otwórz

Relacje intymne codzienności współczesnych młodych ludzi
mgr Urszula Bukowska
Wydział Nauk Pedagogicznych,
Dolnośląska Szkoła Wyższa
Wstęp
Czym jest miłość dziś i co ją tworzy by móc zrozumieć jej charakter oraz przebieg od początku jej powstania poprzez
gruntowne zmiany w etapach jej przemian. Takie dookreślenie definicyjne konieczne jest by w pełni zrozumieć czym jest
relacja intymna i gdzie jest jej miejsce w uczuciu, jakiego przecież poszukujmy w życiu. Pomimo przemian w codziennym
budowaniu relacji w związkach młodych ludzi miłości i to ta romantyczna stanowi cel poszukiwań ostatecznych oraz jest
sferą głębokich marzeń doświadczenia choć raz w życiu. Zwłaszcza na przestrzeni zmian jakie dokonały się w kategorii
młodzi na przestrzeni czasu gdzie mocno zdewaluowały się pojęcia stałości, czasu miejsca oraz poczucia
bezpieczeństwa. Wydaje się że tym co dzisiaj tworzy relacje młodych jest chwilowość nastawiona na przyjemność,
płytkość i powierzchowność kontaktów oraz brak przywiązania i odpowiedzialności za relację. Nie budowanie z
zaliczanie tu teraz, oparte na doznaniach seksualnych a nie właśnie intymnych, trwałych, bezpiecznych. Dlatego ważne
jest dookreślenie pojęć takich jak miłość oraz zdefiniowanie relacji intymnej jaka zostanie przyjęta w dalszej części pracy i
stanowić będzie źródło odwołań badawczych celem postawienia tezy.
Miłość jest uczuciem na którym budowane są wzajemne relacje, niezależnie od epoki, miejsca czy czasu. Ludzie dążą
do niej by móc w pełni doświadczać szczęścia, spełnienia się w byciu blisko oraz razem w poczuciu bezpieczeństwa oraz
stałości. Jest chyba jedynym uczuciem, którego doświadczając jesteśmy w stanie przenosić przysłowiowe góry. Jednakże
współcześni psychologowie i pedagodzy uznają, iż miłość romantyczna stanowi model który przeszedł już do przeszłości.
„U progu XXI wieku ludzie uprawiają miłość nie dlatego, iż żywo odczuwają jej potrzebę, lecz dlatego, że pragną ją
1
odczuwać” . Miłość można powiedzieć jest jednostkowym i charakterystycznym dla siebie samego sposobem bycia z
druga osoba w relacjach które nie zawsze sa intymne i nie budują wspólnoty. Miłość również może być utożsamiana z
dramatem rozgrywającym się w duszy człowieka cierpiącego w szaleństwie miłości toksycznej . Jest to również jedno z
wielu oblicz tego uczucia. Miłość jest motywem przewodnim każdego prawdziwie ludzkiego życia. Jej rozwój pozwalana
ubogacanie duszy ludzkiej oraz nadaje sens egzystencji jak i działania każdego człowieka. Stanowi tym samym istotę
naszego człowieczeństwa. „Tak więc każdy z nas może nadać słowu „miłość” treść, jaką zechce. Ale wybór koncepcji
miłości nie jest wyborem tylko teoretycznym i pociąga za sobą określone stepowanie, z którego wyniknąć muszą też
2
określone skutki” . Miłość nie może być też utożsamiana z samym uczuciem, gdyż byłoby to ograniczenie. Miłość winna
opierać się na świadomym wyborze popartym czynami wobec ukochanej osoby. „Miłość jest więc całościowym
spotkaniem dwojga osób. Dokonuje się w niej wzajemne potwierdzenie wartości i godności, wolne i stałe darowanie się
sobie oraz ścisłe związanie „ja” z drugim „ja”. Tworząc te miłosna relacje stają się „jednym”, nie zatracając swych
3
indywidualnych własności zarówno płciowych, jak i osobowych” . Miłość taka daje obszar intymności wypracowywanej
wspólnie z zachowaniem indywidualności oraz granic nieprzekraczalności. Jak mówi Erich Fromm miłość jest sztuką taką
samą jak życie, którą trzeba ćwiczyć i doskonalić każdego dnia i trzeba w tej codzienności widzieć rzeczy takimi jakimi są
inne nam dane w fenomenach dnia.
Relacje intymności
„Intymny to z łacińskiego intimus znaczy „wewnętrzny, najgłębszy , najtajniejszy, najskrytszy. Ten świat obejmuje, jak
pisał ponad sto lat temu Wiliam James, nasze ciało, rzeczy, dom, nasze relacje z innymi, myśli, uczucia, pragnienia. I
4
tego, kto myśli, czuje pragnie”
Koncepcje relacyjne próbują najczęściej znaleźć odpowiedź na pytanie, jak
wygląda intymność w związku i z jakich składa się elementów.
Termin „intymność” wydaje się łączyć w sobie dwa przeciwne bieguny: dystansu i bliskości. Dystansu, związanego z
potrzebą prywatności oraz bliskości, związanej z potrzebą dzielenia się sobą z drugą osobą. Intymność według Bogdana
Wojciszke to pozytywne uczucia i towarzyszące im działania które wywołują przywiązanie bliskość i wzajemną zależność
partnerów. Badania wskazują iż komponentami intymności są:
• pragnienie dbania o dobro partnera
• przeżywanie szczęścia w obecności partnera iż jego powodu
• szacunek do partnera
• przekonanie , że można nań liczyć w potrzebie
• wzajemne zrozumienie
• wzajemne dzielenie się przeżyciami i dobrami, zarówno duchowymi jak i materialnymi
• Dawanie i otrzymywanie uczuciowego wsparcia
• Wymiana intymnych informacji
1
M. Nowak – Dziemianowicz, Doświadczenia rodzinne w narracjach. Interpretacje sensów i znaczeń, Wrocław 2006, s. 182.
Ibidem, s. 182.
3
U. Dudziak, Wychowanie do miłości, Częstochowa 2000.
4
D. Krzemionka, Sfery intymne, „Charaktery” 2012, nr 9, s. 16.
2
• Uważanie partnera za ważny element własnego życia .
Intymność stanowi drugi ze składników miłości w teorii Roberta Sternberga o najmniejszej dynamice przemian
zachodzących w czasie. Uzależniona jest od budowania związku w oparciu o umiejętności komunikowania się,
wzajemnego zrozumienia i udzielania sobie wsparcia i pomocy a także w umiejętności wykształcające się w miarę
rozwoju związku. Należy tu wskazać, że interakcje intymne – miałyby wiązać się z wymianami komunikacyjnymi w parze,
związki intymne z kolei z relacjami, w których interakcje intymne powtarzają się w regularny sposób, relacjami popartymi
historią wcześniejszych interakcji oraz posiadającymi przed sobą potencjalną przyszłość. Choć poziomy te są ze sobą
powiązane, nie są tożsame (nie każda interakcja intymna zakończy się związkiem intymnym, treść związku intymnego
wykracza poza wyłącznie zwielokrotnione intymne interakcje). Oznacza to że komponenty określające intymność
stanowią opis również relacji przyjacielskich gdzie przyjaciel to osoba którą lubimy, ufamy, jesteśmy blisko. Okres
dorastania jest czasem, w którym pogłębia się poziom interakcji intymnych, wzrasta ich znaczenie dla jednostki, a także
rodzą się pierwsze intymne związki. „Nauka intymności” odbywa się w trzech równolegle funkcjonujących przestrzeniach:
w świecie relacji rówieśniczych, w rodzinie oraz w świecie miłości romantycznej. Znaczenie tych trzech przestrzeni,
znajduje potwierdzenie w badaniach Berscheid (1989).Uczniowie amerykańskich szkół średnich zapytani o najgłębsze,
6
najbliższe, najbardziej intymne relacje wskazują na: relacje z rodzicami (14%), z przyjaciółmi (36%), z sympatią (47%) .
Wraz z dorastaniem wzrasta znaczenie przyjaźni oraz pogłębia się poziom jej rozumienia przez młodzież. Potrzeby
7
zaspakajane w rodzinie, są w coraz większym stopniu zaspakajane poza nią. Gold i Yanof przedstawiają dwa
alternatywne modele tłumaczące relacje między związkami z rodzicami i z przyjaciółmi. Pierwszy z modeli zakłada
wzorzec kompensacyjny: przyjaźń z rówieśnikiem dostarcza adolescentowi tego, czego nie może on otrzymać w relacji z
rodzicem. Drugi z modeli ma charakter rozwojowy: związki adolescenta z rodzicami dostarczają mu narzędzi,
umiejętności i motywacji do wchodzenia w relacje przyjacielskie stąd też choć przyjaźń nie stanowi dokładnego
odzwierciedlenia relacji z rodzicami, dostrzec można jednak wyraźne podobieństwa między nimi co również należy
pamiętać stanowi budowę relacji intymnych opartych jednakże na komunikacji. Badania ukazujące ważność relacji z
rodzicami, jako tymi które determinują późniejsze budowanie związków intymnych w przyszłości przeprowadziły Panie
8
Alicja Lisowska, Agnieszka Pierzchalska oraz Monika Kosior , które gruntownie przebadały młodzież dolnośląska. W
badaniach tych ankietowane osoby w 79,92% wskazywały na istotę wparcia ze strony rodziców w trudnych wyborach,
60,53% doceniło relacje z rodzicami w oparciu o spędzanie czasu wolnego, 76,28% posiadło dzięki rodzicom umiejętność
organizowania świat 92,41% przypisuje relacjom nauę szacunku do innych ludzi. Młodzi w badaniach tych 81,36%
przyznaje się że dzięki rodzicom nabyło umiejętności podtrzymywania i budowy kontaktu z innymi, z rodziną, sąsiadami,
znajomymi. 84,90% ankietowanych nauczyło się za sprawą rodziców artykułować własne zdanie a 81,03% doceniło
przekazane wzorce i wartości które pomagają im w codziennym funkcjonowaniu w grupie rówieśniczej. W kontekście
budowania relacji intymnych z poszczególnym rodzicem badane dziewczęta wskazywały iż częściej uczą się od mamy (
dz.-56,49%, ch.- 49,48%). Chłopcy zaś wybierali częściej ojca jako przykład i autorytet (ch. 61,83%, dz. 41,81%).
Istotnym dla poruszanej kwestii są również dane dotyczące spędzania czasu wolnego w rodzinie i z nią gdzie z mamą
spędza czas 57,22% chłopców a 62,97% dziewcząt. Analogicznie z ojcem chłopcy 59,68% a dziewczęta -35,59%. Są to
istotne dane wskazujące na pozytywny odbiór relacji w rodzinie oraz znaczenia dla budowy kontaktów z innymi. To
również w dużej mierze rzutuje na jakość późniejszego wchodzenia w intymne tworzenie związków jakim jest
niezaprzeczalnie małżeństwo. I tu młodzi pomimo iż dziś nie jest to jedna z atrakcyjniejszych form planowania swojej
przyszłości w świecie tak bardzo zindywidualizowanym, niestałym, trudnym, pozbawionym poczucia bezpieczeństwa oraz
w prezentowanych postawach dążności do zaspokajania własnych potrzeb nie licząc się przy tym z innymi osobami taka
forma związku może nie znaleźć się w repertuarze codzienności. Pomimo tego jednak zdecydowana większość młodych
ludzi snując wizje swojej przyszłości w kontekście relacji intymnych z drugim człowiekiem chce zawrzeć związek
małżeński. Odpowiedzi twierdzących udzieliło w powoływanym raporcie 82,27% badanych a jedynie co dwudziesta osoba
5,16% stwierdziła że nie ożeni się /nie wyjdzie za mąż a 12,56% miało nie sprecyzowane zdanie. Wyniki takie nie mogą
jednak stanowić absolutnej obiektywności gdyż świadczą jedynie o silnej internalizacji stereotypu związku jaki może być
budowany pomiędzy kobieta a mężczyzną. Jest to również poziom deklaratywny.
Jednakże powyższe badania jednoznacznie pokazują, iż dziś młodzi inwestują w związek, w przyszłości pragną budować
rodziny wchodzić w trwałe stałe związki z bliskimi osobami. Może to świadczyć o głębokiej potrzebie bycia w głębokich
relacjach w intymności, której poszukują młodzi dzisiaj. Chcą czuć się kochanymi, spełnionymi, potrzebnymi drugiej
osobie. Doceniają oraz chcą konstruować w codziennych spotkaniach i poprzez komunikacje relacje przyjaźni by móc
liczyć na kogoś w trudnych chwilach. Rozumieją, iż nie da się kroczyć bez tej bliskości która przecież powoduje, iż życie
nabiera kolory sensu oraz znaczenia silnie nasyconego emocjami, a jak wiadomo to one właśnie odpowiadają za jakość
naszego życia. Równie istotne jest również kwestia podejścia do miłości uczucia w którym intymność stanowi ważny
komponent poprzez nasycenie pogłębia i nadaje trwały charakter byciu razem ale nie tylko w związku ale również w
przyjaźni. Miłość młodzieńcza na równi z miłością dojrzałą przeżywana buduje więź z drugą osoba oraz powoduje
dążenie dwojga do bycia razem i poszukiwania bliskości. Przeprowadzone badania przez Zbigniewa Izdebskiego i
9
Krzysztofa Wąża pokazują, iż 61,3% osiemnastolatków pozostaje lub było już w stałym związku z czego 63,9%
stanowią dziewczęta a chłopców jest 58,6%. Na pytanie o stworzenie głębokiego stałego związku z „tym lub tą jedyną”
deklaruje zdecydowana większość 85,5% a zgodziło się z nim 75,7% badanych z czego 64,5% to chłopcy a 87%
stanowiły dziewczęta. Bardzo optymistyczne sa również opinie w tych samych badaniach respondentów na temat
5
5
B. Wojciszke, Psychologia miłości, Gdańsk 2009, s. 10-11.
Cyt. za:I. Szafrańska, Przestrzenie kształtowania się wzorców intymnych w okresie dorastania, [w:] Współczesna młodzież pomiędzy
Eros a Thanatos, (red.) J. Kurzępa, A. Lisowska, A. Pierzchalska, Wrocław 2008, s. 126.
7
Ibidem, s. 128.
8
A. Lisowska, A. Pierzchalska, M. Kosior, Współczesna rodzina dolnośląska. Raport z badań, Wrocław 2010, s. 204.
9
Z. Izdebski, T. Niemiec, K. Wąż, (Zbyt) młodzi rodzice, Warszawa 2011, s. 41-42.
6
zakochania i miłości gdzie 92% przyznało się do obecnego zakochania a 89% stwierdziło iż nie jest obce im to uczucie.
Pomimo iż uczucie młodzieńcze jest bardzo chwiejne, silnie pobudzone zmysły dają o sobie znać jak również brak jest
jeszcze stałości i równowagi emocjonalnej i dojrzałości jednakże jest to sygnał iż intymność jest im potrzebna i szukają
tego ciepła w byciu blisko kogoś przy kim można się poczuć bezpiecznie ciepło.
Intymność kategorią związku czy seksualności?
To co dziś szczególnie wpłynęło na bycie dwojga ludzi to szeroko pojęta indywidualizacja życia oraz szereg zmian jakie
zaszły w kulturze współczesnej młodych takich jak wszechobecny konsumpcjonizm, metaforyczne ujmowanie młodych
przez pryzmat kultury instant (natychmiastowość, inflacja znaczeń, koniec ideałów-triumf codzienności, kult sukcesu,
10
pozór i brak stałości)(Zob.) . Nastał czas kultury ciała i seksualności oraz kryzysu nie tylko rodziny ale i związków w
ogóle a co za tym idzie zdezaktualizowało się pojęcie intymności choć mit miłości romantycznej nadal jest silnie
zakorzeniony jest powodując jeszcze większość niepewność wyboru partnera czy partnerki życiowej. Coraz bardziej
decyzja o tworzeniu głębokich , opartych na odpowiedzialności oraz kształtowanych w trudzie dnia codziennego w
zderzaniu się z przeciwnościami, z niepewnością własnej namiętności do drugiej osoby powoduje coraz większe
oddalanie się od wiążących decyzji dających szerokie spektrum wolności i samodzielności. Tym samym powoduje to
swoiste przesunięcie definicyjne z intymności rozumianej jako bliskość głęboka oparta na zaufaniu, kontakcie budowie
relacji w zaufaniu popartym dzieleniem się tajemnicami oraz dawaniu wsparcia byciu trwaniu na dobre i złe coraz bardziej
rozumiane jest przez pryzmat seksualności oraz wchodzeniu w luźne lub alternatywne związki nie budowane na
zobowiązaniu i odpowiedzialności. Dowodzą tego badania antropologa Margaret Mead, która zaproponowała ideę
dwustopniowego małżeństwa, gdzie pierwszy etap miał właśnie być etapem budowania intymności która później
przekształcać się miała w małżeństwa tak zwane po grub. Jednakże idea wolnych związków w bardzo zawrotnym tempie
rozpowszechniła się. W ciągu czterech dekad liczba wolnych związków wzrosła z kilkudziesięciu tysięcy do prawie 5
milionów par młodych ludzi. W Polsce oficjalne dane pochodzące z Narodowego Spisu Powszedniego z 2002r. opiewają
na około 200 tysięcy jednakże skala tego zjawiska może być znacznie większa. Anna Matysiak w badaniach
przeprowadzonych na 3 tysiącach kobiet w wieku 25-35 lat pokazała iż co trzecia przyznała się do życia z partnerem bez
11
ślubu. Z kolei z badań przeprowadzonych w 2008r. wynika, że mniej niż połowa 24-34 - latków zawiera małżeństwo, a w
dużych miastach związki legalizuje niewiele więcej ni z jedna trzecia. To w jaki sposób budujemy nasze relacje od
najmłodszych lat oraz czas w jakim żyjemy silnie determinuje jakość relacji intymnych i nie tylko młodych ludzi. Znaczące
12
są refleksje Marii Król-Fijewskiej i Piotra Fijewskiego , którzy stwierdzają, iż dziś młodzi żyją bardzo blisko siebie
(fizycznie), pragną odarcia się z tajemnic przed partnerem czy partnerką, deklarują gotowość do pokonywania barier,
marzą o bliskości, która buduje tę jedyna prawdziwa więź nie ograniczająca wolności każdego i choć tak usilnie do tego
dążą to jednak jedynie dziś bywają razem. Samotni we dwoje za murami lęku dzisiejszego o wszystko a zwłaszcza leku
przed zranieniem, odpowiedzialnością. Jedyna reakcja jest ucieczka zamian partnera, zapominanie w kolejnych
ramionach przelotnych kontaktów co jednakże nie stanowi antidotum na doznanie intymności głębokiej, prawdziwej.
Zaniedbywane sa obszary wspólnego bycia razem już na poziomie koleżeństwa, relacji przyjaźni młodych. Nasza kultura,
jak mówi Anna Król- Kuczkowska „ próbuje autentyczną bliskość zastąpić modą na pozorne i płytkie relacje
interpersonalne. Gdybyśmy ulegli pokusie generalizacji, to moglibyśmy powiedzieć, że nasza współczesność to czas
13
wielkiego kryzysu więzi” . Również w raporcie Młodzi 2011 Pani Krystyna Szafraniec pokazuje intymność w nawiązaniu
do kryzysu rodziny oraz poprzez pryzmat seksualności dzisiejszych młodych pokazując ważność miłości i seksu na tle
innych wartości w życiu gdzie w 2010 roku w sondażu tak właśnie stwierdziło 39% badanych i aż 47% dwudziestolatków
gdzie za miłością przemawiało 42% kobiet i 35% mężczyzn. W zestawieniu z miłością seks był ważny dla 26% mężczyzn
i 12% kobiet. Intymność również ujmowana była w odniesieniu do inicjacji seksualnej młodych 15 latków gdzie przeciętny
wiek oscyluje w Polsce około 18,8 w przypadku kobiet i 18,7 w przypadku mężczyzn gdzie doświadczenia seksualne ma
co dziesiąta dziewczyna i co piąty chłopak. Badania również ukazują dziś coraz większą otwartość na
eksperymentowanie, na otwartość, niekonwencjonalność doświadczeń. Dla zobrazowania tendencji w związkach
intymnych warto przywołać dane dotyczące kontaktów z poza związku gdzie 42% kobiet i 48,3% mężczyzn przyznaje się
do kontaktów seksualnych z kimś spoza związku. Część zdrad jak podaje autorka i partnerskich nielojalności odbywa się
w Internecie i przez Internet. Niemal jedna trzecia (28,7%) umawia się z osobą poznaną w Sieci na seks w rzeczywistości
(najczęstszy wiek to 25-30 lat). Badania ukazują jednoznaczne, iż coraz bardziej wzorce kulturowe i obyczajowość
nakazana w tradycji odchodzą na rzecz dostarczaniu samym sobie doznań a nie koncentracji na partnerze czy
wspólnotowości. Daje to podstawy do ukazania relacji w kontekście kryzysu. Aspekt seksualności współczesnych
14
młodych ludzi również ukazał Jacek Kurzępa w swoich bardzo szeroko zakrojonych badaniach (435 osób przebadanych
w wieku wczesnej adolescencji). Relacje intymności młodzi utożsamiali z własna seksualnością opisując w kategoriach
wyluzowania, swobody – 23%, braku wiedzy o zagrożeniach 14%, bycia po inicjacji 42%, traktowania seksu jak sport –
18%.
15
Na nowy porządek sentymentalny zwraca uwagę Tomasz Szlendak jako efekt rewolucji dokonującej się na intymności
zachowań ludzkich gdzie ostatnie kilkadziesiąt lat według autora to rewolucja w podejmowaniu przez młodych ludzi życia
10
Z. Melosik, Młodzież a przemiany kultury współczesnej, [w:] Młodzież wobec niegościnnej przyszłości, (red.) R. Leppert, Z. Melosik,
B. Wojtasik, Wrocław 2005, s. 11-32. Również bardzo szeroko zachodzące zmiany opisuje Zbyszko Melosik w książce Tożsamość,
ciało i władza w kulturze instant, Kraków 2010.
11
Badania przeprowadzone były na zlecenia dziennika „Metro” pt. Pokolenie wyżu demograficznego. Powołuje się na badania z
artykułu Jak cię polubię to Cie poślubię…, „Charaktery”, nr11, listopad 2009, s.20-21.
12
M. Król-Fijewska, P. Fijewski, Bliscy sobie oddaleni, „Charaktery”, nr5, 2009, s.15-20.
13
Ibidem, s. 17.
14
J. Kurzępa, Zagrożona niewinność, Kraków 2008, s. 157.
15
T. Szlendak, Socjologia rodziny, Warszawa 2001, s.403-405.
seksualnego przed zawarciem związku małżeńskiego. Autor podaje, iż „we Francji między 1970 a 1985 rokiem
gwałtownie wzrosła liczba pierwszych związków intymnych (chodzenie ze sobą na stałe) przed zawarciem małżeństwa –
16
z 20% do 75% . Sama rodzina przekształciła się według autora w postmoralistyczną instytucję zdominowana logika
oraz autonomią jednostki. „Nic innego poza przyjemnością i realizacją własnych egoistycznych potrzeb nie uzasadnia
angażowania się jednostek w czynności około rodzinne - żadne obligacje natury społecznej, żadne silnie sankcjonowane
normy. Rodzina jest w konsekwencji sfera życia, w której realizowane są właściwie tylko potrzeby natury erotycznej i
17
uczuciowej . Budowana jest z miłości (tak deklarowanej ) i z powodu braku miłości rozwiązywana. Budujemy w
poszukiwaniu miłości b potem burzyć natychmiast gdy coś się popsuje.
Opis intymności młodych ludzi może brać się z faktu, iż formowana jest dopiero ich tożsamość która współgra z
doświadczaniem intymności świadomie rozpoznawana staje się w wieku dorosłości. Jeśli sami nie potrafią określić siebie
to być może maja niedoskonałe poczucie intymności kojarzonej tylko z fizycznością. Na to mogą dowodem być gesty
codziennego głodu fizycznego, cielesnego dziewcząt witających się poprzez przytulenie, chłopców klepiących się po
barkach lub plecach w geście „niedźwiedzia”, całusy w policzki na powitanie, obejmowanie, dotykanie, trzymanie za ręce.
A może po prostu oni nie potrzebują głębi w kontaktach czy związkach relacjach? Być może dzisiejsza definicja
intymności powinna zostać rozszerzona bądź zbudowana na nowo w języku codziennych doświadczeń młodych ludzi
którzy być może gdzie indziej przenieśli swoje przyjaźnie, związki. Może nie potrzebna im nasza intymność w
dotychczasowym rozumieniu?
Współczesne obszary codziennej intymności młodych
Warto tu przytoczyć dane ze świata, w którym żyją młodzi na co dzień, obszary, w których się spotykają,
rozmawiają, pomimo iż nie jest to nasza rozmowa typu face to face, a jednak rozmowa, dyskusja, czasem żarliwa i
bardzo emocjonująca (sądząc po zaangażowaniu, wyłączeniu się – brak reakcji na bodźce zewnętrzne, mowie gestów
18
oraz zamieszczanych emotikonek). Faktem jest, iż wyzuta z prawdziwie „widocznych” emocji ale jej nie pozbawiona. To
zbyt mocne nadużycie zabierać młodym prawa do odczuwania na przykład rozprawiając na czacie czy komunikatorze o
zajmującej sprawie. Można śmiało powiedzieć, iż dziś relacje budowane są w świecie młodych, który składa się z
Internetu i rzeczywistości na równi ważnych dla nich. Nie ma rozgraniczenia na tu i tam jest tylko tu. Dowodem mogą być
badania pochodzące z Diagnozy Społecznej, w której „dokładniejsze analizy statystyczne pokazują, że nawet jeśli
wykluczymy różnice związane z wiekiem, to i tak użytkownicy internetu utrzymują znacznie więcej relacji. Mają więcej
przeciętnie o jedną osobę z kręgu rodziny. Również deklarują regularne kontakty z większą liczbą przyjaciół, dodatkowo
więcej przyjaciół mają korzystający z serwisów społecznościowych, szczególnie z Facebooka. Największe różnice są
związane z liczbą znajomych. Użytkownicy Facebooka kontaktują się regularnie z najszerszym gronem osób - różnica w
stosunku do niekorzystających z internetu osób tej samej płci i będących w tym samym wieku, wynosi czterech
19
znajomych (dla korzystających z innych serwisów społecznościowych różnica wynosi dwie osoby)” .
20
Źródło: Megapanel PBI/Gemius, czerwiec 2007, (n=19015, wszyscy 7+) , opracowanie własne.
16
Ibidem, s. 403.
Ibidem, s. 404.
18
Chodzi mi o czytelność reakcji emocjonalnej rozmówcy, gdzie w tradycyjnej komunikacji możemy przekaz odebrać wraz z mową
pozawerbalną, nadającą rozmowie kontekstu i rozumienia.
19
http://www.diagnoza.com/pliki/raporty/Diagnoza_raport_2011.pdf (pobrano 08.09.2012)
20
http://pliki.gemius.pl/Raporty/2007/Gemius_SA_Dzieci_aktywne_online.pdf (pobrano 16.08.2012)
17
Najdłużej – 6 h 55 min. dzieci zatrzymują się na witrynach zgrupowanych w kategorii Kultura i rozrywka”, przewyższając
średnia dla całej populacji (5 h 50 min) niemal o godzinę. Niemal o połowę krócej niż przeciętny internauta dzieci
przebywają na witrynach i serwisach z kategorii „Informacje, publicystyka, media”.
21
Źródło: Megapanel PBI/Gemius, czerwiec 2007, (n=19015, wszyscy 7+) , opracowanie własne.
Wykres powyżej obrazuje miejsce najczęściej odwiedzane przez młodych ludzi. Równie ciekawe dla poruszanej tematyki
są dane pochodzące z portalu Facebook który podaje, iż „portale społecznościowe stały się hobby nawet dla
najmłodszych dzieci. Strony takie jak Facebook szybko przeszły do opcji dla dzieci, które chcą sprawdzić co dzieje się z
ich przyjaciółmi. Kids Safety @ Facebook badanie przeprowadzone przez Minor Monitora wykazało, że 38% wszystkich
dzieci na Facebooku jest w wieku poniżej 13 roku życia mimo wytycznych regulaminu strony. Okazało się także, że 30%
22
dzieci korzysta z Facebook przez 2 lub więcej godzin dziennie” . Skalę oraz rozmiar tętniącego życia pokazują kolejne
dane ze strony statystyk Facebooka „Oto kilka kluczowych statystyk:
•aktywnych użytkowników miesięcznie jest teraz 901 milionów (wzrost z 680 milionów rok temu).
•codziennie aktywnych użytkowników jest do 526 milionów (z 372 milionów w zeszłym roku).
•miesięcznych użytkowników mobilnych jest 488 milionów.
•300 milionów zdjęć są przesłanych do serwisu każdego dnia.
•3,2 miliardów Likes i komentarzy publikowanych codziennie.
23
•125 miliardów przyjaźni zawieranych na dzień
Wszystkie powyższe statystyki oraz dane ukazane zostały celem wizualizacji czasu oraz miejsc spotkań młodych w ich
świecie oraz pokazaniu jak bywają razem i gdzie komunikują się w jaki sposób. Stanowi to pewnego rodzaju refleksje
nad tym co i jak oraz gdzie stanowi o ich obszarach intymności.
Podsumowanie
Pogłębiona analiza pojęciowa oraz obserwacja danych i badań w poruszanym obszarze relacji intymnych skłania
do podjęcia badań w przedmiotowym zakresie, ponieważ o ile poznane są oraz powoływane dane z badań dotyczące
związków intymnych jakim są małżeństwo o tyle brakuje pogłębionych badań nad kategorią rozumienia intymności przez
młodych oraz form związków. Poczucie ambiwalencji oraz oscylacji biegunowej skłania do rzucenia światła i
dopuszczenia samych młodych do głosu celem uchwycenia zmian jakie zaszły w relacjach intymnych na przestrzeni
przecież zmienności rzeczywistości w jakiej żyją, która to nie jest bez znaczenia dla kontekstu samych relacji. Otwarty
pogłębiony narracyjny wywiad zdaje się być najwłaściwszą metodą poznania umożliwiającą chwycenie sensu i znaczenia
ukrytego w fenomenach codzienności. Dlatego tez przyjęcie perspektywy fenomenologiczno-hermeneutycznej wydaje się
konieczne. Wpisując badania w nurt fenomenologiczno-hermeneutyczny zostaną umieszczone ludzkie opowieści w
21
http://pliki.gemius.pl/Raporty/2007/Gemius_SA_Dzieci_aktywne_online.pdf (pobrano 16.08.2012)
http://www.minormonitor.com/resource/facebook-safety-for-kids/ (pobrano 22.08.2012)
23
Dane pochodzą z niepublikowanej pracy M. Wiśniewskiego, Pokolenie mobilne miarą przesuniętej socjalizacji, s. 8 za Facebook S-1
Amendment: New Stats From Q1 2012 And More [online] protokół dostępu: http://www.huffingtonpost.com/2012/04/23/facebook-s1-amendment_n_1446853.html?ref=technology [02.05.2012r.]
22
kontekście historycznym i społecznym. „Zrozumienie to jest możliwe poprzez odwoływanie się badacza do subiektywnej
interpretacji życia lub pewnych jego aspektów, przedstawionych przez człowieka w jego własnym języku. Opiera się ono
na przeświadczeniu, iż ludzkie postępowanie i przeżywanie nie jest wynikiem obiektywnych zdarzeń i uwarunkowań, lecz
takich, jak są interpretowane przez człowieka, który posiada własne rozumienie świata, oraz że doświadczenie człowieka
24
jest reprezentowane przez symbole” .
Zadanie hermeneutyki można ująć jako wyszukiwanie uzasadnionych trybów postępowania, dzięki któremu
doświadczenie i rozumienie prze autora zjawiska poddawanego badaniu może posłużyć jako pomost albo droga dojścia
do wyjaśniania i interpretacji sensu zjawiska. Podstawą jest interpretacja, która nie jest technicznym sposobem
poznawania tekstu a możliwa jest poprzez odkrywanie pytań zadawane badaczowi poprzez tekst. Tekstem dla mnie stają
się opowieści rodziców o łączących je relacjach z dziećmi i odczytywanie z tych narracji ich kolorytów oraz intensyfikacji i
zmienności. Bo „wszyscy ludzie doświadczając codziennych zdarzeń, konstruują sensy i znaczenia, których sobie nie
uświadamiają. Interpretując tekst będący fragmentem czyjegoś życia nie możemy uchylić tych naszych sensów i
znaczeń. Świadomość ich obecności sprawia, iż traktujemy ów tekst jako otwartą, oczekującą na świeżą interpretację
dokonywaną z różnych, osobistych perspektyw historię życia, historię, na którą każda kolejna interpretacja rzuca nowe
światło pozwalające odmiennie czy też różnorodnie spoglądać na opisane przez nią oraz zawarte w niej przeżycia i
25
zdarzenia” . Tak przyjęta przeze mnie podstawa filozoficzna i chęć dotarcia do znaczeń i sensów oraz próba ich
interpretacji staje się dla mnie próbą badawczą zrozumienia tego co subiektywne, niepowtarzalne, ulotne w
doświadczaniu zmian zachodzących na negocjacyjnym polu rodzinnych kontaktów i emocji.
Bibliografia (prac cytowanych)
Brysacza P., Brzezińskiej M., Jak cię polubię to cię nie poślubię…, „Charaktery”, nr11, listopad 2009.
Dudziak U., Wychowanie do miłości, Częstochowa 2000.
Izdebski Z., Niemiec T., Wąż K., (Zbyt) młodzi rodzice, Warszawa 2011.
Krzemionka D., Sfery intymne, „Charaktery”, nr 9, wrzesień 2012.
Król-Fijewska M., Fijewski P., Bliscy sobie oddaleni, „Charaktery”, nr 5, 2009.
Kurzępa J., Zagrożona niewinność, Kraków 2008.
Lisowska A., Pierzchalska A., Kosior M., Współczesna rodzina dolnośląska. Raport z badań, Wrocław 2010.
Melosik Z., Młodzież a przemiany kultury współczesnej, [w:] Młodzież wobec niegościnnej przyszłości, (red.) R. Leppert,
Z. Melosik, B. Wojtasik, Wrocław 2005.
Melosik Z., Tożsamość, ciało i władza w kulturze instant, Kraków 2010.
Nowak – Dziemianowicz M., Doświadczenia rodzinne w narracjach. Interpretacje sensów i znaczeń, Wrocław 2006.
Szafrańska I., Przestrzenie kształtowania się wzorców intymnych w okresie dorastania, [w:] Współczesna młodzież
pomiędzy Eros a Thanatos, (red.) J. Kurzępa, A. Lisowska, A. Pierzchalska, Wrocław 2008.
Szlendak T., Socjologia rodziny, Warszawa 2001.
Wiśniewskiego M., Pokolenie mobilne miarą przesuniętej socjalizacji- praca niepublikowana, Wrocław 2012.
Wojciszke B., Psychologia miłości, Gdańsk 2009.
Publikacje elektroniczne (e-books, czasopisma internetowe)
Diagnoza Społeczna 2011. Warunki i jakość życia polaków, red. J. Czapiński, T. Panek, Warszawa 2011 link
http://www.diagnoza.com/pliki/raporty/Diagnoza_raport_2011.pdf (pobrano 08.09.2012)
Facebook S-1 Amendment: New Stats From Q1 2012 And More [online] protokół dostępu:
http://www.huffingtonpost.com/2012/04/23/facebook-s-1-amendment_n_1446853.html?ref=technology [02.05.2012r.]
Raport Gemius, Dzieci aktywne online [online] protokół dostępu
http://pliki.gemius.pl/Raporty/2007/Gemius_SA_Dzieci_aktywne_online.pdf (pobrano 16.08.2012)
http://www.minormonitor.com/resource/facebook-safety-for-kids/(pobrano 22.08.2012)
Nota o autorze
Mgr Urszula Bukowska ([email protected]), pedagog, doktorantka Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, obszar zainteresowań
naukowych skupia się na rodzinie i jej przemianach oraz szeroko pojętej edukacji oraz relacjach międzyludzkich. Lubi
śmiać się i żartować, dobrą kawę i piątkowe wieczory z ciekawą książką.
24
25
M. Nowak-Dziemianowicz, Doświadczenia rodzinne w narracjach. Interpretacja sensów i znaczeń, Warszawa 2006, s. 59.
Ibidem, s.61.