to the obtained organisational
experience;
• Method and programme-related application of
the educational concept, which comprises the
effect of the project;
• Project website: www.coeur-module.eu;
• Publications in professional magazines.
Utility value of the project – how the project
results can be used:
The module is a ready to use concept of running
courses that develop a creative approach to
entrepreneurship and working in a multicultural
environment. The developed didactic concept
can be reproduced and modified allowing it
to be used in higher and secondary vocational
education as well as in training courses aimed
at raising professional qualifications or providing
new professional competences.
Project duration (including year in which the
project was started): 2005-2008
Funds granted for implementing the project
from the SOCRATES Programme budget:
EUR 217 323
Additional funding by the Polish institution/s
and partner institution/s from their own or other
resources: EUR 5 231.37.
Title of the Project:
Workshop on Cultural
Adaptation for International
and Polish Students.
How to make use
of cross-cultural psychology
in everyday life abroad?
I. General Information
Academic field(s):
The project is based on knowledge in the field
of psychology (mainly intercultural psychology)
and sociology, but involves students of various
programs, to mention psychology, sociology,
English philology, economics, management,
banking, tourism and physical education.
Erasmus classification: 1.14.0 2.14.2 3.14.6
4.14.4
Name and contact data of the coordinating
institution:
Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej w Warszawie
(SWPS) (Warsaw School of Social Psychology –
SWPS)
ul. Chodakowska 19/31
03-815 Warszawa
Website: www.swps.edu.pl
Bureau of International Affairs, SWPS
tel. (+48 22) 517 96 12
tel./fax: (+48 22) 740 90 10
Names of partner institutions whose students
participated in the project:
Denmark: Copenhagen Business School (Erasmus
code: DK KOBENHA05)
Finland: University of Joensuu (Erasmus code: SF
JOENSUU01)
France: Universite Lumiere Lyon II (Erasmus
code: F LYON02), Audencia Nantes, Ecole De
Management (Erasmus code: F NANTES12)
Greece: Athens University of Economics
And Business (Erasmus code: G ATHINE04),
Panepistimio Kritis (Erasmus code: G KRITIS01)
87
Grecja:
Athens University of Economics
And Business (kod Erasmusa: G ATHINE04),
Panepistimio Kritis (kod Erasmusa: G KRITIS01)
Hiszpania: Universidad Autónoma De Madrid
(kod Erasmusa: E MADRID04); Universidad
Pontificia Comillas De Madrid (kod Erasmusa: E
MADRID02)
Holandia: Saxion University Enschede (kod
Erasmusa: NL ENSCHED03);
Litwa: Lietuvos Kuno Kulturos Akademija (kod
Erasmusa: LT KAUNAS04),
Niemcy: Evangelische Fachhochschule Darmstadt
(kod Erasmusa: D DARMSTA03), Martin - Luther
Universitat Halle – Wittenberg (kod Erasmusa: D
HALLE01), Friedrich-Schiller-Universität Jena (kod
Erasmusa: D JENA01), Universität Regensburg
(kod Erasmusa: D REGENSB01)
Szwecja: Lunds Universitet (kod Erasmusa: S
LUND01)
Turcja: Hacettepe University (kod Erasmusa: TR
ANKARA03), Maltepe University (kod Erasmusa:
TR ISTANBU18)
Węgry: Eötvös Loránd Tudományegyetem (kod
Erasmusa: HU BUDAPES01)
Włochy: Universita Commerciale ‘Luigi Bocconi’
Di Milano (kod Erasmusa: I MILANO04)
różnic i podobieństw w zachowaniach
codziennych;
• Integracja studentów polskich ze studentami
zagranicznymi SWPS i integracja pomiędzy
studentami Erasmusa z różnych warszawskich
uczelni.
W warsztatach uczestniczyli także studenci Szkoły
Wyższej Psychologii Społecznej w Warszawie oraz
stypendyści programu Erasmus, którzy przyjechali
do innych, poniżej wymienionych, uczelni
warszawskich:
• Uniwersytet Warszawski (kod Erasmusa: PL
WARSZAW01);
• Akademia Wychowania Fizycznego w Warszawie
(kod Erasmusa: PL WARSZAW12);
• Akademia Finansów (kod Erasmusa: PL
WARSZAW15);
• Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania
im. L. Koźmińskiego (kod Erasmusa: PL
WARSZAW21);
• Wyższa Szkoła Handlu i Finansów Międzynarodowych (kod Erasmusa: PL WARSZAW30).
II. Przygotowanie działania
Cel działania:
• Uwrażliwienie studentów polskich i międzynarodowych na kwestie spotkania się różnych
kultur;
• przekazanie wiedzy na temat stereotypów
i uprzedzeń, etnocentryzmu, szoku kulturowego
i procesu adaptacji do nowej kultury oraz różnic
kulturowych w Europie;
• Wymiana informacji o krajach pochodzenia
studentów, ze szczególnym uwzględnieniem
społeczno-kulturowych aspektów życia w Polsce
– poznanie norm, wartości oraz wytłumaczenie
88
Czas trwania działania:
Działanie jest organizowane przez SWPS
co semestr od semestru zimowego roku
akademickiego 2005/2006 (w semestrze letnim
roku 2007/2008 odbywa się szósta edycja
warsztatów).
W latach 2005/2006-2006/2007 warsztaty
były prowadzone dla dwóch lub trzech grup
w semestrze.
W semestrze letnim roku 2007/08 w zajęciach
uczestniczą dwie grupy studentów.
Sposób finansowanie działania:
Warsztaty kulturowo-adaptacyjne dla studentów
programu Erasmus są w całości finansowane
przez Szkołę Wyższą Psychologii Społecznej.
Do roku akademickiego 2007/2008 włącznie
uczelnia przeznaczyła na realizację działania
szacunkowo 12 500 EUR.
Jak powstawał i kto był zaangażowany
w przygotowanie działania i opracowanie
programu dydaktycznego:
Program warsztatów jest programem autorskim
(opracowanie i przeprowadzenie) psychologów
międzykulturowych: Dominiki Cieślikowskiej,
Elżbiety Kielak oraz Karoliny Mazurowskiej ze
Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej. Autorki
programu, pracując w Dziale Współpracy
Międzynarodowej
SWPS,
zajmowały
się
wymianą studentów, m.in. w ramach programu
SOCRATES-Erasmus i Uczenie się przez całe
życie. Idea warsztatów kulturowo-adaptacyjnych
zrodziła się w pierwszym roku pracy autorek w
uczelni i wynikała z analizy sytuacji studentów
zagranicznych. Rozmowy ze studentami polskimi
i
zagranicznymi,
ankiety
ewaluacyjne,
przygotowanie merytoryczne autorek i ich
własne doświadczenia przyczyniły się do
zwiększenia zaangażowania Działu Współpracy
Międzynarodowej SWPS w integrację studentów
Erasmusa w nowym środowisku, w którym
się znaleźli podczas pobytu na stypendium.
Analiza sytuacji wykazała, że istnieje potrzeba
większego zintegrowania studentów Erasmusa
przyjeżdżających do SWPS i innych uczelni
warszawskich. Dlatego też zaproszenie do udziału
Spain: Universidad Autónoma De Madrid
(kod Erasmusa: E MADRID04); Universidad
Pontificia Comillas De Madrid (Erasmus code: E
MADRID02)
Holand: Saxion University Enschede (Erasmus
code: NL ENSCHED03);
Litwa: Lietuvos Kuno Kulturos Akademija (Erasmus
code: LT KAUNAS04),
Germany:
Evangelische
Fachhochschule
Darmstadt (kod Erasmusa: D DARMSTA03),
Martin – Luther Universitat Halle – Wittenberg
(Erasmus code: D HALLE01), Friedrich-SchillerUniversität Jena (Erasmus code: D JENA01),
Universität Regensburg (Erasmus code: D
REGENSB01)
Sweden: Lunds Universitet (Erasmus code: S LUND01)
Turkey: Hacettepe University (Erasmus code: TR
ANKARA03), Maltepe University (kod Erasmusa:
TR ISTANBU18)
Hungary: Eötvös Loránd Tudományegyetem
(Erasmus code: HU BUDAPES01)
Italy: Universita Commerciale ‘Luigi Bocconi’ Di
Milano (Erasmus code: I MILANO04)
Moreover, students of Warsaw School of Social
Psychology and Erasmus grant holders who
visited the universities of Warsaw listed below
participated in the project:
• University of Warsaw (Erasmus code: PL
WARSZAW01);
• University of Physical Education in Warsaw
(Erasmus code: PL WARSZAW12);
• Academy of Finance (Erasmus code: PL
WARSZAW15);
• Leon Koźmiński Academy of Entrepreneurship
and Management in Warsaw (Erasmus code:
PL WARSZAW21);
• School of Business Economics (Erasmus code:
PL WARSZAW30).
Project Objectives:
• Making Polish and international students
sensitive to cultural diversification issues;
• Communicating knowledge on stereotypes and
prejudices, ethnocentrism, culture shock and
the process of adapting to a new culture and
cultural differences across Europe;
• Exchanging information on countries of origin
of individual students, with placing emphasis on
social and cultural aspects of living in Poland –
learning norms, values and explaining differences
and similarities in everyday situations;
• Integration of Polish students with their peers
from abroad who study at SWPS and integration
between Erasmus students at various universities
in Warsaw.
Project duration:
SWPS instituted the action, which lasted one
semester, in winter semester in academic year
2005/2006 (summer semester 2007/2008 will
see the sixth edition of the workshops).
In the years 2005/2006-2006/2007, workshop
was staged for two or three groups in each
semester.
In summer semester 2007/08, two groups of
students attended the workshop.
Project Financing:
Cultural adaptation workshop for Erasmus
students is financed in full by the School of Social
Psychology. As of academic year 2007/2008
(inclusive), the school has spent nearly EUR
12,500 for project financing.
II. Project Preparation
How was the project developed and who was
engaged in the preparation of the action and
the development of the teaching program:
The workshop programme is an author
programme. It has been drawn up and
implemented by intercultural psychologists:
Dominika Cieślikowska, Elżbieta Kielak and
Karolina Mazurowska of the School of Social
Psychology. Authors of the program, who work
at the Bureau of International Affairs at SWPS,
specialize in student exchanges, also as part
of SOCRATES-Erasmus and Lifelong Learning
Programmes. The concept for culture and
adaptation workshop was born during the first
year of their work at the school and resulted from
the analysis of the situation of foreign students.
Discussions with Polish and foreign students,
evaluation questionnaires, factual knowledge
and experiences of the authors have contributed
to a greater commitment of the Bureau of
International Affairs at SWPS to the integration
of Erasmus students into new environment, which
they entered during their mobility. The analysis of
the situation has shown that there is a need for
greater integration of Erasmus students coming
to SWPS and other universities in Warsaw. This
is why other HEI in Warsaw have been invited to
participate in the workshop. Some of them have
participated in the action for three years now.
III. Project Implementation
Implemented teaching program:
Cultural sensibility: Thanks to integration games
and other activities, players not only can get to
know one another, but also examine their way of
89
w warsztatach wystosowane zostało do innych
szkół wyższych w Warszawie. Niektóre z nich
uczestniczą w działaniu od trzech lat.
III. Realizacja działania
Zrealizowany program dydaktyczny:
Wrażliwość kulturowa: Poprzez gry integracyjne
i inne aktywności uczestnicy mają możliwość nie
tylko poznać się nawzajem, ale także przyjrzeć
się własnemu sposobowi myślenia o relacjach
międzykulturowych.
Kluczowe słowa: wrażliwość kulturowa, różnice
międzykulturowe, etnocentryzm i etnorelatywizm
Proces adaptacji: Uczestnicy zdobywają podstawy
wiedzy o procesie adaptacyjnym do nowej kultury.
W trakcie zajęć poznają teorię, ale
i wymieniają własne doświadczenia związane
z podróżowaniem, życiem i pracą poza ojczyzną.
Proces własnej adaptacji do polskiej kultury służy
jako przykład, który studenci monitorują.
Kluczowe słowa: strategie akulturacyjne:
integracja – asymilacja – marginalizacja –
separacja; szok kulturowy
Różnice międzykulturowe: W trakcie spotkań
omawiane
są
różnice
międzykulturowe,
pojawiające się w różnych sferach życia –
publicznej i prywatnej. Prowadzący i studenci
rozmawiają
o
wzajemnych
stereotypach
wyjaśnienia ich genezy i zastąpienia treściami
kulturowymi. Uczestnicy uczą się od siebie
nawzajem skryptów w celu zachowań i norm
typowych dla konkretnych społeczeństw, aby
wykorzystywać tę wiedzę we własnym życiu.
Kluczowe słowa: wymiary kulturowe, wartości,
stereotypy, uprzedzenia
Europa – jedność w różnorodności: Różnorodność
narodowościowa uczestników stwarza możliwości
przedstawienia nie tylko teorii na abstrakcyjnym
poziomie, ale i poznania konkretnych cech
charakterystycznych dla Europejczyków. Proces
poznawania
konkretnych
kultur
wymaga
wzbogacenia programu o wiedzę o dziedzictwie
europejskim i różnicach, jakie występują pomiędzy
reprezentantami odmiennych części kontynentu.
Kluczowe słowa: incydenty krytyczne, asymilatory
kulturowe, relacje międzykulturowe
Program adaptacyjno-kulturalny (proszę
opisać, jaki program został zaproponowany
uczestnikom):
W trakcie warsztatów organizowane są
przedsięwzięcia stricte kulturalne, związane
z tradycją i historią Polski: kolacje w polskiej
restauracji, Mikołajki i polska Wigilia,
spotkanie wielkanocne, spotkania poświęcone
90
obchodzonym w danym okresie świętom (np.
Wszystkich Świętych), zwiedzanie Warszawy.
Efekty kształcenia (kompetencje i umiejętności
wynikające z nabytej podczas kursu wiedzy):
Dzięki udziałowi w warsztatach uczestnicy:
• rozwijają swoją wrażliwość kulturową i tolerancję dzięki zrozumieniu niektórych mechanizmów,
takich jak etnocentryzm, stereotypy, uprzedzenia;
• poznają wiedzę na temat procesu adaptacji
do życia w nowej kulturze (akulturacja/szok
kulturowy) i potrafią analizować „koszty”
i „zyski” swojego pobytu w Polsce;
• bardziej świadomie i satysfakcjonująco korzystają z wyjazdu i radzą sobie w trudnych
momentach;
• lepiej rozumieją i potrafią radzić sobie
z różnicami kulturowymi: poznają psychologiczne
i kulturowe aspekty funkcjonowania w Polsce w
odniesieniu do kraju pochodzenia;
• uczą się poznawać innych uczestników kursu
z wiedzą na temat własnego kraju i jego
kultury;
• potrafią efektywniej komunikować się z osobami z innych krajów i rozumieją źródła
potencjalnych nieporozumień oraz konfliktów
międzykulturowych;
• nawiązują głębsze i częstsze kontakty nie tylko
ze studentami z innych krajów Europy, ale także
z Polski;
• zdobywają wiedzę o polskiej kulturze: skryptach
zachowań, normach i wartościach, które
kształtują prywatną, publiczną i profesjonalną
sferę życia.
Zastosowane
metody
oceny
efektów
kształcenia (jaką wiedzę/ kompetencje/
umiejętności uzyskali studenci):
W przedsięwzięciach ewaluacyjnych studenci
deklarują bardziej swobodne poruszanie
się w polskim środowisku kulturowym dzięki
poznaniu
skryptów
zachowania
Polaków
i polskich norm kulturowych. Bardziej świadomie
monitorują własny proces adaptacji do innej
kultury i lepiej czują się w Polsce, nie tylko
dzięki lepszej znajomości kultury, ale i poznaniu
„Erasmusowców” z innych warszawskich uczelni.
Zastosowane metody oceny działania przez
studentów:
Ankieta – Studenci każdej edycji warsztatów
wypełniają anonimowo ankietę ewaluacyjną
po zakończeniu zajęć. W ankiecie mają
możliwość przedstawić własne opinie na
temat kursu i ocenić: program i przekazywane
treści, materiały, przygotowanie prowadzących
thinking about intercultural relations.
Key words: cultural sensibility, intercultural
differences, ethnocentrism and ethnorelativism
Adaptation Process: Participants gain basic
knowledge about the process of adapting into a
new culture. During classes, students learn theory
and share experiences related with travelling,
living and working abroad. The process of
adaptation to Polish culture is used as an example
monitored by the students.
Key words: acculturation strategies: integration
– assimilation – marginalization – separation;
culture shock
Intercultural differences: During the meetings,
intercultural differences that are observed in
various spheres of life are discussed – both the
public and private ones. Trainers and students
talk about stereotypes, try to find their genesis and
replace them with cultural content. Participants
learn from one another behaviour scripts and
norms typical for specific societies, in order to
use the knowledge in their lives.
Key words: cultural exchanges, values,
stereotypes, prejudice
Europe – Unity in diversity: National diversity of
participants creates opportunities for presenting
not only theories on an abstract level, but also to
discover certain features specific for Europeans.
The process of becoming acquainted with
individual cultures requires expanding the program
with the knowledge on European heritage and
differences observed between representatives of
individual parts of the continent.
Key words: critical incidents, culture assimilators,
intercultural relations
Adaptation and culture program (please
describe what program has been prepared
for the participants):
The workshop program included strictly cultural
activities related with Polish history and tradition:
dinners at Polish restaurants, St Nicholas’
Day and typical Polish Christmas Eve supper,
Easter celebrations, meetings devoted to other
celebrations (e.g. All Saints Day), sightseeing in
Warsaw.
Project Results (competences and skills learnt
during the course):
Thanks to the workshop, its participants:
• develop cultural sensibility and tolerance thanks
to the understanding of certain mechanisms,
such as ethnocentrism, stereotypes, prejudices;
• gain knowledge of the process of adapting to
living in a new culture (acculturation/culture
shock) and can analyze „costs” and „benefits”
of their stay in Poland;
• in a more conscious and satisfactory way
benefit from their stay and deal with difficult
situations;
• have better understanding of and can better
deal with cultural differences: they learn
about psychological and cultural aspects of
functioning in Poland as compared to their
country of origin;
• learn how to approach other course participants
with the use of knowledge of your own country
and its culture;
• can more effectively communicate with people
from other countries and understand the reasons
for potential intercultural misunderstandings
and conflicts;
• they establish closer and more frequent
contacts not only with students coming from
other European countries, but also with Poles;
• gain knowledge on Polish culture: behaviour
scripts, norms and values, which shape private,
public and professional sphere of life.
Methods used for the evaluation of project
outcomes (what knowledge/competences/
skills have students gained):
In evaluation activities, students declare that it
is easier for them to function in Polish cultural
environment thanks to having become acquainted
with Polish behaviour scripts and culture norms.
They monitor their process of adapting to a
different culture in a more conscious way and
feel more comfortable in Poland, not only thanks
to familiarity with the culture, but also thanks
to meeting Erasmus students who stay at other
universities in Warsaw.
Methods of project evaluation used by the
students:
Questionnaire – Following the completion of
the course, all workshop participants fill in an
anonymous evaluation questionnaire. In the
questionnaire, they can present their opinions on
the course and evaluate its program, contents,
materials, preparation of trainers and methods of
staging classes. They also assess how workshop
contents match the needs of its participants, their
factual knowledge and level of commitment. It
is also an opportunity to share views on what
information was missing and how can the next
workshop be improved;
Evaluation group interview – During the
evaluation and closing ceremony (the last
meeting, usually outside the school) trainers talk
with course participants and obtain information
on their feelings about the stay in Poland and
91
i sposób prowadzenia zajęć, dostosowanie
treści warsztatów do potrzeb uczestników,
sprawność merytoryczną oraz własny poziom
zaangażowaniaw zajęcia. Jest to też okazja do
podzielenia się informacjami, jakich treści zabrakło
i co można byłoby zmienić w kolejnej edycji;
Ewaluacyjny wywiad grupowy – Podczas
uroczystości oceniająco-pożegnalnej (ostatnie
spotkanie, zazwyczaj poza murami uczelni)
prowadzący rozmawiają z uczestnikami kursu
i uzyskują informacje o ich odczuciach z pobytu
w Polsce i o zajęciach (programie, formule zajęć,
sposobie prowadzenia) oraz przeprowadzają
konkurs wiedzy o Polsce, obejmujący tematy
i zagadnienia prezentowane w trakcie kursu;
„Dzienniki Erasmusowe” – studenci w trakcie
pobytu mają za zadanie prowadzić systematyczne
zapiski, które wykorzystywane są podczas zajęć do
monitorowania procesu adaptacji i omawiania
poszczególnych tematów.
Na zakończenie zajęć studenci przedstawiają
prowadzącym dzienniki, które są zapisem
poszczególnych zdarzeń, ale i odwzorowują
proces
ich
adaptacji
oraz
postępy
w zdobywaniu wiedzy i umiejętności potrzebnych
do funkcjonowania w nowym kraju i z obcymi
kulturowo osobami. Dziennik jest dla studenta
narzędziem samopoznania, a dla prowadzących
bogatym źródłem wiedzy i informacją zwrotną
na temat zajęć.
Liczba uczestniczących w działaniu studentów
ogółem i w podziale na kraje: 188
Dania: 1, Finlandia: 3, Francja: 65, Grecja: 2,
Hiszpania: 10, Holandia: 4, Litwa: 1, Łotwa: 2,
Niemcy: 9, Polska: 55, Portugalia: 10, Rumunia:
2, Szwecja: 4, Włochy: 3, Węgry: 2, Turcja: 15.
Liczba punktów ECTS, jaką otrzymali studenci
za udział w działaniu: 4
IV. Wyniki realizacji działania
Produkty powstałe w wyniku realizacji
działania (materiały dydaktyczne, pomoce
naukowe, sprawozdania, inne):
• Materiały dydaktyczne i prezentacje tematyczne
oraz Erasmus Student Manual – materiał
tekstowy (opis zagadnień i wybór literatury) dla
studentów;
• Prezentacje studentów na temat poszczególnych
krajów i aspektów funkcjonowania w ich
rodzimych kulturach oraz krótkie filmy do
wykorzystania w trakcie zajęć;
• „Dzienniki Erasmusowe” – trwały zapis
92
• Teaching materials and thematic presentations
as well as Erasmus Student Manual – text
material (description of issues and literature
references) for students;
• Presentations prepared by the students
devoted to individual countries and aspects of
functioning in their native cultures, as well as
short videos to be used during classes;
• „Erasmus Journals” – records of students’
everyday struggle with a foreign culture,
living and studying in a different environment,
establishing new contacts not only with
international students, but also with Poles;
• Teaching aids in the form of case studies,
description of situations, models presenting
culture specific scenes and exercises taken
from various methodology sources.
Studenci podczas warsztatu adaptacyjno-kulturowego codziennych zmagań studentów z obcą
kulturą, życiem i nauką w innym środowisku,
nawiązywania nowych znajomości nie tylko
z innymi studentami międzynarodowymi, ale
także z Polakami;
• Pomoce naukowe w formie studiów przypadków,
opisów sytuacji, wzorców scenek specyficznych
kulturowo oraz ćwiczeń pobranych z różnych
źródeł metodycznych.
W przygotowaniu:
• Materiały dla studentów międzynarodowych
(podręcznik zawierający opis zagadnień
ważnych z punktu widzenia adaptacji do
nowej kultury i wiedzy specyficznej kulturowo
o poszczególnych krajach i kulturze polskiej,
w tym przykłady z życia studentów Erasmusa
zebrane w trakcie zajęć);
• Materiały dla trenerów międzykulturowych
i osób pracujących ze studentami Erasmusa
(publikacja zawierająca opis procesów
i potrzebną wiedzę, wskazówki metodyczne
i opisy poszczególnych oddziaływań: projektów,
przedsięwzięć i ćwiczeń);
• Wpływ realizacji działania na program
kształcenia w polskiej uczelni (proszę podać
nazwę/y kierunku/ów studiów, dla których
zostały wprowadzone treści i metody kształcenia
opracowane dla działania);
• Warsztaty kulturowo-adaptacyjne stały się
częścią programu kształcenia w Szkole
Wyższej Psychologii Społecznej. Polscy
studenci mogą uczestniczyć w zajęciach,
które mają dla nich charakter fakultetu.
Students during the integration workshop
observations about the workshop (program,
activity formula, way of running classes). They
also stage a competition on the knowledge of
Poland, which covers topics and issues presented
during the course;
„Erasmus Journals” – During their stay, students
are obliged to regularly put down their notes,
which are used during the classes to monitor
the adaptation process and discuss specific
topics. At the end of the course, students present
to the trainers their journals, which are records
of individual events that reflect their adaptation
process and progress in gaining knowledge
and skills required for the functioning in a new
country with people of a different culture. The
journal serves to students as a self-analysis tool
and to the trainers as a source of information
and feedback for the classes.
Total number of students participating in the
action: 188. Number per country: 188
Denmark: 1, Finlan: 3, France: 65, Greece: 2,
Spain: 10, Holand: 4, Lithuania: 1, Latvia: 2,
Germany: 9, Poland: 55, Portugal: 10, Romania:
2, Sweden: 4, Italy: 3, Hungary: 2, Turkey: 15.
Number of ECTS points awarded to students
for the participation in the action: 4.
IV. Project Results
Products developed as a result of project
implementation (teaching materials, teaching aids, reports, other):
In preparation:
• Materials for international students (a handbook
describing issues that are important from the
point of view of adapting to a new culture and
culture specific knowledge about individual
countries and Polish culture, including examples
given by Erasmus students);
• Materials for intercultural trainers and people
working with Erasmus students (the publication
includes the description of processes and
indispensable knowledge, methodology guidelines and description of individual influences:
projects, implementations and exercises);
• The impact of activity implementation on the
Polish HEI curriculum (please give names
of the fields of study into which content and
teaching methods developed for the activity
were introduced.
• Cultural adaptation workshop has become
a part of the teaching program at the School
of Social Psychology. Polish students can
participate in the workshop, which is offered to
them as an optional course.
From 10 to 15 Polish students at SWPS attend
each workshop.
V. Dissemination of project results:
Methods of disseminating project results:
Press publications: a scientific article on the
analysis of communication styles and “traps”
in establishing dialogue between students
from different countries (based on the analysis
of Journals) in preparation to be published
in Kultura Współczesna quarterly. Theories.
Interpretations. Practice (volume devoted to
intercultural communication on the occasion
of the Year of Intercultural Dialogue);
93
W każdej edycji warsztatów uczestniczy od 10
do 15 polskich studentów SWPS.
V. Upowszechnianie wyników działania
Sposoby upowszechniania wyników działania:
Publikacja prasowa: w przygotowaniu artykuł
naukowy o analizie stylów komunikacyjnych
i „pułapek” w nawiązywaniu dialogu pomiędzy
studentami z różnych krajów (na podstawie
analizy „Dzienników”) dla kwartalnika „Kultura
Współczesna. Teorie. Interpretacje. Praktyka”
(tom poświęcony komunikacji międzykulturowej
z okazji Roku Dialogu Międzykulturowego);
Spotkania:
• „Warsztaty dla Uczelnianych Koordynatorów
Programu SOCRATES-Erasmus”, Warszawa,
1-2 grudnia 2005 r. – prezentacja koncepcji
warsztatów dla studentów (organizator:
Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, Narodowa
Agencja Programu Erasmus);
• „Umiejętności pracy i kontaktu ze studentami
międzynarodowymi”
–
warsztaty
dla
Uczelnianych
Koordynatorów
Programu
SOCRATES-Erasmus, Warszawa-Miedzeszyn,
25-27 maja 2006 r. (organizator: Fundacja
Rozwoju Systemu Edukacji, Narodowa Agencja
Programu Erasmus);
• Szkolenie dla pracowników Uniwersytetu
Mikołaja Kopernika w Toruniu, wykorzystanie
studiów przypadków omawianych w trakcie
zajęć, prezentacja warsztatów;
• konferencja z okazji „Dnia Erasmusa”, Politechnika Łódzka, prezentacja efektów zajęć
i zagadnień poruszanych w trakcie warsztatów;
• Debata „Erasmus a dialog międzykulturowy”
podczas konferencji studentów Erasmusa „20
lat Programu Erasmus”, Warszawa 29 czerwca
2007 (organizator: Fundacja Rozwoju Systemu
Edukacji, Narodowa Agencja Programu Erasmus);
• Training Jamboree on Ethnic Diversity, Open
Society Institute LGI, Budapeszt – konsultacja
programu i prezentacja rezultatów dla trenerów
międzynarodowych;
• Prezentacja programu warsztatów i ośmiogodzinnego modułu kształcenia w Eötvös Loránd
Tudományegyetem w Budapeszcie;
• Prezentacja programu warsztatów w University
of Skövde w Szwecji.
Strona internetowa: www.swps.edu.pl (strona
w języku angielskim: link Bureau of International
Affairs – Cultural Adaptation Workshop) lub
www.swps.edu.pl/new_www/bia/workshop_
1144926758.
*EILC – Erasmus Intensive Language Courses
94
Więcej informacji:
[email protected]
[email protected]
[email protected]
Tytuł projektu:
Intensywne kursy języka
polskiego jako obcego (EILC)*
I. Informacje ogólne o kursach
Dziedziny akademickie:
09.1 (2221); 09.8 (2227)
Poziom kursów:
x podstawowy x średnio zaawansowany
Nazwa i dane kontaktowe instytucji
organizującej kursy:
Szkoła Języka i Kultury Polskiej Uniwersytetu
Jagiellońskiego
ul. Garbarska 7a
31-131 Kraków
Strona internetowa: www.uj.edu.pl/SL/
e-mail: [email protected]
Cel kursów:
• Wyposażenie studentów początkujących
w podstawową (komunikacyjną) znajomość
języka polskiego;
• Polepszenie znajomości języka polskiego
wśród studentów na wyższym poziomie
zaawansowania;
• Zapoznanie studentów z podstawową tematyką dotyczącą polskiej historii, geografii,
kultury, zagadnień politycznych i społecznych
(poprzez cykl wykładów);
• Praktyczne pogłębianie wiedzy o Polsce oraz
integracja studentów z różnych krajów
dzięki bogatemu programowi kulturalnoturystycznemu.
Czas trwania kursu: 4 tygodnie
Uczestnicy kursów:
Studenci zagraniczni przyjeżdżający na stypendium
Erasmusa do polskich uczelni na okres studiów
lub do polskich przedsiębiorstw na praktykę.
Meetings:
• Workshop for University Coordinators of the
SOCRATES-Erasmus Programme, Warsaw, 1-2
December 2005 – presentation of the workshop
concept to students (organizer: Foundation for
the Development of the Education System,
National Agency of the Erasmus Program);
• „Skills related to working with and contacting
international students” – workshop for
University Coordinators of the SOCRATESErasmus Programme, Warsaw-Miedzeszyn,
25-27 May 2006. (organizer: Foundation for
the Development of the Education System,
National Agency of the Erasmus Programme);
• Training for staff at Nicolaus Copernicus
University in Toruń, use of case studies
discussed during the workshop, presentation
of the workshop;
• Conference accompanying Erasmus Day at
the Technical University of Łódź, presentation
of project results and issues discussed during
the workshop;
• Debate entitled Erasmus and Intercultural
Dialogue held during a conference of Erasmus
students 20 Years of the Erasmus Programme,
Warsaw, 29 June 2007 (organizer: Foundation
for the Development of the Education System,
National Agency of the Erasmus Programme);
• Training Jamboree on Ethnic Diversity, Open
Society Institute LGI, Budapest – program
consultation and presentation of the results for
international trainers;
• Presentation of workshop program and eighthour teaching module at Eötvös Loránd
Tudományegyetem in Budapest;
• Presentation of workshop program at the
University of Skövde in Sweden.
Title of the Project:
Intensive Polish as a Foreign
Language Courses (EILC)*
Website: www.swps.edu.pl (also in English:
link Bureau of International Affairs – Cultural
Adaptation Workshop) or www.swps.edu.pl/
new_www/bia/workshop_1144926758.
Course participants:
Foreign students coming to Polish universities to
study or to Polish companies for placements as
part of the Erasmus programme.
For more information, please contact:
[email protected]
[email protected]
[email protected]
Academic years, in which the institution
organized courses for students holding
Erasmus scholarships:
2003/04, 2004/05, 2005/06, 2006/07,
2007/08
I. Information about the courses
Academic fields: 09.1 (2221); 09.8 (2227)
Course levels:
x basic
x intermediate
Name and contact data of the institution
organizing courses:
Szkoła Języka i Kultury Polskiej Uniwersytetu
Jagiellońskiego (The Jagiellonian University
School of Polish Language and Culture)
ul. Garbarska 7a
31-131 Kraków
Website: www.uj.edu.pl/SL/
e-mail: [email protected]
Course Aims:
• Providing beginner students with basic
knowledge of the Polish language;
• Improving the knowledge of Polish among
more advanced students;
• Making students acquainted with basic
information on Polish history, geography,
culture, political and social issues (with the use
of a series of lectures);
• Integrating students coming from different
countries and expanding their knowledge on
Poland thanks to a rich cultural and tourist
programme.
Course duration: 4 weeks
Financing of the courses from the budget
of the Socrates and Lifelong Learning
Programmes:
EUR 56 213
Lata, w których instytucja organizowała
kursy dla studentów-stypendystów programu
Erasmus:
2003/04, 2004/05, 2005/06, 2006/07,
2007/08
*EILC – Erasmus Intensive Language Courses
95
Dofinansowanie kursów z budżetu programów Socrates i Uczenie się przez całe życie:
56 213 euro
in the European Context. Masterpieces of Polish
Literature; Poland and the European Union;
Poland and the World.
Dofinansowanie kursów przez instytucję
organizującą ze środków własnych lub
innych źródeł:
7 500 euro
Program adaptacyjno-kulturalny:
Bezpośrednimi opiekunami grupy są polscy
studenci, którzy organizują uczestnikom kursu
czas wolny i wprowadzają ich w życie studenckie
i kulturalne Krakowa. Organizowane są zajęcia
studia teatralnego, w ramach którego studenci
Erasmusa przygotowują program artystycznoteatralny w języku polskim (ten rodzaj aktywności
cieszy się wśród nich wielkim powodzeniem).
Program ten jest prezentowany szerokiej
publiczności na zakończenie kursu, najczęściej
w ramach Europejskiego Dnia Języków.
Ponadto studenci zwiedzają Collegium Maius,
Stare Miasto, Wawel, Muzeum AuschwitzBirkenau, Kopalnię Soli w Wieliczce oraz
wyjeżdżają na jednodniową wycieczkę do
Zakopanego i w Tatry.
II. Przygotowanie kursów
Jak powstawał program dydaktyczny kursów
i kto był zaangażowany w jego opracowanie
oraz przygotowanie kursów:
Program językowy został opracowany na
podstawie prac z dziedziny metodyki nauczania
języka polskiego jako obcego, autorstwa
pracowników naukowych Szkoły Języka i Kultury
Polskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego, jak
również w oparciu o wieloletnie doświadczenia
pracowników Szkoły w uczeniu obcokrajowców.
Przygotowaniem, adaptacją i wdrażaniem
programu zajmował się dr Piotr Horbatowski.
W grupie współpracowników znaleźli się
pracownicy Szkoły, w tym mgr Joanna Machowska, mgr Paweł Dudek, mgr Joanna Klimek.
Cykl wykładów o Polsce został opracowany
i przygotowany przez mgr Ewę Nowakowską.
Obejmuje on 20 godzin zajęć oraz końcowy test
sprawdzający. Wykłady prowadzą pracownicy
naukowi Uniwersytetu Jagiellońskiego.
III. Realizacja kursów
Realizowany program dydaktyczny:
Program nauczania języka jest dostosowany do
poziomu danej grupy.
Studenci na poziomie podstawowym realizują
materiał językowy z poziomów A1 i A2. Studenci
na poziomie średnim – B1 i B2. Do nauki
wykorzystywane są specjalistyczne podręczniki –
dla studentów:
• na poziomie podstawowym: W. Miodunka
„Część, jak się masz?” części: I – „Spotykamy
się w Polsce” i II – „Spotkajmy się w Europie”;
• na poziomie średnim: E. Lipińska, „Z polskim
na ty” oraz „Kiedyś wrócisz tu…”.
Program kursu rozwija wszystkie sprawności
językowe – znajomość gramatyki, umiejętność
pisania, komunikacji i konwersacji, rozumienia
ze słuchu, rozumienia tekstów. Stosowana jest
komunikacyjna metoda nauczania.
Tematyka wykładów obejmuje następujące
zagadnienia: Krakow and Its University; Poland:
Land and People; Highlights of Polish History;
Stratification of the Polish Society; Polish Culture
96
Efekty kształcenia (wiedza/kompetencje/
umiejętności uzyskiwane przez studentów
podczas kursu):
Studenci na poziomie podstawowym nabywają
umiejętność komunikowania się po polsku
w sytuacjach dnia codziennego. Uczą się
przedstawiać, prowadzić proste rozmowy,
w tym rozmowy telefoniczne, rezerwować pokój
w hotelu, itp. Poznają też podstawy gramatyki
polskiej, utrwalając wiedzę poprzez ćwiczenia.
Potrafią redagować proste teksty.
Studenci na poziomie średnim uczą się
konwersować, zaczynać, podtrzymywać i kończyć
rozmowę.
Na
podstawie
nauczonego
słownictwa są w stanie napisać proste i bardziej
skomplikowane
opowiadania.
Opanowują
materiał gramatyczny przewidziany dla poziomu
B1 lub B2, w tym elementy składni.
Pozytywne
wyniki
testu
sprawdzającego,
przeprowadzanego po serii wykładów, wskazują,
że studenci opanowują podstawową (w niektórych
przypadkach – znacznie wykraczającą poza
podstawową) wiedzę na temat polskiej historii i
kultury.
Stosowane metody oceny efektów kształcenia:
Na początku kursu studenci piszą test plasujący,
który pozwala zorientować się w poziomie
znajomości języka polskiego i podzielić ich
na grupy. Każdego dnia kursu lektorzy zadają
studentom prace domowe, które są następnie
poprawiane. W połowie kursu studenci zdają
egzamin połówkowy (ustny i pisemny), który
sprawdza efekty kształcenia na tym etapie nauki.
Financing of the courses by the institution
organising courses from internal funds or
other sources:
EUR 7 500
II. Course Preparation
How was the course teaching programme
developed and who was engaged in its
preparation and organisation of courses:
Curriculum was developed based on the works
in the field of methodology of teaching Polish as
a foreign language authored by the academic
staff of the Jagiellonian University School of
Polish Language and Culture, and based on
long-standing experience of School employees in
the teaching of foreigners. Dr Piotr Horbatowski
was responsible for the preparation, adaptation
and implementation of the programme. He
was assisted by other employees of the School,
including mgr Joanna Machowska, mgr Paweł
Dudek and mgr Joanna Klimek. The series of
lectures on Poland was designed and prepared
by mgr Ewa Nowakowska. It comprises 20h of
lectures and a final test. Lectures are delivered by
academic staff of the Jagiellonian University.
III. Course Implementation
Implemented Curriculum:
The curriculum is adapted to the level of
advancement of a given group.
Students at the basic level are working on linguistic
material at level A1 and A2, whereas intermediate
students at level B1 and B2. Specialist textbooks
are used for students:
• basic level: W. Miodunka „Część, jak się
masz?” part I – „Spotykamy się w Polsce” and
part II – „Spotkajmy się w Europie”;
• intermediate level: E. Lipińska, „Z polskim na
ty” and „Kiedyś wrócisz tu…”
The course programme provides for the
development of all language skills, including
grammar,
writing,
communication
and
conversations, listening comprehension, reading
comprehension. The communicative method of
teaching is used.
Lectures are given on the following topics: Krakow
and its University; Poland: Land and People;
Highlights of Polish History; Stratification of the
Polish Society; Polish Culture in the European
Context. Masterpieces of Polish Literature;
Poland and the European Union; Poland and the
World.
Adaptation and Cultural Programme:
Polish students, who organize free time and
introduce course participants to student and
cultural life of Krakow, act as group tutors.
Moreover, Erasmus students who attend
amateur actors studio prepare an artistic and
theater performance in Polish. This type of
activity is extremely popular. The performance
is presented to a wide public after the course
completion, usually as part of the European Day
of Languages.
Moreover, students go on sightseeing trips to
Collegium Maius, the Old Town, the Wawel
Castle, the Museum in Auschwitz-Birkenau,
the Wieliczka Salt Mine and a one-day trip to
Zakopane and the Tatra Mountains.
Learning outcomes (knowledge/competences/skills acquired by students during the
course):
Students with the basic knowledge of the language
learn to communicate in Polish in everyday
situations. They learn to introduce themselves,
to hold simple conversations, including talking
on the phone, to book a room in a hotel, etc.
They also learn the basics of Polish grammar and
consolidate their knowledge by making exercises.
They learn to write simple texts.
Students at intermediate level learn to initiate,
keep going and finish the conversation. Based on
the vocabulary they have learnt, they are able to
write simple and more complicated stories. They
learn grammar included in the programme for
B1 or B2, including elements of syntax.
Positive result of the test held after a series of
lectures shows that a student has mastered
basic (and in some cases much more than this)
knowledge of Polish history and culture.
Methods used to evaluate learning outcomes:
At the beginning of a course, students write
a placement test, which helps to verify their
knowledge of Polish and divide them into groups.
Each day of the course, language teachers
assign students with homework, which is next
corrected. Halfway through the course, students
take an exam (oral and written), which verifies
learning outcomes at this stage of study. The
exam comprises the assessment of all language
skills taught during the course. On the final day
of the course, a final exam is staged, which also
includes oral and written part.
After a series of lectures, a final test comprising
about 30 questions (multiple choice test) is held.
Three best works are awarded with prizes.
97
Egzamin obejmuje ocenę wszystkich nauczanych
sprawności językowych. W ostatnim dniu kursu
odbywa się egzamin końcowy – również ustny
i pisemny.
Po cyklu wykładów jest przeprowadzany test
końcowy, składający się z około 30 pytań
(test wyboru). Trzy najlepsze prace zostają
nagrodzone.
Methods used by students to evaluate the course:
Survey – sStudents fill out a special evaluation
questionnaire, in which 10 different aspects of
Polish language teaching are assessed.
Stosowane metody oceny kursów przez
studentów:
Ankieta – studenci wypełniają specjalną ankietę
ewaluacyjną, która ocenia 10 różnych aspektów
pracy lektora języka polskiego.
Number of ECTS credits students are awarded
for completing the course: 5
In the years 2003-2007, the number of
Erasmus students attending the courses
reached: 254
Liczba uczestniczących w kursach studentówstypendystów programu Erasmus, łącznie
w latach 2003-2007: 254
Liczba punktów ECTS, jaką
studenci za udział w kursie: 5
otrzymują
IV. Wyniki realizacji kursów
Produkty powstałe w wyniku realizacji kursów:
Prace magisterskie na temat kształcenia studentów
obcokrajowców;
W roku 2007 studentka specjalności nauczanie
języka polskiego jako obcego (studiów
uzupełniających
magisterskich) Uniwersytetu
Jagiellońskiego na podstawie prac domowych,
egzaminów
połówkowych
i
końcowych
studentów programu Erasmus, dla których
pierwszym językiem jest francuski, napisała
i obroniła pracę magisterską zatytułowaną
„Interferencje
francuskie
w
polszczyźnie
frankofonów”. W roku 2008 inna studentka tej
samej specjalności napisała, bazując na kursach
języka polskiego organizowanych w Krakowie
dla studentów Erasmusa, pracę magisterską
pt. „Analiza odchyleń od norm ortograficznych
w wypracowaniach cudzoziemców (poziom B2)”.
W roku 2008 badania do pracy magisterskiej
związane z nauczaniem polskiego w ramach
intensywnych kursów językowych Erasmusa
zamierza prowadzić kilku kolejnych studentów
Uniwersytetu.
Wpływ realizacji kursów na ofertę kształcenia
instytucji organizującej kursy:
Nowy program dydaktyczny „Cztery pory
roku z językiem polskim”, zaproponowany
przez Szkołę Języka i Kultury Polskiej
w roku 2008, opiera się na metodach
kształcenia wypracowanych, między innymi,
w trakcie intensywnych kursów języka polskiego
98
programu Erasmus w roku 2007.
V. Upowszechnianie wyników kursów
Sposoby upowszechniania wyników kursów:
Strona internetowa: www.uj.edu.pl/SL/.
IV. Course Outcomes
End products resulting from course implementation:
• Master’s dissertations on educatingstudents
from abroad;
In 2007, a student majoring in the teaching of
Polish as a foreign language (level 2 graduate
course) at the Jagiellonian University, wrote
and defended a master’s dissertation entitled
Interferences of the French Language in Polish
Used by Native Speakers of French based on the
analysis of homework and examinations taken
by Erasmus students, whose first language was
French. In 2008, another student majoring in
the same subject, wrote a master’s dissertation
entitled Analysis of Departures from Orthographic
Standards in Essays Written by Foreigners (level
B2) based on Polish courses organized in Krakow
for Erasmus students. In 2009, several other
students of the Jagiellonian University intend to
conduct research into the teaching of Polish as
part of Erasmus intensive courses.
Impact of course implementation on the teaching
offer of the institution organizing courses:
A new teaching programme entitled Cztery pory
roku z językiem polskim (Four Seasons with
Polish) offered by the School of Polish Language
and Culture in 2008 is based on teaching
methods developed, among others, during the
implementation of intensive Polish courses as
part of the Erasmus programme in 2007.
V. Dissemination of course results
Website: www.uj.edu.pl/SL/.
99
P rogram
LEONARDO DA VINCI
– kształcenie i szkolenie zawodowe
Tytuł projektu:
Ocena poziomu
kompetencji
menedżerskich, tworzenie
i wdrażanie planów
szkoleniowych dla małych firm
– ASTRA
Typ projektu: projekt pilotażowy
Numer projektu: PL/04/B/F/PP/174 506
Partnerzy projektu:
• Polska Fundacja Ośrodków Wspomagania
Rozwoju Gospodarczego „OIC Poland”, Polska
• Syntra West vzw, Belgia
• Consorzio Lavoro e Ambiente, Włochy
• Bacs-Kiskun Megyei Onkormanyzat Gabor
Sandor Szakképzö Iskolaja és Kollégiuma,
Węgry
• INSUP FORMATION, Francja
• North Devon College, Wielka Brytania
Koordynator projektu:
Polska Fundacja Ośrodków Wspomagania
Rozwoju Gospodarczego „OIC Poland” – Polska
Rola partnera polskiego: koordynator projektu
Cel projektu:
Stworzenie elektronicznego narzędzia do
samooceny poziomu kompetencji menedżerskich
u osób planujących rozpoczęcie działalności
gospodarczej (opcja I) oraz u właścicieli/
menedżerów (opcja II) małych firm zatrudniających do 10 osób. Ocena poziomu
kompetencji menedżerskich to punkt wyjścia
dla zindywidualizowanego planu szkoleniowego
prezentującego sposób i zakres uzupełnienia
braków stwierdzonych w trakcie oceny. Wsparcie
małych firm, nieobjętych dostosowanym do ich
100
potrzeb i możliwości doradztwem związanym
z podnoszeniem kompetencji.
Opis projektu:
Wszyscy partnerzy projektu brali udział
w działaniach objętych projektem, przyjmując
wiodącą rolę na poszczególnych jego
etapach. Z równym zaangażowaniem testowali
poszczególne aspekty narzędzia ASTRA oraz
realizowali na swoim terenie wspólną strategię
upowszechniania projektu i jego rezultatów
z użyciem własnych sieci współpracujących
organizacji. Każdy z partnerów (poza Węgrami)
organizował jedno ze spotkań partnerów, a
promotor dodatkowo międzynarodową konferencję
służącą upowszechnianiu wyników projektu.
Podstawowym osiągnięciem projektu było
zdefiniowanie Europejskiego Profilu Menedżerskiego i skonfrontowanie go z kontekstami
narodowymi 6 krajów partnerskich Następnie
wymagany poziom poszczególnych kompetencji
został wystandaryzowany w celu stworzenia
narzędzia do samooceny, uwzględniając różnice
kulturowe pomiędzy krajami uczestniczącymi
w realizacji projektu. Bezpośrednie powiązanie
oceny poziomu kompetencji menedżerskich
ze zindywidualizowanym planem szkolenia
stanowi najistotniejszy aspekt innowacyjny
wypracowanego przez partnerstwo narzędzia
ASTRA.
Rezultaty/wyniki:
Bezpośrednie:
• Narzędzie (CD w 6 wersjach językowych) do
pomiaru kompetencji menedżerskich i doboru
najlepszego szkolenia, prowadzącego do
uzupełnienia braków stwierdzonych u testowanych
potencjalnych przedsiębiorców i właścicieli/
menedżerów małych firm;
• Instrukcja obsługi narzędzia ASTRA;
• Profil kompetencji menedżerskich;
• Udoskonalenie i zindywidualizowanie oferty
wspierania małych firm przez organizacje
partnerskie;
L EONARDO
DA VINCI Programme
– Vocation al Education and Training
Title of the Project:
Managerial
Competence Level
Assessment,
Training Plan and
Implementation for SMEs –
ASTRA
Project type: pilot project
Project number: PL/04/B/F/PP/174 506
Project partners:
• Polska Fundacja Ośrodków Wspomagania
Rozwoju Gospodarczego „OIC Poland” (Polish
Foundation for the Centres of Industrialisation
Opportunities, OIC Poland), Poland
• Syntra West vzw, Belgium
• Consorzio Lavoro e Ambiente, Italy
• Bacs-Kiskun Megyei Onkormanyzat Gabor
Sandor Szakképzö Iskolaja és Kollégiuma,
Hungary
• INSUP FORMATION, France
• North Devon College, Great Britain
Project coordinator:
Polska Fundacja Ośrodków Wspomagania
Rozwoju Gospodarczego „OIC Poland” –
Poland
Role of the Polish partner: project coordinator
Project objective:
To create an electronic tool for self-assessment
of managerial competence level for persons who
are planning to open a business (option I) and for
owners/managers of small companies employing
up to 10 people (option II). A managerial
competence level assessment is the starting
point for a customised training plan, which
presents the scope and method of compensating
the shortcomings identified in the assessment.
Furthermore, to support small companies
that are not included in a competence raising
consultancy system adapted to their needs.
Project description:
All partners actively participated in project activities
and took leadership at individual stages. With
total commitment, they tested specific aspects
of the ASTRA tool and implemented a joint
strategy for promoting the project and its results
in their communities using their own networks of
cooperating organisations. Every partner (with
the exception of Hungary) organised one of the
partners’ meetings and the promoter additionally organised an international conference to
disseminate project results.
The key achievement of the project was defining
the European Manager’s Profile and confronting
it with national contexts of the 6 partner countries.
Following this, the participants established
a standard for the required level of specific
competences in order to create a self-assessment
tool taking into account cultural differences
between the participating countries. Connecting
the managerial competence level assessment
directly with a customised training plan comprises
the most important innovation developed by the
ASTRA Tool partnership.
Results:
Direct:
• A tool for measuring managerial competence
and selecting the best training aimed at
compensating the shortages identified in
the assessed potential of entrepreneurs and
small company owners/managers (a CD in 6
language versions);
• An operating manual for the ASTRA Tool;
• A managerial competence profile;
• Improved and customised offers for supporting
small companies by partner organisations;
• Providing small companies that do not have
funds for investing in human resources with
access to a tool that ensures the selection of
101
• Dostęp małych firm nieposiadających funduszy
na inwestowanie w zasoby ludzkie do narzędzia
zapewniającego dobór najefektywniejszych
szkoleń, dostosowanych do indywidualnych
potrzeb.
Długoterminowe:
• Upowszechnienie kultury ciągłego podnoszenia
kwalifikacji w środowisku małych firm;
• Zwiększenie efektywności i konkurencyjności
małych firm, ułatwiające osiągnięcie rynkowego
sukcesu.
Wartość, użyteczność projektu. W jaki sposób
są lub mogą być wykorzystane rezultaty
projektu:
Główny produkt projektu ASTRA (narzędzie
ASTRA) wykorzystywany jest przez istniejące i
nowo powstających mikroprzedsiębiorstwa.
Ułatwia osobom zarządzającym lub właścicielom
mikroprzedsiębiorstw przeprowadzenie refleksji
nad posiadanymi i potrzebnymi kompetencjami,
generując jednocześnie plan szkoleniowy,
którego realizacja ma pozwolić na usunięcie
zdiagnozowanych luk.
Narzędzie ASTRA może być wykorzystywane przez
organizacje wszelkiego typu, które zatrudniają
pracowników, niezależnie od rozmiaru firmy,
struktury własności czy sektora, w jakim działają.
Ponadto z uwagi na dostosowanie do specyfiki 6
krajów partnerskich, narzędzie ASTRA może być
stosowane na poziomie europejskim.
Nazwa i dane kontaktowe polskiego partnera
projektu:
Polska Fundacja Ośrodków Wspomagania
Rozwoju Gospodarczego „OIC Poland”
ul. Mełgiewska 7/9
20-209 Lublin
tel. (+48 81) 749 17 70, 749 32 44
fax (+48 81) 749 32 13
Adres strony internetowej: www.astra.oic.lublin.pl
Osoba kontaktowa: Ewelina Iwanek-Chachaj
Okres realizacji projektu:
01.10.2004 – 28.02.2007
Budżet projektu/przyznany grant:
268.950/201. 712 euro
102
Tytuł projektu:
Program edukacji i reedukacji
przez praktykę w dziedzinie
animacji kultury – ANIMATOR
Numer projektu: PL/06/B/P/PP/174050
Partnerzy projektu:
• The Society of Richelieu (Stowarzyszenie
Studentów, Absolwentów i Przyjaciół DAMU),
Czechy
• Uniwersytet im. Witolda Wielkiego w Kownie,
Litwa
• Stowarzyszenie „Katedra Kultury”, Polska (SKK)
• Laundry, Wielka Brytania
Beneficjent:
Instytut Kultury Polskiej Uniwersytet Warszawski
(IKP UW)
Rola partnera polskiego:
IKP UW pełni rolę koordynatora, w związku z tym
odpowiada za całość prac w ramach projektu.
Od strony merytorycznej przede wszystkim jest
ekspertem w dziedzinie kształcenia animatorów
kultury na szczeblu akademickim; praktyka
animacyjna jest w tym przypadku wyprowadzona
z myślenia antropologicznego – które ujmuje
człowieka (potencjalnego beneficjenta działań
animacyjnych) jako całość i zawsze zaczyna
się od rozpoznania środowiska kulturowego,
w którym człowiek żyje.
SKK to stowarzyszenie absolwentów i współpracowników specjalizacji Animacja kultury
prowadzonej przez IKP UW. Jego zadanie to
poszerzanie sieci absolwentów oraz współpraca
przy tworzeniu modelu „inkubatora”, czyli
modelu skutecznego wprowadzania absolwentów
w rzeczywistą praktykę w dziedzinie kultury.
Cele projektu:
• Promocja i rozwój kształcenia zawodowego
w dziedzinie animacji kultury;
• Budowa pomostu między kształceniem
uniwersyteckim
a
samodzielną
pracą
w dziedzinie kultury, wiążącego teorię
z praktyką i zapewniającego transfer wiedzy
i umiejętności;
• Współpraca praktyków kultury oraz studentów
starszych lat/młodych absolwentów animacji
kultury z różnych środowisk kulturowych;
• Kształcenie dorosłych: aktywnych praktyków
kultury;
• Opracowanie modelu „inkubatora” ułatwiającego start zawodowy.
the most effective training tailored to individual
needs.
Long-term:
• Promoting the culture of continuous qualification
raising in the SME environment;
• Boosting the effectiveness and competitiveness
of small companies to facilitate their success in
the market.
Utility value of the project – how the project
results can be or are being used:
The main product of the ASTRA Project (the
ASTRA Tool) is used by existing and prospective
micro-enterprises. It makes it easier for the
managers and owners of such companies to
reflect on the competences they have and need
whilst generating a training plan which enables
the elimination of the identified shortcomings.
The ASTRA Tool can be used by any type of
organisation with employees regardless the
size and proprietorship structure of such an
organisation or the sector in which it operates.
Moreover, due to customising the ASTRA Tool the
specific features of the 6 partner countries, it can
be used at a European level.
Name and contact data of the Polish partner:
Polska Fundacja Ośrodków Wspomagania
Rozwoju Gospodarczego „OIC Poland”
ul. Mełgiewska 7/9
20-209 Lublin
tel. (+48 81) 749 17 70, 749 32 44
fax (+48 81) 749 32 13
Website: www.astra.oic.lublin.pl
Contact person: Ewelina Iwanek-Chachaj
Contact person:
01.10.2004 – 28.02.2007
Project budget/grant amount:
EUR 268.950/201. 712
Title of the Project:
ANIMATOR – Program of
Education and Reeducation
through Practice
in the Field of Animation of
Culture
Project Number: PL/06/B/P/PP/174050
Project Partners:
• The Society of Richelieu (Stowarzyszenie
Studentów, Absolwentów i Przyjaciół DAMU),
The Czech Republic
• Uniwersytet im. Witolda Wielkiego w Kownie,
Lithuania
• Stowarzyszenie „Katedra Kultury”, Polska
(Culture Cathedral Association, Poland SKK)
• Laundry, Great Britain
Beneficiary:
The Institute of Polish Culture, the University of
Warsaw (IKP UW)
The Role of the Polish Partner:
IKP UW acts as a coordinator responsible for all
works conducted within the project. It is an expert
in the field of educating animators of culture
at the tertiary level; and in this case, animation
practice derives from anthropological viewpoint,
in which a man (a potential beneficiary of
animation activities) is perceived as a whole,
and which always starts with the identification of
cultural community, in which a human lives.
SKK is an association of graduates and partners
of the Animacja kultury (Animation of Culture)
major taught at the Institute of Polish Culture
of the University of Warsaw. The tasks of the
association include expanding the network of
graduates and cooperating on the establishment
of an „incubator”, i.e. a model of effective
introducing the graduates to the actual practice
in the field of culture.
Project Objectives:
• Promotion and development of vocational
education in the field of animation of culture;
• Building a bridge between university education
and individual work in the field of culture,
which spans theory and practice and allows for
the transfer of knowledge and skills;
• Cooperation between culture practitioners
and students of final years/young graduates
of animation of culture from different cultural
communities;
• Adult education of active culture practitioners;
• Developing a model of an „incubator” that
facilitates the launch of professional career.
Project Description:
In the context of the above-mentioned goals, the
partnership has been designed to include both
practitioners (Laundry), associations of graduates
(The Society of Richelieu and the Culture
Cathedral Association who closely cooperate
with the Institute of Polish Culture at UW) and
institutions offering university education (IKP UW,
Vytautas Magnus University).
Activities conducted as part of the project aim
103
Opis projektu:
W kontekście tych celów partnerstwo zostało tak
pomyślane, by obejmować zarówno praktyków
(Laundry), jak i stowarzyszenia absolwentów (The
Society of Richelieu oraz Stowarzyszenie „Katedra
Kultury” ściśle współpracujące z Instytutem
Kultury Polskiej UW) oraz instytucje prowadzące
kształcenie na poziomie akademickim (IKP UW,
Uniwersytet im. Witolda Wielkiego).
Działania w ramach projektu dotyczyły z jednej
strony skierowania programu animacji do
nowych grup docelowych, w tym opracowania
programów kształcenia dla praktyków kultury
(w różnych systemach kształcenia), oraz
realizację projektu animacji kultury – modelu
„inkubatora” – praktyki, która łączy kształcenie
akademickiez działaniem i pozwala rozpocząć
samodzielną pracę zawodową. Ten drugi aspekt
działań realizowany był w ramach dwóch modeli:
pracy animacyjnej w środowisku lokalnym
(małej miejscowości) oraz pracy animacyjnej
w środowisku miejskim – w obu przypadkach
kluczowe było rozpoznanie cech kultury tych
środowisk. Podczas projektu prowadzono również
liczne prace nad rozpoznaniem sieci istniejących
instytucji kultury z uwzględnieniem zróżnicowań
w obrębie partnerstwa.
Rezultaty/wyniki:
• Program studiów podyplomowych w dziedzinie
animacji kultury (uniwersytecki kurs podyplomowy);
• Wprowadzenie elementów kształcenia animacyjnego do systemu edukacji na Litwie;
• Wszczęcie debaty na temat kształcenia
animacyjnego w Czechach i Wielkiej Brytanii;
• Model „inkubatora” – działania animacyjnego
bezpiecznego i monitorowanego, a jednocześnie umożliwiającego rozpoczęcie pracy
zawodowej; model został sprawdzony z jednej
strony w ramach społeczności lokalnej (miejsce:
Gozdowo), z drugiej – w przestrzeni miejskiej,
w ramach scenariusza „7 cudów”;
• Mapa tradycyjnych ośrodków kultury wraz z
katalogiem innowacyjnych projektów i działań
w kulturze możliwych do wykorzystania w tych
instytucjach;
• „Targi inicjatyw animacyjnych” – formuła
spotkania umożliwiającego wymianę idei
oraz doświadczeń w sektorze kulturalnym
(zamknięcie projektu w kwietniu 2008 roku);
• Strona internetowa otwarta dla osób, grup
nieformalnych
i
instytucji
pracujących
w dziedzinie animacji kultury, stanowiąca
platformę
wymiany
programów,
idei,
kontaktów, narzędzi i metod kształcenia
104
w tej dziedzinie; www.culturalanimation.com.
Wartość, użyteczność projektu – w jaki sposób
są lub mogą być wykorzystane rezultaty
projektu:
Rezultaty projektu mogą być wykorzystane w całości
(curricula, modele projektów, przykłady działań)
i w części (poszczególne programy zajęć) przez
wszystkie instytucje prowadzące kształcenie
w dziedzinie animacji kultury lub przez praktyków
na tym polu (zarówno indywidualnych, jak
i instytucjonalnych).
Nazwa i dane kontaktowe polskiego partnera
projektu:
Instytut Kultury Polskiej, Uniwersytet Warszawski
ul. Krakowskie Przedmieście 26/28
00-927 Warszawa
e-mail: [email protected]
Stowarzyszenie Katedra Kultury
ul. Krakowskie Przedmieście 26/28
00-927 Warszawa
e-mail: [email protected]
Okres realizacji projektu:
10.11.2006 – 09.05.2008
Budżet projektu/przyznany grant:
260 000 euro/190 535 euro
Tytuł projektu:
Zawodowe kursy językowe
dla pielęgniarek i pielęgniarzy
Numer projektu: PL/06/B/F/LA/174 023
Koordynator projektu (nazwa instytucji,
adres):
Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
ul. Rewolucji 1905 r. nr 64
90-222 Łódź
Partnerzy projektu:
• Instytut Postępowania Twórczego, Łódź – Polska
• Poradnia Zdrowia RENOMA, Łódź – Polska
• Europäisches Bildungswerk für Beruf und
Gesellschaft gGmbH, Magdeburg – Niemcy
• Napier University Edinburgh – Wielka Brytania
• COOSS Marche Onlus, Ankona – Włochy
• Formación y Asesores en Selección y Empleo
S.L, Saragossa – Hiszpania
• Hafelekar Unternehmensberatung Schober
GmbH, Innsbruck – Austria
at addressing the animation program to new
target groups, and at developing education
programs for culture practitioners (within various
systems of education). Other goals include the
implementation of a cultural animation project,
i.e. a model of an „incubator”, which allows
for starting an independent professional work,
which links academic education with practice.
The latter aspect of the activity was implemented
with the use of two models: animation work in
local community (a small town) and animation
work in urban community – in both cases,
the identification of distinct culture of the two
communities is of key importance.
Moreover, several works related to the
identification of existing cultural institution
networks, including the diversification within the
partnership, have been conducted during project
implementation.
Project Results:
• A curriculum for postgraduate course of study
in the field of animation of culture (a university
postgraduate course);
• Introduction of elements of animation education
to the system of education in Lithuania;
• Starting a debate on animation education in
the Czech Republic and Great Britain;
• A model of „incubator” – a safe and monitored
animation activity that allows for starting a
professional career; the model has been
verified in a small local community (place:
Gozdowo), and in urban community, as part of
the „Seven Miracles” scenario;
• A map of traditional culture centres and a
catalogue of innovative projects and activities
in the field of culture that can be used at those
institutions;
• „Fair of animation initiatives” – a formula for a
an exchange of ideas and experiences in the sector
of culture (the project was closed in April 2008);
• A website addressed at individuals, informal
groups and institutions working in the field of
animation of culture, which serves as a platform
for exchange of programmes, ideas, contacts,
tools and methods of education in the field;
www.culturalanimation.com.
Utility value of the project – how can project
results be us:
Project results can be used in full (curricula,
project models, examples of activities) or in part
(individual programs) by all institutions offering
education in the field of animation of culture
and by practitioners in the field (individuals and
institutions).
Name and contact data of the Polish partner:
Instytut Kultury Polskiej, Uniwersytet Warszawski
ul. Krakowskie Przedmieście 26/28
00-927 Warszawa
e-mail: [email protected]
Stowarzyszenie Katedra Kultury
ul. Krakowskie Przedmieście 26/28
00-927 Warszawa
e-mail: [email protected]
Project Duration: 10.11.2006 – 09.05.2008
Project budget/grant amount: EUR 260 000
euro/190 535
Title of the Project:
Professional Language Courses
for Nurses
Project Number: PL/06/B/F/LA/174 023
Project Coordinator (name and address of
the institution):
Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna w
Łodzi (Academy of Humanities and Economics in
Łódź)
ul. Rewolucji 1905 r. nr 64
90-222 Łódź
Project Partners (name of the institution,
town, country):
• Instytut Postępowania Twórczego, Łódź – Poland
• Poradnia Zdrowia RENOMA, Łódź – Poland
• Europäisches Bildungswerk für Beruf und
Gesellschaft gGmbH, Magdeburg – Germany
• Napier University Edinburgh – Great Britain
• COOSS Marche Onlus, Ankona – Italy
• Formación y Asesores en Selección y Empleo
S.L, Saragossa – Spain
• Hafelekar Unternehmensberatung Schober
GmbH, Innsbruck – Austria
• TEMPO TRAINING & CONSULTING, Ostrawa
– The Czech Republic
Project Objectives:
The main goal of the project was to develop a
linguistic training package, which will exactly
meet the needs of the target group and help to
raise their qualifications, thanks to which their
employability in the markets of the united Europe
will be boosted, and they will be encouraged to
mobility and professional activity.
Project Description:
The main aim of
the
project
entitled
105
• TEMPO TRAINING & CONSULTING, Ostrawa
– Czechy
Cele projektu:
Głównym celem projektu było opracowanie
językowego pakietu szkoleniowego, który
będzie dokładnie odpowiadał potrzebom
grupy docelowej i podniesie jej kwalifikacje,
dzięki czemu nie tylko zwiększy jej szanse na
zatrudnienie na rynku pracy zjednoczonej
Europy, ale również zachęci do mobilności
i aktywności zawodowej.
Opis projektu:
Głównym celem projektu „PROFESSIONAL
NURSE – Developing an English, German, Italian
and Spanish Language Course for NURSES”
było stworzenie czterech kursów językowych
(angielskiego, niemieckiego hiszpańskiego i
włoskiego) dla pielęgniarek. Kursy są dostępne
na płytach CD i uwzględniają szczególne
potrzeby grupy docelowej: pielęgniarek i
pielęgniarzy. Umożliwiają poznanie języka
na poziomie podstawowym (A1, A2) poprzez
zastosowanie metody samodzielnego uczenia
się, a swoim zakresem obejmują ważne
zagadnienia praktyczne związane z tym
zawodem.
Materiał
tematyczno-leksykalny
w poszczególnych modułach wprowadzany jest
za pomocą interaktywnych ćwiczeń, krótkich
ujęć wideo, zdjęć i prezentacji wizualnych,
które ułatwiają proces uczenia się. Ponadto
słownictwo odnosi się do konkretnej sytuacji, co
pozwala studentowi na bezpośrednie skojarzenie
wykonywanej czynności z jej nazwą w danym
języku. Do pakietu szkoleniowego są dołączone
dwa przewodniki, w których przedstawiona
jest metoda e-learningu w uczeniu/nauczaniu:
Przewodnik ucznia i Przewodnik nauczyciela.
Ważnym elementem projektu jest jego strona
internetowa www.pronurse.eu. Są na niej
umieszczone opisy systemów opieki zdrowotnej
krajów partnerskich, co przyczynia się do
zwiększenia świadomości podobieństw i różnic
środowisk zawodowych w poszczególnych
krajach, ułatwiając w ten sposób przystosowanie
się pielęgniarek/pielęgniarzy do nowego
środowiska pracy.
Rezultaty/wyniki:
• Strona internetowa promująca projekt oraz
zawierająca przewodnik dotyczący ochrony
zdrowia w poszczególnych krajach, adresowany
do grupy docelowej
• Cztery płyty CD z modułami językowymi kursu
106
w języku angielskim, niemieckim, włoskim
i hiszpańskim
• Przewodniki ucznia i nauczyciela zawierające:
instrukcję obsługi płyty CD, poradnik, jak uczyć
się samodzielnie.
Adres strony internetowej projektu:
www.pronurse.eu
Trwałość rezultatów. W jaki sposób są lub
mogą być wykorzystane rezultaty projektu:
Idea projektu została bardzo dobrze oceniona
przez organizatorów konkursu w ramach
European Year of Workers’ Mobility 2006
i projekt otrzymał Nagrodę Specjalną Jury dla
najbardziej obiecującej inicjatywy wspierającej
mobilność pracowników.
Opracowane w trakcie trwania projektu materiały
szkoleniowe mogą być łatwo przystosowane
i wykorzystane przez inne grupy, branże i regiony
geograficzne. Jeżeli produkty opracowane
w projekcie odniosą sukces w tej grupie
docelowej, co będzie można stwierdzić w dłuższej
perspektywie, możliwe stanie się stworzenie
podobnych pakietów szkoleniowych z innych
języków oraz dla innych grup zawodowych.
Końcowe rezultaty projektu mogą być włączone
do oferty szkoleń w izbach pielęgniarek,
biurach zatrudnienia lub mogą stać się częścią
programu szkolnego w szkołach pielęgniarskich.
Wśród instytucji partnerskich są instytucje,
które świadczą usługi pielęgniarskie, z zakresu
opieki społecznej oraz usługi medyczne i mogą
przyczynić się do rozpropagowania rezultatów
projektu w środowisku medycznym. Rezultaty
projektu powinny poprawić jakość szkolenia przez
zapewnienie nowego pakietu szkoleniowego
przeznaczonego do samodzielnej pracy.
Nazwa i dane kontaktowe koordynatora projektu:
Marcin Podogrodzki
Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
ul. Rewolucji 1905 r. nr 64
90-222 Łódź
tel. (+48 22) 299 55 37
e-mail: [email protected]
Okres realizacji projektu:
1.11.2006 – 30.10.2008
Budżet projektu/przyznany grant:
427 889,00 euro/259 942,50 euro
„PROFESSIONAL NURSE – Developing an
English, German, Italian and Spanish Language
Course for NURSES” was to design four language
courses (English, German, Spanish and Italian)
for nurses. The courses are available in the form
of a CD and cater for the needs of the target
group. The courses help to learn the language at
an elementary level (A1, A2) with the use of a selfstudy method. They cover with their scope major
practical issues related to the profession. Lexical
and topical material forming individual modules
is introduced with the use of interactive exercises,
short video shots, photos and visual presentations,
which facilitate the learning process. Moreover,
the presented vocabulary is related to specific
situations, which helps the students associate a
given activity with its name in a given language.
The training package is accompanied by two
guides; Learner’s Companion and Tutor’s
Companion, presenting the use of e-learning in
learning/teaching.
An important element of the project is its website,
www.pronurse.eu, which features descriptions
of health care systems in the partner countries
and contributes to raising the awareness of
similarities and differences between professional
environments in individual countries, as a result
of which nurses are better prepared for working
in a new environment.
verified from a long-term perspective, it will be
possible to develop similar training packages for
other languages and professional groups.
End products of the project can be included in
the training offer of chambers of nurses and Job
Centres or may become an element of syllabus
at nursing schools. Project partner institutions
include centres providing nursing services, welfare
and medical services, and may contribute to the
propagation of project results in medical circles.
Last but not least, project results should improve
the quality of training by providing a new training
package designed for self-study.
Name and contact data of project coordinator:
Marcin Podogrodzki
Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
ul. Rewolucji 1905 r. nr 64
90-222 Łódź
tel. (+48 22) 299 55 37
e-mail: [email protected]
Project duration:
1.11.2006 – 30.10.2008
Project Budget/Awarded grant:
EUR 427 889/259 942,50
End products/results:
• A website promoting the project and featuring
a guide on health care systems in several
European countries addressed to the target
group.
• Four CDs featuring English, German, Italian
and Spanish language courses
• Learner’s and Tutor’s Companions including:
instructions how to use the CD and self-study
guide.
Project website: www.pronurse.eu
Utility value of the project – how can project
results be used (project valorisation):
The project concept was highly valued by the
organisers of the competition staged within
European Year of Workers' Mobility 2006 and it
obtained a Special Award from the Jury for the
most promising initiative promoting workers’
mobility.
Training materials developed during project
implementation can be easily adapted and used
by other groups, sectors and geographic regions.
If products developed as part of the project prove
successful in the target group, which can be
107
G RUNDTVIG– Programme
Adult Education
P rogram– edukacja
GRUNDTVIG
dorosłych
Tytuł projektu:
Rozwój regionalny
przekraczający granice
i współpraca przy dokształcaniu
osób dorosłych w regionach
wiejskich
Nr umowy: 06/GR2/06-0061/P1
Nazwa i dane kontaktowe polskiego partnera
projektu:
Stowarzyszenie Wspierające Rozwój Wsi
ul. Krekole 32
11-106 Kiwity
Prezes Ryszard Przytuła
Osoba kontaktowa: Mariola Jagiełło
Adres strony internetowej: www.recoord-poland.net,
www.swrw.pl w zakładce „Projekty”
Instytucje uczestniczące w projekcie:
• Frauen helfen Frauen e.V., Niemcy
• KEB (Katholische Erwachsenenbildung), Niemcy
• Vilties Tiltas, Litwa
• VFA-Valter Fissamber, Grecja
• Stowarzyszenie Wspierające rozwój Wsi, Polska
Cel projektu:
Wypracowanie przez organizacje partnerskie
jednolitej
koncepcji
dotyczącej
sposobu
umożliwienia
niewykształconym
kobietom
z regionów wiejskich dostępu do dalszego
kształcenia. Znalezienie odpowiedzi na pytanie,
jakie w tym celu metody nauczania muszą być
zastosowane i jakie tematy poruszone oraz
w jaki sposób można efektywnie wykorzystać
technologie informacyjne i komunikacyjne.
Aktywne włączenie grupy docelowej w podejmowane działania i wymianę doświadczeń.
Grupy docelowe:
Osoby zamieszkujące tereny wiejskie i obszary
defaworyzowane oraz kobiety.
108
Opis projektu:
Główne działania to przeprowadzenie seminariów, warsztatów i konferencji, dwustronnych
i wielostronnych wymian słuchaczy, przygotowywanie stron internetowych i prowadzenie innych
działań związanych z narzędziami internetowymi.
Dokonana została wymiana doświadczeń
między partnerami w zakresie zwyczajów
i tradycji świątecznych. Przeprowadzono warsztaty
kulinarne, które przyczyniły się do wzajemnego
poznania sposobów przygotowywania, podawania i spożywania posiłków. Odbyły się 4 wizyty
partnerskie, w czasie których zorganizowane
były 3 konferencje (w tym 1 w Polsce) oraz
przeprowadzono 2 razy warsztaty kulinarne
(w tym 1 w Polsce). W kwietniu 2007 r. w Niemczech, a w lipcu 2007 r. na Litwie odbyły się
praktyki dla słuchaczy. Celem było poznanie
specyfiki funkcjonowania gospodarstw agroturystycznych oraz wizyta w ośrodkach
dokształcania osób dorosłych. W lipcu 2007 r.
w Polsce odbyła się praktyka dla partnera z Grecji.
Rezultaty/wyniki:
• Pracownicy biorący udział w programie
poznali specyfikę i problematykę koncepcji
dokształcania grupy docelowej (kobiet o niskim
wykształceniu z regionów wiejskich) i poznali
metody sprostania temu zadaniu. Oprócz tego
poprzez wymianę z organizacjami partnerskimi
zapoznali się z kompetencjami interkultuowymi,
które przekażą później osobom uczącym się
i współpracującym. W efekcie końcowym ma
zostać stworzony program dokształcania w
zakresie kompetencji kulturowych/turystyka
wiejska, dopasowany do potrzeb osób nisko
wykształconych, i motywujący grupę docelową
do skorzystania z tej oferty i poprawienia
w przyszłości dzięki temu własnych szans
zawodowych.
• Poprzez międzynarodową wymianę partnerskich
organizacji dokształcających doszło do
wymiany doświadczeń, a na ich bazie powstaje
wspólnie opracowywany produkt końcowy
Title of the Project:
Regional Cross-border
Development and Coordination
of Adult Education and Training
in Rural Areas
Agreement number: 06/GR2/06-0061/P1
Name and contact data of the Polish partner:
Stowarzyszenie
Wspierające
Rozwój
Wsi
(Association for the Support of Rural
Development)
ul. Krekole 32
11-106 Kiwity
Prezes Ryszard Przytuła
Osoba kontaktowa: Mariola Jagiełło
Website: www.recoord-poland.net, www.swrw.pl in
folder „Projekty”
Participating institutions:
• Frauen helfen Frauen e.V., Germany
• KEB (Katholische Erwachsenenbildung), Germany
• Vilties Tiltas, Lithuania
• VFA-Valter Fissamber, Greece
• Stowarzyszenie Wspierające rozwój Wsi, Poland
Project objective:
Developing a uniform concept concerning a
method for providing poorly educated women
from rural areas with access to continuous
education; finding an answer to the question of
the methods which should be used for this purpose
and the topics which should be raised, as well as
how to effectively use ICT; the active inclusion
of the target group in the project activities and
exchanging experience.
Target groups:
Residents of rural and disadvantaged areas;
women.
Project description:
The main activities included seminars, workshops
and conferences as well as bi- and multilateral
learner exchanges in addition to creating websites
and other activities related to internet tools. The
partners exchanged experiences concerning
festive customs and traditions. A series of culinary
workshops allowed the participants to learn
about the ways of preparing, serving and eating
meals in the partner countries. Four partner
visits were organised during which there were
three conferences, including one in Poland, and
two culinary workshops, also including one in
Poland. The learners participated in placements
in Germany (April 2007) and Lithuania (July
2007). The goal of these was to learn about the
operating ecotourism farms and to visit adult
education centres. In July 2007, a placement for
the Greek partner was organised in Poland.
Results:
• The personnel who took part in the programme
learned about the unique features and
problems of continuing education by the target
group, i.e. women from rural areas with a low
level of education. They also learnt methods of
solving such problems. Furthermore, through
an exchange with the partner organisations,
they acquired knowledge about intercultural
competences which they will later disseminate
among the learners and the cooperating
institutions. The final goal is to develop a
continuing education programme in the scope
of cultural competences/rural tourism tailored
to the needs of people with a low level of
education. The programme is to motivate the
target group to avail of the offer and to improve,
in the future, the professional opportunities of
the group members.
• Through international cooperation, partner
organisations exchanged experiences and this,
in turn, has contributed to the development of
the end product which the partners are working
on together. This product comprises and adult
109
(program dokształcania dorosłych) – książka
„Take your chance” oraz płyta CD.
• Słuchacze biorący udział w programie wraz ze
słuchaczami organizacji partnerskich wyłonili 8
modułów, które mają się zawrzeć w programie
dokształcania dorosłych. Opracowany został
moduł – kompetencje językowe.
• Projekt wpłynął na zwiększenie świadomości, że
turystyka wiejska może być źródłem dochodu
dla rodziny i jednocześnie stwarzać warunki do
samorealizacji.
• Zmotywowanie słuchaczy do podjęcia nauki
obsługi komputera, okna na świat w warunkach
wiejskich.
• Projekt stworzył motywację do własnego zaangażowania w dokształcanie się i własnego
rozwoju.
• Słuchacze poznali nowe sposoby zdobywania
wiedzy w domu i ośrodku szkolenia z
wykorzystaniem komputera i Internetu. Na
Litwie słuchacze zapoznali się z metodą
Blended Learning, która w dalszych działaniach
projektu wykorzystana jest do opracowywania
poszczególnych modułów, które będą stanowiły
jedną wspólną koncepcję dokształcania
osób dorosłych. Metoda ta poprzez naukę
w dogodnym czasie, uwzględniając indywidualne możliwości i sytuację rodzinną słuchaczy,
zachęca ich do podejmowania dokształcania.
• Wykorzystanie doświadczeń partnerskich krajów
i podjęcie prób wykorzystania ich we własnym
regionie.
Wartość, użyteczność projektu. W jaki sposób
są lub mogą być wykorzystane rezultaty
projektu:
Doświadczenia słuchaczy przy realizacji projektu
okazały się bardzo ważne dla stworzenia
koncepcji
dokształcania
osób
dorosłych
w regionach wiejskich. Dzięki kontaktom i
podróżom słuchacze ujrzeli swoją sytuację
w innym świetle i są zainteresowani dalszym
dokształcaniem oraz pracą nad końcowym
opracowaniem podręcznika „Take your chance”.
Wypracowanie programu dokształcania osób
dorosłych na terenach wiejskich służy nie tylko
uczestnikom projektu, ale również może być
wykorzystane w dalszej aktywizacji środowisk
wiejskich na rzecz własnego indywidualnego
rozwoju,
rozwoju
społeczności
lokalnej,
podniesienia poziomu życia oraz zwiększenia
możliwości zarobkowych poprzez rozwój turystyki
wiejskiej.
Okres realizacji projektu:
2 lata, realizowany drugi rok
110
Tytuł projektu:
Żydowskie tradycje edukacyjne
w Europie
Numer projektu: 06/GR2/06-0074/P1
Organizator:
Instytut Tolerancji w Łodzi
Instytucje partnerskie:
• Ttg team training GmbH – Niemcy
• Bildung + Kunst = Heiterkeit e.V. Circampulus
– Niemcy
• Centro Linguistico Italiano Dante Alighieri
(CLIDA) – Włochy
• Societe Civile Auvillaraise de Contacts Francoallemands – Francja
• Instytut Tolerancji w Łodzi – Polska
• Volkshochschule Hietzing – Austria
• Castrum Peregrini – Holandia
• Telsiai Adult Secondary School and Telsiai
Education Centre – Litwa
Czas trwania: 3 lata, realizowany drugi rok
Cele projektu:
Umożliwienie placówkom edukacyjnym wymiany
doświadczeń w dziedzinie, która nie jest całkowicie
wolna od uprzedzeń. Zrozumienie historii Żydów
jako historii europejskiej i części naszej europejskiej
tożsamości. Przekazanie wiedzy o dokonaniach
i wkładzie Żydów w kulturowy i materialny
dorobek krajów, w których żyli. Odkrywanie
pejzażu kulturowego miasta jako przestrzeni
zdarzeń wielokulturowych. Porównanie, wymiana
i ewaluacja zdobytych doświadczeń i możliwości
ich wykorzystania w kształceniu dorosłych
w dziedzinie edukacji międzykulturowej.
Opis projektu:
Dla osiągnięcia zakładanych celów przeprowadzono seminaria, warsztaty, konferencje, wystawy,
zwiedzanie znaczących miejsc dla historii Żydów
Europejczyków:
• Oprowadzanie uczestników polsko-niemieckiej
konferencji „Badania, upamiętnienie, edukacja” śladami żydowskiej Łodzi. Konferencji
towarzyszyła wystawa Pawła Herzoga pt.
„Chasydzi”. Prezentacja założeń projektu
i zwiedzanie żydowskiej Łodzi dla grupy
francuskich nauczycieli;
• Warsztat 1. Paryż, Temat: Co to są wspólne
podstawy edukacyjne. Tematy zajęć:
Marsz ku nowoczesności: Czy istnieje wspólna
ogólnoeuropejska tożsamość dużego miasta?
continuing education programme – a book
entitled „Take your Chance” and a CD.
• The learners who took part in the programme,
together with the learners from the partner
organisations, have identified eight modules
which are to be included in the adult continuing
education programme. They have also created
a language competence module.
• The project has contributed to raising learners’
awareness of rural tourism as a source of
income for their families and something which
can provide conditions for self-fulfilment.
• It has also motivated the learners to learn to
use a computer which is a window on the world
in rural areas.
• It has given them motivation to become
personally involved in the furthering of their
own education and development.
• The learners found out about new methods of
acquiring knowledge from their homes and in
the training centres using computers and the
internet. In Lithuania, the learners learnt the
Blended Learning method which, in further
project activities is used for creating individual
modules that will comprise one uniform
concept of furthering the education of adults.
The method encourages continuing education
by studying at a time that is convenient for the
learner and taking into account their individual
capabilities and family situation.
• The project made it possible to avail of the
partner countries’ experience and to make
attempts to use it locally. Utility value of the project – how the project
results can be or are being used:
The learners’ experience used during project
implementation comprised an important input to
the creation of an adult education concept for
rural areas. Due to new contacts and travelling,
the learners saw their own situation in a different
light and are now interested in furthering their
education and in the final development of
the „Take your Chance” manual. Creating a
continuing education programme for people
from rural areas is beneficial not only for project
participants, but can also be used in the further
activation of rural environments to benefit
individual and community development, as well
as improving living conditions and providing
better earning options through the development
of rural tourism.
Project duration: 2 years, currently the second
year of implementation
Title of the Project:
Jewish Educational Traditions
in Europe
Project number: 06/GR2/06-0074/P1
Organizer:
Tolerance Institute in Łódź
Partner Institutions:
• Ttg team training GmbH – Germany
• Bildung + Kunst = Heiterkeit e.V. Circampulus
– Germany
• Centro Linguistico Italiano Dante Alighieri
(CLIDA) – Italy
• Societe Civile Auvillaraise de Contacts Francoallemands – France
• Instytut Tolerancji w Łodzi – Poland
• Volkshochschule Hietzing – Austria
• Castrum Peregrini – Netherlands
• Telsiai Adult Secondary School and Telsiai
Education Centre – Lithuania
Project duration: 3 years, currently the second
year of implementation
Project Objectives:
Facilitating the exchange of experiences between
educational institutions in the field that is not
completely free from prejudice. Understanding
the history of Jews as an element of European
history and identity. Propagating knowledge on
achievements and input of Jews in cultural and
material heritage of countries in which they live.
Discovering the cultural landscape of a town as
a space for multicultural events. Comparing,
exchanging and evaluating experiences and
opportunities for their use in adult education in
the field of intercultural education.
Project description:
In order to achieve the intended goals, seminars,
workshops, conferences and exhibitions were
held, and trips to significant historic places in the
history of European Jews organized:
• Sightseeing trip for participants of PolishGerman conference entitled „Studying,
Commemorating, Educating” tracking the
Jewish history in Łódź. The conference was
accompanied by an exhibition by Paweł Herzog
entitled Hasids. Presentation of the project and
sightseeing trip in Jewish district of Łódź for a
group of French teachers;
• Workshop 1. Paris, Subject: What are common
educational bases? Workshop topics: Going
111
Antysemityzm w Europie: Auschwitz – sprawa
Dreyfusa – pogrom – zagłada (shoah) –
przymusowy chrzest
Paryż: historie z historii Żydów Europejczyków;
• Warsztat 2. Berlin, Temat: wymiana między
religiami. Tematy zajęć:
Oświeceniowe i humanistyczne tradycje narodu
żydowskiego. Reformacja.
Akademie, towarzystwa i pisma okresu
oświecenia Moses Mendelssohn (1729-1786)
i emancypacja Żydów Rachel, Levin (17711833) – salon jako republika wolnej myśli;
Berlin: historie z historii Żydów Europejczyków
• Warsztat 3. Wiedeń, Temat: znaczenie
chrześcijańskich i żydowskich wartości. Tematy
zajęć:
Kształcenie społeczne i polityczne, Kultura
wiedeńska na przełomie wieków;
Wiedeń:
historie
z
historii
Żydów
Europejczyków
• Warsztat 4. Amsterdam, Temat: obrazy, tradycje
i ich mity. Tematy zajęć:
Amsterdam – Jerozolima Północy Das joods historisch museum”, wgląd w historię
Żydów i żydowskie święta
Synagoga i życie żydowskiej społeczności
(gminy)
Dom Anny Frank i Castrum Peregrini: „Ukryty
wśród przyjaciół” – reportaż
• Spotkania w Tybindze i Stuttgarcie z pracownikami „Muzeum Pamięci” i przedstawicielem gminy żydowskiej Spotkanie
w Domu Literata w Stuttgarcie z profesorem
Gao Niansheng, tłumaczem „Dziennika Anny
Frank” na język chiński. Spotkanie z prof.
Anat Feinberg z Instytutu Studiów Żydowskich
w Heilderbergu
• Spotkanie w Łodzi z grupą historyków z Berlina reprezentujących fundację „Topografia
terroru”
• Wystawa Instytutu Tolerancji w Łodzi w ramach projektu towarzysząca ogólnopolskiej
konferencji młodych historyków na temat
edukacji żydowskiej w latach 1940-44,
organizowanej przez Uniwersytet Łódzki.
Wygłoszenie referatów przez uczestników
projektu
• Uczestnicy projektu wzięli także udział w spotkaniu „Niebiańska Łódź – druga Ameryka”
• spotkanie z profesorem Władysławem
Bartoszewskim na temat „Trudne pytania
w dialogu polsko-żydowskim”
• Podczas spotkania w Wiedniu prezentacja
wystawy Instytutu „Okna Bałut” Pawła
Herzoga oraz filmu „Z głębokości wołam”.
Martina Schmidt z wydziału edukacji miasta
112
Warsztaty: Paryż, Berlin, Wiedeń, Amsterdam Workshop: Paris, Berlin, Vienna, Amsterdam
forward to modernity: Is there a common
European large city identity? Anti-Semitism in
Europe: Auschwitz – Dreyfus Case – Pogrom
– Shoah – forced baptism, Paris: histories of
European Jews
• Workshop 2. Berlin, Subject: Exchanges
between religions. Workshop topics:
Enlightenment and Humanistic Traditions of
the Jewish Nation. Reformation.
Academies, associations and periodicals in
Enlightenment
Moses Mendelssohn (1729-1786) and Emancipation of Jews, Rachel, Levin (1771-1833) –
Salon as a Free Thought Republic
Berlin: histories of European Jews
• Workshop 3. Vienna, Subject: Importance of
Christian and Jewish Values. Workshop topics:
Social and Political Education
Culture in Vienna at the turn of the century
Vienna: histories of European Jews
• Workshop 4. Amsterdam, Subject: Images,
Traditions and Myths. Workshop topics:
Amsterdam – Jerusalem of the North
Das joods historisch museum, insight in the
history of Jews and Jewish holidays
Synagogue and life of Jewish community
Anna Frank’s house and Castrum Peregrini:
„Hidden among Friends” – reportage
• Meetings in Tübingen and Stuttgart with
employees of the Museum of Remembrance
and a representative of Jewish community.
Meeting at the Writers’ House in Stuttgart with
professor Gao Niansheng, translator of Anna
Frank’s Diary into Chinese. Meeting with prof.
Anat Feinberg of Institute of Jewish Studies in
Heilderberg.
• Meeting in Łódź with a group of historians from
Berlin who represent the Topography of Terror
Foundation.
• Exhibition organized by the Tolerance Institute in
Łódź as part of the project and accompanying
a Poland-wide conference of young historians
devoted to Jewish education in the years 194044 organized by the University of Łódź. Lectures
given by project participants.
• Project participants also attended a meeting
entitled „Heavenly Łódź – Second America” and
meeting with professor Władysław Bartoszewski
enetitled „Difficult Questions in Polish-Jewish
Dialogue”.
• During the meeting in Vienna, the exhibition by
Paweł Herzog entitled „Windows of the Bałuty”
District and film entitled „Z głębokości wołam”
(I am calling from the depth) were presented.
Martina Schmidt of the Education Department
at the Vienna City Hall will present the film at
113
Wiednia będzie pokazywać go w szkołach.
Partner z Francji zadeklarował tłumaczenie
listy dialogowej na język francuski. Płyty DVD
we francuskiej wersji językowej będą gotowe
wkrótce.
• w ramach projektu współorganizacja „Spotkań
z kulturą żydowską”.
• VHS Lingen – Niemcy
• CEA „Casa de la Cultura” de Getafe –
Hiszpania
• Łódź – Uniwersytet Trzeciego Wieku – Polska
• ZIVOT 90 – Czechy
• Pancyprian organisation for adult education
centres – Cypr
Efekty:
Wydanie książki „Nauka pomogła nam
przetrwać”, w której opisane są wszystkie instytucje
edukacyjno-kulturalne działające w latach 19401944 oraz osoby zajmujące się oświatą w czasie
istnienia getta Litzmannstadt.
Lata realizacji projektu: 2005-2007
Książki będą przekazane do różnych instytucji
edukacyjnych i bibliotek w kraju i za granicą.
Rozwinięcie współpracy Instytutu Tolerancji
z instytucjami partnerskimi poza projektem
Grundtvig 2. Uniwersytet Ludowy z Wiednia będzie
partnerem w projekcie „Barwy deportacji”.
Waloryzacja wyników projektu:
Planowane upowszechnienie wyników projektu
również w ramach „Jewish Poland Guide”. Projekt
ten został przedstawiony na spotkaniu w Urzędzie
Miasta Łodzi przez dr Miriam David z Izraela. Daje
on szerokie możliwości współuczestnictwa. Jest to
interaktywny przewodnik po miejscach istotnych
dla historii Żydów w Polsce, tworzony na zasadzie
Wikipedii. Pozwala nie tylko na zdobywanie
wiedzy, lecz także kreatywne jej uzupełnianie
w zakresie wizualnym i tekstowym. Zostaną tu
zamieszczone m.in. wyniki osiągnięte w pracy
w projekcie.
Tytuł projektu:
Wejdźmy w to: uczymy się
języka angielskiego,
aby przygotować się
do podróży po Europie
Numer projektu: 06/GR2/06-0118/P2
Organizacja:
Łódzki Uniwersytet Trzeciego Wieku im. Heleny
Kretz
ul. Traugutta 18
90-113 Łódź
Instytucje partnerskie:
• CVO De Bargie – Belgia – koordynator projektu
• Kauhaava Härmät Adult Education Centre –
Finlandia
114
Cele projektu:
Celem projektu było nauczanie języka angielskiego
dorosłych i osób starszych wywodzących się ze
społeczności lokalnej oraz wykorzystanie języka
obcego do komunikacji internetowej między
partnerami projektu. Ponadto planowano
poznanie kultury, życia codziennego i historii
krajów partnerskich przez uczestników projektu.
Projekt miał służyć poznaniu i stosowaniu nowych
metod nauczania dorosłych.
Główne działania:
Dla osiągnięcia zakładanych celów przeprowadzono dwustronne i wielostronne wymiany
słuchaczy. Posługiwano się nowymi technologiami
informacyjno-komunikacyjnymi. Założono strony
internetowe projektu. W pierwszym roku
projektu odbyły się 3 spotkania partnerskie
w Gandawie, Magdeburgu i Kauhavie
w Finlandii. Założono Forum do wymiany
doświadczeń, metod nauczania i wzajemnego
poznawania się słuchaczy, prowadzenia przez
nich korespondencji i zamieszczania opisów
zwyczajów, świąt charakterystycznych dla
danego kraju. Prowadzono dodatkowe zajęcia
konwersacyjne z języka angielskiego i obsługi
komputera. Słuchacze spotykali się poza
zajęciami, dyskutując na różne tematy, oczywiście
w języku angielskim. Grupa polska jako jedyna
od początku na spotkania partnerskie wysyłała
słuchaczy,
co
zaowocowało
późniejszym
wprowadzeniem tego zwyczaju również przez
innych partnerów. Grupa polska wprowadziła
zwyczaj dokumentowania wszystkich spotkań
w formie prezentacji na płytach CD lub DVD
i rozpowszechniania ich wśród partnerów.
W czasie drugiego roku odbyły się spotkania
w Getafe w Hiszpanii, w Łodzi oraz końcowe
spotkanie na Cyprze. Na spotkaniu w Getafe
omówiono plan działania w nowym roku
projektowym oraz nowości wprowadzane
w poszczególnych krajach. Ponieważ grupa
polska położyła główny nacisk na kontakty
uczestników projektu, co dało bardzo dobry
rezultat na poprzednim spotkaniu w Kauhavie
schools. The French partner declared that they
would have translation of subtitles made into
French. A DVD in French will be ready soon.
• Co-organization of the Spotkania z kulturą
żydowską Jewish Festival as part of the
project.
Project Results:
Printing of the book entitled Nauka pomogła
nam przetrwać (Education has helped us survive),
which describes all educational and cultural
institutions operating in the years 1940-1944
and people responsible for education at the
times of Litzmannstadt Ghetto.
The book will be distributed among educational
institutions and libraries at home and abroad. The
Tolerance Institute intends to expand cooperation
with its partner institutions outside the Grundtvig
2 project. People’s University of Vienna will
be a partner in the project entitled Colours of
Deportation.
Valorisation of project results:
Project results are planned to be disseminated
in the Jewish Poland Guide. The project was
presented at the meeting at the Łódź City Hall
by dr Miriam David of Israel. It is an interactive
guide of places of interest in the history of Jews
in Poland, which gives broad opportunities for
co-participation. It is an open project, similar
to Vikipedia, which allows not only for gaining
knowledge, but also for creative broadening it in
the scope of visuals and text. The guide will also
feature results of the project.
Title of the Project:
Let’s Go for It: Learning English
to Travel around Europe
Project Number: 06/GR2/06-0118/P2
Organisation:
Łódzki Uniwersytet Trzeciego Wieku im. Heleny
Kretz (Helena Kretz University of the Third Age
in Łódź)
ul. Traugutta 18
90-113 Łódź
Partner Institution:
• CVO De Bargie – Belgium – koordynator
projektu
• Kauhaava Härmät Adult Education Centre –
Finland
• VHS Lingen – Germany
• CEA „Casa de la Cultura” de Getafe – Spain
• Łódź – Uniwersytet Trzeciego Wieku – Poland
• ZIVOT 90 – The Czech Republic
• Pancyprian organisation for adult education
centres – Cyprus
Project Duration: 2005-2007
Project Objectives:
The main goal of the project was to teach English
to adults and the elderly coming from local
community and to use a foreign language to
communicate with other project partners via the
Internet. Other objectives included learning by
project participants about the culture, everyday
life and history of partner countries. The project
aimed at learning and using new methods of
teaching adults.
Main activities:
In order to achieve the forecasted goals, bilateral
and multilateral student exchanges were staged.
Latest information and computer technologies
were used. Project websites were developed.
In the first year of project implementation,
3 meetings of the partners were held in Ghent,
Magdeburg and Kauhava. An Internet Forum for
exchange of experiences and teaching methods
was established. At the forum, students could get
to know one another, exchange correspondence
and post descriptions of traditions and holidays
typical for their respective countries. Moreover,
conversations in English and IT classes were held.
Students met after classes to hold discussions on
various topics in English. The Polish group was
the only one, which from the very beginning sent
students to all partner meetings, which resulted
in following the example by other partners. The
Polish group also introduced the tradition of
documenting all meetings in the form of CD or
DVD presentations and distributing them among
the partners.
In the second year of project implementation,
meetings were held in Getafe, Spain and in Łódź,
Poland. The final meeting was held in Cyprus. At
the meeting in Getafe, action plan for the new
project year and latest achievements introduced
in individual countries were discussed. Because
the Polish group placed emphasis on contacts
between project participants, which already
brought results during the meeting in Kauhava,
Finland, students from Poland, Germany and
Finland attended the meeting in Getafe, where
they became acquainted with methods of
teaching adults, visited a school and went on a
115
w Finlandii, do Getafe przybyli słuchacze z
Polski, Niemiec i Finlandii. Uczestnicy mieli
możliwość poznania metod nauczania dorosłych
i odwiedzenia szkoły oraz zwiedzenia Madrytu i
starej stolicy Hiszpanii, Toledo. Kolejne spotkanie
słuchaczy z Finlandii, Niemiec, Czech odbyło
się w Łodzi. Słuchacze polscy zapoznali gości
z historią miasta, obejrzano wspólnie muzeum
kinematografii i sale noblistów polskich. Słuchacze
polscy przygotowali też śpiewniki z piosenkami
krajów partnerskich i jeden wieczór był poświęcony
wspólnemu śpiewaniu. Ponadto polska grupa
przygotowała dokumentację fotograficzną w
postaci prezentacji slajdów na płytach DVD,
które rozdano uczestnikom. Przeprowadzono
wywiad telewizyjny z uczestnikami projektu.
Koordynator z Belgii poprowadził warsztaty z
zakresu posługiwania się nowymi technologiami
informacyjnymi. W końcowym spotkaniu na
Cyprze z udziałem słuchaczy z Polski i Niemiec
(uczestnicy polscy jako jedyni byli obecni na
wszystkich spotkaniach partnerskich) nastąpiło
podsumowanie projektu i wręczenie wszystkim
jego uczestnikom
certyfikatów uczestnictwa.
Grupa polska zwyczajowo zrobiła całą
dokumentację fotograficzną, którą na płytach
DVD przekazała partnerom. Projekt dobiegł
końca, ale przyjaźnie zostały i owocują teraz
wzajemnymi odwiedzinami już prywatnych
słuchaczy z różnych krajów. Poza nauką języka
angielskiego i poznawaniem technologii
internetowej (również po angielsku) największym
osiągnięciem projektu jest zawiązanie przyjaźni
pomiędzy partnerami oraz duże postępy
poczynione przez uczestników w opanowaniu
języka mówionego, a nie tylko biernej jego
znajomości. Należy stwierdzić, że grupa polska
była chyba najlepiej przygotowana pod względem
językowym.
Efekty:
Projekt wspierał krajowe działania w dziedzinie
edukacji dorosłych. Możliwość dodatkowych lekcji
języka obcego i obsługi komputera była bardzo
pomocna w kształceniu słuchaczy Uniwersytetu
Trzeciego Wieku. Szczególnie jest to ważne dla
osób, których nie stać na opłacenie samemu
dodatkowych zajęć. Kontakty i wyjazdy do krajów
partnerskich były okazją do poznania historii,
geografii krajów partnerskich i doskonałym
sprawdzianem znajomości języka. Udział
w projekcie stanowił bowiem silną motywację do
nauki języków obcych i obsługi komputera. Dorośli
słuchacze chętnie uczestniczyli w lektoratach
i konwersacjach. Powstały grupy samokształceniowe, które spotykają się nadal i rozmawiają
116
former students from different countries. Apart
from learning English and ICT (also in English),
major achievements of the project included
establishing friendships between the partners and
great progress in spoken language skills, instead
of gaining a passive knowledge of the language.
It should be emphasised that the group from
Poland has displayed the most thorough linguistic
preparation.
Uczestnicy spotkań partnerskich w obcym języku. Wśród słuchaczy są osoby, które
były nauczycielami języków obcych i bardzo
chętnie pomagają w samokształceniu grup.
Większość uczestników projektu przekonała się,
że obsługi komputera też można się nauczyć i
mieć łączność z domu z całym światem, że przy
pomocy komputera można uzyskać szybko i bez
wychodzenia wiele informacji z różnych dziedzin.
Dla potrzeb projektu utworzono strony internetowe
projektu, opublikowano badania, raporty z działań
i wypracowane materiały szkoleniowe.
Waloryzacja wyników projektu:
Upowszechnianie rezultatów projektu prowadzone było na wykładach ogólnych Uniwersy-tetu
Trzeciego Wieku. Udostępniono do powszechnego użytku opracowaną w projekcie płytę DVD.
Informacje o wynikach projektu zamieszczono
w Biuletynie Okresowym Uniwersytetu. Dokumentacja fotograficzna spotkań umieszczona jest
w internecie na Forum www.cvodebargie.be.
Ponadto zgromadzono dokumentację fotograficzną
działań w projekcie i przekazano ją uczestnikom na
płytach DVD i CD.
Participants of partnership meetings
trip to Madrid and Toledo, the historic capital of
Spain. Another meeting of students from Finland,
Germany and the Czech Republic was held in
Łódź. Polish students presented to visitors the
history of the town, and staged a visit to the
museum of cinematography and an exhibition
devoted to Polish Nobel Prize winners. Students
from Poland also prepared song books featuring
songs of the partner countries and one evening
was spent on singing together. Moreover, the
Polish group prepared photo documentation in
the form of a slide show recorded on DVDs, which
were given to the participants. A TV interview
was held with project participants. The project
coordinator from Belgium staged ICT workshop.
At the final meeting in Cyprus attended by
students form Poland and Germany (the former
attended all partner meetings), project results
were summed up and attendance certificates
given to all students. As usually, the group from
Poland secured photo documentation, which
was given to partners in the form of DVDs.
Although the project was completed, friendships
have survived and resulted in private visits of the
Project results:
The project supported national activities in the
field of adult education. Possibility to attend
additional foreign language and IT classes has
been extremely helpful to educating the students
of the University of the Third Age. It has been
especially important for those students who could
not afford to pay for additional classes. Contacts
and visits abroad were a splendid opportunity
to learn the history and geography of partner
countries and an excellent test of linguistic skills.
The participation in the project served as a strong
motivation for learning foreign languages and
computer use. Adult learners willingly attended
language classes and conversations. Self-study
groups were established, which still meet and hold
conversations in the foreign language. Among
the learners are former foreign language teachers
who willingly assist the groups in their self-study
activities. Majority of project participants have
learnt that it is possible to master computer skills
and have access to the world from their homes
and that with the use of a computer it is possible
to easily obtain a lot of information in various
fields without leaving home. Project websites were
established, and study results, activity reports and
training materials were published.
Valorisation of Project Results:
Project results were disseminated during general
lectures given at the University of the Third Age.
A DVD developed during project implementation
was given for a general use. Information on
project results was published in the University
Bulletin. Photo documentation of the meetings
was posted on the Internet at: www.cvodebargie.
be. Moreover, project participants obtained
photo documentation of project activities in the
form of DVDs and CDs.
117
E uropean
Language Label
Europejski Znak Innowacyjności
E uropean Language Label
w zakresie nauczania języków obcych
W konkursie nie wyłoniono projektów o tematyce
rozwój przedsiębiorczości.
Tytuł projektu:
Laboratorium – Belgia
frankofońska
Laureat konkursu indywidualnego w roku 2007 w
Kategorii Inne
Katarzyna Podyma
Instytucja koordynująca: Muzeum Miejskie
w Żorach, Dolne Przedmieście 1, 44-240 Żory
Język projektu: francuski
Cele projektu:
• Ukazanie za pomocą różnych środków
komunikacji antropologicznej idei jedność-wróżnorodności kultur Europy;
• Przedstawienie, w jak najszerszej perspektywie,
odmienności w świecie kultur europejskich;
próba znalezienia odpowiedzi na pytania „Kim
jesteśmy?”, „Jak żyjemy razem?”;
• Wytłumaczenie zawiłości i niezrozumiałości
zjawisk kulturowych;
• Wykorzystanie wiedzy z różnych dziedzin kultury
(geografia, archeologia, historia, sztuka, film,
muzyka) w celu pełniejszego i wnikliwszego
zaprezentowania tematu;
• Podjęcie dialogu kulturowego oraz próba
zmierzenia się z odpowiedzią na pytanie o
podłoże różnorodności kulturowej oraz jej
wyjaśnieniem;
• Skonfrontowanie wiedzy już posiadanej przez
odbiorców, przyswojonej za pomocą różnych
środków przekazu z realiami życia codziennego
i kultury, prezentowanymi w formie zróżnicowanej metodologicznie;
• Wieloetapowość zamknięta w okresie dwóch
miesięcy – pozwala na szerszy i wnikliwszy
kontakt z problematyką projektu;
118
• Otwartość konstrukcji – pozwala na udział
zarówno grup szkolnych, jak i osób
indywidualnych; oferta zróżnicowana pod
względem zawartości merytorycznej i dostosowana do wieku odbiorcy;
• Nacisk na pracę edukacyjną, która stanowi
zasadniczy element; próba stworzenia w ten
sposób solidnej podstawy „myśli narracyjnej”,
dzięki której odbiorca będzie mógł działać ze
świadomością akcji, w której jest zanurzony;
• Wydawnictwo „Laboratorium – Belgia frankofońska”, kompendium wiedzy przeznaczone
dla uczniów, którzy uczestniczyli w zajęciach
edukacyjnych oraz płyta CD z materiałami
projektowymi dla nauczycieli.
Opis przedsięwzięcia:
Charakter działań:
• Realizacja wystaw o charakterze historycznokulturowym:
„Bruxelles. 1000 ans de rayonnement de la
culture française”,
„Walonia-Bruksela – piękno i harmonia” –
fotografia Axela Louvriera – lektor języka
francuskiego CGRI, Instytut Języków Romańskich i Translatoryki Uniwersytetu Śląskiego;
• Projekt edukacyjny dla dzieci i młodzieży;
• Sobotnie prezentacje kultury Belgii frankofońskiej w ramach Sobotnich Spotkań Muzealnych;
• Koncert finałowy podsumowujący realizację
projektu;
• wydawnictwo – Zeszyty Edukacyjne, płyta CD.
Realizacja projektu:
Opis zamkniętej części edukacyjnej projektu –
przeznaczonej dla szkół:
• Projekt miał charakter gry dydaktycznostrategicznej polegającej na udziale w szeregu
zajęć o różnym charakterze
i wymiarze
edukacyjnym, w trakcie której uczniowie
zdobywali nie tylko wiedzę w sposób
konwencjonalny, ale czynnie uczestniczyli
w „strategii naukowego działania”, zdobywając
punkty oraz gromadząc wskazówki w celu
There were no projects within the development
of entrepreneurship.
Title of the Project:
The Francophone Belgium
Laboratory
2007 Individual Awards for Teachers, category:
Other
Katarzyna Podyma
Coordinating Institution: Municipal Museum
in Żory, Dolne Przedmieście 1, 44-240 Żory
Project Language: French
Project Objectives:
• Presenting the anthropological idea of unity in
diversity of Europe’s cultures through various
communication means;
• Presenting the diversity in the world of European
cultures in the broadest possible perspective;
seeking to find an answer to the questions
“Who are we?”, “How do we live together?”;
• Explaining complex and incomprehensible
cultural phenomena;
• Using knowledge about various areas of culture
(geography, archaeology, history, art, film,
music) in order to present a given topic more
comprehensively and thoroughly;
• Entering into a cultural dialogue and making
an attempt to answer the question about the
background of cultural diversity and to explain
the issue;
• Confronting the knowledge already gained by
participants through various media with the
realities of everyday life and culture presented
through methodologically diverse approaches;
• A multi-stage approach confined to the period of
two months, which enables a broader and more
thorough insight into the issues covered by the
project;
• Open access approach, which enables both
school groups and individuals to be involved;
an offer which is diversified in terms of content
and adjusted to the age of the participant;
• Emphasis placed on educational work which
is the key element; an attempt to create
in this way a solid basis for „narrative
thought”, which will enable the participant
to act while being aware of the action
in which he or she is embedded;
• The Francophone Belgium Laboratory”
publications, a compendium for pupils who
have participated in classes and a CD with
project materials for teachers.
Description of activities:
Type of activities:
• Exhibitions centred around history and culture:
„Bruxelles. 1000 ans de rayonnement de la
culture française”,
„Wallonia-Brussels – beauty and harmony” –
photographs Axela Louvriera – la CGRI French
language teacher, the Department of Romance
Languages and Translation at the University of
Silesia;
• An educational project for children and young
people;
• Saturday presentations of the culture of
Francophone Belgium as part of the Saturday
Museum Encounters;
• The closing concert summarising the implementation of the project;
• Publications: Education Booklets, a CD.
Implementation of the project:
Description of the closed educational part of the
project – targeted on schools:
• The project was designed as an educational
and strategic game based on the participation
in classes with various educational elements
and dimensions, during which pupils not only
acquired knowledge in a conventional way, but
were also actively involved in “the strategy of
scientific action”, winning points and gathering
119
rozwiązania „alchemicznej formuły”;
• Projekt obejmował swoim zasięgiem wiedzę z
zakresu historii, etnografii, sztuki, muzyki oraz
języka i literatury;
• Zajęcia zostały zgrupowane w bloki tematyczne;
• Projekt był realizowany w różnych punktach
miasta Żory (Muzeum Miejskie, Otwarta
Pracownia Plastyczna Miejskiego Ośrodka
Kultury, Urząd Miasta, Państwowa Szkoła
Muzyczna) oraz w Nauczycielskim Kolegium
Języków Obcych w Jastrzębiu Zdroju;
Zajęcia teoretyczne w blokach tematycznych:
1. Historia z brabanckiej koronki:
• Waleczni Galowie kontra Rzymianie,
• Bitwa złotych ostróg i co dalej,
• Niech żyje król – a jednak monarchia.
2. O etniczności słów kilka:
• Belgijska wędrówka,
• Walonowie a Flamandowie,
• Jedność w różnorodności, różnorodność w jedności.
3. Belgia – największe muzeum świata.
Tytuł projektu:
System zapewnienia jakości
w nauczaniu języków
obcych na wyższej uczelni
na przykładzie Politechniki
Warszawskiej
Warsztaty:
• W pracowni Magritte’a – warsztaty plastyczne
(świat sztuki współczesnej i surrealistyczna
wyobraźnia);
• Komiks – na drodze do sztuki – warsztaty
językowo-plastyczne;
• W kręgu kodu kulturowego – warsztaty językowe.
Projekt nagrodzony w 2007 roku w Kategorii
Doskonalenie zawodowe
Koncerty:
• Muzyczna zagadka belgijska,
• Koncert finałowy „Monsieur Brel, vous permettez?”.
Język projektu: wszystkie języki nauczane w SJO
PW, czyli angielski, francuski, hiszpański, włoski,
rosyjski, niemiecki oraz polski
Opis otwartej części projektu – przeznaczonej
dla osób indywidualnych:
Sobotnie prezentacje kulturalne to spotkania
z kinem, kuchnią i kulturą Belgii frankofońskiej.
W tej części uczestniczyli również uczniowie
gimnazjów biorących udział w grze dydaktycznej.
Program zawierał: projekcję filmów belgijskich:
„Uśpione dziecko”, „Trio z Belville”, „Toto, le
Héros”, „La vie en rose”; spotkanie autorskie
z Axelem Louvrierem w tle wystawy „Walonia
– Bruksela – piękno i harmonia”; koncerty
„Monsieur Brel, vous permettez?” i „Muzyczna
zagadka belgijska”; wykłady: z historii sztuki
„W pracowni Magritte’a – czyli jak rodził się
surrealizm”, „Belgia – największe muzeum
świata?” i „Na tropach historii – Belgia”, w tle
wystawy „Bruxelles. 1000 ans de rayonnement
de la culture française”.
120
Metody i środki:
Projekt był zróżnicowany metodologicznie,
uwzględniał najnowsze techniki pracy z uczniami,
wprowadzając różnorodne środki przekazu
informacji, wykorzystując język słowa, obrazu i
dźwięku.
W trakcie zajęć wykorzystywane były:
• literatura piękna i naukowa w różnej formie literackiej,
• dokumentacja fotograficzna,
• pokazy multimedialne,
• fragmenty filmów dokumentalnych i fabularnych,
• aktualne wiadomości prasowe i telewizyjne.
Instytucja koordynująca:
Politechnika Warszawska – Studium Języków Obcych
plac Politechniki 1
00-661 Warszawa
Cele projektu:
Celem projektu były działania projakościowe
wspierające wprowadzenie spójnego systemu
kształcenia językowego w uczelni wyższej, a w
szczególności:
• opracowanie założeń oraz projektu systemu
jakości kształcenia,
• wdrażanie systemu, czyli wspólne budowanie
systemu jakości pracy poprzez jednoczesne
wprowadzanie trzech programów:
– programu rozwoju i wsparcia dla nauczycieli,
niezbędnego
dla
skutecznej
realizacji
ustalonego programu nauczania,
– programu wsparcia dla studentów, który
pozwoli im uczyć się skuteczniej,
– programu monitorowania i oceny pracy
nauczycieli.
Zapewnienie jakości, niezbędny element
wprowadzania wielkich zmian programowych
i systemowych w nauczaniu języków obcych
hints about how to solve “the alchemical
formula”.
• The project covered the knowledge about
history, ethnography, art, music, language and
literature.
• Classes were grouped in thematic blocks.
• The project was carried out in various places in
the town of Żory (the Municipal Museum, the
Open Artistic Studio of the Municipal Cultural
Centre, the Municipal Council and the State
School of Music) and at the Foreign Language
Teacher Training College in Jastrzębie Zdrój.
Theoretical classes in thematic blocks:
1. The Bruges lace stories:
• Brave Gauls against Romans;
• The Battle of the Golden Spurs and what happened next;
• Long live the King – so it’s the monarchy after all;
2. A few words about ethnicity:
• The Belgian tour;
• Walloons and Flemings;
• Unity in diversity, diversity in unity.
3. Belgium: the biggest museum of the world.
Workshop:
• In Magritte’s studio: artistic workshops (the world
of modern art and surrealistic imagination);
• Cartoon – on the way to art: language and art
workshops;
• In the circle of the cultural code: language
workshops.
Concerts:
• A musical Belgian puzzle,
• he closing concert „Monsieur Brel, vous permettez?”.
Description of the open part of the project –
targeted on individuals:
The Saturday cultural presentations were
encounters with the cinema, cuisine and culture
of Francophone Belgium; this part involved
also pupils from the lower secondary schools
participating in the educational game. The
programme included: Belgian cinema films
„Enfant Endormi”, „Triplettes de Belleville”,
„Toto, le Héros”, „La vie en rose”; a meeting
with the author, Axel Louvrier, with the exhibition
„Wallonia – Brussels – beauty and harmony” in
the background; concerts „Monsieur Brel, vous
permettez?”; and lectures: on the history of art „In
Magritte’s studio – or the origins of surrealism”,
„Belgium: the biggest museum of the world?” and
„Tracking history – Belgium”, with the exhibition
„Bruxelles. 1000 ans de rayonnement de la
culture française” in the background.
Methods and means :
The project was methodologically diversified and
employed a wide range of working methods,
which included the latest techniques for work
with pupils, introducing various means for
communicating information and using the
language of words, pictures and sounds. The
following resources were used during classes:
• belles-lettres and scientific literature of various
literary forms;
• photographic documentation;
• multimedia presentations;
• fragments of documentaries and feature films;
• contemporary press and TV news.
Title of the Project:
Foreign Language Teaching
Quality Assurance System at
a Higher Education Institution
based on the Example of
the Warsaw University of
Technology
The project won a prize in 2007 in the Professional
Development Category
Coordinating Institution:
Warsaw University of Technology,
Language Centre
Plac Politechniki 1
00-661 Warszawa
Foreign
Project Languages: all languages taught at the
Foreign Language Centre, i.e.: English, French,
Spanish, Italian, Russian, German and Polish
Project Objectives:
The main aim of the project was quality-promoting
activities that support the introduction of a
consistent foreign language education system at
the HEI, and in particular:
• developing guidelines and designing education
quality assurance system,
• implementing the system, i.e. creation of the
work quality system thanks to the simultaneous
implementation of three programmes:
– programme for the development and support
of teachers, which is indispensable for efficient
implementation of the adopted curriculum,
– programme for the support of students, which
will help them learn in a more efficient manner,
121
w Politechnice Warszawskiej (m.in. wprowadzenie
centralnych jednolitych egzaminów na wszystkich
wydziałach PW, a co za tym idzie jednolitych
ramowych programów kształcenia opartych
na skalach biegłości Europejskiego Systemu
Opisu Językowego), jest możliwe dzięki ścisłej
współpracy Zespołu ds. Jakości Kształcenia,
zwanego Zespołem Q, z kierownictwem Studium,
Komisją Egzaminacyjną oraz Radą Programową.
Działania podjęte w ramach projektu:
Zespół Q opracował założenia, cele, program
pracy i narzędzia do ich realizacji, które
przedstawiono wszystkim pracownikom SJO.
Podczas spotkań informacyjno-szkoleniowych,
obowiązkowych
dla
wszystkich
lektorów,
omówiono następujące tematy:
• Jakość w nauczaniu języków obcych;
• Kontrakt w pracy z grupą;
• Portfolio w pracy ze studentami;
• Motywacja w nauczaniu i uczeniu się języków
obcych;
• Testy;
• Emisja głosu;
• Autonomia studenta;
• Ankiety i kwestionariusze obowiązujące w pracy
lektora.
W ramach programów wsparcia dla lektorów
i studentów opracowano oraz wprowadzono
następujące narzędzia:
• listę kontrolną dla lektora (celem jest
zapewnienie jednolitych zasad dotyczących
pracy ze studentami oraz dostarczenie każdemu
studentowi pełnego pakietu informacji
dotyczącej nauczania języków obcych w PW),
• vademecum nowego lektora rozpoczynającego
pracę w SJO,
• kwestionariusz do samooceny dla lektorów,
• ankietę śródsemestralną,
• informator Pierwszoroczniaka Politechniki
Warszawskiej.
Do monitorowania i oceny pracy lektorów
stworzono:
• szczegółowe kryteria do zatrudniania i awansowania nauczycieli w SJO PW,
• ankietę – opinię studenta na temat pracy
lektora,
• arkusz hospitacyjny.
Wszystkie powyższe narzędzia wykorzystywane są
według opracowanych szczegółowych procedur.
W końcowej fazie są prace nad Kodeksem
Postępowania (listą wymogów koniecznych dla
wprowadzenia całościowego systemu jakości w
SJO).
122
W ten sposób uzyskano:
• systemowe podejście do jakości nauczania –
wprowadzenie jednolitych programów, kryteriów
i standardów,
• wprowadzenie warunków jawności i przejrzystości (informacja na papierze i w Internecie)
zarówno dla pracowników, jak i studentów,
• wprowadzenie jednolitego systemu monitorowania i oceny pracy lektorów ze studentami
(porównywalne kryteria),
• stworzenie warunków niezbędnych dla rozwoju
zawodowego lektorów,
• integrację zespołu lektorów wokół problemów
jakościowych,
• zainspirowanie innych studiów języków obcych
(np. SJO Politechniki Wrocławskiej, SJO
Uniwersytetu w Białymstoku),
• współpracę z samorządem studenckim,
• szeroką ofertę kursów językowych wychodzącą
naprzeciw aktualnym potrzebom studentów
i absolwentów,
• to, że koordynator prac Zespołu Q jest członkiem
uczelnianej Rady ds. Jakości Kształcenia.
Osoba kontaktowa:
Joanna Jurek, Danuta Sołtyska
e-mail: [email protected]
– programme for the monitoring and assessment
of teachers’ work.
The introduction of quality assurance, which is
an indispensable element of introducing major
changes related to curriculum and foreign
languages teaching system at the Warsaw
University of Technology (including, among others,
central uniform examinations at all faculties of
WUT), and as a result, the introduction of uniform
framework curricula based on proficiency levels
of Common European Framework of Reference
for Languages are made possible thanks to close
cooperation of the Quality Assurance Team, also
called the Q Team, with the management of the
Centre, Examination Board and Policy Council.
Actions taken as part of the project:
The Q Team developed guidelines, goals, work
programme and tools for the implementation of
goals, which were presented to all employees of
the Foreign Language Centre. During information
and training meetings, which were compulsory
for all language teachers, the following topics
were discussed:
• Quality of foreign language teaching,
• Contact when working with a group,
• Portfolio of working with students,
• Motivation in the teaching and learning of
foreign languages,
• Tests,
• Vocal emission,
• Students’ autonomy,
• Surveys and questionnaires in the work of
a foreign language teacher.
As part of the programmes for the support
of teachers and students, the following tools
were developed and put to use:
• teacher checklist (aimed at ensuring consistent
rules regarding working with students and
providing them with full information on the
teaching of foreign languages at the WUT),
• handbook for foreign language teachers
starting work at the Foreign Language Centre,
• self-assessment questionnaire for teachers,
• mid-semester questionnaire,
• guide for First-Year Students at the Warsaw
University of Technology.
students on the work of individual teachers,
• class inspection report.
All the above mentioned tools are applied with
the observance of detailed procedures.
Works on the development of a Code of Practice
(i.e. a list of requirements indispensable for the
implementation of a comprehensive quality
assurance system at the Foreign Language
Centre) are about to be completed.
Project results:
• systematic approach to the quality of teaching;
introduction of uniform curricula, criteria and
standards,
• creation of conditions for openness and
transparency (information on paper and in
the Internet) applying both to teachers and
students,
• introduction of a uniform system for the
monitoring and assessment of work of teachers
with students (comparable criteria),
• creation of conditions indispensable for professional development of foreign language
teachers,
• teachers’ focus on the issues of quality,
• inspiring other foreign language centres (e.g.
Foreign Language Centre at the Wrocław
University of Technology and at the University
in Białystok),
• cooperation with students’ government,
• broad offer of language courses that meet
current needs of the students and graduates,
• the fact that the Q Team Coordinator is a
member of University Council for the Quality
of Education.
Contact persons:
Joanna Jurek, Danuta Sołtyska
e-mail: [email protected]
The following tools were developed to
monitor and assess the work of foreign
language teachers:
• detailed criteria for the recruitment and
promotion of teachers at the Foreign Language
Centre,
• questionnaire designed to learn the opinions of
123
E waluacja prezentowanych przykładów projektów
w kontekście możliwości wykorzystania
osiągniętych rezultatów w polityce i praktyce
edukacyjnej w Polsce
E valuation of Presented Projects with a View
to Use their Results in Educational Policy
and Practice in Poland
Katarzyna Matuszczak
Katarzyna Matuszczak
W niniejszym tekście starano się wykazać, na
czym polega szczególna wartość prezentowanych
w Zeszytach projektów zrealizowanych w ramach
programu Uczenie się przez całe życie (dalej
„LLP1”) w Polsce, w kontekście wdrażania ich
rezultatów do praktyki edukacyjnej. Należy
podkreślić, iż projekty te stanowią jedynie
niewielki ułamek szczególnie cennych działań,
jakie realizowane są obecnie w ramach programu Uczenie się przez całe życie, a w poprzednim okresie programowania funduszy unijnych
w latach 1998-2006 przez program Socrates
oraz Leonardo da Vinci (dalej „LdV”).
Dotychczas prowadzone oceny funkcjonowania
unijnych programów edukacyjnych w Polsce
wskazują na ich bardzo pozytywne oddziaływanie
zarówno na beneficjentów projektów, jak
i instytucje zaangażowane w ich wdrażanie2.
Na poziomie polityki edukacyjnej kraju wpływ
poszczególnych projektów oraz takiego programu
jak Socrates nie jest jednak wystarczający
i wymaga od decydentów odpowiedzialnych
za rozwój sektora edukacji w Polsce
konsekwentnych, skoordynowanych działań.
Skorzystanie z doświadczeń zebranych przez
beneficjentów projektów, instytucje edukacyjne
oraz Narodową Agencję (NA) programu
w trakcie wielu lat wdrażania oraz zarządzania
programami edukacyjnymi w Polsce z pewnością
przyczyni się do sprawniejszego wprowadzania
innowacyjnych zmian w sektorze.
Kluczowym zadaniem wydaje się więc obecnie
umożliwienie szerokiemu gronu odbiorców
zapoznania się z osiągnięciami szczególnie
tych projektów, w ramach których wypracowano usprawnienia, które powinny być
transponowane do polityki edukacyjnej kraju
i szeroko upowszechniane. Dzięki właściwej
identyfikacji przykładów dobrej praktyki (co
jest z powodzeniem realizowane przez NA)
oraz skutecznemu wdrażaniu innowacyjnych
rozwiązań wypracowanych w ramach projektów
do praktyki edukacyjnej w Polsce możliwe będzie
pełne osiągniecie celów programu LLP.
Identyfikacja
szczególnie
wartościowych
projektów programu LLP nie byłaby możliwa bez
rzetelnie dokonywanych ocen przeprowadzanych
w ich ramach działań. Oczywiście ewaluacja
interwencji publicznych finansowanych ze
środków unijnych wynika z zobowiązania,
jakie nakłada na państwa członkowskie unijne
prawodawstwo3, ale przede wszystkim przynosi
konkretne korzyści z punktu widzenia zarządzania
środkami publicznymi, jest „zaproszeniem do
rozwoju poprzez badanie wartości naszego
działania”4.
W procesie ewaluacji w sposób systematyczny
– przy wykorzystaniu metod badań społecznych
– mierzona jest wartość lub cechy danego
projektu (programu, czy też polityki). W ten
sposób
dostarczane
są
decydentom
informacje pozwalające na lepsze zrozumienie
funkcjonowania danej interwencji lub też
usprawnienie podejmowanych w jej ramach
1 Lifelong Learning Programme
2 Zob. Raport krajowy na temat wpływu Programu Socrates na sektor edukacji w Polsce, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Warszawa
2007.
3 Rozporządzenie nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/1999
4 Helen Simons, University of Southampton
124
This article aims at showing special value of
projects implemented as part of the Lifelong
Learning Programme (LLP) in Poland that have
been presented in the Brochures from the
point of view of implementing their results in
educational practice. It should be emphasised
that these projects are only a small fraction of
valuable actions completed within the Lifelong
Learning Programme, as well as Socrates and
Leonardo da Vinci (LdV) programmes in former
EU programming period in the years 1998-2006.
Evaluations of EU educational programmes in
Poland made so far show that they have had a
very positive impact both on project beneficiaries
and institutions implementing them1. However,
the impact of individual projects and the
Socrates Programme is not sufficient at the level
of educational policy and requires consistent,
coordinated actions on part of decision makers
responsible for the development of education
sector in Poland. Using the experiences of
project beneficiaries, educational institutions
and the National Agency (NA) of the programme
acquired over several years of implementation
and management of educational programmes will
surely contribute to a more efficient introduction
of innovative changes in the sector in Poland.
This is why a key task is to make various circles
acquainted with the results, especially of the
projects that have brought improvements that
should be transposed to educational policy
and widely disseminated in the country. Thanks
to adequate identification of good practices
(successfully made by the NA) and efficient
implementation of innovative solutions developed
within the projects to educational practice in
Poland, it will be possible to achieve the goals
of the LLP.
The identification of especially valuable LLP
projects would not be possible if not for reliable
assessments made as part of project activities.
Surely, the evaluation of public interventions
financed with EU funds results from obligations
imposed on the Member States by EU regulations2,
but more importantly, it brings specific benefits
from the point of view of public fund management,
which is „invitation to development through
assessing the value of our activity”3.
In the process of systematic evaluation made
with the use of social study methods, value and
features of a given project (programme or policy)
are measured. In this way, decision makers are
provided with information that allow them to better
understand the operation of a given intervention
and it is possible to improve actions taken as
part of it. This is why the results of evaluation
can play an important role in the process of
shaping the cohesion policy by the European
Union. In accordance with the decision of the
European Parliament4, the next independent
external evaluation of the LLP should be completed
and presented to the European Commission by June
2010, whereas the NA consistently monitors the
programme.
1 See: Raport krajowy na temat wpływu Programu Socrates na sektor edukacji w Polsce, Ministry of Science and Higher Education, (National
Report on the Impact of the Socrates Programme on the Education Sector in Poland) Warsaw, 2007.
2 Council Regulation no. 1083/2006 of 11 July 2006 laying down general provisions on the European Regional Development Fund, European
Social Fund and the Cohesion Fund and repealing Regulation (EC) no. 1260/1999.
3 Helen Simons, University of Southampton.
4 Decision no. 1720/2006/EC of the European Parliament and of the Council of 15 November 2006 establishing an action programme in
the field of lifelong learning.
125
Tabela nr 1 Kryteria oraz kluczowe pytania ewaluacyjne
Table 1 Evaluation criteria and key evaluation questionse
Kryterium
Kluczowe pytanie ewaluacyjne
Criterion
key evaluation questions
Trafność
1. W jakim stopniu cele projektu realizują cele programu, którego projekt jest
elementem?
Relevance
1. To what extent the goals of the project implement the goals of the programme,
an element of which is the project?
2. W jakim stopniu zakładane cele oraz osiągnięte rezultaty projektu odpowiadają
zmieniającym się potrzebom beneficjentów?7
Spójność
3. W jakim stopniu projekt jest spójny wewnętrznie, tzn. czy jego cele, działania,
produkty oraz zakładane rezultaty są ze sobą wzajemnie powiązane i nie
wykluczają się?
2. To what extent the forecasted goals and achieved results of the project meet the
changing needs of beneficiaries?6
Consistency
4. W jakim stopniu projekt jest spójny zewnętrznie, tzn. czy jego cele, działania,
produkty i rezultaty są spójne z odpowiednimi projektami, programami,
politykami regionalnymi, krajowymi lub unijnymi?
4. To what extent the project displays external consistency, i.e. are the goals, activities,
products and results of the project consistent with relevant, regional, national
and EU programmes and projects?
Skuteczność
5. W jakim stopniu zakładane działania, produkty oraz rezultaty projektu realizują
jego zakładane cele?
Effectiveness
5. To what extent the forecasted activities, products and results of the project achieve
its forecasted goals?
Efektywność
6. W jakim stopniu poniesione nakłady (środki) są odpowiednie w stosunku do
osiągniętych rezultatów projektu (czy nie mogłyby być mniejsze)?
Efficiency
6. To what extent the outlays made are adequate as compared to achieved results
of the project (is it not possible to reduce them)?
działań. Dlatego też wyniki badań ewaluacyjnych
mają pełnić ważną rolę w procesie kształtowania
polityki spójności Unii Europejskiej. Zgodnie
z decyzją PE5 najbliższa niezależna zewnętrzna
ocena programu LLP powinna być zrealizowana
i przedstawiona KE do czerwca 2010 r.,
tymczasem program jest na bieżąco monitorowany
przez NA.
Ewaluacja projektu dokonywana jest z punktu
widzenia określonych kryteriów6. Dobór kryterium, pod kątem którego projekt jest oceniany,
zależy od potrzeb informacyjnych decydentów.
Podstawowe kryteria oceny zalecane przez
Komisję Europejską to: trafność (adekwatność),
spójność, skuteczność oraz wydajność (efektywność) projektu. Wszystkie te kryteria odnoszą
się do podstawowych elementów tzw. logiki
interwencji publicznej, tzn. nakładów (środków),
konkretnych działań, produktów będących ich
wynikiem, rezultatów oraz odzwierciedlających
je celów programu. W związku z tym kryteria
oceny projektów można by sprowadzić do listy
kilku podstawowych pytań, na które należy
odpowiedzieć w ramach ewaluacji (zob. Tabela
nr 1).
17 zaprezentowanych w niniejszym Zeszycie
projektów zostało poddanych analizie pod kątem
ww. pytań, jednak główny nacisk położono na
kryterium ich trafności oraz skuteczności, gdyż
celem ewaluacji zewnętrznej było wytypowanie
takich projektów, których zaobserwowane już
rezultaty wskazują, iż projekty te mogą mieć
istotny wpływ na realizację celów programu LLP8
pod warunkiem sprawnego upowszechniania i
wdrażania tychże efektów do praktyki edukacyjnej
przez odpowiednich decydentów sektora edukacji.
Metody badawcze stosowane w ewaluacji tego
typu projektów LLP powinny być dostosowane do
ich tematyki, etapu ich realizacji, postawionych
pytań badawczych oraz środków finansowych
dostępnych na badanie. W każdej ewaluacji
punktem wyjścia są dane zebrane w trakcie
procesu monitorowania projektu takie jak
fiszki projektowe, raporty okresowe i końcowe
projektów, raporty z wizyt monitorujących, karty
oceny projektów etc. Ich analiza umożliwia
doprecyzowanie pytań badawczych oraz
skonstruowanie odpowiednich narzędzi takich
jak ankiety, scenariusze wywiadów, scenariusze
obserwacji etc. Na potrzeby niniejszego szkicu
dokonano oceny w oparciu o dane z monitoringu
(raporty końcowe z realizacji projektów, karty
oceny z ewaluacji wewnętrznej projektów
realizowanej przez koordynatorów) oraz wywiad
z kluczowymi osobami zaangażowanymi
w walidację programu LLP. Schemat ewaluacji
z przykładowymi pytaniami prezentuje poniższa
tabela9.
5 Decyzja nr 1720/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 listopada 2006 r. ustanawiająca program działań w zakresie uczenia
się przez całe życie
6 Nowy okres programowania 2007-2013. Przewodnik po metodach ewaluacji: Ewaluacja w trakcie okresu programowania. Dokument roboczy
nr 5, Komisja Europejska, październik 2006, s. 11
7 Pytanie to dotyczy kryterium trafności nazywanego również w tym rozumieniu „użytecznością”
8 Wpływ projektu rozumiany jest jako rezultat zaobserwowany w dłuższym okresie
9 Z uwagi na rozmiar artykułu uwagi metodologiczne zostały skrócone do niezbędnego minimum
126
3. To what extent the project displays internal consistency, i.e. are the goals, activities,
products and forecasted results of the project interrelated and do not exclude
one another?
Project evaluation is conducted from the point
of view of specific criteria5. The selection of a
criterion based on which a project is evaluated
depends on the information needed by decisions
makers. Basic evaluation criteria recommended
by the European Commission are relevance,
consistency, effectiveness and efficiency of the
project. All these criteria relate to basic elements
of the public intervention logic, i.e. outlays
(funds), specific measures, products, results and
goals of the programme that reflect them. Thus,
project evaluation criteria can come down to
a list of basic questions to be answered in the
evaluation process (see Table 1).
The 17 projects presented in the Brochure have
been analysed with the use of the above mentioned
questions, however the main emphasis has been
placed on the relevance and effectiveness criteria,
as the main goal of external evaluation was the
identification of the projects the results of which
show that they may have a significant impact on
the implementation of LLP objectives7, provided
that their results are efficiently disseminated and
implemented in educational practice by relevant
decision makers in education sector.
financial means available for the study. In each
evaluation process, a starting point is data
collected during the project monitoring process,
such as project cards, interim and final reports,
monitoring visit reports and project evaluation
charts. Analysing them allows for making study
questions more specific and for the development
of relevant tools such as questionnaires, interview
and observations scenarios, etc. For the needs
of this sketch, evaluation was made based
on monitoring data (project implementation
final reports, project internal evaluation charts
prepared by coordinators) and interviews with
key persons committed to LLP validation. The
table below presents an outline of evaluation and
model questions8.
Study methods used to evaluate this type of LLP
projects should be adjusted to their subject,
implementation stage, questions asked and
5 New programming period 2007-2013. Indicative Guidelines on Evaluation Methods: Evaluation during the Programming Period. Working
Document no. 5, European Commission, October 2006, p.11.
6 This question refers to the relevance criterion, which is also called „utility value”.
7 Project impact understood as the result observed in a long-term perspective.
8 Due to the length of the article, methodological information has been reduced to a minimum.
127
Table 2 Project evaluation outline
Tabela nr 2 Schemat ewaluacji projektu
Kryterium
Trafność
Pytanie
Narzędzie
Criterion
Question
np. odsetek
np. Narodowa
beneficjentów
Agencja
prezentujących opinię, programu LLP
iż cele projektu
odpowiadają na ich
potrzeby
np. beneficjenci
np. analiza raportów
końcowych projektów
Relevance
To what extent
the forecasted
goals of the
project meet
beneficiaries’
needs?
np. odsetek ekspertów np. eksperci ds.
ds. edukacji
edukacji
prezentujących opinię,
iż projekt odpowiada
na potrzeby sektora
np. ankieta
elektroniczna
W jakim stopniu
osiągnięte
rezultaty projektu
odpowiadają
na potrzeby
beneficjentów?
np. odsetek
np. beneficjenci
beneficjentów
prezentujących opinię,
iż rezultaty projektu
odpowiadają na ich
potrzeby
np. ankieta
elektroniczna
W jakim stopniu
projekt przyczynia
się do realizacji
celów programu
LLP?
np. odsetek
respondentów
prezentujących opinię,
że projekt przyczynia
się do realizacji celów
programu LLP
W jakim stopniu
zakładane
cele projektu
odpowiadają
potrzebom
beneficjentów?
Wskaźnik oceny
Respondent
np. analiza
danych z wizyt
monitoringowych
np. ankieta
elektroniczna
np. analiza raportów
końcowych projektów
np. koordynatorzy np. ankieta
programów
elektroniczna
sektorowych
np. eksperci
ds. edukacji
Wśród wytypowanych przykładów dobrej
praktyki zidentyfikowano po jednym projekcie
z każdego programu sektorowego (tzn.
Comenius, Grundtvig, Socrates, Leonardo da
Vinci – LdV) oraz eTwinning i European Language
Label (ELL), dotyczącym następujących obszarów
tematycznych: rozwój przedsiębiorczości w projektach współpracy europejskiej (5 projektów),
dialog międzykulturowy (6 projektów) oraz
uczenie się języków w projektach współpracy
europejskiej (6 projektów).
innowację pedagogiczną w formie klasy z
rozszerzonym programem języka angielskiego, a
jakość opracowanych materiałów okazała się tak
wysoka, że mogą one być wykorzystane na lekcji
języka angielskiego oraz WOS-u również przez
inne szkoły. Projekt ten okazał się szczególnie
wartościowym instrumentem pobudzania ducha
przedsiębiorczości w uczniach. Rezultaty projektu
powinny być w dalszym ciągu upowszechniane
przez władze szkoły, a wsparcie władz lokalnych
w tym zakresie byłoby szczególnie cenne.
Trzy z omawianych projektów realizowane są
w ramach programu Comenius. Skuteczność
tych projektów jest bardzo wysoka, gdyż
osiągnęły one wszystkie zakładane cele, a
rezultaty w sposób szczególny przyczyniają
się do realizacji celów operacyjnych samego
programu10. Szczególnie ciekawym przedsięwzięciem Comeniusa jest projekt Szkoły i świat
pracy, w ramach którego wprowadzono
w Publicznym Gimnazjum nr 1 z Pułtuska
Kolejnym przedsięwzięciem Comeniusa, kładącym szczególny nacisk na promocję
dialogu międzykulturowego, jest projekt Szkoły
Podstawowej nr 25 z Rzeszowa Wspólne
dziedzictwo – dialog odmiennych kultur.
Projekt ten stanowił integralną część programu
wychowawczo-dydaktycznego szkoły; dzięki
takiemu podejściu działania realizowane w jego
ramach uzyskały istotne wsparcie z wielu stron.
Kluczowym sukcesem tego projektu, wartym
10 Tzn.: 1/ poprawy mobilności, w której uczestniczą uczniowie i kadra nauczycielska z różnych państw członkowskich, 2/ poprawy partnerstw
pomiędzy szkołami z różnych państw członkowskich, 3/ zachęcenia do nauki nowożytnych języków obcych, 4/ wspierania tworzenia
innowacyjnych i opartych na TIK treści, usług, metodologii uczenia oraz praktyk w zakresie uczenia się przez całe życie, 5/ wzmacniania
jakości i wymiaru europejskiego kształcenia nauczycieli, 6/ wspierania poprawy metod dydaktycznych i zarządzania szkołami.
128
Evaluation ratio
e.g. percentage of
beneficiaries who
voice an opinion that
project goals meet
their needs
Respondent
Tool
e.g. LLP
e.g. analysis of
National Agency project final reports
e.g. analysis of data
from monitoring visits
e.g.
beneficiaries
e.g. electronic survey
e.g. percentage of
e.g. education
education experts who experts
voice an opinion that
project meets sector
needs
e.g. electronic survey
To what extent the
achieved project
results meet
beneficiaries’
needs?
e.g. percentage of
beneficiaries who
voice an opinion that
project results meet
their needs
e.g.
beneficiaries
e.g. electronic survey
To what extent
the project
contributes to
implementation
of LLP objectives?
e.g. percentage of
respondents who
voice an opinion
that the project
contributes to the
implementation of LLP
objectives
e.g. sector
programme
coordinators
e.g. education
experts
e.g. electronic survey
Among the selected good practices are projects
implemented under each of the sectoral
programmes (i.e. Comenius, Gruntvig, Socrates,
Leonardo da Vinci – LdV) as well as eTwinning
and European Language Label (ELL). The projects
are related to the following thematic areas:
development of entrepreneurship in European
cooperation projects (5 projects), intercultural
dialogue (6 projects) and language learning in
European cooperation projects (6 projects).
Three of the projects are implemented as part of
the Comenius Programme. The efficiency of these
projects is very high, as they have achieved all the
forecasted goals, and their results contribute in a
special way to the implementation of operational
goals of the programme9. A particularly interesting
Comenius venture is the project entitled Schools
and the Professional World, as part of which at the
No. 1 Public Gymnasium in Pułtusk introduced a
pedagogical innovation in the form of advanced
English training. The quality of developed
materials has proven so high that they can be
e.g. analysis of
project final reports
used for English and Civic Education classes at
other schools. The project has proven to be an
especially valuable instrument in encouraging
students’ entrepreneurship. Project results should
be further disseminated by school authorities,
and the support of local authorities in this scope
would be valuable.
Another Comenius venture that places special
emphasis on the promotion of intercultural
dialogue is a project implemented by No. 25
Primary School in Rzeszów entitled Joint Heritage
– the Dialogue of Different Cultures. The project
forms an integral part of the teaching and
educational programme of the school and thanks
to such an approach, actions taken as part of it
have enjoyed multilateral support. The largest
success of the project that is worth promoting
among other schools is the ability to integrate
teachers, pupils, parents and local community
around it (cooperation with the Promotion Bureau
of the Town Hall in Rzeszów, the Marshall’s Office,
British Council, local businesses and nursery
9 I.e. 1/ To improve mobility involving pupils and educational staff in different Member States 2/ To improve partnerships between schools in
different Member States, 3/ To encourage the learning of modern foreign languages, 4/ To support the development of innovative ICT-based
content, services, pedagogies and practice in lifelong learning, 5/ To enhance the quality and European dimension of teacher training, 6/ To
support improvements in pedagogical approaches and school management.
129
promowania wśród innych szkół, była umiejętność
zintegrowania wokół niego zarówno uczniów
i nauczycieli, jak i rodziców oraz środowiska
lokalnego (współpraca z Biurem Promocji
Miasta Rzeszowa, Urzędem Marszałkowskim,
British Council, lokalnymi przedsiębiorcami,
przedszkolem). Ponadto powstały trwałe ramy
zapewniające trwałość jego rezultatów w postaci
stworzenia organizacji Centrum Informacji
Europejskiej w szkole. Opracowane w ramach
projektu materiały dydaktyczne do edukacji
interkulturowej w formie planów lekcji tzw. metodą
WebQuest dotyczące dziedzictwa kulturowego
mogą być stosowane w innych instytucjach
edukacyjnych. Dzięki wzbogaceniu oferty edukacyjnej szkoły, zaangażowaniu rodziców oraz
rozwinięciu współpracy międzynarodowej szkoła
ta może być przykładem na to, jak uczestnictwo
w programie LLP w skuteczny i trwały sposób
poprawia jakość funkcjonowania szkoły oraz
zwiększa jej prestiż w środowisku lokalnym
i regionalnym.
Projekty Comeniusa odnoszą znaczące sukcesy
również w promocji nauczania języków obcych
w Polsce. Zespół Szkół Ekonomicznych im. ks.
Janusza St. Pasierba z Tczewa zrealizował bardzo
ciekawy projekt o nazwie Zainteresowania
sportowe motywacją do doskonalenia umiejętności posługiwania się językami obcymi.
W projekcie tym sprzężono dwa cele, zmotywowanie uczniów do nauki języka niemieckiego
i angielskiego, a z drugiej zachęcenie ich do
aktywnego spędzania wolnego czasu. Dzięki
podróży uczniów z Polski po obiektach sportowych w Niemczech, uczestnictwu w wydarzeniach
sportowych i wspólnej pracy uczniów z obydwu
krajów nad przewodnikiem po regionie, optymalną dietą dla osób prowadzących aktywny
tryb życia, katalogiem kulturalnego kibica oraz
pracami dotyczącymi rozwoju ruchu olimpijskiego
(na zajęciach z historii) w bardzo skuteczny
i trwały sposób zwiększono motywację uczniów
do nauki języków obcych. Kluczowym czynnikiem
sukcesu tego projektu było również to, iż zyskał
on aktywne wsparcie zarówno władz polskich,
jak i niemieckich (spotkanie z burmistrzem)
oraz mediów lokalnych (uczestnictwo w każdym
wydarzeniu). Uzyskano także wsparcie rodziców
dzięki organizacji spotkania poprojektowego.
Działaniem istotnie wspierającym trwałość
projektu było zaprezentowanie jego rezultatów
podczas otwartych drzwi w szkole oraz stworzenie
wspólnej strony www obydwu szkół.
130
Oddzielną grupą ewaluowanych projektów są
przedsięwzięcia programu eTwinning, który jest
akcją programu LLP wspierającą projekty oparte
na współpracy internetowej, realizowane przez co
najmniej dwie szkoły z co najmniej dwóch różnych
krajów europejskich. Jako przykłady dobrych
praktyk wytypowano projekt Job hunting Zespołu
Szkół Ekonomicznych w Brzegu, Without Borders
Zespołu Szkół Zawodowych nr 1 w Kielcach oraz
Malarskie inspiracje Gimnazjum nr 16 im. Józefa
Piłsudskiego w Gorzowie Wielkopolskim. Pierwszy
z nich przyczynił się do przygotowania uczniów
do wejścia na rynek pracy poprzez rozwijanie ich
kompetencji językowych i technicznych, a także
poznanie tradycji, kultury oraz życia codziennego
partnera. Zastosowano metodę dyskusji uczniów
za pomocą komunikatorów internetowych, przygotowanie materiałów multimedialnych dla
partnerskiej szkoły oraz uczestnictwo w symulacjach rozmów kwalifikacyjnych. Dzięki projektowi
powstał wspólnie opracowany przewodnik
i ulotki, które miały pomóc innym młodym ludziom
w szukaniu pracy. W ramach projektu dotyczącego dialogu międzykulturowego Without
Borders za pomocą komunikatorów internetowych oraz e-maili uczniowie mogli uczestniczyć
w dyskusjach z kolegami z innych krajów na
temat przygotowanych i przesłanych wcześniej
materiałów dotyczących określonych zagadnień
kultury, historii, geografii. Projekt ten zaowocował
licznymi produktami takimi jak prezentacje,
strony internetowe z fotografiami oraz angielskogrecko-polsko-słowacki słownik podstawowych
zwrotów. Dzięki udziałowi uczniów w projekcie
zaobserwowano zwiększone zainteresowanie
nauką geografii i języków obcych oraz widoczne
udoskonalenie
umiejętności
posługiwania
się narzędziami ICT. Ostatnim ewaluowanym
projektem są Malarskie Inspiracje, które miały
na celu doskonalenie znajomości języków
obcych oraz umiejętności informatycznych
uczniów poprzez sztukę. Inspiracją do wymiany
poglądów między uczniami za pośrednictwem
komunikatorów, e-maili oraz TwinSpace były
obrazy znanych malarzy. Uczniowie opracowali
liczne prezentacje dotyczące szkoły, miasta,
regionu, ulubionych książek etc., a także minisłowniczki
polsko-angielskie
zawierające
słownictwo dotyczące szkoły. Wiele produktów
projektu zostało udostępnionych na TwinSpace.
Istotną wartością dodaną projektu jest jego
obserwowalny wpływ na zwiększenie się pewności
siebie uczniów oraz pojawienie się planów
rozpoczęcia kolejnego projektu z partnerem
z Włoch.
school). Moreover, the school has ensured
lasting foundations that guarantee the durability
of project results in the form of newly established
European Information Centre. Moreover, teaching
materials for intercultural education in the form of
lesson scripts for the teaching of cultural heritage
with the use of WebQuest method have been
developed and can be used at other educational
institutions. Thanks to enriched educational
offer of the school, committing parents and
development of international cooperation, the
school is an example of how participation in LLP
improves the quality of school operations and
boosts its prestige in local and regional circles in
an efficient and durable way.
Comenius projects have also been successful
in the promotion of foreign language teaching
in Poland. Zespół Szkół Ekonomicznych im. ks.
Janusza St. Pasierba (Compound of Schools
of Economics) in Tczew has implemented an
interesting project entitled Sports Interests as a
Motivation for Improving Foreign Language Skills.
The project combines two goals; motivating
students to learn German and English and
encouraging them to active recreation. Thanks
to Polish students’ visits to sports centres in
Germany, participation in sports events and
joint work of peers from the two countries on a
guide to the region, optimum diet for people with
active lifestyle, catalogue of cultural sports fans,
and the learning of the history of the Olympic
movement (during history classes), students
motivation to learn foreign languages has been
boosted in a highly efficient and durable way.
The key element of the success of the project was
the fact that it enjoyed support from Polish and
German authorities (meetings with the mayors)
and local media (coverage of all events). Thanks
to the organisation of a follow-up meeting,
the project also won the support of parents.
Presenting project results during open days at the
school and the development of a joint website
were the activities that enhanced the durability of
the project.
hunting completed by Zespół Szkół Ekonomicznych
(School of Economics Compound) in Brzeg,
Without Borders by Zespół Szkół Zawodowych
nr 1 (No. 1 Vocational School Compound) in
Kielce and Painting Inspirations carried out by
Gimnazjum nr 16 im. Józefa Piłsudskiego (No.
16 Józef Piłsudski Lower Secondary School)
in Gorzów Wielkopolski. The first project has
contributed to the preparation of students for
entering the labour market by developing their
linguistic and technical competences, as well
as becoming acquainted with tradition, culture
and every day life in partner countries. Students
communicated via Internet communicators,
prepared multimedia materials for partner schools
and participated in job interview simulations. As
part of the project, a guide and brochures have
been developed to assist young people in job
searching. As part of an intercultural dialogue
project entitled Without Borders, students held
discussions with peers from other countries
based on materials pertaining to specific issues
related to culture, history and geography with
the use of online communicators and e-mails.
Project results included several products, such
as presentations, websites with photos and
English-Greek-Polish-Slovak dictionary of basic
terms. Thanks to participation in the project,
students have displayed more interest in learning
geography and foreign languages and improved
ICT skills. The last project entitled Painting
Inspirations aimed at improving the knowledge
of foreign languages and mastering ICT skills
through arts. Paintings by famous artists served
as an inspiration for exchange of opinions with
the use of Internet communicators, e-mails and
TwinSpace. Students have prepared a number of
presentations on their schools, towns, regions,
favourite books, etc., as well as a Polish-English
mini-dictionary with school-related vocabulary.
Several project products have been posted on
TwinSpace. An important added value of the
project is considerable enhancement of students’
self-esteem and plans for starting a new project
with the partner from Italy.
Another group of the projects subject to
evaluation are these implemented as part of
eTwinning programme, which is an action of LLP
to support projects based on online cooperation
implemented by at least two schools in at least
two different European countries. Among good
practice examples is the project entitled Job
Also as part of the Erasmus Programme you
can identify several projects, the results of which
should be disseminated and transposed to
educational policy and practice with the support
of key decision makers in the country. These
projects greatly contribute to the implementation
of operational goals of the programme10. For
10 I.e. 1/ To improve students and teaching staff mobility throughout Europe, 2/ To improve multilateral cooperation between higher education
institutions in Europe, 3 To increase the degree of transparency and compatibility between higher education and advanced vocational
education qualifications gained in Europe, 4/ To improve cooperation between higher education institutions and enterprises, 5/ To facilitate
the development of innovative practices in education and training at tertiary level, and their transfer, including from one participating country
to others 6/ To support the development of innovative ICT-based content, services, pedagogies and practice for lifelong learning.
131
Również w ramach programu Erasmus
zidentyfikować można wiele projektów, których
rezultaty powinny być upowszechniane i
transponowane do polityki i praktyki edukacyjnej
kraju przy wsparciu kluczowych decydentów
w kraju. Projekty te przyczyniają się w wysokim
stopniu do realizacji celów operacyjnych
programu11. Przykładowo, produktem projektu
COEUR – BCM – Competence in EuroPreneurship
– Business Creativity Module realizowanego
m.in. przez Akademię Ekonomiczną im. Oskara
Langego we Wrocławiu jest innowacyjny program
kształcenia w języku angielskim z wykorzystaniem
platformy internetowej. Moduł ten – rozwijający
kreatywność w zakresie przedsiębiorczości
oraz umiejętności działania w wielokulturowym
środowisku biznesowym – został wprowadzony
do programu nauczania w sześciu partnerskich
uczelniach biorących w nim udział, przez co
warunki dla wymiany studentów pomiędzy
uczelniami zostały znacząco polepszone. Wysoka
jakość modułu umożliwia jego stosowanie
w zmodyfikowanych formach zarówno na
innych uczelniach, jak i w szkolnictwie średnim
zawodowym oraz w szkoleniach podnoszących
kwalifikacje lub wzbogacających o nowe
kompetencje zawodowe. Dlatego też powinien
być szeroko upowszechniany wśród innych
instytucji, a tego typu forma współpracy
uczelni powinna być wspierana finansowo
i organizacyjnie.
W
obszarze
dialogu
międzykulturowego
projekty Erasmusa również odnoszą sukcesy.
Projekt Workshop on Cultural Adaptation for
International and Polish Students. How to make
use of cross-cultural psychology in everyday
life abroad? koordynowany przez Szkołę
Wyższą Psychologii Społecznej w Warszawie
zasługuje na szczególne uznanie z uwagi na
stworzenie autorskiego programu warsztatów
kulturowo-adaptacyjnych oraz zaangażowanie
studentów z wielu kierunków12 i różnych uczelni
warszawskich. Adekwatność warsztatów do
potrzeb stypendystów Erasmusa jest szczególnie
wysoka. Potrzeba stworzenia warsztatów wynikała
z pogłębionej analizy sytuacji na uczelni
wskazującej na niewystarczające zintegrowanie
studentów Erasmusa przyjeżdżających do SWPS
i innych uczelni warszawskich. Trwałość tego
projektu zasługuje na szczególne podkreślenie –
dotychczas odbyło się już 6 edycji warsztatów od
roku 2005/2006. Warsztaty te jako przedmiot
fakultatywny stały się częścią programu kształcenia w SWPS i są obecnie w 100% finansowane
przez tę uczelnię. Stworzono materiały
dydaktyczne, które mogą być stosowane zarówno przez trenerów międzykulturowych, jak i osoby
pracujące ze studentami Erasmusa.
W zakresie wspierania uczenia się i nauczania
języków inicjatywą Erasmusa zasługującą na
bardzo pozytywną ocenę jest projekt Intensywne
kursy języka polskiego jako obcego, którego
koordynatorem jest Szkoła Języka i Kultury Polskiej
Uniwersytetu Jagiellońskiego. Projekt ten wyrósł z
potrzeby integracji zagranicznych stypendystów
Erasmusa poprzez przekazanie im umiejętności
posługiwania się językiem polskim oraz wiedzy
z zakresu kultury i historii kraju. Dotychczas aż
254 studentów wzięło udział w 4 tygodniowych
kursach w latach 2003-2007. Mierzalnym
wskaźnikiem pozytywnego wpływu projektu
na jego uczestników jest powstanie 2 prac
magisterskich na temat kształcenia studentów
obcokrajowców (np. „Interferencje francuskie w
polszczyźnie frankofonów”, „Analiza odchyleń
od norm ortograficznych w wypracowaniach
cudzoziemców (poziom B2)”) oraz prowadzenie
obecnie badań do kolejnych prac magisterskich
z tego zakresu.
Liczne przykłady dobrych praktyk projektów
można również odnaleźć w programie Leonardo
da Vinci13. Projekt Ocena poziomu kompetencji
menedżerskich, tworzenie i wdrażanie planów
szkoleniowych dla małych firm – ASTRA
koordynowany przez Polską Fundację Ośrodków
11 Tzn. 1/ poprawy mobilności studentów oraz kadry nauczycielskiej w całej Europie, 2/ poprawy współpracy wielostronnej pomiędzy szkołami
wyższymi w Europie, 3/ zwiększania stopnia przejrzystości i zgodności kwalifikacji nabytych w Europie w szkołach wyższych ogólnych i
zawodowych, 4/ poprawy współpracy pomiędzy szkołami wyższymi w Europie a przedsiębiorstwami, 5/ ułatwiania rozwoju innowacyjnych
praktyk w dziedzinie edukacji i szkoleń na poziomie szkolnictwa wyższego oraz przenoszenia tych praktyk, w tym również z państwa
uczestniczącego w programie, do innych państw, i 6/ wspierania tworzenia innowacyjnych i opartych na TIK treści, usług, metodologii uczenia
oraz praktyk w zakresie uczenia się przez całe życie
12 Psychologii, socjologii, filologii angielskiej, ekonomii, zarządzania, bankowości, turystyki oraz wychowania fizycznego
13 Program ten ma na celu 1/ poprawę ogólnoeuropejskiej mobilności osób biorących udział w początkowym etapie szkolenia i kształcenia
zawodowego oraz w kształceniu ustawicznym, 2/ poprawę współpracy pomiędzy instytucjami lub organizacjami oferującymi możliwości
kształcenia, przedsiębiorstwami, partnerami społecznymi i innymi odpowiednimi podmiotami w Europie, 3/ ułatwianie rozwoju innowacyjnych
praktyk w dziedzinie szkolenia i kształcenia zawodowego na poziomie innym niż poziom szkolnictwa wyższego oraz przenoszenia tych
praktyk, w tym z jednego państwa uczestniczącego w programie do innych, 4/ poprawę stopnia przejrzystości i uznawania kwalifikacji oraz
kompetencji, w tym nabytych w drodze kształcenia pozaformalnego i nieformalnego, 5/ zachęcanie do nauki współczesnych języków obcych,
oraz 6/ wspieranie tworzenia innowacyjnych i opartych na TIK treści, usług, metodologii uczenia oraz praktyk w zakresie uczenia się przez
całe życie
132
example, an end product of the project entitled
COEUR – BCM – Competence in EuroPreneurship
– Business Creativity Module implemented among
other by the Wrocław University of Economics is
an innovative curriculum in English with the use of
an Internet platform. The module, which develops
creativity in the scope of entrepreneurship and
ability to act in multicultural business environment
has been introduced to the curriculum at six
partner universities participating in the project,
which has greatly improved conditions for student
exchanges between the HEIs. High quality of the
module allows for using it in modified forms
at other universities, in secondary vocational
education and in training courses aimed at
raising professional qualifications or providing
new professional competences. This is why it
should be disseminated among other institutions,
and this form of cooperation between universities
should obtain financial and organisational
support.
Erasmus projects have also been successful in the
area of intercultural dialogue. The project entitled
Workshop on Cultural Adaptation for International
and Polish Students. How to make use of crosscultural psychology in everyday life abroad?
coordinated by the Warsaw School of Social
Psychology – SWPS deserves special attention
due to the fact it features an author programme
for culture and adaptation workshops and is
addressed to students of several fields of study11
at various universities in Warsaw. Relevance
of the workshop for the needs of Erasmus
scholarship holders is very high. The demand for
the workshop organisation has resulted from an
in-depth analysis of the situation at the university,
which has shown insufficient integration of
Erasmus students who come to SWPS and
other universities in Warsaw. The durability of
the project should also be mentioned; as since
the academic year 2005/2006, 6 consecutive
workshops have been held. What is more, the
workshop has become an optional subject and
part of the syllabus at the SWPS and at present
is in 100% funded by the university. Last but not
least the developed teaching materials can be
used by intercultural trainers and persons working
with Erasmus students.
As far as support for language teaching and
learning is concerned, an Erasmus initiative that
deserves praising is the project entitled Intensive
Polish as a Foreign Language Courses coordinated
by the Jagiellonian University School of Polish
Language and Culture. The project stems from
the need to integrate foreign Erasmus students by
providing them with an ability to use Polish and
knowledge of culture and history of the country.
So far, 254 students attended 4-week courses in
the years 2003-2007. A clear indication of the
positive impact of the project on its participants
is the fact that 2 master’s dissertations on the
teaching of foreign students have been written
(e.g. Interferences of the French Language in
Polish Used by Native Speakers of French, Analysis
of Departures from Orthographic Standards
in Essays Written by Foreigners (level B2)) and
research has been made to prepare several more
dissertations in this scope.
Numerous examples of good practices can also
be found in the Leonardo da Vinci Programme12.
The project entitled Managerial Competence Level
Assessment, Training Plan and Implementation
for SMEs – ASTRA coordinated by the Polish
Foundation for the Centres of Industrialisation
Opportunities, OIC Poland aims at providing
support to small companies who cannot benefit
from consultancy services related to competence
raising that are adapted to their needs and
capabilities. The key achievement of the project
was defining the European Manager’s Profile and
developing an electronic tool for self-assessment
of managerial competence level for persons who
are planning to open a business and for owners/
managers of small companies employing up to
10 people. The tool was made available to small
enterprises that do not possess funds to invest
in human resources. As a result, the project has
contributed to boosting their competitiveness in
the market.
ANIMATOR – Program of Education and Reeducation through Practice in the Field of Animation
of Culture is a LdV project implemented by
the Institute of Polish Culture, the University of
Warsaw (IKP UW) as an instrument supporting
intercultural dialogue. As part of the project, an
11 Psychology, sociology, English philology, economics, management, banking, tourism and physical education.
12 The programme aims: 1/ To improve mobility throughout Europe of people involved in initial vocational education and training and in
continuing training, 2/ To improve co-operation between institutions or organisations providing learning opportunities, enterprises, social
partners and other relevant bodies throughout Europe, 3/ To facilitate the development of innovative practices in the field of vocational
education and training other than at tertiary level, and their transfer, including from one participating country to others, 4/ To improve the
transparency and recognition of qualifications and competences, including those acquired through non-formal and informal learning, 5/ To
encourage the learning of modern foreign languages 6/ To support the development of innovative ICT-based content, services, pedagogies
and practice for lifelong learning.
133
Wspomagania
Rozwoju
Gospodarczego
„OIC Poland” – Polska miał na celu wsparcie
małych firm, nieobjętych dostosowanym do ich
potrzeb i możliwości doradztwem związanym z
podnoszeniem kompetencji. Szczególna wartość
projektu polega na stworzeniu profilu kompetencji
menedżerskich oraz elektronicznego narzędzia
do samooceny ich poziomu u osób planujących
rozpoczęcie działalności gospodarczej oraz u
menedżerów małych firm zatrudniających do
10 osób. Narzędzie to zostało udostępnione
małym firmom nieposiadającym funduszy na
inwestowanie w zasoby ludzkie, przez co projekt
przyczynił się do zwiększenia ich konkurencyjności
na rynku.
Z kolei projekt LdV Program edukacji i
reedukacji przez praktykę w dziedzinie animacji
kultury – ANIMATOR realizowany przez Instytut
Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego
jest
instrumentem
wsparcia
dialogu
międzykulturowego. W jego ramach powstał
autorski program studiów podyplomowych
w dziedzinie animacji kultury. Dzięki projektowi
elementy kształcenia animacyjnego wprowadzone zostały do systemu edukacji na Litwie.
Drugim istotnym rezultatem projektu jest
wypracowanie i przetestowanie modelu „inkubatora” działań animacyjnych, umożliwiającego
rozpoczęcie pracy zawodowej. Powstałe w ramach
projektu materiały mogą być z powodzeniem
stosowane przez wszystkie instytucje prowadzące
kształcenie w dziedzinie animacji kultury, przez
co trwałość projektu ewaluowanego oceniona
została bardzo wysoko.
Projekt Zawodowe kursy językowe dla pielęgniarek i pielęgniarzy koordynowany przez Wyższą
Szkołę Humanistyczno-Ekonomiczną w Łodzi
miał na celu podniesienie kwalifikacji środowiska
pielęgniarek i pielęgniarzy, zwiększenie ich szans
na zatrudnienie na rynku pracy zjednoczonej
Europy oraz zachęcenie do mobilności
i aktywności zawodowej. W tym celu powstał
dostosowany do potrzeb tej grupy zawodowej
pakiet materiałów szkoleniowych do nauki
języka angielskiego, niemieckiego, włoskiego
i hiszpańskiego. Szczególna wartość projektu
polega na możliwości stworzenia w oparciu
o powstały materiał podobnych pakietów
szkoleniowych z innych języków oraz dla innych
grup zawodowych, a także na możliwości
zaadaptowania pakietu do oferty szkoleń
w izbach pielęgniarek, biurach zatrudnienia
lub jako część programu szkolnego w szkołach
pielęgniarskich. W tym celu niezbędne jest
podjęcie działań mających na celu wdrożenie
jego rezultatów do praktyki edukacyjnej w tychże
instytucjach.
Projekty, które okazały się szczególnie skuteczne
w realizacji celów operacyjnych programu
Grundtvig14 to: Rozwój regionalny przekraczający
granice i współpraca przy dokształcaniu osób
dorosłych w regionach wiejskich realizowany
przez Stowarzyszenie Wspierające Rozwój Wsi,
Żydowskie tradycje edukacyjne w Europie
koordynowany
przez
Instytut
Tolerancji
w Łodzi, oraz Wejdźmy w to: uczymy się języka
angielskiego, aby przygotować się do podróży po
Europie Łódzkiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku
im. Heleny Kretz. W ramach pierwszego z nich
wypracowano program dokształcania kobiet o
niskim wykształceniu, pochodzących z regionów
wiejskich. Powstał autorski moduł kompetencji
językowych przy wykorzystaniu technologii ICT
oraz program dokształcania dorosłych w formie
książki (składającej się z 8 modułów) i płyty
CD. Dzięki udziałowi kobiet w seminariach,
warsztatach, wielostronnych wymianach słuchaczy projekt przyczynił się do zwiększenia ich
motywacji do inwestowania we własny rozwój
oraz zapoznania się z korzyściami wynikającymi z
prowadzenia turystyki wiejskiej. Trwałość projektu
jest wysoka, gdyż jego rezultaty będą mogły być
wykorzystane w dalszej aktywizacji środowisk
wiejskich.
Z kolei projekt Instytutu Tolerancji z Łodzi
przyczynił się w znacznym stopniu do poprawy
dialogu międzykulturowego dzięki przekazaniu
wiedzy o dokonaniach i wkładzie Żydów
w kulturowy i materialny dorobek krajów,
w których żyli, do 9 instytucji biorących
udział w projekcie. Dzięki projektowi wydano
książkę pt. „Nauka pomogła nam przetrwać”,
opisującą wszystkie instytucje edukacyjnokulturalne działające w latach 1940-1944
oraz osoby zajmujące się oświatą w czasie
istnienia getta Litzmannstadt. Na szczególne
podkreślenie zasługuje kontynuacja współpracy
14 1/ poprawa ogólnoeuropejskiej mobilności osób biorących udział w kształceniu dorosłych, 2/ poprawa współpracy pomiędzy organizacjami
zajmującymi się kształceniem dorosłych w Europie, 3/ zapewnienie alternatywnych możliwości dostępu do kształcenia dorosłych osobom
z grup wymagających szczególnego wsparcia oraz marginalnych środowisk społecznych, w szczególności osobom starszym oraz osobom,
które zaniechały kształcenia bez osiągnięcia podstawowych kwalifikacji, 4/ ułatwienie rozwoju innowacyjnych praktyk w dziedzinie kształcenia
dorosłych, a także ich transferu, w tym z państwa uczestniczącego do innych państw, 5/ wspieranie tworzenia innowacyjnych i opartych na TIK
treści, usług, metodologii uczenia oraz praktyk w zakresie uczenia się przez całe życie, 6/ poprawa metod dydaktycznych oraz zarządzania
organizacjami kształcenia dorosłych
134
author syllabus for postgraduate course of study
in the field of animation of culture was developed.
Thanks to the project, elements of animation
education have been introduced to the system of
education in Lithuania. Another important project
result has been the development and testing of a
model of an „incubator” for animation activity
that allows for starting a professional career. Also
materials developed as part of the project can be
successfully used by other institutions providing
education in the field of animation of culture,
which ensures high durability of the project.
The project entitled Professional Language
Courses for Nurses coordinated by the Academy
of Humanities and Economics in Łódź aimed at
raising the qualifications of nurses, boosts their
employment opportunities in a united Europe and
encourages mobility and professional activity. For
this purpose, training material packages for the
learning of English, German, Spanish and Italian
adapted to the needs of this specific professional
group have been developed. The utility value
of the project stems from the fact that similar
training packages in other languages or for other
professional groups can be easily developed
based on these materials, and the packages
themselves can be included in the training offer
of chambers of nurses and Job Centres or may
become an element of syllabus at nursing schools.
For this purpose, it is necessary to take actions
aimed at the implementation of project results to
educational practice at these institutions.
Projects that have proven extremely successful
in the implementation of operational goals of
the Grundtvig Programme13 include: Regional
Cross-border Development and Coordination
of Education and Training in Rural Areas
implemented by the Association for the Support
of Rural Development, Jewish Educational
Traditions in Europe coordinated by Tolerance
Institute in Łódź, and Let’s Go for It: Learning
English to Travel around Europe implemented by
Helena Kretz University of the Third Age in Łódź.
As part of the first project, a skill development
programme for poorly educated women from
rural areas has been developed featuring an
author linguistic competence module with the
use of ICT technology and continuing education
syllabus in the form of a book comprising eight
modules and a CD. Thanks to the participation of
women in seminars, workshops, and multilateral
exchanges, the project has contributed to boosting
their motivation to invest in personal development
and becoming acquainted with benefits resulting
from operating ecotourism farms. The durability
of the project is high, as its results can be used to
activate other rural circles.
The project implemented by the Tolerance Institute
in Łódź has greatly contributed to the enhancing
intercultural dialogue thanks to passing knowledge
on the achievements and contribution of Jews to
cultural and material heritage in the countries
they live to nine institutions participating in the
project. As a result of project implementation a
book entitled Nauka pomogła nam przetrwać
(Education has helped us survive), which describes
educational and cultural institutions operating in
the years 1940-1944 and people responsible for
education at the times of Litzmannstadt Ghetto.
It should be emphasised that the Tolerance
Institute continues cooperation with its project
partners on subsequent ventures.
The University of the Third Age in Łódź has focused
on the teaching of English to adults and seniors
in local community, and learning by project
participants about culture, every day life and
history of partner countries. In order to achieve
the forecasted goals, several visits of beneficiaries
at partner countries have been staged and new
methods for the teaching of adults with the use
of ICT technology by them have been developed.
Moreover, beneficiaries continue project results
thanks to the establishment of self-study groups,
which still organise meetings after the project
completion in order to provide further support
to the beneficiaries in their foreign language
learning.
Many projects that have been successfully
implemented in Poland have been awarded
in the European Language Label competition
supported by the European Commission14.
The aim of the competition is to jest award
and disseminate innovative initiatives in the
field of language teaching and learning, which
13 1/ To improve mobility throughout Europe of people involved in adult education, 2/ To improve co-operation between organisations
involved in adult education throughout Europe, 3/ To assist people from vulnerable social groups and in marginal social contexts, in
particular older people and those who have left education without basic qualifications, in order to give them alternative opportunities to
access adult education, 4/ To facilitate the development of innovative practices in adult education and their transfer, including from a
participating country to others, 5/ To support the development of innovative ICT-based content, services, pedagogies and practice for lifelong
learning, 6/ To improve pedagogical approaches and the management of adult education organisations.
14 So far, Polish institutions have been awarded more than 100 certificates.
135
Instytutu Tolerancji z partnerami projektu
w ramach kolejnych przedsięwzięć.
Łódzki Uniwersytet Trzeciego Wieku w swoim
projekcie postawił sobie za główny cel nauczanie
języka angielskiego dorosłych i osób starszych
wywodzących się ze społeczności lokalnej,
a także poznanie przez nich kultury, życia
codziennego i historii krajów partnerskich. W tym
celu zorganizowano wiele wizyt beneficjentów
w krajach partnerskich oraz wypracowano
nowe metody nauczania dorosłych przy
wykorzystaniu przez nich technologii ICT.
Ponadto rezultaty projektu są kontynuowane
przez beneficjentów dzięki powstaniu grup
samokształceniowych, które organizują spotkania
po zakończeniu projektu w celu wzajemnego
wsparcia w uczeniu się języków obcych.
Przypomnijmy w tym miejscu o realizowanych
z powodzeniem w Polsce projektach, które
zdobywają liczne nagrody w konkursie European
Language Label organizowanym z inicjatywy
Komisji Europejskiej15. Celem konkursu jest
nagradzanie i upowszechnianie nowatorskich
przedsięwzięć dotyczących nauczania i uczenia
się języków charakteryzujących się wysoką
jakością, wielostronnym charakterem, oryginalnością i innowacyjnością16. Dwa projekty zaprezentowane w niniejszym zeszycie zasługują na
szczególną uwagę. Projekt System zapewnienia
jakości w nauczaniu języków obcych na wyższej
uczelni na przykładzie Politechniki Warszawskiej
koordynowany był przez Studium Języków
Obcych Politechniki Warszawskiej. Dzięki tej
inicjatywie opracowano i wdrożono spójny
system kształcenia językowego na uczelni wyższej,
oraz jednolity system monitorowania i oceny
pracy lektorów ze studentami. Rezultaty projektu
rozpowszechniono w tak skuteczny sposób, iż
program ten został zaadaptowany przez inne
studia języków obcych (np. SJO Politechniki
Wrocławskiej, SJO Uniwersytetu w Białymstoku).
Projekt ten miał także istotny wpływ na zmiany
instytucjonalne na uczelni – Koordynator prac
Zespołu ds. Jakości Kształcenia został członkiem
uczelnianej Rady ds. Jakości Kształcenia, co
przyczyni się niewątpliwie do poprawy jakości
kształcenia na uczelni.
celu ukazanie za pomocą różnych środków
komunikacji idei jedności-w-różnorodności kultur
Europy. Projekt miał charakter gry dydaktycznostrategicznej opartej o udział w szeregu zajęć
o różnym charakterze i wymiarze edukacyjnym
(zajęcia teoretyczne w blokach tematycznych,
wystawy o charakterze historyczno-kulturowym,
sobotnie prezentacje kultury Belgii frankofońskiej,
koncert finałowy, tworzenie strony www).
Ważnym produktem projektu jest publikacja pt:
„Laboratorium – Belgia frankofońska” będąca
skierowanym do uczniów kompendium wiedzy.
Na uznanie zasługuje szczególnie tzw. otwarta
część projektu skierowana do szerokiego grona
odbiorców, w ramach której zrealizowano
spotkania z kinem, kuchnią i kulturą Belgii
frankofońskiej. Na wysoką skuteczność projektu
miało
niewątpliwie
wpływ
zastosowanie
różnorodnych metod pracy z uczniami (literatura
piękna i naukowa, dokumentacja fotograficzna,
pokazy multimedialne, fragmenty filmów
dokumentalnych i fabularnych, współczesne
wiadomości prasowe i telewizyjne).
Podsumowując,
zaprezentowane
przykłady
dobrych praktyk programu LLP są przedsięwzięciami zrealizowanymi w szczególnie skuteczny
i efektywny sposób. Przede wszystkim jednak
są to przedsięwzięcia w sposób szczególny
dostosowane do potrzeb beneficjentów i sektora,
o bardzo wysokiej jakości powstałych produktów
(programów, modułów, narzędzi, publikacji),
które w wielu przypadkach z powodzeniem
mogą i powinny być stosowane przez podobne
instytucje edukacyjne. Jednak kluczowym czynnikiem sukcesu i wyzwaniem jest zaangażowanie
w proces upowszechniania i wdrażania do
praktyki edukacyjnej jak największego grona
beneficjentów oraz decydentów w sektorze.
Jest to warunek konieczny do tego, aby cele
programu Uczenie się przez całe życie zostały
w pełni zrealizowane, a ewaluacja w roku 2010
przyniosła Polsce jedynie powód do dumy.
Dotyczący dialogu międzykulturowego projekt ELL
Laboratorium – Belgia frankofońska realizowany
przez Muzeum Miejskie w Żorach miał na
15 Dotychczas polskie instytucje uzyskały w konkursie już ponad100 certyfikatów
16 Projekt ELL powinien cechować wielostronny charakter, wnosić dodatkowe korzyści do dotychczasowych doświadczeń krajowych w nauczaniu
i uczeniu się języków, dostarczać motywacji uczącym się i nauczającym, być oryginalny i twórczy, posiadać wymiar europejski i dotyczyć
innowacji, które można również zastosować w innych warunkach
136
are characterised by high quality, multilateral
character, originality and innovativeness15. Two
projects presented in this Brochure are worth
special attention. First of them, Foreign Language
Teaching Quality Assurance System at a Higher
Education Institution based on the Example of the
Warsaw University of Technology was coordinated
by Foreign Language Centre at the Warsaw
University of Technology. As a result of project
implementation, a consistent language education
system has been developed and implemented
at the higher education institution along with
language teacher monitoring and evaluation
system. Project results have been disseminated
in such an efficient manner that other foreign
language centres (e.g. the Foreign Language
Centre at the Wrocław University of Technology
and the University of Białystok) have adapted the
curriculum to their needs. The project has also
spurred institutional changes at the university –
the Quality Assurance Team Coordinator has
become a member of University Council for the
Quality of Education, which will undoubtedly
contribute to the improvement of the quality of
teaching at the university.
To sum up, the good practices described above
are extremely effective and efficient LLP ventures,
but most of all they are well adapted to the needs
of individual beneficiaries and the sector. They also
feature very high quality products (programmes,
modules, tools, publications), which can and
should be used by other educational institutions.
However, the key success factor and challenge at
the same time is committing possibly the largest
number of beneficiaries and decision makers in
the sector to the process of disseminating and
implementing them in educational practice. This
is a precondition for full implementation of the
goals of the Lifelong Learning Programme, and
making the evaluation in 2010 a success in
Poland.
An ELL intercultural dialogue project entitled
Laboratory – French-Speaking Belgium implemented by the Municipal Museum in Żory aimed
at presenting with the use of various forms of
communication the united in diversity concept
with placing emphasis on cultures in Europe.
The project took form of a an educational and
strategic game based on number of varied
educational tasks (classes presented in thematic
series, historical and cultural exhibitions, Saturday
presentations of the culture of French-speaking
Belgium, gala concert, development of a website).
A major project product has been the publication
entitled Laboratorium – Belgia frankofońska
(Laboratory – French-Speaking Belgium), which is
a compendium addressed to students. Moreover,
the open part of the project addressed to a broad
public and featuring film screenings, presentations
of Belgian cuisine and culture is noteworthy.
Undoubtedly, the application of various methods
of work with students (general and specialist
literature, photographs, multimedia shows,
documentary and film screenings, contemporary
press and TV news) have ensured high efficiency
of the project.
15 ELL Project should be characterised by multilateral character, make additional contribution to national experiences in foreign language
teaching and learning, provide motivation for teachers and learners, be original and constructive, have European dimension and apply to
innovations that can be used otherwise.
137
W arunki transferu wiedzy
do polityki i praktyki edukacyjnej w Polsce
C onditions for Knowledge Transfer to Educational
Policy and Practice in Poland
Zdolność rozpoznawania wartościowych informacji i w konsekwencji poprawa jakości
Ability to recognise valuable information and resulting improvement in the quality
procesu decyzyjnego w systemie edukacji
of decision making process in the system of education
dr Jan Fazlagić
Edukacja jest jednym z filarów gospodarki opartej
na wiedzy. Inwestując w edukację, inwestujemy
w filar przyszłej egzystencji ekonomicznej
i społecznej Polski. Rosnąca rola wiedzy
w rozwoju gospodarczym na początku XXI wieku
sprawia, że należy poszukiwać innowacyjnych
sposobów tworzenia, transferu i wykorzystania
wiedzy w systemach edukacyjnych. Program
Uczenie się przez całe życie zawiera w sobie całą
paletę takich innowacyjnych rozwiązań.
Jednocześnie wzrost zasobów wiedzy, jakimi
dysponujemy, wymaga zintensyfikowania wysiłków mających na celu implementację
powstających rozwiązań. W przeciwnym wypadku
grozi nam powstanie luki pomiędzy działaniem a
mówieniem o działaniu (knowing-doing gap).
Istota wiedzy
Wiedza to „znajomość czegoś; uświadomienie
sobie czegoś”1; obejmuje wszystkie formy
świadomości społecznej: naukę, ideologię,
religię, relacje z otoczeniem itp. Proces nabywania
i zatrzymywania wiedzy (a także przekonań),
w pamięci nazywamy uczeniem się. Wiedza
występuje w czterech podstawowych formach –
jako:
a) Wiedza typu know-what (wiedzieć co?) – to
wiedza bliskoznaczna z informacją. Dotyczy
faktów, wartości liczbowych uporządkowanych
i wyjaśnionych
b) Wiedza typu know-why (wiedzieć dlaczego?)
– to wiedza, która wyjaśnia rzeczywistość.
Odnosi się ona do zasad i praw, np. ruchu.
Ten rodzaj wiedzy jest niezwykle istotny
w pewnych obszarach nauki, np. w przemyśle
chemicznym i elektronicznym. Dostęp do tego
1 Słownik Języka Polskiego, PWN, wydany w latach 1978-1981 pod
redakcją naukową prof. Mieczysława Szymczaka. Suplement z 1995 r.
138
dr Jan Fazlagić
rodzaju wiedzy przyśpiesza postęp i pozwala
unikać błędów
c) Wiedza typu know-how (wiedzieć jak?) – odnosi
się do umiejętności ludzi i zespołów, to znaczy
do zdolności robienia czegoś
d) Wiedza typu know-who (wiedzieć kto?) –
dotyczy umiejętności społecznych ludzi oraz
ich sieci kontaktów (czasami nazywanej
„kapitałem społecznym”).
Education is one of the main pillars of knowledgebased economy. By investing in education, we
invest in the future of Polish economy and society.
Growing importance of knowledge in economic
development in early 21st c. makes us look for
innovative methods of creation, transfer and
use of knowledge in educational systems. The
Lifelong Learning Programme comprises a whole
array of such innovative solutions.
Każdy z wyżej wymienionych rodzajów wiedzy jest
przekazywany w projektach programu Uczenie
się przez całe życie. Większość projektów służy
transferowi wszystkich z wyżej wymienionych
rodzajów wiedzy jednocześnie. Mamy więc
At the same time, the expansion of knowledge
resources that are at our disposal calls for
intensifying efforts aimed at the implementation
of the newly developed solutions. If we do not do
that, we will face the knowing-doing gap.
Essence of Knowledge
Knowledge is „knowing something; being aware
of something”1. It covers all forms of public
awareness: science, ideology, religion, relations
with the environment, etc. The process of acquiring
and retaining knowledge (and also beliefs) in the
memory is called learning. Knowledge is divided
into four basic categories:
a) know-what knowledge, which is close in
meaning to information. It relates to organised
and explained facts and numerical values.
b) know-why knowledge, which is the knowledge
that explains reality. It pertains to rules and laws,
e.g. of movement. This type of knowledge is of
great importance in certain areas of science,
e.g. in chemical and electronics industry.
Access to this type of knowledge accelerates
development and helps to avoid mistakes.
c) know-how knowledge, which relates to the
ability of individuals and teams. It stands for
the ability to do something.
d) know-who knowledge, which relates to social
skills of individuals and contact networks (it is
sometimes called social capital).
Each knowledge category described above is
subject to transfer in projects implemented under
the Lifelong Learning Programme. Majority of
these projects aims at the transfer of all above
mentioned types of knowledge at the same time.
So there are projects, which transfer information
on a given country (know-what) and at the same
time give its participants an opportunity to discuss
newly acquired knowledge and learn its context
(know-why). Participants of majority of projects
also gain know-how knowledge, e.g. ability to
cook). Last but not least, international contacts
1 Słownik Języka Polskiego, PWN (PWN Dictionary of the Polish
Language) published in the years 1978-1981 edited by Prof.
Mieczysław Szymczak. Supplement of 1995.
139
projekty, które przekazują informacje o danym
kraju (know-what), a jednocześnie dają
uczestnikom możliwość przedyskutowania nowo
zdobytej wiedzy i poznania jej kontekstu (knowwhy). Uczestnicy większości projektów zdobywają
także wiedzę typu know-how, np. umiejętność
gotowania). I na koniec kontakty międzynarodowe pozwalają budować kapitał kulturowy
i wiedzę o innych kulturach (know-who).
Informacja i wiedza w procesie uczenia się
Jedną z bolączek systemów edukacji, jakie
odziedziczyliśmy w XXI wieku po epoce
industrialnej jest przekonanie, że uczenie się
polega na przyswajaniu informacji. Jednak
skuteczny transfer wiedzy nie może się ograniczać
wyłącznie do przekazywania wiedzy typu knowwhat (bliskoznacznej z informacją). W Tabeli
nr 1 przedstawiono różnice pomiędzy wiedzą
a informacją.
Information and Knowledge in the Learning
Process
One of the problems faced by systems of
education inherited from the industrial era is the
belief that learning is assimilating information.
However, efficient transfer of knowledge cannot
be limited to the transfer of know-what knowledge
(which is close to information). Table 1 below
presents differences between knowledge and
information.
Table 1 Differences between information and knowledge
Tabela nr 1 Różnice między informacją a wiedzą
Informacja
help to develop cultural capital and knowledge
of other cultures (know-who).
Wiedza
Informacja może funkcjonować bez Wiedza należy do społeczności – wiedza jest po to, aby
relacji pomiędzy nią a jej właścicielem dominować nad lub służyć innym ludziom
np. w pliku MP3
Information
Knowledge
Information may operate without a Knowledge is the domain of society – knowledge is used to
relationship between it and its owner, dominate over or serve other people.
as is the case with an MP3 file.
Tworzenie informacji wiąże się
z umocowaniem jej w kontekście
np. pomiary temperatury można
rozpocząć w każdym momencie bez
utraty wartości informacji
Nowa wiedza powstaje na styku wiedzy poprzedniej. Bez
wiedzy „złej”, „starej” nie można tworzyć wiedzy „nowej”
i „lepszej”, np. pomiar temperatury, jeśli ma kształtować
naszą wiedzę, powinien służyć jakiemuś celowi np.
określaniu warunków, w jakich można wykonywać prace
na otwartym powietrzu, prognozowaniu plonów, określeniu
sezonu grzewczego itd. Analogicznie, żeby stworzyć lepszy
system nadzoru pedagogicznego, MEN musi wiedzieć,
dlaczego obecny jest niedoskonały
Developing information is not related
with putting it in a context, e.g.
temperature measurement can be
started at any point without loosing
the value of information.
New knowledge is established based on the former
knowledge. Without „bad” or „old” knowledge, it is
impossible to create „new” or „better” knowledge; e.g.
temperature measurement, if it is to shape our knowledge,
it should serve a purpose, such as establishing conditions in
which you can work outside, make crop forecasts, determine
the length of heating period, etc. By analogy, in order to
establish a better system of teaching supervision, Ministry of
Education needs to know why the present system is flawed.
Informacja jest atemporalna
Wiedza jest tworzona w czasie teraźniejszym
Information is atemporal
Knowledge is created in the present.
Informacja może egzystować poza Wiedza jest związana z ludźmi – gdy mówimy o wiedzy, na
umysłem człowieka
myśl przychodzi nam jej posiadacz. Program Uczenie się
przez całe życie służy zawsze dobru konkretnych ludzi
Information may exist outside human Knowledge is related with people. When we talk about
brain
knowledge, it is its holder that comes to our mind. Lifelong
learning always serves interest of specific people.
Treść informacji nie zmienia się Wiedza należy do wspólnot, wiedza przemieszcza się
w zależności od liczby posiadaczy
w społecznościach ludzi i nadaje im tożsamość. Osoby
znające Mazurka Dąbrowskiego to Polacy; ci, którzy nauczyli
się programować, to webmastrzy itd.
Contents of information do not Knowledge is owned by communities. Knowledge is
change depending on the number of transferred from one community to another and gives
its holders
them identity. People who know Dąbrowski’s Mazurka
(Polish anthem) are Poles; Those who can programme are
webmasters, etc.
Nowa informacja nie musi się odnosić Nowa wiedza powstaje na obrzeżach starej wiedzy. Uczenie
do innych informacji
się polega często na oduczaniu się złych nawyków, celowym
zapominaniu lub eksperymentowaniu ze starą wiedzą po to,
aby poznać nową
Informacja istnieje samoistnie. Można Wiedza jest pozostałością i efektem ubocznym myślenia.
stać się posiadaczem informacji, Nie można stać się posiadaczem informacji, nie posiadając
nie posiadając zdolności do jej zdolności do jej przetwarzania
przetwarzania
New information does not have to New knowledge is created on the basis of the old knowledge.
relate to other information
Learning often consists in curing oneself of bad habits,
intentional forgetting or experimenting with old knowledge
in order to learn something new.
Information exists intrinsically. You Knowledge is what remains of and is a side effect of thinking.
can possess information without You cannot become a holder of information without having
having an ability to process it.
an ability to process it.
Informacja jest gromadzona i prze- Wiedza oprócz systemu zapisu charakterystycznego opiera
kazywana dzięki istnieniu systemu się na kontekście kulturowym, czasowym i przestrzennym
zapisu, który opiera się na symbolach
i składni (gramatyce)
Information
is
collected
and Knowledge, apart from a characteristic recording system, is
transferred thanks to the existence of based on culture-, time and space-related contexts.
a recording system, which is based
on symbols and syntax (grammar).
O niskim stopniu wieloznaczności
Information displays low degree of Knowledge displays high degree of ambiguity
ambiguity
O dużym stopniu wieloznaczności
Łatwa do przedstawienia w postaci Trudna do przekazania w postaci dokumentów, a
dokumentów
w wielu przypadkach niemożliwa do przedstawienia
w dokumentach
Źródło: Opracowanie własne
Information can be easily presented It is difficult to transmit knowledge in the form of documents
in the form of documents.
and in many cases it is impossible to present it in the form
of documents.
Source: own study.
140
141
Informacja jest często mylona z wiedzą,
ponieważ zarówno informacja, jak i wiedza
przemieszczają się w organizacji tymi samymi
„kanałami”. Jednak edukacja powinna służyć
przekazywaniu wiedzy a nie informacji. Dobry
system edukacyjny powinien troszczyć się o
przekazywanie zdolności do przetwarzania
informacji, a także samych informacji (w sposób
komplementarny). Nie można koncentrować
się wyłącznie na przekazywaniu umiejętności
do uczenia się (podejście progresywne). Ważne
jest także stworzenie po stronie ucznia swoistej
masy krytycznej informacji, na podstawie, których
ich posiadacz będzie je samodzielnie poszerzał.
Takie warunki spełnia program Uczenie się przez
całe życie, którego największą zaletą jest właśnie
to, że daje uczestnikom szanse na poznanie
wiedzy a nie wyłącznie informacji.
Transfer wiedzy ukrytej
w programie Uczenie się przez całe życie
Obecnie możliwości przechowywania informacji
poza ludzkim umysłem znacznie wzrosły dzięki
wprowadzeniu druku. Jednak nie cała wiedza
może zostać zapisana pod postacią dokumentów.
Dlatego należy dokonać rozróżnienia na wiedzę
ujawnioną (explicit) oraz wiedzę ukrytą (tacit).
Ta ostatnia to inaczej wiedza ekspercka, jest
niedostępna dla nikogo poza jej posiadaczem.
Aby dokonać transferu wiedzy ukrytej, trzeba
fizycznie znaleźć się w tym samym miejscu i czasie
wraz z posiadaczem tej wiedzy – należy stworzyć
relację typu mistrz-uczeń. Transfer wiedzy jest
uwarunkowany zasobami wiedzy po stronie
osoby uczącej się. Dlatego rozróżniamy transfer
wiedzy w relacji: ekspert-ekspert (np. kontakty
bezpośrednie pomiędzy nauczycielami z różnych
krajów) oraz ekspert-laik (np. lekcje prowadzone
przez polskich nauczycieli dla uczniów za
granicą).
Jedną z cech wyróżniających programu Uczenie
się przez całe życie na tle innych form uczenia się
jest bogate spektrum możliwości do uczenia się i
transferu wiedzy ukrytej. Wśród takich możliwości
można wymienić następujące działania:
• Mobilność szkolnej kadry edukacyjnej, asystentura Comeniusa (program Comenius)
• Wyjazdy studentów za granicę (program Erasmus)
• Praktyki zawodowe i staże (program Leonardo
da Vinci)
• Wyjazdy kadry kierowniczej instytucji edukacyjnych – Study Visits (Program Międzysektorowy).
W każdym z ww. przypadków uczenie się
następuje w relacji mistrz-uczeń lub mistrzmistrz i dotyczy transferu wiedzy ukrytej (tacit).
Przekazywanie wiedzy i uczenie się następują
dzięki osobistej relacji opartej na wzajemnym
zaufaniu i obserwacji w kontekście kulturowym.
Program Uczenie się przez całe życie oferuje
unikatowe możliwości transferu wiedzy wraz z jej
kontekstem np. w programie eTwinning.
Taki tryb transferu wiedzy jest tylko pozornie
bardziej kosztowny niż podejmowanie prób
kodyfikowania wiedzy. Doświadczenia wielu
projektów komercyjnych dowodzą, że przedsiębiorstwa, które na początku chciały dokonywać
transferu wiedzy metodami konwencjonalnymi
(rozmowy
telefoniczne,
wideokonferencje,
e-maile, tworzenie instrukcji i regulaminów itd.)
nie osiągały rezultatów. W konsekwencji projekty
transferu wiedzy były opóźnione, a radykalnym i
skutecznym rozwiązaniem okazywało się dopiero
wysłanie ekspertów na miejsce. Programy
transferu wiedzy ukrytej, które są obecne
w programie Uczenie się przez całe życie, wnoszą
nową jakość do systemów edukacyjnych krajów
UE, ponieważ łączą w sobie najlepsze cechy
średniowiecznego systemu zdobywania wiedzy
poprzez praktykę i terminowanie u mistrza, jaki
obowiązywał w Europie do ery oświeceniowej,
oraz systemu edukacyjnego, jaki zaczął się
kształtować w Europie XIX-wiecznej (tzw. model
6-4-22).
Ontologia wiedzy
Edukacja jest szczególnym sektorem, w którym
wiedza jest zarówno „produktem”, jak i „narzędziem” służącym do transferu owego „produktu”
(„Gdyby wiedza była ze szkła, na pewno byłaby
sprzedawana w butelkach”).
Wyróżniamy trzy rodzaje wiedzy w systemie
edukacji:
1. Wiedzę merytoryczną – ogniskuje się wokół
pytania: „czego uczyć w szkole?”; dotyczy
treści przedmiotu, treści programowej (np.
kulturowość) lub istoty umiejętności (np.
wymiana
doświadczeń
profesjonalnych
trenerów z branży kulinarnej, program
„Festiwal kultury francuskiej” (PL/07/LLpLdV/VETPRO/140037) oraz relacji pomiędzy
składnikami tej wiedzy. „Nośnikami” tego
rodzaju wiedzy są nauczyciele3 oraz
podręczniki szkolne. Rozwój społeczeństwa
2 Sześć dni w tygodniu (6), w czterech ścianach (4), pomiędzy dwoma okładkami w książce (2)
3 Patrz także: A.T. Pearson, Nauczyciel. Teoria i praktyka w kształceniu nauczycieli, WSiP, Warszawa 1994, s. 148-155
142
Information is often confused with knowledge,
because both information and knowledge are
transferred within an organisation via the same
„channels”. However, education should serve
the purpose of transferring knowledge and
not information. A good system of education
should focus on transferring the ability to
process information and information itself (in a
complementary manner). You cannot concentrate
only on transferring the ability to learn (progressive
approach), but it is important to create a specific
critical mass of information on the student
side, based on which the holder of information
is capable of its independent expansion. The
Lifelong Learning Programme, the largest
advantage of which is giving its participants an
opportunity to acquire knowledge and not only
information, meets these conditions.
Transfer of Tacit Knowledge in the Lifelong
Learning Programme
Thanks to the introduction of printing, possibilities
for storing information outside human brain
have been greatly expanded. However, not all
the knowledge can be recorded in the form of
documents. This is why you need to differentiate
between explicit and tacit knowledge. The latter
is expert knowledge, which is inaccessible for
persons other than its holder. In order to transfer
tacit knowledge, you have to be physically
present in the same place and time as the
holder of this knowledge and create masterstudent relationship. Transfer of knowledge is
conditioned on knowledge resources on the part
of the learner. This is why you can distinguish
transfer of knowledge in expert-expert relationship
(e.g. direct contacts between teachers coming
from different countries) and expert-layperson
relationship (e.g. Polish lessons by Polish teachers
for students from abroad).
A distinguishing feature of the Lifelong Learning
Programme that differentiates it from other forms
of learning is a wide array of opportunities for
learning and transfer of tacit knowledge it offers.
These include the following activities:
• Mobility of school education staff, Comenius
assistantships (Comenius Programme).
• Students mobilities abroad (Erasmus Programme).
• Placements (Leonardo da Vinci Programme).
• Study visits by educational institutions management (Transversal Programme).
In each case described above, learning takes
place in the master-student or master-master
relationship and relates to the transfer of tacit
knowledge. Transmitting knowledge and learning
takes place thanks to a personal relationship
based on mutual trust and observation in a
cultural context. The Lifelong Learning Programme
gives unique opportunities for the transfer of
knowledge together and its context, e.g. as part
of the eTwinning programme.
This form of knowledge transfer is only seemingly
more expensive than making attempts to codify
knowledge. Experience of several commercial
projects proves that enterprises, which initially
wanted to transfer knowledge with the use
of conventional methods (phone call, video
conference, e-mails, instructions and regulations)
have not been successful. As a result, knowledge
transfer projects have been delayed and the only
radical and successful solution was sending experts
on site. Tacit knowledge transfer projects, which
form a part of the Lifelong Learning Programme,
bring new quality to systems of education in EU
countries, as they combine the best features of
the medieval system of acquiring knowledge by
practice and apprenticeship with a master, which
was popular in Europe until Enlightenment, and
educational system that was formed in Europe in
the 19th c. (6-4-2 model2).
Knowledge Ontology
Education is a unique sector, where knowledge is
at the same time a „product” and „tool” used to
transfer the product („if knowledge was made of
glass, it would be sold in bottles”).
System of education features three types of
knowledge:
1. Content-related knowledge, which is focused
around the question: „what to teach at
school?”; it relates to the contents of a school
subject, teaching contents (e.g. culturality)
or the essence of skills (e.g. exchange of
professional experiences of trainers in the field
of cooking, programme entitled French Culture
Festival
(PL/07/LLp-LdV/VETPRO/140037)
and relations between individual elements of
knowledge. Teachers and textbooks are the
means of conveying this type of knowledge3.
The development of information society
consistently limits the once dominating role
of the teacher as a source of content-related
knowledge for students. In turn, a new role
2 Six days a week (6), in four walls (4),between two covers f a book (2).
3 See also: A.T. Pearson, Nauczyciel. Teoria i praktyka w kształceniu nauczycieli, WSiP, Warszawa 1994, pp. 148-155.
143
informacyjnego systematycznie zmniejsza
dominującą kiedyś rolę nauczyciela jako
źródła wiedzy merytorycznej dla ucznia. W tym
miejscu wyłania się nowa rola nauczyciela –
rola moderatora/menedżera wiedzy w procesie
transferu tej wiedzy od źródła do ucznia.
Przykładem transferu wiedzy merytorycznej
w programie Uczenie się przez całe życie
jest projekt Wpływ szkoły na przyszłe życie
zawodowe uczniów n(06/PRS/06-0081-P1).
W projekcie uczestniczą oprócz polskiej szkoły
z Leżajska, szkoły z Włoch, Rumunii i Portugalii.
Celem projektu jest m.in. dostarczenie
uczniom wiedzy na temat funkcjonowania
rynku pracy w ich krajach i w Europie.
Projekt w naturalny sposób łączy uczenie
się wiedzy ukrytej (praca w zespole, techniki
autoprezentacji) i ujawnionej (samodzielne
zdobywanie informacji w Internecie o rynku
pracy, techniki poszukiwania zatrudnienia).
W projekcie tym ma miejsce proces dzielenia
się wiedzą z rówieśnikami.
2. Wiedzę psychopedagogiczną – ogniskuje
się wokół pytania: „jak uczyć?”, przy
czym jest to bardzo szeroka definicja.
W wiedzy pedagogicznej dużą rolę odgrywają
umiejętności, które nauczyciel zdobywa
w czasie praktyk i staży, a później w czasie
własnej pracy zawodowej. Obejmuje zarówno
umiejętność emisji głosu, jak i umiejętności
pracy z komputerem. Jest to wiedza zarówno
skodyfikowana, jak i ukryta. Prawdopodobnie
najważniejszym składnikiem wiedzy psychopedagogicznej jest wiedza metodyczna.
Wiedza psychopedagogiczna może występować zarówno w formie wiedzy ukrytej
(talent dydaktyczny), jak i skodyfikowanej
(zbiór chwytów dydaktycznych). Przykładem
transferu
wiedzy
psychopedagogicznej
w programie Uczenie się przez całe życie jest
program pod nazwą Nauczanie Innowacji
i Przedsiębiorczości – wymiana doświadczeń
(07-LdV/M07/k/VETPRO/277). Celami tego
projektu jest poprawa jakości kształcenia na
UJ, przede wszystkim w zakresie nauczania
przedsiębiorczości innowacyjnej oraz myślenia
i działania proinnowacyjnego i wzmocnienie
procesu planowania strategicznego w odniesieniu do procesów kształcenia. W projekcie
tym realizowane są wyjazdy specjalistów
zaangażowanych
w
proces
szkolenia
i doskonalenia zawodowego. Bezpośrednim
produktem
realizacji
projektu
będzie
opracowanie listy dobrych praktyk oraz
stworzenie zarysu innowacyjnych programów
144
szkoleniowych.
W
ramach
projektu
dokonana zostanie kodyfikacja wiedzy, czyli
przeniesienie jej z poziomu obserwacji w
trakcie bezpośrednich kontaktów na poziom
dokumentów.
3. Wiedzę organizacyjną – dotyczy problematyki
zarządzania systemem edukacji na różnych
poziomach (poziom mikro: szkoła, mezo:
publiczne i niepubliczne organizacje realizujące takie jak Kuratoria Oświaty, Ośrodki
Doskonalenia
Nauczycieli,
fundacje
(np. CEO) oraz poziom makro: Komisja
Europejska, Narodowa Agencja programu
Uczenie się przez całe życie, MEN). Wiedza
ta ogniskuje się wokół pytania: „jak
zarządzać instytucją (instytucjami) w systemie
edukacji?”. Wiedza organizacyjna w systemie
edukacji rozpościera się w poprzek barier
instytucjonalnych.
Przykładem
transferu
wiedzy organizacyjnej jest program Eurydice.
W programie tym stworzono sieć informacji:
wiedza typu know-what (m.in. w raportach
statystycznych) oraz typu know-why (m.in.
w studiach porównawczych). Program Eurydice jest klasycznym przykładem centralizacji
wiedzy i służy poprawie jakości podejmowania
decyzji w oparciu o dowody (evidence-based
decision making). Dzięki programowi temu
decydenci w krajach Unii mają szansę na
wyzwolenie się od schematów myślowych
i podejmowanie innowacyjnych działań
w obszarze wiedzy o zarządzaniu systemami
edukacji.
Podsumowanie
Poprawa skuteczności transferu wiedzy jest
możliwa, jeśli zostanie on wprowadzony
w szerszy kontekst – kontekst zarządzania wiedzą
w systemie edukacji. W tym kontekście należy
wyróżnić trzy kategorie wiedzy (merytoryczna,
psychopedagogiczna
oraz
organizacyjna)
i poszukiwać optymalnych sposobów tworzenia,
przesyłania i wykorzystywania tej wiedzy. Innymi
słowy transfer wiedzy może być skuteczniejszy,
jeśli zostanie lepiej zbadany i skodyfikowany.
Systemy edukacyjne w Europie stoją u progu
zmian, jakie miały miejsce w przypadku nauk
medycznych na początku XIX wieku. Wtedy to
cała wiedza o leczeniu była przekazywana od
mistrza do ucznia. Dziś w medycynie spora część
wiedzy o tym, jak leczyć jest skodyfikowana, a
przez to łatwiej nią zarządzać. Podobne tendencje
wyłaniają się w przypadku wiedzy w systemie
edukacji. Im bardziej zostanie skodyfikowana
wiedza o uczeniu się, tym skuteczniejszy będzie
of the teacher emerges and this is a role of
a moderator/manager of knowledge in the
process of knowledge transfer from its source
to the student. An example of the transfer of
content-related knowledge in the Lifelong
Learning Programme is the project entitled
School’s influence on future professional life
of students (06/PRS/06-0081-P1). Apart from
a Polish school seated in Leżajsk, schools
from Italy, Romania and Portugal participate
in the project, which aims at providing
students with knowledge on the operation
of the labour market in their respective
countries and across Europe. The project in
a natural way combines learning tacit (team
working, self-presentation techniques) and
explicit knowledge (independent collection of
information on labour market on the Internet,
techniques for looking for a job). The project
also features knowledge sharing by peers.
2. Psychopedagogical knowledge is focused
around the question: „how to teach?”, which
comprises a very broad definition. Skills,
which teachers acquires in the course of
internships and placements and later during
their professional work, play a major role in
pedagogical knowledge, which includes vocal
emission and computer literacy. It is both
codified and tacit knowledge. Knowledge of
methodology is probably the most important
element of psychopedagogical knowledge,
which can take form of tacit knowledge (talent
for teaching) and codified knowledge (a set
of teaching techniques). The project entitled
Teaching Innovativeness and Entrepreneurship
– Exchange of Experiences (07-LdV/M07/k/
VETPRO/277) is an example of the transfer
of psychopedagogical knowledge in the
Lifelong Learning Programme. The project
aims at improving the quality of teaching at
the Jagiellonian University, mainly in the scope
of teaching innovative entrepreneurship and
pro-innovation thinking and acting, as well as
strengthening the strategic planning process
in relation to the teaching process. The project
features mobilities of specialists in professional
training and development. The end product of
project implementation will be the development
of list of good practices and the drawing of an
outline for innovative training programmes. As
part of the project, knowledge will be codified,
i.e. it will be transferred from the level of
observations during direct contacts to the level
of documents.
3. Organisational Knowledge, which relates to
the problems of managing a system of
education at various levels (micro level:
school, mezzo level: public and non-public
organisations, such as Board of Education, InService Teacher Training Centres, foundations
(e.g. Centre for Citizenship Education) and
macro level: European Commission, National
Agency of the Lifelong Learning Programme,
Ministry of National Education). This
knowledge is focused around the question:
„how to manage an institution (institutions)
in a system of education?”. Organisational
knowledge in a system of education
overcomes institutional barriers. The Eurydice
Programme is an example of the transfer of
organisational knowledge. As part of the
programme, an information network has been
established, where know-what knowledge is
presented, among others, in statistical reports
and know-why knowledge, among other,
is presented in comparative studies. The
Eurydice Programme is a classic example of
knowledge centralisation aimed to improve
the quality of the evidence-based decision
making. Thanks to the programme, decision
makers in EU countries stand a chance of
freeing themselves from patterns of thought
and taking innovative actions in the field of
knowledge on the management of systems of
education.
Summary
Improving efficiency of knowledge transfer is
possible, provided it is put in a broader context
of knowledge management in a system of
education. In this context, you should distinguish
three categories of knowledge (content-related,
psychopedagogical and organisational) and
look for optimum methods for the creation,
transfer and use of this knowledge. In other
words, knowledge transfer may be more efficient,
if it is better examined and codified. Systems of
education across Europe face changes similar to
those observed in the case of medical sciences
in early 19th c. when the whole knowledge of
treatment was transferred from a master to a
student. In modern medicine, a large part of
knowledge how to treat patients is codified and it is
more manageable as a result. Similar tendencies
emerge in the case of knowledge in a system
of education. The more codified knowledge on
learning becomes, the more efficient transfer of
this knowledge to decision makers will be.
145
transfer tej wiedzy do decydentów.
W następnych rozdziałach zostanie omówiona
problematyka transferu wiedzy do polityki
i praktyki edukacyjnej w Polsce w polskiej
oświacie, w obszarze edukacji zawodowej i ustawicznej oraz w obszarze szkolnictwa wyższego.
Mirosław Sielatycki w tekście pt. „Znaczenie
programu Socrates, Leonardo da Vinci
i Uczenie się przez całe życie w rozwoju
polityki i praktyki edukacyjnej w systemie
oświaty w Polsce”, zwraca uwagę m.in. na
interdyscyplinarność tych projektów, aktywizację
uczniów, wymiar europejski, kompetencje
językowe. Nową jakość dla transferu wiedzy
tworzy pojawienie się w polskiej oświacie kultury
projektowej oraz kultury ewaluacji i monitoringu.
Polska oświata korzysta z ww. programów,
rozwijając zdolności organizacyjne, społeczne
i ekonomiczne.
Stefan M. Kwiatkowski w tekście pt. „Znaczenie
programu Socrates, Leonardo da Vinci i Uczenie
się przez całe życie w rozwoju polityki i praktyki
edukacyjnej w systemie edukacji zawodowej
i ustawicznej w Polsce” zwraca uwagę na
niekorzystny proces marginalizacji edukacji
zawodowej, jaki został zapoczątkowany po roku
1989. W przełamaniu tej niekorzystnej tendencji
(z lat 1990-2004) swój duży udział miały
146
programy edukacyjne. Kształcenie zawodowe
zyskało należny mu status dzięki upowszechnieniu
koncepcji uczenia się przez całe życie,
a program Uczenie się przez całe życie spełnia
funkcje integrujące teorię z praktyką społeczną.
Rozwój obszaru edukacji zawodowej i ustawicznej jest obecnie jednym z wielkich wyzwań
dla Polski: odsetek osób dokształcających się
średniorocznie w ostatnich latach wynosi około
10% ogółu zatrudnionych w gospodarce – w
krajach UE sięga 20%.
Jolanta Urbanik w tekście pt. „Znaczenie
programu Socrates, Leonardo da Vinci i Uczenie
się przez całe życie w rozwoju polityki i praktyki
edukacyjnej w systemie szkolnictwa wyższego
w Polsce” nakreśla europejski kontekst edukacji
europejskiej i zwraca uwagę na program Erasmus
uważany obecnie za flagowy projekt Komisji
w dziedzinie edukacji. Zamierzeniem Komisji
jest osiągnięcie pełnego uznawania dyplomów
wydawanych przez uczelnie Europejskiego
Obszaru Szkolnictwa Wyższego bez potrzeby
ich nostryfikacji. Autorka przytacza praktyczne
przykłady projektów realizowanych przez uczelnie
w Polsce, z których każdy charakteryzuje
zgodność z potrzebami wynikającymi z umiędzynarodowienia studiów oraz stawia tezę, że szkoły
wyższe w Polsce powinny się w coraz większym
stopniu stawać ośrodkami kształcenia przez całe
życie.
In the following chapters, the issues of knowledge
transfer to educational policy and practice in the
area of vocational and lifelong education and
in scope of higher education in Polish system of
education will be discussed.
Mirosław Sielatycki in the article entitled
„Importance of Socrates, Leonardo da Vinci
and Lifelong Learning Programme for the
Development of Educational Policy and Practice
in the System of Education in Poland” pays
attention to the interdisciplinary character of these
projects, student activation, European dimension
and linguistic competences. The appearance
of project culture and the culture of evaluation
and monitoring in Polish education adds a new
quality to the transfer of knowledge. The system
of education in Poland benefits from the above
mentioned programmes, which help to develop
organisational, social and economic skills.
Stefan M. Kwiatkowski in the article entitled
„Importance of Socrates, Leonardo da Vinci and
Lifelong Learning Programme for the Development
of Educational Policy and Practice in the System
of Vocational and Continuing Education in
Poland” underlines the unfavourable process
of vocational education marginalising, which
commenced in 1989. Educational programmes
have played a major role in overcoming this
disadvantageous tendency (observed in the years
1990-2004). However, vocational education has
regained its status thanks to the propagation of
the lifelong learning concept and the Lifelong
Learning Programme, which helps to integrate
theory and social practice. The development of
vocational and lifelong education is one of the
largest challenges that Poland faces today: the
percentage of people who have been trained in
the recent years amounts to ca. 10% of the total
number of people employed in the economy per
year, whereas in other EU countries their number
reaches 20%.
Jolanta Urbanik in the article entitled „Importance
of Socrates, Leonardo da Vinci and Lifelong
Learning Programme for the Development
of Educational Policy and Practice in Higher
Education System in Poland” outlines the
context for European education and describes
the Erasmus Programme, which is considered a
flagship project of the European Commission in
the field of education. The Commission aims at
full recognition of diplomas issued by universities
in the European Higher Education Area without
the need to validate them. The author quotes
examples of projects implemented by HEIs in
Poland, which respond to the needs resulting from
the internationalisation of studies and advances
the thesis that higher education institutions in
Poland should be consistently transformed into
lifelong learning centres.
147
Z naczenie programu Socrates, Leonardo da Vinci
i Uczenie się przez całe życie w rozwoju polityki
i praktyki edukacyjnej w systemie oświaty w Polsce
Mirosław Sielatycki
I mportance of Socrates, Leonardo da Vinci
and Lifelong Learning Programme
for the Development of Educational Policy
and Practice in the System of Education in Poland
Mirosław Sielatycki
W 2008 roku minęło 10 lat od przystąpienia
Polski do programów edukacyjnych Unii
Europejskiej – Socrates i Leonardo da Vinci
(LdV). Z perspektywy tych lat widać znaczenie
tych programów, jak też ich kontynuatora od
roku 2007 – programu Uczenie się przez całe
życie – LLP dla polskiego systemu oświatowego.
Zwróćmy uwagę na kontekst społeczny, polityczny
i ekonomiczny w roku 1998, kiedy nasz kraj
przystępował do wspomnianych programów.
W 1998 r. Polska złożyła wniosek o członkostwo
w UE, w 1999 r. przystąpiliśmy do NATO.
W tamtych latach decydowała się nowa lepsza
przyszłość Polski dołączającej do najważniejszych
struktur europejskich i atlantyckich. Zwrot
na Zachód wymagał ugruntowania w sferze
edukacyjnej, tak aby młodsze i kolejne pokolenia
mogły w pełni korzystać z udziału we wspólnej
europejskiej przestrzeni edukacyjnej, jak też
społecznej, ekonomicznej i politycznej. Dołączenie do programów Socrates i LdV było
dopełnieniem integracji w innych dziadzinach,
te programy stały się „edukacyjną bramą do
Europy”. To było jak wypłynięcie z jeziora na
ocean (większość widziała w tym ogromną szansę,
choć część głównie zagrożenia). Po dziesięciu
latach widać, że młodzi Polacy są już dobrze
zakorzenieni w Europie, spore w tym zasługi mają
programy edukacyjne Unii Europejskiej.
Z czasowej perspektywy znaczenie przystąpienia
polskich szkół do europejskich programów
edukacyjnych można ująć w jednym kluczowym
stwierdzeniu – był to istotny impuls modernizacyjny dla polskiej oświaty. Wynika to m.in. z faktu,
że programy Socrates, LdV i LLP promują nowoczesne zasady realizacji projektów międzyszkolnych. Cechy istotne projektów –
interdyscyplinarność projektów, aktywizacja
uczniów, wymiar europejski, kompetencje
językowe, zastosowanie technologii informacyjno-
148
komunikacyjnych oraz dążenie do użyteczności
rezultatów – zachęcają, zmuszają i przyzwyczajają
uczestników projektów do nowoczesnego
podejścia w działaniach edukacyjnych, są
na przeciwległym biegunie w stosunku do
tradycyjnego nauczania encyklopedycznego.
The year 2008 marks the 10th anniversary of
Poland’s accession to Socrates and Leonardo
da Vinci (LdV) educational programmes of the
European Union. Looking from the perspective
of the past years, you can clearly see the
importance of these programmes and the Lifelong
Learning Programme (LLP), which has been
their continuation since 2007, for the system of
education in Poland. It is worth paying attention
to social, political and economic context of the
year 1998 when Poland joined the programmes.
It was also that year that Poland submitted an
application for EU membership and in 1999 our
country joined NATO. It was also in those years
that the new better future was decided for Poland
joining major European and Atlantic structures.
Turn to the west required the strengthening of
education so that younger generations could
fully benefit from the European Educational
Area, as well as its social, economic and
political dimension. Joining the Socrates and LdV
programmes complemented integration in other
areas, and these programmes have become
‘education doors to Europe’. It was like sailing
off from a lake to an ocean; majority saw a great
opportunity in it, while some noticed mainly
threats. After ten years, you can say that young
Poles are well rooted in Europe, which to a large
extent is thanks to educational programmes of
the European Union.
Looking from a time perspective at the importance
of Polish schools’ joining European educational
programmes, one can state that it has provided a
strong modernisation impetus for Polish system of
education. This results from the fact that Socrates,
LdV and LLP programmes promote modern
rules for the implementation of inter-school
projects. Major features of these projects, such
as interdisciplinary character, student activation,
European dimension, linguistic competences, use
of information and communication technologies
and strive for utility value of results encourage,
force and accustom project participants to
modern approaches to educational activity and
form a polar opposite of traditional encyclopaedic
method of teaching.
149
Wartości unijnych programów edukacyjnych
związane są zarówno z wymiarem dydaktycznym
i organizacyjnym szkoły, jak i szerszym wymiarem
społecznym i ekonomicznym. Wartości dydaktyczne programów to między innymi łączenie
teorii z praktyką, co w polskiej szkole nie zawsze
jest normą. Dzięki programom unijnym polskie
szkoły zaczęły zajmować się znacznie szerszym
spektrum zagadnień niż poprzednio, dotyczy to
dla przykładu edukacji medialnej. Oczywistą
korzyścią
jest
podniesienie
umiejętności
językowych uczniów i nauczycieli uczestniczących
w projektach. Głównym językiem jest oczywiście
angielski, ale warto podkreślić, że dzięki
programom polska młodzież ma również
kontakt z rzadszymi językami europejskimi,
np. skandynawskimi. Ogólną niezwykle ważną
korzyścią dydaktyczną jest rozpowszechnienie
kultury projektowej oraz kultury ewaluacji
i monitoringu w polskich szkołach. Program
Socrates i LdV, a obecnie program Uczenie się
przez całe życie jest świetnym poligonem ich
kształtowania. To nadal bolączka naszych szkół
pracujących w systemie klasowo-lekcyjnym
i zdanych na zewnętrzną ocenę i nadzór, ale
te placówki, które przeszły „szkołę Socratesa”,
radzą sobie znacznie lepiej – potrafią pracować
projektami, same oceniać wyniki własnej
pracy, opracowywać narzędzia pomiarowe
i diagnostyczne. Dla nauczycieli – opiekunów
grup młodzieżowych udział w projektach to
cenna forma doskonalenia warsztatu pracy, jak
też ważny element w ich dorobku zawodowym
(uwzględniany m.in. w ich awansie zawodowym).
Często w efekcie udziału w projekcie nauczyciele
udoskonalają własne programy nauczania
przedmiotów i programy wychowawcze.
Wartości organizacyjne związane są z tworzeniem
dodatkowej oferty szkoły, która wpływa
również na podniesienie jej konkurencyjności
na rynku oświatowym. Przy wyborze szkoły
uczniowie i ich rodzice zwracają uwagę również
na międzynarodową wymianę młodzieży
i udział szkoły w projektach Unii Europejskiej.
Uczestnictwo w programach Socrates i Leonardo
da Vinci, a obecnie w programie Uczenie się przez
całe życie podnosi merytoryczną i marketingową
pozycję szkoły. Placówki zamknięte na świat
mają coraz mniejsze „wzięcie”, za to szkoły
stawiające na wymianę i współpracę międzynarodową są poszukiwane. Wiele szkół
uczyniło z uczestnictwa w programach UE swój
znak rozpoznawczy i na rynku oświatowym
świadomie traktują ten fakt jako wyróżnik
i element przewagi konkurencyjnej. Dla dyre-
150
ktorów szkół ważną korzyścią jest również
możliwość podniesienia jakości zarządzania
placówką. Poprzez kontakty z dyrektorami
innych szkół europejskich mogą podglądnąć
i wykorzystać nowe metody zarządzania,
sposoby rozwiązywania konkretnych szkolnych
problemów, jak też skorzystać z niedostępnych
w kraju opracowań.
Jednym z ważnych efektów uczestnictwa
w programie Socrates było powstawanie
Szkolnych Klubów Europejskich. To nowy typ
młodzieżowych organizacji w polskich szkołach,
często impulsem do powstania SKE był dobrze
zorganizowany projekt Comeniusa, najczęściej
jednak droga była odwrotna – SKE powstawał
w szkole i kolejną naturalną fazą jego rozwoju
była organizacja międzyszkolnej współpracy
europejskiej.
Wartości
społeczne
będące
pokłosiem
uczestnictwa w programach to między innymi
poznanie kultury innych państw i narodów,
co jest najskuteczniejszą drogą do walki ze
stereotypami. Kształtowanie postaw tolerancji
to nadal ważne zadanie wychowawcze. Liczne
badania udowadniają, że poprzez bezpośredni
kontakt młodych ludzi z ich rówieśnikami z innych
państw rośnie poziom wzajemnej sympatii,
a maleje potencjał niechęci, gdyż ta wynika
głównie z niewiedzy. Edukacja międzykulturowa
w programach europejskich odbywa się niejako
automatycznie, gdyż zespoły uczniowskie
pracujące nad projektami są wielonarodowe.
To najlepszy sposób na poznanie innych ludzi,
kultur, religii, języków, zwyczajów, to też dobry
trening przed pracą w takich zespołach w życiu
zawodowym. Istotne jest, że w programach
uczestniczą często szkoły z mniejszych
miejscowości, gdzie kontakty z „innym” są zwykle
rzadsze, ale jeżeli szkoła z takiej miejscowości
wiele lat uczestniczy w programie, to „inny
przestaje być obcy”. Te kontakty są ważne
także dlatego, że przeciwdziałają postawom
nacjonalistycznym i ksenofobicznym, politycy
o skrajnych poglądach nie znajdą w tej grupie
młodzieży swoich wyborców. Warto podkreślić,
że programy europejskiej współpracy szkół
przyczyniają się do rozwoju współpracy między
gminami państw członkowskich UE. Często
samorząd terytorialny, nawiązując współpracę
z partnerskim samorządem w innym kraju,
zachęca własne szkoły do nawiązania współpracy
ze szkołami partnera. Bywa też i odwrotnie, kiedy
współpraca gmin zaczyna się od impulsu, którym
była wcześniejsza współpraca szkół.
Benefits resulting from EU educational
programmes are related both with teaching and
organisational aspects of schools and a broader
social and economic context. Teaching related
benefits include, among others, combining theory
and practice, which is not always the case at
Polish schools. Thanks to EU programmes, Polish
schools have concentrated on a broader spectrum
of issues than they used to, for example they have
introduced media education. Another evident
benefit has been raising linguistic skills of students
and teachers who participate in the projects.
Obviously, English is the main working language
of the projects, but it is worth emphasising that
thanks to the programmes, Polish youth are in
contact with less popular European languages,
such as Scandinavian ones. A major teachingrelated advantage has been the propagation
of project culture and culture of evaluation and
monitoring at Polish schools. Socrates and LdV
in the past and the Lifelong Learning Programme
at present have been excellent training grounds
for shaping these attitudes. It is still an every day
practice at Polish schools to work in a system of
classes and be subjected to external evaluation
and supervision, yet the schools that have
experience of participating in Socrates projects
are much more successful. They can work on
projects, are capable of assessing the results of
their works, and can develop measurement and
diagnostic tools. To teachers who are guardians
of youth groups, participation in the projects
is a valuable form of developing their working
methods and a major element of their professional
achievement (which, among others, affects their
promotion). It is often so that as a result of project
implementation, teachers improve their didactic
and educational programmes.
Organisation related benefits include the
development of extra offer of the schools,
which also affects their competitiveness in the
educational market. When selecting a school,
students and their parents also pay attention
to international youth exchanges and schools’
participation in EU projects. Implementation of
projects under Socrates, Leonardo da Vinci, and
the Lifelong Learning Programmes has boosted
the prestige and marketing position of several
schools. Institutions that are not open to the
world are no longer popular, whereas schools
that are active in international cooperation are
in high demand. Several schools have made
participation in EU programmes their distinctive
feature and used this fact as a competitive edge
in educational market. Another advantage for
school headmasters is a possibility to improve
the quality of school management. Thanks to
contacts with the authorities of other European
schools, they can learn and use new management
methods, ways of solving specific problems that
schools face, and become acquainted with
studies that are not widely available in Poland.
Among other important results of participation
in the Socrates Programme has been the
establishment of School European Clubs, which
are a new type of youth organisations at Polish
schools. Well organised Comenius projects have
often spurred the establishment of European
Clubs, but more often the path was reverse,
from a European Club to inter-school European
cooperation.
Society related benefits resulting from the
participation in EU programmes include
becoming acquainted with cultures of other
countries and nations, which is the most
effective method of fighting stereotypes. Shaping
the attitude of tolerance is still an important
educational task. Numerous studies show that
thanks to direct contacts of peers from abroad, a
level of mutual understanding grows and dislike
is reduced, as aversion mainly results from
ignorance. Intercultural education is embedded
into European programmes, because teams
who work on the projects are composed of
international students. This is the best method of
getting to know other people, cultures, religions,
languages, habits and a good training ground
preparing for work in international teams in future
professional life. What is also of great importance
is the fact that schools seated in small towns,
where contracts with ‘other people’ are less
frequent, often participate in the projects, and if
they continue cooperation under the programme
for several years ‘foreign people cease to be
alien’. These contacts are also important because
they prevent nationalist and xenophobic attitudes,
and as a result politicians with extreme views will
no longer find support from young people with
international experiences. Last but not least, it is
worth emphasising that European cooperation
programmes contribute to the development of
cooperation between individual municipalities in
EU member states. It frequently happens so that
local authorities who commence cooperation
with their counterparts abroad encourage local
schools to cooperation with schools in partner
region and vice versa.
151
Wartości ekonomiczne programów unijnych
to kolejny ważny efekt ich oddziaływania na
polską oświatę. Program Leonardo da Vinci
bezpośrednio, program Socrates w sposób
pośredni, a obecnie cały program Uczenie
się przez całe życie przyczyniają się do
lepszego przygotowania absolwentów szkół
do funkcjonowania na jednolitym europejskim
rynku pracy. Szkoły i ich uczniowie uczestniczący
w programach podnoszą swoją konkurencyjność
na europejskim rynku pracy, dzięki zdobyciu
dodatkowych kompetencji, doświadczeń, kontaktów ich szanse na dobre zatrudnienie będą
wyższe. System staży występujący w programach
jest przygotowaniem do dalszej drogi kształcenia
i zatrudnienia, która coraz częściej odbywa się
w różnych miejscowościach na całym kontynencie. Program LdV jest już elementem tego
typu ogólnoeuropejskiej edukacji na poziomie
szkół zawodowych.
Wszystkie wskazane powyżej wartości są
potwierdzane przez uczestników programów.
Jak wskazują wyniki badań wśród nauczycieli
beneficjentów programu Socrates-Comenius
(przytaczam za „Gwiazdy Comeniusa”, Wyd.
FRSE, Warszawa 2007), za główne motywy
uczestnictwa uznawane są w kolejności:
nawiązanie nowych znajomości i kontaktów
zawodowych, poznanie kultury innych krajów,
chęć zdobycia nowych doświadczeń, poprawa
znajomości języków obcych, poznanie perspektyw
międzynarodowych, możliwość sfinansowania
udziału w programie. W przypadku rezultatów
udziału w programie Socrates-Comenius przez
nauczycieli wymieniane są kolejno: wzrost prestiżu
szkoły, ogólna poprawa oferty dydaktycznej,
zrozumienie międzykulturowe i identyfikacja z
Europą, poprawa sposobu postrzegania szkoły z
zewnątrz, uczestnictwo w europejskiej przestrzeni
edukacyjnej.
Jak edukacyjne programy europejskie – Socrates/
LdV i obecnie program Uczenie się przez całe
życie mogą być wykorzystane dla rozwoju polskich
szkół w przyszłości? Biorąc pod uwagę fakt, że
projekty w programie Comenius zrealizowało
ok. 5% polskich szkół, należy stwierdzić, że ciągle
jesteśmy na etapie „wczesnej mniejszości”, dyfuzja
innowacji w systemie jest mocno ograniczona.
Upowszechnienie uczestnictwa jest więc najważniejsze, duża w tym rola Fundacji Rozwoju
Systemy Edukacji – Narodowej Agencji programu
Uczenie się przez całe życie, wojewódzkich
koordynatorów odpowiedzialnych za programy,
placówek doskonalenia nauczycieli, kuratoriów
152
oświaty i samorządów lokalnych. Inaczej grozi
nam, że szkoły już aktywne założą coś w rodzaju
„stowarzyszenia tych samych twarzy” i niewiele
poza nimi będzie się w polskich szkołach działo.
Co zrobić, aby zachęcić bierną (wyczekującą,
wahającą się, niepoinformowaną) większość?
Wiadomo, jak należy działać – poprzez informację, promocję, konsultacje, programy
nauki języków obcych, premiowanie aktywnych
nauczycieli, pokazywanie przykładów dobrej
praktyki. Osiągnięcie sukcesu warunkują
właściwie
dobrane
narzędzia
realizacji.
Przykładowo, warszawski samorząd organizuje
dla nauczycieli uczestniczących w programach
darmowe kursy języków obcych, tworzy
Europejski Dom Spotkań Młodzieży, który
będzie rozwiązywał problemy organizacyjne
(możliwość noclegów i wyżywienia), jak też
pomagał w nawiązywaniu i realizacji współpracy szkół. Natomiast powołane w 2008 r.
Warszawskie Centrum Innowacji EdukacyjnoSpołecznych i Szkoleń służy dosko-naleniu
nauczycieli i szkół podejmujących współpracę,
jak też jest otwarte na wspieranie inicjatyw
młodzieżowych, których efektem jest współpraca
europejska. Stołeczny samorząd stara się,
aby kontakty uczniów warszawskich szkół
z ich europejskimi kolegami były zjawiskiem
powszechnym i stałą częścią pracy szkół, ale
obecnie jest tak tylko częściowo. Przykładów
takich inicjatyw, w tym samorządowych,
związanych z realizacją idei uczenia się
przez całe życie jest w kraju na pewno wiele.
Na kolejne lata rozwoju programu Uczenie się
przez całe życie w naszym kraju należy potrzeć
przez pryzmat czynnika rozwojowego dla całego
polskiego systemu edukacji. Od nas samych, od
nauczycieli poczynając a na ministrze edukacji
kończąc, zależy, w jakim stopniu wykorzystamy tę
rozwojową szansę.
Economic benefits of EU programmes are
another important result of their impact on
Polish system of education. Leonardo da Vinci,
Socrates and the Lifelong Learning Programmes
have contributed to better preparation of school
graduates to activity in the European labour
market. Schools and their students who participate
in the programmes boost their competitiveness
in the European labour market thanks to having
acquired additional competences, experiences
and contacts. As a result, students stand a larger
chance of finding quality employment A system
of placements introduced under the programmes
is a form of preparation for further education and
employment, which more and more often takes
place at various places across the continent. The
LdV Programme has become a vital element of
Europe-wide vocational education.
Participants of individual programmes have
confirmed all benefits described above.
Study results show that teachers who have
been beneficiaries of the Socrates-Comenius
programme (after Gwiazdy Comeniusa published
by FRSE, Warsaw, 2007) among the main motives
for participation list: establishing new personal
and professional contacts, learning cultures
of other countries, acquiring new experiences,
improving the knowledge of foreign languages,
learning international perspective, and possibility
of financing the participation in the programme.
As far as results of participation in the SocratesComenius programme are concerned, teachers
mention: growing prestige of the school, overall
improvement of the teaching offer, intercultural
understanding and identification with Europe,
improved image of the school and participation
in European educational space.
How can European educational programmes
such as Socrates/LdV and the Lifelong Learning
Programme be used for the future development
of Polish schools? Taking into consideration the
fact that projects forming part of the Comenius
Programme have been implemented by nearly
5% of Polish schools, it should be stated that
Poland is still at the stage of „early minority” and
the diffusion of innovation within the system is
greatly limited. This is why the propagation of the
participation and the work of the Foundation for
the Development of the Education System, which
is a National Agency of the Lifelong Learning
Programme, as well as provincial coordinators
responsible for programme implementation,
teacher in-service training centres, boards of
education and local governments is of utmost
importance. Otherwise we will face the situation
where already active schools establish a ‘society
of familiar faces’, and apart from them not much
will happen at Polish schools. What shall we do
to encourage the passive, undecided, hesitant,
and uninformed majority? We know how to
act – by disseminating information, staging
promotion, consultations, foreign language
teaching programmes, promoting active
teachers, and showing good practices. Adequate
implementation tools determine the success. For
example, local authorities in Warsaw offer free
language courses for teachers who participate
in the programmes, establish a European Youth
Meeting Point, which will solve organisational
problems (it will offer accommodation and
board), as well as help establish contacts and
pursue cooperation between individual schools.
Warsaw Centre for Educational and Social
Innovations and Training established in 2008
works to provide in-service teacher training and
support for schools that start cooperation. It is also
open to supporting youth initiatives, which will
result in European cooperation. Local authorities
in Warsaw strive to make contacts of students of
Warsaw schools with their European counterparts
a common phenomenon and a constant element
of the work of the schools. Obviously, examples
of such initiatives related with the implementation
of the lifelong learning concept implemented
by local governments across Poland can be
multiplied.
The development of the Lifelong Learning
Programme in the next few years should be
perceived as a developmental factor for the system
of education in Poland. The degree in which we
will seize this opportunity is up to us, starting from
teachers to the minister of education.
153
Z naczenie programu Socrates, Leonardo da Vinci
i Uczenie się przez całe życie w rozwoju polityki
i praktyki edukacyjnej w systemie edukacji
zawodowej i ustawicznej w Polsce
prof. dr hab. Stefan M. Kwiatkowski
I mportance of Socrates, Leonardo da Vinci
and Lifelong Learning Programme
for the Development of Educational Policy
and Practice in the System of Vocational
and Continuing Education in Poland
prof. dr hab. Stefan M. Kwiatkowski
Przeobrażeniom gospodarczym i społecznym
w Polsce, zapoczątkowanym w roku 1989,
towarzyszył proces marginalizacji edukacji
zawodowej i ustawicznej. Przez blisko dwie dekady
priorytetem polityki edukacyjnej było kształcenie
ogólne, dopiero ostatnie lata przyniosły zmiany
w tym zakresie. Wymiernym efektem tej polityki
był spadający systematycznie od roku 1990
odsetek uczniów kontynuujących naukę (po
szkole podstawowej, a później po gimnazjum) w
szkołach zawodowych. Jeszcze w roku szkolnym
1990/91 ponad 70% absolwentów szkół
podstawowych wybierało szkoły zawodowe;
w roku szkolnym 2004/05 już tylko 40%. W ten
sposób osiągnęliśmy odwrotne proporcje między
liczbą uczniów preferujących szkoły zawodowe
i licea ogólnokształcące, a liczbą uczniów tego
typu szkół w krajach „starej” Unii Europejskiej.
Zdecydowany zwrot ku kształceniu ogólnemu
wynikał
również
z
rosnących
aspiracji
edukacyjnych uczniów i ich rodziców. Wybór
liceów ogólnokształcących był sygnałem
informującym, że w najbliższych latach wzrośnie
liczba kandydatów na studia wyższe. Tak też się
stało – w latach 1990-2008 liczba studentów
wzrosła blisko pięciokrotnie. W odczuciu
społecznym
wykształcenie
wyższe
miało
gwarantować zatrudnienie. W rzeczywistości
niespotykany dotąd wzrost liczby studentów
spowodował
w
konsekwencji
trudności
ze znalezieniem pracy przez absolwentów
najbardziej popularnych kierunków kształcenia.
Jednocześnie otwarcie rynków pracy krajów Unii
Europejskiej zaowocowało emigracją dużych
grup specjalistów z różnych dziedzin, w tym
przede wszystkim absolwentów zasadniczych
szkół zawodowych i techników. Zapotrzebowanie
rynkowe na fachowców z wykształceniem
zawodowym zmodyfikowało dotychczasowe
preferencje edukacyjne – od roku 2005
obserwujemy ponowny wzrost zainteresowania
kształceniem zawodowym – w roku szkolnym
2006/07 ze szkołami zawodowymi związało swą
przyszłość 45% absolwentów gimnazjów.1
W przełamaniu niekorzystnej tendencji z lat
1990-2004 swój duży udział miały europejskie
programy edukacyjne – przede wszystkim
Leonardo da Vinci. Jego cele szczegółowe
koncentrujące się na wspieraniu uczestników
kształcenia i doskonalenia zawodowego oraz
instytucji organizujących i prowadzących proces
edukacji zawodowej młodzieży i dorosłych
pozwoliły na zmianę stereotypu szkoły zawodowej.
Cele te kładą nacisk na rozwój osobisty,
na mobilność, na zdobywanie kwalifikacji
niezbędnych na współczesnym rynku pracy,
na jakość i innowacyjność systemów edukacji
zawodowej.2
Wymierną wartością programu Leonardo da
Vinci jest nastawienie w kształceniu zawodowym
na rzeczywiste (a nie tylko formalne) kwalifikacje
–
na
różnych
poziomach
kształcenia
zawodowego. Wiąże się z tym podjęcie prac
nad opracowaniem Standardów Kwalifikacji
Zawodowych – norm wymagań kwalifikacyjnych
1 Oświata i wychowanie w roku szkolnym 2006/2007. GUS, Warszawa 2007
2 Decyzja nr 1720/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 listopada 2006 r. ustanawiająca program działań w zakresie uczenia się
przez całe życie (artykuł 25 p. 1)
154
Economic and social transformation in Poland
that commenced in 1989 was accompanied by
the process of marginalisation of vocational and
continued education. For almost two decades,
general education was a priority for policy
makers in Poland, and only the few past years
have brought changes in this scope. A systematic
drop in the number of students who continued
education at vocational schools (after the
primary school and later after the gymnasium)
in 1990 has been a visible result of this policy. In
the year 1990/91, more than 70% of graduates
from primary schools chose vocational schools;
whereas in 2004/05 this percentage was only
40%. As a result, the proportion of students
who chose vocational schools and those giving
preference to grammar schools was reverse as
compared to the number of students at these
schools in the ‘old’ EU countries.
This turn to general education also resulted from
higher educational aspirations of the students
and their parents The preference for grammar
schools was also a signal that the number of
candidates for tertiary education would grow and
it did happen so. In the years 1990-2008, the
number of higher education students grew almost
five-fold. Prevailing general belief was such that
higher education guaranteed employment. In
reality, the unprecedented growth in the number
of students at HEIs has resulted in the difficulty
for graduates of the most popular majors to find
work. At the same time, the opening of labour
markets in the European Union has resulted in
the emigration of large groups of specialists in
various fields, mainly graduates of secondary
vocational and technical schools. Demand
for specialists with vocational education has
changed once again educational preferences
and since 2005 we have observed growing
interest in vocational education. In the school
year 2006/07, 45% of gymnasium graduates
saw their future in vocational schools.1
European educational programmes, mainly
Leonardo da Vinci, played a major role in
reversing the negative tendency observed in
the years 1990-2004. The detailed objectives
of the programme that focus on the support
for participants of vocational and continued
education, as well as institutions that organise
and offer vocational education to youth and
adults, have helped to change the stereotype
of a vocational school. These objectives place
emphasis on personal development, mobility,
acquiring qualifications that are indispensable
on the modern labour market, as well as quality
and innovativeness of systems of vocational
education.2
Emphasis on real (and not only formal)
qualifications at various stages of vocational
education is a notable value of the Leonardo
da Vinci programme. This is closely related
with the development of Standards for
Professional Qualifications, i.e. standard
requirements from the point of view of the
labour market, and the introduction of external
1 Oświata i wychowanie w roku szkolnym 2006/2007 (Education in School Year 2006/2007) . GUS, Warsaw 2007
2 Decision no. 1720/2006/EC of the European Parliament and of the Council of 15 November 2006 establishing an action programme in the field
of lifelong learning (article 25 clause 1)
155
rozpatrywanych z punktu widzenia rynku pracy
oraz wprowadzenie zewnętrznych egzaminów
potwierdzających przygotowanie zawodowe
(kwalifikacje).3 Kwalifikacje zdobyte w projektach
Leonardo da Vinci kształtujących podstawowe
umiejętności zawodowe, takich jak np.
Konserwacja – restauracja w Europie (umiejętności stosowania nowych technik i technologii
konserwatorskich), czy też Szanse kariery
zawodowej na europejskim rynku pracy dla
mobilnych absolwentów (umiejętności związane
z organizacją nowoczesnych przedsiębiorstw,
umiejętności posługiwania się językiem obcym
z wykorzystaniem specjalistycznej terminologii),
mogą być potwierdzane egzaminem zewnętrznym lub odpowiednim certyfikatem.
polskiej przez Społeczną Wyższą Szkołę
Przedsiębiorczości i Zarządzania – przy
współudziale partnerów z Austrii, Cypru,
Hiszpanii, Litwy i Rumunii), czy też Zawsze na
kursie (zrealizowany przez OHP).
Kształcenie
zawodowe
traktowane
wraz
z doskonaleniem zawodowym jako proces
całożyciowy zyskało nowy impuls wraz
z uruchomieniem programu Uczenie się przez
całe życie, akcentującego rolę i znaczenie
ciągłego podnoszenia kwalifikacji. W jego
ramach kontynuowany i rozwijany jest program
Leonardo da Vinci.
Na znaczenie doradztwa zawodowego (dostęp do
informacji zawodowej, jakość i dostępność usług
poradnictwa zawodowego) oraz wiedzy na temat
gospodarki i rynku pracy zwraca także uwagę
Narodowa Strategia Wzrostu Zatrudnienia i Rozwoju Zasobów Ludzkich w latach 2000-2006,
przyjęta przez Radę Ministrów 4 stycznia 2000 r.
Całożyciowe uczenie się od czasu Memorandum
on lifelong learning (European Commission,
2000) stało się przedmiotem szerokiej dyskusji
w gronie teoretyków i praktyków edukacji.
Wprawdzie samo pojęcie edukacji ustawicznej,
czy też edukacji permanentnej, nie było obce
polskiej pedagogice, ale nie uzyskało ono
dotąd należytej rangi praktycznej. Można zatem
powiedzieć, że program Uczenie się przez całe
życie spełnia funkcje integrujące istniejące teorie
z praktyką edukacyjną, a szerzej rzecz ujmując
z praktyką społeczną. Doprowadzenie bowiem
do realizacji idei uczenia się przez całe życie jest
zadaniem stojącym przed każdym społeczeństwem
aspirującym do miana społeczeństwa wiedzy. O
skali zadań w Polsce świadczy fakt, iż liczba osób
dokształcających się średniorocznie w ostatnich
latach wynosi ok. 1,5 mln, czyli w granicach
10% pracujących w gospodarce. Wskaźnik ten
w innych krajach Unii Europejskiej sięga 20%.
Małe zainteresowanie edukację ustawiczną
przez polskich pracowników wynika z barier
natury finansowej i organizacyjnej, a także z
niewielkiej presji pracodawców – szczególnie w
przedsiębiorstwach typu mikro (zatrudniających
do 10 pracowników).
Doradztwo zawodowe od strony teoretycznej
i praktycznej wspomagane jest projektami
realizowanymi pod auspicjami programu
Leonardo da Vinci – np. Aktywne uczestnictwo
rodziców w procesie planowania kariery
zawodowej ich dzieci (zrealizowany ze strony
Cele programu Uczenie się przez całe życie5
są zbieżne z priorytetami wskazanymi w rodzimych dokumentach.6 Rodzi to przekonanie
o korelacji między podejmowanymi działaniami
a założeniami programu. Może to dotyczyć
rekomendacji prowadzących do zwiększenia
Na jakość kształcenia istotny wpływ ma wybór
szkoły ponadgimnazjalnej. W tym obszarze,
dzięki programowi Leonardo da Vinci, nastąpiła
zdecydowana poprawa – poprzez staże i praktyki
zagraniczne, wymianę informacji i doświadczeń.
Uświadomienie znaczenia wyboru dalszej drogi
edukacyjnej zgodnie z zainteresowaniami
i sytuacją na rynku pracy spowodowało zwrot ku
szkołom zawodowym. Mógł on nastąpić dzięki
możliwości zatrudniania szkolnych doradców
zawodowych, a także wprowadzeniu do wszystkich szkół ponadgimnazjalnych treści programowych dotyczących funkcjonowania rynku
i gospodarki rynkowej oraz zasad podejmowania
i prowadzenia działalności gospodarczej
(przedmiot: Podstawy przedsiębiorczości).4
3 S. M. Kwiatkowski – Standardy kwalifikacji zawodowych: rynkowe i szkolne. W: A. Bogaj, S. M. Kwiatkowski (red.) – Szkoła a rynek pracy. PWN,
Warszawa 2006, L. Zabłocki – Standardy wymagań do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje. W: S. M. Kwiatkowski (red.) – Kwalifikacje zawodowe
na współczesnym rynku pracy. IBE, Warszawa 2005 r.
4 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 stycznia 2003 r. w sprawie udzielania i organizowania pomocy psychologicznopedagogicznej w przedszkolach, szkołach i placówkach (DzU Nr 11, poz. 114)
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lutego 2002 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz
kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (DzU Nr 51, poz. 458)
5 Decyzja nr 1720/2006/WE… op.cit. (artykuł 1 p. 3)
6 Por. np. Strategia rozwoju kształcenia ustawicznego do roku 2010. Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu, Warszawa 2003
156
examinations to confirm vocational preparation
(qualifications)3. Qualifications acquired during
the implementation of Leonardo da Vinci projects
that shape basic vocational skills such as, e.g.
Conservation – Restoration in Europe (skills
to apply new conservation techniques and
technologies), and Opportunities for Professional
Development in European Labour Market for
Mobile Graduates (skills related with organisation
of modern enterprises, foreign languages skills,
including the use of specialist terminology), can
be confirmed by an external examination or a
relevant certificate.
The selection of an upper secondary school
greatly affects the quality of education. Thanks
to Leonardo da Vinci programme, great
improvements have been observed in this area,
mainly due to training and placements abroad,
exchange of information and experiences.
Awareness of the importance of the selection of
educational path in accordance with individual
interests and labour market trends have resulted
in growing demand for vocational schools. This
change was also possible thanks to the work of
career counsellors at schools and the introduction
at all upper secondary schools of the subject
entitled Introduction to Entrepreneurship, which
features information on the operations of market
economy and the rules for the establishment of
business activity.4
The National Strategy for the Growth of
Employment and Development of Human
Resources in the Years 2000-2006 adopted by
the Council of Ministers on 4 January 2000 also
emphasises the importance of career guidance
(access to information, quality and availability
of career guidance services) and knowledge of
economy and the labour market.
Career guidance is also supported in terms of
theory and practice by projects implemented as
part of the Leonardo da Vinci programme, such
as Active Participation of Parents in the Process
of Planning Professional Career for their Children
(implemented in Poland by Społeczna Wyższa
Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania in
cooperation with partners from Austria, Cyprus,
Spain, Lithuania and Romania), and Zawsze na
kursie (Always in Touch) implemented by OHP
(Voluntary Labour Corps).
Thanks to the launching of the Lifelong Learning
Programme, which is a continuation of the
Leonardo da Vinci programme, and which places
emphasis on the importance of continuous
raising of qualifications, vocational education
and professional development treated as a
lifelong learning process have gained a new
momentum.
From the publication of Memorandum on
Lifelong Learning (European Commission, 2000),
lifelong learning has been the subject of a wide
debate held by theorists and practitioners in
education. Although the concept of continued
or permanent education was not new to Polish
pedagogy, it has not gained adequate reputation
so far. As a result, you can risk saying that the
Lifelong Learning Programme integrates existing
theories and educational practice, and more
broadly speaking social practice, because it is the
task of every society aspiring to be a knowledge
society to put the concept of lifelong learning
into practice. The fact that the number of people
in Poland who improve their skills on average
amounts to 1.5m per year, which is about 10% of
all people working in the economy, best reflects
the scale of this task. It is worth mentioning that
the ratio for other EU countries reaches 20%.
Narrow interest in continued education displayed
by Polish employees results from financial and
organisational restraints, as well as low pressure
on the part of employers, mainly at micro-scale
enterprises (which employ up to 10 people).
The objectives of the Lifelong Learning Programme5 are consistent with priorities listed in Polish
documents.6 This proves a correlation between
measures taken and principles of the programme.
It may also pertain to recommendations leading to
easier access to continued education, improving
its quality, social cooperation and partnership,
3 S.M. Kwiatkowski - Standardy kwalifikacji zawodowych: rynkowe i szkolne. (Market and School-relaated Standards of Vocational Qqualifications) in:
A.Bogaj, S.M. Kwiatkowski (edit.) – Szkoła a rynek pracy. (School and the Labour Market) PWN, Warsaw 2006
L. Zabłocki – Standardy wymagań do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje. (Standard Requirements for Examinations that Confirm Qualifications)
in: S.M .Kwiatkowski (edit.) – Kwalifikacje zawodowe na współczesnym rynku pracy. (Vocational Qualifications in Modern Labour Market). IBE,
Warsaw 2005
4 Regulation of the Minister of National Education and Sports of 7 January 2003 on the provision and organisation of psychological and pedagogical
assistance at nursery schools, schools and other institutions (OJ No. 11, item 114).
Regulation of the Minister of National Education and Sports of 26 February 2002 on core curricula for pre-school education and general education
at various types of schools (OJ No.51, item 458).
5 Decision no. 1720/2006/EC… op.cit. (Article1 clause 3)
6 See Strategy for the Development of Continuous Education up to 2010. Ministry of National Education and Sports, Warsaw 2003
157
dostępności do kształcenia ustawicznego, podnoszenia jego jakości, współdziałania i partnerstwa
społecznego, a także specyficznych dla programu
Leonardo da Vinci zagadnień innowacyjności,
otwartości międzykulturowej i szeroko rozumianej
adaptacji do warunków pracy i standardów
obowiązujących w krajach Unii Europejskiej.
Pełne wykorzystanie rezultatów programów
Leonardo da Vinci i Uczenie się przez całe życie
będzie zależało od możliwości implementacji ich
wyników do praktyki edukacyjnej. Decydujące
znaczenie w tym zakresie ma świadomość
i przygotowanie nauczycieli (obok oczywiście
kwestii infrastrukturalnych i finansowych związanych z realizacją innowacyjnych programów
kształcenia). Nie mniej istotne jest wsparcie
teoretyczne, uogólniające rozproszone inicjatywy
i ich efekty. W tej dziedzinie wystąpiła niestety
luka po zlikwidowanym w roku 1990 Instytucie
Kształcenia Zawodowego. Nie spełniły się
oczekiwania, że zadania tej placówki przejmą
uczelnie wyższe. Wydaje się, że niezbędne jest
w tej sytuacji utworzenie instytucji naukowobadawczo-wdrożeniowej w obszarze edukacji
zawodowej i ustawicznej, zapewniającej ciągłość
działań, porównywalność procedur i efektywne
zastosowanie wyników. W okresie przejściowym
funkcje takiej instytucji mogłaby pełnić,
wyłoniona w drodze konkursu, jedna z Katedr
Pedagogiki Pracy i Andragogiki funkcjonujących
w strukturach uczelni wyższych.
as well as issues of innovativeness, intercultural
openness and broadly understood adaptation to
working conditions and standards applied in EU
countries, which are typical for the Leonardo da
Vinci programme.
Przyszłość edukacji to z pewnością integracja
kształcenia młodzieży z kształceniem i doskonaleniem zawodowym osób dorosłych. Stąd takie
nadzieje łączy się z programem Uczenie się przez
całe życie. Aby je spełnić, należy pamiętać, że
uczenie się przez całe życie to nie tylko zadanie
stojące przed systemem edukacji, to zadanie
dla całego społeczeństwa – dla wszystkich
jego instytucji.7 Otwartość, elastyczność i przejrzystość całego systemu społecznego opartego
na wiedzy, umiejętnościach i cechach
psychofizycznych obywateli to cele wymagające
istotnych przewartościowań w zakresie systemu
indywidualnych wartości – filozofii życia.
Dlatego też należy łączyć oddziaływania systemu
edukacji ustawicznej z funkcjami wychowawczymi rodziny i środowiska lokalnego. Jeżeli
uczenie się przez całe życie ma stać się swoistą
postawą, to należy ją kształtować od najmłodszych lat.
Full use of the results of the Leonardo da Vinci and
Lifelong Learning Programmes will depend on the
possibilities for the implementation of their results
in educational practice. Apart from infrastructure
and finance-related issues in the implementation
of innovative educational programmes, the
awareness and preparation of teachers play a
decisive role there. However, support of theory,
which generalises scattered initiatives and their
results, is of equal importance. Yet, after the
closing of the Institute for Vocational Education in
1990, a gap has been observed in this scope in
Poland. The expectations that higher educations
institutions would fill the gap did not prove true. It
seems that the establishment of a scientific institute
responsible for research and development in the
area of vocational and continued education,
which would ensure the continuation of activities,
comparability of procedures and effective use of
results, is indispensable. In the transitory period,
7 S.M. Kwiatkowski – Kształcenie zawodowe – wyzwania, priorytety, standardy. IBE, Warszawa 2008
158
one of Chairs of Work Pedagogy and Andragogy
that operate within individual HEIs selected by
way of a competition could play such a role.
The future of education undoubtedly lies in
the integration of youth education with adult
education and skill development. This is why
high hopes are pinned on the Lifelong Learning
Programme. In order to meet these expectations,
you should remember that lifelong learning is not
only the task of a system of education, but of the
society at large and all its institutions.7 Openness,
flexibility and transparency of the social system
based on knowledge, skills and psycho-physical
features of individual citizens is the goal that
requires important redefinitions in the scope of
the system of individual values and life philosophy.
This is why the impact of the system of continued
education should be combined with educational
functions of the family and local environment. If
lifelong learning is to become the underpinnings,
it should be developed at possibly the earliest
stages of life.
7 S.M. Kwiatkowski – Kształcenie zawodowe – wyzwania, priorytety, standardy. (Vocational Education – Challenges, Priorities, Standards). IBE, Warsaw
2008
159
Z naczenie programu Socrates, Leonardo da Vinci
i Uczenie się przez całe życie w rozwoju polityki
i praktyki edukacyjnej w systemie szkolnictwa
wyższego w Polsce
Jolanta Urbanik
I mportance of Socrates, Leonardo da Vinci
and Lifelong Learning Programme
for the Development of Educational Policy
and Practice in Higher Education System
in Poland
Jolanta Urbanik
Szeroko rozumiana edukacja to w Unii
Europejskiej sprawa zasadniczej wagi. Jej
celem jest umożliwienie wszystkim obywatelom
UE pełnego uczestnictwa w życiu społecznym,
gospodarczym i politycznym. Ten cel zostanie
osiągnięty, gdy edukacja, także na poziomie
wyższym, obejmie całe życie i będzie dostosowana do osobistych i zawodowych potrzeb
obywateli. Koniecznym warunkiem jest gruntowna rewizja celów kształcenia, jego treści i metod
– fundamentu systemów edukacji w Europie.
Właśnie dlatego kraje członkowskie Unii Europejskiej wprowadziły do swoich programów
politycznych cel uczenia się przez całe życie,
a Komisja Europejska zobowiązała się wspierać
w tym zakresie współpracę europejską.
W dniu 1 stycznia 2007 ruszył program edukacyjny Unii Europejskiej pn. Uczenie się przez całe
życie, sukcesor programów Socrates, i Leonardo
da Vinci. Uwidacznia on, że polityce edukacyjnej
Unii przyświecają dwa motta: „razem” i „przez
całe życie”, które wynikają z dalekowzrocznych
planów założycieli Wspólnot. Są efektem poczucia solidarności, woli umożliwienia obywatelom
adaptowania się do nowych wyzwań zgodnie
z potrzebami ich samych oraz rynku pracy.
Podstawy dla tworzenia wspólnej polityki edukacyjnej sformułowane zostały już w Traktacie
ustanawiającym Europejską Wspólnotę Gospodarczą, w tzw. Traktatach Rzymskich (1957).
Postulowano w nich stały, zrównoważony wzrost
gospodarczy oraz przewidziano zniesienie
barier w przepływie osób, usług, kapitału
i towarów. Fakt ten wywarł niebagatelny wpływ
na kształt polityki Wspólnoty w dziedzinie
edukacji, określony w Traktacie Ustanawiającym
160
Wspólnoty Europejskie, w tzw. Traktacie
Amsterdamskim
(1997).
Traktat
Rzymski
natomiast przewidywał, że wspólna polityka
w zakresie kształcenia zawodowego przyczyni
się do harmonizacji gospodarek narodowych
i ustanowienia wspólnego rynku państw
członkowskich. Zgodnie z zapisami Traktatu
ustanawiającego
Wspólnoty
Europejskie,
każde państwo członkowskie Unii Europejskiej
jest odpowiedzialne za organizację systemu
kształcenia i szkoleń, jak również za treści
programów kształcenia. Artykuł 149 Traktatu
przewiduje, że Wspólnota będzie przyczyniać
się do rozwoju edukacji o wysokiej jakości,
poprzez zachęcanie do współpracy między
państwami członkowskimi. Jeśli to niezbędne,
Wspólnota będzie również wspierać i dopełniać
ich działalność, przy pełnym poszanowaniu
odpowiedzialności państw członkowskich za treść
nauczania i organizację systemów edukacyjnych,
jak również ich różnorodności kulturowej
i językowej. Wspólnota zmierza przede wszystkim
do rozwijania tzw. europejskiego wymiaru
w edukacji oraz wymiany informacji w kwestiach
wspólnych dla systemów kształcenia w państwach
członkowskich.
Od momentu przyjęcia Traktatu uczenie się
przez całe życie stanowi nadrzędną zasadę
polityki Wspólnoty w dziedzinie edukacji,
jak również dodatkowy element w innych
dziedzinach polityki europejskiej, np. w dziedzinie
zatrudnienia. Uczenie się przez całe życie
obejmuje wszystkie formy kształcenia celowego,
zarówno formalnego, pozaformalnego, jak i
nieformalnego, podejmowanego w sposób
ciągły w celu podniesienia wiedzy, umiejętności
i kompetencji.
Broadly understood education, which aims to
allow all citizens of the EU to fully participate in
social, economic and political life, is the matter
of utmost importance in the European Union.
This aim will be attained only if education, also at
the tertiary level, covers the whole life span and
is adapted to personal and professional needs
of the citizens. A major precondition for that is
thorough review of teaching aims, contents and
methods, which form the basis for educational
systems in Europe. This is why Member States of
the European Union have considered lifelong
learning as their political goals and the European
Commission has undertaken to support European
cooperation in this scope.
On 1 January 2007, an educational programme
of the European Union entitled Lifelong Learning
Programme has been launch as a continuation of
the Socrates and Leonardo da Vinci programmes.
This is a reflection of the fact that educational
policy of the Union is driven by two mottos:
„together” and „lifelong”, which result from
far-sighted plans of the Communities’ founding
fathers. They also stem from the sense of
solidarity and will to enable the citizens to adapt
to new challenges in keeping with their needs
and demands of the labour market.
The bases for European educational policy
have been formulated in the treaty establishing
the European Economic Community (the Rome
Treaties, 1957), which called for consistent,
sustainable economic growth and the removal of
barriers in the flow of people, services, capital
and goods. This fact has greatly affected the
Community’s policy in the field of education
described in the Treaty amending the treaties
establishing the European Communities, i.e.
the Amsterdam Treaty (1997). The Rome Treaty
provided that European policy in the scope
of vocational education will contribute to the
harmonisation of national economies and
the establishment of the common market. In
accordance with the provisions of the Treaty
establishing the European Communities, each
Member State of the European Union is responsible
for the organisation of its system of education and
training, as well as the teaching contents. Article
149 of the Treaty stipulates that the Community
shall contribute to the development of quality
education by encouraging cooperation between
Member States. If necessary, it will support and
supplement their action, while fully respecting
the responsibility of the Member States for the
content of teaching and the organisation of
education systems and their cultural and linguistic
diversity. The Community will most of all aim at
developing the European dimension in education
and exchange of information on issues common
for educational systems in Member States.
From the adoption of the Treaty, lifelong learning
has constituted an overriding principle for the
Community’s policy in the field of education, as
well as an additional element in other areas of
European policy, such as employment. Lifelong
learning covers all forms of purpose education,
including formal, informal and non-formal,
which is consistently taken up in order to expand
knowledge, skills and competences.
Article 149 of the Treaty stipulates the role of the
Community in the development of education, its
goals and means to attain these goals. Actions
taken by the Community aim at developing the
161
Artykuł 149 Traktatu określa rolę Wspólnoty w
rozwoju edukacji, jej cele oraz środki do realizacji
tych celów. Działanie Wspólnoty zmierza do
rozwoju wymiaru europejskiego w edukacji,
zwłaszcza przez:
• nauczanie i upowszechnianie języków państw
członkowskich,
• sprzyjanie mobilności studentów i nauczycieli,
między innymi poprzez zachęcanie do akademickiego uznawania dyplomów i okresów
studiów,
• promowanie współpracy między instytucjami
edukacyjnymi,
• pogłębianie wymiany informacji i doświadczeń
w kwestiach wspólnych dla systemów edukacyjnych państw członkowskich,
• wzmocnienie wymiany młodzieży i wymiany
instruktorów społeczno-oświatowych,
• popieranie rozwoju kształcenia na odległość.
Podobnie jak w edukacji, w dziedzinie kształcenia
zawodowego Wspólnota podejmuje działania
wspierające współpracę pomiędzy państwami
członkowskimi, stwarzając system zachęt
i zaleceń. Artykuł 150 zawiera postanowienia
dotyczące polityki kształcenia zawodowego.
Należy wyraźnie podkreślić, iż to państwa
członkowskie są w całości odpowiedzialne za
organizację oraz treści kształcenia i szkoleń,
natomiast Unia Europejska inspiruje, wspiera
i przyczynia się do wysokiej jakości kształcenia
i szkoleń, rozszerzania wymiaru europejskiego,
stymuluje współpracę pomiędzy państwami
członkowskimi. Ogólne cele polityki edukacyjnej
są sformułowane w traktatach. Narzędzia
pozanormatywne, takie jak memoranda, uchwały,
decyzje, zalecenia służą określaniu kierunków
zmian, dziedzin, gdzie zmiany te powinny być
wdrożone, identyfikowaniu priorytetów oraz form
działania. Służą temu także znaczące środki
finansowe zarezerwowane w budżecie Unii na
realizację określonych celów, wyznaczonych
w sposób szczegółowy w kolejnych zaproszeniach
do udziału w programach, składające się na
metodę otwartej koordynacji.
O skuteczności otwartej metody koordynacji,
stosowania miękkich, pozanormatywnych środków w dziedzinie szkolnictwa wyższego i zachęt
(w tym niebagatelnych środków finansowych)
świadczyć może stale rosnąca liczba studentów
uczestniczących w programach wymian i praktyk
zagranicznych, zdecydowana poprawa kompetencji językowych i międzykulturowych, powiększający się korpus programów kształcenia
162
oferowanych w językach obcych, coraz
powszechniejsze przechodzenie od modelu
kształcenia z nauczycielem w centrum procesu
do kształcenia zorientowanego na studenta.
Takie elementy, jak ECTS i DS., jak również
definiowanie efektów kształcenia dla kursów,
modułów i programów stanowią o większej
przejrzystości, porównywalności zdobywanych
kwalifikacji i dyplomów.
Program Uczenie się przez całe życie stanowi
zasadniczy element polityki UE, jedno
z narzędzi realizacji Strategii Lizbońskiej (2000),
budowania najbardziej konkurencyjnej i dynamicznie rozwijającej się opartej na wiedzy,
gospodarki świata. Dzięki realizacji strategii,
w której kluczową rolę przypisano europejskiemu
szkolnictwu wyższemu, modernizującemu się
pod wpływem globalnych wyzwań, Unia ma się
stać społeczeństwem zaawansowanej wiedzy
o zrównoważonym rozwoju, większej liczbie
lepszych miejsc pracy i o większej spójności
społecznej.
Przed uchwaleniem Traktatu Amsterdamskiego
wdrożone zostały pojedyncze inicjatywy, które
miały bardzo istotny wpływ na dalszy rozwój
wspólnych programów edukacyjnych Unii
Europejskiej. Najbardziej znany spośród nich był
program Erasmus, do dziś określany mianem
flagowego projektu Komisji w dziedzinie edukacji.
Jego znaczenie dla modernizacji systemów
edukacji szkolnictwa wyższego w Europie jest
nie do przecenienia. Program tem był i jest
podstawowym narzędziem umiędzynarodowienia
systemów szkolnictwa wyższego w Europie.
Dowodzi on, że zgodne, wspólne działanie na
poziomie europejskim przynosi więcej korzyści
niż suma znakomitych, lecz indywidualnych
inicjatyw zgłaszanych i realizowanych niezależnie
od siebie.
Program Erasmus wciąż nadaje kierunek
modernizacji systemów szkolnictwa wyższego
w Europie. Przyczynił się on do przekształcenia
systemów szkolnictwa wyższego i stał się inspiracją dla Procesu Bolońskiego, procesu harmonizacji systemów edukacji na poziomie wyższym.
Współpraca europejska w dziedzinie modernizacji szkolnictwa wyższego rozpoczęła nowy etap
w roku 1999, kiedy to przedstawiciele 29 państw
podpisali Deklarację Bolońską. Zobowiązali się
w niej do utworzenia Wspólnego Europejskiego
Obszaru Szkolnictwa Wyższego do roku
2010. Celem ogólnym Procesu Bolońskiego
European dimension in education, particularly
through:
• the teaching and dissemination of the languages
of the Member States,
• encouraging mobility of students and teachers,
by encouraging inter alia, the academic
recognition of diplomas and periods of study,
• promoting cooperation between educational
establishments,
• developing exchanges of information and
experience on issues common to the education
systems of the Member States,
• encouraging the development of youth
exchanges and of exchanges of socioeducational instructors,
• encouraging the development of distance
education.
Just like in the realm of education, the Community
takes actions in the sphere of vocational training
aimed at supporting the cooperation of Member
States and forms a system of incentives and
recommendations. Article 150 stipulates the
provisions pertaining to vocational training
policy.
It should be emphasised that these are the
Member States that are fully responsible for
the organisation of education and teaching
contents, whereas the role of the European
Union is to inspire, support and contribute to
quality education and training, expand the
European dimension, and stimulate cooperation
between the Member States. General goals of the
educational policy are formulated in the treaties.
Non-prescriptive tools, such as memoranda,
resolutions, decisions and recommendations are
used to give directions for change in the fields
where the change is needed, to identify priorities
and forms of activity. Moreover, considerable
financial means earmarked in the EU’s budget
for the implementation of specific goals, which
are stipulated in detail in successive calls for
proposals to participate in individual programmes,
contribute to an open coordination method.
What best proves the efficiency of the open
coordination method, the application of soft,
non-prescriptive means and incentives in the
field of higher education (including quite sizable
money), is the growing number of students
who participate in international programmes
and intercultural exchanges and placements,
considerable improvement in linguistic and
intercultural competences, a growing corpus
of educational programmes offered in foreign
languages, as well as increasingly common
practice of departing from the teacher-centred
model of education and arriving at studentoriented teaching process. Such elements as
ECTS and DS, as well as defining educational
outcomes for individual courses, modules and
programmes allow for increased transparency
and comparability of acquired qualifications and
diplomas.
The Lifelong Learning Programme constitutes a
key element of EU policy and one of the tools
for the implementation of the Lisbon Strategy
(2000) as well as the creation of the most
competitive and fastest developing knowledgebased economy. Thanks to the implementation of
the strategy, in which European higher education
system modernised in response to global
challenges plays a vital role, the Union is to
become an advanced knowledge society, which
develops in a sustainable manner, and enjoys a
greater number of better jobs and larger social
cohesion.
Prior to the adoption of the Amsterdam Treaty,
individual initiatives, which have played an
important role in the development of European
educational programmes, have been taken
across the European Union. One of the most
popular was Erasmus, which until today is
called a flagship project in the field of education
implemented by the Commission. Its importance
for the modernisation of higher education systems
across Europe cannot be underestimated.
The programme has served as a basic tool for
internationalising higher education systems in
Europe. It proves that harmonious cooperation
at the European level brings more benefits that
a sum of excellent yet individual initiatives that
have been proposed and implemented in an
autonomous manner.
The Erasmus Programme still sets the direction for
the modernisation of higher education systems in
Europe. It has contributed to the transformation
of higher education systems and has served as
an inspiration for the Bologna Process, which
is the process of harmonising tertiary education
systems.
European cooperation aimed at the modernisation
of higher education has entered a new stage in
1999, when representatives of 29 states signed
the Bologna Declaration, in which they undertook
to establish the European Higher Education Area
until 2010. The main goal of the Bologna Process
163
jest stworzenie warunków
dla skutecznego
poszukiwania zatrudnienia absolwentów szkół
wyższych w Europie, zwiększanie mobilności
akademickiej i zawodowej, tworzenie podstaw
zaawansowanej wiedzy, przyczynianie się do
rozwoju osobistego obywateli, jak również
przygotowanie do życia w demokratycznym
społeczeństwie obywatelskim. Wspólny Europejski Obszar Szkolnictwa Wyższego będzie
odpowiedzią na wyzwania związane z procesem
integracji europejskiej i globalizacji.
Dzięki projektom realizowanym w ramach
unijnych programów edukacyjnych, mobilności,
partnerstwu oraz sieciom beneficjenci projektów
będą lepiej przygotowani do życia i pracy
w Europie. Będzie to sprzyjać tworzeniu
Europejskiego Rynku Pracy, a systemy i praktyka
uczenia się przez całe życie będą skuteczniej
wspierały konkurowanie w zglobalizowanym
świecie.
Udział w unijnych programach edukacyjnych ma
fundamentalne znaczenie dla polityki i praktyki
edukacyjnej w Polsce. Tak samo jest w przypadku
innych systemów szkolnictwa wyższego w Europie,
studentów, nauczycieli akademickich i innych
pracowników sektora szkolnictwa wyższego.
Programy edukacyjne stanowią narzędzia
umożliwiające instytucjom szkolnictwa wyższego
w Polsce wpisanie się w Europejski Obszar
Szkolnictwa Wyższego. Zwiększają atrakcyjność
systemów kształcenia, innowacyjność programów, a także umożliwiają porównywanie
efektów kształcenia, uzyskiwanych kwalifikacji
i dyplomów. Docelowo przyczynią się do pełnego
uznawania dyplomów wydawanych przez uczelnie
Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego
bez potrzeby ich nostryfikacji. W rezultacie
zostaną wypełnione zapisy Konwencji Lizbońskiej,
de facto jedynego prawnego zobowiązania
związanego z realizacją Procesu Bolońskiego,
sygnowanego przez państwa uczestniczące
w tworzeniu EOSzW.
Warunkiem uczestniczenia w europejskich
programach edukacyjnych jest uzyskanie Karty
Uniwersytetu Erasmusowego. Oznacza to dla
uczelni obowiązek sformułowania Deklaracji
Polityki Europejskiej. Instytucja aplikująca
przedstawia w niej strategię europeizacji
kształcenia, związaną z działaniami w obszarze
uczenia się przez całe życie, a także spójną
z misją i strategią rozwoju uczelni. W Deklaracji
uczelnie powinny przedstawić wszystkie działania
oraz środki niezbędne do wdrożenia zasad
164
przedstawionych w Karcie, odnoszące się
zwłaszcza do mobilności studentów i nauczycieli
akademickich, praktyk studenckich oraz udziału
w akcjach zcentralizowanych.
Zatem udział w projektach edukacyjnych musi
być poprzedzony głęboką refleksją nad strategią
umiędzynarodowienia kształcenia w uczelni,
sformułowaniem celów, określeniem środków
i harmonogramu działań oraz zdefiniowaniem
mechanizmów zapewniania jakości. Niezbędny
jest wybór strategicznych uczelni partnerskich
oraz ocena warunków realizacji projektów,
a także określenie, w których działaniach i w jakim
zakresie w ramach programów edukacyjnych
uczelnia zamierza wziąć udział.
W ramach programu Erasmus (2000-2006)
szkoły wyższe uczestniczyły w projektach
wymiany studentów i nauczycieli akademickich,
w projektach związanych z opracowaniem
programów studiów oraz kursach intensywnych
i projektach sieci tematycznych. Komponent
Erasmus w programie Uczenie się przez całe
życie (2007-2013) również umożliwia udział
w wymianach studentów i pracowników, pozwala
na realizację intensywnych kursów, opracowanie
nowych programów kształcenia, współpracę
z przedsiębiorstwami, udział w projektach sieciowych oraz w projektach modernizacji uczelni.
Dobre praktyki projektów sfinansowanych
z funduszy europejskich w ramach programów
wspomagających szkolnictwo wyższe, opisane
w zeszytach tematycznych, są dowodem na
efektywne wykorzystanie możliwości stworzonych
przez Unię Europejską. Dostarczają również
przykładów współpracy w zakresie zapewniania
innowacyjności i podnoszenia atrakcyjności
kształcenia.
W ramach projektu „Coeur-BCM-Competence in
EuroPreneurship – Business Creativity Module”,
w którym uczestniczyła Akademia Ekonomiczna
im. Oskara Langego we Wrocławiu, opracowano
moduł kształcenia rozwijający kluczowe kompetencje przedsiębiorców. Wzmocnią one szansy
absolwentów na zatrudnienie na europejskim
rynku pracy. Jest to tym bardziej istotne,
ponieważ jednym z celów kursu było kształtowanie kompetencji międzykulturowych. Ten
angielskojęzyczny moduł, opatrzony stosowną
do efektów kształcenia i nakładu pracy
studentów liczbą punktów ECTS, wzmocni ofertę
dydaktyczną uczelni. Wzbogaci tym samym
ofertę zajęć dostępnych nie tylko dla polskich,
is to establish conditions for efficient employment
searching by graduates of higher education
institutions in Europe, encouraging academic
and professional mobility, creating the basis for
advanced knowledge, contributing to personal
development of citizens and preparing them for
living in a democratic civic society. European
Higher Education Area will constitute a response
to challenges related with European integration
and globalisation.
Thanks to projects implemented as part of EU
educational programmes, mobility, partnership
and networks, project beneficiaries will be better
prepared for living and working in Europe. This will
contribute to the establishment of the European
Labour Market, and lifelong learning systems
and practice will support the competition in a
globalised world in a more efficient manner.
Participation in EU educational programmes is
of key importance for educational policy and
practice in Poland. It is also the case with other
higher education systems, students, academic
teachers and other employees of higher education
sector across Europe. Educational programmes
are tools that allow higher education institutions
in Poland to become part of the European
Higher Education Area. They boost attractiveness
of educational systems, innovativeness of
programmes and allow for the comparability of
learning outcomes, qualifications and diplomas.
As a result, they will contribute to full recognition
of diplomas awarded by universities in the
European Higher Education Area without the
need to obtain a formal acknowledgement by
a competent authority. As a consequence, the
provisions of the Lisbon Convention, which in
fact is the only legal obligation related with the
implementation of the Bologna Process signed by
the EHEA founding states, will be put in practice.
A precondition for the participation in European
educational programmes is the granting of
Erasmus University Charter, which is related
with an obligation for a university to formulate a
European Policy Statement, in which the applying
institution presents a strategy for the Europeisation
of education related with activities in the area of
lifelong learning, as well as a consistent mission
and strategy for the development of a university.
In the Statement, universities should present all
actions and measures that are indispensable
for the implementation of rules presented in the
Charter, which mainly relate to mobility of students
and academic teachers, student placements and
participation in centralised actions.
This is why participation in educational projects
should be preceded by serious reflection on the
strategy for internationalisation of education
in a given university, formulation of goals,
defining means and timetable for activities as
well as mechanisms for quality assurance. It
is indispensable to choose strategic partner
universities and assess conditions for project
implementation, as well as to indicate in which
educational programmes and in what scope the
university intends to participate.
As part of the Erasmus programme (2000-2006),
higher education institutions have participated in
student and academic teacher exchange projects,
projects related with the development of study
programmes, intensive courses, and thematic
network projects. The Erasmus component of the
Lifelong Learning Programme (2007-2013) also
provides for the participation of academic staff in
student Exchange projects, the implementation of
intensive courses, development of new educational
programmes, cooperation with enterprises, and
participation in network projects and projects for
the modernisation of universities.
Good practices in projects financed from
European funds as part of the programmes that
support higher education, which are described in
thematic booklets, prove the efficiency of the use
of opportunities created by the European Union.
They also show examples of cooperation aimed
at innovativeness and boosting the attractiveness
of education.
As part of the Coeur-BCM-Competence in
EuroPreneurship – Business Creativity Module
project, in which the Wrocław University
of Economics participated, an educational
module that develops key entrepreneurial skills
has been developed. The module will boost
the opportunities for school graduates to find
employment in the European labour market. This
is especially important due to the fact that shaping
intercultural competences is one of the goals of
the course. The course is offered in English and
provided with an adequate number of ECTS credits
as compared to the forecasted learning outcomes
and student workload. It will greatly improve the
teaching offer of the University, not only for Polish
but also foreign students. Innovative educational
contents are conveyed with the use of innovative
methods and teaching means as well as with the
use of an Internet platform.
165
ale i zagranicznych studentów. Innowacyjne treści
kształcenia były przekazywane przy wykorzystaniu
innowacyjnych metod i środków dydaktycznych
z wykorzystaniem platformy internetowej.
Integracja studentów polskich ze studentami
zagranicznymi, kształtowanie kompetencji międzykulturowych, przeciwdziałanie stereotypom
i ksenofobii stanowiły cel projektu pt. „Workshop
on Cultural Adaptation for International and
Polish Students. How to make use of crosscultural psychology in everyday life abroad?”,
realizowanego przez Szkołę Wyższą Psychologii
Społecznej wraz z kilkunastoma uczelniami
europejskimi. Szczegółowo wyliczone efekty
kształcenia stanowią dowód na coraz powszechniejsze
przechodzenie
od
modelu
nauczania z nauczycielem w centrum procesu do
modelu zorientowanego na studenta. Istotną rolę
odgrywają w nim umiejętności i kompetencję
nabyte przez uczestników programu, a nie tylko
treści przekazywane przez wykładowców.
Kolejne przykłady projektów zrealizowanych
w ramach unijnych programów edukacyjnych
to intensywne kursy języka polskiego oferowane
przez Szkoły Języka i Kultury Polskiej Uniwersytetu
Śląskiego oraz Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Dowodzą, jak ważne jest upowszechnianie
znajomości tzw. języków rzadziej nauczanych
i używanych dla umiędzynarodowienia kształcenia na poziomie wyższym. Studenci zagraniczni
nie powinni być ograniczeni w wyborze zajęć
dydaktycznych tylko do kursów w języku
angielskim. Powinni móc korzystać z całego
bogactwa oferty dydaktycznej dostępnej dla
studentów krajowych oraz mieć możliwość
integracji społecznej. Prezentowane kursy nie
ograniczają się do kształtowania kompetencji
językowych i międzykulturowych, tak ważnych dla
procesu integracji, lecz także pozwalają poznać
kulturę i realia społeczno-gospodarcze kraju.
Doskonalą również umiejętność uczenia się
w nowych warunkach.
Niezaprzeczalnym walorem wszystkich projektów
– dobrych praktyk z zakresu szkolnictwa
wyższego, opisanych w zeszytach tematycznych,
jest fakt, że są zgodne z potrzebami wynikającymi
z umiędzynarodowienia studiów. Taki też jest
pierwszy i konieczny warunek zastosowania
rezultatów zrealizowanych projektów w polskiej
polityce i praktyce edukacyjnej. Rzetelna
analiza potrzeb zarówno instytucjonalnych,
jak i indywidualnych, czy też regionalnych lub
krajowych pozwoli ocenić, na ile transfer efektów
166
będzie sensowny, skuteczny oraz przydatny
w kształtowaniu polityki i praktyki.
Opracowanie strategii umiędzynarodowienia
szkolnictwa wyższego, jako części strategii
rozwoju szkolnictwa wyższego na poziomie
krajowym oraz instytucjonalnym to kolejny, równie
ważny warunek odpowiedniego wykorzystania
rezultatów programu Uczenie się przez całe
życie. Resort szkolnictwa wyższego i nauki wraz
ze środowiskiem akademickim powinien szybko
określić cele polityki edukacyjnej w odniesieniu do
umiędzynarodowienia, uwzględniając wyzwania
globalne, regionalne i lokalne, przeanalizować
dostępne instrumenty (w tym prawne) oraz
środki (w tym finansowe). Szkoły wyższe powinny
uważnie przeanalizować swoje Deklaracje Polityki
Erasmusowej, tak aby dokładnie odzwierciedlały
one dalekosiężne plany uczelni, a nie tylko,
co się często zdarza, były projekcją wyobrażeń
administracji szkoły wyższej.
Trzecim warunkiem jest przeznaczenie odpowiednich środków finansowych, komplementarnych do środków przeznaczonych z budżetu
Unii Europejskiej, by zapewnić trwałość efektów
i kontynuację działań. Jak wskazuje doświadczenie, żywot wielu udanych projektów bywa
krótkotrwały i bezpośrednio zależy od funduszy
uzyskanych z budżetu UE. Na poziomie uczelni
należy zatem zadbać o zapewnienie trwałości
efektów i kontynuacji działań, tak aby na stałe
wpisały one się do oferty dydaktycznej i działań
uczelni.
Odpowiednie
upowszechnienie
rezultatów
prowadzonych i/lub zakończonych projektów
to warunek kolejny. I nie chodzi o to, aby
wykorzystywać cały wachlarz środków służących
do
upowszechniania
dobrych
praktyk, lecz wybrać te, które najlepiej trafią
do potencjalnych odbiorców. Nie można
zapominać o bezpośrednim kontakcie z ludźmi,
do których żywe słowo trafia najskuteczniej.
Dobrym przykładem upowszechniania jest
tworzenie sieci osób, instytucji dzielących takie
same cele i zainteresowania. Sieć wydziałów
chemii i dziekanów wydziałów chemii zaczęła
od projektów mobilności, by ukoronować
swoją działalność promocją znaków jakości
kształcenia rozpoznawalnych w całej Europie
i Polsce – dyplomu i tytułu Chemistry Eurobachelor i Euromaster.
Podstawą jest przede wszystkim podejmowanie
skutecznych działań na rzecz tworzenia kultury
Integration of Polish and international students,
shaping intercultural competences, counteracting
stereotypes and xenophobia have been the aims
of the project entitled Workshop on Cultural
Adaptation for International and Polish Students.
How to make use of cross-cultural psychology
in everyday life abroad? implemented by
the Warsaw School of Social Sciences and
Humanities together with several universities from
all over Europe. Numerous learning outcomes
that have been presented in detail prove that
transition from teacher-centred to student-centred
education is becoming a reality and that skills and
competences acquired by course participants,
and not only contents conveyed by the teachers,
play an important role in the process.
Other examples of projects implemented as
part of EU educational programmes include
intensive Polish courses offered by the University
of Silesia and Jagiellonian University School of
Polish Language and Culture. These prove the
importance of promoting the knowledge of
less frequently taught and used languages for
the internationalisation of higher education.
Students from abroad should not be limited in
their educational choices to courses offered in
English. They should be able to benefit from the
full diversified offer that is available for local
students and have an opportunity to integrate with
local community. The courses presented in the
booklet not only shape linguistic and intercultural
competences, which are of great importance for
the integration process, but also help to learn
about the culture and social and economic
reality of a given country. They also ameliorate
the ability to adapt to new conditions.
An unquestionable advantage of all good
practices in the area of higher education, which
are described in thematic booklets is the fact
that they are consistent with the needs resulting
from the internationalisation of studies. And
this is also a precondition for the application of
project results in educational policy and practice
in Poland. A thorough analysis of institutional,
individual, regional and national needs will allow
to assess the sense, efficiency and usefulness
of result transfer in the shaping of policy and
practice.
The
development
of
a
strategy
for
internationalisation of higher education, as
part of a strategy for the development of higher
education both at a national and institutional
level, is another important precondition for
adequate use of results of the Lifelong Learning
Programme. The Ministry of Higher Education and
Science together with academic circles should
immediately identify the goals of educational
policy in reference to internationalisation and
with taking into consideration global, regional
and local challenges, and analyse available
instruments (including legal ones) and means
(including financial ones). Higher education
institutions should carefully review their Erasmus
Policy Statements so that they reflect long-term
goals of a university, and not only, which is often
the case, be the projection of expectations of a
given HEI’s administration.
A third precondition is assigning adequate
funds, which are complementary to the means
earmarked from the budget of the European
Union in order to ensure sustainable outcomes
and continuation of activities. As experience
shows, the life of several successful projects is
rather short and dependent on funds acquired
from the EU budget. Therefore, sustainability of
outcomes and continuation of activities should be
ensured at the level of HEIs so that they become
part of educational offer and activity of a given
school.
Adequate dissemination of results of implemented
and/or completed projects is yet another
condition. And the point is not to use the whole
array of means used to disseminate good
practices, but to choose the ones which in a most
efficient manner can reach prospective recipients.
You should remember about face to face contact
with people, with whom a vivid account is the
most successful. Creation of networks of people
and institutions that share goals and interests is
a good example of dissemination. A network of
faculties of chemistry and deans of these faculties
has been launched as a result of a mobility
project, and has crowned its operations with
the promotion of diploma and title of Chemistry
Eurobachelor and Euromaster, which today stand
as quality labels in education recognised across
Europe and Poland.
The most important thing, however, is taking
effective measures aimed at the establishment
of quality culture, which means the creation
of quality assurance systems pertaining to all
members of academic circles and all elements of
the education process that meet the standards and
guidelines adopted at the ministerial conference
in Bergen (2005). This will constitute a guarantee
of adequate transfer of good practices to general
educational practice and policy.
167
jakości. Oznacza to budowane systemu
zapewniania i doskonalenia jakości dotyczącego
wszystkich członków środowiska akademickiego
oraz wszystkich elementów procesu kształcenia,
zgodnego ze standardami i wskazówkami
przyjętymi na konferencji ministrów w Bergen
(2005). Będzie to gwarancja należytego
transferu dobrych praktyk do polityki i powszechnej praktyki edukacyjnej.
Dzięki współpracy międzynarodowej, wymianie
informacji i doświadczeń, transferowi przykładów
dobrej praktyki program Uczenie się przez całe
życie pozwoli na szybsze i pełniejsze zintegrowanie z Europejskim Obszarem Szkolnictwa
Wyższego. Udział w projektach programu
wymusza na uczestniczących instytucjach
doskonalenie narzędzi wzmacniających przejrzystość, dbałość o jakość, pozwalających na
porównywanie i wzajemne uznawanie efektów
kształcenia.
Szkoły wyższe w Polsce powinny się w coraz
większym stopniu stawać ośrodkami kształcenia
przez całe życie. Powinny być zatem otwarte
nie tylko na młodzież, ale na wszystkie osoby,
które pragną doskonalić swoje kompetencje,
uzyskiwać nowe kwalifikacje i przekwalifikowywać
się. Aby tak się stało, polskie uniwersytety
powinny ewaluować i uznawać umiejętności
zdobyte w systemie kształcenia pozaformalnego
i nieformalnego, kierując się nie tylko obawą o
utratę „tradycyjnego studenta”, związaną z niżem
demograficznym. W związku z tym niezbędny
jest aktywny udział środowiska akademickiego
w tworzeniu krajowej struktury kwalifikacji.
Jest to system opisu kwalifikacji zdobywanych
na poszczególnych poziomach kształcenia,
umożliwiający porównywanie dyplomów nada-
168
wanych w uczelniach polskich z dyplomami
nadawanymi w uczelniach europejskich.
Definiowanie poziomów kształcenia, kwalifikacji,
dyplomów w kategoriach efektów kształcenia
może zaowocować odrzuceniem utartych
schematów nauczania, które są często ciasnym
gorsetem blokującym kreatywne i innowacyjne
działania. Bazują one zwykle na treściach
i odzwierciedlają nauczanie zorientowane na
nauczyciela, a nie na uczącego się i jego
potrzeby.
W procesie kształcenia coraz większą rolę powinny
odgrywać kompetencje generyczne, w tym także
kompetencja wielojęzykowa i wielokulturowa, jak
również umiejętność uczenia się i adaptacji do
nowych warunków. To właśnie one najbardziej
przyczyniają się do sukcesu w poszukiwaniu i
utrzymywaniu zatrudnienia, a także ułatwiają
przechodzenie na kolejne poziomy kształcenia.
Bibliografia:
1. Traktat Rzymski, 1957
2. Traktat Amsterdamski, 1997
3. Uczenie się przez całe życie – rola systemów
edukacji w państwach członkowskich Unii
Europejskiej, Eurydice, Bruksela 2000
4. Program Socrates w Polsce – efekty współpracy
1998-2006, FRSE, Warszawa 2007
5. Erasmus @ 20: the Commission launches the
celebrations for the anniversary of its flagship
education programme – http://europa.edu/
rapid/pressReleasesAction
6. Lifelong Learning Programme 2007-2013 –
http://ec.europa.eu/education/programmes/
newprogr/index_en.html
Thanks to international cooperation, exchange
of information and experiences, and transfer of
examples of good practice, the Lifelong Learning
Programme will allow for faster and fuller
integration with the European Higher Education
Area. Participation in projects implemented
under the Programme makes the participating
institutions improve the tools that strengthen
transparency, care for quality, and help to
compare and recognise learning outcomes.
Higher Education Institutions in Poland should
be consistently transformed into lifelong learning
centres, which are opened not only to the young
people, but also to all other persons who wish to
raise their competences, acquire new qualifications
and retrain. In order to do so, Polish universities
should evolve and recognise skills acquired within
non-formal and informal education, and not be
guided by a fear of loosing a ‘traditional student’,
which is related with decrease in the birth rate. As
a result, active participation of academic circles
is indispensable for the creation of national
qualifications framework, which is a system for
describing qualifications gained at individual
levels of education allowing for the comparison
of diplomas awarded by Polish universities with
these awarded in other European countries.
Generic competences, including multilanguage
and multicultural competences, as well as the
ability to learn and adapt to new conditions,
should play an increasingly important role in
the education process, because it is them that
contribute most to the success in searching for
and maintaining employment, as well as facilitate
the continuation of education at all subsequent
levels.
Reference Literature:
1. The Rome Treaty, 1957
2. The Amsterdam Treaty, 1997
3. Lifelong Learning: the Contribution of Education Systems in the Member States of the
European Union, Eurydice, Brussels 2000
4. Program Socrates w Polsce – efekty współpracy
1998 – 2006, FRSE, Warszawa 2007
5. Erasmus @ 20: the Commission launches the
celebrations for the anniversary of its flagship
education programme – http://europa.edu/
rapid/pressReleasesAction
6. Lifelong Learning Programme 2007-2013 –
http://ec.europa.eu/education/programmes/
newprogr/index_en.html
Defining levels of education, qualifications and
diplomas in terms of learning outcomes may
result in the rejection of widely-used teaching
standards, which are often a straightjacket that
blocks creative and innovative activity and which
usually feature teacher-oriented contents and
disregard the needs of the learner.
169
Glossary of Terms related to the Valorisation Process Glosariusz terminów związanych z procesem waloryzacji
170
This glossary consists of a non-exhaustive list
of terms which are recurrent while addressing
dissemination and exploitation issues inside
programmes and activities of Education and
Culture. The glossary is intended as a tool
which helps actors of European programmes
in the fields of lifelong learning, culture, youth,
citizenship and sport, to better understand the
terminology linked this subject. It is subject to
periodical revisions and updates. More info at:
http://ec.europa.eu/dgs/education_culture/
valorisation/ref-docs_en.html
Glosariusz stanowi niewyczerpującą listę
terminów, które często pojawiają się podczas
pracy nad zagadnieniami upowszechnienia
i wykorzystania rezultatów programów i działań
realizowanych przez Dyrekcję Generalną
Edukacja i Kultura. Glosariusz jest narzędziem,
które ma pomóc osobom realizującym programy
europejskie w dziedzinie uczenia się przez
całe życie, kultury, zagadnień związanych
z młodzieżą, postawami obywatelskimi i sportem
lepiej zrozumieć terminologię związaną z tym
przedmiotem. Więcej informacji na:
http://ec.europa.eu/dgs/education_culture/
valorisation/ref-docs_en.html
Benchmarking
1. A standardised method for collecting and
reporting critical operational data in a
way that enables relevant comparison of
performances of different organisations or
programmes, often with a view to establish
good practice.
2. A level of achievement which it is desirable
to attain and against which one’s own
performance is measured (http://eacea.ec.
europa.eu/portal/page/portal/Eurydice/
TESEHome)
Ocena porównawcza (ang. benchmarking)
1. Znormalizowana metoda zbierania i informowania o krytycznych danych operacyjnych
w sposób, który umożliwia porównanie
wyników poszczególnych organizacji lub
programów, często celem ustanowienia
dobrej praktyki.
2. Oczekiwany poziom dokonań, względem
którego mierzymy własne osiągnięcia
(http://eacea.ec.europa.eu/portal/page/
portal/Eurydice/TESEHome)
Beneficiary
The beneficiaries are the individuals or
organisations (users at any level, intermediaries/
multipliers, agents such as associations, regional
authorities) benefiting in various ways from the
implementation of the projects. In the European
programmes they are also often understood as
the entities receiving financial grants. (See also
final beneficiary)
Beneficjent
Beneficjenci to osoby lub organizacje (użytkownicy
na dowolnym poziomie, pośrednicy/osoby
odpowiedzialne za rozpowszechnianie informacji,
przedstawiciele, tzn. stowarzyszenia, władze
regionalne), które na różny sposób odnoszą
korzyści z realizacji projektów. W programach
europejskich sformułowanie to oznacza jednostki
otrzymujące dofinansowanie. (Patrz również
beneficjent końcowy)
Brokerage
Brokerage indicates the match between supply
of results and demand, e.g. the needs of the
users for whom the results are meant. The aim
of dissemination and exploitation of results is to
facilitate a brokerage action and to make sure
that the project provides an adequate answer
Pośrednictwo (ang. brokerage)
Pośrednictwo oznacza dopasowanie osiągniętych
wyników do popytu, np. potrzeb użytkowników,
dla których przeznaczone są wyniki. Celem
upowszechniania i wykorzystania wyników jest
ułatwienie pośrednictwa oraz zapewnienie, że
projekt odpowiada potrzebom grupy docelowej.
to the needs of the target group. On the stock
exchange, a broker is a party that mediates
between a buyer and a seller.
Na giełdzie, pośrednik (broker) jest osobą, która
pośredniczy pomiędzy kupującym a sprzedawcą.
Capitalize on investments
Capitalising on investments entails getting
benefits from the means invested in the project
(return on investments). It concerns a project’s
tangible and intangible outcomes, which may
be exploited transferred to new users and further
developed (= build upon achievements).
Czerpanie korzyści z nakładów
(ang. capitalize on investments)
Czerpanie korzyści z nakładów oznacza czerpanie
korzyści ze środków zainwestowanych w projekt
(zwrot z inwestycji). Termin ten dotyczy zarówno
wymiernych jak i niewymiernych rezultatów
projektu, które mogą zostać wykorzystane,
przekazane nowym użytkownikom i dalej
rozwijane (= bazować na osiągnięciach).
Commercialisation
Commercialisation is a process of marketing the
project outcome after having it transformed or
not. This operation may be oriented at
• Regaining the cost of the product’s development
• Making a profit out of the project’s products.
Commercialisation serves as a tool to make the
results sustainable after the project ends.
Komercjalizacja
Komercjalizacja to proces wprowadzania na
rynek wyników projektu, bez względu na to, czy
zostały one zmodyfikowane czy też nie. Działanie
takie może być skierowane na:
• Zwrot kosztów zwiazanych z opracowaniem
produktu
• Zysk wypracowany dzieki wykorzystaniu produktu projektu.
Komercjalizacja to narzędzie umożliwiające
trwałe korzystanie z wyników projektu po jego
zakończeniu.
Dissemination and exploitation plan
A plan for dissemination and exploitation
indicates those activities that are going to be
carried out during a project’s lifetime. The
plan has to be drafted at the very beginning
of a project (often at proposal stage) and must
contain activities to be carried out continuously
until the project’s end (and possibly afterwards).
In order to develop a good dissemination and
exploitation plan the promoters (or coordinators)
should answer the following questions:
• What is the expected project result? (anticipation
of the results)
• What kind of needs does the project respond
to? (ex-ante needs analysis)
• Who are the final or potential users or
beneficiaries of the project’s outcomes?
(exploitation and sustainability of results).
Plan upowszechniania i wykorzystania
Plan upowszechniania i wykorzystania oznacza te
działania, które zostaną zrealizowane w okresie
trwania projektu. Plan musi zostać sporządzony
na samym początku projektu (często na etapie
składania wniosku) i musi obejmować działania,
które będą stale realizowane do końca trwania
projektu (i możliwie po jego zakończeniu). Aby
opracować wysokiej jakości plan upowszechniania i wykorzystania promotorzy (lub koordynatorzy) powinni odpowiedzieć na następujące
pytania:
• Jakie są przewidywane rezultaty projektu?
(Przewidywanie rezultatów)
• Jakim potrzebom odpowiada projekt? (Analiza
potrzeb ex-ante)
• Kim są końcowi lub potencjalni użytkownicy lub
beneficjenci wyników projektu? (Wykorzystanie
i trwałość rezultatów).
Additionally the dissemination and exploitation
plan has to indicate:
• Types of dissemination and exploitation activities (what?)
• The most appropriate means (how to do it?)
• The most appropriate and efficient calendar
(when?)
• The available resources – human and financial.
Ponadto plan upowszechniania i wykorzystania
musi określać:
• Typy działań związanych z upowszechnianiem
i wykorzystaniem (co?)
• Najbardziej odpowiednie środki (jak to osiągnąć?)
• Najbardziej odpowiedni i skuteczny kalendarz
(kiedy?)
• Dostępne zasoby – ludzkie i finansowe.
171
Dissemination and exploitation of results
applied to mobility
Dissemination and exploitation of mobility
concerns the results of mobility projects, which
are mostly intangible in the form of experience,
skills and knowledge gained by participants or
beneficiaries. Some more tangible results are
also seen in the form of changes to systems,
organisations or companies involved in mobility
projects. Mobility touches the individual as well
as organisations. In this sense the definition of
dissemination and exploitation of results must
be adapted to such distinctive projects and
outcomes. The dissemination and exploitation of
mobility can be defined as:
• measuring the changes brought about at individual, institutional/organisational, professional, systems and sector level
• improving the quality of mobility projects
• improving the quality of placements and
exchanges
• improving the quality of results
• promoting best practice which can feed new
projects and encourage greater participation
in mobility projects (capitalize on investments)
• disseminating and giving visibility to mobility
projects and project outcomes (awareness-raising).
Upowszechnianie i wykorzystanie rezultatów
związanych z mobilnością
Upowszechnianie i wykorzystanie rezultatów
wynikających z mobilności dotyczy rezultatów
projektów mobilności. Rezultaty te są zwykle
niewymierne, ponieważ przybierają formę
doświadczeń, umiejętności i wiedzy zdobytych
przez uczestników lub beneficjentów. Bardziej
wymierne rezultaty to zmiany wprowadzone
w systemach, organizacjach lub firmach
zaangażowanych w projekty mobilności.
Mobilność może dotyczyć osób indywidualnych
jak również organizacji. W tym znaczeniu,
definicja upowszechniania i wykorzystania
rezultatów musi zostać dostosowana do danego
typu projektu i jego wyników. Upowszechnianie
i wykorzystanie rezultatów projektów mobilności
można określić jako:
• Mierzenie zmian wprowadzonych przez osoby
indywidualne oraz instytucje/organizacje, jak
również na poziomie zawodowym, systemowym
i sektorowym
• Podniesienie jakości projektów mobilności
• Podniesienie jakości praktyk i wymian
• Podniesienie jakości rezultatów
• Promowanie najlepszych praktyk, które mogą
zostać wykorzystane w nowych projektach
i zachęcają do szerszego udziału w projektach
mobilności (czerpanie korzyści z nakładów)
• Upowszechnianie i promocja projektów mobilności i ich wyników (podnoszenie świadomości).
Evaluation
Evaluation (at project level) is a crucial phase for
projects since it allows a review and qualitative
and quantitative assessment of:
• the results achieved against the aims (as regards
activities/products), with implications for the
whole of the grant if results are unacceptable
and where results are very poor;
• the means used to achieve these results in
relation to the contractually agreed budget
Evaluation (at program level): Evaluation in
the Commission is defined as a judgement of
interventions according to their results, impacts
and the needs they aim to satisfy.
Ewaluacja
Ewaluacja (na poziomie projektu) stanowi
najważniejszy
etap
projektów,
ponieważ
umożliwia przegląd oraz ilościową i jakościową
ocenę:
• Poziomu realizacji celów (w odniesieniu do
działań/produktów), które mają wpływ na
dofinansowanie, jeżeli rezultaty są nie do
przyjęcia lub są bardzo niskiej jakości;
• Środków zastosowanych w celu osiągnięcia
tych rezultatów w odniesieniu do budżetu
określonego umową.
Ewaluacja (na poziomie programu): ewaluacja
w Komisji jest definiowana jako ocena interwencji
pod względem ich rezultatów, wpływu i potrzeb,
na które mają odpowiadać.
Ex-ante dissemination and exploitation
Ex–ante dissemination and exploitation involves
planning, dissemination and exploitation
of results from the beginning of a project.
It is based on an ex–ante needs analysis of
target group towards which the project is
addressed and involves interaction between the
172
Upowszechnianie i wykorzystanie ex-ante
Upowszechnianie i wykorzystanie ex-ante
obejmuje planowanie, upowszechnianie i wykorzystanie rezultatów od początku projektu.
Opiera się na analizie potrzeb ex-ante grupy
docelowej, na rzecz której realizowany jest
projekt i obejmuje wzajemne relacje pomiędzy
stakeholders and promoters (or coordinators)
during the project. This process ensures more
impact and sustainability of a project (see also
dissemination and exploitation plan which is
based on the concept of ex-ante dissemination
and exploitation).
zainteresowanymi stronami a promotorami (lub
koordynatorami) podczas trwania projektu.
Proces ten zapewnia większy wpływ i trwałe
korzystanie z wyników projektu (patrz również
plan upowszechniania i wykorzystania, który
opiera się na koncepcji upowszechniania
i wykorzystania ex-ante).
Ex-post dissemination and exploitation
Ex-post dissemination and exploitation is
connected with the linear model of innovation*.
It involves dissemination and exploitation after
the project has finished, when the results have
been developed and are ready to be used. In
general late dissemination and exploitation of
results reduces the chances for the project to
have real impact. One of the forms of ex–post
dissemination and exploitation is the transfer of
innovation.
Upowszechnianie i wykorzystanie ex-post
Upowszechnianie i wykorzystanie ex-post ma
związek z linearnym modelem innowacji.
Obejmuje upowszechnianie i wykorzystanie
wyników projektu po jego zakończeniu, tam gdzie
rezultaty zostały opracowane i możliwe jest ich
wykorzystanie. Ogólnie, późne upowszechnianie
i wykorzystanie rezultatów zmniejsza szanse na
to, że projekt będzie miał znaczący wpływ. Jedną
z form upowszechniania i wykorzystania ex–post
jest transfer innowacji.
In the linear model the dissemination and exploitation
of results follow a more chorological pattern and takes
place only at the end of a project or even after it has been
completed.
W przypadku linearnego modelu, upowszechnianie
i wykorzystanie rezultatów wynika z układu chronologicznego
i ma miejsce jedynie pod koniec realizacji projektu, a nawet
po jego zakończeniu.
Exploitation mechanisms
Exploitation embodies the act of employing
results to the greatest possible advantage.
Exploitation needs appropriate mechanisms to
make results more attractive for use to the target
group; tailor the results to the needs of specific
target groups, sectors or organisations; transfer
results that could be used by new target groups
or sectors; sustain results and keep them in use
and existence; influence and change mainstream
practice and policy.
Mechanizmy wykorzystania
Wykorzystanie oznacza zastosowanie rezultatów
projektów w celu odniesienia możliwie największych korzyści. Potrzeby związane z wykorzystaniem określają mechanizmy, które mogą
uczynić rezultaty bardziej atrakcyjnymi dla
grupy docelowej. Obejmują one: dostosowanie
rezultatów do potrzeb określonych grup
docelowych, sektorów lub organizacji; transfer
rezultatów, które mogą zostać wykorzystane przez
kolejne grupy docelowe lub sektory; zapewnienie
trwałego korzystania z rezultatów; wpływ i zmianę
dominującej praktyki i polityki.
Final beneficiary (end beneficiary)
A final beneficiary is an individual or an
organisation directly positively influenced by the
project outcome. Not necessarily receiving a
financial grant and even not directly involved in
the project, the beneficiary may exploit project
outcomes for its own purposes.
Beneficjent końcowy
Beneficjent końcowy to osoby lub organizacje,
na które wyniki projektu mają bezpośredni
pozytywny wpływ. Beneficjent, który niekoniecznie
musi otrzymać dofinansowanie lub nawet nie jest
bezpośrednio zaangażowany w projekt, może
wykorzystać wyniki projektu do swoich własnych
celów.
Follow-up activities
In general the follow-up activities take place
when the project is finished in administrative
terms. Their aim is to keep results alive and
sustainable. The activities could imply
• updating the results after the project has been
completed
• recognising/certifying the result
Kontynuacja działań
Zazwyczaj, kontynuacja ma miejsce, gdy
projekt zostanie zakończony pod względem
administracyjnym. Ma ona na celu zapewnienie
trwałości i dalszego korzystania z wyników
projektu. Kontynuacja może oznaczać:
• Aktualizację rezultatów po zakończeniu projektu
• Uznanie/certyfikację rezultatów
• Angażowanie osób odpowiedzialnych za tworzenie
173
• involvement of policy – makers taking up results
• transfer and exploitation of results by other
sectors/target groups/environments
• commercialisation of a project results
polityki i wykorzystanie rezultatów projektów
• Transfer i wykorzystanie rezultatów w innych
sektorach/grupach docelowych/środowiskach
• Komercjalizację rezultatów projektu
Good practice
A good practice is an exemplary project (including
results or processes) which has positively
influenced systems and practices throughout
its activities and results. Consequently, good
practices are worth transferring and exploiting in
different contexts and environments by new users
or entities.
Dobra praktyka
Przykład dobrej praktyki to godny naśladowania
projekt (z uwzględnieniem rezultatów lub
procesów), który ma pozytywny wpływ na systemy
i praktyki i obejmuje szerokie spektrum działań
i rezultatów. W konsekwencji dobre praktyki
powinny być przekazywane i wykorzystywane
w różnych kontekstach i środowiskach przez
nowych użytkowników lub nowe podmioty.
Impact
Impact is the effect that the project and its results
have on various systems and practices. A project
with impact contributes to the objectives of
programmes and to the development of different
European Union policies. The effective transfer
and exploitation of results, together with the
improvement of systems by innovation, produces
positive impact.
Wpływ (ang. impact)
Wpływ to oddziaływanie projektu i jego
rezultatów na poszczególne systemy i praktyki.
Projekt, który ma wpływ, ma swój wkład w
realizację celów programu i przyczynia się do
rozwoju poszczególnych kierunków polityki unii
europejskiej. Skuteczny transfer i wykorzystanie
rezultatów, wraz z usprawnieniem systemów
dzięki wprowadzeniu innowacji, mają pozytywny
wpływ.
Based on Project Cycle Management, Aid Delivery Methods, March
2004
174
its duration in order to ensure its success.
Monitoring consists of supervision of activities,
comparison with the work plan and using the
information obtained for the improvement of
the project. During the monitoring process
dissemination and exploitation activities must
be carefully checked, verified and, if necessary
- reoriented and adapted.
Based on After Grundtvig Learning Partnership Navigator, p.40
Na podstawie: Grundtvig learning partnership navigator, str. 40.
Mainstreaming
Mainstreaming is a process which enables
activities to impact on policy and practice. This
process includes identifying lessons, clarifying the
innovative element and approach that produced
the results, their dissemination, validation and
transfer. More specifically, mainstreaming also
defines the phase of transfer and the way in
which other actors take account of the elaborated
results, approaches and key elements*.
Based on the definition of mainstreaming used in EQUAL
programme.
Na podstawie: Zarządzanie cyklem projektu, metody przekazywania
pomocy, marzec 2004
Information and communication
At project level, information and communication
concern collecting and presenting project
activities, experiences, results to potentially
interested users. They are aimed at increasing
knowledge of the projects. In the process,
various tools are used: publications, press
releases, documentation, websites, expositions,
conferences, videos, Video News Releases.
Informowanie i komunikacja
Na poziomie projektu, informowanie i komunikacja dotyczą zbierania i przedstawiania
potencjalnym użytkownikm informacji nt.
działań realizowanych w ramach projektu,
zgromadzonych doświadczeń, rezultatów i mają
na celu poszerzenie wiedzy na temat projektów.
W procesie tym wykorzystywane są wielorakie
narzędzia: publikacje, komunikaty prasowe,
dokumentacja, strony internetowe, wystawy,
konferencje, prezentacje wideo i notatki dla
prasy.
Innovation
Innovative results are those which represent
some new and distinctive features, distinguishing
them from others with similar characteristic,
and adding value in relation to conventional
solutions.
After Making change possible. A practical guide
to mainstreaming under EQUAL, p.53
Innowacje
Innowacyjne rezultaty to takie, które posiadają
nowe, charakterystyczne cechy wyróżniające
je wśród innych o podobnej charakterystyce
i zapewniające nową wartość dodaną w odniesieniu do konwencjonalnych rozwiązań.
Monitoring (at project level)
The process involves continuous and systematic
control of the project’s progress. The intention
is to correct any deviation from the operational
objectives and thus improve the performance.
Every project should be monitored throughout
Monitorowanie – na poziomie projektu
(ang. monitoring)
Proces ten obejmuje ciągłą i systematyczną
kontrolę nad postępami projektu. Jego celem
jest usunięcie wszelkich odstępstw od celów
operacyjnych i tym samym usprawnienie
Na podstawie: Making change possible. A practical guide to
mainstreaming under equal, str. 53.
działania.
Aby
odnieść
sukces
należy
monitorować każdy projekt. Monitowanie
obejmuje nadzór nad realizacją działań,
porównanie z planem pracy i wykorzystanie
uzyskanych informacji do celów udoskonalenia
projektu. W procesie monitorowania, działania
związane z upowszechnianiem i wykorzystaniem
muszą być starannie kontrolowane, weryfikowane
oraz, jeżeli jest to wymagane, zmodyfikowane
i dostosowane do potrzeb.
Upowszechnianie i włączanie rezultatów do
głównego nurtu polityki (ang. mainstreaming)
Mainstreaming jest procesem, który sprawia, że
podejmowane działania mogą mieć wpływ na
politykę i praktykę. Proces ten obejmuje określenie
najważniejszych, innowacyjnych elementów
i podejść, dzięki którym osiągnięto rezultaty.
Wyjaśnia również dlaczego tak się stało oraz
zapewnia upowszechnianie rezultatów projektów,
ich walidację i transfer. Upowszechnianie
i włączanie rezultatów do głównego nurtu
polityki definiuje również etap transferu i sposób,
w jaki inne zaangażowane strony uwzględniają
opracowane rezultaty, podejścia i kluczowe
elementy.
Na podstawie: definicji upowszechniania i włączania rezultatów
do głównego nurtu polityki stosowanej w programie equal.
Needs analysis
Needs analysis is a fundamental starting point
in the process of dissemination and exploitation
of results. Ideally, it takes place at the planning
stage, before starting a project (ex-ante needs
analysis). The aim is to define the needs of a
target group (future beneficiaries and users of
the project results) and to better orientate the
project’s activities, with the objective to effectively
answer these needs. The project designed and
planned on the basis of needs analysis:
• brings more added value to the project itself
• is more likely to produce useful and sustainable
results which may have positive impact.
Analiza potrzeb
Analiza potrzeb to najważniejszy punkt wyjścia
w procesie upowszechniania i wykorzystania
rezultatów. Najbardziej skuteczną jest analiza
prowadzona na etapie planowania, przed
rozpoczęciem realizacji projektu (analiza
potrzeb ex-ante). Głównym celem jest określenie
potrzeb grupy docelowej (przyszli beneficjenci
i użytkownicy rezultatów projektu) oraz lepsze
zorientowanie działań realizowanych w ramach
projektu na skuteczne zaspokajanie tych potrzeb.
Projekt zaprojektowany i zaplanowany na
podstawie analizy potrzeb:
• zapewni większą wartość dodaną
• z większym prawdopodobieństwem zapewni
użyteczne i trwałe rezultaty, które będą miały
pozytywny wpływ.
Re-invent the wheel
Effective dissemination and exploitation of results
prevent project promoters (or coordinators) from
„re-inventing the wheel”. This means that having
the possibility to know, re-use, transfer and
adapt the results of different finalised projects,
the promoters of new ventures may perfect and
develop the existing outcomes ensuring at the
Ponowne odkrywanie Ameryki
(ang. re-invent the wheel)
Skuteczne upowszechnianie i wykorzystanie
rezultatów pomaga promotorom (lub koordynatorom) projektu uniknąć „ponownego
odkrywania Ameryki”. Oznacza to, że dzięki
możliwości poszerzenia wiedzy, ponownego
wykorzystania,
transferu
i
dostosowania
175
same time, their sustainability.
176
rezultatów
poszczególnych
sfinalizowanych
projektów, promotorzy nowych przedsięwzięć
mogą udoskonalić i rozwinąć istniejące wyniki
zapewniając jednocześnie ich zrównoważony
rozwój.
Result (or project outcome)
Project results* can be tangible and intangible:
this affects the tools used to collect, disseminate
and exploit them
Rezultat (lub wynik projektu )
Rezultaty projektu mogą być wymierne i niewymierne. Ma to wpływ na dobór narzędzi
stosowanych do zbierania, upowszechniania
i wykorzystania rezultatów projektów.
1. „Products” are tangible and durable outputs
in the form of new learning products, new
curricula, new qualifications, videos, etc.; they
include:
• reports and (comparative) studies;
• traditional education and training modules like
handbooks and other training tools;
• innovative education and training modules;
• new curricula and qualifications;
• guidance material to new approaches and
methodologies;
• online education and training material
(e-learning) and;
• events such as conferences, cultural events,
youth gatherings, public awareness campaigns,
seminars, debates and symposia.
1. „Produkty” to wymierne i trwałe wyniki projektów
w formie nowych materiałów edukacyjnych,
programów nauczania, kwalifikacji, wideo,
itd. Obejmują one:
• raporty i badania (porównawcze);
• tradycyjne moduły edukacyjne i szkoleniowe,
takie jak podręczniki i inne narzędzia
szkoleniowe;
• innowacyjne moduły edukacyjne i szkoleniowe;
• nowe programy nauczania i kwalifikacje;
• materiały instrukcyjne dot. nowych podejść
i metodologii;
• materiały edukacyjne i szkoleniowe online
(e-learning) oraz;
• wydarzenia takie jak konferencje, wydarzenia
kulturalne, zebrania młodzieży, kampanie
społeczne, seminaria, debaty i sympozja.
2. „Methods” include:
• increased knowledge of the participants within
a certain field and topic;
• cooperation processes and methodologies;
• managerial lessons learned and know-how
and;
• exchange of ideas and good practice.
2.„Metody” obejmują:
• poszerzenie wiedzy uczestników w danej dziedzinie i na dany temat;
• procesy współpracy i metodologie;
• zdobytą wiedzę na temat zarządzania i knowhow oraz;
• wymianę pomysłów i przykładów dobrej praktyki.
3. „Experiences” are intangible and perhaps even
less durable than products and methods.They
include:
• experience gained by the project partners in
the management and undertaking of (transnational) partnerships;
• experience gained by individuals, for example,
experience gained from mobility periods within
Erasmus or Leonardo or from the exchanges
or the voluntary scheme of the Youth/Youth in
Action programme;
• exchange of experience and best practice
through the establishment of networks, such as
- thematic Networking in Leonardo or Comenius Networks;
- experience gained from town-twinning, cultural events, etc.
3.„Doświadczenia” są niewymierne i być może
mniej trwałe niż produkty i metody. Obejmują
one:
• doświadczenia zdobyte przez partnerów projektu w zarządzaniu i organizacji (międzynarodowych) projektów partnerskich;
• doświadczenia zdobyte przez osoby indywidualne, na przykład doświadczenia zdobyte
podczas mobilności w ramach programów
Erasmus lub Leonardo jak również wymian
lub projektów wolontariatu realizowanych
w ramach programu Młodzież/Młodzież
w Działaniu;
• wymiana doświadczeń i najlepszych praktyk
dzięki ustanowionym sieciom, takim jak:
- Sieci tematyczne w ramach programu
Leonardo lub sieci w ramach programu
Comenius;
- Doświadczenia zdobyte podczas współpracy
miast partnerskich, imprez kulturalnych, itd.
4. „Policy Lessons” usually emerge from the overall
experience of projects within a programme or
initiative (or group of programmes or initiatives)
or from individual projects that are particularly
innovative or effective. They are applied more
widely at ‘systems’ level by multiplier agents.
The generation of policy lessons is unlikely
to be the primary consideration of project
promoters or coordinators (and partners)
and their reason for participating in an EU
programme or initiative.
4.„Wnioski do wykorzystania przy tworzeniu
polityki” zazwyczaj wynikają z ogólnych
doświadczeń
związanych
z
realizacją
projektów w ramach programu lub
inicjatywy (lub grupy
programów lub
inicjatyw).
Mogą
również
wynikać
z wdrażania indywidualnych projektów, które
są szczególnie innowacyjne lub skuteczne. Są
one szerzej stosowane przez osoby i instytucje
odpowiedzialne za rozpowszechniane informacji na poziomie „systemów”. Zbieranie
wniosków dotyczących formułowania polityki
zwykle nie jest najważniejszym zadaniem
promotorów lub koordynatorów projektu
(i partnerów). Nie stanowi również przyczyny
ich zaangażowania w dany program lub
inicjatywę Unii Europejskiej.
5. „European Co-operation” as a means, in
part, to increase awareness about the EU
and improve its visibility but also to reinforce
actions at EU level. It includes:
• new or extended European partnerships;
• transnational sharing of experience and best
practice;
• cross-cultural dialogue and co-operation
and;
• new dialogue and partnerships between EU
and non-EU countries.
5.„Współpraca europejska” jest to środek
częściowo służący podniesieniu poziomu
świadomości nt. Unii Europejskiej i promocji
projektu. Przyczynia się również do wzmocnienia działań na poziomie UE. Obejmuje ona:
• nowe lub rozszerzone europejskie projekty
partnerskie;
• międzynarodową wymianę doświadczeń i najlepszych praktyk;
• dialog i współpracę międzykulturową oraz;
• nowy dialog i projekty partnerskie pomiędzy
członkami UE i krajami spoza UE.
From Education and Culture external evaluation on dissemination
and exploitation mechanisms
Na podstawie: Education and culture external evaluation on
dissemination and exploitation mechanisms
Spin-off effects
Spin off effects are unexpected effects happening
along the project life and that are normally
considered in the ex-post evaluations.
Nieprzewidziane efekty
Nieprzewidziane efekty mogą pojawiać się na
różnych etapach cyklu życia projektu i zazwyczaj
bierze się je pod uwagę podczas ewaluacji
projektu ex-post.
Sustainability
Sustainability is the capacity of the project to
continue its existence and functioning beyond its
end. The project results are used and exploited
continuously. Sustainability of results implies use
and exploitation of results in the long term.
Trwałość (rozwój zrównoważony)
Trwałość to możliwość przedłużenia życia
projektu po jego zakończeniu. Oznacza to, że
rezultaty projektu mogą być stale wykorzystywane.
Trwałość rezultatów oznacza ich wykorzystywanie
w perspektywie długoterminowej.
Stakeholders
Individuals or institutions that may, directly or
indirectly, positively or negatively, affect or be
affected by a project and/or a programme.
Examples of stakeholders in the activity field of
education and culture: decision makers, social
partners, sectoral organisations etc.
Zainteresowane strony/podmioty zaangażowane (ang. stakeholders)
Osoby lub instytucje, które mogą mieć
bezpośredni lub pośredni, pozytywny lub
negatywny wpływ na projekt i/lub program, lub
które pozostają w kręgu oddziaływania projektu
i/lub programu. Przykładowe zainteresowane
177
strony zaangażowane w działania w obszarze
edukacji i kultury to: osoby odpowiedzialne za
podejmowanie decyzji, partnerzy społeczni,
organizacje sektorowe, itd.
178
Thematic workshops/thematic monitoring
Thematic workshops (or thematic monitoring of
projects) aim at creating an exchange forum for
project coordinators working on the same topic.
Exchange of knowledge and experience among
actors involved in European cooperation projects
on a specific theme is important for effective
transfer of innovation and for building synergies.
National agencies, experts and stakeholders/
potential users of results are often associated to
this kind of thematic activities in order to have a
more interactive exchange among the providers
of results (the projects) and those who could
potentially benefit and take up such results (the
users/stakeholders).
Warsztaty tematyczne/monitoring tematyczny
Warsztaty tematyczne (lub monitorowanie
tematyczne projektów) ma na celu stworzenie
forum wymiany doświadczeń dla koordynatorów
projektu
pracujących
nad
podobnymi
zagadnieniami. Wymiana doświadczeń i wiedzy
pomiędzy partnerami projektów europejskich
w danym obszarze ma ogromne znaczenie dla
skutecznego transferu innowacji i tworzenia
synergii. Narodowe agencje, eksperci i zainteresowane
osoby/potencjalni
użytkownicy
rezultatów często angażują się w tego typu
działania tematyczne, aby zapewnić bardziej
aktywną wymianę pomiędzy twórcami rezultatów
(projektów) i osobami, które mogłyby potencjalnie
wykorzystać
takie
rezultaty
(użytkownicy/
zainteresowane strony).
Target group
The target group concerns those who will
be directly, positively affected by the project
by its activities and its results. (See also final
beneficiary)
Grupa docelowa
Grupa docelowa to osoby, na które działania
i rezultaty projektu będą miały bezpośredni
i pozytywny wpływ. (Patrz również beneficjent
końcowy)
Transfer of innovation
The aim of the innovation transfer process is
the adaptation and/or further development of
innovative results of a project, their transfer,
piloting and integration into public and/or private
systems, companies, organisations at local,
regional, national and/or Community level. The
process has the objective of answering the needs
of new target groups and users. The actors who
can take part in transfer of innovations are: users
at any level, intermediaries/multipliers, decision
makers, etc.
The process for transferring innovative content
ideally has a number of steps which go beyond
simple dissemination, and which are described
below:
• identifying and analysing targeted user requirements;
• selecting and analysing innovative content to
meet these requirements and analysing its
transferability;
• adapting it to the culture, needs and requirements of potential users (updating the
product, translations, etc.);
• transferring it to new socio-cultural and linguistic contexts (target groups, sectors, etc.);
• using it in new sectors, with new target groups,
Transfer innowacji
Celem procesu transferu innowacji jest
dostosowanie i/lub dalszy rozwój innowacyjnych
rezultatów projektu, ich przeniesienie, pilotaż
i integrację z systemami publicznymi i/lub
prywatnymi, spółkami, organizacji na poziomie
lokalnym,
regionalnym,
krajowym
i/lub
wspólnoty. Proces ma na celu zaspokojenie
potrzeb nowych grup docelowych i użytkowników.
Osoby, które mogą być zaangażowane
w transfer innowacji to: użytkownicy na dowolnym
poziomie, pośrednicy/osoby odpowiedzialne
za rozpowszechnianie informacji, osoby odpowiedzialne za podejmowanie decyzji, itd.
Proces transferu innowacyjnych treści przebiega
na kilku etapach, które wychodzą poza zwykłe
upowszechnianie:
• Określenie i analiza wymogów docelowych
użytkowników;
• Wybór i analiza innowacyjnych treści spełniających takie wymagania oraz analiza możliwości
realizacji transferu;
• Dostosowanie do kultury, potrzeb i wymogów
potencjalnych użytkowników (aktualizacja produktów, tłumaczenia, itd.);
• Transfer treści do nowych kontekstów społecznokulturowych i językowych (grupy docelowe,
including piloting it in public or private
structures;
• integrating (or certifying) it in regional, national, European and/or sectoral systems and
practices.
sektory, itd.);
• Korzystanie z nich w nowych sektorach, przez
nowe grupy docelowe, z uwzględnieniem
ich pilotażu w strukturach publicznych lub
prywatnych;
• Włączanie (lub certyfikacja) do systemów
i praktyk regionalnych, krajowych, europejskich
i/lub sektorowych.
User
The User is an individual or organisation which
can make use/exploit or be inspired for further
activities by project results.
Użytkownik
Użytkownik to osoba lub organizacja, która
korzysta lub czerpie inspirację z rezultatów
projektu w celu realizacji kolejnych działań.
179