docSchemat działań wsparcia dla przedsiębiorczości kreatywnej wraz z
download 
Reklamacja Transkrypt
Schemat działań wsparcia dla przedsiębiorczości kreatywnej wraz z
Schemat działań wsparcia dla przedsiębiorczości kreatywnej z perspektywy możliwej do zastosowania przez władze samorządowe Zamawiający: Urząd Miasta Stołecznego Warszawa Wykonawca: ECORYS Polska Sp. z o.o. Warszawa, październik 2014 Dokument przygotowany przez zespół w składzie: dr Rafał Kasprzak dr Mirosław Grochowski Redakcja Marta Cienkowska Korekta Dorota Tomczak Ta publikacja jest wspierana przez Komisję Europejską, Dyrektoriat Generalny Przedsiębiorstw i Przemysłu dofinansowana poprzez Program Ramowy na rzecz Konkurencyjności i Innowacji (CIP) którego celem jest wspieranie konkurencyjności europejskich przedsiębiorstw. This publication is supported by the European Commission's Directorate-General for Enterprise and Industry and financed under the Competitiveness and Innovation Framework Programme (CIP) which aims to encourage the competitiveness of European enterprises. Spis treści Wstęp .................................................................................................................................... 5 Działanie 1. Budowanie rozpoznawalności sektora kreatywnego ........................................ 6 Charakterystyka................................................................................................................. 6 Uwarunkowania wdrożenia .............................................................................................. 8 Analiza SWOT .................................................................................................................... 8 Działanie 2. Wspieranie internacjonalizacji podmiotów sektora kreatywnego.................... 9 Charakterystyka................................................................................................................. 9 Uwarunkowania wdrożenia ............................................................................................ 12 Analiza SWOT .................................................................................................................. 12 Działanie 3. Zintensyfikowanie popytu na produkty sektora kreatywnego ....................... 13 Charakterystyka............................................................................................................... 13 Uwarunkowania wdrożenia ............................................................................................ 15 Analiza SWOT .................................................................................................................. 16 Działanie 4. Promowanie i stymulowanie przedsiębiorczości w sektorach kreatywnych . 17 Charakterystyka............................................................................................................... 17 Uwarunkowania wdrożenia ............................................................................................ 19 Analiza SWOT .................................................................................................................. 20 Działanie 5. Wzmocnienie dostępu sektora kreatywnego do kluczowych zasobów.......... 21 Charakterystyka............................................................................................................... 21 Uwarunkowania wdrożenia ............................................................................................ 22 Analiza SWOT .................................................................................................................. 23 3 Plan wdrożenia schematu działań na przykładzie Warszawy w perspektywie 10 lat 4 Plan wdrożenia schematu działań na przykładzie Warszawy w perspektywie 10 lat Wstęp Niniejsze opracowanie powstało jako jedna z trzech części zamówienia dotyczącego przygotowania raportu podsumowującego działania projektu ECCL oraz schematu działań wsparcia dla przedsiębiorczości kreatywnej, plan wdrożenia pod kątem rzeczywistości UM z komentarzem i zaleceniami. Zakres zamówienia obejmował trzy obszary działań: → sporządzenie raportu podsumowującego działania projektu ECCL, → sporządzenie schematu działań wsparcia dla przedsiębiorczości kreatywnej z perspektywy możliwej do zastosowania przez władze samorządowe, → sporządzenie planu wdrożenia schematu działań w Warszawie w perspektywie 10 lat. Przedstawiony schemat obejmuje działania w następujących zakresach: → budowanie rozpoznawalności sektora kreatywnego, → wspieranie internacjonalizacji podmiotów sektora kreatywnego, → zintensyfikowanie popytu na produkty sektora kreatywnego, → promowanie i stymulowanie przedsiębiorczości w sektorach kreatywnych, → wzmocnienie dostępu sektora kreatywnego do kluczowych zasobów. 5 Plan wdrożenia schematu działań na przykładzie Warszawy w perspektywie 10 lat • Działanie 1. Budowanie rozpoznawalności sektora kreatywnego Charakterystyka Sektor kreatywny jest we współczesnym świecie ważnym komponentem bazy rozwoju ekonomicznego miasta. Warszawa, podobnie jak inne miasta metropolitalne w Europie i na świecie, ma predyspozycje dla dalszego rozwoju sektora kreatywnego i wykorzystania go dla zwiększania swojej atrakcyjności osiedleńczej i inwestycyjnej. Problematyka rozwoju sektora kreatywnego, jako części systemu gospodarczego, jest jednak wciąż rozpropagowana w sposób niewystarczający. Znajomość specyfiki i potencjału sektora kreatywnego wśród przedstawicieli innych, tzw. tradycyjnych sektorów gospodarki, a także różnych grup profesjonalnych potencjalnie zainteresowanych współpracą z przedstawicielami sektora jest w dalszym ciągu niska. Sektor kreatywny wydaje się także egzotyczną nowością dla mieszkańców Warszawy. Dla dalszego rozwoju sektora kreatywnego konieczne jest budowanie jego wizerunku opartego na danych i informacjach dotyczących skali i form prowadzonych działalności i ich znaczenia dla rozwoju społecznego i gospodarczego miasta. Budowaniu wizerunku powinno towarzyszyć wzmacnianie tożsamości sektora kreatywnego i jego promowanie jako atrakcyjnego partnera w działaniach biznesowych i innych, podejmowanych na rzecz rozwoju miasta. Rozpoznawalny sektor kreatywny buduje i wzmacnia przewagę konkurencyjną Warszawy w skali krajowej, europejskiej i światowej. Propozycje działań związanych ze wzmocnieniem rozpoznawalności tego sektora w Warszawie powinny obejmować: Stworzenie długoterminowego programu informowania o działalności sektora kreatywnego i jego rezultatach ekonomicznych i społecznych oraz promowania go jako partnera wspólnych przedsięwzięć biznesowych i w innych działaniach podejmowanych przez władze publiczne i sektor prywatny → Pierwszym krokiem powinna być kapitalizacja rezultatów dotychczasowych działań w ramach wspierania rozwoju sektora kreatywnego w Warszawie. Kapitalizacja ta powinna przyjąć m.in. formę zorganizowania posiadanych zasobów informacji o sektorze oraz sposobów (mechanizmy i instrumenty) wspierania sektora w przeszłości i obecnie. 6 Plan wdrożenia schematu działań na przykładzie Warszawy w perspektywie 10 lat → Drugim krokiem powinno być wprowadzenie mechanizmu cyklicznego mapowania sektora kreatywnego. Mapowanie sektora kreatywnego, ze względu na stworzenie możliwości porównań krajowych i międzynarodowych, powinno być prowadzone w oparciu o analizy danych zawartych w rejestrze REGON na poziomie dzielnic Warszawy. Do tego typu mapowania konieczne jest zdefiniowanie kategorii działalności gospodarczych. Praktycznym rozwiązaniem dla tego typu mapowania jest stworzenie bazy danych umożliwiającej różną agregację danych. Pozwala to na analizowanie sytuacji w różnych segmentach sektora. Mapowanie w oparciu o dane statystyczne powinno być uzupełnione mapowaniem umożliwiającym identyfikację lokalizacji podmiotów sektora kreatywnego w przestrzeni miasta (koncentracja, lokalizacja w strukturze funkcjonalno-przestrzennej miasta). Wymaga to współpracy z biurami dysponującymi odpowiednimi materiałami kartograficznymi i bazami danych w ujęciu przestrzennym. (Biuro Geodezji i Katastru, Biuro Architektury i Planowania Przestrzennego). → Trzecim krokiem powinno być wprowadzenie mechanizmu cyklicznego mapowania wartości finansowej i sytuacji ekonomicznej sektora kreatywnego. Dla tego celu należy prowadzić mapowanie wskaźników ekonomicznych budowanych na podstawie informacji uzyskanych z administrowanej ankiety internetowej (CAWI) prowadzonej wśród przedstawicieli sektora kreatywnego. → Czwartym krokiem jest zidentyfikowanie istniejących oraz ewentualne stworzenie nowych platform wymiany informacji i mechanizmów współpracy pomiędzy różnymi aktorami życia publicznego, których działania mają bezpośredni lub pośredni wpływ na rozwój sektora kreatywnego. Kluczowymi aktorami są władze publiczne – samorządowe i rządowe. Innymi aktorami o dużym znaczeniu są firmy sektora prywatnego i organizacje społeczne. Współpraca służyć będzie zwiększeniu rozpoznawalności sektora wśród różnych aktorów; informacje uzyskane dzięki współpracy będą też pomocne w diagnozowaniu aktualnej kondycji sektora, trendów zmian i potrzeb. Proponuje się organizowanie cyklicznych konsyliów – dyskusyjnych spotkań o charakterze seminaryjnym, które grupować będą partnerów Urzędu Miasta, tzn. te organizacje, instytucje i osoby, które brały udział w projektach realizowanych przez Urząd Miasta oraz biura UM, których działalność wiąże się z funkcjonowaniem sektora kreatywnego. Poza konsyliami proponuje się, przy wykorzystaniu już istniejącej infrastruktury, prowadzenie konsultacji dotyczących kierunków działania władz publicznych w sferze wsparcia sektora kreatywnego. 7 Plan wdrożenia schematu działań na przykładzie Warszawy w perspektywie 10 lat Uwarunkowania wdrożenia Wdrożenie rekomendacji wymaga wymiany informacji i współpracy biur Urzędu Miasta, których działalność wiąże się z funkcjonowaniem sektora kreatywnego. Dodatkowo konieczne jest włączenie rekomendowanych działań do planów wspierania przedsiębiorczości i rozwoju gospodarczego. Analiza SWOT S Istniejące doświadczenia z realizowanych przez Urząd Miasta W programów Rozproszenie informacji i danych Słabe mechanizmy współpracy między biurami UM Istniejąca sieć instytucji i współpracujących z Urzędem Miasta organizacji Brak zaakceptowanych podstaw metodologicznych do prowadzenia mapowania Chęć aktywnej współpracy ze strony przedstawicieli sektora kreatywnego O T Możliwość finansowania aktywności w tym zakresie ze środków pochodzących z funduszy strukturalnych UE w latach 2014-2020 Wybór innych priorytetowych obszarów do wsparcia przez UM Niechęć przedstawicieli sektora do współpracy z władzami publicznymi Postępująca poprawa rozpoznawalności sektora Kryzys w sektorze Inicjatywy oddolne – samoorganizacja w ramach sektora kreatywnego 8 Plan wdrożenia schematu działań na przykładzie Warszawy w perspektywie 10 lat Działanie 2. Wspieranie internacjonalizacji podmiotów sektora kreatywnego Charakterystyka Wspieranie internacjonalizacji podmiotów sektora kreatywnego – umiędzynarodowienie jest ważnym czynnikiem rozwoju sektora kreatywnego, którego podaż produktów bardzo często przekracza potencjał lokalnego (lub krajowego) rynku. Rozwój sektora kreatywnego wymaga umiejętnego wspierania jego uczestników w zakresie internacjonalizacji jego produktów, a wsparcie to powinno obejmować obszary: ochrony własności intelektualnej, eksportu produktów sektora kreatywnego, promocji produktów sektora kreatywnego na rynkach zagranicznych, budowania sieci międzynarodowych powiązań kooperacyjnych. Działania związane ze wzmocnieniem rozpoznawalności tego sektora na obszarze Warszawy powinny obejmować: Stworzenie mechanizmu organizacji i realizacji wizyt studyjnych dla przedstawicieli sektora kreatywnego – zbudowanie efektywnego mechanizmu wspierania tego obszaru aktywności wymaga kliku wzajemnie uzupełniających się działań. → Pierwszym z nich powinno być zidentyfikowanie kierunków współpracy międzynarodowej podmiotów sektora kreatywnego – identyfikacja kierunków współpracy powinna zostać skoordynowana z działaniami analitycznymi realizowanymi w ramach Działania 1 oraz z przeglądem aktywności wojewódzkich oraz krajowych instytucji wspierających aktywność zagraniczną. Podstawowym celem powinno być zweryfikowanie, czy istnieją jakieś szczególnie ważne kierunki budowania powiązań kooperacyjnych przez podmioty sektora kreatywnego z obszaru miasta Warszawy w ujęciu międzyregionalnym, jak i międzynarodowym. Instytucjami, z którymi należy podjąć rozmowy o wsparciu identyfikowania tych kierunków, powinny być przede wszystkim: → Agencja Rozwoju Mazowsza S.A., a w szczególności Centrum Obsługi Inwestora i Eksportera oraz komórki organizacyjne odpowiedzialne za organizację misji gospodarczych finansowanych ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego., → Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości – komórki organizacyjne odpowiedzialne za organizację misji gospodarczych oraz wyjazdów na targi 9 Plan wdrożenia schematu działań na przykładzie Warszawy w perspektywie 10 lat finansowanych ze środków Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka w ramach Działania Paszport do Eksportu, → Ministerstwo Gospodarki – komórki organizacyjne odpowiedzialne za realizację aktywności w ramach Portalu Promocji Eksportu, → regionalni partnerzy gospodarczy: → izby handlowe zrzeszone w ramach struktury Krajowej Izby Gospodarczej, → klastry związane z działalnością kreatywną zlokalizowane na obszarze miasta stołecznego Warszawy, → instytucje otoczenia biznesu ukierunkowane na wsparcie sektora kreatywnego, tzn. akademickie inkubatory przedsiębiorczości, inkubatory przedsiębiorczości, coworkingownie. → Drugim krokiem musi być zidentyfikowanie oferty targowo-konferencyjnej skierowanej do sektora kreatywnego. Sugeruje się dwukierunkowość w procesie tworzenia oferty targowo-konferencyjnej. Zestawienie powinno powstać zarówno w wyniku konsultacji eksperckich w przedstawionych powyżej instytucjach oraz zgłoszeń nadsyłanych przez przedstawicieli przemysłów kreatywnych. Należy zauważyć, że ze względu na szeroki zakres aktywności kwalifikujących się do sektora przemysłów kreatywnych1 liczba potencjalnych miejsc może być bardzo duża. W związku z tym sugeruje się zastosowanie zaproponowanej typologii sektora przemysłów kreatywnych na potrzeby uporządkowania oferty targowo- konferencyjnej. → Trzecim krokiem powinno być zidentyfikowanie źródeł finansowania tego typu aktywności. W ramach źródeł dostępnych w najbliższych latach są to: → Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego 2014-2020, → Program Operacyjny Inteligentny Rozwój 2014-2020, → Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej 2014-2020, w szczególności INTERREG EUROPA 2014-2020, Program współpracy transnarodowej Region Morza Bałtyckiego, Program współpracy transnarodowej Europa Środkowa, → Program Kreatywna Europa 2020. 1 Rekomendacje w zakresie klasyfikacji sektora kreatywnego i jego typologii dla polityki gospodarczej m. st. Warszawy przedstawiono w rozdziale 4. dokumentu pt. „Raport podsumowujący działania projektu European Creative Cluster Lab”. 10 Plan wdrożenia schematu działań na przykładzie Warszawy w perspektywie 10 lat → Czwartym powinno być wypracowanie zasad uczestnictwa oraz finansowania możliwych do zaakceptowania przez sektor kreatywny. Ze względu na finansowanie tego obszaru aktywności w ramach funduszy publicznych niezbędna jest konieczność zidentyfikowania i wypracowania zasad związanych z udzielaniem pomocy publicznej (proponuje się przede wszystkim wykorzystanie możliwości oferowanych w ramach pomocy publicznej de minimis) i przygotowanie – dla podmiotów zainteresowanych – informacji dotyczących zasad rozliczeń, dokumentów aplikacyjnych oraz zobowiązań podmiotu otrzymującego wsparcie. W związku z tym sugeruje się nawiązanie współpracy z Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów w zakresie zidentyfikowania procedur i obowiązków ciążących na podmiocie udzielającym takowej pomocy. Stworzenie mechanizmów sprzyjających nawiązywaniu i wzmacnianiu współpracy konsorcjalnej pomiędzy sektorem kreatywnym a innymi sektorami i organizacjami – tworzenie silnie zintegrowanych konsorcjów sprzyja zwiększeniu zdolności do nawiązywania współpracy międzynarodowej. Zaproponowane sposoby wspierania i pobudzania takiej współpracy powinny obejmować: → tworzenie baz danych z aktualną ofertą merytoryczną sektora kreatywnego zrzeszonego w ramach izb gospodarczych, klastrów, coworkingowni oraz innych form powiązań kooperacyjnych, → realizację cyklicznych spotkań o charakterze networkingowym we współpracy z dotychczasowymi partnerami Urzędu Miasta oraz z nowymi partnerami. W kontekście tej rekomendacji sugeruje się wypracowanie stałego harmonogramu spotkań z wykorzystaniem potencjału miejsc przeznaczonych do stymulowania rozwoju sektora kreatywnego (m.in. Centrum Przedsiębiorczości Smolna, Targowa i inne), → organizowanie seminariów – konferencji poświęconych poszczególnym kierunkom współpracy międzynarodowej i międzyregionalnej w porozumieniu z przedstawicielami odpowiednich izb gospodarczych oraz instytucji otoczenia biznesu. W kontekście powyższej rekomendacji szczególnie istotne jest zweryfikowanie, czy i ewentualnie w jakim zakresie powyższe działania podlegają zasadom pomocy publicznej. 11 Plan wdrożenia schematu działań na przykładzie Warszawy w perspektywie 10 lat Uwarunkowania wdrożenia → Kluczowym czynnikiem jest w zakresie tej rekomendacji zweryfikowanie, w jakim zakresie proponowane działania podlegają zasadom pomocy publicznej. Analiza SWOT S W Wypracowanie kierunków działań we współpracy z sektorem kreatywnym Konieczność wypracowania efektywnych mechanizmów wyboru beneficjentów wsparcia Zidentyfikowanie i wypracowanie trwałych relacji z kluczowymi interesariuszami sektora kreatywnego na obszarze miasta stołecznego Warszawy Zróżnicowanie zakresu wsparcia w zależności od faktu, czy skierowany jest on do przedsiębiorstw (pomoc publiczna) czy do innych organizacji O T Możliwość finansowania aktywności w tym zakresie ze środków pochodzących z funduszy strukturalnych UE w latach 2014-2020 Dominująca pozycja m. st. Warszawy wobec reszty województwa może poskutkować przesunięciem środków pochodzących z Regionalnego Programu Operacyjnego na wsparcie terenów zlokalizowanych poza Warszawskim Obszarem Metropolitarnym Aktywna polityka Urzędu Miasta w kontekście współrealizacji projektów finansowanych ze środków europejskich 12 Plan wdrożenia schematu działań na przykładzie Warszawy w perspektywie 10 lat Działanie 3. Zintensyfikowanie popytu na produkty sektora kreatywnego Charakterystyka Potencjał sektora kreatywnego pozwala na podjęcie prac ukierunkowanych na zbudowanie marki Miasta Warszawy w oparciu o ten sektor. Co jednocześnie może sprzyjać poprawie rozpoznawalności tego sektora w innych regionach Polski i zagranicą. Rozwój sektora kreatywnego zależy m.in. od popytu na jego produkty. Popyt ten jest wypadkową wielu czynników o charakterze ekonomicznym, społecznym i kulturowym. Poziom zamożności potencjalnych konsumentów indywidualnych oraz zasoby kapitałowe firm przekładają się zazwyczaj na wzrost popytu, choć nie w każdych warunkach jest to regułą. Do korzystania z usług „kultury wysokiej” bądź zakupów towarów i innych usług o bardziej wyrafinowanym charakterze trzeba być „konsumentem przygotowanym”. Popyt może być też stymulowany przez władze publiczne poprzez ułatwiane dostępu do rynków dóbr i usług kreatywnych oraz zamawianie tychże dóbr i usług w firmach sektora kreatywnego. Samorządy mogą być ważnym odbiorcą produktów sektora kreatywnego i – zwiększając popyt – w bezpośredni sposób wpływać na warunki prowadzenia działalności w tym obszarze gospodarki. Propozycje działań związanych ze stymulowaniem popytu na produkty sektora kreatywnego są następujące: Wykorzystanie zasobów UM do promocji towarów i usług kreatywnych → Promocja przy wykorzystaniu nośników reklamowych w środkach transportu publicznego. → Ułatwianie udziału w targach bądź innych imprezach w kraju i za granicą (patrz: internacjonalizacja sektora kreatywnego) poprzez dofinansowanie wyjazdów bądź nieodpłatne oferowanie przestrzeni wystawienniczej. → Promocja produktów sektora kreatywnego przy wykorzystaniu sieci miast partnerskich Warszawy. 13 Plan wdrożenia schematu działań na przykładzie Warszawy w perspektywie 10 lat Inicjowanie i prowadzenie we współpracy z partnerami biznesowymi i społecznymi działań edukacyjnych kształtujących gusta i preferencje obecnych i przyszłych „konsumentów” produktów kreatywnych → Opracowanie programu edukacyjnego na temat kreatywności w działalności gospodarczej dla uczniów szkół podstawowych. → Współpraca z uczelniami wyższymi (biura karier, samorządy studenckie) i przygotowanie seminariów na temat sektora kreatywnego jako producenta i partnera biznesowego. → Opracowanie projektów służących transferowi innowacji między sektorami. → Opracowanie programów rozwoju kompetencji kulturalnych we współpracy z instytucjami kultury. → Wdrożenie „bonów innowacyjnych/kreatywnych”2 – dotacji dla firm z sektorów tradycyjnych, których część obligatoryjnie musi być użyta na sfinansowanie zakupu produktu kreatywnego. Tego typu działanie może stanowić pilotażowy projekt realizowany w partnerstwie Miasto – uczelnie kształcące w sektorach kreatywnych. Zmiany w podejściu i procedurach zamówień publicznych stymulujących zainteresowanie sektora kreatywnego pracami dla sektora publicznego → Odejście od kryterium ceny jako podstawy oceny ofert na dostarczenie produktu kreatywnego. → Wprowadzenie wielokryteriowych metod oceny ofert. → Wprowadzenie możliwości składania ofert wariantowych. → Wprowadzanie opcji dzielenia zamówienia na części. Proponowane działania znajdą swoje odbicie w realiach funkcjonowania sektora kreatywnego w różnym czasie. Część z nich zależy bezpośrednio od władz samorządowych i nie wiąże się z ponoszeniem nadmiernych kosztów. Wprowadzenie zmian w podejściu i procedurach zamówień jest sprawą bardziej złożoną, choć część postulowanych zmian leży w gestii władz samorządowych, a ich wprowadzenie wiąże się z przełamaniem rutynowego podejścia. 2 Dobrą praktyką w kontekście powyższego działania mogą być doświadczenia Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości związane z realizacją programu „Bon na innowacje”. Rozwiązanie to pozwalało małemu lub średniemu przedsiębiorstwu sfinansować zakup usług innowacyjnych oferowanych przez sektor badawczo – rozwojowy ukierunkowanych na wdrożenie innowacji w przedsiębiorstwie. Więcej patrz: http://www.parp.gov.pl/index/more/19878 (14.11.2014). 14 Plan wdrożenia schematu działań na przykładzie Warszawy w perspektywie 10 lat Rozszerzenie grupy potencjalnych mecenasów sektora kreatywnego o podmioty prywatne i osoby fizyczne Wypracowanie mechanizmów współpracy władz samorządowych z krajowymi i regionalnymi instytucjami regulującymi i analizującymi sektor kreatywny. Indykatywna lista tych podmiotów powinna obejmować: → Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, → Instytut im. Adama Mickiewicza, → Narodowe Centrum Kultury, → Narodowy Instytut Audiowizualny, → Ministerstwo Gospodarki, → Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, → Urząd Marszałkowski, Departament Kultury, Promocji i Turystyki, → Polska Organizacja Turystyczna, → Mazowiecka Regionalna Organizacja Turystyczna. Uwarunkowania wdrożenia Wdrożenie rekomendacji wymaga współpracy różnych biur Urzędu Miasta. Konieczne są też dalsze analizy dotyczące praktyki stosowania zapisów ustawy o zamówieniach publicznych (chodzi głównie o renegocjowanie warunków zamówienia, wielkość wymaganego wadium, wymogi dotyczące wielkości i doświadczenia firm, terminowości płatności, stosowania wielokryterialnego modelu oceny ofert, formułowania funkcjonalnego opisu przedmiotu zamówienia, praktyk stosowania jako jedynego kryterium ceny i skutków tego podejścia, elastyczności formułowania SIWZ). 15 Plan wdrożenia schematu działań na przykładzie Warszawy w perspektywie 10 lat Analiza SWOT S Klasa metropolitalna jako konsument produktów kreatywnych Koncentracja firm kreatywnych Możliwości techniczne i finansowe UM W Rutynowe działania w zamówieniach publicznych Nieprzygotowanie firm kreatywnych do startowania w przetargach Brak informacji kreatywnych o dostępnych produktach Liczba wydarzeń, które oferują sektorowi możliwości dostarczenia produktów O T Zmiana gustów i preferencji Kryzys finansowy i ograniczenie popytu Profesjonalizacja działań firm kreatywnych Brak współpracy międzysektorowej Aktywna polityka promocyjna Budowanie pozycji Urzędu Miasta jako kluczowego interesariusza sektora przemysłów kreatywnych 16 Plan wdrożenia schematu działań na przykładzie Warszawy w perspektywie 10 lat Działanie 4. Promowanie i stymulowanie przedsiębiorczości w sektorach kreatywnych Charakterystyka Ze względu na relatywnie niskie bariery wejścia oraz lokalny charakter3 aktywności przemysły kreatywne mogą odgrywać ważną rolę w budowaniu spójności społecznoekonomicznej regionu, w szczególności Warszawy. Propozycje działań związanych z promowaniem przedsiębiorczości obejmują: Aktywne uczestnictwo Urzędu Miasta w działaniach związanych z realizacją projektów finansowanych z funduszy strukturalnych UE ukierunkowanych na przekazywanie grantów dla nowo powstałych mikroprzedsiębiorstw Urząd powinien być liderem lub aktywnym partnerem dla inicjowania projektów ukierunkowanych na przekazywanie dotacji dla nowo powstałych podmiotów w sektorze kreatywnym ale także na finansowanie kreatywnych przedsięwzięć. W powyższym zakresie potencjalnymi partnerami dla Urzędu mogą być: → Powiatowy Urząd Pracy, → uczelnie, → instytucje otoczenia biznesu, w szczególności klastry. Warto nadmienić, że ze względu na silne wewnętrzne zróżnicowanie sektora kreatywnego pod względem celów działania i form organizacyjnych przedsiębiorczość kreatywna może być realizowana nie tylko w ramach przedsiębiorstw. W związku z tym sugeruje się aktywne uczestnictwo Miasta także w programach skierowanych do sektora ekonomii społecznej, w szczególności dotyczy to Programu Operacyjnego Wiedza, Edukacja, Rozwój 2014 – 2020, osie priorytetowe: 3 Przez lokalny charakter rozumie się fakt, iż sektor kreatywny wytwarza przede wszystkim usługi. Charakterystyczna dla usług zbieżność miejsca konsumpcji z miejscem wytworzenia oraz niemożność ich magazynowania oznacza, że miejsca pracy tworzone w sektorze kreatywnym są najczęściej tworzone w miejscu zarejestrowania podmiotu, a ewentualna ich migracja jest wysoce utrudniona. Oczywiście zagadnienie to posiada bogatą literaturę przedmiotu. 17 Plan wdrożenia schematu działań na przykładzie Warszawy w perspektywie 10 lat → Oś 2. Efektywne polityki publiczne dla rynku pracy, gospodarki i edukacji. → Oś 4. Innowacje społeczne i współpraca ponadnarodowa. Udostępnianie powierzchni dla funkcjonujących i nowo powstałych organizacji w ramach sektora przemysłów kreatywnych Identyfikacja i udostępnianie powierzchni na potrzeby prowadzenia aktywności w sektorach kreatywnych. W sposób zagospodarowania przestrzeni powinny zostać włączone osoby reprezentujące kluczowych interesariuszy sektora kreatywnego, tj. branże, zrzeszenia, klastry, kluby absolwentów oraz przedstawiciele centrów przedsiębiorczości na uczelniach. Ten obszar aktywności, który z powodzeniem może być finansowany ze środków przeznaczonych na rewitalizację, wymaga jednak zachowania daleko posuniętej ostrożności ze względu na fakt, iż na terenie Miasta funkcjonuje wiele podmiotów świadczących usługi wynajmu powierzchni użytkowej. Drugim aspektem niezbędnym do rozważania są zasady nadzoru nad udostępnianym obiektem: → wybór zewnętrznego operatora przeprowadzony w ramach właściwych procedur prawnych, w ramach których zostanie on zobowiązany do osiągnięcia określonego poziomu wskaźników związanych z zagospodarowaną powierzchnią, → koncesja na prowadzenie usług związanych z udostępnianiem powierzchni na potrzeby sektora kreatywnego. Wybór efektywnej formy współpracy powinien zostać poprzedzony analizą przypadków w innych metropoliach oraz oceną efektywności dotychczasowych rozwiązań stosowanych w Warszawie. Udostępnianie powierzchni powinno zostać skoordynowane z wypracowaniem mechanizmu wspierania inkubacji i rozwoju sektora kreatywnego w perspektywie do 5 lat we współpracy z interesariuszami tego systemu. W ramach tego mechanizmu powinny zostać zorganizowane mechanizmy udostępniania powierzchni w fazach: → preinkubacji – zalążkowej – okres poprzedzający decyzję o założeniu podmiotu do pierwszych 2 lat funkcjonowania. W ramach tej fazy szczególnie istotne jest nawiązanie efektywnej współpracy z siecią Akademickich Inkubatorów Przedsiębiorczości, → wzrostu od dwóch do pięciu lat, w ramach tej fazy szczególnie ważne wydaje się nawiązanie współpracy i wykorzystanie doświadczeń parków technologicznych ukierunkowanych na tego typu wsparcie. 18 Plan wdrożenia schematu działań na przykładzie Warszawy w perspektywie 10 lat Poprawa efektywności funkcjonowania instytucji otoczenia biznesu Miasto stołeczne Warszawa jest wiodącym w kraju ośrodkiem pod względem liczby instytucji otoczenia biznesu, wiele z nich koncentruje swoją aktywność na sektorze kreatywnym. W kontekście powyższej rekomendacji proponuje się zatem: → zacieśnianie współpracy z wiodącymi jednostkami naukowymi i edukacyjnymi w kontekście wymiany doświadczeń, staży, budowania efektywnej sieci kontaktów, → inicjowanie regularnych spotkań roboczych dla przedstawicieli tych instytucji, → integrowanie aktywności instytucji wobec konkretnych problemów miejskich, np. działania rewitalizacyjne, konsultacje społeczne w zakresie kultury, sportu czy rekreacji. Uwarunkowania wdrożenia Efektywne wdrożenie proponowanych działań jest uwarunkowane od: → zweryfikowania, w jakim zakresie proponowane działania podlegają zasadom pomocy publicznej, → wdrożenia reguł pozwalających na formalną weryfikację kwalifikowalności potencjalnego beneficjenta wsparcia. 19 Plan wdrożenia schematu działań na przykładzie Warszawy w perspektywie 10 lat Analiza SWOT S W Wypracowanie kierunków działań we współpracy z sektorem kreatywnym Konieczność wypracowania efektywnych mechanizmów wyboru beneficjentów wsparcia Zidentyfikowanie i wypracowanie trwałych relacji z kluczowymi interesariuszami sektora kreatywnego na obszarze miasta stołecznego Warszawy Zróżnicowanie zakresu wsparcia w zależności od faktu, czy skierowany jest on do przedsiębiorstw (pomoc publiczna) czy do innych organizacji O T Możliwość finansowania aktywności w tym zakresie ze środków pochodzących z funduszy strukturalnych UE w latach 2014-2020 Dominująca pozycja m. st. Warszawy wobec reszty województwa może poskutkować przesunięciem środków pochodzących z Regionalnego Programu Operacyjnego na wsparcie terenów zlokalizowanych poza Warszawskim Obszarem Metropolitarnym Aktywna polityka Urzędu Miasta w kontekście współrealizacji projektów finansowanych ze środków europejskich Budowanie pozycji Urzędu Miasta jako instytucji wspierającej i podejmującej spójne, systemowe działania dla sektora przemysłów kreatywnych 20 Plan wdrożenia schematu działań na przykładzie Warszawy w perspektywie 10 lat Działanie 5. Wzmocnienie dostępu sektora kreatywnego do kluczowych zasobów Charakterystyka Sektor kreatywny do swojego rozwoju potrzebuje odpowiedniego ekosystemu. Ekosystem ten wykracza poza układ powiązań instytucjonalnych i biznesowych modelu Triple Helix. Ekosystem osadzony jest w konkretnej przestrzeni o określonych walorach i zasobach, którymi są: kapitał, zasoby ludzkie, wiedza i przestrzeń. Propozycje działań związanych z ułatwianiem dostępu do kluczowych zasobów są następujące: Wypracowanie mechanizmów wsparcia finansowego sektora kreatywnego UM nie powinien być monopolistą w zakresie wspierania rozwoju sektora kreatywnego, dotyczy to także sfery finansowania działalności sektora. UM powinien koncentrować się jedynie na wspieraniu działań prowadzących do zapewniania kapitału dla podmiotów sektora kreatywnego poprzez aktywne włączanie się w mechanizmy finansowania: → bezzwrotnego – poprzez aktywną współpracę z potencjalnymi realizatorami projektów polegających na udzielaniu dotacji dla osób zakładających przedsiębiorstwo, jak i operatorami dotacji dla istniejących przedsiębiorstw, → kapitałowego – poprzez identyfikowanie kluczowych instytucji oferujących wsparcie finansowe o charakterze kapitałowym (fundusze seed-capital, prywatni inwestorzy, zrzeszenia aniołów biznesu, fundusze venture capital) i lobbowanie na rzecz realizacji projektów ukierunkowanych na wspieranie sektora kreatywnego na obszarze Miasta, → zwrotnego – poprzez aktywną współpracę z instytucjami pożyczkowymi (Mazowiecki Regionalny Fundusz Pożyczkowy, Mazowiecki Fundusz Poręczeń Kredytowych oraz Bank Gospodarstwa Krajowego. → społecznego – poprzez aktywną współpracę z portalami crowdfundingowymi. Samorząd, ze względu na swoje kompetencje i misję, może podjąć się także roli brokera, ułatwiającego firmom kreatywnym dostęp do środków finansowych. 21 Plan wdrożenia schematu działań na przykładzie Warszawy w perspektywie 10 lat Powinny zostać przygotowane systemowe propozycje dla przynajmniej trzech poniższych kategorii firm: → finansowe wsparcie firm rozpoczynających działalność, → finansowe wsparcie firm działających na rynku ponad dwa lata, → finansowe wsparcie firm bez historii kredytowej i nowych na rynku. Propozycje formuły wsparcia zależą od konkretnych, specyficznych potrzeb firm kreatywnych. Powinno się o nich decydować w procesie coachingu – prowadzenia firmy przez kolejne etapy rozwoju. Wypracowanie modułowego systemu szkolenia kadr sektora kreatywnego Szkolenia powinny odbywać się w Centrum Przedsiębiorczości Smolna (a następnie Centrum Kreatywności Targowa). Centrum to powinno być wykorzystywane jak najczęściej, co sprzyjać będzie budowaniu wizerunku i rozpoznawalności sektora. Szkolenia powinny zostać przygotowane w układzie modułowym. Układ ten pozwala na komponowanie kursów składających się z różnych modułów. Od składu modułów zależy poziom zaawansowania kursu i jego specyfika w sensie zakresu tematycznego. Przyjmuje się też, że w ramach sieciowania i współpracy z instytucjami edukacji stworzony zostanie wspólnie Uniwersytet Kreatywności – eksterytorialna uczelnia funkcjonująca w formule uniwersytetu bez siedziby, wędrownego, który materializuje się w postaci wykładów i kursów realizowanych w różnych miejscach przez kadry uczelni wyższych i specjalistów z różnych dziedzin, działających na rzecz rozwoju sektora w mieście. Uwarunkowania wdrożenia Większość proponowanych działań inicjowana może być przez władze samorządowe. Ich realizacja zależy jednak od budowy partnerskich stosunków, pozwalających na mobilizację środków różnych partnerów. 22 Plan wdrożenia schematu działań na przykładzie Warszawy w perspektywie 10 lat Analiza SWOT S W Potencjał uczelni wyższych i instytutów badawczych Brak sprawdzonych i uniwersalnych instrumentów wsparcia finansowego Kontakty biur UM z instytucjami otoczenia biznesu Działania projektowe niesprzyjające w podejmowanych aktywnościach Klasa metropolitalna Brak doświadczeń współpracy kształcenia (dostęp do wiedzy) O Aktywna i otwarta na potrzeby miasta postawa uczelni Podniesienie poziomu profesjonalizmu kadr sektora w ciągłości dziedzinie T Konkurencja o środki finansowe Niski poziom adekwatności oferty uczelni wyższych (wiedza, umiejętności, informacje, doświadczenie) w stosunku do potrzeb 23 Plan wdrożenia schematu działań na przykładzie Warszawy w perspektywie 10 lat Plan wdrożenia schematu działań na przykładzie Warszawy w perspektywie 10 lat Zamawiający: Urząd Miasta Stołecznego Warszawa Wykonawca: ECORYS Polska Sp. z o.o. Warszawa, październik 2014 24 Plan wdrożenia schematu działań na przykładzie Warszawy w perspektywie 10 lat Wstęp Niniejsze opracowanie powstało jako jedna z trzech części zamówienia dotyczącego przygotowania raportu podsumowującego działania projektu ECCL oraz schematu działań wsparcia dla przedsiębiorczości kreatywnej, plan wdrożenia pod kątem rzeczywistości UM z komentarzem i zaleceniami. Zakres zamówienia obejmował trzy obszary działań: → sporządzenie raportu podsumowującego działania projektu ECCL, → sporządzenie schematu działań wsparcia dla przedsiębiorczości kreatywnej z perspektywy możliwej do zastosowania przez władze samorządowe, → sporządzenie planu wdrożenia schematu działań na przykładzie Warszawy w perspektywie 10 lat. Przedstawiony plan wdrożenia porządkuje na osi czasowej działania w następujących zakresach: → budowanie rozpoznawalności sektora kreatywnego, → wspieranie internacjonalizacji podmiotów sektora kreatywnego, → zintensyfikowanie popytu na produkty sektora kreatywnego, → promowanie i stymulowanie przedsiębiorczości w sektorach kreatywnych, → wzmocnienie dostępu sektora kreatywnego do kluczowych zasobów. 25 Plan wdrożenia schematu działań na przykładzie Warszawy w perspektywie 10 lat Charakterystyka Rok 2015 2016 2017 2018 2019 Działanie 1. Budowanie rozpoznawalności sektora kreatywnego Stworzenie długoterminowego programu informowania o działalności sektora kreatywnego i jej rezultatach ekonomicznych i społecznych oraz promowania go x x x x x jako partnera wspólnych przedsięwzięć biznesowych i w innych działaniach podejmowanych przez władze publiczne i sektor prywatny 1. kapitalizacja rezultatów dotychczasowych działań w ramach wspierania x rozwoju sektora kreatywnego w Warszawie 2. wprowadzenie mechanizmu cyklicznego mapowania sektora x x kreatywnego 3. wprowadzenie mechanizmu cyklicznego mapowania wartości finansowej x x i sytuacji ekonomicznej sektora kreatywnego 4. zidentyfikowanie istniejących oraz ewentualne stworzenie nowych platform wymiany informacji i mechanizmów współpracy pomiędzy x x x x x różnymi aktorami życia publicznego, których działania mają bezpośredni lub pośredni wpływ na rozwój sektora kreatywnego Działanie 2. Wspieranie internacjonalizacji podmiotów sektora kreatywnego Stworzenie mechanizmu organizacji i realizacji wizyt studyjnych dla x x x x x przedstawicieli sektora kreatywnego 1. zidentyfikowanie kierunków współpracy międzynarodowej podmiotów x x x sektora kreatywnego 2. zidentyfikowanie oferty targowo-konferencyjnej skierowanej do sektora x x x x x kreatywnego 3. zidentyfikowanie źródeł finansowania x 4. wypracowanie zasad uczestnictwa oraz finansowania możliwych do x zaakceptowania przez sektor kreatywny Stworzenie mechanizmów sprzyjających nawiązywaniu i wzmacnianiu współpracy konsorcjalnej pomiędzy sektorem kreatywnym a innymi sektorami i x x x x x organizacjami 1. tworzenie baz danych z aktualną ofertą merytoryczną sektora x x x kreatywnego 2. realizację cyklicznych spotkań o charakterze networkingowym x x x x x 2020 2021 2022 2023 2024 x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x 26 Schemat działań wsparcia dla z perspektywy możliwej do zastosowania przez władze samorządowe przedsiębiorczości kreatywnej 3. organizowanie seminariów – konferencji poświęconych poszczególnym x x x x x kierunkom współpracy międzynarodowej i międzyregionalnej Działanie 3. Zintensyfikowanie popytu na produkty sektora kreatywnego Wykorzystanie zasobów UM do promocji towarów i usług kreatywnych x x x x x Inicjowanie i prowadzenie we współpracy z partnerami biznesowymi i społecznymi działań edukacyjnych kształtujących gusta i preferencje obecnych i x x x x x przyszłych „konsumentów” produktów kreatywnych Zmiany w podejściu i procedurach zamówień publicznych stymulujących x x x x x zainteresowanie sektora kreatywnego pracami dla sektora publicznego Rozszerzenie grupy potencjalnych mecenasów dla sektora kreatywnego o x x x x x podmioty prywatne i osoby fizyczne Działanie 4. Promowanie i stymulowanie przedsiębiorczości w sektorach kreatywnych Aktywne uczestnictwo Urzędu Miasta w działaniach związanych z realizacją projektów finansowanych z funduszy strukturalnych UE ukierunkowanych na x x x x x przekazywanie grantów dla nowo powstałych mikroprzedsiębiorstw Udostępnianie powierzchni dla funkcjonujących i nowo powstałych organizacji x x x x x w ramach sektora przemysłów kreatywnych Poprawa efektywności funkcjonowania instytucji otoczenia biznesu x x x x x Działanie 5. Wzmocnienie dostępu sektora kreatywnego do kluczowych zasobów Wypracowanie mechanizmów wsparcia finansowego sektora kreatywnego x Wypracowanie modułowego systemu szkolenia kadr sektora kreatywnego x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x 27 Schemat działań wsparcia dla z perspektywy możliwej do zastosowania przez władze samorządowe przedsiębiorczości kreatywnej
