możliwości zarządzania ryzykiem społecznym - CBI Pro

Acta Innovations, ISSN 2300-­‐5599, nr 10, 2014 Małgorzata Jacyno Uniwersytet Warszawski, Instytut Socjologii ul. Karowa 18, 00-­‐927 Warszawa, [email protected] MOŻLIWOŚCI ZARZĄDZANIA RYZYKIEM SPOŁECZNYM Streszczenie W artykule skoncentrowano się na zagadnieniu zarządzania ryzykiem społecznym Przywołano dotychczasowe rezultaty badawcze, by w końcowej części zaprezentować autorską ankietę wspierającą zarządzanie ryzykiem oraz wskazać sposoby interpretowania jej wyników. Słowa kluczowe zarządzanie, ryzyko społeczne, zarządzanie ryzykiem społecznym Tytułem wstępu – dlaczego tak trudno jest oszacować ryzyko społeczne? Przekonania dotyczące tego, co jest ryzykowne, w jakim stopniu, kto jest głównym sprawcą ryzyka oraz jak mu zapobiegać to przekonania dotyczące zależności przyczynowo-­‐skutkowych. Ludzie, w tym również eksperci różnią się często w ocenie ryzyka związanego z określonym zjawiskiem. Pluralizacja ekspertyzy pociąga za sobą spadek zaufania do sądów eksperckich i znacząco zmienia jej status. Zapoznanie się z ekspertyzą jest dla wielu ludzi punktem wyjścia do wypracowania własnego stanowiska. Kwestie dotyczące szacowania obliczeń i prze-­‐
widywania ryzyka stały się w ostatnich dekadach najbardziej żywo dyskutowanymi problemami, a ludzie starają się i zabiegają o to, aby ich stanowisko było własnym, świadomie wybranym i autorskim stanowiskiem. Ocena następstw pewnych inwestycji, ale także zależności przyczynowo-­‐skutkowe, czyli rozpoznanie, jakie zjawiska powodują wystąpienie niechcianych zdarzeń i procesów, staje się dzisiaj paradoksalnie – mimo nau-­‐
kowych diagnoz i wyliczeń – kwestią światopoglądu czy – jak uważa niemiecki socjolog Ulrich Beck – przekonań religijnych. Dla ułatwienia sobie wyobrażenia dynamiki tych procesów wystarczy przypomnieć sobie, jak zróżni-­‐
cowane poglądy na temat zdrowego odżywiania się mają znajomi. Przywołany socjolog tę sytuację zróżnicowania stanowisk w zakresie przyczyn powstawania i zwiększania ryzyka, sprawstwa itp., porównuje do niegdysiejszych wojen religijnych. Ryzyko ekologiczne dotyczy bezpośrednio kwestii możliwości ochrony siebie i swoich najbliższych, dlatego zrozumiałe jest, że angażuje zawsze wiedzę i emocje. Podejrzliwość, sceptycyzm i brak zaufania w wielu sytuacjach zarówno dla jednostek, jak i społeczności lokalnej staje się sposobem prakty-­‐
kowania podmiotowości i obywatelskości. Z tego powodu ryzyko ekologiczne trudno oddzielić od ryzyka społecznego związanego z określoną inwestycją. Trudności związane z prognozą dotyczącą niechęci i protestów wynikają również z tego, że wypowiedzi stano-­‐
wiska dotyczące ryzyka i możliwości zapobiegania mu zmieniają się w przypadku tej samej osoby w zależności od kontekstu pytania. Jeśli pytanie dotyczy abstrakcyjnej sytuacji, która nie ma w odczuciu jednostki bezpo-­‐
średniego związku z jej codziennością, to jednostki skłonne są deklarować takie wybory, które uchodzą za słuszne, racjonalne, zdrowe i odpowiedzialne. Deklaracja, że będzie się sortować śmieci oznaczać może przy-­‐
kładowo; „tak, ale teraz nie mam czasu”, „tak, ale najpierw niech administracja wywiezie zalegający od dwóch lat złom”, „tak, ale po wyborach samorządowych”, „tak, ale wtedy, kiedy wszyscy, a przynajmniej większość będzie to robiła”, „tak, ale moje działanie niewiele znaczy wobec zanieczyszczeń powodowanych przez praw-­‐
dziwych szkodników, czyli >wielki biznes<”, „tak, ale wtedy, kiedy tańsze będą koszty wywozu śmieci”, „zadeklaruję, że będę sortować śmieci, ale niezależnie od tego, czy będę to robić i tak mam prawo do czystego sumienia, bo systematycznie wspieram schroniska dla zwierząt” itd. Tak więc, za wyborem „tak” stoją bardziej i mniej złożone przekonania dotyczące prawidłowości rządzących światem, a udział w badaniu ankietowym wy-­‐
55 Acta Innovations, ISSN 2300-­‐5599, nr 10, 2014 wołuje i angażuje często u osób odpowiadających na pytania różne doświadczenia życiowe i wyobrażenia doty-­‐
czące tego, dlaczego „jest, jak jest” . Zależność wyborów w badaniach ankietowych od kontekstu lokalnego, politycznego i biograficznego sprawia, że w wielu sytuacjach postrzega się ludzi jako nieprzewidywalnych. Wymienione wyżej przykłady pokazują, że możliwość powiedzenia czemuś „tak”, może być odbierana przez jednostki przede wszystkim jako jedyna okazja do powiedzenia komuś „nie”. W tym kontekście być może lepiej daje się zrozumieć, dlaczego powszechnej deklarowanej w Europie akceptacji dla odnawialnych źródeł energii, towarzyszą jednocześnie często gwałtowne protesty, a przynajmniej niechęć podczas realizacji konkretnych inwestycji. Jak wiadomo, problem z realizacją niektórych inwestycji nie polega na tym, że ma on od początku wielu przeciwników. Uśrednione dane mówią, że zaledwie 10-­‐12% społeczności ma nastawienie negatywnie, 3-­‐12% ma orientację pozytywną, natomiast 55-­‐
85% – to ta część społeczności, która określa siebie jako neutralną [6]. Zagrożeniem dla inwestycji jest właśnie to, że neutralni nastawieni mieszkańcy przejdą na pozycje niechętnych i wrogich przedsięwzięciu. Nieprzewidywalność neutralnych, jak można sądzić, bierze się przynajmniej po części z uruchomienia się ze wskazanego wyżej łańcucha skojarzeń, doświadczeń i przekonań. Zdecydowana większość woli sobie „zarezer-­‐
wować” pozycję tymczasowo neutralnych, co dla inwestora oznaczać musi większe ryzyko i nieprzewidywalność rozwoju biegu wydarzeń. W tym miejscu można już zwrócić uwagę na to, że tak często podkreślana kwestia konieczności odpowiedniej edukacji, nie zawsze jest w stanie zminimalizować ryzyko, a w każdym razie nie wydaje się być dzisiaj działa-­‐
niem gwarantującym powodzenie. Dzieje się tak z kilku powodów: § Pluralizacja ekspertyzy, o czym wcześniej wspomniano, zmniejsza jej autorytet oraz wiarygodność. Obecnie ma miejsce sytuacja, w której każde środowisko może postarać się o posiadanie „swojego” eksperta, który będzie rzecznikiem określonej opcji. Diagnozy ryzyka coraz trudniej jest oddzielić od opcji światopoglądowych. § Edukacja to zawsze sytuacja nierówności i związanego z nią dyskomfortu: edukowanie to sytuacja, w której ktoś kogoś uczy, poucza lub oświeca. Edukowanie może być także postrzegane jako przekony-­‐
wanie, agitacja lub próba poskramiania. Programy edukacyjne odbierane są często jako projekty, które odtwarzają relacje doświadczane jako nierówności niesprawiedliwe. § Koncentrowanie się na kwestiach edukacyjnych jest w pewnych okolicznościach ograniczeniem. Dzieje się tak dlatego, że ludzie są przywiązani do pewnych wyborów czy postaw nie dlatego, że brakuje im wiedzy. Ludzie wiedzą, że palenie tytoniu im szkodzi, ale niektóre praktyki postrzegają jako część ich stylu życia i/lub tożsamości. § Różne niechciane zjawiska powstają na drodze realizacji najważniejszych dla ludzi ideałów i wartości. Często wsparciem czy potwierdzeniem tych ideałów i wartości są codzienne i banalne praktyki. Ko-­‐
rzystne byłoby być może wyeliminowanie opakowań czy naczyń jednorazowych. Trudno jednak sobie wyobrazić, że ludzie będą nosili na co dzień – tak jak telefon komórkowy – metalowe kubki, do których będą kupować napoje. Wybory proekologiczne są tym mniej prawdopodobne, im bardziej jakiś pomysł postrzegany jest jako inwazja i nadmierna ingerencja w praktyki gwarantujące ludziom wsparcie dla poczucia podmiotowości i autonomii. § Edukacja może zmieniać poglądy, natomiast niekoniecznie musi pociągać za sobą zmianę w zakresie codziennych praktyk, ponieważ kwestie związane z ryzykiem ekologicznym często stają się okazją do wypowiedzenia protestu wobec innych problemów (na przykład niechęć wobec administracji publicz-­‐
nej) słabo obecnych w przestrzeni publicznej. § Ryzyko ekologiczne to w dużej mierze kwestia nie tyle wiedzy i informacji, ile wyobrażeń. Ludzie do-­‐
strzegają związek między zbieraniem plastikowych nakrętek a zakupem wózka inwalidzkiego dla dziecka, ale mogą już „nie widzieć” związku między segregowaniem śmieci, wcale znowu nie tak ab-­‐
56 Acta Innovations, ISSN 2300-­‐5599, nr 10, 2014 sorbującym, a jakością środowiska, w którym przyjdzie im oraz ich dzieciom żyć za kilkanaście lat. Wie-­‐
dza nigdy nie gwarantuje, że wiara czy zachowania irracjonalne zostaną wyeliminowane. Przeka-­‐
Przekazywanie wiedzy i informacji rzadko wystarcza do tego, aby zmieniały się rutynowe praktyki. Zmiana natomiast jest bardziej prawdopodobna, jeżeli informacja będzie stanowiła element wyobra-­‐
żenia związanego z zależnościami przyczynowo-­‐skutkowymi. Od lat 80. stwierdza się, że ludzie tracą poczucie związku między swoimi intencjami a skutkami podejmowanych działań. Chętniej zatem będą się angażować w te inicjatywy, które unaocznią im bezpośredni, oczywisty i pewny związek między ich działaniem a skutkiem czy efektem tego działania. W akcji zbierania plastikowych nakrętek na zakup wózka inwalidzkiego dla niepełnosprawnego dziecka, jednostka postrzega siebie jako część w krótkim łańcuchu solidarności i zależności między konkretnymi podmiotami. Natomiast segregowanie śmieci, może być odbierane jako bezużyteczne i bezsensowne tak długo, jak długo ludzie zauważają za akcją nie podmioty, ale abstrakcyjne siły, czyjeś programy i ogólne hasła takie jak „gospodarowanie odpa-­‐
dami”, „nowoczesny rozwój” czy „ troszczenie się o środowisko”. Co robić, by przedsiębiorstwo było bardziej odporne na ryzyko? Zjawiska i reakcje stanowiące ryzyko społeczne dla przedsiębiorcy to: § brak zaangażowania społeczności lokalnej w różnych przejawach (porzucanie pracy, niewywiązywanie się z umów), § protesty społeczne, § niechęć władz lokalnych wobec inwestycji, § postrzeganie przedsiębiorcy. Alternatywą dla przedsięwzięć edukacyjnych, których skuteczność nie jest pewna, a których realizacja jest dla MŚP po prostu również zbyt kosztowna jest budowanie takiej tożsamości, która wpisuje się w tożsamość spo-­‐
łeczności lokalnej. Inwestycja i działania przedsiębiorcy nie są wówczas interesami i zarabianiem pieniędzy, a stają się kwestią wymiany i wzajemności. Małe zaufanie ogranicza możliwości zarówno realizacji, jak i rozwijania przedsięwzięcia. Brak zaufania zmniejsza prawdopodobieństwo podjęcia działań ryzykownych oraz angażuje energię i czas przedsiębiorcy w kontrolowanie, bezpośrednie nadzorowanie pracy oraz poszukiwanie potwierdzenia informacji. Mniej niż połowa polskich przedsiębiorców (40%) deklaruje, że posiada zaufanie do innych ludzi. Poziom tego zaufania jest o wiele wyższy niż poziom zaufania, jaki zdiagnozowano na próbie ogólnopolskiej (17%) [8]. Wyniki tych badań wskazują na to, że strategiczny pod każdym względem byłby taki sposób funkcjonowania, który będzie opierał się na uściśleniu relacji ze społecznością lokalną. Zwiększy to zaufanie społeczności lokalnej do przed-­‐
siębiorcy oraz zwiększy zaufanie przedsiębiorcy do środowiska, w którym realizowane jest przedsięwzięcie. Kapitał społeczny to także wartość wskazująca na poziom zaufania przedsiębiorcy do społeczności. Różne inicja-­‐
tywy mogą zwiększyć zaufanie społeczności do przedsiębiorcy, a ich terapeutyczny efekt może zaznaczyć się także w tym, że przedsiębiorca zyska poczucie, że pracuje w środowisku bezpiecznym. Przedstawiona poniżej ilustracja wyników badań pozwala przedsiębiorcy określić swoją przynależność do wskazanej kategorii. Tabela 1. Określanie przynależności do danej kategorii Czy mam zaufanie do innych ludzi? Większości ludzi można ufać – 40,4% W postępowaniu z ludźmi ostrożności nigdy za wiele – 51,6% Trudno powiedzieć, czy można mieć zaufanie do innych – 7,9% Źródło: [8] 57 Acta Innovations, ISSN 2300-­‐5599, nr 10, 2014 Nie chodzi o to, by zaproponować społeczności lokalnej w ramach wpisywania się w jej tożsamość cokolwiek. Propozycja powinna być odpowiedzią na konkretny problem i komponować się ze specyfiką miejsca i proble-­‐
mów ludzi. Społeczność lokalna powinna mieć poczucie, że jakaś propozycja jest adresowana dokładnie do niej. Propozycja związana z włączeniem swojego przedsięwzięcia w tożsamość lokalną wbrew pozorom nie musi być czymś wielkim i kosztownym. Nie musi być też rozwiązaniem głównego problemu danej społeczności. Liczne badania pokazują, że coraz większego znaczenia nabierają małe, niewidoczne, codzienne udręki i cierpienia (nuda, rutyna, poczucie, że „u nas nic się nie dzieje”). Różne formy uczestnictwa w kulturze pozwalają współ-­‐
cześnie ludziom dobrze myśleć o sobie. Rośnie prestiż wszelkich praktyk kojarzonych z aktywnością, „wychodzeniem z domu” i nawiązywaniem relacji. Propozycja przedsiębiorcy związana z włączeniem się w życie społeczności lokalnej powinna wprowadzić jakiś nowy element bądź wpisywać się w istniejące formy życia kulturalnego (festyny, konkursy szkolne, warsztaty fotograficzne, działalność chóru, kółek zainteresowań, wy-­‐
dawanie biuletyny informacyjnego). Planując zaangażowanie w życie społeczności lokalnej warto pamiętać, że szczególnie cenione jest to, co daje poczucie możliwości odrutynizowania życia. Z dużą wdzięcznością przyjmo-­‐
wane jest to wszystko, co wiąże się z poszerzaniem sfery publicznej i możliwości przebywania w niej. Coraz wyraźniej także w Polsce rysuje się tendencja do tego, by odbierać „siedzenie w domu” jako złe i głupie, a „wy-­‐
chodzenie z domu” jako kulturę i przejaw bycia prawdziwym obywatelem. Wpisanie się przez MŚP w tożsamość lokalną przekonuje, że na inwestycji wszyscy mogą coś zyskać niezależnie od nastawienia wobec niej. Bycie częścią tożsamości lokalnej może być stałym zabezpieczeniem przedsięwzię-­‐
cia na różnych etapach jego formułowania czy realizacji (chroni to przed przemienianiem się przeciwników we wrogów, pozwala utrzymać zawarte znajomości oraz daje dobry powód do stałego kontaktowania z ludźmi). Poszukiwanie więzi ze społecznością lokalną, mimo że obniża ryzyko społeczne, gwarantując lepszą współpracę, buduje zaufanie, które może być kluczowym zabezpieczeniem w sytuacjach kryzysowych, nie należy do popu-­‐
larnych strategii polskich przedsiębiorców. Przedsiębiorcy polscy realizują model, który w porównaniu z tymi, które są stosowane na świecie można określić jako „umiarkowanie nowoczesny” [8]. Poniższe tabele obrazują wyniki badań dotyczące modeli biznesowych realizowanych przez MŚP w Polsce. Tabela 2. Realizowany model biznesu Jaki model biznesu realizuję? Moja uwaga jest skoncentrowana na oczekiwaniach klientów – 51,3% Moja uwaga jest skoncentrowana na cenie oraz na jakości produk-­‐
tów – 17,3% Moja uwaga jest skoncentrowana na sposobach sprzedaży i pro-­‐
mocji – 11,8% Moja uwaga jest skoncentrowana na tym, by produkować więcej, szybciej, taniej – 9,5% Moja uwaga jest skoncentrowana na klientach, środowisku natu-­‐
ralnym oraz lokalności – 9,3% Źródło: [8] Polscy przedsiębiorcy preferują model działalności biznesowej „tradycyjny” i „umiarkowanie nowoczesny”. Wiązanie swojej działalności z problemami środowiska naturalnego i uwzględnianie oprócz klientów innych interesariuszy jest cały czas niepopularne, zwłaszcza w niektórych branżach. 58 Acta Innovations, ISSN 2300-­‐5599, nr 10, 2014 Tabela 3. Branże zorientowane na nowoczesny model biznesu Model nowoczesny związany z integracją ze środowiskiem wybierają: Branża: Edukacja – 50% Hotelarstwo i gastronomia – 25% Transport – 17,9% Przetwórstwo przemysłowe – 10,1% Budownictwo – 4,4% Źródło: [8] Kapitał społeczny. Jest czy go nie ma? O kapitale społecznym nie daje się mówić, że albo jest, albo go po prostu nie ma. Kapitał społeczny musi mieć warunki, w których się ujawnia. Ostatnie badania nad kapitałem społeczny w Polsce informują, że kapitał spo-­‐
łeczny jest, choć współcześnie nie w każdych warunkach może się ujawnić. Podobnie jak z talentem, czy się go ma czy nie, to zależy nie tylko od talentu, ale od warunków, w których może się ukazać i można go praktyko-­‐
wać. Warto zwłaszcza zdobyć wiedzę o tym, czy wystąpiły w danym środowisku okoliczności, kiedy okazało się, że kapitał społeczny jest. Ankieta Przygotowana ankieta może zastąpić w wielu sytuacjach kosztowne badania mające na celu rozpoznanie na-­‐
strojów społeczności lokalnej wobec inwestycji, ewentualnie może stanowić przygotowanie do przeprowadzenia takich badań. Pozwala ona wyliczyć stopień ryzyka inwestycji oraz wskazuje, jaki rodzaj da-­‐
nych jest pomocny podczas planowania inwestycji. Jednocześnie, każda odpowiedź, również taka, która świadczy o braku wiedzy na jakiś temat, stanowi informacje dla przedsiębiorcy. I część Dotychczasowe doświadczenie mieszkańców związane z inwestycjami ekologicznymi 1. Społeczne nastawienie mieszkańców do ekologicznych inwestycji (na podstawie wcześniejszych przedsię-­‐
wzięć realizowanych na tym terenie): Mieszkańcy są pozytywnie nastawieni do inwestycji ekologicznych, o czym świadczy historia działań 5 przedsiębiorców inwestujących w terenie. pkt. W gminie nie odnotowano protestów związanych z projektami infrastrukturalnymi. 2 pkt. Gmina nie ma charakteru wypoczynkowego lub uzdrowiskowego i nie przewiduje się 5 takich inwestycji w przyszłości. pkt. W przeszłości miały miejsce w gminie protesty i inne formy oporu, które uniemożliwiły bądź poważnie -­‐3 utrudniały realizację inwestycji. pkt. 2. Dotychczas podejmowane inicjatywy w zakresie inwestycji ekologicznych przyczyniły się do następujących zmian: W miejscowej ofercie rynkowej dostępne są produkty ekologiczne. 3 pkt. Część mieszkańców jest skłonna płacić więcej za produkty codziennego użytku (żywność, środki czysto-­‐ 5 ści, zabawki i in.), jeśli oznaczone są one etykietą „przyjazne dla środowiska”. pkt. Mieszkańcy dbają o zdrowy styl życia (są stojaki na rowery, ścieżki dla uprawiających biegi i rowerzy-­‐ 2 stów). pkt. 59 Acta Innovations, ISSN 2300-­‐5599, nr 10, 2014 W sklepach dostępne są opakowania, torby ekologiczne, itp. 2 pkt. 3. Dotychczasowe inicjatywy ekologiczne powiązane były z występowaniem trwałych skutków i korzyści dotyczących podniesienia jakości życia publicznego, takich jak: Zwiększenie poczucia bezpieczeństwa (poprawa infrastruktury drogowej, bezpieczne 3 przejścia dla pieszych, odnowione przystanki itp.). pkt. Stworzenie nowych miejsc rekreacji i okazji do wychodzenia z domu (naprawa chodników, ławek, po-­‐ 3 sprzątanie terenów zielonych, ustanowienie imprezy albo święta lokalnego). pkt. Rozwiązanie lokalnego problemu, który dotąd wydawał się być nie do rozwiązania (np. sprzątnięcie 2 sterty złomu). pkt. II część Charakterystyka społeczna danego terenu 1. Na terenie istnieją organizacje kulturalne i społeczne, z którymi można kontaktować się podczas realizacji i funkcjonowania inwestycji W społeczności lokalnej jest wiele organizacji, a niektóre z nich działają od dawna. 5 pkt. Istnieją organizacje lokalne, które uaktywniają się okazjonalnie (święta, akcje). 2 pkt. Nie ma takich organizacji. 0 pkt. Mieszkańcy nic nie wiedzą o działalności istniejących organizacji. 0 pkt. 2. Miejsca w przestrzeni publicznej, w których mieszkańcy najczęściej spędzają wolny czas Istnieją miejsca, które tradycyjnie służą mieszkańcom za miejsca wspólnego spędzania czasu. 3 pkt. Nie ma miejsc, które służyłyby mieszkańcom do wspólnego spędzania czasu wolnego. 0 pkt. 3. Obecność „małych mediów” w społeczności lokalnej Społeczność ma media (biuletyny, cyklicznie wydawana w szkole gazetka, informatory, lokalnych kroni-­‐ 5 karzy itp.). pkt. Społeczność nie ma żadnych mediów. 0 pkt. III część Działanie administracji publicznej w opinii mieszkańców 1. Istnieje współpraca pomiędzy administracją publiczną a organizacjami kulturalnymi i społecznymi: W wypowiedziach pracowników administracji i przedstawicieli organizacji pojawiają się zwroty „my” i 3 pkt. „u nas”. Administracja i organizacje nie dublują się w działaniach i inicjatywach. 2 pkt. Nie ma współpracy między administracją publiczną i organizacjami. -­‐2 pkt. 2. W wypowiedziach pracowników administracji NIE używa się języka, który kojarzony jest z żargonem urzę-­‐
dowym, za to: Używa się pojęć odnoszących się do bezpośredniego, zmysłowego doświadczenia (fetor, alergie, astma. 2 Nie wymienia się liczb ani kategorii ogólnie nazywających zagrożenia. pkt. 60 Acta Innovations, ISSN 2300-­‐5599, nr 10, 2014 Pracownicy administracji i działacze mówią o społeczności w kontekście teraźniejszości i przyszłości (plany dotyczą przyszłości dłuższej od kadencji wyborczej). W gminie nigdy nie przeprowadzano ani żadnych badań, ani konsultacji. Pracownicy są przekonani, że i tak wiedzą, jak w nowych sytuacjach będą reagować mieszkańcy. 3. Zadowolenie mieszkańców z usług publicznych Mieszkańcy są zadowoleni z pracy administracji publicznej oraz usług publicznych i potrafią wymienić przynajmniej kilka spraw, których rozwiązanie zawdzięczają administracji. Mieszkańcy nie mają zdania na temat usług i pracy administracji publicznej. Mieszkańcy nie są zadowoleni z usług i pracy administracji publicznej. IV część Jakość relacji społecznych 1. Na terenie planowanej inwestycji jest kapitał relacyjny, którego poziom określają: Przynależność do organizacji (kulturalnych, wolontariat, honorowe krwiodawstwo). 3 pkt. -­‐1 pkt. 3 pkt. 0 pkt. -­‐2 pkt. 2 pkt. Pożyczanie sobie przez mieszkańców pieniędzy, urządzeń, udostępnianie terenu. 2 pkt. Robienie zakupów sąsiadom, pilnowanie dzieci, przechowywanie zwierząt podczas wyjazdów wakacyj-­‐ 2 nych, podwożenie do pracy, do lekarza. pkt. W miejscach publicznych są lokalne ogłoszenia, ulotki, informacje. 1 pkt. Dobrze spędzony weekend nie wiąże się z wyjazdem do pobliskiego dużego miasta. 2 pkt. Organizowane są zajęcia pozalekcyjne. 1 pkt. Działają wspólnoty mieszkaniowe, które nie wynajmują firm administracyjnych. 3 pkt. Mieszkańcy wybierają lokalne produkty żywnościowe. 1 pkt. Miejsca prywatne „zwracają się” ku sferze publicznej (balkony, ogródki, okna są okazjonalnie lub na co 2 dzień dekorowane). pkt. 2. Kapitał społeczny obniża: Duży odsetek mieszkańców bezrobotnych (zwłaszcza młodzi mężczyźni). -­‐2 pkt. Obecność grodzonych osiedli. -­‐2 pkt. Udany weekend to weekend spędzony poza społecznością lokalną. -­‐1 pkt. 3. Możliwości związane z integracją z daną społecznością lokalną: Możliwość eksponowania w inwestycji szybkiej gratyfikacji dla mieszkańców w odniesieniu do terenu 3 inwestycji. pkt. Możliwość włączenia się przedsiębiorcy w lokalne przedsięwzięcia kulturalne i akcje społeczne. 2 pkt. 61 Acta Innovations, ISSN 2300-­‐5599, nr 10, 2014 Możliwość zaproponowania lub włączenia się w działania związane z cywilizowaniem przestrzeni pu-­‐ 4 blicznej (zwiększenie dostępu do sfery publicznej, powiększenie sfery publicznej, estetyzacja sfery pkt. publicznej). Jak interpretować uzyskany wynik ankiety? Pytania w ankiecie są zarazem wskazówką, jakich danych należy poszukiwać podczas planowania przedsięwzię-­‐
cia. Pytania i odpowiedzi można również potraktować jako podpowiedź w zakresie strategii związanych z planowanymi przedsięwzięciami: eksponowanie wzajemności i zamiaru integrowania się ze społecznością lo-­‐
kalną zmniejszają ryzyko. Należy pamiętać, że zarówno mały, jak i duży kapitał społeczny może podwyższać ryzyko związane z realizowanym przedsięwzięciem. Duża ilość punktów to duży kapitał społeczny (powyżej 50 punktów): § Duży kapitał społeczny daje większe prawdopodobieństwo możliwości negocjacji i współpracy z daną społecznością. § Duży kapitał społeczny podwyższa ryzykowność przedsięwzięcia, jeśli wiadomo o nim, że będzie w jakiś sposób uciążliwe dla społeczności. § Duży kapitał społeczny oznacza przewidywalność działań podejmowanych w społeczności. § Duży kapitał społeczny to możliwość uzyskania zaufania i przetrwania w momentach kryzysowych. § Duży kapitał społeczny zwiększa możliwość wpływania na społeczność w zakresie organizacji codzien-­‐
nych i rutynowych działań (sortowanie śmieci, zbiórki, punktualność w zakresie wywiązywania się ze zobowiązań). Mała ilość punktów to mały kapitał społeczny (poniżej 30 punktów): § Mały kapitał społeczny daje małe możliwości negocjacji i prowadzenia rozmów ze społecznością lokal-­‐
ną. § Mały kapitał społeczny podwyższa ryzykowność przedsięwzięcia z powodu nieprzewidywalności reakcji społeczności lokalnej. § Mały kapitał społeczny utrudnia pozyskanie zaufania społeczności lokalnej i przetrwanie w momentach kryzysowych. § Mały kapitał społeczny oznacza małą możliwość wpływania na społeczność lokalną w zakresie reorga-­‐
nizacji codziennych czynności (sortowanie śmieci, zbiórki, punktualność w zakresie wywiązywania się ze zobowiązań). Bibliografia: [1] Adamczyk J., Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2009, [2] Agencja Reklamowa Cumulus (2008), CSR, http://www.agencjacumulus.pl /In dex. php? Mo-­‐
de=strona&id=9, [3] ASM-­‐ Centrum Badań i Analiz Rynku Sp. z o.o., Badanie kadry zarządzającej w ramach projektu „Społeczna odpowiedzialność biznesu” – raport z I etapu badania, lipiec 2013 [4] Beck, Ulrich, 2012, Społeczeństwo światowego ryzyka. W poszukiwaniu utraconego bezpieczeństwa, tłum. Bogdan Baran, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa. [5] Beck, Ulrich, Edgar Grande, 2009, Europa kosmopolityczna. Społeczeństwo i polityka w drugiej nowoczesno-­‐
ści, tłum. Aleksander Ochocki, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa. [6] BTCH Wdrożenia Systemów Zarządzania ISO, http://www.btch.pl/model-­‐pdca.html, DREBERIS GmbH i DREBERIS Sp. z o.o. (Międzynarodowe Doradztwo Strategiczne), Podręcznik dobrych praktyk bezkonfliktowego rozwoju energetyki odnawialnej w Polsce i w Niem-­‐
62 Acta Innovations, ISSN 2300-­‐5599, nr 10, 2014 czech:http://www.dreberis.com/admin/dbImages/fileFileTable/Podrecznik_PL_DE_Be zkonflikto-­‐
we_OZE_2013.pdf [7] Forum Odpowiedzialnego Biznesu, Wpływ CSR na konkurencyjność małych i średnich firm. Mali, ale odpo-­‐
wiedzialni-­‐ przykłady dobrych praktyk w sektorze MŚP regionu śląskiego http://odpowiedzialnybiznes.pl/pl/baza-­‐wiedzy/publikacje/artykuly.html?id=5313 [8] Gardawski, Juliusz (red.), 2013, Rzemieślnicy i przedsiębiorcy. Właściciele małych i średnich przedsiębiorstw prywatnych, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa [9] Gasiński T., Piskalski G., Zrównoważony biznes. Podręcznik dla małych i średnich przedsiębiorstw, Przygoto-­‐
wany na zlecenie Ministerstwa Gospodarki. [10] Giddens, Anthony, 2010, Klimatyczna katastrofa, tłum. Małgorzata Głowacka-­‐Grajper, Prószyński i S-­‐ka, Warszawa. [11] Jameson, Frederic, 2011, Postmodernizm, czyli logika kulturowa późnego kapitalizmu, tum. Maciej Płaza, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków. [12] Kwartalnik As Biznesu, http://asbiznesu.pl/component/content/article/35-­‐aktualnoci/371-­‐norma-­‐iso-­‐
26000, dostęp dn. 13.10.2013r. [13] Laszlo Ch., Firma zrównoważonego rozwoju, Wydawnictwo Studio EMKA, Warszawa, 2008, s. 157. [14] Macnaghten, Phil, John Urry, 2005, Alternatywneprzyrody. Nowe myślenie o przyrodzie i społeczeństwie, tłum. Bogdan Baran, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa. [15] Makuch Ł., Normy i standardy społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR) Przewodnik po kluczowych standardach społecznej odpowiedzialności biznesu oraz relacjach i współzależnościach pomiędzy nimi zacho-­‐
dzących, Warszawa 2011, s. 11-­‐13. [16] Ministerstwo Gospodarki, Nowy Komunikat KE nt. CSR, http://www . mg .gov.pl/no de/ 14786. [17] Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Komunikat o liczbie złożonych wniosków w ramach konkursu o udzielenie wsparcia na wdrożenie CSR, http://csr.parp.gov.pl/index/ more/33135. [18] Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, http://www.parp.gov.pl /index/index/1711. O społecznej odpowiedzialności biznesu, [19] Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Pierwsze umowy na wdrożenie CSR już podpisane, http://csr.parp.gov.pl/index/more/35357. [20] Polski Komitet Normalizacyjny, ISO 26000Guidance on socialresponsibilityNorma Międzynarodowa doty-­‐
cząca odpowiedzialności społecznej, http://www.pkn.pl/iso-­‐26000. [21] Projekt Kapitał Społeczny dla Gospodarki, Korzyści z CSR, http://www.odpowiedzial nafirma.pl/ o-­‐
csr/korzysci-­‐z-­‐csr. [22] Raport z wyników badania przygotowanego przez PKPP Lewiatan w ramach projektu Monitoring kondycji sektora MSP w latach 2010-­‐2012 – ujęcie według sekcji gospodarki współfinansowanego ze środków Unii Euro-­‐
pejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego: http://konfederacjalewiatan.pl/wydawnictwa/_files/publikacje/Raport_MPS_wg_KLAS_WIELKOSCI_2903_FIN.
pdf [23] Rok B., Odpowiedzialny biznes w nieodpowiedzialnym świecie, Akademia Rozwoju Filantropii w Polsce, Forum Odpowiedzialnego Biznesu, Warszawa, 2004 [24] Słownik Języka Polskiego, http://sjp.pwn.pl [25] Wrota Małopolski, Hotel Polski Pod Białym Orłem Sp. z o.o., http://www.malopolska. pl/Przedsiebiorca/OdpowiedzialnaMalopolska/Dobrepraktyki/Strony/HotelPolskiPodBialymOrlemSpzoo.aspx 63 Acta Innovations, ISSN 2300-­‐5599, nr 10, 2014 [26] Wrota Małopolski, Kaczor Klimczyk Pucher Wypiór Adwokaci, http://www.malopolska. pl/Przedsiebiorca/OdpowiedzialnaMalopolska/Dobrepraktyki/Strony/KaczorKlimczykPucherWypiorAdwokaci.a
spx POSSIBILITIES OF SOCIAL RISK MANAGEMENT Abstract The article is concentrated on an issue of social risk management. The already prepared research results were quoted, to present the author’s survey, which supports risk management at the end, and to show possibilities of its results interpretation. Key words management, social risk, social risk management 64