PROJEKT PODSTAWY PROGRAMOWEJ WYCHOWANIA

Fundacja Rzecznik Praw Rodziców
Pracownia Pedagogiczna
im. prof. Ryszarda Więckowskiego w Poznaniu
PROJEKT PODSTAWY PROGRAMOWEJ WYCHOWANIA PRZEDSZKOLNEGO
DLA PRZEDSZKOLI
I INNYCH FORM WYCHOWANIA PRZEDSZKOLNEGO
Projekt podstawy programowej opracował zespół pedagogów Pracowni Pedagogicznej
im.prof. Ryszarda Więckowskiego w Poznaniu pod kierunkiem Doroty Dziamskiej.
W okresie od maja 2013 roku do listopada 2014 roku trwały konsultacje pierwszej wersji
projektu z nauczycielami, doradcami metodycznymi i dyrektorami przedszkoli z następujących
miast: Poznań, Łódź, Warszawa, Kraków, Bydgoszcz, Toruń, Wrocław, w liczbie około 150
osób.
Podstawa programowa wychowania przedszkolnego przedstawia zadania przedszkola
i innych form wychowania przedszkolnego w zakresie opieki, nauczania i wychowania
oraz efekty realizacji zadań w postaci celów osiąganych przez dzieci kończące
wychowanie przedszkolne.
Do zadań wychowania przedszkolnego należy :
1. Wspieranie wielokierunkowej aktywności dziecka poprzez fachową organizację
doświadczeń w fizycznym, emocjonalnym, społecznym i poznawczym obszarze jego
rozwoju;
2. Wspieranie aktywności dziecka podnoszące poziom integracji sensorycznej i umiejętności
korzystania z rozwijających się procesów poznawczych;
3. Zapewnienie prawidłowej organizacji doświadczeń umożliwiających ciągłość procesów
adaptacji oraz pomoc w zapewnieniu tej ciągłości u dzieci rozwijających się w sposób
nieharmonijny, wolniejszy lub przyspieszony;
4. Organizacja zabawy, nauki i odpoczynku z wykorzystaniem treści adekwatnych do
poziomu rozwoju dzieci, ich możliwości percepcyjnych, wyobrażeń i rozumowania,
z poszanowaniem indywidualnego, naturalnego tempa rozwoju, wspieranie
indywidualności i oryginalności dziecka wzmacniające poczucie wartości oraz potrzebę
Projekt podstawy programowej wychowania przedszkolnego
www.rzecznikrodzicow.pl
1
uczestnictwa w grupie.
5. Organizacja zajęć opiekuńczych i kształcących (nauczanie i wychowanie) rozwijających
nawyki i zachowania prowadzące do samodzielności, utrzymywania zdrowia,
bezpieczeństwa i sprawności ruchowej;
6. Organizacja zajęć opiekuńczych i kształcących (nauczanie i wychowanie)
z wykorzystaniem treści adekwatnych do intelektualnych potrzeb i oczekiwań
rozwojowych dzieci, prowadzących do integracji psychicznej, rozumienia emocji, uczuć
własnych i innych ludzi;
7. Organizacja zajęć opiekuńczych i kształcących (nauczanie i wychowanie) budujących
wrażliwość estetyczną w odniesieniu do wielu dyscyplin życia człowieka: estetyka ruchu,
ubierania się, zachowania, mowy, estetyka związana z uczestnictwem w sztuce.
8. Organizacja zajęć opiekuńczych i kształcących (nauczanie i wychowanie) prowadzących
do poznania wartości i norm społecznych, których źródłem jest rodzina, grupa
w przedszkolu, inne dorosłe osoby w otoczeniu dziecka oraz rozwinięcie zachowań
wynikających z wartości, możliwych do zrozumienia na tym etapie rozwoju;
9. Systematyczne uzupełnianie - za zgodą rodziców - realizowanych treści wychowawczych
o nowe, wynikające z nagłego pojawienia się w otoczeniu dziecka sytuacji lub zagrożeń,
w tym zagrożeń cywilizacyjnych takich jak: patologiczne zjawiska społeczne,
psychologiczna ingerencja mediów w rozwój dziecka, nieodpowiedzialne korzystanie
z technologii, ubezwłasnowolnienie reklamą, modą, katastrofy, zdarzenia traumatyczne.
10.
Systematyczne wspieranie i rozwijanie sprawności cielesnego i umysłowego
mechanizmu uczenia się prowadzące do osiągnięcia przez dziecko poziomu rozwoju
umożliwiającego podjęcie nauki w szkole.
Efekty realizacji zadań przedszkola w postaci celów do osiągnięcia przez dzieci kończące
wychowanie przedszkolne
W fizycznym obszarze rozwoju dziecko przygotowane do podjęcia nauki w szkole
posługuje się następującymi sprawnościami i umiejętnościami:
 samodzielnie załatwia wszystkie swoje potrzeby fizjologiczne i wykonuje czynności
higieniczne jak: mycie rąk i innych części ciała, posługuje się chusteczką do nosa ;
 przy pomocy prostego komunikatu samodzielnie wyraża chęć załatwienia potrzeby
fizjologicznej;
 przy pomocy samodzielnego komunikatu wyraża potrzebę ruchu i odpoczynku;
 uczestniczy w zabawach ruchowych, w tym rytmicznych, muzycznych, naśladowczych,
z przyborami, rekwizytami lub bez nich;
 samodzielnie organizuje sobie i kolegom zabawę ruchową, konstrukcyjną, interakcyjną;
 podczas zabawy i wykonywania czynności intencjonalnych przybiera odpowiednią
postawę ciała, planuje ruch, orientuje swoje ciało w przestrzeni zabawy;
Projekt podstawy programowej wychowania przedszkolnego
www.rzecznikrodzicow.pl
2
 biega, skacze, przeskakuje i przechodzi przez przeszkody, stoi na jednej nodze, czołga się,
wiruje, chodzi na palcach, piętach, zewnętrznych i wewnętrznych krawędziach stóp,
tańczy stosując kroki naprzemienne, dostawne, cwał, toczy piłkę, rzuca, dźwiga, podnosi,
odbija;
 wykonuje czynności takie jak: sprzątanie, pakowanie, trzymanie dużych przedmiotów
jedną ręką i oburącz, małych przedmiotów z wykorzystaniem odpowiednio
ukształtowanych chwytów dłoni; a także czynności samoobsługowe: ubieranie się
i rozbieranie, w tym czynności precyzyjne jak: zapinanie guzików, wiązanie sznurowadeł;
 posługuje się chwytem pisarskim podczas rysowania, kreślenia i pierwszych prób pisania;
 dzięki sprawności ciała i koordynacji wzrokowo-ruchowo-słuchowo-przestrzennej jest
gotowe do rozpoczęcia systematycznej nauki czynności złożonych takich jak czytanie
i pisanie.
W emocjonalnym obszarze rozwoju dziecko przygotowane do podjęcia nauki w szkole
posługuje się następującymi umiejętnościami i wiedzą:
 rozumie swoje emocje, potrafi je nazwać i radzi sobie z ich przeżywaniem;
 szanuje emocje innych osób, potrafi je nazwać;
 sposób przeżywania emocji umożliwia mu adaptację w nowym otoczeniu np. w nowej
grupie dzieci, nowej grupie starszych dzieci, a także w nowej grupie dzieci i osób
dorosłych;
 przedstawia swoje emocje i uczucia używając charakterystycznych dla dziecka form
wyrazu: rysunek, rozmowa o rysunku, taniec, zabawa, praca użyteczna, muzykowanie,
a także chwilowy bezruch, spokój, wyłączenie się z grupy, zajęcie się samym sobą;
 wyraża swoje potrzeby i oczekiwania emocjonalne;
 potrafi rozstać się z rodzicami, rozumie, iż rozstanie takie bywa dłuższe lub krótsze;
 rozumie, iż emocje i uczucia bywają przyjemne i nieprzyjemne, że odczuwają i przeżywają
je wszyscy ludzie;
 rozumie, że nie wszystkie przeżywane emocje i uczucia mogą być podstawą do
podejmowania działania, potrafi opanować nieprzyjemną emocję np. podczas czekania na
własną kolej w zabawie lub innej sytuacji wymagającej odroczenia gratyfikacji;
 rozumie, iż zwierzęta także czują i wchodzą w relacje emocjonalne z ludźmi, obserwuje
i wczuwa się w odczucia zwierząt;
 wczuwa się w emocje, uczucia przeżywane przez inne osoby.
Projekt podstawy programowej wychowania przedszkolnego
www.rzecznikrodzicow.pl
3
W społecznym obszarze rozwoju dziecko przygotowane do podjęcia nauki w szkole
posługuje się następującymi umiejętnościami i wiedzą:
 rozumie kim jest: dziewczynką, chłopcem, siostrą, bratem, córką, synem, koleżanką,
kolegą, przedszkolakiem, człowiekiem, Polakiem; potrafi wyrazić to za pomocą prostych
komunikatów werbalnych i innych środków wyrazu np. rysunku, rozmowy o obrazku,
rozmowy o zdjęciu itd.
 rozumie ważność swojej osoby w grupie, odczuwa szacunek do siebie samego, potrafi
czekać na swoją kolej;
 posługuje się swoim imieniem, nazwiskiem, używa zwrotów grzecznościowych podczas
powitania, żegnania się, sytuacji wymagającej przeproszenia i przyjęcia konsekwencji
swojego zachowania;
 potrafi ocenić swoje zachowanie w kontekście podjętych czynności i zadań oraz przyjętych
norm grupowych, przyjmuje, respektuje i tworzy zasady zabawy w grupie, współdziała
z dziećmi w zabawie, pracach użytecznych, podczas odpoczynku, spaceru, czy zabaw na
świeżym powietrzu;
 potrafi nazwać wartości reprezentatywne dla umiejętności i zachowań społecznych np.
szacunek do dzieci i dorosłych – jestem cicho podczas odpoczynku dzieci, w trakcie
opowiadania bajki; szacunek do ojczyzny – jestem spokojny i stoję na baczność podczas
słuchania hymnu narodowego; życzliwość okazywana dzieciom i dorosłym – dzielę się
zabawką, życzę sukcesu, cieszę się sukcesem razem z innymi, pomagam w organizacji
zajęć; obowiązkowość – układam swoje rzeczy w wyznaczonym miejscu, sprzątam po
zabawie; grzeczność – mówię dzień dobry, do widzenia, przepraszam, proszę; empatia –
koledze z przedszkola zdechł piesek, jest smutny – smucę się razem z nim; radość –
koleżanka z przedszkola wylosowała ciekawy fant podczas festynu, cieszę się razem z nią
itd.
 respektuje prawa i obowiązki swoje i innych dzieci np. mam prawo do popełnienie błędu
i obowiązek respektowania prawa do błędu kolegi/ mam prawo do zabawy z psem
i obowiązek opieki nad psem/ mam prawo do spaceru w parku, spożycia tam drugiego
śniadania i obowiązek wrzucenia skórki po bananie do kosza na śmieci itd.;
 obdarza uwagą inne dzieci i osoby dorosłe;
 komunikuje się z dziećmi i osobami dorosłymi wykorzystując komunikaty werbalne
i pozawerbalne;
 odczuwa i potrafi wyjaśnić swą przynależność do rodziny, grupy przedszkolnej, grupy
chłopców, grupy dziewczynek, grupy teatralnej, grupy sportowej, grupy narodowej,
wyraża tę przynależność z wykorzystaniem prostych środków wyrazu: obrazek, piosenka,
wierszyk, rozmowa, znaczek itp.
 samodzielnie tworzy relacje z dziećmi i wyraża swoje oczekiwania społeczne.
Projekt podstawy programowej wychowania przedszkolnego
www.rzecznikrodzicow.pl
4
W poznawczym obszarze rozwoju dziecko przygotowane do podjęcia nauki w szkole
posługuje się następującymi sprawnościami, umiejętnościami i wiedzą:
 wyraża swoje rozumienie świata, zjawisk i rzeczy znajdujących się w bliskim otoczeniu za
pomocą komunikatów niewerbalnych: symboli zawartych w tańcu, intencjonalnym ruchu,
geście, formach i impresjach plastycznych, technicznych, teatralnych, mimicznych,
konstrukcjach i modelach z tworzyw i materiału naturalnego;
 wyraża swoje rozumienie świata, zjawisk i rzeczy znajdujących się w bliskim otoczeniu
przy pomocy języka mówionego, posługuje się językiem polskim w mowie zrozumiałej
dla dzieci i osób dorosłych, mówi płynnie, wyraźnie, rytmicznie, poprawnie wypowiada
ciche i głośne dźwięki mowy, rozróżnia głoski w wybranych czystych fonetycznie
wyrazach;
 rozpoznaje litery, którymi jest zainteresowane na skutek zabawy i spontanicznych odkryć,
odczytuje krótkie wyrazy zapisane w formie napisów drukowanych, dotyczące treści
znajdujących zastosowanie w codziennej aktywności,
 odpowiada na pytania, opowiada o zdarzeniach z przedszkola, objaśnia kolejność zdarzeń
w prostych historyjkach obrazkowych, układa historyjki obrazkowe, recytuje wierszyki,
układa i rozwiązuje zagadki;
 wykonuje własne eksperymenty językowe nadaje znaczenie czynnościom nazywa je,
tworzy żarty sytuacyjne z wykorzystaniem neologizmów, uważnie słucha i nadaje
znaczenie swym doświadczeniom;
 wykonuje własne eksperymenty z rytmem, głosem, dźwiękiem, ruchem nadając im
znaczenie, słucha, odtwarza i tworzy muzykę, śpiewa piosenki, rusza się przy muzyce
zgodnie z rytmem, reaguje na sygnały (muzykowanie, audiacja), wykonuje lub rozpoznaje
melodie i pieśni ważne dla np. wszystkich dzieci w przedszkolu – hymn przedszkola,
charakterystyczne dla uroczystości narodowych – hymn narodowy, potrzebne do
organizacji np. Dnia babci, święta przedszkolaka – piosenki okazjonalne;
 wykonuje własne eksperymenty graficzne farbą, kredką, ołówkiem długopisem, tworzy
znaki proste i złożone nadając im znaczenie, odkrywa w nich fragmenty wybranych liter,
cyfr, kreśli wybrane litery i cyfry na gładkiej kartce papieru, potrafi wyjaśnić sposób
powstania wykreślonych, narysowanych lub zapisanych kształtów, przetwarza obraz
ruchowy na graficzny i odwrotnie;
 czyta obrazy, wyodrębnia i nazywa jego elementy, nazywa symbole i znaki znajdujące się
w otoczeniu, rozumie ich znaczenie, zna symbole narodowe (godło, flaga, hymn) i rozumie
ich znaczenie, zna wybrane symbole związane z regionami Polski ukryte w podaniach,
legendach, bajkach, przysłowiach np. Smok Wawelski; rozumie ich znaczenie;
 podejmuje samodzielną aktywność matematyczną, wyraża ekspresję twórczą podczas
czynności konstrukcyjnych, posługuje się podstawowymi pojęciami matematycznymi
umożliwiającymi zabawę i naukę w przestrzeni, eksperymentuje i zagospodarowuje
przestrzeń nadając znaczenie umieszczonym w niej przedmiotom, określa ich położenie,
liczbę, kształt wielkość, ciężar oraz kierunek w toku poruszania się;
Projekt podstawy programowej wychowania przedszkolnego
www.rzecznikrodzicow.pl
5
 eksperymentuje, szacuje, przewiduje długość wykorzystując np.: stopę, dłoń, but itp.,
klasyfikuje przedmioty według: wielkości, kształtu, koloru, przeznaczenia, układa
przedmioty w grupy, szeregi, rytmy, odtwarza układy przedmiotów i tworzy układy
nadając im znaczenie;
 w czasie zabawy, prac porządkowych, ćwiczeń i wykonywania innych czynności liczy, np.
wybiera z pudełka 6 klocków czerwonych i 6 niebieskich, ustawia się w rzędzie jako
dziewiąty, itd., odczytuje cyfry oznaczające liczby od 0 do 10, eksperymentuje
z tworzeniem kolejnych liczb, wykonuje dodawanie i odejmowanie w sytuacji użytkowej;
 posługuje się w zabawie i przy wykonywaniu innych czynności pojęciami dotyczącymi
czasu np.: wczoraj, dzisiaj, jutro, rano, wieczorem, w tym nazwami pór roku, nazwami dni
tygodnia itd.;
 posługuje się pojęciami dotyczącymi zjawisk przyrodniczych np. tęcza, deszcz, burza,
opadanie liści z drzew, odlot ptaków, kwitnienie drzew, zamarzanie wody itd.;
dotyczącymi życia zwierząt, korzystania z dóbr przyrody np. grzyby jadalne i niejadalne
itd.,
 podejmuje samodzielnie aktywność poznawczą budującą wyobrażenia i pojęcia
o otaczającym świecie, rozwijającą zaciekawienia, wrażliwość estetyczną i umiejętność
uczenia się;
 posługuje się w zabawie wyrazami w języku obcym mającymi znaczenie dla danej zabawy
np. piłka – rzucam – do – mała lub mającymi znaczenie w innych podejmowanych
czynnościach; rozumie, iż obcym językiem posługują się dzieci i dorośli w innych krajach,
potrafi podać nazwy wybranych krajów np. sąsiadów Polski.
Postawa programowa wychowania przedszkolnego jako wyznacznik do tworzenia
programu
1. Do konstruowania programu wychowania przedszkolnego autorzy wykorzystują zawarte
w pierwszej części dokumentu zadania przedszkola. Mogą one przybrać formę bardziej
uszczegółowioną, która ułatwiać będzie nauczycielowi organizowanie konkretnych zajęć
oraz prezentowanie założeń programowych rodzicom.
2. Zadania przedszkola zawarte w podstawie programowej zobowiązują autorów programów
do opracowania stosownych treści, na których opierać się będzie proces osiągania celów
przez dzieci. Treści dostosowane do percepcji i możliwości intelektualnych na poziomie
wychowania przedszkolnego powinny być związane bezpośrednio z doświadczeniami
sensorycznymi dzieci i z ich rzeczywistymi zainteresowaniami poznawczymi.
3. Program zawierać powinien koncepcję organizacji procesu wspierania rozwoju dzieci
opartą na wskazanej przez autora podstawie naukowej oraz strategii pracy z dzieckiem.
4. Program powinien zawierać wskazówki dla nauczycieli dotyczące realizacji zadań w nim
zawartych przy wykorzystaniu zaproponowanych przez autora metod i technik pracy
z dzieckiem.
Projekt podstawy programowej wychowania przedszkolnego
www.rzecznikrodzicow.pl
6