Streszczenia prac prezentowanych na VII Zjeździe

Transkrypt

STRESZCZENIA
Streszczenia prac prezentowanych
na VII Zjeździe Polskiego Towarzystwa
Badań nad Snem
Warszawa, 28–29 września 2007
Abstracts presented during VII Polish Sleep Research Society Con
gress
Congress
Warsaw, 28–29 September 2007
CPAP therapy and humidification
Terapia CPAP z nawilżaniem
K.-H. Rühle
Department of Pneumology Klinik Ambrock
University Wittem-Herdecke Hagen/Germany
One of the most common side effects of CPAP therapy in
obstructive sleep apnea is dryness of the upper airways.
With humidification integrated in the tube system of the CPAP
device these complaint can mostly be reduced or prevented.
The specific aim of this presentation is to provide an update
of methods to improve the relative humidity during CPAP
While the nose highly effectively conditions the inspired
air, breathing through the mouth or breathing cold dry air
under CPAP can seriously impair the function of the upper airways, induce epithelial damage and lead to clinical
symptoms such as dryness, congestion and nasal bleeding. The purpose of the presentation is to discuss the influence of breathing cold, dry air on the integrity and function of the upper airways
Key words: CPAP, upper airways, breathing
Jednym z najczęstszych działań niepożądanych leczenia
CPAP pacjentów z obturacyjnym bezdechem sennym jest
suchość górnych dróg oddechowych. Dolegliwości te
mogą być zmniejszone lub nawet wyeliminowane poprzez
zintegrowanie systemu nawilżającego z aparatem CPAP.
Celem niniejszej prezentacji jest przedstawienie aktualnych metod poprawy względnej wilgotności w drogach
oddechowych podczas leczenia aparatem CPAP.
Optymalna temperatura i wilgotność mają kluczowe znaczenie dla ochrony górnych dróg oddechowych. Podczas gdy oddychanie przez nos zapewnia regulację temperatury i wilgotności wdychanego powietrza, oddychanie przez usta lub wdychanie suchego i zimnego powietrza podczas stosowania aparatu CPAP może w znacznym stopniu upośledzać funkcjonowanie górnych dróg
oddechowych, powodować uszkodzenia śródbłonka
i prowadzić do wystąpienia objawów klinicznych, takich jak wysuszenie górnych dróg oddechowych, przekrwienia i krwawień z nosa. Celem tego wystąpienia jest
rozważenie wpływu wdychania zimnego i suchego powietrza na budowę i funkcje górnych dróg oddechowych.
Słowa kluczowe: CPAP, obturacyjny bezdech senny,
górne drogi oddechowe
Słowa kluczowe: CPAP, górne drogi oddechowe,
oddychanie
Humidity of the inspired air physiological
and pathophysiological aspects
Restless legs syndrome in neurological
practice
Wilgotność wdychanego powietrza. Aspekty
fizjologiczne i patofizjologiczne
Zespół niespokojnych nóg w praktyce lekarza
neurologa
Key words: CPAP, obturative sleep apnea, upper airways
W. Randerath
S.P. Morrissey
Krankenhaus Bethanien GmbH, Solingen
1Service
Optimal temperature and humidity is crucial for the
protection of the upper airways.
de Neurologie, Hôpital Pontchaillou, rue Henri Le
Guilloux, France
2Unité/Projet VisAGeS - U746 INSERM/INRIA, IRISA, Université
de Rennes1, Campus de Beaulieu, Rennes Cedex, France
www.sen.viamedica.pl
35
SEN
2007, Tom 7, Nr 1
Since its first description in 1685 (Thomas Willis) Restless Legs Syndrome (RLS) subsequently was considered
as a psychiatric disorder in the 19th century (anxietas tibiarum), and re-emerged from medical oblivion as a neurological disorder, sensorimotor disturbance, in the second half of the 20th century: Pivotal studies described the
clinical, epidemiological and genetic background of idiopathic RLS forms, leading more recently to define four
minimal diagnostic criteria (Allen et al. 2003), and three
supportive criteria (positive family history, positive
dopaminergic response, and periodic leg movements).
Besides its idiopathic forms secondary RLS may occur in
a number of medical conditions (e.g. disturbance of iron
metabolism, uraemia, or pregnancy), and may be associated with especially neurodegenerative diseases (e.g. Parkinson’s disease or Multiple Sclerosis).
The challenges for a physician confronted with such patients in a clinical routine setting are manifold, and diagnostic or therapeutic guidelines for idiopathic RLS are not
always directly applicable for secondary RLS or RLS in
other neurological comorbidities. This talk will address
the following issues:
1. Diagnostic criteria for idiopathic versus secondary RLS
versus RLS associated with other (chronic) neurological diseases
2. Useful and – mandatory – laboratory investigations in
suspected RLS
3. Initiation of symptomatic RLS treatment (When to start?
Which patients should be treated? First-line versus second – line treatments)
4. RLS treatment guidelines are focussed on its idiopathic
forms; symptomatic treatment of secondary RLS or RLS
associated with other chronic neurological diseases
may be more challenging as it should also treat indirect consequences of RLS (e.g. fatigue or memory impairment or even motor performance especially in neurodegenerative diseases)
5. Potential (severe) adverse events of (dopaminergic) RLS
treatment, and issues like augmentation and rebound
phenomenon
6. RLS caused or worsened by other co-medication
Key words: restless legs syndrome, neurological
disorders, sleep disorders
W XIX wieku od czasu, kiedy Thomas Willis w 1865 roku
po raz pierwszy opisał zespół niespokojnych nóg (RLS,
restless legs syndrome) uważano, że jest to zaburzenie psychiczne (anxietas tibiarum), dopiero w drugiej połowie
XX wieku wyszło ono z „medycznego zapomnienia” jako
zaburzenie neurologiczne, sensomotoryczne. W badaniach
podstawowych opisano kliniczne, epidemiologiczne i genetyczne cechy idiopatycznych form RLS, dzięki czemu
udało się zdefiniować 4 podstawowe kryteria diagnostyczne (Allen i wsp. 2003) oraz 3 pomocnicze kryteria diagnostyczne (dodatni wywiad rodzinny, pozytywna odpowiedź na dopaminę oraz okresowe ruchy kończyn).
36
Poza swoimi postaciami idiopatycznymi, RLS może być
zaburzeniem wtórnym, pojawiającym się w przebiegu
wielu innych schorzeń somatycznych (np. zaburzeń metabolizmu żelaza, uremii) czy ciąży. RLS może być również związany z chorobami neurodegeneracyjnymi (np.
choroba Parkinsona lub stwardnienie rozsiane). Codzienna praca kliniczna z takimi pacjentami przynosi liczne
wyzwania, a zalecenia diagnostyczne i terapeutyczne opracowane dla idiopatycznych postaci RLS nie zawsze mają
bezpośrednie zastosowanie we wtórnych postaciach RLS
czy też w postaciach związanych z innymi chorobami
neurologicznymi.
W swoim wykładzie omówię następujące zagadnienia:
1. Kryteria diagnostyczne idiopatycznych postaci RLS vs.
wtórny RLS vs. RLS związany z innymi (przewlekłymi) chorobami neurologicznymi.
2. Przydatne i konieczne badania laboratoryjne przy podejrzeniu RLS.
3. Inicjacja objawowego leczenia RLS (kiedy je rozpoczynać? którzy pacjenci powinni być leczeni? leczenie
pierwszego i drugiego rzutu).
4. Zalecenia terapeutyczne dotyczą głównie idiopatycznych postaci RLS; leczenie objawowe postaci wtórnych
lub związanych z przewlekłą chorobą neurologiczną
może być znacznie trudniejsze, ponieważ powinno
obejmować również pośrednie następstwa RLS, takie
jak zmęczenie czy upośledzenie pamięci, a nawet czynności motorycznych, szczególnie w chorobach neurodegeneracyjnych.
5. Potencjalne (poważne) działania niepożądane leczenia
(dopaminergicznego) RLS i zagadnienia, takie jak augmentacja czy objawy „z odbicia”.
6. RLS wywoływane lub nasilane przez inne stosowane
jednocześnie leki.
Słowa kluczowe: zespół niespokojnych nóg, schorzenia
neurologiczne, zaburzenia snu
Dynamika i topografia czynności
bioelektrycznej mózgu podczas
snu fizjologicznego
Dynamics and topography of brain bioelectrical
activity during physiological sleep
W. Androsiuk
Katedra i Klinika Psychiatryczna Akademii Medycznej
w Warszawie
Cel pracy: Celem pracy jest opis zmienności parametrów
czynności bioelektrycznej mózgu podczas snu fizjologicznego, a także identyfikacja źródeł czynności bioelektrycznej.
Materiał i metody: Do badania zakwalifikowano zapisy
polisomnograficzne (PSG) 35 zdrowych osób (13 kobiet,
22 mężczyzn; średnia wieku: 36,91 ± 9,90 lat). Widmo
Streszczenia
EEG analizowano za pomocą szybkiej transformaty Fouriera (FFT), lokalizację źródeł czynności bioelektrycznej przeprowadzono z zastosowaniem elektroencefalograficznej analizy przestrzennej (LORETA), do opisu
zmienności wolnych oscylacji korowych (< 1 Hz) zaprojektowano iteracyjny algorytm wykrywania pojedynczych fal wolnych.
Wyniki i wnioski: Stwierdzono istotny wpływ wieku na
parametry PSG: w miarę starzenia się narasta czas stadium 2, maleje natomiast odsetek stadium 4 i odsetek
snu wolnofalowego. Ocena topografii oscylacji EEG, za
pomocą metod, takich jak analiza widma EEG oraz mapy
powierzchniowe, wykazała dominację fal delta w okolicach czołowych, najwyraźniejszą w pierwszym cyklu
snu i u osób młodych. Także w okolicach czołowych
zapoczątkowywane są wolne oscylacje korowe, pełniące istotną rolę w synchronizacji rytmów EEG. W paśmie
odpowiadającym wrzecionom snu maksimum mocy
stwierdzono w odprowadzeniach ciemieniowo-potylicznych i u osób młodych. Generatory czynności bioelektrycznej w zakresie częstotliwości delta 0,75–2 Hz zlokalizowano w okolicy nadspoidłowej przedniej części
zakrętu obręczy (pole Brodmanna 24), a w zakresie
2–4,5 Hz w okolicy podspoidłowej przedniej części zakrętu obręczy (pole Brodmanna 25). Wyróżniono też dwa
odrębne generatory wrzecion: związany z czynnością
w zakresie 12–13 Hz (pole Brodmanna 24) oraz związany z czynnością 13–15 Hz (pole Brodmanna 7). Uzyskane wyniki stanowią podstawę do zdefiniowania normatywnych parametrów czynności bioelektrycznej mózgu
podczas snu fizjologicznego.
Słowa kluczowe: tomografia elektroencefalograficzna
o niskiej rozdzielczości (LORETA), lokalizacja źródeł
czynności bioelektrycznej, sen wolnofalowy,
wrzeciona snu
Objectives: The aim of the study was to investigate variability of EEG parameters during physiological sleep and
EEG source identification.
Material and methods: Polysomnographic (PSG) recordings of 35 healthy subjects (13 F, 22 M; mean age: 36.91 ±
± 9.90 years) were included into the study. EEG spectral
analysis was performed using Fast Fourier Transform (FFT).
EEG source localization was carried out applying Low Resolution Electromagnetic Tomography (LORETA). For description of slow cortical oscillations (< 1 Hz), iterative
algorithm for isolated slow wave detection was developed.
Results and conclusions: With increasing age, stage 2 duration also increases, whereas stage 4 percentage and slow
wave sleep percentage decreases. EEG oscillations topography revealed delta waves predominance in frontal regions, most distinct in the first cycle and in young subjects. Slow cortical oscillations, playing important role in
EEG rhythms synchronization, also initiate in frontal regions. In the sleep spindles frequency power, maximum
was revealed in parieto-occipital derivations and in young
SEN
subjects. Bioelectrical activity generators for the delta
0.75–2 Hz frequency were localized in supragenual part
of anterior cingulate (Brodmann area 24), and for the delta 2–4.5 Hz frequency in the subgenual part of anterior
cingulate (Brodmann area 25). Two separate generators of
sleep spindles were also distinguished: located in Brodmann area 24 for activity 12–13 Hz and in Brodmann area
7 for activity 13–15 Hz. The results may be the basis for
defining normative parameters of bioelectrical brain activity during physiological sleep.
Key words: Low resolution electromagnetic
tomography (LORETA), EEG source localization,
slow-wave sleep, sleep spindles
Zaburzenia snu u młodzieży
leczonej psychiatrycznie
Sleep Disorders Among Psychiatrically
Teated Adolescents
B. Andrzejczak, A. Gmitrowicz
Klinika Psychiatrii Młodzieżowej Katedry Psychiatrii
Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
Wstęp: Celem pracy jest ocena zaburzeń snu wśród młodzieży leczonej psychiatrycznie z uwzględnieniem płci,
wieku, rodzaju zaburzenia psychicznego oraz ocena wzorca zaburzeń snu.
Materiały i metody: Do badania włączano kolejno przyjmowanych pacjentów oddziału szpitalnego przy Klinice
Psychiatrii Młodzieżowej UM w Łodzi, w wieku od 13 do
18 lat. W badaniu wykorzystano specjalnie skonstruowany Kwestionariusz Oceny Snu u Młodzieży. Pozwolił on
na wyodrębnienie grupy pacjentów, którzy subiektywnie
ocenili swój sen jako zaburzony — „zły” (ZS).
Wyniki: Grupa ZS stanowiła 53% wszystkich badanych,
średni czas snu wynosił 7 godzin (min 3–max 12). 62%
chłopców zgłaszało zaburzenia snu i odpowiednio 43%
dziewcząt. U 69% osób z tej grupy zaburzenia snu utrzymywały się ponad miesiąc. Połowa osób badanych relacjonowała brak regularności snu. Wydłużony czas latencji snu (ponad 20 min) relacjonowało 93,7%, w tym
75% potwierdzało kłopoty z zasypianiem. 43,7% zgłaszało zaburzenia dotyczące rannego budzenia się, 50%
potwierdzało budzenie się w nocy, 43,7% twierdziło, że
w weekendy wstaje po godzinie 10. 43,7% osób z grupy
badanej miało poczucie, iż śpi za krótko, 75% relacjonowało występowanie zmęczenia w ciągu dnia, a 56%
odczuwało senność w trakcie dnia. 50% przyznało się
do okresowego brania leków nasennych. Najczęściej stawianym rozpoznaniem w grupie osób śpiących źle były
zaburzenia zachowania i emocji, a następnie zaburzenia
psychotyczne.
Wnioski: Zaburzenia snu są zauważalnym problemem wśród
młodzieży leczonej psychiatrycznie. Często spełniają kryte-
37
SEN
2007, Tom 7, Nr 1
rium zaburzenia przewlekłego, wymagającego pogłębionej
diagnozy i edukacji odnośnie zasad higieny snu.
Słowa kluczowe: zaburzenia snu, młodzież leczona
psychiatrycznie
Background: The aim of the study was to assess sleep disorders among adolescents, who are treated in psychiatric
wards, taking into consideration their sex, age, psychiatric diagnosis and sleep pattern.
Methods: The examined group consisted of patients of
Department of Adolescent Psychiatry of the Medical
University of Lodz, aged 13 to 18. During the examination specially prepared Adolescent Sleep Disorders
Questionnaire was used, which helped to separate a group
of patients who subjectively assessed their sleep as
bad (‘ZS’).
Results: Group ‘ZS’ was represented by 53% of all patients, the average time of sleep among this group was
7 hours (min 3–max 12). 62% of boys belonged to the ‘ZS’
group, whereas in case of girls it was 43%. 69% of examined ‘ZS’ patients had their problem for at least one month.
Half of them reported irregular sleep. 93,7% reported prolonged sleep latency (more than 20 min), among whom
75% confirmed problems with initiating sleep. 43,7% reported problems with waking up in the morning, 50%
with awakenings during the night, and 43,7% of adolescents said they woke up during weekends after 10 o’clock.
43,7% reported a feeling of sleeping too shortly, 75%
— tiredness during the day, 56% — sleepiness and 50%
— temporary use of sleeping pills. The most common
diagnoses in ‘ZS’ group were conduct-emotional disorders followed by psychotic disorders.
Conclusions: Sleep disorders are a visible problem among
psychiatrically treated adolescents. This problem very
often seems to be chronic and needs further diagnosis and
education about hygiene of the sleep.
Key words: sleep disorders, psychiatrically treated
adolescents
Wpływ otyłości na jakość snu u chorych
leczonych z powodu obturacyjnego
bezdechu sennego
Effect of obesity on sleep quality in patients treated
for obstructive sleep apnea
J. Antczak1,2, A. Richter2, B. Horn2, R. Bodenschatz2,
E.W. Schmidt2
1Zakład
Neurofizjologii Klinicznej, Instytut Psychiatrii
i Neurologii, Warszawa
2Gesselschaft für ambulante Schlafmedizin am Klinikum
Chemnitz mbH, Chemnitz, Niemcy
Wstęp: Według wielu badań otyłość pogarsza jakość snu,
niezależnie od współistniejących zaburzeń oddychania.
38
Celem pracy było sprawdzenie czy otyłość ma wpływ na
sen chorych leczonych terapią CPAP z powodu obturacyjnego bezdechu sennego (OBS).
Materiał i metody: Grupy badane stanowiło 17 znacznie
otyłych (ZO), 18 średnio otyłych (ŚO) oraz 18 nieotyłych (NO) chorych na OBS, dobranych pod względem
płci i wieku. Wszystkie osoby badane miały prawidłowe
parametry oddechowe w polisomnografii kontrolnej (PSGkontr.), trzy miesiące od włączenia CPAP. Parametry architektury snu porównywane były w polisomnografii diagnostycznej (PSG-diagn.), w drugiej nocy po włączeniu
CPAP (PSG-CPAP), oraz w PSG-kontr. Grupy ZO i ŚO porównywane były z grupą NO, przy użyciu testu Manna-Whitney’a.
Wyniki: W porównaniu do grupy NO grupa ZO i ŚO wykazały w PSG-diagn. większy odsetek snu płytkiego (NREM1%)
(19,2 ± 9,5 vs. odp. 33,2 ± 16,4 i 29,7 ± 13,3, p < 0,01, p < 0,01).
Ponadto grupa ZO wykazała mniejszy odsetek snu REM
(REM%) i stadiów NREM2 i NREM4 (NREM2%, NREM4%)
(odp.: 4,7 ± 5,2 vs. 8,3 ± 4,2, p < 0,02; 26,5 ± 10,9 vs. 35,5 ±
± 8,9, p < 0,03; 3,5 ± 6.0 vs. 8,1 ± 6,6, p < 0,01).
W PSG-CPAP grupy ZO i ŚO wykazały zwiększony REM%
(11,8 ± 4,0 vs. odp.: 21,6 ± 7,0 i 15,8 ± 7,0, p < 0,01, p <
< 0,05). Ponadto grupa ZO wykazała mniejsze NREM1%
i NREM2% (odp. 13,3 ± 6,7 vs. 7,8 ± 3,8, p < 0,01; 31,1 ±
± 9,5 vs. 24,3 ± 7,9, p < 0,04). W PSG-kontr. grupa ŚO wykazała większy NREM3% (9,5 ± 3,2 vs. 12,8 ± 4,4, p < 0,03).
Wnioski: W długofalowej terapii CPAP otyłość wydaje się
nie mieć istotnego wpływu na jakość snu. Podczas włączania terapii osoby otyłe wykazują większy odsetek snu
REM, prawdopodobnie wskutek większej deprywacji tego
snu przed włączeniem terapii.
Słowa kluczowe: otyłość, jakość snu, polisomnografia,
CPAP, OBS
Introduction: Many investigations confirmed that obesity
deteriorates the sleep quality, irrespective of coexisting
sleep related respiratory disorders. In this study we investigated if obesity influences the sleep of obstructive sleep
apnea (OSAS) patients, who are under CPAP-therapy.
Material and methods: We investigated 17 severely obese
(SO), 18 mildly obese (MO) and 18 nonobese (NO) OSAS
patients, age and gender matched. All investigated persons showed normalized respiration in the control polysomnography (PSG-contr.) — three months after CPAP
start. We compared the sleep parameters from the diagnostic polysomnography (PSG-diagn.), the second night
under CPAP (PSG-CPAP) and the PSG-contr. SO and MO
groups were compared with NO using Mann-Whitney Utest.
Results: In compare to NO, the SO and MO groups showed
in PSG-diagn. the increased percentage of light sleep
(NREM1%) (19.2 ± 9.5 vs. 33.2 ± 16.4 and 29.7 ± 13.3,
p < 0.01, p < 0.01 respectively). Moreover the SO group
showed decreased percentage of REM — sleep (REM%)
and of NREM2 (NREM2%) and NREM4 (NREM4%) stag-
Streszczenia
es (4.7 ± 5.2 vs. 8.3 ± 4.2, p < 0.02; 26.5 ± 10.9 vs. 35.5
± 8.9, p < 0.03; 3.5 ± 6.0 vs. 8.1 ± 6.6, p < 0.01 respectively). In PSG-CPAP the SO and MO groups showed
increased REM% (11.8 ± 4.0 vs. 21.6 ± 7.0 and 15.8 ±
± 7.0 p < 0.01, p < 0.05 respectively). The SO goup
showed additionally decrease of NREM1% and NREM2%
(13.3 ± 6.7 vs. 7.8 ± 3.8, p < 0.01; 31.1 ± 9.5 vs. 24.3 ± 7.9,
p < 0.04 respectively). In PSG-contr. The MO group
showed increased NREM3% (9.5 ± 3.2 vs. 12.8 ±
± 4.4, p<0.03).
Conclusions: In long-term CPAP-therapy obesity see ms
not to have a significant influence on the sleep quality.
During CPAP engagement obese persons show increase of
REM sleep, possibly corresponding to greater deprivation
of this sleep before therapy.
Key words: obesity, sleep quality, polysomnography,
CPAP, OSAS
Analiza czynników wpływających
na wystąpienie pooperacyjnych powikłań
po uwulopalatopharyngoplastyce (UPPP)
Analisis of factors’ influence on postoperative
complications occurrence after
uvulopalatopharyngoplasty (UPPP)
A. Balcerowiak, J. Banaszewski, D. Miętkiewska,
W. Szyfter
Klinika Otolaryngologii i Onkologii Laryngologicznej
Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu
Wstęp: Celem pracy była analiza czynników wpływających na wystąpienie pooperacyjnych powikłań po uvulopalatopharyngoplastyce (UPPP). U pacjentów z rozpoznaną postacią obturacyjnego zespołu bezdechu sennego
(OBS) w wielu przypadkach współistnieją schorzenia
układowe, takie jak: nadciśnienie tętnicze, dusznica bolesna, cukrzyca, astma oskrzelowa, przewlekła obturacyjna choroba płuc, otyłość. Tacy pacjenci stanowią grupę podwyższonego ryzyka zarówno dla wykonania procedur chirurgicznych, jak i dla prowadzenia znieczulenia ogólnego, ze względu na możliwość wystąpienia powikłań po UPPP.
Materiał i metody: Analizie retrospektywnej poddano
grupę 146 pacjentów (K: 41; M: 105) z OBS diagnozowanych i leczonych UPPP w Klinice Otolaryngologii i Onkologii Laryngologicznej w Poznaniu w latach 2002–2007.
Metoda oparta była na:
1) wywiadzie + ankiecie
2) badaniu ORL
3) PSG
4) kontrolnych badaniach pooperacyjnych (follow up).
SEN
Wyniki: Na podstawie w/w badań wyłoniono 55 chorych
z OBS stanowiących grupę podwyższonego ryzyka, w tym
u 23 chorych istniały dwie lub więcej choroby układowe.
Wczesne powikłania wykonanej UPPP obejmowały pooperacyjne zaburzenia oddychania obejmujące: hipoksemię — 13 chorych, niedrożność dróg oddechowych
— 5 chorych, krwawienie wczesne — 7, późne — 8 chorych.
Wnioski:
1. Dokładna diagnostyka chorych z OBS opiera się zarówno na diagnostyce zmian morfologicznych w obrębie górnego odcinka dróg oddechowych, jak i określeniu czynników ryzyka mających wpływ na zastosowanie procedur
chirurgicznych.
2. Możliwość wystąpienia ciężkich pooperacyjnych powikłań u obciążonych chorobami układowymi pacjentów skłania do rozważenia wskazań do chirurgii miniej
inwazyjnej i leczenia skojarzonego — CPAP w II etapie
leczenia.
Słowa kluczowe: uvulopalatopharyngoplastyka,
powikłania
Introduction: The aim of our study was the analysis of
factors’ influence on postoperative complications occurrence after uvulopalatopharyngoplasty (UPPP). In the
group of patients with obstructive sleep apnea syndrom
(OSAS) often coexist systemic diseases like hypertension,
angina pectoris, diabetes mellitus, asthma, obesity. This is
a group of increased risk for surgical procedures as well as
for general anaesthetic because of possibility of postoperative complications occurrence after UPPP.
Material and methods: Retrospective analisis of 146 patients with OSAS treated UPPP in the years 2002–2007
was done. Method used:
1) anamnesis + ESS
2) ENT examination
3) polisomnography
4) follow up.
Results: There was a group of 55 patients with OSAS and
with risk factors, in the group of 23 patients coexisted
two or more systemic diseases. Early complications after UPPP comprised breathing disturbances like hypoxemia — 13 cases, upper airways obstruction — 5, early
bleeding — 7, late bleeding — 8.
Conclusions:
1. The propter diagnostic of patients with OSAS include
upper airways examination, as well as determination of
risk factors that could influence the choice of surgical
procedures.
2. Possibility of postoperative complications occurrence
after UPPP on patients with systemic diseases induce to
consider minimal invasive surgery et conjugated treatmet
with cPAP.
Key words: uvulopalatopharyngoplasty, complications
39
SEN
2007, Tom 7, Nr 1
Uwulopalatopharyngoplastyka (UPPP)
w leczeniu obturacyjnej postaci snu
z bezdechami (OBS) — 5-letnie obserwacje
Uvulopalatopharyngoplasty in the treatment of
obstructive sleep apnea patients — 5 years follow up
J. Banaszewski, A. Balcerowiak, D. Mietkiewska,
W. Szyfter
Klinika Otolaryngologii i Onkologii Laryngologicznej,
Uniwersytet Medyczny w Poznaniu
Conclusions: Proper pre-operative qualification with distinct diagnosis is very important in the surgical treatement results.
Significant improvement after surgery induce lots of patients to give up treatment (rehabilitation, diet).
Patient with OSA need regular long-term controls and
multidiscyplinary treatement.
Key words: uvulopalatopharyngoplasty,
polisomnography
Wstęp: Celem pracy była analiza wyników leczenia operacyjnego (UPPP) pacjentów z postacią obwodową zaburzeń oddychania w czasie snu w okresie 2002–2007
z wykorzystaniem różnych technik.
Materiał i metody: W okresie 2002–2007 przeprowadzono leczenie operacyjne 146 pacjentów z potwierdzoną
w badaniach (PSG, poligrafia) (AHI 20–64) postacią obwodowych zaburzeń oddychania w czasie snu. Wykonano zabiegi klasyczne UPPP oraz z wykorzystaniem lasera
CO2 i cięcia w środowisku plazmy argonowej (AHFUP).
Diagnostykę pooperacyjną (PSG, poligrafia) wykonano
u 75 pacjentów w okresie 6–12 miesięcy po zabiegu.
Wyniki: W okresie do 12 miesięcy po zabiegu operacyjnym, stwierdzono w badanej grupie poprawę (AHI
obniżony o > 50%) u 75% pacjentów. U 32 pacjentów
po kolejnym okresie obserwacji (12–24 miesięcy) stwierdzono pogorszenie (AHI wzrost > 30%).
Wnioski: Istotną rolę w wynikach leczenia operacyjnego
OBS pełni właściwa kwalifikacja do zabiegu, po dokładnej diagnostyce.
Znaczna poprawa po zabiegu skłania wielu pacjentów do
zaniechania dalszego leczenia (rehabilitacja, dietetyka).
Pacjenci z OBS wymagają regularnych wieloletnich kontroli oraz leczenia wielospecjalistycznego.
Słowa kluczowe: uvulopalatopharyngoplastyka,
polisomnografia
Introduction: The aim of our study was the analysis of the
different surgical treatment of patients with obstruictive
sleep apnea between 2002–2007.
Material and methods: During 5 years (2002–2007)
146 patients with obstructive sleep apnea (AHI = 20–
64) underwent surgical treatment. Classical UPPP, surgery with CO2 laser and plasma argon incision proceduras (AHFUP) were done in studied group. The postoperative diagnosis based on PSG and polygraphy were
done in 75 patients between 6 and 12 month after surgery.
Results: Performed diagnosis 12 month after surgery
revealed in 75% significant improvement (AHI decreased > 50%). In 32 cases after next PSG diagnosis
40
(12–24 month) deterioration was found (AHI increase
> 30%).
Wpływ palenia tytoniu na nasilenie
obturacyjnego bezdechu sennego (OBS)
Effect of smoking on obstructive sleep apnoea
(OSA)
M. Bednarek2, R. Pływaczewski1, P. Bieleń1, L. Jonczak2,
J. Czerniawska2, A. Stokłosa2, D. Górecka2, P. Śliwiński1
1Zakład
Diagnostyki i Leczenia Niewydolności Oddychania,
Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc, Warszawa
2II Klinika Chorób Płuc, Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc,
Warszawa
Wstęp: Część badań dotyczących etiologii OBS ujawniła
znamienny wpływ palenia tytoniu na wystąpienie choroby. Celem pracy było porównanie zaawansowania OBS
u palaczy i osób nigdy niepalących.
Materiał i metody: Zbadano 342 chorych na OBS
(263 mężczyzn i 79 kobiet). Średni wiek w badanej
grupie wynosił 55,4 ± 10,1 lat. Większość chorych na
OBS miała nadwagę lub otyłość (BMI — 35,8 ± 6,2)
oraz umiarkowaną lub ciężką postać choroby (AHI —
43,4 ± 23,2).
Wyniki:
Badanych podzielono na 3 podgrupy:
1 — nigdy nie palący (99 chorych; 28,9%),
2 — aktualnie palący (88 chorych; 25,7%),
3 — byli palacze (155 chorych; 45,3%).
Porównanie grup przedstawiono w tabeli.
Zmienna
Podgrupa
Podgrupa
Podgrupa
1
2
3
Wiek (lat)
57,1 ± 10,8
50,8 ± 9,5
56,9 ± 9,1
P
P
P
1–2
1–3
2–3
P < 0,001 NS p < 0,001
AHI [n/h]
34,7 ± 22
41,9 ± 23,9 41,7 ± 21,6
NS
NS
NS
średnie SaO2 (%)
90,9 ± 3,8
89,4 ± 5,6
NS
NS
NS
T90 (%)
27,5 ± 25,7 39,1 ± 32,9 35,3 ± 29,6
BMI [kg/m2]
33,8 ± 5,9
36 ± 8
35,3 ± 6
NS
NS
NS
11,6 ± 5,7
12,9 ± 5,7
12,1 ± 5,5
NS
NS
NS
0
28 ± 19,3
24 ± 17,5
–
–
NS
89,9 ± 5
p < 0,05 NS
NS
Skala Epworth
(punkty)
Narażenie na
dym tytoniowy
(paczkolata)
Streszczenia
Badani, którzy palili bardzo dużo (≥ 40 paczkolat) i palący umiarkowanie (< 40 paczkolat) mieli podobny AHI
(40,3 ± 22,3 i 42,2 ± 22,4, odpowiednio).
Podczas analizy regresji wielokrotnej stwierdzono znamienne korelacje pomiędzy AHI oraz: czasem spędzonym w niedotlenieniu nocnym < 90% (T90), (b = 0,59;
p < 0,001), wiekiem (b = –0,20; p = 0,008) i nadciśnieniem
tętniczym (b = 0,09, p = 0,04).
Wnioski: Znamienny wpływ na nasilenie OBS (AHI) miały: czas niedotlenienia nocnego (T90), współistniejące
nadciśnienie tętnicze i młodszy wiek. Nie potwierdzono
związków pomiędzy ekspozycją na dym tytoniowy i ciężkością OBS.
Słowa kluczowe: palenie tytoniu, obturacyjny bezdech
senny, AHI, BMI
Introduction: Some earlier data suggested that smoking is
an independent risk factor for OSA. The aim of this study
was to compare OSA severity in life non-smokers and
smokers.
Material and methods: We studied 342 consecutive OSA
patients (263 males and 79 females), mean age 55.4 ±
± 10.1 years. Group as a whole presented with severe
OSA (AHI — 43.4 ± 23.2) and obesity (BMI — 35.8 ± 6.2).
Results: We divided all patients into three subgroups:
1 — life non-smokers (99 pts; 28.9%),
2 — active smokers (88 pts; 25.7%),
3 — ex-smokers (155 pts; 45.3%).
Characteristics of three subgroups in table.
Variable
Subgroup 1
Subgroup 2
Subgroup 3
P 1-2
P 1-3
P 2-3
Age (years)
57.1± 10.8
50.8 ± 9.5
56.9± 9.1
p < 0.001
NS
p < 0.001
AHI [n/h]
34.7± 22
41.9 ± 23.9
41.7± 21.6
NS
NS
NS
Mean overnight
SaO2 (%)
90.9± 3.8
89.4 ± 5.6
89.9± 5
T90 (%)
27.5± 25.7
39.1 ± 32.9
35.3± 29.6
BMI
[kg/m2]
33.8± 5.9
36 ± 8
Epworth score
(points)
11.6± 5.7
12.9 ± 5.7
NS
NS
NS
p < 0.05
NS
NS
35.3± 6
NS
NS
NS
12.1± 5.5
NS
NS
NS
Tobacco smoke
exposure
(pack years)
0
28 ± 19.3
24± 17.5
–
–
NS
Heavy smokers (≥ 40 pack years) and moderate smokers
(< 40 pack years) had similar AHI (40.3 ± 22.3 and 42.2 ±
± 22.4, respectively).
Multiple linear regression analysis revealed significant
correlation between AHI and time spent in desaturation
below 90% (T90), (b = 0.59; p < 0.001), age (b = –0.20;
p = 0.008) and arterial hypertension (b = 0.09, p = 0.04).
Conclusions: OSA severity (AHI) was related to overnight desaturation time (T90), arterial hypertension
and younger age but not to smoking. Our data does not
confirm relation between tobacco exposure and severity of OSA.
Key words: smoking, obstructive sleep apnoea, AHI, BMI
SEN
Występowanie udaru mózgu u chorych
na obturacyjny bezdech senny (OBS)
Prevalence of stroke in obstructive sleep apnoea
(OSA) patients
P. Bieleń1, R. Pływaczewski1, M. Bednarek2, L. Jonczak2,
1Zakład
Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie
2II Klinika Chorób Płuc, Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie
Wstęp: Obturacyjny bezdech senny jest niezależnym czynnikiem ryzyka udaru mózgu. W polskim badaniu epidemiologicznym [676 badanych, średni wiek 56,6 ± 8,2 lat,
OBS potwierdzony u 76 osób (11,3%); średni AHI
— 25,3 ± 16,1] stwierdzono udar mózgu u 2 badanych
(2,6%) z potwierdzonym OBS i 20 badanych bez OBS
(3,4%). Celem pracy była ocena częstości udaru mózgu
u chorych na OBS zakwalifikowanych do leczenia CPAP.
Materiał i metody: Zbadano 342 chorych na OBS (263 mężczyzn i 79 kobiet). Średni wiek w badanej grupie wynosił
55,4 ± 10,1 lat. Badani charakteryzowali się otyłością
(BMI — 35 ± 6,6) oraz ciężkimi postaciami choroby
(AHI — 39,7 ± 22,5).
Wyniki: Udar mózgu potwierdzono u 16 chorych na OBS
(4,7%) przed rozpoczęciem leczenia CPAP (grupa 1). Pozostałych badanych (bez udaru) zaliczono do grupy 2
(326 osób; 95,3%). Porównanie obydwu grup w tabeli.
Zmienna
Wiek (lat)
AHI [n/h]
średnie SaO2 (%)
T90 (%)
BMI [kg/m2]
Choroba wieńcowa
(n/% grupy)
Migotanie przedsionków
(n/% grupy)
Niewydolność serca
(n/% grupy)
Nadciśnienie tętnicze
(n/% grupy)
Grupa 1
Grupa 2
P
59,8 ± 7
37,4 ± 17,6
91,8 ± 4,3
20,5 ± 26,8
34 ± 6,5
55,2 ± 10,2
39,8 ± 22,7
90 ± 4,9
34,7 ± 29,7
35,1 ± 6,6
NS
NS
NS
NS
NS
8 (50%)
81 (24,8%)
3 (18,7%)
25 (7,7%)
NS
2 (12,5%)
43 (13,2%)
NS
14 (87,5%)
238 (73%)
NS
p = 0,02
Analiza regresji wielokrotnej ujawniła znamienne korelacje
pomiędzy udarem mózgu oraz: chorobą wieńcową (b = 0,17,
p = 0,01) i migotaniem przedsionków (b = 0,18, p = 0,02).
Wnioski: Wystąpienie udaru mózgu u chorych na OBS
(przed rozpoczęciem leczenia CPAP) było związane ze
współistnieniem choroby wieńcowej i migotania przedsionków. Częstość występowania udaru w badanej grupie
była niska (4,7%) — podobna do wcześniejszych wyników badania epidemiologicznego.
Słowa kluczowe: udar mózgu, obturacyjny bezdech
senny, AHI, BMI
Introduction: Results of earlier population and clinical studies confirmed relationship between stroke and OSA. Previous our study (epidemiology of sleep-disordered breathing
41
SEN
2007, Tom 7, Nr 1
— 676 subjects; mean age 56.6 ± 8.2, OSA confirmed in 76
subjects [11.3%]; mean AHI — 25.3 ± 16.1) revealed low
incidence of stroke in OSA group (2 pts; 2.6%) and in subjects
without OSA (20 pts; 3.4%). The aim of this study was to
assess prevalence of stroke in OSA subjects qualified to CPAP
therapy.
pts (263 males and 79 females) — mean age — 55.4 ± 10.1
years with severe disease — AHI — 39.7 ± 22.5 and obesity — BMI — 35 ± 6.6.
Results: Stroke was confirmed in 16 pts before CPAP introduction (4.7%) — group S. Group WS (without stroke)
comprised of 326 pts (95.3%). Characteristics of both
groups is shown in table.
Variable
Age (years)
AHI [n/h]
Mean SaO2 (%)
T90 (%)
BMI [kg/m2]
Coronary artery
disease (n/%)
Atrial fibrillation (n/%)
Heart failure
(n/%)
Arterial
hypertension (n/%)
Group S
Group WS
P
59.8 ± 7
37.4 ± 17.6
91.8 ± 4.3
20.5 ± 26.8
34 ± 6.5
55.2 ± 10.2
39.8 ± 22.7
90 ± 4.9
34.7 ± 29.7
35.1 ± 6.6
NS
NS
NS
NS
NS
8 (50%)
3 (18.7%)
81 (24.8%)
25 (7.7%)
p = 0.02
NS
2 (12.5%)
43 (13.2%)
NS
14 (87.5%)
238 (73%)
NS
correlation between stroke and coronary artery disease
(b = 0.17, p = 0.01) and atrial fibrillation (b = 0.18,
p = 0.02).
Conclusions: Stroke in OSA pts (before CPAP treatment)
was related to coronary artery disease and atrial fibrillation. Incidence of stroke in our group was low (4.7%) and
similar to previous data from population study.
Key words: Stroke, obstructive sleep apnoea, AHI, BMI
Obturtacyjny bezdech podczas snu u osób
młodych i w podeszłym wieku — różnice
i podobieństwa
Obstructive sleep apnoea ((OSA
OSA
OSA)) in young and elderly
patients — differences and similarities
P. Bielicki, K. Byśkiniewicz, M. Kumor, P. Korczyński,
R. Chazan
Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Pneumonologii
i Alergologii Akademii Medycznej w Warszawie
Wstęp: Częstość występowania obturacyjnego bezdechu
podczas snu wzrasta wraz z wiekiem, jednak może on
dotyczyć także ludzi młodych. Celem pracy było porównanie grup osób młodych i w podeszłym wieku, którzy
w latach 1992–2005 byli diagnozowani w kierunku OBPS.
Materiał i metody: Badaniem objęto 561 chorych po
65. rż. i 319 chorych przed 35. rż., którzy zgłosili się do
42
poradni zaburzeń oddychania podczas snu z powodu chrapania lub nasilonej senności w czasie dnia i mieli wykonane badania diagnostyczne (polisomnografię lub badanie skriningowe) w celu rozpoznania OBPS. U części osób,
u których potwierdzono w badaniu polisomnograficznym
rozpoznanie OBPS podjęto próbę leczenia za pomocą
nCPAP.
Wyniki: Spośród osób w podeszłym wieku, które miały wykonane badania diagnostyczne rozpoznanie OBPS
ustalono u 383 osób, co stanowi 68,3% całej grupy.
Spośród osób młodych OBPS potwierdzono u 144, tj.
u 45,1% badanej grupy. W grupie osób starszych z rozpoznanym OBPS kobiety stanowiły 26,4%, natomiast
w grupie osób młodych tylko 5,8%. Wskaźnik BMI był
znamiennie wyższy w grupie osób młodych (29,6 ± 6,6
vs. 28,6 ± 4,8) (p < 0.05), jak również w grupie osób
młodych, u których potwierdzono OBPS (32,2 ± 6,9 vs.
28,9 ± 5,1) (p < 0,05). Osoby młode, u których rozpoznano OBPS częściej zgłaszali nasilone chrapanie i obecność bezdechów podczas snu niż osoby starsze, natomiast nasilenie senności w czasie dnia było podobne
w obu grupach. Analiza wyników badań diagnostycznych
wykazała wyższe wartości AHI (42,7 ± 32,1 vs. 32,2 ±
± 18,4) oraz większy odsetek czasu trwania snu, w którym chory nie oddychał (31,6 ± 23,2% vs. 26,5 ±
± 17,7%) w grupie osób młodych z rozpoznanym OBPS.
Spośród osób starszych z rozpoznanym OBPS leczenie
za pomocą nCPAP podjęto u 185 i 77 (41%) osób je
kontynuuje. W grupie osób młodych leczenie za pomocą nCPAP podjęto u 51 i 24 osoby (47%) je kontynuuje. Ponadto średnie terapeutyczne ciśnienie CPAP było
znamiennie wyższe w grupie osób młodych (9,2 ± 2,2
vs. 8,2 ± 2,2) (p < 0,05).
Wnioski: Spośród osób poniżej 35. rż. i powyżej 65. rż.
zgłaszających się do Poradni Zaburzeń Oddychania Podczas Snu rozpoznanie OBPS częściej stawia się u osób
starszych. Jednak osoby młode mają większy stopień nasilenia choroby, a ewentualne leczenie za pomocą nCPAP
wymaga zazwyczaj większego ciśnienia terapeutycznego
CPAP.
Słowa kluczowe: obturacyjny bezdech podczas snu
Background: The frequency of OSA rises with age, however it is also diagnosed in patients below the age of 35.
Aim: to compare the severity and clinical features of OSA
in young and elderly subjects.
Material and methods: the study was a retrospective
analysis of 561 patients aged > 65yrs (group A) and 319
patients aged < 35yrs (group B) who were investigated
in our Sleep Laboratory between 1992–2005 due to snoring or daytime sleepiness. They all underwent polisomnography or a screening investigation. In patients with diagnosed OSA (AHI > 10) we CPAP therapy was initiated.
Results: OSA was diagnosed in 383 (63.3%) patients from
group A and 144 (45.1%) patients from group B. BMI was
significantly higher in group B as a whole than in group A
Streszczenia
(29.6±6.6 vs. 28.6 ± 4.8 kg/m2) (p < 0.05), so was the BMI
of the patients with OSA from group B when compared to
the patients with OSA from group A (32.2 ± 6.9 vs. 28.9 ±
± 5.1 kg/m2). The incidence of OSA was significantly higher in elderly females when compared to the young ones
(26.4 vs. 5.8%). Patients with OSA from group A had a
significantly higher AHI (42.7 ± 321 in group A vs. 32.2 ±
18.4) (p < 0.05) and a longer duration of apneas expressed
as percentage of total sleep time (31.6 ± 23.2 vs. 26.5 ±
± 17.7%) (p < 0.05). CPAP therapy was initiated in 185
patients and from these 41% continue this therapy till
now. In group B CPAP therapy was started in 51 patients
and 47% of them continue the therapy till today. The mean
therapeutic pressure was significantly higher in patients
with OSA from group B (9.2 ± 2.2 vs. 8.2 ± 2.2 cm H2O)
(p < 0.05).
Parkinsona (PDSS, Parkinson’s Disease Sleep Scale). W obu
badanych grupach ceniono rodzaj oraz dawki stosowanych leków przeciwparkinsonowskich. Wyniki poddano
analizie statystycznej, wartość „p” < 0,05 uznano za istotną
statystycznie.
Wyniki: Pacjenci w grupie I osiągnęli istotnie niższe wartości w skali PDSS niż chorzy w grupie II (73,1 vs. 114,7
pkt, p < 0,0001). Obie grupy badane nie różniły się pod
względem rodzaju stosowanej terapii przeciwparkinsonowskiej. Dobowa dawka L-dopy była znamiennie wyższa w grupie I niż w grupie II (811,5 vs. 512,2 mg/d,
p < 0,001). Nie zanotowano istotnej różnicy w obu grupach badanych, biorąc pod uwagę dobową dawkę agonistów rec. D, selegiliny, amantadyny i biperidenu.
1. OSA is more frequent in elderly patients
Wnioski: W badanej grupie chorych jedynie wysoka dawka L-dopy miała istotny negatywny wpływ na występowanie subiektywnych zaburzeń snu. Rodzaj stosowanego
leczenia nie wpływał na jakość snu.
2. In young patients OSA is more severe and requires higher
pressures in CPAP therapy.
Słowa kluczowe: Choroba Parkinsona, zaburzenia snu,
terapia dopaminergiczna
Conclusions:
SEN
Key words: obstructive sleep apnoea
Wpływ leczenia przeciwparkinsonowskiego
na występowanie subiektywnych
zaburzeń snu wśród pacjentów
ze średniozaawansowaną chorobą Parkinsona
The influence of antiparkinsonian therapy on
subjective sleep disturbances in patients with
moderate stage of Parkinson’s disease
M. Boczarska-Jedynak, B. Jasińska-Myga, G. Kłodowska-Duda, M. Arkuszewski, G. Opala
Katedra i Klinika Neurologii Wieku Podeszłego Śląskiej
Akademii Medycznej, Samodzielny Publiczny Centralny Szpital
Kliniczny w Katowicach
Wstęp: Zaburzenia snu są jednym z najczęstszych objawów pozaruchowych choroby Parkinsona (PD, Parkinson’s Disease) i mogą dotyczyć od 60% do 98% pacjentów. Wśród przyczyn zaburzeń snu w PD wymienia się
m.in. terapię dopaminergiczną. Celem pracy była ocena
wpływu stosowanej terapii przeciwparkinsonowskiej na
występowanie subiektywnych zaburzeń snu w grupie pacjentów ze średniozaawansowaną PD.
Materiał i metody: Badaniem objęto dwie grupy chorych
w tym samym średnim stopniu zaawansowania PD, bez
współistniejącej głębokiej depresji i bez zaburzeń funkcji
poznawczych, leczonych w Przyklinicznej Poradni Kliniki Neurologii Wieku Podeszłego w Katowicach. Współistnienie zaburzeń snu oceniano w oparciu o pozytywną
(grupa I, n = 51) lub negatywną (grupa II, n = 51) odpowiedź na pytanie „Czy ma Pan/Pani problemy ze snem?”,
a następnie za pomocą Skali Oceny Snu u Osób z Chorobą
Bacground: Sleep disturbances are one of the most frequent non-motor symptoms of PD affecting 60%–98% of
patients. One of the main causes of sleep disorders in PD is
dopaminergic therapy.
The aim of our study was to evaluate the relationship
between antiparkinsonian therapy and sleep disturbances
in patients with moderate stage of idiopathic Parkinson’s
disease (PD).
Methods: Two groups of PD patients of Movement Disorders Outpatient Clinics in Katowice, Poland, with moderate stage of PD, without severe depression and dementia
were included into the study. Sleep disturbances were
estimated basing on a positive (Group I, n = 51) or negative (Group II, n = 51) answer to the question: “Do you
have sleep problems?” and basing on the Parkinson’s Disease Sleep Scale (PDSS). Types and dosages of antiparkinsonian medications in both groups were compared. The
results were statistically analyzed. P values of < 0.05 were
considered statistically significant.
Results: Patients in Group I achieved significantly lower
mean result in PDSS than patients in Group II (73.1 vs.
114.7 points, p < 0.0001). Both groups didn’t differ with
relation to the type of antiparkinsonian therapy. Daily
L-dopa dose in Group I was significantly higher than in Group
II (811.5 vs. 512.2 mg/d, p < 0.001). There were no significant differences in both groups taking into account the total
daily dose of DA, selegiline, amantadine and biperidene.
Conclusions: In our study the higher dose of L-dopa had
a significant negative influence on subjective sleep disturbances. The type of antiparkinsonian therapy didn’t influence sleep quality.
Key words: Parkinson’s disease, sleep disturbances,
dopaminergic therapy
43
SEN
2007, Tom 7, Nr 1
Ocena przydatności badania z użyciem
zestawu poly-MESAM w porównaniu
z pełną PSG u chorych z obturacyjnym
bezdechem podczas snu (OBPS)
The diagnostic accuracy of Poly
Poly-- Mesam recording
(PM) and polisomnography (PSG) in patients with OSA
K. Byśkiniewicz, P. Bielicki, P. Korczyński, R. Chazan
Celem badania była ocena efektywności rozpoznania OBPS
za pomocą ograniczonego badania PSG (poly-MESAM).
Materiał i metody: Przeprowadzono retrospektywną analizę wyników badań 605 chorych (111 kobiet — 18,3%,
494 mężczyzn — 81,7%) przyjętych do Laboratorium Snu
z podejrzeniem obturacyjnego bezdechu podczas snu (OBPS).
Średni wiek chorych wynosił 53,7 ± 10,7 lat, średni BMI
— 33,5 ± 6,3 kg/m2.
U 524 chorych OBPS został rozpoznany na podstawie
badania z użyciem zestawu poly-MESAM (PM), przyjmując kryterium diagnostyczne RDI > 10/godzinę.
U 81 chorych, u których stwierdzono RDI poniżej 10/godzinę, kontynuowano diagnostykę z uwagi na występowanie objawów sugerujących OBPS.
U wszystkich chorych wykonano diagnostyczne badanie
polisomnograficzne (PSG).
Wyniki obu badań (PM i PSG) były oceniane niezależnie
przez dwóch lekarzy.
Wyniki: Średnia wartość wskaźnika AHI (PSG) była istotnie wyższa niż wartość indeksu RDI (PM): 45 ± 28 vs.
32 ± 22 (p < 0,05).
Nie stwierdzono istotnej różnicy między średnimi wartościami saturacji krwi tętniczej w obu badaniach: 89,7 ± 7,2%
(PSG) vs. 89,9 ± 5,5% (PM).
Porównano wskaźniki RDI i AHI w trzech grupach chorych, które wyróżniono na podstawie wartości wskaźnika RDI (PM):
I. RDI < 10: AHI = 25,3 ± 18,9; RDI = 5,6 ± 2,4, p < 0,05
II. 10 < RDI < 30: AHI = 34,7 ± 21,4; RDI = 19,5 ± 5,5,
p < 0,05
III. RDI > 30: AHI = 60,1 ± 28,4; RDI = 52 ± 16,8, p < 0,05.
Wnioski:
1. Wyniki badania PSG wykazują większe nasilenie OBPS
niż wyniki badania z użyciem zestawu poly-MESAM.
2. U chorych, u których w badaniu poly-MESAM stwierdzono RDI powyżej 30/godzinę, nie ma potrzeby wykonania badania polisomnograficznego przed rozpoczęciem
leczenia metodą nCPAP.
3. W przypadku, gdy wartość wskaźnika RDI jest mniejsza
niż 10/godzinę, a chorzy zgłaszają objawy sugerujące OBPS,
konieczne jest wykonanie diagnostycznego badania PSG
w celu potwierdzenia, bądź wykluczenia rozpoznania.
Słowa kluczowe: OBPS, poly-MESAM, polisomnografia
44
We aimed to evaluate diagnostic accuracy of poly-MESAM recording in the diagnosis of OSA.
Material and methods: We retrospectively analyzed 605
patients (111F — 18.3%, 494 M — 81.7%, mean age 53.7 ±
± 10.7 yrs, BMI — 33.5 ± 6.3 kg/m2) referred to our Sleep
Laboratory suspected of obstructive sleep apnea syndrome
OSAS).
All patients undergone PM and PSG recordings. Both investigations were independently evaluated by two physicians.
In 524 patients OSAS was diagnosed using PM (RDI > 10).
In 81 patients with RDI < 10 diagnosis of OSAS was confirmed using full PSG (AHI > 10). Results of PSG and PM
were compared.
Results: Mean PSG apnea/hypopnea index (AHI) was significantly higher than mean respiratory disturbance
index (RDI)-PM: 45 ± 28 per hour vs. 33 ± 22/per hour
(p < 0.05).
There was no significant difference between the mean
overnight SaO2: 89.7 ± 7.2% (PSG) vs. 89.94 ± 5.5% (PM).
We also compared RDI with AHI in three groups of patients with different severity (RDI) of OSAS:
I. RDI < 10: AHI = 25.31 ± 18.9; RDI = 5.6 ± 2.4, p < 0.05
II. 10 < RDI < 30: AHI = 34.7 ± 21.4; RDI = 19.5 ± 5.5,
p < 0.05
III. RDI > 30: AHI = 60.07 ± 28.4; RDI = 52.04 ± 16.8,
p < 0.05
Conclusions:
1. Full PSG reveals more sleep disordered breathing events
than PM.
2. In patients with RDI > 30 there is no need for diagnostic
PSG before initiating CPAP therapy.
3. When RDI is low (RDI < 10) and patient has sympto ms
suggestive of OSAS full PSG should be performed to confirm or exclude diagnosis.
Key words: OSAS, poly-MESAM, polysomnography
Poziom hormonów tarczycy i hormonu
tyreotropowego w surowicy krwi u chorych
z obturacyjnym bezdechem podczas snu
(OBPS)
Serum levels of thyroid — stimulating hormone
(TSH) and thyroid hormones in patients with
obstructive sleep apnea (OSA)
K. Byśkiniewicz, P. Bielicki, P. Korczyński, R. Chazan
Celem pracy była ocena częstości niedoczynności tarczycy u chorych na OBPS.
Materiał i metody: Przeprowadzono retrospektywną analizę wyników badań 426 chorych (74 kobiety — 17,4%,
352 mężczyzn — 82,6%) z OBPS.
Streszczenia
Średni wiek badanej grupy wynosił: 54,6 ± 10,3 lat, średni
BMI 33,5 ± 6,3 kg/m2, średnia wartość AHI: 53,6 ± 27,7,
SaO2 średnie: 89 ± 6,3%.
U wszystkich chorych oznaczono poziom hormonów
w surowicy krwi: TSH, fT3, fT4, przyjmując następujące
zakresy norm, odpowiednio: 0,35–4,94 mIU/ml, 2,6–
–5,7 pmol/l, 9,0–19,0 pmol/l.
Wyniki: Średnie wartości hormonów mieściły się w granicach norm laboratoryjnych i wynosiły: TSH: 1,7 ± 2,5 mIU/ml,
fT3: 4,4 ± 0,9 pmol/l, fT4: 12,6 ± 2,7 pmol/l.
Podwyższoną, powyżej górnej granicy normy, wartość
TSH stwierdzono jedynie u 18 chorych (4,2%). Średnia
wartość TSH w tej grupie wynosiła 11,6 ± 5,7 mIU/ml.
Poziomy „wolnych” hormonów tarczycy w tej grupie fT3 i fT4
wynosiły odpowiednio: 4,17 ± 2,7 pmol/l, 5,7 ± 5,3 pmol/l.
U 17 chorych (4%) stwierdzono obniżone, poniżej dolnej granicy normy, stężenie fT4 (4,42 ± 3,37 pmol/l),
u 9 chorych (2,1%) obniżone poniżej dolnej granicy normy stężenie fT3 (1,67 ± 0,75 pmol/l), a jedynie u dwóch
chorych (0,05%) stężenia obu hormonów były obniżone
poniżej dolnej granicy normy.
Porównano wartość wskaźnika AHI w grupie chorych z prawidłowym stężeniem TSH i grupie chorych, u których stwierdzono podwyższoną wartość TSH, nie stwierdzając istotnej różnicy miedzy wartościami indeksu: 54,5 ± 22,7 vs. 53,5 ± 27,9.
Na podstawie wartości wskaźnika AHI podzielono chorych na dwie grupy: chorzy z ciężką postacią OBPS
(AHI > 30/godzinę) i chorzy z łagodną i umiarkowaną
postacią OBPS (AHI < 30/godzinę). Porównano wartość
TSH w obu grupach nie stwierdzając istotnej statystycznie różnicy: 1,84 ± 2.79 vs. 1,27 ± 1,04.
Wnioski:
1. U chorych z OBPS stosunkowo rzadko stwierdza się nieprawidłowe poziomy hormonów tarczycy w surowicy krwi.
2. Niedoczynność tarczycy, stwierdzana na podstawie nieprawidłowych wartości hormonów w surowicy krwi nie
miała związku z ciężkością OBPS ocenianą na podstawie
wskaźnika AHI.
Słowa kluczowe: OBPS, hormon tyreotropowy,
hormony tarczycy
We aimed to evaluate thyroid hormones in patients with OSA.
Material and methods: We retrospectively analyzed data
of 426 patients (74F, 352M) with OSA. The mean age in
the study group was 54.6 ± 10.3 years, BMI 33.5 ± 6.3 kg/m2,
mean apnea-hypopnea index (AHI) 53.6 ± 27.7 and mean
SaO2 89.0 ± 6.3%.
We evaulated the serum levels of TSH, fT3, and fT4. The
normal value ranges were 0.35–4.94 mIU/ml, 2.6–5.7 pmol/l
and 9.0–19.0 pmol/l respectively.
Results: The mean serum levels of the above mentioned
hormones were within normal range (TSH 1.7 ± 2.5 mIU/
/ml, FT3 4.4 ± 0.9 pmol/l and FT4 12.6 ± 2.7 pmol/l). In
18 patients (4.2%) the level of TSH was elevated (11.6 ±
± 5.7 mIU/ml). In this group the levels of fT3 and fT4 were
4.17 ± 2.7 pmol/l and 5.7 ± 5.3 pmol/l respectively.
SEN
In 17 patients (4%) the level of fT4 was decreased (4.42 ±
± 3.37 pmol/l), while the level of fT3 was decreased in 9
patients (2.1%) — 1.67 ± 0.75 pmol/l. A decrease in the
levels of both hormones was observed only in 2 cases
(0.05%).
We then compared AHI in the group of patients with normal TSH levels and those in whom the TSH level was
decreased. No difference between both groups was found
(AHI 54.5 ± 2.7 vs. 53.5 ± 27.9 respectively). We also
compared TSH levels in patients with severe (AHI > 30)
and mild to moderate OSA (AHI < 30). The results in both
groups did not differ significantly (1.84 ± 2.79 vs. 1.27 ±
± 1.04 mIU/ml respectively).
Conclusions:
1. Abnormal serum levels of thyroid hormones are rarely
observed in patients with OSA.
2. Hypothyroidism as suggested by decreased serum level
of TSH was not related with OSA severity.
Key words: OSA, thyroid-stimulating hormone, thyroid
hormones
Zmiany somatosensorycznych
potencjałów wywołanych u chorych
z zespołem obturacyjnego bezdechu
śródsennego
The changes of somatosensory evoked potentials
in patients with obstructive sleep apnea syndrome
M. Ejma1, A. Brzecka2, R. Podemski1
1Katedra i Klinika Neurologii Akademii Medycznej we
Wrocławiu
2Katedra i Klinika Pulmonologii i Nowotworów Płuc Akademii
Medycznej we Wrocławiu
Wstęp: Jednym z następstw zespołu obturacyjnego bezdechu śródsennego (OBŚ) może być niedokrwienie ośrodkowego, a także obwodowego układu nerwowego. Celem
pracy była ocena czynności neuronu czuciowego u chorych z OBŚ w oparciu o badanie somatosensorycznych
potencjałów wywołanych (sspw).
Materiał i metody: Badania przeprowadzono u 59 chorych z zespołem OBŚ (wiek: 45 ± 10 lat, BMI: 36 ± 7,
wskaźnik bezdechu: 50 ± 18, średnie minimalne wysycenie krwi tętniczej tlenem w czasie bezdechów: 79 ± 9%)
i u 50 osób zdrowych. Sspw uzyskiwano, stymulując kolejno oba nerwy pośrodkowe w okolicy nadgarstka, prostokątnym prądem elektrycznym o natężeniu wywołującym minimalny ruch kciuka. Odpowiedzi rejestrowano
na poziomie punktu Erba, siódmego kręgu szyjnego oraz
w okolicy ciemieniowej kontralateralnie do drażnionego
nerwu. Oceniano latencje potencjału obwodowego — N9,
szyjnego — N13 oraz korowego — N20. Celem wykazania zmian ośrodkowych analizowano latencję międzyszczytową N13–N20.
45
SEN
2007, Tom 7, Nr 1
Wyniki: Średnia latencja załamków N9, N13 i N20 była
znamiennie dłuższa w grupie chorych niż w grupie kontrolnej i wynosiła odpowiednio: 10,21 ± 0,97 ms (vs. 9,63 ±
± 0,57 ms), 15,07 ± 1,12 ms (vs. 13,86 ± 0,71 ms), 23,84 ±
± 1,80 ms (vs. 20,71 ± 1,01 ms). Czas przewodzenia ośrodkowego N13–N20 również był istotnie dłuższy i wynosił
8,79 ± 1,49 ms vs. 6,85 ± 0,61 ms. U 25 chorych (43%)
sspw były prawidłowe, u pozostałych 34 (57%) wskazywały na uszkodzenie drogi czuciowej: w części obwodowej — u 16 chorych (27%), ośrodkowej — u 26 chorych
(44%), a u 8 chorych (13,5%) w części zarówno obwodowej, jak i ośrodkowej.
Wnioski: U chorych z zespołem OBŚ często występują zaburzenia czynności bioelektrycznej w obwodowej i ośrodkowej części neuronu czuciowego. Ich podłoże może być
związane z powtarzającymi się okresami niedotlenienia
krwi tętniczej podczas snu.
Słowa kluczowe: somatoczuciowe potencjały
wywołane, zespół bezdechu śródsennego
Introduction: Central and/or peripheral ischemia of nervous system may be a consequence of obstructive sleep
apnea syndrome (OSAS). The aim of the study was to evaluate the function of sensory neuron with the use of somatosensory evoked potentials (SSEP) in patients with OSAS.
Material and methods: The studies have been performed
in 59 OSAS patients (age: 45 ± 10 years, BMI: 36 ± 7,
apnea/hypopnea index: 50 ± 18, mean arterial oxygen
saturation at the end of apneas: 79 ± 9%) and in 50 healthy
controls. Subsequently both median nerves were stimulated in the region of the wrist using electrical current
causing the minimal thumb movement. The responses
were registered over the Erb’s point, 7th cervical spine and
in the parietal region contralaterally to the stimulated
nerve. The latencies of the potentials: peripheral — N9,
cervical — N13 and cortical — N20 were measured and
in order to evaluate central lesion the interpeak latency
N13–N20 was calculated.
Results: The mean latencies of SSEP were significantly longer in OSAS patients than in the control group (N9: 10.21 ±
0.97 ms vs. 9.63 ± 0.57 ms, N13: 15.07 ± 1.12 ms vs. 13.86 ±
± 0.71 ms, N20: 23.84 ± 1.80 ms vs. 20.71 ± 1.01 ms).
Central transition time N13–N20 was significantly longer
in OSAS patients than in the controls (8.79 ± 1.49 ms vs.
6.85 ± 0.61 ms). In 25 patients (43%) SSEP were normal
and in the remaining 34 (57%) indicated the lesions in the
sensory way: in the peripheral part–in 16 patients (27%), in
the central part–in 26 patients (44%) and both in the peripheral and in the central part in 8 patients (13,5%).
Conclusion: In OSAS patients the bioelectrical function of
the peripheral and central sensory neuron is frequently
disturbed, probably due to repetitive hypoxemia during
sleep.
Key words: somatosensory evoked potentials, sleep
apnea syndrome
46
Farmakologiczne i niefarmakologiczne
metody leczenia bezsenności u osób
w wieku podeszłym
Pharmacologic and nonpharmacologic approaches
in the treatment of insomnia in the elderly
M. Flirski, T. Sobów, I. Kłoszewska
Klinika Psychiatrii Wieku Podeszłego i Zaburzeń
Psychotycznych, Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Bezsenność, definiowana jako niemożność inicjacji lub
podtrzymania snu, jest bardzo rozpowszechnioną skargą
u osób w wieku podeszłym — dotyczy 30–60% populacji. Wybór metody leczenia powinien być poprzedzony
potwierdzeniem rozpoznania bezsenności (muszą być
obecne: brak zadowolenia z jakości snu i pogorszenie
funkcjonowania w ciągu dnia) oraz oceną wpływu sytuacji życiowej i trybu życia, towarzyszących zaburzeń
psychicznych i chorób somatycznych oraz przyjmowanych leków na jakość snu. Należy również ustalić z pacjentem rozsądne cele i realistyczne oczekiwania w stosunku do terapii.
Najbardziej rozpowszechnionym sposobem leczenia bezsenności w wieku podeszłym są środki farmakologiczne.
Omówione zostaną kliniczne aspekty stosowania poszczególnych grup leków u chorych w wieku podeszłym (niebenzodwuazepinowe leki nasenne, benzodwuazepiny, leki
przeciwdepresyjne o działaniu sedatywnym, preparaty
ziołowe na bazie waleriany, melatonina, ramelteon, leki
antyhistaminowe) i ich miejsce w standardach leczenia
bezsenności w tej grupie wiekowej.
Dowody naukowe na skuteczność niefarmakologicznych
metod postępowania w bezsenności w wieku podeszłym
są, o dziwo, dużo bardziej przekonujące. Ich stosowanie
wymaga większego zaangażowania od pacjenta i od lekarza, uzyskany efekt jest jednak dużo trwalszy, a skala poprawy z pewnością nie mniejsza niż przy użyciu leków.
Polecane są głównie różne formy terapii behawioralno-poznawczej (a najlepiej ich kombinacja): terapia kontroli
bodźców, restrykcja snu, techniki paradoksalne, relaksacja mięśni, biofeedback czy wreszcie terapia poznawcza
(modyfikacja dezadaptacyjnych zniekształceń poznawczych dotyczących snu). Istotne jest również przestrzeganie higieny snu: unikanie drzemek w ciągu dnia, wieczornego spożycia kawy, alkoholu, tytoniu, ciężkostrawnych
posiłków czy dużej ilości płynów, zapewnienie odpowiedniej temperatury i przewietrzenia pokoju, mało hałaśliwe
otoczenie.
Słowa kluczowe: bezsenność, wiek podeszły, leczenie
Insomnia, defined as the inability to initiate or maintain
sleep, is a very prevalent complaint in the elderly afflicting 30–60% of this population. The choice of therapy
should be preceded by the confirmation of insomnia diagnosis (dissatisfaction with sleep quality and impaired func-
Streszczenia
tioning during the day are the necessary components) and
the assessment of the influence of the patient’s life situation, comorbid psychiatric and somatic conditions, and
the medications used on sleep quality. Reasonable goals
and realistic expectations towards therapy should as well
be discussed with the patient.
Pharmacologic treatment is the most prevalent approach
to insomnia in the elderly. The clinical aspects of using
various classes of medications (non-benzodiapzepine hypnotics, benzodiazepines, sedative antidepressants, herbal
medications, melatonine, ramelteon, antihistamines) as
well as their place in the geriatric insomnia treatment
strategy will be discussed.
Surprisingly, evidence supporting the efficacy of nonpharmacologic treatment methods in the treatment of
insomnia in the elderly is much more convincing. Albeit they require much more commitment from both
the patient and the doctor, the effects are more permanent, with the degree of improvement at least equal to
pharmacotherapy. Various forms of cognitive-behavioral therapy are recommended (particularly a combination of those): stimulus control therapy, sleep restriction, paradoxical techniques, muscle relaxation, biofeedback or cognitive therapy (modifying sleep-related
cognitive distortions). Sleep hygiene is another important factor; avoiding daily napping, abstaining from
drinking tea or coffee, smoking tobacco or overeating
in the evening, proper temperature of the room, quiet
environment usually have a beneficial effect on the
quality of sleep.
Key words: insomnia, elderly, treatment
Grupowa terapia poznawczo-behawioralna
w leczeniu bezsenności przewlekłej
Cognitive behavior group therapy for chronic
insomnia
M. Fornal1,2, K. Androsiuk1, M. Skalski1, W. Szelenberger1
1Katedra i Klinika Psychiatryczna Akademii Medycznej w
Warszawie
2Instytut Psychologii Uniwersytetu Kardynała St. Wyszyńskiego
w Warszawie
Wstęp: Techniki poznawczo-behawioralne są skuteczną
metodą terapii bezsenności. W pracy oceniano wpływ
grupowej terapii poznawczo-behawioralnej na parametry snu i jakość funkcjonowania w ciągu dnia u pacjentów
z bezsennością przewlekłą.
Materiał i metody: Na terapię (sześć spotkań, w grupach
6–10 osób) zakwalifikowano 23 pacjentów z diagnozą
bezsenności nieorganicznej (średnia wieku: 53,5 ± 11,3).
Przed i po zakończeniu terapii pacjenci wypełniali Dziennik Snu, Ateńską Skalę Bezsenności (AIS), Skalę Depresji
Becka (BDI), Inwentarz Stanu i Cechy Lęku (STAI) oraz
kwestionariusz SF-36.
SEN
Wyniki: Bezpośrednio po zakończeniu terapii uzyskano
poprawę w zakresie latencji snu (87,9 ± 42 vs. 48,7 ± 21,7
min; p = 0,002), długości nocnych przebudzeń (87,9 ± 60,5
vs. 48,1 ± 33,4 min; p = 0,002), długości snu nocnego
(5,4 ± 1 vs. 5,7 ± 0,8 h; p = 0,001) oraz wydajności snu
(65 ± 14 vs. 78 ± 7%; p < 0,001). Zmianom tym towarzyszyła niższa punktacja w AIS (14,7 ± 4,4 vs. 8,6 ± 4,2
punktów; p = 0,001) oraz niższe nasilenie lęku jako cechy
(51,5 ± 5,5 vs. 46,4 ± 7 punktów; p = 0,007). Po trzech
miesiącach od zakończenia terapii zmiany w zakresie parametrów snu utrzymały się lub uległy dalszej poprawie
w przypadku latencji snu (48,7 ± 21,7 vs. 38,9 ± 21,8
min; p = 0,006), długości snu (5,7 ± 0,8 vs. 6,3 ± 0,9 h;
p = 0,002) i wydajności snu (78 ± 7 vs. 84 ± 7%; p = 0,001).
Odnotowano także istotną poprawę w zakresie takich
aspektów jakości życia, jak: witalność, zdrowie psychiczne i funkcjonowanie społeczne oraz nasilenie objawów
depresji w BDI (14,6 ± 6 vs. 7,5 ± 5,8 punktów; p < 0,001).
Wnioski: Według subiektywnych ocen pacjentów udział
w grupowej terapii bezsenności wiązał się z trwałą poprawą w zakresie snu nocnego oraz samopoczucia w ciągu dnia.
Słowa kluczowe: bezsenność nieorganiczna, terapia
poznawczo-behawioralna, terapia grupowa
Introduction: Cognitive and behavioral techniques are
effective in the treatment of insomnia. The aim of the
study was to evaluate the effects of cognitive behavior
group therapy on sleep parameters and daytime functioning of chronic insomniacs.
Material and methods: Twenty three patients with nonorganic insomnia (mean age 53.5 ± 11.3) were assigned
for group therapy (six sessions, 6–10 patients). Before and
after the treatment patients completed the Sleep Diary,
Athens Insomnia Scale (AIS), Beck Depression Inventory
(BDI), State-Trait Anxiety Inventory (STAI) and the SF-36
questionnaire.
Results: At post-treatment a substantial improvement
of sleep onset latency (87.9 ± 42 vs. 48.7 ± 21.7 min;
p = 0.002), wakefulness during the night (87.9 ± 60.5 vs.
48.1 ± 33.4 min; p = 0.002), total sleep time (5.4 ± 1 vs. 5.7 ±
± 0.8 h; p = 0.001) and sleep efficiency (65 ± 14 vs. 78 ± 7%;
p < 0.001) was observed. These outcomes were accompanied by lower AIS scores (14.7 ± 4.4 vs. 8.6 ± 4.2 pts.;
p=0.001) and lower trait anxiety (51.5 ± 5.5 vs. 46.4 ± 7 pts.;
p = 0.007). Changes in sleep parameters were maintained
during the 3-month follow-up, with further improvement
of sleep onset latency (48.7 ± 21.7 vs. 38.9 ± 21.8 min;
p = 0.006), total sleep time (5.7 ± 0.8 vs. 6.3 ± 0.9 h;
p = 0.002) and sleep efficiency (78 ± 7 vs. 84 ± 7%; p = 0.001).
Follow-up data revealed also a significant increase in some
quality of life demands: energy, emotional well being and
social functioning and reduction in depressive symptoms on
BDI (14.6 ± 6 vs. 7.5 ± 5.8 pts.; p < 0.001).
Conclusions: According to patients’ subjective reports the
cognitive behavior group therapy was associated with
47
SEN
2007, Tom 7, Nr 1
persistent improvement of nocturnal sleep and daytime
functioning.
Key words: nonorganic insomnia, cognitive behavior
therapy, group therapy
Analiza zmienności rytmu serca w czasie
snu u osób z i bez zaburzeń oddychania
podczas snu (ZOPS) w materiale Kliniki
Heart rate variability analysis during sleep in
healthy and sleep related breathing disorders
affected people.
The comparison between value of saturation dips
and apnea and hypopnea duration
G. J.Hatliński, A. Kukwa, T. Grochowski
Klinika Otolaryngologii O.S. Akademii Medycznej
w Warszawie
Wstęp: Celem pracy była ocena korelacji pomiędzy wartością spadków saturacji a długością trwania bezdechów
i spłyceń oddychania.
Materiał i metody: Badania przeprowadzono w szerokiej
grupie pacjentów z różnym stopniem zaburzenia oddychania podczas snu. Pacjenci mieli robione pełne badanie
polisomnograficzne z dodatkowym modułem pulsoksymetrycznym firmy NONIN.
T. Grochowski, G. J.Hatliński, A. Kukwa,
K. Karczewska-Dudziec
w Warszawie
Wstęp: Celem pracy była ocena zmienności rytmu serca
w czasie snu u osób z i bez ZOPS w materiale własnym.
Materiał i metody: Przeanalizowano 3000 badań pulsoksymetrii całonocnej zgromadzonej w bazie danych. Przebadani pacjenci byli w wieku od 2 do 94 lat, 3/4 stanowili
mężczyźni.
Wyniki: Uzyskano znamienną korelację pomiędzy indeksem desaturacji a odchyleniem standardowym tętna dla
większości grup wiekowych.
Wnioski: Analiza rytmu serca jest ważnym elementem
w diagnostyce zespołu snu z bezdechami. Odchylenie standardowe tętna jest wskaźnikiem, który należy brać pod
uwagę w ocenie badania pulsoksymetrycznego.
Słowa kluczowe: zaburzenie oddychania podczas snu,
pulsoksymetria, HRV
Introduction: The aim of the study was to estimate the
correlation between sleep related breathing disorders and
heart rate variability.
Material and methods: We analyzed about 3000 pulsoxymetric studies collected in our computed data base. The
patients were from 2 to 94 years old (ñ women, ¾ men).
Results: We obtained significant correlation between desaturation index and standard deviation of the pulse for
the most of the age groups.
48
Ocena współzależności między wartością
spadków saturacji a długością trwania
bezdechów i spłyceń oddychania
Wyniki: Spadki saturacji o 4% stwierdzono już przy bezdechu lub spłyceniu oddychania trwającym 7–8 sekund.
Im wyższe były spadki saturacji tym większy był rozrzut
wartości długości trwania bezdechów lub spłyceń oddychania.
Wnioski: Uwzględniając dokładność pomiaru czasu trwania bezdechu i spłycenia oddychania oraz dokładność
pomiaru saturacji z wykorzystaniem modułu firmy NONIN, która wynosi 1%, kryterium 4% spadku saturacji
wydaje się być wysoce czułe i specyficzne w detekcji
ZOPS.
pulsoksymetria, polisomnografia
Introduction: The aim of the study was to compare
value of saturation during apneic and hypopneic episod.
Material and methods: A large group of patients with different stages of Sleep Apnea underwent polysomnography with additional pulsoxymetry (NONIN).
Results: Dips of saturation by 4 or more % were noticed
during apnea and hypopnea of 7–8 s duration. The greater
desaturations were recorded the more spread of apnea
and hypopnea duration was observed.
Conclusions: Heart rate variability analysis is important
part of the sleep apnea diagnosis. Standard deviation of
the pulse is helpful in pulsoxymetric study analysis.
Conclusions: The criteria of 4 % saturation dip see ms to
be enough sensitive and specific to detect Sleep Apnea
Syndrome. Especially if saturation is detect with use of
1% sensitivity equipment.
Key words: respiratory disorders during sleep,
pulsoxymetry, HRV
pulseoximetry, polisomnography
Streszczenia
Porównanie algorytmów analizy danych
pulsoksymetrycznych do przesiewowej
diagnostyki zaburzeń oddychania podczas
snu (ZOPS)
Metody analizy danych
pulsoksymetrycznych w przesiewowej
diagnostyce zaburzeń oddychania
podczas snu (ZOPS)
The comparison of sleep apnea screening tests
analyzing algorithms
Pulsoxymetric data analyzing methods in sleep
apnea screening tests
w Warszawie
w Warszawie
Wstęp: Celem pracy jest porównanie dotychczasowych
i zaproponowanych nowych algorytmów analizy danych
pulsoksymetrycznych do przesiewowej diagnostyki ZOPS.
Materiał i metody: Nowa formuła algorytmu oparta jest
na obliczaniu średnich wartości poszczególnych parametrów całonocnego badania pulsoksymetrycznego, np. indeksu desaturacji, tylko z uwzględnieniem ich niezerowych jednogodzinnych interwałów. Porównania algorytmów dokonano również z użyciem nowych metod analizy danych pulsoksymetrycznych. Do porównania wykorzystano wyniki badań osób z różnym stopniem ZOPS.
Wyniki: Wyniki, uzyskane z wykorzystaniem dotychczasowego i nowego algorytmu analizy danych pulsoksymetrycznych
nie różnią się w przypadku chorych ze średnim i dużego stopnia ZOPS. W przypadku łagodnej symptomatologii parametry
całonocnego badania pulsoksymetrycznego z wykorzystaniem
nowej formuły algorytmu osiągają wyższe wartości.
Wnioski: Nowa formuła algorytmu, która do uśredniania
całonocnego badania pulsoksymetrycznego uwzględnia
tylko jednogodzinne interwały o niezerowych wartościach,
jest bardziej czuła w przypadku nieznacznych ZOPS oraz
w przypadku osób cierpiących na zaburzenia snu.
Wstęp: Celem pracy jest przedstawienie nowych metod
analizy danych pulsoksymetrycznych do przesiewowej
diagnostyki zaburzeń oddychania podczas snu (ZOPS).
Zaletą nowych sposobów jest miarodajna analiza dynamiki zmian saturacji krwi. Stopień dynamiki zmian saturacji krwi jest odzwierciedleniem stopnia zaawansowania ZOPS.
pulsoksymetria
Introduction: The aim of this study was to compare actually used algorithms and a new sleep apnea screening tests
analyzing algorith ms.
Material and methods: New algorithm is based on calculating the mean values of sleep study parameters (such as
desaturation index) including only one hour intervals. We
compared new and actually used algorith ms in sleep studies of different stages sleep apnea patients.
Results: There is no difference between results obtained
with both algorithms in patients with moderate and severe stage of sleep apnea syndrome. New algorith ms shows
higher parameter values in patients with benign stage of
sleep apnea syndrome.
Conclusions: The sleep apnea screening tests based on a
new algorithms see ms to be more sensitive especially
with the patients with benign sleep apnea syndrome and
other sleep respiratory disturbances.
Key words: respiratory disorders during sleep, pulseoximetry
SEN
Materiał i metody: Wśród nowych metod analizy danych
pulsoksymetrycznych do podstawowych należą: rozkład
wielkości spadków saturacji, współczynnik zmian saturacji (WZS), graficzną prezentację funkcji F (SaO2, Puls),
współczynnik desaturacji (DC) i wektor desaturacji (DV).
Wartości normowe dla poszczególnych metod opracowano na podstawie ponad 4000 badań pacjentów z różnym stopniem ZOPS.
Wyniki: Nowe metody okazały się dobrymi, wygodnymi
i miarodajnymi narzędziami do oceny zmian saturacji
w przesiewowej diagnostyce ZOPS oraz do prezentacji
wyników badań pulsoksymetrycznych.
Wnioski: Wdrożone w naszych systemach pulsoksymetrycznych nowe metody analizy danych umożliwiają
szybką detekcję ZOPS i dobrą ocenę stopnia zaawansowania ZOPS, ułatwiają analizę porównawczą kolejnych
badań u tej samej osoby, uwzględniają, w przeciwieństwie do tradycyjnych metod, ocenę morfologiczną
zmian saturacji (dynamikę) oraz umożliwiają lepszą ocenę efektów leczenia przyczynowego.
pulsoksymetria
Introduction: The aim of the study was to present a new
ways analysing pulseoxymetric data obtained in sleep
apnea screening tests. The advantage of new methods is
better reliability of oxygen blood saturation (Sa02) analysis. The dynamic of SaO2 fluctuations reflexes progression of sleep apnea syndrome.
Material and methods: Among new methods analysing pulseoxymetric data are: decomposition of saturation dips, saturation changes index, graphic presentation of saturation and pulse functions, desaturation
index as well as desaturation vector. The normal ranges for the methods were calculated on the basis of 4000
sleep studies.
49
SEN
2007, Tom 7, Nr 1
Results: Presented new methods are good and reliable
tool for estimating of sleep apnea screening tests. They
are also helpful in graphic presentation of the results.
Conclusions: The methods used in our pulseoxymetric
systems allow on quick detection of patients with OSA
episodes and its severity. They are helpful in compare
analysis of subsequent studies and monitoring of treatments progres. They also take into consideration the morphology of saturation dips.
pulseoximetry
Wpływ pogorszenia tolerancji wysiłku
chorych z obturacyjnym bezdechem sennym
(OBS) na występowanie refluksu żołądkowo-przełykowego. Doniesienie wstępne
Impairment of exe
exerr cise tolerance in patients with
obstructive sleep apnea (OSA) to give rise of gastro
esophageal reflux (GERD)
Introduction: Gastro-esophageal reflux (GERD) is a frequent disease in patients with OSA. The aim of the study
was to look for the correlation between the impairement
exercise tolerance and GERD.
Material and methods: We examined 18 patients with
OSA; 6 females, 12 males, mean age 55 years, mean AHI
43.7. In all patients we performed gastroscopy with 24 h
pHmetry and 6MWT.
Results: In 12 patients we found GERD, in 14 patients we
found esophagitis (among in 3 patients without GERD).
Patients with GERD were younger (53 vs. 59 L), more
obese (117 vs. 101 kg). During 6MWT the distance was
shorter in GERD subjects: (the difference with reference
to optimal walues: 127 vs. 82 m) and desaturation was
deeper (91 vs. 94%). We did not find statistical significance between studied parameters.
Conclusions: The relationship between the impairement exercise tolerance and GERD in OSA patients is not very important, however study in larger group will be more reliable.
Key words: exercise tolerance, OSA, gastroesophageal
reflux
I. Hawryłkiewicz, R. Pływaczewski, D. Dziedzic
2Klinika
Chorób Płuc i Klinika Torakochirurgii, Instytut
Gruźlicy i Chorób Płuc, Warszawa
Osobowość i sen
Wstęp: U chorych na OBS często stwierdza się refluks
żołądkowo-przełykowy co pogarsza ich komfort życia
i wymaga dodatkowego leczenia. Postanowiono sprawdzić, czy obniżenie tolerancji wysiłku ma związek z występowaniem i zaawansowaniem kwaśnego refluksu
żołądkowo-przełykowego.
Materiał i metody: Wszyscy chorzy, poza oceną ogólnego stanu zdrowia, stanu układu krążenia i oddychania,
mieli wykonaną gastroskopię, 24-godzinne badanie pH
(pHmetria) i 6-minutowy test chodu (6MWT). Zbadano
18 chorych (6 K i 12 M), mieli oni średnio 55 lat, AHI
średnio 43,7/min. Wszyscy byli leczeni z powodu chorób metabolicznych i/lub nadciśnienia czy przewlekłej
choroby wieńcowej.
Wyniki: Wśród zbadanych 12 osób miało refluks. U 14 osób
gastroskopia wykazała zmiany zapalne przełyku (w tym
u 3, u których nie stwierdzono refluksu). Chorzy z refluksem w porównaniu z chorymi bez refluksu byli nieco młodsi (53 vs. 59 lata), bardziej otyli (117 vs. 101 kg), podczas
6MWT pokonali znacznie mniejszy dystans (różnica w stosunku do wartości należnej: 127 vs. 82 m) i mieli niższą
saturację (91 vs. 94%). Różnice te nie były statystycznie znamienne.
Wnioski: Zależności między występowaniem refluksu
a upośledzoną tolerancją wysiłku są niewielkie. W celu
upewnienia się wskazane zbadanie większej grupy chorych.
Słowa kluczowe: tolerancja wysiłku, OBS, refluks
żołądkowo-przełykowy
50
Personality and sleep
M. Jakitowicz1, J. Meyer-Szary2, J. Jakitowicz3
1Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, Wydział Zamiejscowy
w Sopocie
2Studenckie Koło Naukowe przy Zakładzie Psychiatrii Biologicznej
Akademii Medycznej w Gdańsku
3Zakład Psychiatrii Biologicznej Akademii Medycznej w Gdańsku
Wstęp: Zaburzenia snu, poza uwarunkowaniami fizjologicznymi, mogą być także spowodowane złymi nawykami związanymi ze snem. W pracy autorzy poszukują zależności między tymi nawykami a czynnikami osobowościowymi.
Materiał i metody: Grupę badaną stanowiło 50 studentów Akademii Medycznej w Gdańsku (średnia wieku:
20,20 ± 0,95 lat). Badanie przeprowadzono przy pomocy, opracowanej przez autorów, ankiety „SEN-MJ”, skonstruowanej na podstawie kwestionariusza „SEN” J. Kasperczyka, oraz skali „Typ funkcjonowania dobowego”. Do
oceny osobowości został użyty Inwentarz Osobowości
NEO-FFI. Wyniki analizowano statystycznie przy zastosowaniu metod korelacyjnych i analizy regresji.
Wyniki: Wyniki ankiety SEN-MJ wykazują następujące
korelacje z wymiarami „Wielkiej Piątki” Costy i McCrea
(Big5) Inwentarza Osobowości NEO-FFI: „ekstrawersja”
(r = –0,28; p = 0,06), „neurotyzm” (r = 0,26; p = 0,06),
„sumienność” (r = –0,40; p < 0,05), „otwartość na doświadczenia” (r = 0,43; p < 0,05), „ugodowość” (r = –0,43;
p < 0,05). Trzy czynniki wchodzące w skład SEN-MJ:
„czynniki stresowe” (CS), „hi-life” (HL) oraz „bóle” (B), korelowały dodatkowo z wymiarami Big5 w następujący sposób:
Streszczenia
1. „CS” istotnie dodatnio koreluje z „neurotyzmem” (r = 0,58;
p < 0,001) i ujemnie z „ekstrawersją” (r = –0,50; p < 0,001)
oraz ujemnie z „sumiennością” (r = –0,30; p < 0,05),
natomiast dodatnio — z „otwartością na doświadczenia” (r = 0,30; p < 0,05).
2. „HL” istotnie ujemnie koreluje z „ugodowością” (r = –0,34;
p < 0,05), „sumiennością” (r = –0,30; p < 0,05) oraz
dodatnio — z „otwartością na doświadczenia” (r = 0,32;
p < 0,05).
3. „B” istotnie ujemnie koreluje z „sumiennością” (r = 0,32;
p < 0,05), natomiast dodatnio — z „otwartością na doświadczenia” (r = 48; p < 0,01).
Wymiary Big5 tłumaczą 56% wariancji dla zsumowanego wyniku ankiety SEN-MJ, natomiast poszczególne
czynniki ankiety tłumaczone są w następującym stopniu: CS — w około 63%, HL oraz B w około 30%. Możliwe jest zatem wytłumaczenie części problemów ze snem
za pomocą zmiennych osobowościowych.
3. P — positive correlation with conscientiousness (r =
= –0.32, p < 0.05) and negative correlation with openness to experience (r = 0.48, p < 0.01)
The Big Five dimensions can be responsible for 56% of
variations for the summarized SEN-MJ score, with estimated influence of specific factors: SF — 63%, HL and P
approx — 30%. Thus it is possible to explain a part of
sleep disorders with personality factors.
Conclusions:
1. Wrong sleep habits may be in great degree explain by
personality factors
2. Conscientiousness is specifically strongly correlated
with sleep habits in adolescents.
Zjawisko zmęczenia w depresji
i w bezsenności pierwotnej
Wnioski:
Fatigue in depression and primary insomnia
1. Błędne nawyki zaburzające sen mogą być w znacznym
stopniu wytłumaczone cechami osobowości.
J. Jakitowicz1, K. Grabowski1, H. Badzio-Jagiełło2,
Z. Nowicki1
2. Szczególnie wymiar „sumienność” „Wielkiej Piątki”
Costy i McCrea, koreluje wyraźnie z nawykami związanymi ze snem u młodzieży.
Background: Wrong sleep habits may, apart from physiological factors, play a role in sleep disorders development.
The authors attempted to find the correlation between
wrong sleep habits and personality factors.
Material and methods: The study group consisted of
50 students of Medical University of Gdansk (mean age
20.2 ± 0.95 year). The study was conducted with SEN-MJ
questionnaire, based on the SEN questionnaire by J. Kasperczyk and Circadian Functioning Type Scale. Personality was assessed with NEO-FFI Personality Inventory. Statistical methods applied were: correlation methods and
regression analysis.
Results: The results of SEN-MJ show the following correlations with Costa’s and McCreas’ Big Five of NEO-FFI:
extraversion (r = –0.28; p = 0.06), neuroticism (r = 0.26,
p = 0.06), conscientiousness (r= –0.40, p<0.05), openness to experience (r = 0.43, p < 0.05), agreeableness
(r = –0.43, p < 0.005). Three parameters from SEN-MJ
(stress factors — SF, hi-life — HL and pain — P) correlated
with the Big Five dimensions as follows:
1. SF — significant positive correlations with neuroticism (r = 0.58, p < 0.001) and openness to experience
(r = 0.30; p < 0.05) and negative correlations with
extraversion (r = –0.50; p < 0.001) and conscientiousness (r = –0.30, p < 0.05)
2. HL — significant negative correlation with agreeableness (r = –0.34; p < 0.005) and conscientiousness (r = –0.30, p < 0.05) and positive correlation with
openness to experience (r = 0.32, p < 0.05)
SEN
1Zakład
Psychiatrii Biologicznej Akademii Medycznej
w Gdańsku
2Klinika Chorób Psychicznych i Zaburzeń Nerwicowych
Wstęp: Jednym z kryteriów rozpoznawania bezsenności
jest istotne pogorszenie funkcjonowania w czasie dnia.
Podobnie, obniżenie funkcjonowania jest typowe dla zaburzeń depresyjnych. Celem pracy była ocena na ile istotnym elementem jest w obu jednostkach chorobowych
poczucie zmęczenia w ciągu dnia.
Materiał i metody: Materiał stanowiło 88 pacjentów Poradni Zaburzeń Snu w wieku od 19 do 79 lat (śr. wieku: 50,30 ±
± 13,22), w tym 53 kobiety (śr. wieku: 50,34 ±
± 13,80) i 35 mężczyzn (śr. wieku: 50,24 ± 12,47). Do badania
włączano pacjentów bez współistniejących schorzeń somatycznych, z rozpoznaniem bezsenności pierwotnej przewlekłej lub fazy depresyjnej zaburzenia depresyjnego nawracającego, zgodnie z kryteriami ICD-10. Badanie przeprowadzono za pomocą Wielowymiarowego Systemu Oceny Zaburzeń Snu (WSOZS). Oceniano subiektywne odczucie zmęczenia w ciągu dnia, w 4-stopniowej skali (od 0 do 3).
Wyniki: Bezsenność pierwotną przewlekłą zdiagnozowano u 57 osób, zaś fazę depresyjną zaburzenia depresyjnego nawracającego — u 24 badanych; 7 badanych nie udzieliło odpowiedzi na pytanie o uczucie zmęczenia, ostatecznej analizie poddano zatem 81 chorych. Grupy badane nie różniły się istotnie pod względem wieku (p = 0,6).
Odczucie zmęczenia w ciągu dnia podawało 5/24 (ok. 21%)
chorych z depresją i 17/57 (ok. 30%) pacjentów z bezsennością. Średni indeks zmęczenia wynosił dla grupy depresji
0,29 ± 0,62 pkt., zaś dla grupy bezsenności 0,60 ± 0,92 pkt.
Nasilenie zmęczenia nie różniło się istotnie statystycznie
w obu grupach chorych (ANOVA, df = 1, F = 2,187, p = 0,143).
51
SEN
2007, Tom 7, Nr 1
Wnioski: Subiektywne uczucie zmęczenia w ciągu dnia
występuje nieco częściej u pacjentów z bezsennością pierwotną niż u chorych z depresją.
Materiał i metody: Na podstawie przeglądu literatury
omówiony zostanie obraz kliniczny parasomni oraz ilustrujące go wybrane przypadki.
Introduction: Impaired daytime functioning is one of the
diagnostic criteria of primary insomnia. This symptom is
also typical for depressive disorders. The aim of this study
was to assess the importance of daytime fatigue in both
disorders.
Wyniki i wnioski: W diagnostyce parasomnii szczególnie
istotne jest różnicowanie parasomnii z padaczkami. Podstawowe postępowanie diagnostyczne powinno zawierać:
zebranie wywiadu od pacjenta i członków rodziny, rejestracja EEG z pełnego kompletu odprowadzeń wg systemu
10–20, zarówno w czuwaniu, jak i podczas snu nocnego,
oraz rejestracja zachowań kamerą wideo.
Material and methods: The study group consisted of
88 patients of Sleep Disorders Outpatients Department,
age 19-79 (mean age: 50.30 ± 13.22 years). There were
53 women (mean age: 50.34 ± 13.80 years) and 35 men
(mean age: 50.24 ± 12.47 years) in the study group. The
patient included in the study met ICD-10 diagnostic criteria of either chronic primary insomnia or depressive phase
of recurrent depressive disorder, without any comorbid
medical conditions. The method used in the study was
Multidimensional Sleep Disorders Assessment System
(MSDAS-Gdansk). The subjective feeling of fatigue was
assessed on the 4 point scale (from 0 to 3).
Results: Chronic primary insomnia was diagnosed in 57 patients, depressive phase of recurrent depressive disorder
was diagnosed in 24 patients, 7 patients did not answer
the questions on fatigue, thus only 81 patients were included in further analysis. There were no age differences
between study groups (p = 0.6).
Daytime fatigue was reported by 5/24 (21%) depressive
patients and 17/57 (30%) insomnia patients. The mean
fatigue index was 0.29 ± 0.62 pts. in the depression group
and 0.60 ± 0.92 pts. in the insomnia group. There were
no statistically significant differences in fatigue severity between studied groups (ANOVA, df = 1, F = 2.187,
p = 0.143).
Conclusions: Subjective feeling of daytime fatigue is somewhat more common in patients with primary insomnia
than in depressive patients.
Introduction: Parasomnias are undesirable physical events
or experiences that occur within sleep, during arousal
from sleep, or during entry into sleep. The purpose of
this study is to discus selected parasomnias: sleepwalking, sleep terrors, REM sleep behavior disorder and nightmare disorder. Differential diagnosis between parasomnias and epilepsy as well standard diagnostic methods
will be disused.
Material and methods: Based on the literature review clinical features of parasomnias and typical cases will be presented.
Results and conclusions: Differentiation between parasomnias and epilepsy is required in the diagnosis of parasomnias. The diagnosis should be based on interview of
patients and family members, EEG recording in wakefulness and during sleep according to the international
10–20 system and behavior monitoring with a video-camera.
Key words: parasomnia, epilepsy, electroencephalography,
polisomnography
Ocena przydatności leków
przeciwdepresyjnych w terapii
bezsenności pierwotnej
Parasomnie: obraz kliniczny i różnicowanie
Efficacy of antidepressants in primary insomnia
treatment
Parasomnias: clinical features and differential
diagnosis
W. Jernajczyk, A. Sobańska, A. Wierzbicka, A. Wichniak
P. Januszko, A. J. Piotrowska, T. Piotrowski
Katedra i Klinika Psychiatryczna Akademii Medycznej
w Warszawie
Wstęp: Parasomnie to niepożądane doznania i/lub zjawiska ruchowe, pojawiające się podczas snu, wzbudzenia ze
snu lub przejścia między snem a czuwaniem. Celem pracy jest omówienie wybranych parasomnii: somnambulizmu, lęków nocnych, zaburzeń zachowania podczas snu
REM oraz koszmarów sennych. Przedstawione będzie także różnicowanie parasomnii i padaczki oraz stosowane
metody diagnostyczne.
52
Słowa kluczowe: parasomnia, padaczka,
elektroencefalografia, polisomnografia
Ośrodek Leczenia Zaburzeń Snu, Instytut Psychiatrii
i Neurologii, Warszawa
Wstęp: Niektóre leki przeciwdepresyjne używane są
w farmakoterapii bezsenności pierwotnej, chociaż nie znajdują się w standardach leczenia tego zaburzenia. W Stanach Zjednoczonych leki przeciwdepresyjne w praktyce
zdominowały obszar terapii tego zaburzenia snu (Walsh
2004).
Za stosowaniem leków przeciwdepresyjnych w terapii
bezsenności pierwotnej przemawiają także niektóre dane
wskazujące na wspólne dla bezsenności i depresji mechanizmy patogenetyczne.
Streszczenia
Leków z grupy selektywnych inhibitorów wychwytu
zwrotnego serotoniny (SSRI) nie zalecano do leczenia
bezsenności pierwotnej. Analiza ich profilu działania,
między innymi fakt, że SSRI zwiększają wydzielanie melatoniny (Brzezinski A. 1997) oraz korzystna ze względu
na psychologiczne aspekty leczenia pora podawania skłoniły nas do użycia ich przedstawiciela w terapii bezsenności. Celem opracowania jest dokonanie analizy skuteczności leczenia następującymi lekami przeciwdepresyjnymi: mianseryna, citalopram, trazodon i escitalopram.
Materiał i metody: Podstawą oceny była analiza danych
z historii chorób:
— 28 pacjentów 16 kobiet (K) i 12 mężczyzn (M) (20–
–80 lat) leczonych mianseryną (2,5–30 mg wieczorem);
— 27 pacjentów 19 K/8 M (18–75 lat) leczonych trazodonem (50–150 mg wieczorem);
— 35 pacjentów 24 K/11 M (19–84 lat) leczonych citalopramem (5–20 mg po śniadaniu);
— 22 pacjentów 16K/6 M (21–83 lat) leczonych escitalopramem (5–10 mg po śniadaniu).
Wyniki: Terapia mianseryną: u 23 osób poprawa, 1 osoba
— brak poprawy, 4 osoby — pogorszenie.
Terapia trazodonem: u 25 osób — poprawa, 2 osoby
— pogorszenie.
Terapia citalopramem: u 30 osób — poprawa, 4 osoby
— brak poprawy, 1 osoba — pogorszenie.
Terapia escitalopramem: u 20 osób — poprawa, 1 osoba
— brak poprawy, 1 osoba — pogorszenie.
Objawy niepożądane występowały w niewielkim nasileniu i miały charakter przemijający.
Najbardziej nasilone objawy niepożądane ustępowały po
korekcie dawki.
Leczenie trwało maksymalnie 20 tygodni. Poprawa utrzymywała się po przerwaniu leczenia.
Wnioski:
1. Cztery leki przeciwdepresyjne, których przydatność
poddano analizie wydają się być skuteczne w terapii bezsenności.
2. Nieliczne objawy niepożądane nie osiągały znaczącego
nasilenia.
Słowa kluczowe: bezsenność, farmakoterapia, leki
przeciwdepresyjne
Introduction: Sedating antidepressants are commonly used
in primary insomnia treatment even though it is not supported by clinical trial data according to good clinical
practice. This class of medication has almost dominated
sleeplessness therapy in US (Walsh 2004).
Some patomechanisms causing primary insomnia are
identical as those met in depression. These theoretical
premises also encourage to use sedative antidepressants
in chronic insomnia treatment. Selective serotonin reuptake inhibitors (SSRIs) are usually not recomended in
primary insomnia treatment. However, facts that SSRIs
increase melatonin secretion (Brzezinski 1997) and there
is psychological advantage of taking them in the morn-
SEN
ing, encouraged us to try SSRIs in primary insomnia treatment.
The aim of this work is comparison of mianserine, citalopram, trazodone and escitalopram efficacy in primary
insomnia treatment.
Methods: We analysed case reports of: 28 patients (f/m 16/
/12, (20–80 y) treated with mianserine 2.5–30 mg taken in
the evening, 27 patients (f/m: 19/8, (18–75 y) treated with
trazodone 50–150 mg in the evening, 35 patients (f/m 24/
/11, (19–84 y) treated with citalopram (5–20 mg in the
morning), 22 patients (f/m 16/6), (21–83 y) treated with
escitalopram (5–10 mg in the morning).
Results: Mianserine therapy: 23 patients reported improvement, 1 — luck of improvement, 4 — worsening.
Trazodone therapy: 25 patients reported improvement,
2 — worsening.
Citalopram therapy: 30 patients reported improvement,
4 — luck of improvement, 1 — worsening.
Escitalopram therapy: 20 patients reported improvement,
1 — luck of improvement, 1 — worsening.
Side effects were usually of mild intensity and lapsing in
character. Some persisting side effects were eliminated
after dosage correction.
Pharmacotherapy lasted maximally 20 weeks and improvement persisted also after finishing the treatment.
Conclusions:
1. Antidepressants are effective in primary insomnia treatment.
2. The treatment of primary insomnia with antidepressants seems to be safe due to very few mild side effects.
Key words: insomnia, pharmacotherapy,
antidepressants
CPAP powoduje wzrost reaktywności
oskrzeli u chorych na OBPS
CPAP increases bronchial reactivity
in patients with OSA
P. Korczyński, K. Górska, P. Bielicki, K. Byśkiniewicz,
R. Chazan
i Alergologii, Akademia Medyczna w Warszawie
Wstęp: Wpływ leczenia ciągłym dodatnim ciśnieniem
(CPAP) na funkcje górnych dróg oddechowych jest dobrze poznany, niemniej wpływ na dolne piętra układu
oddechowego wymaga dalszych badań. Celem badania
była ocena wpływu 3-tygodniowego leczenia aparatem
CPAP chorych na OBPS na reaktywność oskrzeli.
Materiał i metody: Do badania kwalifikowano chorych
z rozpoznanym OBPS na podstawie badania polisomnograficznego, u których nie stwierdzano w przeszłości nadreaktywności oskrzeli ani innych chorób do niej predysponujących. W badaniu uczestniczyło 101 chorych (88 M
53
SEN
2007, Tom 7, Nr 1
i 13 K), w średnim wieku 51,5 ± 11,2 lat i średnim BMI
32,6 ± 5,4 kg/m2. Chorych przydzielono losowo do dwóch
grup: pierwsza (76 chorych leczonych CPAP) i druga
(25 chorych — grupa kontrolna). Obydwie grupy nie różniły się między sobą cechami antropometrycznymi, stopniem ciężkości OBPS ani czynnością układu oddechowego. Test prowokacji oskrzeli z użyciem metacholiny wykonywano przed i po 3 tygodniach leczenia CPAP lub
tylko obserwacji (grupa kontrolna).
Wyniki: Dodatni test nadreaktywności oskrzeli stwierdzono łącznie u 11 chorych. Po 3 tygodniach leczenia
CPAP liczba chorych z dodatnim testem nadreaktywności oskrzeli wzrosła z 6 do 16, a w grupie kontrolnej zmniejszyła się do 3. Stwierdzono znamienny wzrost reaktywności oskrzeli mierzony obniżeniem log PC20M z 1,38 ±
± 0,3 do 1,26 ± 0,5 (p < 0,05). Stwierdzono, że chorzy
leczeni aparatem CPAP, u których dochodzi do wzrostu
reaktywności oskrzeli charakteryzują się starszym wiekiem, mniej nasilonym OBPS oraz niższymi wartościami
FEV1 (p < 0,05). Wzrost reaktywności oskrzeli nie był
powodem do przerwania leczenia CPAP.
Wnioski: CPAP powoduje wzrost reaktywności oskrzeli
u chorych na OBPS.
Słowa kluczowe: obturacyjny bezdech podczas snu,
CPAP, nadreaktywność oskrzeli
Background: Effects of CPAP treatment on the functioning of the upper airways are well known, but its influence
on lower respiratory truct need to be determined. The
aim of the study was to estimate effects of three-weeks
CPAP treatment in sleep apnea patients on bronchial reactivity.
Methods: Study subjects have been selected among patients suspected of having OSAS without bronchial hyperreactivity in past medical history. The study group
consisted of 101 patients (88 men and 13 women) with
the mean age of 51 ± 11 years, mean BMI was 32.6 ±
± 5.4 kg/m2. Patients were randomly assigned to a group
treated three weeks by CPAP (n = 76, group 1) or to a non-treatment control group (n = 25, group 2). There were
no statistically significant differences between treated
and control groups in anthropometry and PSG variables.
Pulmonary function test with bronchial provocation test
with methacholine were performed at baseline and three
weeks later.
Results: At baseline positive result of bronchial hyperreactivity was found in eleven patients After CPAP treatment increase in number of patients with positive bronchial provocation test was observed (from 6 to 16), and
decrease in control group (from 5 to 3). Observed bronchial reactivity increase was noted as decrease of log PC20M
from 1.38 ± 0.30 at baseline to 1.26 ± 0.50 (p < 0.05).
Patients with bronchial hyperreactivity during CPAP treatment were characterized by significantly lower FEV1, FVC,
and MEF50 values.
54
Conclusions: Continuous positive airway pressure treatment (CPAP) leads towards statistically significant bronchial hyperreactivity.
Key words. Sleep apnea, CPAP, bronchial
hyperreactivity
Uproszczona procedura monitorowania
zaburzeń oddychania podczas snu
w ramach badań przesiewowych i oceny
efektów leczenia
Easy procedure for Sleep Apnea Syndrome
screening and treatment monitoring
A. Kukwa, G. J.Hatliński, K. Karczewska-Dudziec,
T. Grochowski
w Warszawie
Celem pracy jest omówienie propozycji stosowania
w ramach badań przesiewowych i oceny efektów leczenia
uproszczonej procedury monitorowania ZOPS. Diagnostyka
na skalę masową oraz cykliczne monitorowanie stanu
pacjenta w trakcie leczenia ZOPS nie są możliwe z wykorzystaniem tylko pełnej polisomnografii. Proponujemy stosowanie następującego modelu monitorowania
ZOPS: pierwsze badanie — pulsoksymetria, drugie badanie — polisomnografia, kolejne badania w ramach monitorowania — pulsoksymetria. W świetle naszych doświadczeń pulsoksymetria jest wystarczająco czuła
w detekcji ZOPS i dobrze odzwierciedla stopień zaawansowania ZOPS. Badanie pełnej polisomnografii, oprócz
oceny stopnia zaawansowania ZOPS, umożliwia ocenę
typu Zaburzeń Oddychania Podczas Snu i tym samym
ocenę sposobu leczenia. W naszej ocenie, po ustaleniu
u pacjenta typu ZOPS monitorowanie efektów leczenia
z wykorzystaniem tylko badania pulsoksymetrycznego,
które jest najprostszym i najbardziej wiarygodnym narzędziem do przesiewowej diagnostyki ZOPS, wydaje
się być wystarczające.
pulsoksymetria, polisomnografia
The aim of the study is to discuss the usage of simple
screening tests in diagnosis and treatment monitoring
of sleep apnea. Polisomnography is difficult to use for
wide range screening tests and cycle monitoring in sleep
apnea syndrome. We propose the following scheme: the
first study — pulsoxymetry, the second one — polisomnography, and for treatment monitoring — also pusoxymetry. In our opinion pulsoxymetry is enough sensitive for sleep apnea detection and reflexes the severity of the disease. Polisomnography tells us what kind of
sleep apnea the patient suffers from. Once we find out
Streszczenia
about that we can use pulsoxymetry for treatment effects monitoring.
pulseoximetry, polisomnography
Pulsoksymetria jako najprostsze
i najbardziej wiarygodne narzędzie
do przesiewowej diagnostyki z aburzeń
oddychania podczas snu (ZOPS)
Pulsoxymetry — simple and reliable sleep apnea
screening test
A. Kukwa, G.J.Hatliński, W. Adach,
K. Karczewska-Dudziec, T. Grochowski
Klinika Otolaryngologii O.S. Akademii Medycznej w Warszawie
Wstęp: Celem pracy była ocena pulsoksymetrii jako narzędzia do przesiewowej diagnostyki zaburzeń oddychania podczas snu (ZOPS).
Materiał i metody: Badania przeprowadzono z wykorzystaniem modułu pulsoksymetrycznego firmy NONIN. Ocenę
przeprowadzono na podstawie ponad 4500 badań u pacjentów z różnym stopniem ZOPS. Weryfikacji wyników badań
pulsoksymetrycznych dokonano na podstawie innych badań w zakresie ZOPS, w tym ambulatoryjnych i CT.
Wyniki: U każdego pacjenta ze stwierdzonym ZOPS saturacja krwi, przynajmniej w obszarze lokalnym, w czasie
snu wskazywała wartości nieprawidłowe. Stwierdzono
wahania saturacji od 4% o charakterystycznej morfologii
zmian saturacji dla ZOPS.
Wnioski: Pulsoksymetria jest bardzo czułym testem w zakresie ZOPS. Możliwa jest również przybliżona ocena stopnia zaawansowania ZOPS.
pulsoksymetria
Introduction: The aim of the study was to estimate pulsoxymetry as an Obstructive Sleep Apnea Syndrome
(OSAS) screening test.
Material and methods: Over 4500 sleep studies were performed using NONIN equipment to the patients in different stages of sleep apnea syndrome. The results were then
compared with results of other studies concerning sleep
apnea and CT scans.
Results: Each patient with OSAS showed, at least temporary, diminished oxygen blood saturation level. There
were observed saturation fluctuations more than 4 % with
typical for sleep apnea morphology.
Conclusions: Pulsoxymetry is very sensitive OSAS screening test. It is also possible to estimate progression of disease.
pulseoximetry
SEN
Wpływ leczenia za pomocą ciągłego
dodatniego ciśnienia w drogach
oddechowych (nCPAP) na czynniki ryzyka
choroby niedokrwiennej serca (ChNS)
u chorych na obturacyjny bezdech podczas
snu (OBPS)
The influence of continuous positive airway
pressure therapy (CPAP) on coronary artery
disease (CAD) in patients with obstructive sleep
apnea (OSA)
M. Kumor, R. Rubinsztajn, P. Bielicki, T. Przybyłowski,
K. Byśkiniewicz, R. Chazan
Cel pracy: Ocena zachowania wybranych czynników ryzyka ChNS u chorych na OBPS oraz wpływu 3-miesięcznego leczenia za pomocą nCPAP.
Materiał i metody: Do badania zakwalifikowano 70 mężczyzn, których podzielono na 4 grupy.
Tabela 1.
Grupa
badana
n = 20
(OBPS i ChNS)
Grupa
kontrolna I
n = 30
(OBPS)
Grupa
kontrolna II
n = 10
(zdrowi)
Grupa
kontrolna III
n = 10
(ChNS)
Wiek (lata)
54,9 ± 6,3
50,2 ± 8,7
42,9 ± 8,5
53,8 ± 6,5
BMI [kg/m 2 ]
31,3 ± 5,80
29,9 ± 3,3
27,4 ± 1,8
27,5 ± 2,1
AHI [h -1 ]
44,8 ± 22,4
49,7 ± 20,1
4,3 ± 2,8
4,01 ± 2,4
U wszystkich badanych oznaczono homocysteinę, leptynę, lipidogram, test obciążenia 75 g glukozy. U 33 chorych leczonych za pomocą nCPAP badania biochemiczne
powtórzono po trzech miesiącach.
Wyniki: Stężenie homocysteiny u chorych na OBPS było
większe niż w grupach kontrolnych (12,8 ± 3,4 mmol/l
vs. 10,7 ± 2,7 mmol/l vs. 8,9 ± 2,1 mmol/l vs. 11,7 ±
± 2,5 mmol/l, p < 0,05 ). Po 3 miesiącach leczenia obserwowano istotne zmniejszenie stężenia cholesterolu całkowitego oraz cholesterolu frakcji LDL, stężenie glukozy pozostało bez zmian tylko w grupie leczonej > 4 godz./noc.
W grupie leczonej < 4 godz./noc stężenie glukozy istotnie
wzrosło.
Wnioski:
1. Stężenie homocysteiny u chorych na OBPS jest większe
niż u osób zdrowych, co może sugerować związek ze
zwiększoną częstością występowania chorób układu sercowo-naczyniowego.
2. Trzymiesięczne leczenie za pomocą nCPAP korzystnie wpływa na gospodarkę lipidową oraz metabolizm
glukozy.
Słowa kluczowe: OBPS, CHNS, nCPAP
55
SEN
2007, Tom 7, Nr 1
Aim: to evaluate selected carciovascular risk factors and
influence of 3-months CPAP therapy in patients with OSA
Materials and methods: 70 men were enrolled to the study
and divided into 4 groups (table 1).
Table 1.
Study
group
n=20
(OSA and CAD)
Control
group I
n=30
(OSA)
54.9 ± 6.3
50.2 ± 8.7
42.9 ± 8.5
53.8 ± 6.5
29.9 ± 3.3
27.4 ± 1.8
27.5 ± 2.1
49.7 ± 20.1
4.3 ± 2.8
4.0 ± 2.4
Age (years)
BMI [kg/m 2 ] 31.3 ± 5.80
AHI [h -1 ]
44.8 ± 22.4
Control
group II
n=10
(zdrowi)
Control
group III
n=10
(ChNS)
33 patients with OSA were treated with CPAP for
3 months.
Wyniki: Na podstawie ocenionych badań zaobserwowano rzadsze występowanie i krótszy czas trwania fazy REM
u pacjentów z rozpoznanym Zespołem zaburzeń oddychania w czasie snu w porównaniu z populacją zdrową.
Wnioski: Zaburzenia oddychania w czasie snu powodują
zmniejszenie występowania i skrócenie faz snu głębokiego 3 i 4 oraz REM obserwowanych w badaniu polisomnograficznym co związane jest z częstszymi wybudzeniami
i zwiększoną fragmentaryzacją snu.
pulsoksymetria, polisomnografia, REM
Serum homocysteine and leptin concentration, lipid profile, glucose were assessed twice — before and after
3 months of CPAP therapy.
Introduction: The goal of our project was estimation of
sleep quality based on sleep REM occurrence in two populations: healthy and with Sleep Apnea Syndrome.
Results: The mean serum homocysteine concentration was
significantly higher in OSA patients than in healthy subjects (12.8 ± 3.4 umol/l vs. 10.7 ± 2.7 umol/l vs. 8.9 ±
± 2.1 umol/l vs. 11.7 ± 2.5 umol/l, p < 0.05). CPAP therapy
decreased the serum total cholesterol and cholesterol LDL
concentration. In patients treated > 4 hours/night glucose
concentration did not change, in patients treated < 4 hours/
/night glucose concentration significantly increase.
Material and methods: We collected several dozen patients with Sleep apnea syndrome confirmed in polisomnography and healthy population without polisomnographic confirmation of Sleep Apnea syndrome. Polisomnography with additional pulsoxymetric equipment
was done. Sleep stages were estimated in A2C3, A2O1,
C3O1, EOG leads.
Conclutions:
1. Higher serum homocysteine concentration in OSA patients may suggest its association with increased risk of CAD.
2. After 3 months of CPAP therapy positive tendency in
lipid profile and glucose metabolism were noted
Key words: OSA, CAD, nCPAP
Results: In estimated polisomnograhic exams we observed
less frequent and shorter sleep REM in patients with Sleep
Apnea Syndrome comparing to healthy population.
Conclusions: Sleep Apnea Syndrome causes less frequent
and shorter sleep REM and nREM stages 3 and 4 (deep
stages) in polisomnography. This symptom is related to
more frequent awakens and sleep fragmentarization.
pulsoxymetry, polisomnography, REM
Ocena polisomnograficzna stadium snu
REM u osób zdrowych i z zaburzeniami
oddychania podczas snu (ZOPS)
w materiale Kliniki
Sleep quality based on sleep REM occurrence
in two populations: healthy and with
Sleep Apnea Syndrome
Zaburzenia snu związane z fazą REM
w przebiegu zespołów neurozwyrodnieniowych
REM sleep behavior disorder in neurodegenerative
disorders
R. Magierski, T. Sobów, I. Kłoszewska
M. Kuźmińska, T. Grochowski, G.J. Hatliński, A. Kukwa
w Warszawie
Wstęp: Celem pracy była ocena jakości snu ze szczególnym uwzględnieniem fazy snu REM u osób zdrowych
i ZOPS w warunkach szpitalnych w materiale własnym.
Materiał i metody: Badania przeprowadzono w grupie kilkudziesięciu pacjentów z różnym stopniem Zaburzenia
Oddychania Podczas Snu oraz zdrowych. Pacjenci mieli
56
robione pełne badanie polisomnograficzne z dodatkowym
modułem pulsoksymetrycznym firmy NONIN. Fazy snu
oceniane były na podstawie A2C3, A2O1, C3O1, EOG.
Klinika Psychiatrii Wieku Podeszłego i Zaburzeń
Psychotycznych, Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Zaburzenia behawioralne związane z fazą REM snu (RBD
REM, Sleep Behaviuor Disorder), zaliczane do parasomnii
(zaburzeń przysennych), polegają na okresowym braku
atonii podczas snu REM, co skutkuje złożoną aktywnością ruchową związaną z marzeniami sennymi. W piśmiennictwie sugeruje się, iż około 60% przypadków RBD
ma charakter idiopatyczny, natomiast u pozostałych chorych wystąpienie objawów RBD łączone jest z obecnością
Streszczenia
specyficznej patologii OUN. Nie można wykluczyć, iż częstość samoistnej postaci RBD jest zawyżona, gdyż w tej
grupie chorych prawdopodobnie znajdują się także osoby, u których w rzeczywistości zaburzenie snu związane
jest z procesem neurodegeneracyjnym. Uważa się, iż wystąpienie RBD może na wiele lat wyprzedzać wystąpienie
innych objawów klinicznych procesu neurozwyrodnieniowego. Najczęściej opisywano współwystępowanie RBD
w obrazie klinicznym synukleinopatii (choroba Parkinsona, otępienie z ciałami Lewy’ego, zanik wieloukładowy), chociaż dostępne są także opisy RBD w przebiegu
chorób naczyniowych mózgu, chorób demielinizacyjnych, guzów mózgu, zespołów otępiennych oraz zatrucia
lekami.
W trakcie wykładu zostaną przedstawione: epidemiologia, obraz kliniczny, kryteria diagnostyczne oraz zalecenia terapeutyczne i wyniki leczenia w zaburzeniach snu
związanych z fazą REM.
Słowa kluczowe: parasomnie, synukleinopatie,
choroby neurozwyrodnieniowe, zaburzenia
behawioralne związane z fazą REM
REM sleep behavior disorder (RBD), categorized as parasomnia, is characterized by loss of normal skeletal muscle atonia during REM sleep with complex motor activity, usually associated with dream mentation. Up to 60%
of the reported cases of RBD are currently defined as
idiopathic; nonetheless, the presence of RBD symptoms
is frequent in a number of neurologic conditions associated with specific CNS pathology. RBD may precede the
onset of neuropsychiatric symptoms for years, so it is
plausible that the frequency of idiopathic cases was overestimated. RBD symptoms are frequently encountered
in a category of neurodegenerative diseases termed synucleinopathies (Parkinson’s disease [PD], dementia with
Lewy bodies [DLB], and multiple system atrophy [MSA]).
Moreover, a number of neurologic conditions resulting
in RBD, including cerebrovascular disease, demyelinating lesions, dementia syndromes, and brain tumors were
described.
The epidemiology, clinical presentation, diagnostic criteria, and therapeutic recommendations for RBD will be
presented during the lecture.
Key words: parasomnias, synucleinopathy, neurodegenerative disorders, REM Sleep Behavior Disorder
Tomografia rezonansu magnetycznego
w diagnostyce OBS
Magnetic resonance in OSAS diagnostic
D. Miętkiewska1, J. Banaszewski1, A. Balcerowiak1,
P. Sosnowski2, W. Szyfter1
1Katedra i Klinika Otolaryngologii i Onkologii Laryngologicznej
Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu
2Zakład Radiologii Klinicznej Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu
SEN
Wstęp: W lokalizacji zwężeń górnego odcinka drogi oddechowej wykorzystuje się wiele metod diagnostycznych. Tomografia rezonansu magnetycznego (MRI) wydaje się być dobrą metodą, szczególnie przy rozwijającej
się technice i nowych programach komputerowych do
tego typu badań.
Materiał i metody: Analizie poddano grupę 182 pacjentów
z podejrzeniem OBS diagnozowanych i leczonych w Klinice w latach 2002–2007. Diagnostycznie badanie MRI głowy wykonywano u 15 pacjentów, u których zmiany anatomiczne w badaniu laryngologicznym nie były adekwatne
do wyniku badania PSG wskazującego na występowanie
OBS.
Badanie MRI głowy wykonano również u 12 pacjentów,
u których po leczeniu operacyjnym nie stwierdzono subiektywnej i obiektywnej poprawy zaburzeń oddychania
w czasie snu.
Wykonywano morfologiczne zdjęcia w płaszczyźnie axialnej i sagitalnej w warstwach 3-milimetrowych bez odstępów. Obejmujące płaszczyznę od części nosowej gardła
i nosa po nagłośnię. Podczas badania pacjent wykonywał
manewr Müllera, w trakcie którego wykonywane były
zdjęcia w krótkich sekwencjach.
Wyniki: U pacjentów, u których badanie PSG wykazało
występowanie OBS, a badanie laryngologiczne całkowicie nie potwierdzało występowania cech obturacji
w obrębie głowy i szyi w badaniu MRI diagnostycznym stwierdzono: pogrubienie podniebienia miękkiego,
a także i/lub występowanie szerokiej pogrubiałej nasady języka.
U pacjentów, u których po leczeniu operacyjnym nie występowała subiektywna i obiektywna poprawa stwierdzono, że po leczeniu operacyjnym doszło do pogrubienia
podniebienia miękkiego na skutek jego zbliznowacenia.
Wnioski:
1. Zarówno stopień zaawansowania choroby, jak i wyniki oceny badań morfometrycznych mają istotny wpływ
na wybór metody leczenia oraz wyniki leczenia operacyjnego.
2. Tomografia rezonansu magnetycznego wydaje się być
dobrym narzędziem w diagnostyce zwężeń górnego odcinka drogi oddechowej.
Słowa kluczowe: obturacyjny bezdech senny,
tomografia rezonansu magnetycznego
Introduction: Many diagnostic methods in location of
narrowing of the upper respiratory tract were used.
The scanning of magnetic resonance see ms to be good
method, particularly near developing technique and
the new computer programmes to this type of investigations.
Methods: 182 patients with OSA suspicion were diagnosed and treated in the ENT Department between 2002–
–2007. The diagnostic MRI was performed in 15 patients
whose anatomical changes in laryngological investigation were not adequate to result of PSG. The MRI was
57
SEN
2007, Tom 7, Nr 1
also executed in 12 patients with no significant improvement after surgical treatment. Morphological pictures
were done in axial and sagital plane in 3 millimeters
layers without spaces. Hugging the plane from nasal part
of the throat and the nose to epiglottis. During investigation patient executed Müller manoeuvre.
Results: In patients whose PSG investigation showed
occurrence of OBS and laryngological investigation did
not confirm obstruction in the upper airway tract the
MRI revealed: thick soft palate and also enlargement of
the tonguae. In group with no improvement after surgery MRI investigation showed thick and scared soft
palate.
Conclusions:
1. Progression of the disease and the results of the morfometric investigations have the essential influence on choice
of the method of treatment as well as the results of operating treatment.
2. MRI seems to be the good tool in diagnostics of the
narrowing of the upper airway tract
Key words: obstructive sleep apnea syndrome,
magnetic resonance
Nasilenie
objawów
choroby
Mniejsze
Większe
Bez zmian
Chrapanie
Senność
Bezdechy
16 (23,8%)
25 (37,3%)
21 (31,3%)
42 (62,7%)
19 (28,4%)
26 (38,8%)
9 (13,4%)
23 (34,3%)
20 (29,8%)
Tabela 2. Choroby towarzyszące w chwili rozpoznania OBPS oraz
nowo powstałe w trakcie obserwacji
Choroby
współistniejące
Nadciśnienie
tętnicze
Choroba
niedokrwienna serca
Cukrzyca
Udar mózgu
Migotanie przedsionków
Obecne w chwili
rozpoznania
OBPS
Nowo powstałe
w trakcie
obserwacji
klinicznej
30 (44,8%)
13 (19,4%)
14 (20,9%)
12 (17,9%)
10
4
1
3
(14,9%)
(5,9%)
(1,5%)
(4,5%)
Wnioski: Subiektywne nasilenie poszczególnych objawów
choroby u osób nieleczących się za pomocą CPAP zgłasza
od 13,4% do 34,3% osób. Nieleczony OBPS zwiększa ryzyko pojawienia się nowych chorób sercowo-naczyniowych.
obserwacja długotrwała, CPAP
Obserwacja kliniczna pacjentów chorych
na obturacyjny bezdech podczas snu
(OBPS) niestosujących zalecanego
leczenia za pomocą CPAP
Clinical follow-up of patients with OSAS untreated
with recommended CPAP
B. Niedźwiedź, P. Bielicki, K. Byśkiniewicz, R. Chazan
Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych Pneumonologii
Wstęp: Celem pracy była obserwacja kliniczna chorych
na OBPS, którzy nie podjęli zalecanego leczenia za pomocą CPAP.
Materiał i metody: W badaniu wzięło udział 136 osób,
które w latach 1995–2002 na podstawie badania polisomnograficznego miały postawione rozpoznanie OBPS. Chorzy ci, nie zdecydowali się na podjęcie leczenia za pomocą CPAP. W 2004 roku, po telefonicznym potwierdzeniu niestosowania CPAP, wysłano do tych osób ankiety,
zawierające pytania dotyczące danych antropometrycznych, charakterystycznych objawów dla OBPS oraz chorób współistniejących.
Wyniki: Otrzymano zwrotnie ankiety od 67 osób. Wyniki
przedstawiono w formie tabel. W analizowanym okresie
9 (13,4%) osób zmarło.
58
Tabela 1. Nasilenie objawów choroby w 2004 roku
Introduction: Aim of the study was the follow-up of untreated patients with OSAS, who did not start recommended treatment with CPAP.
Material and methods: 136 cases included in the study
were diagnosed with OSAS in 1995–2002 and in spite of
recommended treatment with CPAP, they did not start
treatment. In 2004 after confirming that patients were not
treated with CPAP, questionnaires were sent to them, with
questions about anthropometric data, main sympto ms of
OSAS and coexistent diseases.
Results: 67 questionnaires were received. Results are shown
in tables. During observation period 9 (13.4%) patients died.
Table 1. Frequency of sympto ms of OSAS in 2004
frequency
of symptoms
Decreased
no change
increased
Snoring
Sleepiness
Episodes of apnea
16 (23.8%)
25 (37.3%)
21 (31.3%)
42 (62.7%)
19 (28.4%)
26 (38.8%)
9 (13.4%)
23 (34.3%)
20 (29.8%)
Table 2. Comorbidities before and after diagnosis of OSAS
Coexistant
disease
Hypertension
Ischemic heart disease
Diabetes
Stroke
Atrial fibrillation
Present before
diagnosis
of OSAS
30 (44.8%)
14 (20.9%)
12 (17.9%)
Developed
after diagnosis
of OSAS
13
10
4
1
3
(19.4%)
(14.9%)
(5.9%)
(1.5%)
(4.5%)
Streszczenia
Conclusions: Subjective deterioration of OSAS was reported by 13.4–34.3% of cases. Untreated OSAS may lead
to development of cardiovascular diseases.
Key words: obstructive sleep apnea syndrome, follow-up,
CPAP
SEN
Wnioski: Głównym powodem niepodejmowania leczenia przez chorych na OBPS jest wysoki koszt aparatu CPAP.
CPAP
Introduction: Continuous positive airway pressure
(CPAP) is the most effective and widely used noninvasive treatment of OSAS. Aim of this study was to evaluate the main reasons deciding about untreatment of OSAS
with CPAP.
Przyczyny niepodejmowania leczenia
obturacyjnego bezdechu podczas snu
(OBPS) za pomocą CPAP
Main reasons of not taking up treatment
of obstructive sleep apnea syndrome
(OSAS) with CPAP
B. Niedźwiedź, P. Bielicki, K. Biśkiniewicz, R. Chazan
Wstęp: Obecnie podstawową metodą nieinwazyjnego leczenia OBPS, o udowodnionej skuteczności, jest wspomaganie oddychania przy użyciu aparatu generującego dodatnie ciśnienie w drogach oddechowych (CPAP). Celem
pracy było ustalenie głównych powodów decydujących
o niepodejmowaniu przez chorych na OBPS leczenia za
pomocą CPAP.
Materiał i metody: Do badania zakwalifikowano 136
osób, które w latach 1995–2002 miały rozpoznany OBPS
i pomimo zaleceń nie podjęły leczenia za pomocą CPAP.
Chorzy ci mieli stosowany aparat CPAP przez 1 lub 2
noce w klinice oraz otrzymywali aparat na 2 tygodnie
do użytku domowego. Deklaracja o niepodejmowaniu
leczenia była przez nich podejmowana po tych dwóch
tygodniach. W 2004 roku, kiedy u każdego z tych chorych upłynęły minimum 2 lata od momentu rozpoznania OBPS i propozycji leczenia, porozumiano się z nimi
telefonicznie i wszyscy potwierdzili, że w tym czasie
nie leczyli się za pomocą CPAP. Do wszystkich tych chorych wysłano ankietę zawierającą pytania dotyczące przyczyn niepodjęcia leczenia. Zwrotnie otrzymano ankiety
od 67 osób.
Wyniki: Główne powody niepodjęcia leczenia za pomocą
CPAP umieszczono w tabeli 1.
Tabela 1.
Powód niepodjęcia leczenia
Liczba osób
Koszt aparatu
Silny strumień powietrza
Hałas wytwarzany przez aparat
Źle dopasowana maska
Ogólny dyskomfort
Zmiany alergiczne na skórze
Nie zauważono poprawy
Hałas przeszkadzający rodzinie
Inne (leczenie operacyjne,
41 (61,2%)
28 (41,8%)
21 (31,3%)
12 (18%)
7 (10,4%)
4 (6%)
1 (1,5%)
1 (1,5%)
odchudzanie)
28 (41,8%)
Material and methods: 136 cases were included in this
study. They were diagnosed with OSAS in 1995–2002
and did not start recommended treatment with CPAP.
Those subjects used CPAP for two nights in hospital and
later for two weeks at home. After that they made a decision of not undertaking treatment. In that 2004 when minimum 2 years passed since the diagnosis of OSAS all were
contacted and declared not using CPAP. Questionnaires
with questions asking for main reasons were sent to these
subjects. 67 questionnaires were received.
Results: Main reasons of not taking up treatment with CPAP
are shown in table 1.
Table 1.
Reason
Number and (%)
of cases
Cost of CPAP
41 (61.2%)
Severe air stream
28 (41.8%)
Noise make by CPAP
21 (31.3%)
Unajusted mask
12 (18%)
General discomfort
7 (10.4%)
Allergic changes on skin
No-improvement
Noise disturbing other family members
Other (surgical treatment, weight loss)
4 (6%)
1 (1.5%)
1(1.5%)
28 (41.8%)
Conclusions: The main reason of not taking up treatment
is cost of CPAP equipment.
Key words: obstructive sleep apnea syndrome, CPAP
Ocena skuteczności leczenia operacyjnego
u chorych na obturacyjny bezdech podczas
snu (OBPS)
Assessment the efficacy of surgical intervention in
the treatment of obstructive sleep apnea syndrome
(OSAS)
B. Niedźwiedź, K. Biśkiniewicz, R. Chazan
Wstęp: Celem pracy była ocena skuteczności leczenia laryngologicznego u chorych na obturacyjny bezdech podczas snu.
59
SEN
2007, Tom 7, Nr 1
Materiał i metody: Do badania włączono osoby, które
miały stwierdzone nieprawidłowości anatomiczne
w obrębie górnych dróg oddechowych i zostały zakwalifikowane do leczenia laryngologicznego. Badana grupa to 27 osób w średnim wieku 46,3 ± 10,5 lat,
z wyjściowym AHI — 43 ± 22, ze średnią wyjściową
saturacją 90,7 ± 5,4%. Wszyscy badani mieli wykonywane badanie polisomnograficzne przed i po leczeniu
operacyjnym.
7 osób miało wykonaną uvulopalatofaryngoplastykę
(UPPP), 11 — septoplastykę, 2 — tonsilektomię, a pozostałe 7 osób — inne zabiegi laryngologiczne (1 osoba
— septoplastykę z UPPP, 1 osoba — septorynoplastykę,
2 osoby — septoplastykę z LAUP, 1 osoba — LAUP,
1 osoba— septokonchoplastykę z LAUP, 1 osoba septokonchoplastykę).
Wyniki: Na podstawie kontrolnego badania polisomnograficznego, stwierdzono wyleczenie (AHI poniżej 5)
u 2 (7,4%) osób, poprawę (zmniejszenie AHI o ponad 50%
w stosunku do wartości wyjściowych) u 6 (22,2%) osób.
Nie stwierdzono poprawy po leczeniu u 15 (55,5%) osób,
natomiast u 4 (14,8%) osób nastąpiło nasilenie choroby.
Wśród 2 osób z poprawą, jedna osoba miała wykonaną
septoplastykę, a druga — tonsilektomię.
Wnioski: Leczenie operacyjne wspomaga leczenie nieinwazyjne OBPS, natomiast w niewielkim procencie przypadków powoduje wyleczenie.
leczenie operacyjne, polisomnografia
Introduction: Aim of the study was to estimate the efficacy of surgical intervention in the treatment of obstructive
sleep apnea syndrome (OSAS).
Material and methods: Inclusion criteria for this analysis were: presence of anatomical abnormalities within upper airways treated by surgical procedure. Study
group consisted of 26 cases mean age 46.3 ± 10.5 year
with mean pretreatment AHI 43 ± 22 with mean pretreatment saturation 90.7 ± 5.4%. Every subject had
polysomnography pre and post- surgery. In 7 cases uvulopalatopharyngoplasty (UPPP) was performed, in
11 — septoplasty, in 2 — tonsillectomy and in 7 cases
— other surgical procedures (1 case — septoplasty with
UPPP, 1 — septorhinoplasty, 1 — septoconchoplasty,
1 — septoplasty with LAUP, 1 — LAUP, 2 — septoplasty
with LAUP).
Results: Post-surgery polysomnography revealed a significant decrease of AHI to below 5 in 2 (7.4%) cases, improvement (reduction of more than 50% of AHI) in
6 (22.2%), no-improvement in 15 (55.5%) cases and deterioration of OSAS in 4 (14.8%) cases. Among patients
with improvement after surgery in the first septoplasty
was performed, in the second tonsillectomy.
Conclusions: Surgical treatment facilitate the non-invasive treatment of OSAS but rarely leads to complete cure.
60
Key words: obstructive sleep apnea syndrome, surgical
treatment, polysomnography
Obturacyjny bezdech podczas snu u pacjentów
pracujących w trybie zmianowym
Obstructive Sleep Apnea in Shift Workers
M. Paciorek1, K. Byśkiniewicz2, P. Bielicki2, R. Chazan2
1Wojewódzki
Szpital Zakaźny w Warszawie
Klinika Chorób Wewnętrznych Pneumonologii i Alergologii
Akademii Medycznej w Warszawie
2
Wstęp: Celem pracy było porównanie nasilenia zaburzeń
oddychania w czasie snu w dzień po nocnej zmianie oraz
w czasie snu w nocy u pacjentów z OBPS pracujących
w trybie zmianowym.
Materiał i metody: Zbadano 31 osób (29 M, 2 K ), w wieku
47 ± 10 lat, BMI wynosił średnio 32 ± 4 kg/m2. U wszystkich chorych wykonano standardową nocną polisomnografię (PSG) oraz PSG dzienną bezpośrednio po pracy
w nocy. Wszyscy badani wypełniali ankietę zawierającą
pytania dotyczące dolegliwości charakterystycznych dla
OBPS oraz ich zależność od rytmu pracy.
Wyniki: Wskaźnik bezdechów/okresów spłyconego
oddychania (AHI) w dziennej PSG był wyższy od AHI
w nocnej PSG (50 ± 27 vs. 38 ± 22, p < 0,03). Wskaźnik
desaturacji (Des I) był większy w dziennej PSG od Des
I w nocnej PSG (44 ± 25 vs. 34 ± 25). W nocnej PSG
średni czas trwania snu był większy od czasu trwania snu
w dziennej PSG (364 ± 64 vs. 173 ± 49 min, p < 0,001).
Skłonność do zasypiania po zmianie nocnej była większa od skłonności do zasypiania po zmianie dziennej
(p < 0,01), nasilenie senności w czasie zmiany nocnej
było większe od nasilenia senności w czasie zmiany
dziennej (p < 0,01).
Wnioski: Większe nasilenie OBPS u pracowników zmianowych podczas snu w dzień po nocnej zmianie potwierdzone różnicami w AHI oraz Des I może powodować obniżenie jakości życia i spadek tolerancji pracy zmianowej. Wyniki badania wskazują na potrzebę wprowadzenia badań przesiewowych w kierunku OBPS u pracowników zmianowych wykonujących zawody ze zwiększonym ryzykiem spowodowania niebezpiecznych wypadków oraz doradzania pracownikom zmianowym chorym
na OBPS zmiany trybu pracy.
polisomnografia, pracownicy zmianowi, wskaźnik
bezdechów/okresów spłyconego oddychania, wskaźnik
desaturacji
Introduction: The aim of the study was to estimate the
influence of daytime sleep after a night shift on sleep disordered breathing and oxygen desaturation in shift workers with OSAS.
Streszczenia
Material and methods: Thirty one patients with OSAS
(29 men and 2 women) were investigated. Their mean age
was 47 ± 10 years, body mass index 32 ± 4 kg/m2. Nocturnal PSG and diurnal PSG after night shift were performed
in all participants. All subjects filled out a questionnaire
on functional consequences of sleep disordered breathing
(SDB) and their relations with work schedules.
Results: Comparison of diurnal and nocturnal PSG recordings of patients with OSAS demonstrated significant increase in AHI (50 ± 27 vs. 38 ± 22, p < 0.03) and desaturation index (44 ± 25 vs. 34 ± 25, p < 0.02) in diurnal PSG
after the night shift. Total sleep time (TST) in diurnal PSG
was shorter than TST recordered in nocturnal PSG (173 ± 49
vs. 364 ± 64 min, p < 0,001). Patients revealed the greater
likelihood of uncontrolled dozing after the nighttime shift
than after the daytime shift (p < 0.01). Intensity of excessive sleepiness was higher during nighttime shifts than
during daytime shifts (p < 0.01).
Conclusions: Impaired quality of life in shift workers
suffering from OSAS may be related to significantly
higher severity of SDB during daytime sleep after night
shift. Results of the present study stress the importance
of advising patients with OSAS to avoid nighttime shifts
and suggest the call for SDB screening tests for shift
workers in professions with increased risk of serious
accidents.
Key words: obstructive sleep apnea, polisomnography,
shift workers, apnea hypopnea index, desaturation index
Melatonina a napady padaczkowe u dzieci
Melatonin and epileptic seizures in children
J. Paprocka1, R. Dec2, E. Marszał1
1Klinika
Pediatrii i Neurologii Wieku Rozwojowego, Śląski
Uniwersytet Medyczny, Katowice
2Katedra i Zakład Radiodiagnostyki Izotopowej, Śląski
Uniwersytet Medyczny, Katowice
Wstęp: Zaburzenia snu u dzieci z padaczką lekooporną
mogą być obserwowane częściej aniżeli w populacji dzieci zdrowych. Niewątpliwie zarówno deprywacja snu może
prowokować napady, jak i zwiększona częstość napadów
zaburza prawidłowy sen. W ostatnich latach prowadzone
są badania na temat możliwości przeciwpadaczkowego
działania melatoniny u ludzi oraz jej korzystnego zastosowania w terapii dodanej.
Materiał i metody: Celem pracy było ustalenie dobowej
sekrecji melatoniny u dzieci z padaczką lekooporną
w porównaniu z dziećmi bez napadów padaczkowych
oraz porównanie stężenia melatoniny u dzieci z padaczką
lekooporną ogniskową i uogólnioną.
W badaniach wzięło udział 111 dzieci: 74 z rozpoznaną padaczką lekooporną (grupa badana) i 37 dzieci bez napadów
padaczkowych (grupa porównawcza). Na podstawie badań
dodatkowych w grupie badanej wyodrębniono 4 podgrupy:
SEN
padaczka ogniskowa objawowa, ogniskowa skrytopochodna, uogólniona objawowa, uogólniona skrytopochodna. Analizę poziomu melatoniny wykonano za pomocą metody RIA.
Wyniki: Analiza dobowej sekrecji melatoniny wykazała
niższy poziom hormonu u pacjentów z padaczką lekooporną. Dobowy rytm wydzielania melatoniny w grupie
badanej był zachowany, z wyjątkiem czasowego przesunięcia szczytu wydzielania melatoniny w podgrupie
z padaczką lekooporną objawową uogólnioną w przedziale
wiekowym pomiędzy 6 mż. a 3 rż. Porównanie stężenia
melatoniny w padaczce ogniskowej i uogólnionej ujawniło niższy poziom melatoniny w grupie dzieci z padaczką
lekooporną ogniskową w okresie fazy jasnej w dwóch
podgrupach wiekowych (6 mż.–3 rż. oraz 8–18 rż.).
Wnioski: Zastosowanie melatoniny w padaczce lekoopornej u dzieci może okazać się korzystne w połączeniu
z innymi lekami przeciwpadaczkowymi.
Słowa kluczowe: melatonina, padaczka, dzieci
Background: Reports presented in literature have shown
that children with epilepsy suffer from sleep disorders. Sleep
deprivation may cause seizures, and on the other hand an
increased frequency of seizures may lead to sleep disturbances. In the past few years studies have been under way
concerning antiepileptic action of melatonin in humans
and its advantageous application as add-on therapy.
Methods: The objective of this study was to compare diurnal
melatonin secretion in children with refractory epilepsy as
compared to children without epileptic seizures and making
a comparison of melatonin concentration in children with
focal and generalised refractory epilepsy. 111 children have
taken parting the study: 74 children with diagnosed refractory epilepsy (studied group) and 37 children without epileptic seizures (comparison group). On the basis of additional
tests in the studied group delimited were 4 subgroups: focal
symptomatic epilepsy, focal idiopathic epilepsy, generalised
symptomatic epilepsy, generalised idiopathic epilepsy. The
melatonin level was analysed using the RIA method.
Results: Analysis of diurnal melatonin secretion indicated a lower level of the hormone in patients with refractory epilepsy. The daily rhythm of melatonin secretion in
the studied group was maintained, with the exception of
a periodical shifting peak melatonin secretion in the subgroup with generalised symptomatic refractory epilepsy
in the age group between 6th month and 3 years of age.
A comparison of melatonin concentration in focal and
generalised epilepsy disclosed a lower level of melatonin
in the group of children with focal refractory epilepsy in
the lucid interval in two age subgroups (6th month and
3 years of age and 8 to 18 years of age).
Conclusions: Melatonin application in refractory epilepsy may prove to be advantageous in combination with
other antiepileptic medications.
Key words: melatonin, refractory epilepsy, children
sleep problems
61
SEN
2007, Tom 7, Nr 1
Przyczyny zgłoszeń i występowanie OBS
u pacjentów w pierwszym półroczu
istnienia poradni diagnostyki i leczenia
zaburzeń oddychania w czasie snu
Causes of patients reporting and occurrence of OSA
during of six months of functioning of the
outpatient department for sleep disordered
breathing
P. Paprzycki, A. Janowska
Zakład Badań Czynnościowych, Instytut Medycyny Wsi
w Lublinie
Wstęp: Od wielu lat w regionie lubelskim nie funkcjonował dłużej żaden ośrodek diagnostyki i leczenia zaburzeń
oddychania w czasie snu. Po medialnej akcji promocyjnej
nowego ośrodka w IMW w Lublinie zamierzaliśmy ocenić, jakie będą w takich warunkach przyczyny i motywacje zgłaszania się pacjentów oraz w jakim stopniu będą
one związane z rzeczywistym problemem OBS.
Materiał i metody: W badaniu ankietowano 78 pacjentów zarejestrowanych w poradni diagnostyki i leczenia bezdechu w czasie IMW w Lublinie od początku jej funkcjonowania w grudniu 2006 do czerwca
2007 (w tym 85% mężczyzn, wiek pacjentów średnio
52 ± 13 lat).
Wyniki: Pacjenci zgłaszali się głównie z inicjatywy własnej (46%) lub namówieni przez współdomowników
(44%), nieliczni z powodu skierowania lub zalecenia lekarza (wyjątkowo rodzinnego — 2,6%). Jako najbardziej
uciążliwy objaw związany ze snem, pacjenci najczęściej
wymieniali chrapanie (podstawowy — 56%) i zatrzymanie oddechu (dodatkowy — 21%). Łącznie chrapanie wymieniano w 43% objawów, przerwy w oddechu w 17%,
senność dzienną (17%), nocne wybudzenia (11%). Nawet
osoby, które jako przyczynę zgłoszenia się podawały
własną motywację, chrapanie uznawały za najważniejszą
dolegliwość. U niemal połowy badanych wykazano następnie badaniem PSG OBS, u 30% (21 pacjentów) wymagające leczenia CPAP.
Wnioski:
1. W przypadku braku funkcjonującej w systemie ochrony zdrowia w danym regionie poradni diagnozującej
i leczącej zaburzenia oddychania w czasie snu niemal połowa zgłaszających się po tego typu poradę w rzeczywistości cierpi na OBS.
2. Presja współdomowników spowodowana niepokojącymi ich lub uciążliwymi objawami jest równie ważną
przyczyną zgłaszania się po tego rodzaju świadczenie
medyczne, jak własna motywacja pacjenta.
3. Poradnie innych specjalności (także POZ) w znikomym
stopniu uczestniczą w wykrywaniu OBS.
Słowa kluczowe: zaburzenia oddychania w czasie snu,
diagnostyka, system ochrony zdrowia
62
Introduction: For many years there has been no local centre for the diagnostics and treatment of sleep disordered
breathing in the Lublin Region. Following the promotion
in the media of a new centre at the Institute of Agricultural
Medicine an attempt was undertaken to evaluate the causes
and motives for patients’ reporting and to was extent these
causes were associated with the actual OSA problem.
Material and methods: The study covered 78 patients
(85% of males, mean age 52 ± 13) who reported to the
outpatient department for the diagnostics and treatment
of sleep disordered breathing at the Institute of Agricultural Medicine since it opened December 2006 until June
2007.
Results: The patients reported to the outpatient department mainly of their own volition (46%) or encouraged
by co-household members (44%), few patients reported
due to doctor’s referrals or recomendations (excepcionally a family physician — 2.6%). As the most oppressive
sleep related sympto ms the patients most often mentioned
loud snoring (a primary symptome — 56%) and repeated
cessation of breathing (an additional symptom — 21%).
Generally patients mentioned snoring (43% of sympto
ms), breaks in breath in (17%), daytime sleepiness (17%)
and waking up at night (11%). Even those who reported
voluntarily declared that snoring was the most important
health problem. In nearly half of respondents OSA was
diagnosed by means of polysomnography. 21 patients
(30% of all cases) with OSA required CPAP treatment.
Conclusions:
1. In conditions of the lack of outpatients department for the
diagnostics and treatment of sleep disordered breathing,
which would function in an individual region, nearly half of
patients reporting due to this actually suffer from OSA.
2. Co-household members’ pressure caused by alarming
or oppressive symptoms is an equally important cause of
reporting as patients’ self-motivation.
3. other specialities outpatient departments only to a slight
degreein the detection of OSA bedtime (also).
Key words: sleep disordered breathing, diagnostics,
health care system
Zaburzenia snu wśród chorych
na stwardnienie rozsiane
Sleep disorders in patients with multiple sclerosis
K. Pierzchała, K. Kubicka-Bączyk, B. Łabuz-Roszak, K. Kumor
Katedra i Klinika Neurologii w Zabrzu Śląskiej Akademii
Medycznej w Katowicach
Wstęp: Zaburzenia snu występujące u chorych na stwardnienie rozsiane (SR) wynikają prawdopodobnie z narastającej niesprawności, zaburzeń nastroju i emocji, mogą tez być
następstwem lokalizacji zmian w ośrodkowym układzie ner-
Streszczenia
wowym i stosowanej terapii. Celem pracy była ocena częstości występowania zaburzeń snu u chorych na SR oraz
analiza zależności pomiędzy cechami klinicznymi choroby
oraz współwystępującymi: lękiem, depresją i zmęczeniem.
Materiał i metody: W badaniu wzięło udział 46 chorych
na SR (37 kobiet, 9 mężczyzn) w średnim wieku 36 ±
± 10,6 lat (śr. czas trwania choroby — 6,6 ± 5,5 lat. Badanie
przeprowadzono za pomocą następujących kwestionariuszy: Skala Senności Epworth (ESS, Epworth Sleepiness
Scale), Ateńska Skala Bezsenności (AIS, Athens Insomnia
Scale), Skala Stopnia Zmęczenia (FSS, Fatigue Severity
Scale), Skala Lęku i Depresji wg Zigmonda i Snaitha
(HADS, Hospital Anxiety and Depression Scale).
Wyniki: W badanej grupie chorych na SR 16 osób (35%)
zgłosiło zaburzenia snu; u 12 osób (26%) rozpoznano nadmierną senność w ciągu dnia, u 30 osób (65%) — bezsenność. Nie zaobserwowano zależności pomiędzy występowaniem zaburzeń snu a wiekiem, płcią, wykształceniem,
czasem trwania choroby i stopniem zmęczenia. Nadmierna senność w ciągu dnia nie była związana z występowaniem lęku i depresji, zaobserwowano natomiast słabą korelację pomiędzy bezsennością i zaburzeniami nastroju.
Wnioski: Opieka medyczna nad chorymi na SR powinna
uwzględnić występujące u nich zaburzenia snu, związane
z towarzyszącymi zaburzeniami nastroju.
Słowa kluczowe: zaburzenia snu, stwardnienie
rozsiane
Introduction: Sleep disorders occurring in patients with
multiple sclerosis (MS) result probably from increasing
dysfunction, disorders of mood and emotion, localization
of changes in the central nervous system, and drug therapy. The purpose of the study was to evaluate frequency of
sleep disorders in MS patients and analysis of correlation
between clinical features of the disease and accompanying anxiety, depression and fatigue.
Material and methods: In the study 46 patients with MS
(37 female, 9 male) took part. Mean age — 36 ± 10.6
years, mean duration of the disease — 6.6 ± 5.5 years. The
study was done by use of Epworth Sleepiness Scale (ESS),
Athens Insomnia Scale (AIS), Fatigue Severity Scale (FSS)
and Hospital Anxiety and Depression Scale (HADS).
Results: In the examined group, 16 of MS patients (35%)
declared sleep disorders; excessive daytime sleepiness
was recognized in 12 patients (26%), insomnia — in
30 patients (65%). No correlation between sleep disorders and age, sex, education, duration of the disease and
severity of fatigue was observed. Excessive daytime sleepiness was not associated with anxiety and depression, but
insomnia slightly correlated with mood disorders.
Conclusion: Medical care of MS patients should take into
consideration sleep disorders occurring in them, associated with accompanying mood disorders.
Key words: sleep disorders, multiple sclerosis
SEN
Związki pomiędzy stężeniem białka
C-reaktywnego (CRP) w surowicy
i występowaniem chorób sercowo-naczyniowych u chorych na obturacyjny
bezdech senny (OBS)
Relationship between plasma C-reactive
protein (CRP) and prevalence of cardiovascular
diseases in obstructive sleep apnoea
(OSA) patients
R. Pływaczewski1, P. Bieleń1, M. Bednarek2,
L. Jonczak2, J. Czerniawska2, D. Górecka2,
P. Śliwiński1
1Zakład
2II Klinika Chorób Płuc, Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc
w Warszawie
Wstęp: Obturacyjny bezdech senny jest niezależnym czynnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. CRP jest
wskaźnikiem stanu zapalnego, a jego podwyższone stężenie w surowicy sprzyja wystąpieniu choroby niedokrwiennej serca. Celem pracy była ocena związków pomiędzy stężeniem CRP i ciężkością OBS oraz występowaniem chorób sercowo-naczyniowych.
Materiał i metody: Zbadano 279 kolejnych chorych na
OBS (212 mężczyzn i 67 kobiet), których zakwalifikowano do leczenia CPAP. Średni wiek w badanej grupie wynosił
55,2 ± ± 10,3 lat. Badani charakteryzowali się umiarkowanymi i ciężkimi postaciami choroby (AHI = 38,6 ± 22,6)
i otyłością (BMI = 34,6 ± 6,5 kg/m2). Stężenie CRP (wartości
prawidłowe £ 5 mg/l) oznaczano przed rozpoczęciem leczenia CPAP.
Wyniki: Podwyższone stężenie CRP stwierdzono u 76 chorych (27,2%) — grupa 1. U 203 badanych (72,8%) stężenie CRP było prawidłowe — grupa 2. Porównanie obydwu przedstawiono w tabeli 1.
Tabela 1.
Zmienna
CRP [mg/L]
Wiek (lat)
AHI [n/h]
Średnie SaO2 (%)
BMI [kg/m2]
Choroba
wieńcowa
(n/% grupy)
Migotanie
przedsionków
(n/% grupy)
Niewydolność
serca
(n/% grupy)
Nadciśnienie
tętnicze
(n/% grupy)
Cukrzyca
(n/% grupy)
Grupa 1
Grupa 2
p
10,1 ± 5,5
54,7 ± 9,3
47,2 ± 22,9
88,2 ± 5,9
36,9 ± 6,9
2,1 ± 1,3
55,4 ± 10,6
35,4 ± 21,7
91 ± 4,3
33,7 ± 6,2
p < 0,001
NS
p < 0,01
p < 0,001
p < 0,01
23 (30,3%)
51 (25,1%)
NS
6 (7,9%)
15 (7,4%)
NS
14 (18,4%)
16 (7,8%)
p < 0,05
61 (80,3%)
141 (69,5%)
NS
19 (25,0%)
31 (15,3%)
NS
63
SEN
2007, Tom 7, Nr 1
Analiza regresji wielokrotnej ujawniła znamienne korelacje pomiędzy CRP oraz: AHI (b = 0,16, p = 0,04), cukrzycą (b = 0,13, p = 0,02), wiekiem (b = –0,2, p = 0,03)
i migotaniem przedsionków (b = –0,16, p = 0,02).
Wnioski: Podwyższone stężenie CRP w surowicy u chorych na OBS było związane z wielkością AHI i obecnością cukrzycy (nie potwierdzono związków pomiedzy stężeniem CRP i chorobami sercowo-naczyniowymi).
Słowa kluczowe: CRP, obturacyjny bezdech senny,
choroby sercowo-naczyniowe
Introduction: Obstructive sleep apnoea is associated with
cardiovascular morbidity and mortality. CRP a marker
of inflammation is a predictor of coronary artery disease. The aim of this study was to assess relations between plasma CRP level, OSA severity and prevalence of
cardiovascular diseases.
subjects (212 males and 67 females) qualified to CPAP
therapy (mean age = 55.2 ± 10.3 years, AHI = 38.6 ±
± 22.6, BMI = 34.6 ± 6.5). Plasma CRP (normal value
£ 5 mg/L) was measured before CPAP administration.
Results: Elevated CRP was found in 76pts (27.2%) - group
1 In 203pts (72.8%) CRP level was normal–group 2. Comparison of both groups is shown in the table 1.
Table 1.
Variable
CRP [mg/L]
Age (years)
AHI [n/h]
SaO2 mean (%)
BMI (kg/m2)
Coronary artery
disease
(n/% of pts)
Atrial fibrillation
(n/% of pts)
Heart failure
(n/% of pts)
Arterial
hypertension
(n/% of pts)
Diabetes
(n/% of pts)
Group 1
Group 2
p
10.1 ± 5.5
54.7 ± 9.3
47.2 ± 22.9
88.2 ± 5.9
36.9 ± 6.9
2.1 ± 1.3
55.4 ± 10.6
35.4 ± 21.7
91 ± 4.3
33.7 ± 6.2
p < 0.001
NS
p < 0.01
p < 0.001
p < 0.01
23 (30.3%)
51 (25.1%)
NS
6 (7.9%)
15 (7.4%)
NS
14 (18.4%)
16 (7.8%)
p < 0.05
61 (80.3%)
141 (69.5%)
NS
19 (25.0%)
31 (15.3%)
NS
Failure of uvulopalatopharyngoplasty (UPPP)
in severe obstructive sleep apnoea (OSA)
R. Pływaczewski1, M. Bednarek2, L. Jonczak2,
J. Czerniawska2, D. Górecka2, P. Śliwiński 1
1Zakład Diagnostyki i Leczenia Niewydolności Oddychania,
w Warszawie
Wstęp: Uwulopalatofaryngoplastyka (UPPP) jest jedną
z najczęściej wykonywanych operacji, w leczeniu chirurgicznym obturacyjnego bezdechu sennego. Celem
pracy była ocena efektów UPPP u pacjentów chorych
na OBS.
Materiał i metody: Zbadano 22 otyłych mężczyzn (średni BMI = 33,1 ± 4 kg/m2) w średnim wieku 51,7 ± 9,7 lat.
Polisomnografię lub poligrafię (Poly-Mesam) wykonano
po 28,5 ± 30,5 miesiącach od UPPP.
Wyniki: Badania snu po UPPP ujawniły ciężkie postacie
OBS u większości chorych — średni AHI/RDI = 53 ± 33,2,
średnie wysycenie krwi tętniczej tlenem (SaO2) w nocy
wynosiło 88,1 ± 5,3%. Badani niemal połowę snu spędzali
w niedotlenieniu poniżej 90% (T90 = 46,8 ± 33,8%) oraz
charakteryzowali się nadmierną sennością dzienną (punktacja w skali Epworth — 14,3 ± 4,8). Tylko u 3 chorych
(13,6%), UPPP była skuteczna (po operacji AHI/RDI £ 10).
Wnioski: U większości chorych z ciężkimi postaciami
OBS, UPPP jest zabiegiem nieskutecznym.
Słowa kluczowe: UPPP, obturacyjny bezdech senny,
PSG, otyłość, mężczyźni
Introduction: Uvulopalatopharyngoplasty (UPPP) is the most
frequent surgical procedure in obstructive sleep apnoea (OSA)
treatment. The aim of this study was to assess effects of UPPP
in OSA subjects admitted to our Sleep Laboratory.
correlation between CRP and AHI (b = 0.16, p = 0.04),
diabetes (b = 0.13, p = 0.02), age (b = –0.2, p = 0.03) and
atrial fibrillation (b = –0.16, p = 0.02).
Material and methods: We studied 22 mostly obese males
(mean BMI = 33,1 ± 4 kg/m2) in mean age 51,7 ± 9,7 years.
Polysomnography or polygraphy (Poly-Mesam) was performed 28,5 ± 30,5 month after UPPP.
Conclusions: Increased plasma CRP concentration in OSA
pts was related to AHI and concomitant diabetes but not
to cardiovascular diseases.
Results: Sleep studies after UPPP revealed severe OSA in
most of the patients — mean AHI/RDI = 53 ± 33,2, mean
overnight SaO2 = 88,1 ± 5,3%. Subjects spent near half night
in desaturation below 90% (T90 = 46,8 ± 33,8%) and presented daytime somnolence (Epworth score = 14,3 ±
Key words: CRP, obstructive sleep apnoea,
cardiovascular diseases
64
Uwulopalatofaryngoplastyka (UPPP)
jest zabiegiem nieskutecznym w leczeniu
ciężkiego obturacyjnego
bezdechu sennego (OBS)
Streszczenia
± 4,8 points). Only in 3 subjects (13,6%), UPPP was successful (AHI/RDI £ 10).
Conclusions: Our study confirmed previous data that UPPP
is ineffective in majority of obese subjects with severe OSA.
Key words: UPPP, obstructive sleep apnoea, PSG,
obesity, males
Wpływ stężenia NT-proBNP w surowicy
krwi na wystąpienie nykturii u chorych
na obturacyjny bezdech senny (OBS)
Influence of NT-proBNP plasma level on nocturia
in obstructive sleep apnoea (OSA) patients
R. Pływaczewski1, P. Bieleń1, M. Bednarek2, L. Jonczak2,
A. Stokłosa2, D. Górecka2, P. Śliwiński1
1Zakład
Wstęp: Nadmierne wydzielanie peptydów natriuretycznych, przebudzenia, podwyższone ciśnienie w obrębie
jamy brzusznej w czasie bezdechów są odpowiedzialne
za nadmierne oddawanie moczu w nocy u chorych na
OBS. Celem pracy była ocena wpływu stężenia NT-proBNP
w surowicy (norma < 125 pg/ml) na wystąpienie nykturii
u chorych na OBS.
Materiał i metody: Zbadano 335 chorych na OBS, 259 mężczyzn i 76 kobiet w średnim wieku 55,4 ± 10,1 lat. Wśród
badanych dominowały osoby otyłe (BMI = 35 ± 6,6) z ciężkimi postaciami choroby (AHI wynosił 40 ± 22,5).
Wyniki: Nykturię (≥ 2 epizodów oddawania moczu w nocy)
stwierdzono u 195 badanych (58,2%) (grupa 1). Grupę 2
stanowiło 140 chorych bez nykturii. Charakterystykę
obydwu grup przedstawiono w tabeli 1.
Tabela 1.
Zmienna
Wiek (lat)
AHI [n/h]
BMI [kg/m2]
średnie SaO2 (%)
Skala Epworth
(punkty)
NT-proBNP
[pg/ml]
Choroba
wieńcowa
(n/% grupy)
Niewydolność
serca
(n/% grupy)
Nadciśnienie
tętnicze
(n/% grupy)
Cukrzyca
(n/% grupy)
Grupa 1
Grupa 2
p
56,5 ± 10,1
43,9 ± 23,6
36,4 ± 7
89,2 ± 5,5
53,8 ± 10,1
34,6 ± 19,7
33 ± 5,5
91,2 ± 3,6
p = 0,02
p < 0,001
p < 0,001
p < 0,001
13,3 ± 5,5
10,6 ± 5,4
p < 0,001
138,8 ± 288
161 ± 370
NS
60 (30,8%)
29 (21,7%)
p < 0,05
30 (15,4%)
15 (10,7%)
NS
150 (76,9%)
95 (67,9%)
NS
42 (21,5%)
16 (11,4%)
p < 0,05
SEN
Analiza regresji wielokrotnej ujawniła znamienne korelacje pomiędzy nykturią oraz: BMI (b = 0,20, p = 0,001),
punktacją w skali Epworth (b = 0,14, p = 0,009), wiekiem (b = 0,17, p = 0,006) i chorobą wieńcową (b = 0,14,
p = 0,01).
Wnioski: Nykturia u chorych na OBS była związana z wielkością BMI, nadmierną sennością dzienną, wiekiem oraz
chorobą wieńcową. Nie potwierdzono związków pomiędzy steżeniem NT-proBNP w surowicy i nykturią.
Słowa kluczowe: NT-proBNP, obturacyjny bezdech
senny, nykturia, BMI, AHI
Introduction: Excessive secretion of natriuretic peptides,
arousals and increased intra-abdominal pressure, are responsible for nocturnal urination in OSA pts. The aim of
this study was to evaluate association between plasma
NT–proBNP concentration (normal value < 125 pg/mL)
and nocturia in OSA pts.
Material and methods: We studied 335 consecutive OSA pts
(259 males and 76 females in mean age of 55.4 ± 10.1 years
and severe disease — AHI = 40 ± 22.5, BMI = 35 ± 6.6).
Results: Nocturia (≥ 2 urinations per night) was found in
195 pts (58.2%) (group 1). Group 2 comprised of 140 pts
without nocturia. Characteristics of both groups is shown
in the table 1.
Table 1.
Variable
Age (years)
AHI [n/h]
BMI [kg/m2]
SaO2 mean (%)
Epworth score
(points)
NT-proBNP
[pg/mL]
Coronary artery
disease
[n/% of pts]
Heart failure
(n/% of pts)
Arterial
hypertension
(n/% of pts)
Diabetes
(n/% of pts)
Group 1
Group 2
p
56.5 ± 10.1
43.9 ± 23.6
36.4 ± 7
89.2 ± 5.5
53.8 ± 10.1
34.6 ± 19.7
33 ± 5.5
91.2 ± 3.6
p = 0.02
p < 0.001
p < 0.001
p < 0.001
13.3 ± 5.5
10.6 ± 5.4
p < 0.001
138.8 ± 288
161 ± 370
NS
60 (30.8%)
29 (21.7%)
p < 0.05
30 (15.4%)
15 (10.7%)
NS
150 (76.9%)
95 (67.9%)
NS
42 (21.5%)
16 (11.4%)
p < 0.05
Multiple linear regression analysis revealed significant correlation between nocturia and BMI (b = 0.20, p = 0.001),
Epworth sleepiness score (b = 0.14, p = 0.009), age
(b = 0.17, p = 0.006) and coronary artery disease (b = 0.14,
p = 0.01).
Conclusions: Nocturia in OSA pts is related to BMI, excessive daytime sleepiness, age and coronary artery disease
but not to NT-proBNP plasma level.
Key words: NT-proBNP, obstructive sleep apnoea,
nocturia, BMI, AHI
65
SEN
2007, Tom 7, Nr 1
Wpływ masy ciała na stężenie NT-proBNP
w surowicy chorych na obturacyjny
bezdech senny (OBS)
Introduction: Some earlier studies demonstrated inverse
association between body mass index (BMI) and NT-proBNP.
The aim of this study was to assess relation between BMI
and plasma NT-proBNP in OSA patients.
Influence of body weight on plasma NT-proBNP
in obstructive sleep apnoea (OSA) patients
Material and methods: We studied 340 consecutive OSA pts
(262 males and 78 females) in mean age 55.4 ±
± 10.1 years. Subjects presented with obesity — BMI — 35 ± 6.6
and severe disease — AHI — 39.8 ± 22.5. Evaluation of plasma
NT-proBNP was performed in whole group before CPAP
therapy (normal value of NT-proBNP was < 125 pg/ml).
1Zakład
w Warszawie
Wstęp: Wyniki wcześniejszych prac ujawniły ujemną korelację pomiędzy wskaźnikiem masy ciała (BMI) i stężeniem NT-proBNP w surowicy. Celem pracy była ocena
związków pomiędzy BMI i NT-proBNP u chorych na
OBS.
Materiał i metody: Zbadano 340 chorych na OBS (262
mężczyzn i 78 kobiet) w średnim wieku 55,4 ± 10,1 lat.
W badanej grupie dominowały osoby otyłe (średni BMI
— 35 ± 6,6) z ciężkim OBS (średni AHI — 39,8 ± 22,5).
Stężenia NT-proBNP w surowicy oznaczano przed rozpoczęciem leczenia za pomocą CPAP (norma dla NT-proBNP
< 125 pg/ml).
Wyniki: Badanych podzielono na 3 grupy: 1) otyli (BMI ≥ 30)
— 265 badanych (77,9%), 2) z nadwagą (BMI ≥ 25 i < 30)
— 60 badanych (17,7%) i 3) z prawidłową masą ciała (BMI
< 25) — 15 pts (4,4%). Charakterystykę wszystkich grup
przedstawiono w tabeli.
Tabela
Zmienna
Grupa 1
Grupa 2
Grupa 3
NT-proBNP
[pg/ml]
136,6 ± 275,6 199,9 ± 499,7 139,7 ± 140,4
37,3 ± 5,6
28 ± 1,2
23 ± 1,9
BMI [kg/m2]
AHI [n/h]
42,9 ± 22,9
29,3 ± 18
27 ± 13,2
średnie SaO2
(%)
89,3 ± 5
92,2 ± 3,6
94,2 ± 1,5
T90 (%)
39,2 ± 29,7
18,7 ± 23,5
6,2 ± 6,9
Wiek (lat)
54,8 ± 9,8
57,3 ± 10,2
57,7 ± 14,4
Skala Epworth
(punkty)
13,5 ± 5,4
9,6 ± 5,3
8,1 ± 6,2
P 1–2
P 1–3
P 2–3
NS
NS
NS
p < 0,001 p < 0,001 p = 0,02
p = 0,002
NS
NS
p = 0,002 p = 0,01
p < 0,001 p = 0,003
NS
NS
NS
NS
NS
p = 0,002 p = 0,04
NS
Analiza regresji wielokrotnej ujawniła znamienne korelacje
pomiędzy NT-proBNP oraz: niewydolnością serca (b = 0,41,
p < 0,001) i migotaniem przedsionków (b = 0,32, p < 0,001).
BMI korelowało (regresja wielokrotna) z punktacją w skali
Epworth (b = 0,16, p < 0,001), wiekiem (b = –0,24,
p < 0,001), nadciśnieniem tętniczym (b = 0,2, p < 0,001)
I czasem spędzonym w niedotlenieniu nocnym (T90)
(b = 0,3, p = 0,004).
Wnioski: Stężenie NT-proBNP w surowicy chorych na
OBS było związane z niewydolnością serca i migotaniem
przedsionków, natomiast nie stwierdzono istotnych korelacji pomiędzy BMI i NT-proBNP.
Słowa kluczowe: NT-proBNP, BMI, obturacyjny
bezdech senny
66
Results: We divided patients into three groups: 1 obese
(BMI ≥ 30) — 265 pts (77.9%), 2 overweight (BMI ≥ 25
and < 30) — 60 pts (17.7%) and 3 lean (BMI < 25) — 15 pts
(4.4%). Characteristics of groups is shown in table.
Table
Variable
Group 1
Group 2
Group 3
NT–proBNP
[pg/ml]
136.6 ± 275.6 199.9±499.7 139.7 ± 140.4
P 1–2
P 1–3
P 2–3
NS
NS
NS
BMI [kg/m2] 37.3 ± 5.6
28 ± 1.2
23 ± 1.9
p < 0.001 p < 0.001 p = 0.02
AHI [n/h]
29.3 ± 18
27 ± 13.2
p = 0.002
42.9 ± 22.9
Mean
overnight
SaO2 (%)
NS
89.3 ± 5
92.2 ± 3.6
94.2 ± 1.5
p = 0.002 p = 0.01
T90 (%)
39.2 ± 29.7
18.7 ± 23.5
6.2 ± 6.9
p < 0.001 p = 0.003
Age (years)
54.8 ± 9.8
57.3 ± 10.2
57.7 ± 14.4
9.6 ± 5.3
8.1 ± 6.2
NS
NS
NS
NS
NS
NS
Epworth score
(points)
13.5 ± 5.4
p = 0.002 p = 0.04
NS
Multiple linear regression analysis revealed significant correlation between NT-proBNP and heart failure (b = 0.41,
p < 0.001) and atrial fibrillation (b = 0.32, p < 0.001).
BMI was related (multiple linear regression) to Epworth
sleepiness score (b = 0.16, p < 0.001), age (b = –0.24,
p < 0.001), arterial hypertension (b = 0.2, p < 0.001) and
overnight desaturation time (T90) (b = 0.3, p = 0.004).
Conclusions: Plasma NT-proBNP concentration in OSA
subjects was related to heart failure and atrial fibrillation
but not to BMI.
Key words: NT-proBNP, BMI, obstructive sleep apnoea
Powikłania sercowo-naczyniowe u chorych
z zespołem nakładania (obturacyjny
bezdech senny + przewlekła obturacyjna
choroba płuc) (ZN) i obturacyjnym
bezdechem sennym (OBS)
Cardiovascular complications in overlap syndrome
(obstructive sleep apnoea + chronic obstructive
pulmonary disease) and obstructive sleep apnoea (OSA)
1Zakład
Diagnostyki i Leczenia Niewydolności Oddychania, Instytut
Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie
Streszczenia
Wstęp: Dotychczasowe badania epidemiologiczne nie
potwierdziły związków pomiędzy OBS i przewlekłą obturacyjną chorobą płuc (POChP). OBS powoduje rozwój
powikłań sercowo-naczyniowych. Celem pracy była ocena wpływu współistnienia POChP z OBS (ZN) na częstość
powikłań sercowo naczyniowych.
Materiał i metody: Zbadano 335 chorych na OBS (258
mężczyzn i 77 kobiet) w średnim wieku 55,5 ± 10,0 lat.
Badani charakteryzowali się otyłością (BMI = 34,9 ± 6,6)
i zaawansowanymi postaciami choroby (AHI = 39,6 ± 22,5).
Wyniki: Zespół nakładania rozpoznano u 71 chorych
(21,2%). Osoby te miały najczęściej łagodną lub umiarkowaną postać POChP (FEV1%FVC = 62,8 ± 7,2%, FEV1 =
= 68,3 ± 16,0%) (grupa 1). Grupa 2 (tylko OBS) składała
się z 264 badanych (78,8%). Porównanie obydwu grup
przedstawiono w tabeli 1.
Tabela 1.
Zmienna
± 10.0 years. Subjects presented with obesity (BMI = 34.9 ± 6.6)
and severe OSA (AHI = 39.6 ± 22.5).
Results: In 71 pts (21.2%) mild to moderate COPD was
also confirmed (FEV1%FVC = 62.8 ± 7.2%, FEV1 = 68.3 ±
± 16.0%) (group 1). Group 2 (pure OSA) comprised of
264 pts (78.8%). Comparison of both groups is shown in
the table 1.
Table 1.
Variable
Group 1
(overlap
syndrome)
Group 2
p
(OSA)
Age (years)
AHI [n/h]
SaO2 mean (%)
FEV1 (% of pred)
BMI [kg/m2]
Coronary artery
disease
(n/% of pts)
Atrial fibrillation
(n/% of pts)
Heart failure
(n/% of pts)
Arterial
hypertension
(n/% of pts)
Diabetes
(n/% of pts)
57.7 ± 7.9
38.8 ± 21.9
89.6 ± 5
68.3 ± 16.0
37 ± 7.6
54.9 ± 10.4
39.8 ± 22.7
90.2 ± 4.9
91 ± 15.3
34.4 ± 6.2
p = 0.03
NS
NS
p < 0.001
p = 0.03
27 (38%)
62 (23.5%)
p < 0.05
8 (11.3%)
19 (7.2%)
NS
17 (23.9%)
28 (10.6%)
p = 0.003
63 (83.7%)
183 (69.3%)
p = 0.001
16 (22.5%)
41 (15.5%)
NS
Grupa 1
(zespół
nakładania)
Grupa 2
(OBS)
p
Wiek (lat)
AHI [n/h]
średnie SaO2
(%)
FEV1
(% należnej)
BMI [kg/m2]
Choroba
wieńcowa
(n/% grupy)
Migotanie
przedsionków
(n/% grupy)
Niewydolność
serca
(n/% grupy)
Nadciśnienie
tętnicze
(n/% grupy)
Cukrzyca
57,7 ± 7,9
38,8 ± 21,9
54,9 ± 10,4
39,8 ± 22,7
p = 0,03
NS
89,6 ± 5
90,2 ± 4,9
NS
68,3 ± 16,0
37 ± 7,6
91 ± 15,3
34,4 ± 6,2
p < 0,001
p = 0,03
27 (38%)
62 (23,5%)
p < 0,05
8 (11,3%)
19 (7,2%)
NS
17 (23,9%)
28 (10,6%)
p = 0,003
Conclusions: Prevalence of coronary artery disease, heart
failure and arterial hypertension was significantly higher
in overlap syndrome than in OSA pts what is likely due to
differences in age, BMI and FEV1 between both groups.
63 (83,7%)
183 (69,3%)
p = 0,001
Key words: Overlap syndrome, obstructive sleep
apnoea, cardiovascular diseases, FEV1
(n/% grupy)
16 (22,5%)
41 (15,5%)
NS
Subjects with overlap syndrome (OSA and COPD) were
older and more obese than OSA patients. Severity of OSAS
(AHI, mean SaO2) was similar in both groups.
Badani z zespołem nakładania (OBS + POChP) byli starsi
i mieli wyższy BMI w porównaniu z chorymi z „czystym”
OBS. Nasilenie OBS (AHI, średnie SaO2) było podobne
w obydwu grupach.
Zmienność sezonowa występowania
drzemek w ciągu dnia*
Wnioski: Choroba wieńcowa, niewydolność serca i nadciśnienie tętnicze występowały znamiennie częściej u chorych z zespołem nakładania niż u chorych z „czystym”
OBS (prawdopodobnie na wyniki wpływ miały różnice:
wieku, BMI i FEV1 w obydwu grupach chorych).
D. Pracka1, T. Pracki1, M. Nadolska1, M. Ziółkowska-Kochan2,
M. Tafil-Klawe1, M. Dąbkowska3, W. Pospiech4, E. Pruś1
Słowa kluczowe: zespół nakładania, obturacyjny
bezdech senny, choroby sercowo-naczyniowe, FEV1
Introduction: Previous epidemiological studies revealed that
there is no relationship between chronic obstructive pulmonary disease (COPD) and OSA. Obstructive sleep apnoea is
a risk factor for cardiovascular diseases. The aim of our study
was to assess influence of COPD co-morbidity to OSA severity and incidence of cardiovascular complications.
patients (258 males and 77 females) in mean age of 55.5 ±
SEN
Seasonal variability of daytime naps*
1Katedra Fizjologii, Katedra i 2Zakład Neurofizjologii, 3Klinika
Psychiatri, Katedra i 4Zakład Muzykoterapii Collegium
Medium im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy, UMK w Toruniu
Wstęp: W pracy zaprezentowano badania epidemiologiczne dotyczące kwestii oceny wpływu wieku, płci, rodzaju
aktywności, na sezonową zmienność liczby drzemek.
Badania przeprowadzono w latach 2003–2006 w środowiskach miejskich i wiejskich, szkołach, uniwersytecie
III wieku, zakładach pracy oraz wśród osób bezrobotnych
obszaru Polski północnej i centralnej.
Materiał i metody: Analizie poddano kwestionariusze
1941 ochotników deklarujących się jako osoby zdrowe
(1167 kobiet, 774 mężczyzn) w wieku 18–91 lat (średnia
33,44 ± 14,88). Badanych podzielono na uczących się,
67
SEN
2007, Tom 7, Nr 1
pracujących i niepracujących oraz na grupy wiekowe:
18–25, 26–39, 40–55 i powyżej 55 lat.
Wyniki: Wyniki uzyskano na podstawie oceny i analizy
Bydgoskiego Kwestionariusza Oceny Rytmu Czuwanie–
–Sen [1]. 49,77% respondentów niezależnie od płci deklaruje skłonność do drzemek w ciągu dnia. Regularne,
codzienne drzemki w ciągu dnia występują częściej u mężczyzn (23,13%) niż u kobiet (12,77%) (p < 0,001).
Zaobserwowano znaczący wzrost liczby osób drzemiących
w sezonie jesienno-zimowym w porównaniu z sezonem wiosenno-letnim (p < 0,001) i to niezależnie od wieku, płci
i aktywności. I tak procent drzemiących wynosił wiosną
— 3,71%, latem — 1,44%, jesienią — 17,47%, a zimą
— 27,41%.
Wnioski: Wyniki przeprowadzonej analizy pokazują jak
istotną kwestię stanowią drzemki występujące u prawie
połowy społeczeństwa. Są zachowaniem o charakterze
epidemiologicznym, dlatego ich występowanie powinno
być brane pod uwagę w medycynie pracy. Wydaje się
uzasadnione prowadzenie rozległych badań dotyczących
tego rodzaju snu. Uzyskane wyniki potwierdzają fizjologiczny charakter drzemek.
Key words: sleep, nap, sleep-wake questionnaire,
epidemiology, physiology
*The study was partly supported by the Rector of Nicolaus Copernicus University, grant 2/CM
Zaburzenia oddychania podczas snu (ZOPS)
u pacjentów z udarem niedokrwiennym
mózgu i zaburzeniami krążenia mózgowego
(TIA) — korelacje pomiędzy parametrami
oddechowymi a stanem klinicznym
The evaluation of sleep related breathing disorders
(SRBD) in patients with ischemic stroke and
transient ischemic attack (TIA) — correlation
between breathing parameters and clinical outcome
Słowa kluczowe: sen, drzemki, kwestionariusz,
epidemiologia, fizjologia
R. Rola, A. Wierzbicka, A. Wichniak, P. Richter,
D. Ryglewicz, W. Jernajczyk
*Praca częściowo finansowana z Grantu Rektora UMK nr 2/CM
Instytut Psychiatrii i Neurologii
Introduction: Seasonal variability of daytime naps under
influences of age, gender, quality of activity was under
investigations. The survey was conducted from 2003 to
2006 on the territory of Northern and Central Poland among
populations of towns, villages, schools, University of the
Third Age, institutions and in population of unemployed.
Wstęp: Celem pracy było określenie częstości występowania zaburzeń oddychania podczas snu u pacjentów
z udarem niedokrwiennym mózgu i zaburzeniami krążenia mózgowego oraz wpływu ZOPS na rokowanie po udarze mózgu.
Material and methods: The data obtained from questionnaire named Bydgoski Kwestionariusz Rytmu CzuwanieSen [1] were collected from 1941 volunteers (1167 female,
774 male), named healthy by own oneself, aged 18–91
(mean age 33.44 ± 14.88) were under investigations. Following populations groups were analyzed: students, working, non-working, gender and age (18–25, 26–39, 40–55
and over 55) groups.
Results: 49.77% responders declared tendency to the nap
or naps during a day. Moreover regular, every day naps
exists more often in male (23.13%) than in female (12.77%)
(p < 0.001).
The increase of number of napping persons was observed
in autumn-winter season compared with spring-summer
season (p < 0.001) on age, sex or quality of activity independently. The percentage of napping persons was 3.71%
on spring, 1.44% — during summer, 17.47% — at autumn
and 27.41% — during winter.
Conclusions: The results of the analysis indicated the importance of the nap existing among 50% of Poland population. This is the habit of epidemiological character.
Therefore this is the most important to take account this
68
fact especially in medicine of work. It is also very important to continue researches about this kind of sleep. The
obtained results indicate the physiological character of
naps among Polish population.
Metody: Przebadano 74 pacjentów (średnia wieku 66,1 ± 10,6;
64 mężczyzn 10 kobiet, 59 pacjentów z udarem, 15 pacjentów z TIA) w ciągu 7 dni od przyjęcia przy użyciu przenośnego 8 kanałowego rejestratora Embletta. Analizowano
następujące parametry: wskaźnik bezdechów i płytkich
oddechów (AHI), wskaźnik spadków saturacji (DI) oraz stan
neurologiczny pacjentów z udarem oceniany za pomocą
skali Narodowego Instytutu Zdrowia (NIHSS, National Institute of Health Stroke Scale). Pacjenci zostali podzieleni
według wskaźnika AHI na następujące grupy: pacjenci
bez zaburzeń oddychania podczas snu (AHI < 5), pacjenci
z łagodnymi ZOPS (5 < AHI < 10) oraz pacjenci ze średnio
nasilonymi lub ciężkimi ZOPS (AHI > 10). Zanalizowano
i skorelowano parametry kliniczne i oddechowe.
Wyniki: ZOPS (AHI > 5) były obecne u 38 (64,4%) pacjentów z udarem i u 10 (66,6%) pacjentów z TIA. Średni
współczynnik AHI u pacjentów z udarem i TIA wynosił
odpowiednio 14,0 ± 15,8 i 10,5 ± 10,6 (p < 0,05). Nie
stwierdzono istotnych różnic pomiędzy grupami pacjentów z udarem i TIA w wieku, wskaźniku BMI i czynnikach ryzyka chorób naczyniowych. Stwierdzono istotnie statystycznie różnice w stanie klinicznym pomiędzy
pacjentami z łagodnymi ZOPS a pacjentami z pomiędzy
pacjentami ze średnio nasilonymi lub ciężkimi ZOPS.
Streszczenia
Wskaźnik AHI korelował ze stanem klinicznym NIHSS
przy przyjęciu w grupie pacjentów z udarem niedokrwiennym mózgu (r = 0,54, p < 0,01). Współczynnik
DI korelował ze skalą NIHSS w grupie pacjentów z udarem mózgu (r = 0,46, p < 0,001). Stan kliniczny przy
wypisie był znacząco lepszy w grupie pacjentów z łagodnymi ZOPS niż u pacjentów ze średnio nasilonymi lub
ciężkimi ZOPS, NIHSS odpowiednio 2,8 ± 1,2 oraz
3,6 ± 1,9 (p < 0,01).
Wnioski: Wyniki naszej pracy wskazują, że ZOPS są częste u pacjentów z udarem niedokrwiennym mózgu i TIA
i korelują ze stanem klinicznym przy przyjęciu oraz są
złym czynnikiem prognostycznym poprawy stanu klinicznego po udarze mózgu.
Słowa kluczowe: udar niedokrwienny mózgu,
zaburzenia krążenia mózgowego, zaburzenia
oddychania podczas snu, AHI, NIHSS
Introduction: The aim of the study was to evaluate the
incidence of the SRBD in patients with ischemic stroke
and TIA and their influence on clinical outcome after
stroke.
Methods: 74 patients (mean age 66.1 ± 10.6; 64 males
10 females, 59 patients with stroke and 15 patients with
TIA) were screened for SRBD in the first 7 days after admission. Recordings were made with a portable 8 channel
recorder. The following parameters were analyzed: Apnea Hypopnea Index (AHI), Desaturation Index (DI) and
clinical status on the admission and discharge (NIHSS,
National Institute of Health Stroke Scale). The patients
were stratified according to AHI into groups: without SRBD
(AHI < 5), with mild SRBD (5 < AHI < 10) and moderate
or severe SRBD (AHI > 10). Clinical and respiratory parameteres were analyzed and correlated.
Results: SRBD (AHI > 5) were present in 38 (64.4%) patients with stroke and in 10 (66.6%) patients with TIA
n.s. The mean AHI in patients with stroke and TIA were
14.0 ± 15.8 and 10.5 ± 10.6 respectively (n.s). There were
no differences between patients with TIA and stroke in
following parameters: age, BMI, cardiovascular risk factors. There were significant differences between stroke
patients with mild and moderate or severe SRBD in clinical status on admission quantified with AHI. AHI positively correlated with a NIHSS score on admission in the
group of patients with stroke (r = 0.54, p < 0.01). DI correlated with a NIHSS score on admission in patients with
stroke (r = 0.46, p < 0.001). Final NIHSS score was significantly greater in patients with moderate or severe than
mild SRBD: 3.6 ± 1.9 and 2.8 ± 1.2 (p < 0.01).
Conclusions: Our data show that SRBD and associated with
them nocturnal desaturation falls correlate with clinical
status on admission and influence the clinical outcome
after ischemic stroke.
Key words: ischemic stroke, transient ischemic attack,
sleep related breathing disorders, AHI, NIHSS
SEN
Ocena jakości snu nocnego w wybranej
populacji wiejskiej z uwzględnieniem
stanu zdrowia
Evaluation of sleep in selected rural population
considering general medical condition
K. Sauer-Nowicka1, Z. Babińska1, B.G. Trzeciak1,
K. Grabowski2, M. Majkowicz3, Z. Nowicki2, J. Siebert1
1Katedra
i Zakład Medycyny Rodzinnej Akademii Medycznej
w Gdańsku
2Zakład Psychiatrii Biologicznej Katedry Chorób Psychicznych
3Zakład Badań nad Jakością Życia Akademii Medycznej
w Gdańsku
Wstęp: Z uwagi na powszechność zaburzeń snu autorzy
pracy podjęli próbę oceny rozpowszechnienia tego problemu w praktyce lekarza rodzinnego i poszukiwania
korelacji zaburzeń snu z innymi schorzeniami psychicznymi i somatycznymi.
Materiał i metody: Badania prowadzono w ramach programu „Kiełpino”, mającego na celu ocenę rozpowszechnienia czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych w dorosłej populacji wiejskiej, pacjentów wybranej praktyki lekarza rodzinnego. Badaniem objęto grupę
241 pacjentów z ogólnej grupy 442 osób biorących udział
w programie. Grupa badana składała się z 155 kobiet
i 86 mężczyzn w wieku powyżej 18 lat (średnia wieku
w grupie wynosiła 49,7 lat (± 15,8). Podstawowym narzędziem oceny problemów zdrowotnych było badanie
psychologiczne składające się z wywiadu strukturyzowanego, dwupytaniowego testu przesiewowego w kierunku depresji będącego częścią PRIME-MD (Primary
Care Evaluation of Mental Disorders), Skali depresji Becka
oraz w wybranych przypadkach z pełnej wersji PRIMEMD. Pytania oceniające jakość snu dotyczyły 3 jego faz:
zasypiania, utrzymywania ciągłości snu i budzenia się.
Wyniki: Zaburzenia snu o charakterze przewlekłym stwierdzono u 69 osób (27,5%), w tym u 50 kobiet i 19 mężczyzn. U 45 osób zaburzenia dotyczyły dwóch lub trzech
faz snu, u pozostałych 24 osób były to zaburzenia pojedynczej fazy snu. W grupie pacjentów z zaburzeniami
snu stwierdzono współistnienie zaburzeń psychicznych
(38 osób), somatycznych (60 osób) oraz zaburzeń z obu
tych grup jednocześnie (31 osób). Po zastosowaniu granicy wiekowej na poziomie 55. rż. wykazano, że w grupie
osób poniżej 55. rż. istotnie częściej występowały zaburzenia psychiczne lub współistniejące zaburzenia somatyczne i psychiczne, natomiast w grupie osób powyżej
55. rż. istotnie częściej występowały zaburzenia somatyczne. U osób z zaburzeniami psychicznymi dominował
zaburzenia pojedynczej fazy snu, natomiast u osób z zaburzeniami somatycznymi przeważały zaburzenia dwóch
lub trzech faz snu. Nie wykazano istotnej statystycznie
zależności pomiędzy wiekiem a rodzajem zaburzonej fazy
snu lub ilością zaburzonych faz snu.
69
SEN
2007, Tom 7, Nr 1
Nie stwierdzono również istotnej statystycznie zależności pomiędzy zaburzeniami poszczególnych faz snu a rodzajem schorzenia (psychiczne lub somatyczne).
Wnioski: Na podstawie uzyskanych wyników można
stwierdzić, że zaburzenia snu są częstym problemem
w praktyce lekarza rodzinnego w populacji wiejskiej
i często współistnieją z zaburzeniami somatycznymi i psychicznymi. Konieczne jest dalsze prowadzenie badań w celu
weryfikacji wyników negatywnych i poszukiwania dalszych korelacji pomiędzy zaburzeniami snu a innymi czynnikami zdrowotnymi.
Słowa kluczowe: zaburzenia snu, epidemiologia,
medycyna rodzinna
Bakcground: Considering the commonness of sleep disorders the authors attempted to assess the epidemiology of
this problem in rural GP practice patients as well as search
for the correlation between sleep disorders and psychiatric or medical disorders.
Material and methods: The study was conducted as a part
of “Kielpino” program, establishing the prevalence of cardiovascular diseases risk factors in the adult population
of selected rural GP practice patients. The study group
consisted of 241 patients from the 442 patients included
in the “Kielpino” program. There were 155 women and 86
men in the study group. All patients were adult, mean age
was 49.7 years ± 15.8 years. The main diagnostic tool was
the psychological examination with structurized, two
questions screening interview (part of PRIME-MD, Primary Care Evaluation of Mental Disorders), Beck Depression
Inventory and in selected patients, full version of PRIMEMD. Question about sleep quality concerned its three phases: sleep onset, sleep continuity and waking up.
Results: Chronic sleep disorders were diagnosed in 69 patients (27.5%) — 50 women and 19 men. In 45 patients
they concerned two or three phases of sleep, in 24 patients
they concerned single sleep phase. In the sleep disorders
group, comorbid psychiatric disorders were diagnosed in
38 patients, comorbid medical disorders in 60 patients
and both psychiatric and medical disorders in 31 patients.
After dividing the study group in two age groups (below
and above 55 years old) it was shown, that in patients
below this age, comorbid psychiatric or both psychiatric
and medical disorders were more frequent and in patients
older than 55 years comorbid somatic disorders were more
frequent. In patients with comorbid psychiatric disorders
single phase sleep disorders were more frequent, and in
patients with comorbid medical disorders, two or three
sleep phases were usually disturbed. There were no statistically significant correlation between age and disordered
sleep phase or quantity of disordered sleep phases. There
were also no statistically significant correlation between
disordered sleep phase and the type of comorbid disorders (psychiatric or somatic).
70
Conclusions: According to the results the authors conclude
that sleep disorders are a common problem in rural GP
practice patients and they are often accompanied by somatic and psychiatric disorders. Further research is necessary to verify the negative results and to establish the correlation between sleep disorders and other health factors.
Key words: sleep disorders, epidemiology, family
medicine
Mężczyźni i kobiety — czy śpią jednakowo?
Women and men — is their sleep different?
M. Sieczkowski1, J. Meyer-Szary1, M. Jakitowicz2,
M. Sieczkowska1, J. Jakitowicz3
1Studenckie Koło Naukowe przy Zakładzie Psychiatrii
Biologicznej Akademii Medycznej w Gdańsku
2Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej Wydział Zamiejscowy
w Sopocie
3Zakład Psychiatrii Biologicznej Akademii Medycznej, Gdańsk
Wstęp: Uważa się, że istnieją zależne od płci różnice w przebiegu snu, oraz że może to wynikać z odmienności hormonalnej.
Celem prezentowanej pracy było stwierdzenie, czy na
odmienności wzorca snu u kobiet i u mężczyzn mają
wpływ także czynniki środowiskowe.
Materiał i metody: Grupa badana obejmowała 446 studentów Akademii Medycznej w Gdańsku i Wyższej Szkoły Psychologii w Sopocie, w tym: 327 kobiet i 119 mężczyzn (26,7%). Średnia wieku całej grupy wynosiła:
20,55 ± 1,29 lat. Badanie przeprowadzono przy pomocy
opracowanej przez autorów ankiety „SEN-MJ”, skonstruowanej na podstawie kwestionariusza „SEN” J. Kasperczyka, oraz skali „Typ funkcjonowania dobowego”. Analizę statystyczną przeprowadzono za pomocą testu chikwadrat i U-Mann-Whitney.
Wyniki:
1. Stwierdzono, że kobiety kładą się spać wcześniej niż
mężczyźni oraz, że godzina zapoczątkowania snu w grupie
kobiet jest bardziej stała niż w grupie mężczyzn. Istnieje
również bliska znamienności różnica (test chi-kwadrat)
między kobietami i mężczyznami w długości snu nocnego.
Sen zbyt długi (powyżej 10 godzin) występował częściej
w grupie kobiet, podczas gdy sen zbyt krótki (poniżej 6 godz.)
był częstszy w grupie mężczyzn. Również w tej samej grupie
znamiennie częstsze było spożywanie alkoholu.
2. Stwierdzono także różnice w typach aktywności dobowej. U kobiet częściej stwierdzano typ dzienny aktywności. Szczególnie znamienne były różnice w następujących
parametrach: poczucie zmęczenia wieczorem, preferowanie zajęć sportowych i pracy wieczorami (obie tendencje
przeważały u mężczyzn), jak również poczucie głodu po
przebudzeniu (dominowało u kobiet). Sen kobiet łatwiej
ulegał zmianom niż sen mężczyzn pod wpływem czynni-
Streszczenia
ków stresowych, takich jak egzamin lub przykre przeżycia w domu. Znacząco różne u obu płci były również
nawyki wieczorne. Mężczyźni (M) częściej niż kobiety
(K) korzystali wieczorem z komputera (M: 23,7% vs.
K: 4,2%). W przeciwieństwie do mężczyzn, kobiety częściej przed zaśnięciem czytały książki (K: 16,6% vs. M: 9,6%),
uczyły się (K: 50,8% vs. M: 42,1%) lub oglądały telewizję
(K: 8,5% vs. M: 3,5%).
Wnioski:
1. Istnieją statystycznie znaczące różnice we wzorcu snu
nocnego u kobiet i u mężczyzn.
2. Istotny wpływ na różnice w przebiegu snu mają między
innymi (ważne dla higieny snu) odmienności w wieczornym funkcjonowaniu kobiet i mężczyzn (odmienne „nawyki wieczorne”).
Background: It is believed there are gender differences in
sleep patterns, who might be related to hormonal factors.
The aim of this study was to asses whether the gender
differences in sleep patterns are also related to environmental factors.
Material and methods: The study group consisted of 446 students of Warsaw School of Social Psychology, Branch
Campus Sopot: 327 women (73.3%) and 119 men (26.7%).
The mean age in the study group was 20.55 ± 1.29 years.
The study was conducted with SEN-MJ questionnaire,
based on the SEN questionnaire by J. Kasperczyk and Circadian Functioning Type Scale. Statistic analysis was performed with chi test and U-Mann-Whitney test.
Results:
1. The results show that women lay to bed earlier in the
evening than men and the time of sleep onset is more
constant in women than in men. There is also a difference in sleep time close to statistical significance. Too
long sleep (above 10 hours) was more frequent in women, while too short sleep (below 6 hours) was more frequent in men. The alcohol intake was also more frequent
in men.
2. The authors noted the differences in circadian activity. The morning type was more common in women.
The most significant differences were noted for: evening
fatigue, preferring sports and work in the evening (both
more common in men) and hunger after waking up
(more common in women). Women’ sleep was more
sensitive to stress-related changes such us exams and
family problems. Evening habits were significantly different in both groups. Men more frequent used the computer (23.7% vs. 4.2%), women more frequently read
books (16.6% vs. 9.6%) studied (50.8 vs. 42.1%) or
watched TV (8.5% vs. 3.5%).
Conclusions:
1. There are statistically significant differences in sleep
pattern between men and women
SEN
2. The differences in the evening activities and habits are
important for sleep hygiene and play a role in creating
gender differences in sleep patterns.
Rozpowszechnienie zespołu niespokojnych
nóg u pacjentów z reumatoidalnym
zapaleniem stawów
Prevalence of Restless Legs Syndrome in patients
with rheumatoid arthritis — its impact on sleep,
functional outcome and mood disorders
M. Siemiński1, M. Wojtewicz1, M. Kass1, D. Sominka1,
A. Nitka-Siemińska2, E. Wojtewicz3, J. Jakitowicz4,
W.M. Nyka1
1Klinika
Neurologii Dorosłych, Akademia Medyczna w Gdańsku
Chorób Psychicznych i Zaburzeń Lękowych, Akademia
Medyczna w Gdańsku
3Wojewódzki Szpital Reumatologiczny w Sopocie
4Zakład Psychiatrii Biologicznej, Akademia Medyczna w Gdańsku
2Klinika
Wstęp: Cele badania to:
1. Ocena rozpowszechnienia zespołu niespokojnych nóg (ZNN)
wśród pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów (RZS).
2. Ocena wpływu ZNN na jakość snu i funkcjonowanie
pacjentów.
Materiał i metody: W badaniu uczestniczyło 64 pacjentów z rozpoznanym RZS hospitalizowanych w Wojewódzkim Szpitalu Reumatologicznym w Sopocie (50 K, 14 M,
średni wiek: 54,7 lat). Oceny dokonano przy zastosowaniu następujących skal i kwestionariuszy: Nottingham
Health Profile (NHP), Skala Senności Epworth (SSE), Ateńska Skala Bezsenności wg Soldatosa (ASB), Skala Depresji
Becka (IDB), Szpitalna Skala Lęku i Depresji (HADS-A,
HADS-D), Skala nasilenia ZNN (RLSSS) oraz kwestionariusz oparty na kryteriach rozpoznania ZNN.
Wyniki: ZNN stwierdzono u 14 pacjentów (21,9%). Średni wynik w RLSSS wynosił 21,6 punktów (nasilenie umiarkowane). Pacjenci z ZNN mieli znacząco gorsze wyniki
niż pozostali, w następujących skalach (wartości średnie):
ASB (17,0 vs. 15,4 pkt.), SSE (9,2 vs. 6,4 pkt.), IDB (17,5 vs.
13,5 pkt.), HADS-A (9,4 vs. 7,4 pkt.), HADS-D (7,7 vs. 6,3 pts.)
oraz we wszystkich podskalach NHP: „Poziom Energii”,
„Ból”, „Reakcje Emocjonalne”, „Sen”, „Izolacja Społeczna”, „Aktywność Fizyczna”. Najwyraźniejszy był wpływ
ZNN na wynik w podskali „Ból”.
Wnioski:
1. ZNN często występuje u pacjentów z RZS (ok. 22%),
osiągając umiarkowane nasilenie.
2. ZNN pogarsza jakość snu oraz wpływa negatywnie na
inne obszary życia pacjentów z RZS, a także sprzyja występowaniu objawów depresyjnych i lękowych.
Słowa kluczowe: zespół niespokojnych nóg,
reumatoidalne zapalenie stawów, jakość życia
71
SEN
2007, Tom 7, Nr 1
Introduction: The aim of this study was to assess the prevalence of restless legs syndrome (RLS) in patients with
rheumatoid arthritis (RA) and its impact on functional
outcome, sleep and mood of the subjects.
Material and methods: We have examined 64 consecutive
patients (50 F, 14 M, mean age 54.7 years),admitted to Regional Rheumatological Department in Sopot (Poland) with
diagnosis of RA. We have used the following scales and
questionnaires: Nottingham Health Profile (NHP), Epworth
Sleepiness Scale (ESS), Athens Insomnia Scale (AIS), Beck’s
Depression Inventory (BDI), Hospital Anxiety and Depression Scale (HADS-A, HADS-D), Restless Legs Severity Scale
(RLSSS) and questionnaire of RLS, based on diagnostic criteria of RLS.
Results: We have found RLS in 14 subjects (21.9%).
The mean severity of RLS was 21.6 points in RLSSS.
RLS significantly worsened results of the subjects in
following scales (mean values): AIS (17 vs. 15.4 pts.),
ESS (9.2 vs. 6,4 pts.), BDI (17.5 vs. 13,5 pts.), HADS-A
(9.4 vs. 7,4 pts.), HADS-D (7.7 vs. 6.3 pts.). Patients with
RLS had worse results in all subdomains of NHP: Energy Level, Pain, Emotional Reactions, Sleep, Social Isolation, Physical Activity. The influence of RLS was the
largest in the subscale of Pain.
Conclusions: This study shows that RLS is common (22%)
and moderately severe among patients with RLS. Presence of symptoms of RLS worsens the quality of sleep and
other domains of everyday life of patients with RA. RLS
also coincident with of depression and anxiety.
Key words: restless legs syndrome, rheumathoid
arthritis, quality of life
Zespół niespokojnych nóg wśród kobiet
w wieku rozrodczym
Restless legs syndrome in population of
premenopausal women
M. Siemiński, M. Karwacka, M. Potocka, W.M. Nyka
Wyniki: Ciążę przebyło 91 pacjentek. U 17 z nich w czasie
ciąży wystąpiły objawy ZNN (18,7%), objawy te stwierdzono obecnie u 10 spośród tych 17 kobiet (58,8%). U 74
pacjentek w ciąży nie stwierdzano objawów ZNN (81,3%).
Spośród tych 74 pacjentek obecnie objawy ZNN również
stwierdzono u 10 osób (13,5%). Łącznie objawy ZNN
stwierdzono u 21 na 131 zbadanych pacjentek (16%). Średnia wieku pacjentek z ZNN była wyższa niż pacjentek bez
ZNN (43,8 lat vs. 33,6 lat; p < 0,005).
Wnioski: Występowanie ZNN wśród kobiet w wieku rozrodczym wiąże się z następującymi czynnikami: wiekiem,
występowaniem ZNN podczas poprzednich ciąż.
Słowa kluczowe: zespół niespokojnych nóg, ciąża
Introduction: The aim of this study was to assess the prevalence of restless legs syndrome (RLS) in population of
premenopausal women. We also wanted to look for relation of RLS with following factors: age, pregnancy in history and history of RLS during pregnancy.
Methods: We have examined 131 women (mean age
35.2 years) visiting gynecological out-patient department
for routine control. We have used a diagnostic questionnaire base upon diagnostic criteria of RLS created by International Restless Legs Syndrome Study Group containing also questions upon the obstetric and general history
of the patients.
Results: We have found RLS in 21 patients (16%). RLSpositive patients were significantly older than RLS-negatives (mean age: 43.8 vs. 33.6 years; p < 0.005). Patients
from RLS-positive group more frequently had pregnancy in history (95.2% vs. 64.5%, p < 0,005). In the subgroup of patients with pregnancy in history (n = 91) 18,7%
suffered from RLS during pregnancy. Among patients
who suffered from pregnancy — related RLS, RLS developed more frequently in later years of life (58.8% vs.
13.5%).
Conclusion: Higher prevalence of restless legs syndrome
among premenopausal women is related to following factors: age, pregnancy in history, RLS during pregnancy.
Key words: restless legs syndrome
Klinika Neurologii Dorosłych, Akademia Medyczna w Gdańsku
72
Wstęp: Celem tego badania była ocena częstości występowania zespołu niespokojnych nóg (ZNN) wśród kobiet
w wieku rozrodczym oraz zbadanie czy występowanie
ZNN wiąże się z wiekiem, przebytymi ciążami i występowaniem ZNN podczas ciąży.
Zaburzenia snu u pacjentów z miastenią
Materiał i metody: Przebadaliśmy 131 kobiet w wieku
rozrodczym (średnia wieku: 35,2 lat), zgłaszających się
do przychodni ginekologicznej na rutynową wizytę kontrolną. W badaniu wykorzystaliśmy kwestionariusz, zawierający pytania oparte na kryteriach rozpoznania ZNN
oraz pytania dotyczące przebytych ciąż, przyjmowania
leków antykoncepcyjnych i ogólnego stanu zdrowia.
Psychiatrii Biologicznej, Akademia Medyczna
w Gdańsku
3Klinika Chorób Psychicznych i Zaburzeń Lękowych, Akademia
Medyczna w Gdańsku
Sleep disorders in patients with myasthenia gravis
M. Siemiński1, M. Bilińska1, J. Jakitowicz2,
A. Nitka-Siemińska3, J. Bukolt1, A. Jaszczuk1, W.M. Nyka1
1Klinika
2Zakład
Wstęp: Celem badania była ocena rozpowszechnienia zaburzeń snu wśród pacjentów z miastenią.
Streszczenia
Materiał i metody: W badaniu wykorzystano następujące
skale: Ateńską Skalę Bezsenności wg Soldatosa (ASB),
Skalę Senności Epworth (SSE), Kwestionariusz Zaburzeń
Snu, własnej konstrukcji Kwestionariusz diagnostyczny
zespołu niespokojnch nóg. Skale i kwestionariusze wysłano do pacjentów leczonych w Poradni Miastenicznej
przy Klinice Neurologii Dorosłych.
Wyniki: Kwestionariusze wysłano do 100 pacjentów,
otrzymano zwrot 73 wypełnionych kwestionariuszy
(18 M i 55 K, średnia wieku: 48,9 lat). Średni wynik w skali
ASB wynosił 15,5 punktów, w skali SSE 11,8 punktów.
U 52% pacjentów występowały problemy z zasypianiem.
U 43,8% stwierdzono objawy zespołu niespokojnych nóg.
Pacjenci zgłaszali następujące zaburzenia snu: okresowe
ruchy kończyn (39,7%), częste wybudzenia (58,9%), trudności z oddychaniem podczas snu (46,4%), bruksizm
(20,5%), zaburzenia zachowania podczas snu (12,3%),
koszmary senne (17,8%), niekontrolowane dzienne
drzemki (23,2%).
Wnioski:
1. Zaburzenia snu często występują u pacjentów z miastenią.
2. Leczenie zaburzeń snu u tych chorych wymaga szczególnej ostrożności ze względu na wpływ leków poprawiających sen na napięcie i siłę mięśniową.
Słowa kluczowe: miastenia, sen, bezsenność
Introduction: The aim of this study was to assess the prevalence of sleep disorders among the patients with myasthenia gravis.
Methods: We have used the following scales: Soldatos
Insomnia Scale (SIS), Epworth Sleepiness Scale (ESS),
Sleep Disorders Questionnaire. We have also used a fiveitem screening questionnaire for Restless Legs Syndrome
(RLS), based upon the International Restless Legs Syndrome Study Group. The scale and questionnaires were
sent by mail to the patients of Myasthenia Gravis OutPatient Department, Department of Adults’ Neurology,
Medical University of Gdansk, Poland.
Results: We have sent questionnaires to 100 patients with
myastenia. We have received questionnaires from 73 subjects
(18 M and 55 F). The mean age of the examined group was
48.9 years. The mean score in the SIS was 15.5 points and in
the ESS 11.8 points. Thirty-eight (52%) subjects reported problems with falling asleep. Thirty-two subjects (43.8%) had symptoms of RLS. The patients suffered from following sleep disorders: periodic limb movements (39.7%), frequent awakenings (58.9%), sleep-disordered breathing (46.4%), bruxism
(20.5%), sleep behaviour disorders (12.3%), nightmares
(17.8%), uncontrolled datime naps (23.2%).
Conclusion: Sleep disorders are common among patients
with myasthenia gravis. Their treatment may be difficult
due to the effect of the CNS acting drugs on the muscle
tension and strengt
Key words: myasthenia gravis, sleep, insomnia
SEN
Zaburzenia snu u pacjentów
po udarze mózgu
Sleep disorders in stroke survivors
M. Siemiński1, A. Gojska1, S. Borys1, A. Dudziak1,
J. Jakitowicz2, W. M. Nyka1
1Klinika
2Zakład
Psychiatrii Biologicznej, Akademia Medyczna w Gdańsku
Wstęp: Celem badania była ocena częstości występowania i nasilenia zaburzeń snu u pacjentów, którzy przebyli
niedokrwienny udar mózgu.
Materiał i metody: W badaniu wykorzystano następujące
kwestionariusze: Ateńska Skala Bezsenności wg Soldatosa, Skala Senności Epworth, Kwestionariusz Zaburzeń
Snu, Inwentarz Depresji Becka. Zestawy kwestionariuszy
wysłano do pacjentów, którzy w latach 2003–2004 byli
hospitalizowani w Klinice Neurologii Dorosłych w Gdańsku z powodu niedokrwiennego udaru mózgu.
Wyniki: Z wysłanych 150 zestawów kwestionariuszy
otrzymano 41,3% zwrotów, z czego dane od 53 pacjentów były kompletne (28 M, 25 K, średnia wieku: 67,9 lat).
Średni wynik w Ateńskiej Skali Bezsenności wynosił
17,2 punktów, a u 64,3% pacjentów wynik był większy niż
10 punktów. Średni wynik w Skali Senności Epworth wynosił 9,1 punktów, a u 34% pacjentów wynik był większy
niż 10 punktów. Od chwili udaru pojawiły się u pacjentów następujące zaburzenia: odczucie niepokoju w nogach (45,3%), okresowe ruchy kończyn we śnie (30,2%),
nocne wybudzenia (50,9%), porażenie przysenne (28,3%),
uczucie trudności z oddychaniem podczas snu (33,9%),
bruksizm (15,1%), koszmary senne (20,7%), niekontrolowane dzienne drzemki (41,5%). Średni wynik w Inwentarzu Depresji Becka wynosił 39 punktów.
Wnioski:
1. U pacjentów po niedokrwiennym udarze mózgu często
rozwijają się zaburzenia snu.
2. Po udarze niedokrwiennym mózgu występują także często objawy depresyjne.
Słowa kluczowe: mózg, zaburzenia snu, bezsenność
Introduction: The aim of the study was to assess the prevalence and intensity of sleep disorders in patients who
have survived ischaemic stroke.
Methods: We have used the following sleep questionnaires: Athens Insomnia Scale, Epworth Sleepiness
Scale, Sleep Disorders Questionnaire, Beck’s Depression Inventory. We have sent the questionnaires to subjects who were hospitalised in the Department of Adults’
Neurology, Medical University of Gdansk in years 2003–
2004.
Results: We have sent 150 quetionnaires and we have
received 62 questionnaires, of which 53 were analysed
(28 M, 25 F). The mean age of the group was 67.9 years.
73
SEN
2007, Tom 7, Nr 1
The mean result in the Athens Insomnia Scale was
17.2 points and in 64.3% of the patients the score was
greater than 10 points. The mean Epworth Sleepines
Scale score was 9.1 and in 34% of the patients the score
was higher than 10 points. The following symptoms
developed in the patients after the stroke: restless legs
(45.3% of the patients), periodic limb movements
(30.2%), frequent awakenings (50.9%), sleep paralysis
(28.3%), sleep-disordered breathing (33.9%), bruxism
(15.1%), nightmares (20.7%), uncontrolled daytime
naps (41.5%). The mean score of the Beck’s Depression
Inventory was 39 points.
Conclusion: Ischaemic stroke should be considered as
a risk factor of developing multiple sleep disorders. Those
disorders may lead to decrease of the patients quality of
life and they may be correlated with depression.
Key words: stroke, sleep disorders, insomnia
Analiza parametrów morfologii krwi
u chorych na obturacyjny bezdech senny
(OBS)
Blood haematology in obstructive sleep apnoea
(OSA)
A. Stokłosa2, R. Pływaczewski1, J. Czerniawska2, P. Bieleń1,
M. Bednarek2, L. Jonczak2, D. Górecka2, P. Śliwiński1
1Zakład Diagnostyki i Leczenia Niewydolności Oddychania,
w Warszawie
Wstęp: Powtarzające się epizody hipoksemii (zwiększenie produkcji erytropoetyny) oraz zaburzenia regulacji
objętości osocza (np. wpływ hormonów natriuretycznych)
mogą być przyczyną poliglobuli u chorych na OBS.
Celem pracy była analiza wyników morfologii krwi obwodowej u chorych na OBS.
Materiał i metody: Zbadano 157 chorych na OBS (123 mężczyzn i 34 kobiety) w średnim wieku 53,9 ± 10,3 lat.
Badani charakteryzowali się otyłością (BMI = 35,2 ± 6)
i zaawansowanymi postaciami choroby (AHI = 41,5 ±
± 22,2).
Wyniki: Podwyższoną liczbę erytrocytów stwierdzono
u 7 osób (4,5%), (6 mężczyzn i 1 kobieta). U 27 badanych
(17,1%) liczba erytrocytów była obniżona (21 mężczyzn
i 6 kobiet). U żadnego z badanych nie stwierdzono podwyższonych wartości hemoglobiny. U 29 badanych
(18,5%) hemoglobina nie przekraczał dolnej granicy
normy. Podwyższone wartości hematokrytu stwierdzono u 2 badanych (1,3%). Hematokryt poniżej normy miało
19 chorych (12,1%). Analiza regresji wielokrotnej ujawniła
znamienne korelacje pomiędzy liczbą erytrocytów oraz:
płcią (b = –0,33, p < 0,0001), BMI (b = 0,18, p < 0,05),
PaO2 (b = –0,21, p < 0,05) i wiekiem (b = –0,27, p < 0,0001).
74
Podobne korelacje stwierdzano dla hematokrytu (płeć:
b = –0,36, p < 0.0001; BMI: b = 0,17, p < 0,05; PaO 2:
b = –0,22, p < 0,05; wiek: b = –0,22, p < 0,01).
Wnioski: U chorych na OBS częściej stwierdzano niedokrwistość niż poliglobulię. Istotny wpływ na wzrost
liczby erytrocytów i hematokrytu u chorych na OBS
miały: płeć męska, wyższy BMI, młodszy wiek oraz niższe PaO2.
Słowa kluczowe: obturacyjny bezdech senny,
morfologia krwi, hematokryt, poliglobulia
Introduction: Intermittent hypoxia during apneas (increased erythropoietin excretion) and plasma volume dysregulation (influence of atrial natriuretic peptide) may
lead to polycythaemia or haematocrit enhancement. The
aim of this study was to analyse blood haematology in
OSA subjects.
Material and methods: We studied 157 OSA subjects
(123 males and 34 females) in mean age 53.9 ± 10.3 years.
Subjects presented obesity (BMI = 35.2 ± 6) and severe
disease (AHI = 41.5 ± 22.2).
Results: We found polycythemia in 7 patients (4.5%)
(6 males and 1 female). In 27 subjects red blood count
(RBC) (17.1%) was lower than normal value (21 males
and 6 females). Haemoglobin (Hgb) level was decreased
in 29 subjects (18.5%), in rest of the group Hgb concentration was normal. Only two subjects had increased haematocrit (1.3%). Decreased haematocrit had 19 subjects
(12.1%). Multiple linear regression analysis revealed significant correlations between RBC and: sex (b = –0.33,
p < 0.0001), BMI (b = 0.18, p < 0.05), PaO2 (b = –0.21,
p < 0.05) and age. Similar correlations we found for haematocrit (sex b = –0.36, p < 0.0001; BMI: b = 0.17, p < 0.05;
PaO2: b = –0.22, p < 0.05 and age b = –0.22, p < 0.01).
Conclusions: In OSA subjects anaemia was more frequent
than polycythaemia. Increased values of haematocrit and
RBC were related to: male sex, higher BMI, younger age
and lower daytime PaO2.
Key words: obstructive sleep apnoea, blood
haematology, haematocrit, polycythaemia
Wpływ stosowania CPAP na stężenie
NT-proBNP u chorych na OBPS.
Ocena krótkoterminowa
The short–time effect of nCPAP on NT
NT-- proBNP
in patients with Obstructive Sleep Apnea
Syndrome
T. Styczyńska1, G. Styczyński2, P. Bielicki1, P. Korczyński1,
K. Byśkiniewicz1, J. Zieliński1, R. Chazan1
1Katedra
i Klinika Chorób Wewnętrznych, Pneumonologii
i Alergologii, Akademia Medyczna w Warszawie
2Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Nadciśnienia
Tętniczego i Angiologii, Akademia Medyczna w Warszawie
Streszczenia
Wstęp: Celem pracy była ocena wpływu krótkotrwałego
stosowania ciągłego dodatniego ciśnienia w drogach oddechowych (CPAP) na stężenie N-końcowego fragmentu
prohormonu mózgowego peptydu natriuretycznego (NT-proBNP) w surowicy krwi u chorych na obturacyjny bezdech podczas snu (OBPS).
Materiał i metody: Zbadano 14 osób w średnim wieku
52,3 ± 7,8 lat, bez klinicznych objawów niewydolności
serca. U wszystkich badanych na podstawie polisomnografii potwierdzono OBPS, a następnie rozpoczęto stosowanie CPAP (pierwsze 2 dni stosowania CPAP podczas
pobytu w szpitalu). Oceniano stężenie NT-proBNP w surowicy krwi oraz wykonywano echokardiografię 3-krotnie: przed, po 2 dniach i 3 tygodniach od włączenia CPAP.
Stosowanie CPAP w warunkach domowych nie było
obiektywnie weryfikowane.
Wyniki: U wszystkich chorych stwierdzono OBPS
o umiarkowanym lub ciężkim nasileniu (AHI 54,7 ± 29,1).
Stężenie NT-proBNP znacząco obniżyło się po 2 dniach
stosowania CPAP z 58,9 ± 68 pg/ml do 31,7 ± 47,8 pg/ml,
jednak po 3 tygodniach odnotowano ponowny wzrost
jego wartości. Ponadto zaobserwowano znaczące skrócenie czasu deceleracji (DT) i wzrost maksymalnej prędkości fali wczesnego napływu mitralnego (E) po 2 dniach
leczenia CPAP i ta zmiana utrzymywała się po 3 tygodniach stosowania CPAP. Wszyscy pacjenci mieli prawidłową funkcję lewej komory w badaniu echokardiograficznym.
Wnioski: Stosowane CPAP powoduje wczesny spadek stężenia NT-proBNP w surowicy krwi oraz poprawę funkcji
rozkurczowej serca u chorych na OBPS.
Słowa kluczowe: OBPS, CPAP, proBNP
Background: The aim of the study was to assess the shorttime effect of continuous positive airway pressure (CPAP)
on N-terminal fragment of brain natriuretic peptide prohormone
(NT-proBNP) plasma concentration in patients with Obstructive Sleep Apnea Syndrome (OSAS).
Materials and methods: 14 middle aged (52.3 ± 7.8 years)
patients with suspected sleep disordered breathing, without clinical sympto ms of heart failure was included.
OSAS was confirmed by polysomnography. All the patients received CPAP treatment (first 2 days during hospitalization). We assessed concentration of NT-proBNP
in blood plasma and heart function by echocardiography
prior to, 2 days and three weeks following the initiation
of CPAP. The time of using CPAP at home needs to be
verified.
Results: All the patients had moderate or severe obstructive sleep apnea (AHI 54.7 ± 29.1). The concentration of NT-proBNP decreased significantly after 2 days
of CPAP treatment (58.9 ± 68 pg/ml to 31.7 ± 47.8 pg/ml),
SEN
but it increased again after the initiation of CPAP (50.43
± 53.6 pg/ml). We observed significant shortening of
deceleration time (DT) and increase in early peak mitral velocity (E) after 2 days of CPAP and this change
persisted after 3 weeks of CPAP. All patients had normal systolic function of the left ventricle on echocardiography.
Conclusions: Treatment of CPAP produces an early decrease in NT-proBNP plasma level and an improvement
of diastolic heart function in patients with OSAS.
Key words: OSA, CPAP therapy, proBNP
Zaburzenia oddychania u 12-letniej
dziewczynki z zespołem Guillan-Barré,
padaczką i zakażeniem Helicobacter pylori
Sleep apnea in 12
12-- year girl with Guillan-Barré
syndrome, epilepsy and Helicobacter pylori
infection
J. Wasilewska1, E. Jarocka-Cyrta1, M. Kaczmarski1,
L. Boćkowski2, A. Romanowska1
1III
Klinika Chorób Dzieci Akademii Medycznej w Białymstoku
Neurologii Dziecięcej Akademii Medycznej w Białymstoku
2Klinika
Wstęp: W 2003 roku Unal i wsp. zwrócili uwagę na
częste współwystępowanie zakażenia H. pylori u pacjentów z zespołem obturacyjnego bezdechu sennego
(OBS): zakażenie H. pylori rozpoznano u 17/19 pacjentów z OBS (89,5%) w porównaniu z 21/36 pacjentów
z grupy kontrolnej (58,3%) (p = 0,017). Zaburzenia nerwowo-mięśniowe w zespole Guillain-Barré (G-B) mogą
predysponować do zaburzeń oddychania (bezdechów,
spłycenia oddechu) zwłaszcza w fazie snu REM. W pracy przedstawiamy pacjentkę z zespołem G-B i padaczką
oraz zakażeniem H. pylori, u której przewlekłe zaburzenia oddychania ustąpiły po leczeniu przeciwbakteryjnym.
Metody: 12-letnia dziewczynka z zespołem G-B i padaczką przyjęta do kliniki z 2-letnim wywiadem: bezdechów sennych, chrapania, porannego bólu gardła,
przewlekłej pokrzywki i komorowych zaburzeń rytmu. W badaniu polisomnograficznym potwierdzono OBS
(RDI = 12,7/h snu); ponadto stwierdzono podwyższenie stężenia IgM w surowicy — 3,14 g/l (n: 0,7–1,5) oraz wybitne
podwyższenie miana p/ciał IgG p/H.pylorii — 243,0 RU/ml
(n: < 22); badanie czynności płuc w impulsowej oscylometrii prawidłowe. Po 10-dniowej trójlekowej terapii przeciw H. pylorii nastąpiła stopniowa poprawa ogólnego samopoczucia oraz jakości snu. Kontrolna polisomnografia po 4 miesiącach nie wykazała zaburzeń oddychania
(RDI = 1,4/h snu).
75
SEN
2007, Tom 7, Nr 1
Wnioski:
1. Przewlekłe zaburzenia oddychania w przebiegu zespołu G-B mogą być następstwem zarówno zaburzeń nerwowo-mięśniowych typowych dla tej jednostki chorobowej,
jak również przewlekłego zakażenia zlokalizowanego
w przewodzie pokarmowym.
2. Za związkiem przyczynowym pomiędzy OSA a zakażeniem H. pylori przemawia ustąpienie bezdechów po trójlekowej terapii przeciw H. pylori.
Słowa kluczowe: zespół Guillain-Barré, obturacyjny
bezdech senny, zakażenie H. pylori
Introduction: In 2003 Unal et al. described a high association between H. pylori infection and obstructive sleep apnea: H. pylori positive were 17/19 OSA patients (89.5%)
according to 21/36 control subjects (58.3%) (p = 0.017).
Guillain-Barré syndrome (G-B), a neuromuscular disease,
may lead to respiratory complications (hypopneas and
apneas). We present an obstructive sleep apnea syndrome
(OSA) in a patient with G-B syndrome, epilepsy and chronic
H. pylori infection.
Case report: A 12-year girl with G-B syndrome was admitted to the sleep laboratory with 2 years history of sleep
apnea, snoring, morning sore throat, chronic urticaria and
ventricular arrhythmia. Polysomnographic study confirmed presence of OSA (RDI = 12.7/hour); immuno-serologic studies showed high IgM level — 3.14 g/l (n: 0.7–1.5)
and very high titer of IgG H. pylori — 243.0 RU/ml (n: < 22),
a lung function in impulse oscillometry was normal. After
10 days of triple therapy for H. pylori (omeprasole 20 mg
twice daily; clarithromycin 500 mg twice daily, amoxicillin 500 mg twice daily) a general feeling of patient
started improving with sleep apnea withdrawal. In the
post-treatment polysomnography we noted normalization
of RDI (RDI = 1.4/hour).
Conclusions:
1. Sleep apnea in G-B syndrome may be caused not only
by neuromuscular reasons; also an infectious ground in
the gastrointestinal tract may be involved.
2. The possible role of H. pylori infection in the pathogenesis of sleep apnea confirmed an effective antimicrobial
therapy.
Key words: Guillain-Barré syndrome, sleep apnea,
H. pylori
Etiopatogeneza bezdechu sennego
u niemowląt z zespołem ALTE
Causes of sleep apnea in infants with ALTE
syndrome
J. Wasilewska, J. Semeniuk, E. Jarocka-Cyrta,
M. Kaczmarski, M. Kowalczuk-Krystoń
III Klinika Chorób Dzieci Akademii Medycznej w Białymstoku
76
Wstęp: Zespół ALTE (apparent life-threatening event) ma
złożoną etiopatogenezę; u około 50% niemowląt nie udaje się określić przyczyny objawów zagrożenia życia. Większość niemowląt w chwili przyjęcia do szpitala nie demonstruje już żadnych objawów klinicznych. Celem pracy jest ocena przyczyn ALTE u dzieci do 12 mż. hospitalizowanych w klinice w latach 2004–2006.
Materiał i metody: Zespół ALTE rozpoznano u 55 niemowląt (24 chłopców; 31 dziewczynek; śr. wiek — 3,2 mż.; mediana wieku ciążowego — 40 hbd, mediana urodzeniowej
masy ciała — 3240g) w oparciu o kryteria rekomendowane przez European Society for the Study and Prevention of
Infant Death (ESPID) obejmujące: wywiad, badanie przedmiotowe, badania dodatkowe: laboratoryjne, obrazowe,
czynnościowe (EEG, EKG, ECHO) oraz badanie polisomnograficzne (wykonano u 39 pacjentów; badanie polisomnograficzne z pH-metrią wykonano u 27 pacjentów).
Wyniki: Przyczynę ALTE ustalono u 51 dzieci (92,7%);
u 36 niemowląt (70,6%) rozpoznano współistnienie co
najmniej dwóch chorób. Najczęściej stwierdzano choroby przewodu pokarmowego: chorobę refluksową przełyku (68,6%), kolonizację przewodu pokarmowego florą
patogenną (35,3%) (u 2 dzieci Salmonella enteritidis),
nadwrażliwość pokarmową (21,6%); ponadto: choroby
neurologiczne (15,7%) (m.in. 2 niemowląt po urazie głowy), nieprawidłową technikę karmienia piersią (5,9%),
reakcje poszczepienne (5,9%), wrodzone wady metaboliczne: niedobór karnityny i acyduria metylomalonowa
(3,9%) oraz u 1 niemowlęcia wadę serca (PDA) (1,9%).
Wnioski:
1. Podłożem zaburzeń oddychania w zespole ALTE niemowląt mogą być różne schorzenia, a także współistnienie patologii wieloukładowej.
2. Najczęstszą patologią towarzyszącą zaburzeniom oddychania u niemowląt są choroby przewodu pokarmowego (choroba refluksowa przełyku, dyzbioza jelitowa,
nadwrażliwość pokarmowa).
Słowa kluczowe: bezdech niemowląt, zespół ALTE
Introduction: ALTE (apparent life-threatening event) has
many potential causes, including central apnea, obstructive apnea, gastroesophageal reflux (GER), infections,
cardiac arrhythmia, seizure disorder and others. In more
than 50% infants idiopathic ALTE is recognized. The
aim of the study was to assess of causes of apnea in
ALTE infants hospitalized in pediatric department in
2004–2006.
Material and methods: The study included 55 ALTE infants (24 M, 31 F; mean age — 3.2 m; median of gestational
age — 40 hbd), median of birth weight — 3240 g). According to criteria of European Society for the Study and Prevention of Infant Death (ESPID), diagnosis of ALTE included: history, physical examination, laboratory tests, ultrasonography, EEG, ECG, ECHO and polysomnography (in
39 infants) with esophageal pH-monitoring (in 27 infants).
Streszczenia
Results: Diseases concomitant with infant apnea were
found in 51 infants (92.7%); in 36/51 infants (70.6%) coexistence of two or more diseases was noted. The gastrointestinal pathology was the most common: gastroesophageal reflux disease (68.6%), abnormal gut colonization (35.3%) (i.e. Salmonella enteritidis infection in 2 infants), food hypersensitivity (21.6%) and were dietary and
pharmacologically treated with positive influence on apnea episodes. Other were: neurological abnormalities
(15.7%) (i.e. head injury in 2), breast feeding technical
difficulties (5.9%), postvaccinal complications (5.9%),
inborn errors of metabolism: carnitine deficiency i methylmalonic aciduria (3.9%) and congenital cardiac defect
in one (1.9%).
Conclusions:
1. Sleep apnea in ALTE infants is a multi-causal syndrome.
2. In ALTE infants hospitalized in non-emergency department the gastrointestinal tract abnormalities should be
consider as the most common possible origin of sleep
apnea.
SEN
W grupie I wskazaniem do polisomnografii był niemowlęcy bezdech senny (parasomnia). W grupie II wskazania,
zgodnie z klasyfikacją ICSD, obejmowały:
1. Dyssomnie: zespół obturacyjnego bezdechu sennego ze
spłyceniem oddychania (ZOBSH) (n = 34), hipersomnie (n = 4); zespół opóźnionej fazy snu (n = 2), bezsenność wtórna do alergii pokarmowej (n = 2); zespół jedzenia nocą (n = 2).
2. Parasomnie: chrapanie pierwotne (n = 16), koszmary
nocne (n = 2).
3. Zaburzenia snu w przebiegu innych chorób: choroby
neurologiczne (n = 24), choroba refluksowa przełyku
(n = 21), astma oskrzelowa (n = 5), choroby genetyczno-metaboliczne (zespół Prader-Willi, zespół KlippelFeila, mukolipidoza, elastopatia) (n = 4), rozstrzenie
oskrzeli (n = 1).
Wniosek: Najczęstszym wskazaniem do polisomnografii
u dzieci jest zespół obturacyjnego bezdechu sennego ze
spłyceniem oddychania.
Słowa kluczowe: polisomnografia, dzieci
Key words: infant apnea, ALTE syndrome
Wskazania do polisomnografii u dzieci
i młodzieży według klasyfikacji ICSD.
Analiza materiału III Kliniki Chorób
Dzieci AM w Białymstoku
The indications for polysomnography in children
according to ICSD.
An analysis of patients of III Department of
Pediatrics of Medical University of Białystok
J. Wasilewska, M. Kaczmarski
Wstęp: Celem pracy jest przedstawienie wskazań do polisomnografii w wieku rozwojowym.
Materiał i metody: Badanie polisomnograficzne wykonywano w laboratorium snu u dzieci hospitalizowanych
w III Klinice Chorób Dzieci w latach 2003–2006. Badanie
obejmowało także wywiad, badanie fizykalne oraz badania dodatkowe zgodne ze wskazaniami klinicznymi. Pełne badanie polisomnograficzne (Alice 4, Respironics USA),
u części pacjentów uzupełnione o 24-h pH-metrię, obejmowało standardowe parametry (F4A2, F3A1, LEOG,
REOG, EMG, FLW, THO, ABD, ECG, SaO2). Badanie oceniano zgodnie z kryteriami pediatrycznymi. Kryteria bezdechu sennego dorosłych nie mają zastosowania u dzieci.
Wyniki: Badaniem objęto 163 dzieci w wieku od 0,06 do
18,3 rż. (± 4,24), w 2 grupach wiekowych:
I grupa: 0–12 miesięcy (n = 68: Dz/Ch=35/33; śr. wiek
— 0,40 rż. ± 0,32);
II grupa: 1–18 rż. (n = 95: Dz/Ch = 35/60; śr. wiek — 6,76 rż. ±
± 3,74).
Introduction: The aim of the study was to assess an indications for the polysomnography in children hospitalized
in pediatric department.
Material and methods: Polysomnographic study was
performed at sleep laboratory in 2003–2006 years. The
history, clinical examination, blood tests and polysomnographic study were performed in all the children.
Complete polysomnography (Alice 4, Respironics USA)
in addition to a 24-hour pH recording (single channel)
was performed. The following parameters were recorded:
F4A2, F3A1, LEOG, REOG, EMG, FLW,THO, ABD, ECG,
SaO2. Sleep studies were interpreted according to pediatric criteria. The adult criteria usually used for the diagnosis of obstructive sleep apnea do not apply to children.
Results: We have examined 163 children aged 0.06 up to
18.3 years (± 4.24 y) in two age-depended groups: group
I: 0–12 months (n = 68: F/M = 35/33; mean age — 0.40 y
± 0.32); group II: 1–18 y (n = 95: F/M = 35/60; mean age
— 6.76 y ± 3.74). In group I an indication for polysomnography was infant sleep apnea (parasomnia). In group
II, according to ICSD, sleep disorders included:
1. Dyssomnias — obstructive sleep apnea hypoventilation syndrome (n = 34), hypersomnias (n = 4), delayed
sleep-phase syndrome (n = 2), food allergy insomnia
(n = 2), nocturnal eating syndrome (n = 2);
2. Parasomnias — primary snoring (n = 16), nightmares (n = 2),
3. Sleep disorders associated with other diseases — with neurologic diorders (n = 24), sleep-related gastroesophageal
disease (n = 21), sleep-related asthma (n = 5), genetic diseases (Prader-Willi syndrome, Klippel-Feil syndrome,
mucolipidosis, elastopathy (n = 4), bronchiectasis (n = 1).
Conclusions: Obstructive sleep apnea hypoventilation
syndrome (OSAHS) is the most common indication for
polysomnography in children.
Key words: polysomnography, children
77
SEN
2007, Tom 7, Nr 1
Rezystyna jako wskaźnik zaburzeń
oddychania podczas snu u dzieci
Serum resistin level predicts sleep di
sordered
disordered
breathing in children
J. Wasilewska, M. Kaczmarski, D.M. Lebensztejn,
I. Werpachowska, A. Romanowska, E. Skiba
Wstęp: U dorosłych pacjentów z zespołem obturacyjnego
bezdechu sennego (OBS) wykazano obecność zapalenia
dróg oddechowych i aktywację systemowych wskaźników zapalnych, m.in. pozapalnych mediatorów wydzielanych przez komórki tkanki tłuszczowej trzewnej. Jedną
z adipocytokin o działaniu prozapalnym jest rezystyna.
Celem badania była ocena przydatności rezystyny w wykrywaniu zaburzeń oddychania podczas snu (ZOS) u dzieci.
Materiał i metody: U 69 dzieci (chł — 43; w wieku od 3 mż.
do 18 rż., śr. wiek 7,3 ± 4,1 lat (95% CI 6,4–8,3 lat) oznaczyliśmy poziom rezystyny w surowicy, używając kitu
R&D Systems (QuantikineÒ Human Resisitn Immunoassay). Obecność zaburzeń oddychania ocenialiśmy na podstawie badania polisomnograficznego, wykonywanego
w Laboratorium Snu III Kliniki Chorób Dzieci Akademii
Medycznej w Białymstoku. Zaburzenia oddychania rozpoznawano, jeśli liczba bezdechów i spłyceń oddychania
określana mianem respiratory disturbances index (RDI)
≥ 5/godzinę snu. Do oceny diagnostycznej wartości rezystyny w wykrywaniu zaburzeń oddychania użyto analizy
ROC (AccuROC, Kanada).
Wyniki: Poziom rezystyny w surowicy badanych dzieci
wynosił od 15,74–73,0 ng/ml. Punkt odcięcia dla ZOS wynosił 22,7 ng/ml z czułością 84,2% i swoistością 51,6%; wartość pola pod krzywą (AUC) wynosiła 0,6218 ± 0,07 (95% CI
0,4846–0,7590) (p = 0,04); pozytywna wartość predykcyjna
wynosiła 68%, negatywna wartość predykcyjna — 72%.
Wnioski: Wzrost poziomu rezystyny w surowicy dzieci
z zaburzeniami oddychania potwierdzą zapalną teorię
bezdechu sennego i wskazuje, że proces ten może się rozpoczynać już w wieku rozwojowym.
Słowa kluczowe: zaburzenia oddychania, bezdech,
rezystyna, dzieci
Introduction: Obstructive sleep apnea syndrome (OSA) in
adults has been shown to be associated with airway inflammation and low-grade systemic inflammation. Mediators produced by the visceral adipose cells are involved.
One of a pro-inflammatory adipocytokine is resistin. The
aim of the study was assessment of diagnostic accuracy of
serum resistin in children with sleep disordered breathing (SDB) evaluated by ROC analysis.
Material and methods: We determined serum resistin level
with commercially available kit (QuantikineÒ Human
Resisitn Immunoassay; R&D Syste ms) in 69 children (M
— 43; age range 3 mo — 18 years, mean age 7.3 ± 4.1 years
78
(95% CI 6.4–8.3 years). Sleep-disordered breathing were
verified by complete polysomnographic studies performed
at Sleep Laboratory of the III Department of Pediatrics
Medical University of Białystok. SDB was recognized
when respiratory disturbances index (number of apnea
and hypopnea) — RDI ≥ 5/hour of sleep. Receiver operating characteristics (ROC) analysis was used to calculate
the power of the assay to detect SDB (AccuROC, Canada).
Results: Serum level resistin ranged 15.74–73.0 ng/ml. Resistin level of 22.7 ng/ml had a sensitivity of 84.2% and
a specifity of 51.6% to predict SDB; Value of area under the
curve — AUC (95% CI) = 0.6218 ± 0.07 (0.4846–0.7590)
(p = 0.04) predicting SDB; positive predictive value — PPV
= 68% and negative predictive value — NPV = 72%.
Conclusion: Increased serum resistin level in SDB children confirmed inflammatory mechanism involved in
sleep apnea also in childhood and adolescence.
Key words: sleep disordered breathing, resistin,
children
Jakość snu i senność w ciągu dnia wśród
pacjentów z zaburzeniami psychotycznymi
Sleep quality and daytime sleepiness among patients
with psychotic disorders
A. Wichniak1,2, A. Wierzbicka2, E. Waliniowska2, K. Czasak2,
E. Szatkowska2, I. Musińska2, W. Jernajczyk2
1III Klinika Psychiatryczna Instytut Psychiatrii i Neurologii
w Warszawie
2Ośrodek Medycyny Snu, Zakład Neurofizjologii Klinicznej,
Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie
Wstęp: Pacjenci leczeni neuroleptykami często skarżą się
na nadmierną senność w ciągu dnia. Ich skargi najczęściej
są bagatelizowane, ponieważ obiektywna ocena senności
w ciągu dnia jest zadaniem trudnym. Prowadzi to do złej
współpracy w leczeniu. Celem badania jest ocena jakości snu, senności, rytmu okołodobowego snu i czuwania
pacjentów z zaburzeniami psychicznymi z kręgu schizofrenii.
Materiał i metody: W pierwszej części badania w docelowej grupie co najmniej 70 pacjentów zostaną wykonane
następujące badania: 7-dniowe badanie aktygraficzne, testy psychomotoryczne, badanie EEG oraz standaryzowane skale oceny jakości snu (AIS, Ateńska Skala Bezsenności), senności w ciągu dnia (ESS, skala senności Epworth),
ogólnego wrażenia klinicznego (skala CGI), funkcjonowania (skala GAF), współpracy i satysfakcji z leczenia
(skala DAI–30) oraz objawów psychopatologicznych
i depresji w schizofrenii (skala PANSS, skala Calgary).
W drugiej części badania jest przesiewowo oceniana senność przy pomocy skali ESS wśród pacjentów z zaburzeniami psychotycznymi kierowanych na badanie EEG
(n > 200). Uzyskane wyniki są analizowane w ze względu
na stosowane leczenie farmakologiczne i obraz EEG.
Streszczenia
Wyniki: W skali ESS nadmierną senność stwierdza się
u 20–30% pacjentów z zaburzeniami psychotycznymi. Wynik ten znajduje potwierdzenie w wynikach testu psychomotorycznego utrzymania uwagi, w którym nieprawidłowości stwierdza się u około 30% pacjentów. Pacjenci relacjonują przeważnie wydłużony czas snu. Skargi na zaburzenia snu o typie bezsenności zgłasza około 15% chorych.
Badania aktygraficzne wykazują obecność zaburzeń rytmu okołodobowego u około 30% badanych pacjentów.
Wnioski: Nadmierna senność i związane z nią zaburzenia
utrzymania uwagi występują u około 1/3 chorych na zaburzenia psychotyczne. Ocena jakości snu i senności
w ciągu dnia powinna być stałym elementem badania lekarskiego u tych pacjentów.
Słowa kluczowe: jakość snu, nadmierna senność,
aktygrafia, skale kliniczne, schizofrenia, leczenia
farmakologiczne
Introduction: Patients being treated with antipsychotics
frequently report daytime sleepiness. Their claims are
mostly ignored, because an objective assessment of daytime sleepiness is a difficult task. Poor treatment adherence must be expected in such situation. The aim of the
study was the assessment of sleep quality, daytime sleepiness, circadian rhythm of rest and activity in patients
with psychotic disorders.
Material and methods: In the first part of the study in
a group of at least 70 patients following examinations will
be performed: actigraphy over 7-days, a psychomotor sustained attention task, EEG examination, standardized
scales for the assessment of: sleep quality (AIS, Athens
Insomnia Scale), daytime sleepiness (ESS, Epworth sleepiness scale), clinical global impression (CGI scale), functioning level (GAF scale), satisfaction and adherence to
treatment (DAI — 30 scale), psychopathology and depressive symptoms (PANSS and CDSS scales). In the second part
of the study patients with psychotic disorders (n > 200)
referred for routine EEG examination will be screened for
increased daytime sleepiness with ESS. The results will
be analyzed with regard to pharmacological treatment
and results of EEG analysis.
Results: In ESS increased daytime sleepiness can be found
in 20–30% of psychotic patients. This corresponds to the
results of psychomotor sustained attention task, that is
abnormal in about 30% of patients. The patients report
mostly and increased sleep time. Insomnia is reported
by about 15% of patients. Actigraphy shows abnormalities in rhythm of rest and activity in about 30% of patients.
Conclusions: Increased daytime sleepiness related to disturbed
vigilance occurs in about one third of patients with psychotic
disorders. The assessment of sleep quality and daytime sleepiness should be routinely performed in these patients.
Key words: sleep quality, excessive daytime sleepiness,
actigraphy, clinical scales, schizophrenia,
pharmacotherapy
SEN
Diagnostyka różnicowa hipersomnii
pochodzenia ośrodkowego
Differential diagnosis of hypersomnias of central
origin
A. Wierzbicka, A. Wichniak, W. Jernajczyk
Ośrodek Medycyny Snu, Zakład Neurofizjologii Klinicznej,
Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa
Wstęp: Nadmierna senność jest objawem często zgłaszanym przez pacjentów, ponieważ znacznie zaburza ona
funkcjonowanie zawodowe i społeczne dotkniętych nimi
osób. Różnicując nadmierną senność w ciągu dnia, należy wziąć pod uwagę wiele przyczyn, z których najczęstszymi są niedobór snu lub zła higiena snu. Obecność
hipersomnii niezwiązanej ze zbyt krótkim czasem snu,
chorobą somatyczną, neurologiczną lub psychiczną jest
wskazaniem do wykonania badań diagnostycznych
w ośrodku medycyny snu. W diagnostyce różnicowej
hipersomnii pochodzenia ośrodkowego, zwłaszcza narkolepsji, szczególne zastosowanie znajduje badanie polisomnograficzne (PSG) i test wielokrotnej latencji snu
(MSLT).
Materiał i metody: Przedstawione zostaną wyniki postępowania diagnostycznego i leczenia pacjentów diagnozowanych w ciągu ostatnich trzech lat w naszym ośrodku
z powodu podejrzenia narkolepsji (33 pacjentów, śr. wiek
37,9 ± 14,6). Analizie poddano objawy kliniczne, wyniki
badań diagnostycznych (polisomnografia, MSLT, testy
psychomotoryczne, MRI) oraz wyniki skal: senności
Epworth (ESS), jakości życia SF-36, ogólnego wrażenia
klinicznego (CGI-S), inwentarza depresji Becka (BDI)
i niepełnosprawności Sheehana.
Wyniki: Na podstawie objawów klinicznych i wyników
badań neurofizjologicznych narkolepsję rozpoznano jedynie w połowie przypadków, u pozostałych pacjentów
stwierdzono inną przyczynę hipersomnii. Badanie polisomnograficzne i MSLT okazały się szczególnie przydatne
w różnicowaniu od innych hipersomnii tych postaci narkolepsji, w których nie występowały katapleksje i/lub halucynacje hipnagogiczne oraz porażenie przysenne. Terapia lekami przeciwdepresyjnymi istotnie zmniejszała nasilenie katapleksji u większości chorych. Stosowanie selegiliny w celu zwalczenia nadmiernej senności było jednak
już znacznie mniej skuteczne, u części pacjentów konieczne było przepisanie leku stymulujacego (metylfenidatu).
Wnioski: W przypadku podejrzenia narkolepsji bez katapleksji wskazane jest wykonanie pełnej diagnostyki polisomnograficznej i MSLT w certyfikowanym ośrodku medycyny snu. Ograniczenia dostępności leków stymulujących w Polsce, szczególnie modafinilu, uniemożliwiają
uzyskanie satysfakcjonującej poprawy u wielu pacjentów
z narkolepsją.
Słowa kluczowe: hipersomnie, narkolepsja,
diagnostyka różnicowa, leczenie
79
SEN
2007, Tom 7, Nr 1
Introduction: Excessive sleepiness is a frequently reported
symptom, because of its great impact on professional and
social functioning of the patients. Differentiating hypersomnia many causes should be taken into consideration,
starting from insufficient sleep or poor sleep hygiene. Hypersomnia not related to shortened sleep time, somatic,
neurologic or psychiatric disorder should be an indication
for diagnostic evaluation in sleep laboratory. Polysomnography (PSG) and multiple sleep latency test (MSLT) are of
great importance in differential diagnosis of hypersomnia
of central origin, especially of narcolepsy.
Material and methods: There will be presented the results of
diagnostic and therapeutic management of the patients suspected of narcolepsy, diagnosed in our center during last
three years (33 patients, mean age 37.9 ± 14.6). The analysis
included clinical symptoms, results of diagnostic examinations (polysomnography, MSLT, psychomotor tests, MRI),
results of Epworth Sleepiness Scale (ESS), SF-36 Health Survey, Clinical Global Impression of Severity (CGI-S), Beck
Depression Inventory (BDI), Sheehan disability scale.
Results: On the basis of clinical features and results of
neurophysiological examinations diagnosis of narcolepsy was established only in half of the cases. In rest of the
patients other types of hypersomnia were diagnosed. Polysomnography and MSLT were particularly useful in differentiating narcolepsy without cataplexy and/or hypnagogic halucinations and sleep paralysis. Therapy with antidepressants considerably reduced number of cataplexies in most of the patients. However, the treatment of excessive sleepiness with selegiline was not as much satisfactory and a group of the patients required a psychostimulating drug (metylphenidate).
Conclusions: If cataplexy is not present polysomnographic and MSLT should be performed in each patient suspected of narcolepsy. Limitations in availability of psychostimulants in Poland, especially of modafinil, are a serious obstacle to reach the satisfactory clinical improvement in many patients with narcolepsy.
Key words: hypersomnia, narcolepsy, differential
diagnosis, treatment
Ilościowa analiza EEG w stanie czuwania
u chorych z bezsennością
Quantitative analysis of waking EEG in insomnia
patients
D. Wołyńczyk, S. Niemcewicz, A.J. Piotrowska, B. Gmaj,
P. Januszko, M. Kopera, W. Szelenberger
Katedra i Klinika Psychiatryczna AM w Warszawie
Wstęp: Celem pracy było poszukiwanie w zapisie EEG
elektrofizjologicznych wskaźników wpływu bezsenności
na stan czuwania.
80
Materiał i metody: Zbadanych zostało 39 osób (22 kobiet
i 17 mężczyzn) w wieku od 20–57 rż. (średni wiek: 32,33 lat
± 12,35 SD) z klinicznym rozpoznaniem bezsenności pierwotnej według DSM-IV oraz 29 osób zdrowych, dobranych pod względem wieku, płci i wykształcenia. Zapis EEG
rejestrowany w kolejnych sesjach Wielokrotnego Testu
Latencji Snu (MSLT, Multiple Sleep Latency Test) z 21 odprowadzeń (zgodnie z systemem 10–20 oraz z Fpz i Oz)
został poddany analizie częstotliwościowej. Do analizy
widma EEG zastosowano szybką transformatę Fouriera.
Obliczona została moc w pasmach delta, theta, alfa i beta.
Wyniki: Zarówno u pacjentów z bezsennością, jak i u osób
zdrowych w miarę czuwania narasta moc w paśmie theta
7–8 Hz. U pacjentów zaobserwowano mniejszy niż u osób
zdrowych przyrost mocy względnej theta w odprowadzeniach czołowych.
Wnioski: Zgodnie z uprzednimi doniesieniami potwierdzono regulowany homeostatycznie wzrost mocy theta
w czuwaniu (Cajochen i wsp. 1995), zarówno u osób zdrowych, jak i u chorych z bezsennością. U osób z bezsennością
mniejszy jest przyrost mocy theta w trakcie czuwania
w porównaniu z osobami zdrowymi, co świadczy o zmniejszonej skłonności do snu i jest zgodne z koncepcją całodobowego wzbudzenia w bezsenności pierwotnej.
Słowa kluczowe: analiza widmowa EEG, bezsenność,
MSLT
Introduction: The aim of the study was to investigate
electrophysiological correlates of insomnia in the waking EEG.
Methods: Thirty nine outpatients with DSM-IV primary
insomnia (22 women and 17 men; age range: 20–57 years,
mean age: 32.33 ± 12.35 years) and 29 healthy subjects,
matched for age, sex and education, participated in the
study. Data was obtained during consecutive sessions of
Multiple Sleep Latency Test (MSLT). Waking EEG was
recorded from 21 scalp electrodes according to an extended version of the international 10–20 system (with
additional electrodes at Fpz and Oz), and subjected to spectral analyses using a fast Fourier transform algorithm. The
spectral parameter studied was the power in the delta,
theta, alpha and beta frequency bands.
Results: We found the increase of theta 7–8 Hz power during wakefulness in both insomniacs and control subjects.
Compared with healthy subjects, patients with insomnia
showed less relative power increase of theta in frontal
derivations.
Conclusions: Consistent with the prior research (Cajochen
i wsp. 1995), increasing homeostatic drive in waking period resulted in enhanced EEG power in theta frequency
range, in healthy comparison subjects and insomniacs as
well. Less relative increase of theta power in insomniacs
suggests less sleep propensity and supports the notion of
twenty-four hour hyperarousal in primary insomnia.
Key words: spectral EEG analysis, insomnia, MSLT

Streszczenia prac prezentowanych na VII Zjeździe

Transkrypt

Podobne dokumenty

Pobierz - Margot Medical

Zespół obturacyjnego bezdechu podczas snu – podstawy diagnostyki i

pobrać pod tym linkiem.

Wstępna ocena wyników leczenia choroby dyskowej kręgosłupa

Zobacz list