Energetyka alternatywna

Energetyka
alternatywna
Zagadnienia wybrane
Energetyka
alternatywna
Zagadnienia wybrane
pod. red. J. Popczyka
Wydawnictwo Dolnośląskiej Wyższej Szkoły
Przedsiębiorczości i Techniki w Polkowicach
Polkowice 2013
Recenzent:
prof. dr hab. inż. Roman Ulbrich
Redaktor naukowy:
prof. zw. dr hab. inż. Jan Popczyk
Redaktor techniczny:
Jan Walczak
Spis treści
Jan Popczyk
Przedmowa ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 7
Wiesław Wabik
Mamy sukcesy, które wyróżniają ��������������������������������������������������������������������������� 17
Zenon Wiertelorz
Gdzie nauka spotyka inwestycje ���������������������������������������������������������������������������� 18
Projekt okładki, grafika na płycie CD:
Jadwiga Popowska
Część I
KONCEPCJE, ROZWIĄZANIA, TECHNOLOGIE
Zdjęcie na okładce © violetkaipa – Fotolia.com
Joachim Bargiel
Energetyka rozproszona w strategii gminy wiejskiej na Śląsku .����������������������� 19
Andrzej Jurkiewicz
Zarządzanie energią w obiektach użyteczności publicznej �������������������������������� 31
Skład i łamanie:
Popowska STUDIO
03-684 Warszawa, ul. Lewinowska 33
tel. +48 22 679 03 06
Korekta:
Agnieszka Spólna
Druk i oprawa:
Fabryka Druku sp. z o.o., Warszawa
ISBN: 978-83-61234-45-6
Printed in Poland
© Copyright DWSPiT Polkowice, 2013
Wydawnictwo Dolnośląskiej Wyższej Szkoły
Przedsiębiorczości i Techniki w Polkowicach
ul. Skalników 6b, 59-101 Polkowice
[email protected], www.dwspit.pl
Publikacja dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu
Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Wrocławiu
Andrzej Jurkiewicz
Jak się projektuje, buduje i mieszka w budynku pasywnym? ���������������������������� 43
Ryszard Tytko
Technologie wykorzystania energetycznego słomy �������������������������������������������� 63
Marek Kałużyński
Pozyskiwanie biogazu w obszarze przetwórstwa
rolno-spożywczego �������������������������������������������������������������������������������������������������� 73
Jan Cebula
Metody przygotowania biomasy ligninolitycznej do fermentacji
metanowej ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 83
Piotr Rudyszyn
Porównanie nowych i używanych turbin wiatrowych ���������������������������������������� 93
Część II
FINANSOWANIE, REGULACJE, ZARZĄDZANIE
Alicja Małgorzata Graczyk
Finansowania OZE – jego szczególne formy w Polsce �������������������������������������� 101
Janina Kopietz-Ungier
Zarządzanie energią w miastach – miejski audyt energetyczny ����������������������� 121
Urszula Ajersz
Efektywność energetyczna – europejskie i krajowe rozwiązania
prawne ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 141
Agnieszka Operacz
Budowa małych elektrowni wodnych – inwestor vs. procedury ��������������������� 149
Urszula Ajersz
Konkurs na efektywność energetyczną – nagrodzone projekty
gminne �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 155
Wojciech Szymalski
Rola powiatu w ochronie klimatu – wyniki badań ankietowych �������������������� 163
Dominik Karbowski
Monitoring w zarządzaniu mediami – sposób na oszczędzanie ��������������������� 177
Informacje o autorach ������������������������������������������������������������������������������������������� 181
Zawartość załączonej płyty CD
Prezentacje multimedialne
Bogdan Dams
Pierwsza turbina ślimakowa w Polsce
Bogdan Dams
Turbiny ślimakowe dla małych elektrowni wodnych
Mirosław Kaczmarek
System certyfikacji OZE
Dominik Karbowski
Optymalizacja zużycia mediów w budynkach użyteczności publicznej
Maciej Nawrotek
Wybrane aspekty oddziaływania elektrowni wiatrowych na środowisko
Edyta Ropuszyńska-Surma
Zadania dla jednostek samorządu terytorialnego w świetle Strategii
Energetycznej Dolnego Śląska
Piotr Rudyszyn
Porównanie turbin nowych i używanych turbin wiatrowych
Jarosław Wiśniewski
Kierunki prac nad nowymi rozwiązaniami prawnymi
dla ułatwienia procesu inwestycyjnego małych biogazowni rolniczych
Robert Zawieja
Kryteria wyboru odmiany na kiszonkę do produkcji biogazu.
Doświadczenia w budowie i eksploatacji biogazowi rolniczych, Poldanor SA
Bioplynová stanice na zpracování biologicky rozložitelných odpadů
Žďár nad Sázavou, Fermgas a.s, Republika Czeska
Przedmowa
Lata 2011 i 2012 to okres poważnego kryzysu kompetencyjnego w polskiej
energetyce. Jego objawami są: z jednej strony całkowita bezsilność „czempionów” energetyki korporacyjnej w zakresie strategii inwestycyjnej w obszarze energetyki WEK (wielkoskalowa energetyka korporacyjna), a z drugiej
– niezdolność państwa (rządu, parlamentu) do zerwania z rządową polityką energetyczną (oficjalnie obowiązującą do 2030 roku, całkowicie nieadekwatną do globalnej rewolucji energetycznej) i do uchwalenia ustawy „OZE”
harmonizującej polskie prawo z unijnymi dyrektywami energetyczno-ekologicznymi, ukierunkowanymi na przebudowę energetyki w taki sposób, aby
stała się ona fundamentem zrównoważonego rozwoju gospodarczego i zarazem poligonem innowacyjności (poligonem budowania europejskiej przewagi konkurencyjnej).
Trzeciego (2011) i czwartego (2012) polkowickiego Forum Ekoenergetycznego, a ich pokłosiem są referaty zamieszczone w niniejszym zbiorze,
nie można oceniać inaczej jak tylko w kontekście kryzysu kompetencyjnego, o którym napisano powyżej. Jest zrozumiałe, że kryzys kompetencyjny
w „państwowo-korporacyjnej” energetyce WEK musi, na zasadzie zwykłej
dynamiki procesów społeczno-gospodarczych, spowodować powstanie
kompetencji substytucyjno-progresywnych. Na obecnym etapie rozwoju
procesów społeczno-gospodarczych (przełom technologiczny i transformacja w kierunku społeczeństwa wiedzy) chodzi o nowe kompetencje w obszarze energetyki prosumenckiej, czyli tej, która ogniskuje w jednym miejscu jak
nigdy dotąd w historii, czynniki prorozwojowe (innowacyjność) i potrzeby
restrukturyzacyjne (energetyka WEK).
Referaty zamieszczone w zbiorze nie dają możliwości ogłoszenia, że nowe
kompetencje rodzą się już w satysfakcjonującym tempie. Jednak, o ile w energetyce państwowo-korporacyjnej występuje poważny kryzys, to wejście forum w piąty (2013) rok działalności obrazuje determinację reprezentatywnych środowisk (Gmina Polkowice, Fundacja Zielony Feniks, Dolnośląska
Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Techniki w Polkowicach) w budowaniu
podstaw kapitału społecznego, absolutnie niezbędnego do pobudzenia rozwoju energetyki prosumenckiej.
Na tym tle prezentowane referaty ocenia się tu przez pryzmat kompetencji
potrzebnych w gminach, u przedsiębiorców i u kandydatów na prosumentów
(szeroko rozumianych) do wykorzystania szansy, którą jest unijna perspektywa budżetowa 2014–2020.
Przedmowa
Jan Popczyk
W okresie przedakcesyjnym środki unijne były wykorzystane przez
Polskę głównie na wprowadzenie rolnictwa do UE (program SAPARD),
a także budowę oczyszczalni ścieków, wodociągów. W okresie budżetowym
2007–2013 Polska budowała za środki unijne drogi, modernizowała infrastrukturę kolejową, budowała stadiony. Zatem w okresie przedakcesyjnym
i w okresie budżetowym 2007–2013 Polska doganiała starą „pietnastkę”.
Z energetyką w perspektywie budżetowej 2014–2020 jest całkiem inaczej.
Mianowicie, w tym wypadku Polska ma przebudowywać energetykę (budować energetykę prosumencką) równolegle z całą UE, w której ogólna sytuacja jest następująca: „cząstkowe” technologie istnieją, ale użytkowe instalacje energetyczne zbudowane z wykorzystaniem tych technologii są jednak jeszcze na ogół niekonkurencyjne. Dlatego środki pomocowe powinny
być wykorzystane na sfinansowanie luki inwestycyjnej całej sieci projektów
demonstracyjnych, albo inaczej – stworzenie przestrzeni pilotażowej, która
po 2020 roku stanie się jądrem konsolidacji rynku zróżnicowanej energetyki prosumenckiej. Rynku zdolnego rozwijać się pod wpływem konkurencji,
bez wsparcia.
Zróżnicowane referaty są, w takim sensie, dobrym punktem wyjścia do
ukształtowania dyskusji na piątym forum, bo dają one w szczególności przykłady (cz. I): aktywności energetycznej gmin wiejskich (strategia gminy Gierałtowice), inicjatyw przedsiębiorców zainteresowanych wejściem na rynek
energetyki prosumenckiej w kolejnych latach (inteligentna infrastruktura do
zarządzania energią w budynkach użyteczności publicznej), inwestycji prosumenckich (zaprojektowanie, budowa i zamieszkanie w domu pasywnym)
itd. Prezentują także (cz. II): różnorodność źródeł wsparcia energetyki prosumenckiej, działań na rzecz poprawy efektywności energetycznej (koncepcja miejskiego audytu energetycznego) itd.
W celu wsparcia procesu konsolidacji obrazu energetyki prosumenckiej
rozszerza się niniejszą przedmowę w sposób niekonwencjonalny o trzy tematy dedykowane w szczególności uczestnikom piątego Forum Ekoenergetycznego w Polkowicach. Pierwszy to prezentacja segmentacji energetyki
prosumenckiej. Drugi – pokazanie dynamiki jej rozwoju. Trzeci natomiast
to syntetyczna propozycja przebudowy środowiska prawno-regulacyjnego
energetyki.
8
Nowy opis rynku „energetycznego” – potencjał rynkowy
Podkreśla się, że w nowym opisie rynku energetycznego centralną sprawą
jest orientacja na prosumenta (podmiot prawny) i budynek/nieruchomość
(także na zakład przemysłowy), który przejmuje odpowiedzialność za całą
swoją sytuację energetyczną, obejmującą zaopatrzenie w energię elektryczną,
ciepło i paliwa/energię dla potrzeb transportowych. W szczególności w opisie tym zamienia się ujęcie sektorowe/produktowe w energetyce na podejście
skoncentrowane na prosumenckich łańcuchach wartości. Zmiana produktów (energii elektrycznej, ciepła, paliw transportowych) na prosumenckie
łańcuchy wartości określa potencjał rozwojowy energetyki prosumenckiej,
wynikający stąd, że w każdym segmencie prosumenckim będzie można zastosować dedykowane technologie (dobrane „na miarę”). W opisie wyróżnia
się (na początek) trzy charakterystyczne segmenty rynkowe.
Segment 1. Właściciele domów, gospodarstw rolnych, wspólnoty mieszkaniowe, „administratorzy” budynków (energetyka budynkowa)
PME 1 (prosumenckie instalacje energetyczne): 10 tys. nowych domów budowanych rocznie, 6 mln domów do modernizacji – wielki potencjalny
rynek popytowy na następujące urządzenia: kolektory słoneczne, pompy
ciepła, instalacje MOA, smart EV.
PME 2: 120 tys. wspólnot mieszkaniowych (budynków mieszkalnych) – potencjalny rynek popytowy na następujące urządzenia: kolektory słoneczne,
pompy ciepła, ogniwa PV, a także na usługi car sharing.
PME 3: 14 tys. szkół podstawowych, 6 tys. gimnazjów, 11 tys. szkół ponadgimnazjalnych, 750 szpitali, 2,5 tys. urzędów gmin/miast (rynki popytowe
związane z energetyką budynkową w tym wypadku będą kreowane przez
gminy, por. PISE 3 i PISE 4).
PME 4: 115 tys. gospodarstw rolnych małotowarowych – wielki potencjalny
rynek popytowy na mikrobiogazownie rolniczo-utylizacyjne o jednostkowej mocy elektrycznej 10–50 kW; 105 tys. gospodarstw rolnych „socjalnych” – potencjalny rynek popytowy na instalacje MOA.
Segment 2. Samorządy, spółdzielnie (energetyka lokalna, w tym budynkowa; instalacje, mikrosieci, lokalne sieci)
PISE 1 (prosumencka inteligentna sieć energetyczna): 4 tys. spółdzielni
mieszkaniowych, 130 osiedli deweloperskich – wielki potencjalny rynek
popytowy na: usługi termomodernizacyjne z wykorzystaniem technologii
domu pasywnego, kolektory słoneczne, pompy ciepła, ogniwa PV, zintegrowane liczniki inteligentne przeznaczone do rozliczeń wszystkich rodzajów
9
Przedmowa
Jan Popczyk
energii/mediów; wielki potencjalny rynek podażowy na usługi dostawcy
„zbiorczego” energii elektrycznej i gazu dla mieszkańców; potencjalny rynek popytowo-podażowy na usługi car sharing.
PISE 2 (ARE – autonomiczny region energetyczny): 43 tys. wsi, a dodatkowo
13,5 tys. przyległych kolonii, przysiółków i osad – wielki potencjalny rynek
na małe, o jednostkowej mocy elektrycznej 100 – 200 kW, biogazownie
rolniczo-utylizacyjne.
PISE 3: 1600 gmin wiejskich i 500 gmin wiejsko-miejskich – w odniesieniu
do budynków użyteczności publicznej istnieje potencjalny rynek popytowy na usługi termomodernizacyjne z wykorzystaniem technologii domu
pasywnego, pompy ciepła, ogniwa PV; wielki potencjalny rynek popytowy
na duże, o jednostkowej mocy elektrycznej 0,5–1 MW, biogazownie rolniczo-utylizacyjne; potencjalny rynek podażowo-popytowy na minirafinerie
rolnicze o rocznej wydajności rzędu 1 tys. ton biopaliw (drugiej generacji);
potencjalny rynek podażowo-popytowy na usługi car sharing dla gminy.
PISE 4 (smart city): 400 miast – w odniesieniu do budynków użyteczności
publicznej istnieje potencjalny rynek popytowy na usługi termomodernizacyjne z wykorzystaniem technologii domu pasywnego, a także rynek
popytowy na pompy ciepła, ogniwa PV; a w odniesieniu do zadań gminy
istnieje potencjalny rynek popytowy na urządzenia/instalacje takie jak instalacje kogeneracyjne w oczyszczalniach ścieków, spalarnie śmieci; przede
wszystkim jednak istnieje wielki potencjalny rynek podażowo-popytowy
na usługi car sharing dla całego miasta.
Segment 3. przedsiębiorcy, infrastruktura PKP (autogeneracja, w tym budynkowa; instalacje, mikrosieci, sieci przemysłowe, sieć energetyczna
PKP; „energetyka przemysłowa”)
AG 1: (autogeneracja w hipermarketach, biurowcach, hotelach): 350 hipermarketów, 800 biurowców, 2 tys. hoteli – potencjalny rynek popytowy na
trójgenerację gazową, pompy ciepła, ogniwa PV, car sharing.
AG 2: (autogeneracja u przedsiębiorców – małe i średnie przedsiębiorstwa):
1,6 mln przedsiębiorców – potencjalny rynek popytowy na kogenerację
i trójgenerację gazową, ogniwa PV, smart EV.
AG 3: (autogeneracja w transporcie kolejowym – PKP Energetyka): 3,5%
krajowego zużycia energii elektrycznej – potencjalny rynek popytowy na
urządzenia dla energetyki budynkowej (stacje, przystanki kolejowe) takie
jak: źródła wytwórcze gazowe, pompy ciepła, układy MOA, ogniwa PV.
AG 4: (autogeneracja w przemyśle – wielkie, energochłonne zakłady przemysłowe: górnictwo, hutnictwo, część przemysłu chemicznego, cześć przemysłu
10
maszynowego, część przemysłu budowlanego), około 50% krajowego zużycia energii elektrycznej – wielki potencjalny rynek redukcji zużycia ciepła
(w tym odzysku ciepła odpadowego) i energii elektrycznej w procesach technologicznych, wielki potencjalny rynek popytowy na kogenerację gazową,
potencjalny rynek popytowy na duże źródła PV i wiatrowe.
Inwentaryzacja (wycinkowa) energetyki prosumenckiej obrazująca
różnorodność jej zasobów i potencjał w zakresie obrony
bezpieczeństwa energetycznego
Poniżej przedstawia się wybrane, różnorodne przykłady stanowiące istotę
energetyki prosumenckiej. Są to nowe działania zrealizowane bądź w realizacji. Pokazują one, że bezpieczeństwo energetyczne przestaje być domeną korporacji energetycznych, staje się właściwością prosumentów. Intensywność
działań prosumenckich upoważnia do stwierdzenia, że bliskie jest osiągnięcie „masy krytycznej” w tym obszarze. Sieć projektów demonstracyjnych,
które zostaną zrealizowane przy wsparciu (inwestycyjnym) ze środków UE
w perspektywie budżetowej 2014–2020, zapewni przekroczenie tej masy.
Energetyka budynkowa
1. Ogniwa PV, projekty w toku i inne przewidziane do realizacji w 2013 r.
– według dostępnych badań rynkowych: 24 MW (produkcja – 25 GWh/a).
2. Mikrowiatraki, projekty w toku i wszystkie przewidziane do realizacji
w 2013 r. – własne oszacowanie na podstawie różnorodnych przesłanek:
5 MW (produkcja – 5 GWh/a).
3. Kogeneracja gazowa, wybrane 2 przykłady realizacji w kwietniu 2013 r.: szpital w Głuchołazach (układ kogeneracyjny na gaz ziemny) – (40 + 60) kW
(potencjalna produkcja energii elektrycznej – 250 MWh/a), rozlewnia
gazu LPG w Pleszewie (układ kogeneracyjny na gaz LPG, sprawność
w skojarzeniu 96%) – (20 + 40) kW (produkcja – 100 MWh/a).
4. Mikrobiogazownie rolniczo-utylizacyjne (w towarowych gospodarstwach
rolnych): po 2010 r. został zbudowany potencjał dostaw rynkowych mikrobiogazowni o mocy elektrycznej w przedziale 10–20 kW (wykorzystanie
potencjału jest uwarunkowane regulacjami w zakresie OZE).
Źródła biogazowe (liczby źródeł zweryfikowano w oparciu o Raport Firmy
BioAlians)
1. Źródła istniejące na składowiskach odpadów: 91 źródeł o łącznej mocy
36 MW (potencjalna produkcja energii elektrycznej – 0,2 TWh/a).
11
Przedmowa
Jan Popczyk
2. Źródła istniejące w oczyszczalniach ścieków: 75 źródeł o łącznej mocy
65 MW (potencjalna produkcja energii elektrycznej – 0,4 TWh/a).
3. Istniejące biogazownie rolniczo-utylizacyjne: 32 biogazownie o łącznej
mocy 38 MW (potencjalna produkcja energii elektrycznej – 0,3 TWh/a).
4. Biogazownie rolniczo-utylizacyjne w trakcie realizacji (rozruch technologiczny, budowa): 31, o łącznej mocy około 38 MW (potencjalna produkcja energii elektrycznej – 0,3 TWh/a).
5. Biogazownie rolniczo-utylizacyjne w postaci zaawansowanych projektów (wydana decyzja środowiskowa) około 120, o łącznej mocy około
145 MW (potencjalna produkcja energii elektrycznej – 1,2 TWh/a).
6. Biogazownie rolniczo-utylizacyjne w postaci planowanych projektów
(złożony wniosek o wydanie decyzji środowiskowej) – około 350, łączna moc około 420 MW (potencjalna produkcja energii elektrycznej
– 3,4 TWh/a).
Razem. Osiągalna moc po 2015 r. to około 750 MW (potencjalna produkcja energii elektrycznej – ok. 6 TWh, budowa biogazowni w przypadku
punktów 5 i 6 jest uwarunkowana regulacjami w zakresie OZE ).
Rezerwa mocy (w układach gwarantowanego zasilania)
1. Horus-Energia – dostawca agregatów prądotwórczych (potencjalny wirtualny gazowy agregat w sensie podmiotowym), budynkowe układy gwarantowanego zasilania. Dostawca około 1300 agregatów na rynek polski,
o łącznej mocy elektrycznej ponad 300 MW – dane pozyskane od Horus-Energia (potencjał usługi systemowej w postaci rezerwy mocy).
2. Szacunkowa moc agregatów prądotwórczych w budynkowych układach
gwarantowanego zasilania (m.in. telekomunikacja, banki, szpitale, markety, obiekty wojskowe) ponad 1 GW.
DSM (demand side management)
1. PSE, pierwsze dwie umowy na usługę „Praca Interwencyjna: Redukcja
zapotrzebowania na polecenie OSP” podpisane (w marcu 2013 r.) z PGE
Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna: w okresie zimowym (od października do marca) na 25 MW oraz w okresie letnim (od kwietnia do
września) na 30 MW – dane pozyskane z PSE (publikacje).
2. PSE, plan podpisania do końca 2013 r. umów (takich jak w punkcie 1)
na łączną redukcję mocy wynoszącą 200 MW – dane pozyskane z PSE
(publikacje).
12
3. Odbiorcy – Forum Odbiorców Energii Elektrycznej i Gazu, szacuje potencjał usługi DSM dla operatorów (OSP, OSD) na około 2 GW – dane
pozyskane z FOEEiG (konferencje).
Przedsiębiorstwa ciepłownicze (kogeneracja wysokosprawna)
ECO (Energetyka Cieplna Opolszczyzny) – dane pozyskane bezpośrednio
u inwestora.
1. Opole: blok gazowy (7,4 + 14,2) MW; blok węglowy (11 + 28) MW (2012).
2. Kutno: 3 agregaty kogeneracyjne (2 + 2) MW (2012 r.).
3. Olesno: agregat kogeneracyjny (0,25 + 0,3) MW (2012 r.)
4. Jelenia Góra: 3 bloki kogeneracyjne węglowe o mocach elektrycznych
(8 + 5, 5 + 0,9) MW, łączna moc cieplna – 80 MW.
5. Województwo lubuskie, projekty w toku – agregaty kogeneracyjne gazowe, realizacja do 2015 r.: Żagań – (2 + 2) MW, Żary – (2 + 2) MW, Nowa
Sól – (2 + 2) MW.
6. Malbork: (2 + 2) MW, projekt w toku – agregat kogeneracyjny gazowy,
realizacja do 2015 r.
7. Kęty: (2 + 2) MW, projekt w toku – agregat kogeneracyjny gazowy, realizacja do 2015 r.
Razem: (45 + 134) MW, roczna produkcja energii elektrycznej – 0,2 TWh.
PEC Siedlce (źródła z turbinami gazowymi) – dane pozyskane bezpośrednio
u inwestora.
1. Pierwszy etap inwestycyjny: 2 turbiny, moc łączna: (15 + 22) MW.
2. Drugi etap inwestycyjny (2012): 3 turbiny, moc elektryczna (2 x 14 + 8) MW,
moc cieplna 2 x 17 MW.
Razem: (51 + 56) MW, roczna produkcja energii elektrycznej – 0,2 TWh.
Przemysł
KGHM (łańcuch wartości obejmujący inwestycje w użytkowanie i wytwarzanie energii elektrycznej w wysokosprawnej kogeneracji) – dane pozyskane od
inwestora (konferencje).
1. Zużycie 2,5 TWh/a (2012) vs 4 TWh/a w wariancie bussines as usual.
2. Bloki combi 2 x 45 MW, uruchomienie w 2013 r. (produkcja energii elektrycznej – 0,7 TWh).
Stora Enso (Ostrołęka, producent wyrobów drzewnych i papierniczych),
łańcuch wartości obejmujący produkcję energii elektrycznej i ciepła w wy
13
Przedmowa
Jan Popczyk
sokosprawnej kogeneracji oraz utylizację odpadów (własnych i z rynku)
w procesie współspalania z węglem – dane pozyskane od inwestora (konferencje).
1. Blok kogeneracyjny wielopaliwowy (36+164) MW, ruch gwarancyjny bloku (roczna produkcja energii elektrycznej – 0,3 TWh).
2. Wykorzystanie własnych odpadów (kora + biogaz i osady włókniste
z przemysłowej oczyszczalni ścieków) i z rynku, w procesie współspalania z węglem, ze sprawnością 17% + 70% dla energii elektrycznej i ciepła,
odpowiednio.
3. Koksownia Przyjaźń (roczna produkcja koksu 3 mln ton), łańcuch
wartości obejmujący bloki kogeneracyjne opalane gazem koksowniczym (istnieją 3 bloki o łącznej mocy elektrycznej 39 MW). W budowie (grudzień 2011 r. – czerwiec 2014 r.) jest blok o mocy elektrycznej
71 MW (blok zapewni wykorzystanie produkcji gazu koksowniczego
40 tys. m3/h).
Syntetyczna propozycja przebudowy środowiska
prawno-regulacyjnego energetyki
Do piątego (2013) Forum Ekoenergetycznego w Polkowicach dedykuje się
tu następujące przesłanie: przebudowa polskiej energetyki od sektorowej do
prosumenckiej, w szczególności wykreowanie programu rozwojowego obejmującego rewitalizację zasobów mieszkaniowych (w miastach i na terenach
wiejskich) oraz modernizację rolnictwa, jest zagadnieniem wymagającym
przebudowy polskiej polityki energetycznej. Podkreśla się przy tym, że jest
już za późno na modyfikację tej polityki. Potrzebna jest radykalna zmiana,
mianowicie zastąpienie polityki doktryną bezpieczeństwa energetycznego,
adekwatną do globalnych trendów. Konsekwentnie, potrzebne są regulacje
prawne wywołujące pożądane przemiany.
Propozycja polskiej doktryny bezpieczeństwa energetycznego
Horyzont 2020 r. (koniec rozpoczynającego się w 2014 roku unijnego okresu
budżetowego, dedykowanego w istotnym stopniu przebudowie energetyki)
jest granicznym horyzontem ulg (w zakresie ponoszenia kosztów zewnętrznych) dla energetyki WEK i wsparcia dla energetyki OZE. Czyli na przełomie
obecnej dekady następuje zgodnie z doktryną wyłączenie energetyki (w wyniku podobnych procesów jak np. w telekomunikacji) ze sfery specjalnych
wpływów politycznych.
14
Propozycja trzech szczegółowych regulacji prawnych
Aby ogólna doktryna mogła być skutecznie realizowana, potrzebne jest zerwanie z modyfikacjami ustawy Prawo energetyczne (według dotychczasowego stylu, już całkowicie nieskutecznymi). Konieczne są regulacje prawne „nowej generacji”. Jako siły sprawcze (zapewniające stworzenie nowego
układu sił, zdolnego do realizacji zaproponowanej doktryny bezpieczeństwa
energetycznego proponuje się następujące ustawy:
1. Ustawa o odpowiedzialności gmin za bezpieczeństwo energetyczne.
W ustawie tej centralnym zagadnieniem jest włączenie rozwoju energetyki w zakres planowania przestrzennego gmin, a także powiązanie rozwoju
energetyki z odpowiedzialnością gmin za infrastrukturę krytyczną (ustawa o infrastrukturze krytycznej), za ochronę środowiska (ustawa „śmieciowa”), i ogólnie za dobrostan ludności zamieszkującej gminę.
2. Ustawa o operatorach OSD. W tej ustawie centralnym zagadnieniem jest
przebudowa odpowiedzialności za bezpieczeństwo SEE: jej szybka procesowa alokacja z poziomu operatora przesyłowego na poziom operatorów
dystrybucyjnych. Alokacja ta jest niezbędna dla wytworzenia nowej równowagi (operator przesyłowy jest odpowiedzialny za intensyfikację wykorzystania istniejących zasobów energetyki WEK, operatorzy dystrybucyjni
są odpowiedzialni za rozwój energetyki prosumenckiej). W szczególności
operatorzy dystrybucyjni powinni być zobowiązani do pokrycia w horyzoncie 2020 r. swoich strat sieciowych energią elektryczną z prosumenckich źródeł OZE.
3. Ustawa o prosumentach – najważniejsza. Powinna być „ośrodkiem” integracji rozwiązań wymaganych z punktu widzenia celów kilku dyrektyw,
np. kluczowych dyrektyw 2009/28 oraz 2010/31, których termin harmonizacji już dawno minął. Ponadto ustawa ta powinna być miejscem,
w którym zagadnienia (bilansowe, termodynamiczne/fizyczne) energetyki budynkowej i przemysłowej są powiązane z infrastrukturą Smart Grid
(rozumianą szeroko jako inteligentną infrastrukturą energetyki prosumenckiej, czyli rynku usług energetycznych lub inaczej – rynku „energetycznych łańcuchów wartości”).
Jan Popczyk
15
Mamy sukcesy, które wyróżniają
Kiedy kilka lat temu nieśmiało mówiło się w Polkowicach o zorganizowaniu Forum Ekoenergetycznego, tematy związane z ideą tego przedsięwzięcia nie wydawały się ani popularne, ani ciekawe. Minęło pół dekady, a przed
nami organizacja V ekoforum. Dziś debaty dotyczące ekoenergii nie są już
marginalizowane, a chęć edukacji i poszerzania wiedzy na ten temat przekroczyły nasze oczekiwania. Publikacja, do której lektury Państwa zachęcam, jest
zbiorem referatów dotyczących m.in. aktywności obszarów wiejskich w dziedzinie ekoenergetyki, ale także różnorodności źródeł wsparcia efektywności
energetycznej, w tym poprzez wprowadzenie w Polkowicach miejskiego audytu energetycznego.
Organizacja każdej edycji Ekoforum jest zawsze dużym wyzwaniem. Po
czterech latach pracy związanej z promocją ekoenergetyki mamy już pewne sukcesy, które wyróżniają w swoich proekologicznych działaniach gminę Polkowice. Skuteczny przekaz poruszanych tutaj zagadnień to zasługa
partnerów Forum – Fundacji na Rzecz Rozwoju Ekoenergetyki „Zielony
Feniks” oraz Dolnośląskiej Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Techniki
w Polkowicach.
Publikacje towarzyszące ekoforum są wartościowym zbiorem promującym przedsięwzięcia energetyczne. Już dziś zachęcam do zapoznania się
z tym materiałem, a także do uczestnictwa w prezentacjach i wykładach
V Forum Ekoenergetycznego.
Wiesław Wabik
Burmistrz Polkowic
Gdzie nauka spotyka inwestycje
Prezentujemy kolejną publikację wybranych materiałów zaprezentowanych
na konferencjach naukowych w ramach Forum Ekoenergetycznego w Polkowicach. W bieżącym, piątym roku organizacji forum warto zwrócić uwagę na
dwie kwestie. Po pierwsze w ciągu tych pięciu lat wyraźnie zwiększyła się liczba
podmiotów, a w konsekwencji badań poświęconych ekoenergetyce. W kontekście prowadzonych w kanonie forum obok konferencji „warsztatów dobrych
praktyk” rośnie też liczba wdrożeń bazujących na rodzimych opracowaniach
– często są one innowacyjne nie tylko w wymiarze naszego kraju.
Po drugie, coraz szerszy jest zakres podejmowanych badań – dotyczą one
technologii, infrastruktury, rozwiązań prawnych, organizacyjnych itp. Ten
wybuch zainteresowania problematyką OZE, energooszczędności czy budownictwem pasywnym jest dowodem rosnącego zainteresowania tą problematyką. Niestety, dużo gorzej prezentują się wdrożenia proponowanych rozwiązań, które często rozbijają się o bariery ekonomiczne. Nie bez znaczenia
jest również ciągle niejasna sytuacja prawna OZE i dalszy brak przejrzystych
i stabilnych zasad wsparcia ekoenergii przez państwo.
Jednakże rolą ośrodków badawczych nie jest prowadzenie polityki energetycznej kraju, lecz stwarzanie coraz lepszych technologii, rozwiązań organizacyjnych i infrastrukturalnych dla rozwoju ekoenergetyki sensu largo. Mamy
tu na myśli nie tylko OZE, ale i oszczędzanie energii, budownictwo ekoenergetyczne, energetyczną konwersję odpadów (w tym również komunalnych).
Bez wątpienia polskie innowacje w wielu obszarach śmiało mogą konkurować ze standardami europejskimi. Źle by się stało, gdyby praca rodzimych
badaczy tradycyjnie pozostała „tylko na papierze” – stąd trudno przecenić
wartość takich spotkań jak polkowickie, podczas których nauka spotyka się
z realizatorami inwestycji, inwestorami czy samorządowcami i urzędnikami.
Wobec ciążącego na polskiej gospodarce nadmiernego przywiązania do
tradycyjnej polityki energetycznej, szczególne znaczenie ma edukacja ekoenergetyczna społeczeństwa, a zwłaszcza młodzieży, z nadzieją, że będzie ona
przywiązywała większe niż współcześni znaczenie do kwestii społecznych
i ekologicznych. Ważną kwestią jest tu zrozumienie znaczenia energetyki
rozproszonej i prosumenckiej dla zrównoważonego rozwoju naszego kraju.
Rozwój rozproszonej ekoenergetyki i niskoemisyjnego budownictwa nie wynika z realizacji minimum wymaganego przez UE, a z żywotnego interesu
nas wszystkich.
Zenon Wiertelorz
Przewodniczący Rady Programowej Fundacji „Zielony Feniks”